Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immokkoortoq 03

Ataatsimiinnerit ] Tilbage ] Op ] Nĉste ]

Siullermeerneqarnera Aappassaanneerneqarnera Pingajussaaneerneqarnera

Pingasunngorneq 5. november 1997 nal. 15.30

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 3.

 

Tullianik katersuunnerup qaqugu pinissaata aalajangerneqarnera.

 

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Hans Enoksen, Inatsisartunut siulittaasup tulliata aappaa.

 

Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuat:

Suleriaatsimi ' 28, imm. 3 malillugu Inatsisartut tullianik ileqquusumik ataatsimiinnissartik aalajangertussaavaat.

 

Siulittaasoqarfiup Inatsisartunut akuersissutigeqqullugu inassutigissavaa, Inatsisartut 1998-imi katersuunnissaat piffissani ukunani pissasut:

 

Siulleq:

Ataasinngornermi februarip pingajuanniit - ataasinngornermut martsip pingajuannut.

 

Aappaalu:

Marlunngornermi aprilip 21-anniit - sisamanngornermut majip 21-annut.

 

Taavalu ukiakkut atatsimiinnissaq:

Tallimanngornermi septemberip 18-ianiit - arfininngornermut oktoberip 31-annut.

 

Laannguaq Lynge, Siumup oqaaseqartua:

Siulittaasoqarfiup Inatsisartunut siunnersuutai 1998-imut katersuunnissanut piffissanut taakkar­tuisut Siumuminngaanniit taamaalillugit akuersissutigiumavagut. Mannalu maaniinnera iluatsil­lugu aamma Siumup gruppea sinnerlugu ukiaq manna Inatsisartut ataatsimiinneranni Inatsisartut Naalakkersuisullu suleqatigilluarsimasagut qutsavigissavagut, taamattaaq sulisut ulapissimaqisut, minnerunngitsumillu oqalutsit ataatsimiinnerup ingerlanerani oqalunnerpaajusimasut Siumu­minngaanniit tamaasa aamma qutsavigaagut, Inatsisartunilu ilaasortat sinerissameersut angerla­mut apuulluarnissaannik kissaallugit.

 

Knud Sĝrensen, Atassutip oqaaseqartua:


Atassummit periarfissat assigiinngitsut eqqartorsimavagut, kisiannili Siulittaasoqarfiup siunner­suutigisai maannakkut saqqummiunneqartut isumaqatigaagut, taamaalilluni 1998-imi pingasori­arluni Inatsisartut katersuunnissaat isumaqataaffigalutigu piffissani taaneqartuni aalajangersarne­qarsimasuni, siunnersuutigineqartuni. Uaguttaaq tamanut qujanarsuaq.

 

Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:

Akulliit Partianninngaanniik siunnersuutaasut aamma akueriumavagut, nuannaarutigalugu sivisuumik pikkunartumillu ataatsimiinnissaagaluaq marlunngorlugu inissinneqarmat.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Siulittaasoqarfiup siunnersuutigisai isumaqatigaakka aammalu manna periarfissaq iluatsillugu partiit, Inatsisartut, Naalakkersuisut aammalu maani sulisut tamaasa ulapissimaqisut qujassute­qarfiginiarpakka, apissilluarnissaannilu angerlamut kissaallugit.

 

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit:

Ataatsimiittarnerup allanngortinneqarnissaanik siunnersuutigineqartoq Siulittaasoqarfimmilu oqaluuserineqarsimasoq Inuit Ataqatigiinni sukumiisumik nalilersuiffigisimavarput. Tunngaviu­sumik ajuusaarutigaarput ataatsimeeriaatsip suli tamakkiisumik naammaginartumik misiligarne­qarnerat misigisimanngisarput aamma allanngorteqqinniarneqalermat, kisiannili Inuit Ataqati­giinnut pingaaruteqarsimavoq minnerunngitsumik upernaakkut marloriarluni ataatsimiinnermi ilaatigut inatsisiliassat arlariit ataatsimiinnerit marluk akornanni suliarineqartarnissaat pingaartik­katsigu aammalu minnerunngitsumik ukiakkut ataatsimiittarnerup sivisunerumik ukuninnga upernaakkut ataatsimiinnerniit sivisussusilerneqarsimanera naammagisimaarparput.

 

Minnerunngitsumik ukiakkut aningaasanut inatsisissaq piffissaqarluarluni suliarineqarnissaa tamatigut allanngorterinerup tamatigut misigiffiusarmat pisariaqartoq piffissaq pisariaqartinne­qartoq tamakkununnga atortariaqarpoq.

 

Taamaattumik taamatut allanngortitsinermut siunertarineqartoq paasivarput, ajornanngippat inatsisiliassatut nalunaarusiassatullu Inatsisartut ataatsimeeqqajannginneranni piareersimasut ajornanngippat Naalakkersuisuninngaanniit tamakku sioqqutsisumik nassiunneqartarnissaat Inatsisartunut ilaasortanut Siulittaasoqarfiup isumannaarniarumaaraa.

 


Taamatut oqaaseqarluta ukiaq manna ataatsimiinneq Inuit Ataqatigiinninngaanniit uaguttaaq ingerlalluarsimasutut, annertunerpaamik ingerlalluarsimasutut nalilerusupparput, naak ilaatigut nalunaarusiassat inatsisiliassallu piffissaliunneqartut sanioqqutilaartarlugit ingerlanneqartarsima­galuartut suleqatigiinneq ajunngitsutut naliliiffigaarput, piffissaliunneqartunillu sanioqqutsiso­qassatillugu Siulittaasoqarfiup eqqumaffigisariaqarpaa ilaatigut immikkut akuerineqarluni piffissaliunneqartut sanioqqunneqarnissaat Inatsisartunut apeqqutigisassagamiuk, tamatumuuna qassiiliorninngortarnerit, qassiiliuunninngortitsisarnerit isumaqaratta pinngitsoortinneqarsinnaas­sasut.

 

Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuat:

Qujavunga taama isumaqatigiiffiutigisumut aammalu partiit tamarmik siunnersuutigisarput akuersaarmassuk kiisalu aamma Kattusseqatigiit soorunami, taavalu aamma IA-minngaannit saqqummiunneqartut taakkua sapinngisatsinnik suliariniassavagut aamma naammaginartumik tulliani ataatsimiinnissamut suliareqquneqartut aamma suliariniassallugit.

 

Tassa ataatsimiinneq ullumikkut killiffissaa tikipparput, imaluunniit naavoq, immaqa oqarutta ullormik ataatsimik sioqqutsilluta, tassa arfernanut naatsorsuutigineqarsimagaluarmat.

 

Oqaatigissavara siullermik, Inatsisartut taavalu Naalakersuisut minnerunngitsumillu sulisorpas­suagut kiisalu aamma tusarnaartartut aammalu kikkut tamarmik malinnaasut ilaatigut immaqa ataatsimiinnerup ingerlanerani naammaginarpallaanngitsumik naammattuuisaraluarluta, kisianni ajunngitsumik ataatsimiinneq naammassineqarmat assut nuannaarutigigakku. Aamma eqqaalaas­savara qutsavigerusukkakkit immikkorluinnaq, tassalu nutserisugut taakkua annertoorujussuar­mik suliaqarsimapput, soorunami aamma sulisutta ilai unnuaqaratik ilaannikkut aamma sulisarsi­mallutik, taamaattumik suliffimminnut ataqqinnillutik, ataqqinninnermik takutitsinerat uagut maani Inatsisartuni sulisuusugut qamannga pisumik qutsatigisariaqarparput.

 

Taamatut naatsunnguamik oqaaseqarlunga angerlamut apuulluarnissassinnik kissaatissavassi kiisalu aamma nersunaqaat ilaquttat qimallugit aammalu immaqa meerannguit qimassimallugit maani sulisuususi, nersunaqaat ilumut ilaquttat taama sivisutigisumik qimassimallugit maani sulisinnaagassi, taavalu aamma soorunami angerlarussi aamma nuannaarneqassaaq. Nuannaar­nerlu tamanna uanga maannga avataaninngaannit maani nuannaarutigiumaarpara.

 

Neriuppunga angerlamut apuukkussi tamaasa ilaquttasi meerannguasilu puiornagit inuulluaqqu­tikkumaarisi, aamma ukioq imaalimmat, ukioq naangajalermat ilaatigut immaqa ilaasortat ilai ukiup naanissaanut takoqqikkunnannginnatsigit juullisiorluarnissaannik Nalliuttorsuarnilu nalliuttorsiorluarnissaannik kissaakkumavakka. Taama oqaaseqarlunga ataatsimiinnermut qujavunga iluatsiffiusutut aamma nalilersinnaasannik, qujanarujussuaq ukiaq manna ataatsimiin­nitsinnut.

 

Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat:


Uaguttaaq Naalakkersuisuninngaanniit Inatsisartut Siulittaasuat taavalu aamma Siulittaasoqarfiat qutsavigaarput atatsimiinnitsinni matumani isumaginnilluarnera pillugit, taamatullu aamma uagut nammineq allaffeqarfimmi sulisugut  Naalakkersuisunit qutsavigalugit. Kiisalu maani tusagassiortut oqimaaqatigiissaarisarnerat soorunami taanna oqallisigiumaarparput ulluni tulliuttuni, aamma qutsavigaagut tusagassiuisut maaniittuartarnerat. Rigsombudsmandip aamma maani najuuttuartarnera amerlaqisutigut sinniisuatalu aamma qujassutigaarput, taamaalilluni Naalagaaffeqatigiinnerput aamma uppernarsarneqartarmallusooq.

 

Taavalu naggataatigut oqaatigissavara ataatsimiinnermi matumani nuannersumik aammalu ikinngutigiittut suleqatigiillutalu ingerlagatta suliassiissutaasut arlalissuupput maanngaanniit nassatassagut, maannakkut minutsit marlussuit qaangiuppata maanngaanniit anigutta.

 

Nammineq uanga nuannaarutigaara suliassat erseqqissut Inatsisartuninngaanniit pissarsiarisagut maani pillugit, tassami Nunanut allanut tunngasutigut saqqumilaarnerunissarput erseqqivissumik oqaatigineqarpoq aamma taanna Kalaallit Nunaanni illersornissaq isumannaallisaanissarluunniit pineqaraluarpat uagut sanilerisatta kiinai isigalugit isaasigullu isigalugit, oqarlu ataaseq oqaralu­gu oqaloqatiginissaannut aamma noqqaanerput maannakkut erseqqilluinnartumik oqaatigineqar­poq Inatsisartuninngaanniit; aamma taanna Naalakkersuisut malilersaarpaat.

 

Silarsuaq avatangiiserput alliartorpoq, allaat Kinamut Japanimut niuerniarnigut tullinnguupput aamma allisassallugit. Niuernikkut aamma tamakkunani allisaanermi Canadami aallartitaqaler­nissarput allaat tikinneqarluni, aatsitassat tungaatigut suliatta patajaallisarneqarnissaat aamma siunertaralugu. Imaappoq aqaguagunnguaq 9. november 1997, ukiut 273 qaangiutissapput Pooq Qiperorlu Frederiksholmskanalimi qajannguaminnik ingerlaarmata malitserpassuaqarlutik umiatsiarpassuarnik, kalaallit tunisassiarujunnguagut taamanikkut takutinniarsaralugit ussas­saarutigalugillu avatangiisiminnut takutinniarmatigit. Taamanikkut ukiut 273-it tassa qaangiutis­sapput 9. novemberimi.

 

Maannamut Kalaallit Nunaata avammut niuerniarnera annertusiartungaarmat Ottawa maannak­kut angullugu aallartitaqarfiginissaa, Japanimiut Kinamiullu tikinnissaat maannakkut allaat merseriunnaarsimavarput. Ussassaarinigut taamaattut aamma suli siaruariartorput. Kisianni taamaakkaluartoq naggaterpiaatigut oqaatigissavara, tassa ulluinnarni inuunerput maani sammi­varput angerlarsimaffigut, suliffigut, imaani nunami silaannarmilu sammineqarput, taakkunanilu aamma pikkorissarnissagut, inunnik isumagisariaqartunik isumaginninnissagut, allarpassuit tamarmik puiorneqanngillat ukiaq manna aamma. Taakkulu aamma Naalakkersuisunut arlaleria­qisumik oqaluttarfimmiit maanngaanniit eqqaamaqqullugit oqaatigineqarsimammata qamannga pisumik qujassutigaara.

 


Ukiorsiorluarniarisi Juullisiorluarlusilu, tamatta aamma nuannaarluta pisimasussaq taanna qilanaaralugu ornikkumaarparput. Qujanarsuaq.

 

Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuat:

Taamaalilluni ullumikkut ataatsimiinneq naammassivoq aammalu ukiakkut ataatsimiinneq naammassilluni.