Oqaluuserisassani immokkoortoq 03 |
|
||
Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera |
Pingasunngorneq 5. november 1997 nal.
15.30
Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Hans Enoksen, Inatsisartunut
siulittaasup tulliata aappaa.
Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuat:
Suleriaatsimi ' 28, imm. 3 malillugu Inatsisartut tullianik
ileqquusumik ataatsimiinnissartik aalajangertussaavaat.
Siulittaasoqarfiup Inatsisartunut
akuersissutigeqqullugu inassutigissavaa, Inatsisartut 1998-imi katersuunnissaat
piffissani ukunani pissasut:
Siulleq:
Ataasinngornermi februarip pingajuanniit -
ataasinngornermut martsip pingajuannut.
Aappaalu:
Marlunngornermi aprilip 21-anniit -
sisamanngornermut majip 21-annut.
Taavalu ukiakkut atatsimiinnissaq:
Tallimanngornermi septemberip
18-ianiit - arfininngornermut oktoberip 31-annut.
Laannguaq Lynge, Siumup oqaaseqartua:
Siulittaasoqarfiup Inatsisartunut
siunnersuutai 1998-imut katersuunnissanut piffissanut taakkartuisut
Siumuminngaanniit taamaalillugit akuersissutigiumavagut. Mannalu maaniinnera
iluatsillugu aamma Siumup gruppea sinnerlugu ukiaq manna Inatsisartut
ataatsimiinneranni Inatsisartut Naalakkersuisullu suleqatigilluarsimasagut
qutsavigissavagut, taamattaaq sulisut ulapissimaqisut, minnerunngitsumillu
oqalutsit ataatsimiinnerup ingerlanerani oqalunnerpaajusimasut Siumuminngaanniit
tamaasa aamma qutsavigaagut, Inatsisartunilu ilaasortat sinerissameersut
angerlamut apuulluarnissaannik kissaallugit.
Knud Sĝrensen, Atassutip oqaaseqartua:
Atassummit periarfissat assigiinngitsut eqqartorsimavagut, kisiannili Siulittaasoqarfiup siunnersuutigisai maannakkut saqqummiunneqartut isumaqatigaagut, taamaalilluni 1998-imi pingasoriarluni Inatsisartut katersuunnissaat isumaqataaffigalutigu piffissani taaneqartuni aalajangersarneqarsimasuni, siunnersuutigineqartuni. Uaguttaaq tamanut qujanarsuaq.
Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:
Akulliit Partianninngaanniik
siunnersuutaasut aamma akueriumavagut, nuannaarutigalugu sivisuumik
pikkunartumillu ataatsimiinnissaagaluaq marlunngorlugu inissinneqarmat.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:
Siulittaasoqarfiup siunnersuutigisai
isumaqatigaakka aammalu manna periarfissaq iluatsillugu partiit, Inatsisartut,
Naalakkersuisut aammalu maani sulisut tamaasa ulapissimaqisut qujassuteqarfiginiarpakka,
apissilluarnissaannilu angerlamut kissaallugit.
Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit:
Ataatsimiittarnerup
allanngortinneqarnissaanik siunnersuutigineqartoq Siulittaasoqarfimmilu
oqaluuserineqarsimasoq Inuit Ataqatigiinni sukumiisumik
nalilersuiffigisimavarput. Tunngaviusumik ajuusaarutigaarput
ataatsimeeriaatsip suli tamakkiisumik naammaginartumik misiligarneqarnerat
misigisimanngisarput aamma allanngorteqqinniarneqalermat, kisiannili Inuit
Ataqatigiinnut pingaaruteqarsimavoq minnerunngitsumik upernaakkut
marloriarluni ataatsimiinnermi ilaatigut inatsisiliassat arlariit
ataatsimiinnerit marluk akornanni suliarineqartarnissaat pingaartikkatsigu
aammalu minnerunngitsumik ukiakkut ataatsimiittarnerup sivisunerumik ukuninnga
upernaakkut ataatsimiinnerniit sivisussusilerneqarsimanera
naammagisimaarparput.
Minnerunngitsumik ukiakkut aningaasanut
inatsisissaq piffissaqarluarluni suliarineqarnissaa tamatigut
allanngorterinerup tamatigut misigiffiusarmat pisariaqartoq piffissaq
pisariaqartinneqartoq tamakkununnga atortariaqarpoq.
Taamaattumik taamatut allanngortitsinermut
siunertarineqartoq paasivarput, ajornanngippat inatsisiliassatut
nalunaarusiassatullu Inatsisartut ataatsimeeqqajannginneranni piareersimasut
ajornanngippat Naalakkersuisuninngaanniit tamakku sioqqutsisumik
nassiunneqartarnissaat Inatsisartunut ilaasortanut Siulittaasoqarfiup
isumannaarniarumaaraa.
Taamatut oqaaseqarluta ukiaq manna
ataatsimiinneq Inuit Ataqatigiinninngaanniit uaguttaaq ingerlalluarsimasutut,
annertunerpaamik ingerlalluarsimasutut nalilerusupparput, naak ilaatigut
nalunaarusiassat inatsisiliassallu piffissaliunneqartut sanioqqutilaartarlugit
ingerlanneqartarsimagaluartut suleqatigiinneq ajunngitsutut naliliiffigaarput,
piffissaliunneqartunillu sanioqqutsisoqassatillugu Siulittaasoqarfiup
eqqumaffigisariaqarpaa ilaatigut immikkut akuerineqarluni piffissaliunneqartut
sanioqqunneqarnissaat Inatsisartunut apeqqutigisassagamiuk, tamatumuuna
qassiiliorninngortarnerit, qassiiliuunninngortitsisarnerit isumaqaratta
pinngitsoortinneqarsinnaassasut.
Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuat:
Qujavunga taama isumaqatigiiffiutigisumut
aammalu partiit tamarmik siunnersuutigisarput akuersaarmassuk kiisalu aamma
Kattusseqatigiit soorunami, taavalu aamma IA-minngaannit saqqummiunneqartut
taakkua sapinngisatsinnik suliariniassavagut aamma naammaginartumik tulliani
ataatsimiinnissamut suliareqquneqartut aamma suliariniassallugit.
Tassa ataatsimiinneq ullumikkut
killiffissaa tikipparput, imaluunniit naavoq, immaqa oqarutta ullormik
ataatsimik sioqqutsilluta, tassa arfernanut naatsorsuutigineqarsimagaluarmat.
Oqaatigissavara siullermik, Inatsisartut
taavalu Naalakersuisut minnerunngitsumillu sulisorpassuagut kiisalu aamma
tusarnaartartut aammalu kikkut tamarmik malinnaasut ilaatigut immaqa
ataatsimiinnerup ingerlanerani naammaginarpallaanngitsumik
naammattuuisaraluarluta, kisianni ajunngitsumik ataatsimiinneq
naammassineqarmat assut nuannaarutigigakku. Aamma eqqaalaassavara qutsavigerusukkakkit
immikkorluinnaq, tassalu nutserisugut taakkua annertoorujussuarmik
suliaqarsimapput, soorunami aamma sulisutta ilai unnuaqaratik ilaannikkut aamma
sulisarsimallutik, taamaattumik suliffimminnut ataqqinnillutik,
ataqqinninnermik takutitsinerat uagut maani Inatsisartuni sulisuusugut qamannga
pisumik qutsatigisariaqarparput.
Taamatut naatsunnguamik oqaaseqarlunga
angerlamut apuulluarnissassinnik kissaatissavassi kiisalu aamma nersunaqaat ilaquttat
qimallugit aammalu immaqa meerannguit qimassimallugit maani sulisuususi,
nersunaqaat ilumut ilaquttat taama sivisutigisumik qimassimallugit maani
sulisinnaagassi, taavalu aamma soorunami angerlarussi aamma nuannaarneqassaaq.
Nuannaarnerlu tamanna uanga maannga avataaninngaannit maani
nuannaarutigiumaarpara.
Neriuppunga angerlamut apuukkussi tamaasa
ilaquttasi meerannguasilu puiornagit inuulluaqqutikkumaarisi, aamma ukioq
imaalimmat, ukioq naangajalermat ilaatigut immaqa ilaasortat ilai ukiup naanissaanut
takoqqikkunnannginnatsigit juullisiorluarnissaannik Nalliuttorsuarnilu
nalliuttorsiorluarnissaannik kissaakkumavakka. Taama oqaaseqarlunga
ataatsimiinnermut qujavunga iluatsiffiusutut aamma nalilersinnaasannik,
qujanarujussuaq ukiaq manna ataatsimiinnitsinnut.
Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat:
Uaguttaaq Naalakkersuisuninngaanniit
Inatsisartut Siulittaasuat taavalu aamma Siulittaasoqarfiat qutsavigaarput
atatsimiinnitsinni matumani isumaginnilluarnera pillugit, taamatullu aamma
uagut nammineq allaffeqarfimmi sulisugut
Naalakkersuisunit qutsavigalugit. Kiisalu maani tusagassiortut
oqimaaqatigiissaarisarnerat soorunami taanna oqallisigiumaarparput ulluni
tulliuttuni, aamma qutsavigaagut tusagassiuisut maaniittuartarnerat.
Rigsombudsmandip aamma maani najuuttuartarnera amerlaqisutigut sinniisuatalu
aamma qujassutigaarput, taamaalilluni Naalagaaffeqatigiinnerput aamma
uppernarsarneqartarmallusooq.
Taavalu naggataatigut oqaatigissavara
ataatsimiinnermi matumani nuannersumik aammalu ikinngutigiittut
suleqatigiillutalu ingerlagatta suliassiissutaasut arlalissuupput maanngaanniit
nassatassagut, maannakkut minutsit marlussuit qaangiuppata maanngaanniit
anigutta.
Nammineq uanga nuannaarutigaara suliassat
erseqqissut Inatsisartuninngaanniit pissarsiarisagut maani pillugit, tassami
Nunanut allanut tunngasutigut saqqumilaarnerunissarput erseqqivissumik
oqaatigineqarpoq aamma taanna Kalaallit Nunaanni illersornissaq
isumannaallisaanissarluunniit pineqaraluarpat uagut sanilerisatta kiinai
isigalugit isaasigullu isigalugit, oqarlu ataaseq oqaralugu
oqaloqatiginissaannut aamma noqqaanerput maannakkut erseqqilluinnartumik
oqaatigineqarpoq Inatsisartuninngaanniit; aamma taanna Naalakkersuisut
malilersaarpaat.
Silarsuaq avatangiiserput alliartorpoq,
allaat Kinamut Japanimut niuerniarnigut tullinnguupput aamma allisassallugit.
Niuernikkut aamma tamakkunani allisaanermi Canadami aallartitaqalernissarput
allaat tikinneqarluni, aatsitassat tungaatigut suliatta patajaallisarneqarnissaat
aamma siunertaralugu. Imaappoq aqaguagunnguaq 9. november 1997, ukiut 273
qaangiutissapput Pooq Qiperorlu Frederiksholmskanalimi qajannguaminnik
ingerlaarmata malitserpassuaqarlutik umiatsiarpassuarnik, kalaallit
tunisassiarujunnguagut taamanikkut takutinniarsaralugit ussassaarutigalugillu
avatangiisiminnut takutinniarmatigit. Taamanikkut ukiut 273-it tassa qaangiutissapput 9. novemberimi.
Maannamut Kalaallit Nunaata avammut
niuerniarnera annertusiartungaarmat Ottawa maannakkut angullugu aallartitaqarfiginissaa,
Japanimiut Kinamiullu tikinnissaat maannakkut allaat merseriunnaarsimavarput.
Ussassaarinigut taamaattut aamma suli siaruariartorput. Kisianni
taamaakkaluartoq naggaterpiaatigut oqaatigissavara, tassa ulluinnarni
inuunerput maani sammivarput angerlarsimaffigut, suliffigut, imaani nunami
silaannarmilu sammineqarput, taakkunanilu aamma pikkorissarnissagut, inunnik
isumagisariaqartunik isumaginninnissagut, allarpassuit tamarmik
puiorneqanngillat ukiaq manna aamma. Taakkulu aamma Naalakkersuisunut arlaleriaqisumik
oqaluttarfimmiit maanngaanniit eqqaamaqqullugit oqaatigineqarsimammata qamannga
pisumik qujassutigaara.
Ukiorsiorluarniarisi
Juullisiorluarlusilu, tamatta aamma nuannaarluta pisimasussaq taanna
qilanaaralugu ornikkumaarparput. Qujanarsuaq.
Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuat:
Taamaalilluni ullumikkut
ataatsimiinneq naammassivoq aammalu ukiakkut ataatsimiinneq naammassilluni.