Oqaluuserisassani immokkoortoq 11-2 |
|
||
Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera |
Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Inatsisartut Siulittaasuata tullia,
Finn Karlsen, Atassut.
Laannguaq Lynge, Siumut, Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap siulittaasua:
Marlunngornermi septembarip 30-ianni
1997 naalakkersuisut 1998-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaattut
siunnersuut saqqummiuppaat. Tamatuma kingorna Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
inatsisissatut siunnersuut sukumiisumik misissuataarpaa.
Inatsisissatut siunnersuummik
siullermeerinninnerup kingorna naalakkersuisut allannguutissatut
siunnersuutinik 79-inik oktobarip 16-iani 1997 nassiussipput.
Allannguutissatut siunnersuutinut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
inassuteqaatai isumaliutissiissutip immikkoortuini 5-imi, 7-imi 9-milu takuneqarsinnaapput.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap taamatuttaaq inatsisartunut ilaasortat siunnersuutaat
13-it, 1998-imut aningaasanut inatsisissamut siunnersuummut ilanngullugit
oqaluuserineqartussatut innersuunneqarsimasut suliarai. Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap taakkununnga inassuteqaatai immikkoortumi 10-mi
takuneqarsinnaapput.
Inatsisartut Siulittaasoqarfiat
taamatuttaaq allannguutissatut siunnersuuteqarpoq. Suleriaatsimut
Ataatsimiititaliaq taakku pillugit Inatsisartunut isumaliutissiissuteqassaaq.
Taanna ilanngun-neqarpoq.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap allannguutissatut siunnersuutinut inassutaasa aningaasatigut
sunniutissaat ilanngussami 1-imi takuneqarsinnaapput. Ilanngussani 2-mi
3-milu takuneqarsinnaapput oqaasertaliussanut tjenestemanditullu atorfiit
amerlassusiligaanerinut allannguutissatut siunnersuutit.
Siunnersuummut saqqummiunneqartumut
atatillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kaammattuutai
allannguutissatullu siunnersuutinut inassuteqaatai kinguneqassapput
Ingerlatsinermut, Sanaartortitsinermut Taarsigassarsisitsisarnermullu
missingersuutit, tassa IST-p, inernerisa 1998-imi 84,968 mio. kr.-inik
amigartooruteqarfiuneranik.
Ukiuni missingersuusiorfiusuni IST-mi sinneqartoorutaassapput:
1999-imi 49,6 mio. kr.-it
2000-imi 93,0 mio. kr.-it
2001-imi 56,2 mio. kr.-it
Ataatsimut isigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq 1998-imut aningaasanut inatsisissamut naalakkersuisut siunnersuutaannut isumaqataavoq, ataasiakkaat eqqaassanngikkaanni. Ataatsimiititaliap tulliullugit oqaaserisassai maluginiaqquneqarput. Siullermeerneqarnerata aappassaaneerneqarneratalu akornanni allannguutissatut siunnersuutinut saqqummiunneqartunut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassuteqaatai nalinginnaasumik oqaaseqaatit allatigullu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap oqaaseriniagai oqaatigereerukkit tikikkumaarpakka.
2. Nalinginnaasumik oqaaseqaatit.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq 1998-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaattut siunnersuutip Inatsisartunit aappassaaneerneqarneranut imatut oqaaseqaateqassaaq.
Ataatsimiititaliamiit ajuusaarutigissavarput siunnersuut siullermeerinninneq qallunaatuuanut tunngatillugu ullunik aqqaneq marlunnik kalaallisuuanullu tunngatillugu sapaatip akunneranik sioqqullugu aatsaat ilaasortanut agguaanneqarmat.
Aningaasanut inatsisissatut siunnersuut saqqummiunneqartoq 1998-imi 145.346.000 kr.-inik amigartooruteqarfiussaaq. Tamanna Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap eqqarsarnarto-qartilluinnarpaa. Tamatumali kingornatigut Naalakkersuisut allanngortitsinissamik saqqummiussaqarput amigartoorutissanik annertuumik annikillisitsisumik, kisianni taamaakkaluartoq 1998-imi amigartoorutissat suli annertoqaat. Tamatumunngali peqatigitillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami paasivarput allanngortitsinissanik siunnersuutitigut 1999-imi sinneqartooruteqartoqassasoq, tamannalu siusinnerusukkut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap pisariaqartutut tikkuarsimavaa. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap tamanna pisariaqartutut isigaa, tassami soorlu ataatsimiititaliap 1997-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissap aappaata aappassaanneerneqarneranut isumaliutissiissummini tikkuaraa, Nunatta Karsiata aningaasanik tigoriaannaatai nunguttuitsuunngillat. Taamatuttaaq nunanut allanut akiitsut 1 mia. kr.-it pallissimavaat. Tamatuminnga pissuteqartumik ataatsimiititaliap Naalakkersuisut kaammattussavai nunanut allanut taarsigassarsianut tunngatillugu erniatigut aningaasallu naliisigut pissutsit atugassarissaartitsinerusinnaasut eqqumaffiginiaqqullugit.
Qanittukkut Naalakkersuisunut ilaasortat allanngornerat pissutigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq Naalakkersuisut allanngortitsinissanik siunnersuutinik amerlasuunik nassiussaqarsimanerannut paasinnilluarpoq.
1997-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissap aappaata aappassaaneerneqarnissaanut isumaliutissiissummini Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap oqaaseqaataanut atatillugu ataatsimiititaliap oqaatigeqqissavaa sanaartukkat annertuallaalinnginnissaat sianiginiarneqassasoq. Kvadratmeterimut akigititat qaffasipput ataatsimiititaliallu Naalakkersuisunut kajumissaarutigissavaa taakku appartinneqarnissaat sulissutigeqqullugu. Tamatumunnga atatillugu ataatsimiititaliap Naalakkersuisut kajumissaassavai kvadratmeterimut akigititat sumut tunnganeri aallaavigalugit isiginiartaleqqullugit, taamaalilluni pissutsit soorlu nunap qanoq issusia taamatullu sumiinneq, avammut kuuffilersuinermi pissutsit il.il. eqqarsaatersuutinut ilannguttarlugit kvadratmeterimut akigitinniagaq aalajangersimasoq naliliivigineqassatillugu.
1997-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissap aappaata aappassaanneerneqarneranut isumaliutissiissutitsinni taaneqareersutut Ataatsimiititaliap Naalakkersuisut kaammattussavai misissoqqullugu sanasunik namminersortunik suliassaaleqisunik peqarnersoq iluarsaassinernik suliassanik annikinnerusunik suliaqartarsinnaasunik. Tamanna minnerunngitsumik pingaaruteqarpoq suliffissaqartitsiniarnerup tungaaniit isigalugu misissuisoqarnissaanut.
Sanaartornermut tunngassuteqartunissaaq ataatsimiititaliap Naalakkersuisut kaammattussavai misissoqqullugu savaatilinnut aqqusinniortarnermut assingajaanik aaqqissuussineq atorneqalersinnaannginnersoq, taamaalilluni sanaartornermik suleqatigiiaat iluarsaassinermik suliassanut annikinnerusunut atorneqarsinnaassammata. Taakku assersuutigalugu nammineerlutik illuliortunut ikiortitut atorneqartarsinnaapput, tassa tikkuartukkajunneqartarmat nammineerluni illuliat naammassineqarsimanngitsut amerlavallaartut, sanaartornermik suleqatigiiaanik aaqqissuussinikkut illut amerlanerusut naammassineqartalernissaat ikiorsiivigineqarsinnaassagaluarpoq. Taamatuttaaq ataatsimiititaliaq isumaqarpoq Ineqarnermut Tapiissuteqartarfik aqqutigalugu illulianut inoqanngitsunut amerlaqisunut atatillugu taamatut isummerneq eqqarsaatigineqartariaqartoq. Tassami Ineqarnermut Ataatsimiititaliap ilisimaneqartutut 1997-imi ukiakkut ataatsimiinnermut atatillugu Naalakkersuisut kajumissaarmagit Ineqarnermut Tapiissuteqartarfik illuliarineqarsimasut inoqanngitsut atorneqaleqqittarneranni suliat ingerlanneqartarnerat sukkanerulerseqqullugu.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Ammassallip Kommuniani angalanermini paasivaa illut amerlaqisut pitsaajunnaarsimasut. Nammineq illuliat naammassineqarsimanngitsut takuneqarsinnaapput taamatullu nammineq illuliassanut atortussat kussinerni aqqusinernilu saqqumilaarlutik. Taamaammat Naalakkersuisut qinnuigineqarput ajornartorsiutit pillugit erseqqinnerusumik ilisimatitsissuteqaqqullugit; taamatuttaaq INI A/S-p nakkutilliisutut qanoq sulineranik. Naalakkersuisut qinnuigineqarput misissoqqullugu naak Aningaasanut Inatsimmi aningaasaliissutissanik pisariaqartitat malillugit 20.000 kr.-it agguaqatigiissillugu ilitsersuisunik ikiorteqarnermut aningaasaliissutigineqartaraluartut sooq amerlaqisutigut illuliortoqarnerani annikitsuinnarnik angusaqartoqartarnersoq.
Taamatuttaaq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami paasivarput Ammassallip Kommuniani inuussutissarsiutinut aningaasaliissutinik allassimasoqanngitsoq. Siusinnerusukkut Ammassalimmi Inuussutissarsiutit pillugit Oqallittarfimmut aningaasaliisoqartarsimavoq; ataatsimiititaliamiit paaserusupparput angusat suut tamatuma kingunerisimanerai. Tamatumunnga ilanngullugu ataatsimiititaliamiit Naalakkersuisunut kaammattuutigissavarput takornariaqarnermut ilinniartitaaneq iluaqutaasumik Ammassalimmut inissinneqarsinnaammat, tassanimi takornariartitsinermik suliat tamarmik Nunatsinni neqeroorutigineqarsinnaasut nassaassaammata. Tamatumunnga atatillugu hotelini ilinniartullu inaanni inissat ataqatigiissinneqarsinnaapput.
Ammassallip Kommunianut tunngatillugu taamatuttaaq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamit aalisarnerup aallartinneqarnissaa pingaartutut isigaarput. Taamaammat ataatsimiititaliamiit kaammattuutigissavarput Ammassallip Kommuniata KNAPK-llu suleqatigiinnerisigut aalisartunik allaneersunik aalisartunut piniartunullu tappavanimiunut ikiuussinnaasunik aalisarneq siuarsarniarlugu "tikisitsisoqarsinnaannginnersoq" aaqqissuussinermik pilersitsisoqarsinnaannginnersoq misissoqqullugu. Ataatsimiititaliamiit siusinnerusukkut tamanna Naalakkersuisunut oqaatigereernikuuarput, tamatumunngalu Naalakkersuisut akissuteqarnissaat ujartussallutigu.
Attaveqaatinut tunngassuteqartuni Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap 1997-imut Ilassutitut Aningaasaliissutinut Inatsisit siulliannut atatillugu Naalakkersuisut kaammattorpai Nanortalimmi imermik pilersuinermut allatut aaqqiissutissanik ilusiliiniarlutik sulinertik ingerlateqqissagaat. Tassunga atatillugu ataatsimiititaliap Nanortalimmi imermik pilersuinermi ajornartorsiutaasut aaqqinneqarnissaat piumasarissavaa. Kiisalu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami ilisimavarput kommunip inuusuttunik ilinniartitsinermut suliniuteqarneranut atatillugu Nanortallip Kommunia napparsimmaviusimasup atorneqarnissaanut pilersaarusiorsimammat. Napparsimmaviusimasup iluarsaanneqarnissaanut allanngortiterneqarnissaanullu kommuni nammineq aningaasaliissutissaqanngilaq. Kommunimit oqaatigineqartut malillugit Naalakkersuisut suliniuteqarnermut peqataasimapput. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq suliniutigineqartut tapersersorneqartariaqartut naatsorsuutigalugulu Naalakkersuisut aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip matuma pingajussaanneerneqarneranut atatillugu ilioriusissanik saqqummiussissasut.
Kangaatsiap Kommunia taaneqallattaartuarpoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq 1997-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissat aappaata aappassaanneerneqarneranut isumaliutissiissumminut atatillugu aningaasaqarneq ilorraap tungaanut ingerlateqqilerniarlugu misiliisoqarnissaanik ujartuereerpoq killiffillu pillugu nassuiaammik tigusaqareerluni. Ani-ngaasaqarnermut Ataatsimiititaliami isumaqarpugut pingaaruteqarluinnartuusoq Kangaatsiamut kommuninullu allanut aningaasaqarnikkut ajornartorsiuteqartunut ikiorsiissutaasartut inuussutissarsiutinik ineriartortitsinissamik anguniagaqarnermut sammitinneqartariaqartut, taamaalilluni pissutsit qanittuinnaq isiginagu ataavartumilli pitsaanerulersinneqarsinnaaqqullugit.
Isumaginninnermut tunngassuteqartuni ataatsimiititaliap ataatsimut isigalugu aaqqissuussinerit assigiinngitsut pisariinnerulersinneqarnissaat ujartussavaa. Minnerunngitsumik pingaaruteqarpoq ineqarnermut tapiissutit aaqqissuussinermut isertitanik tunngaveqartumut iluarsartuuteqqinneqarnissaat, tamannami Isumaginninnermik Iluarsartuusseqqinnissamut Ataatsimiititaliarsuup tikkuarsimammagu. Taamatuttaaq ataatsimiititaliamiit utoqqarnut aningaasanik ikiorsiisarneq pillugu isumaginninnermik iluarsartuusseqqinnissamut ataatsimiititaliarsuup oqaaseqaataasa Naalakkersuisunit malitseqartinneqarnissaat ujartorpaat. Tamakkununnga tunngasut pitsaanerusumik aqunneqarnissaannik pisariaqartitsineq ataatsimiititaliap siusinnerusukkut tikkuartorsimavaa isumalluarlunilu paasisimallugu innarluutilinnut tunngassuteqartuni pitsaanerusumik aqutseriaaseqartoqalernissaa kisitsisitigullu paasissutissanik tunngavissaqartoqalernissaa pilersinniarneqartut, taamatullu ikiorsiissutigineqartartunut tunngatillugu suleriaatsinik ataatsimut sammivilersuisoqarlunilu assigiissaarisoqarnissaa sulissutigineqartoq.
Ilinniartitaanermut tunngassuteqartuni ataatsimiititaliaq ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisit aappaata aappassaanneerneqarnerani isumaliutissiissummi taaneqartutut ataatsimut isigalugu kaammattuuteqassaaq inissianut pigineqareersunut atatillugu ilinniartut inissaannik pilersitsiortoqarsinnaanersoq misissorneqassasoq, tassami eqqarsarnartoqarmat ilinniagaqartut ilinniagaqarnerminnik unitsitsisassappata ilinniartunut inissaqartitsisoqannginneranik pissuteqartumik. Periarfissaasinnaavoq illoqarfinnut inissianik inigineqanngitsoqarfiusuni soorlu Paamiuni ilinniarfinnik pilersitsiortorneq taakkununngaluunniit nuussuineq.
Ilinniagaqartut taakku eqqarsaatigalugit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap ataatsimut isigalugu Naalakkersuisut kaammattussavai ilinniagaqarnerni assigiinngitsuni uniinnartartut procentii eqqumaffiginiaqqullugit. Tamatumunnga atatillugu ataatsimiititaliap Naalakkersuisut qinnuigissavai oqaatigeqqullugu ilinniagaqarnernit uniinnartartut ikilisinniarlugit sunik suliniuteqartoqarnersoq.
Ataatsimiititaliap maluginiaqqussavaa aaqqissuussinerit ilinniagaqartut ilinniagaqarnerminnik naammassigaangamik nunaqarfinni suliffissarsiortarnissaannut kaammattuutaasut pingaartinneqartariaqarmata. Tamatumunnga ilanngullugu eqqarsaatigineqarsinnaavoq tamanna aaqqissuussinikkut ilinniagaqartut ilinniagaqarnerminnik naammassinnereernerminni nunaqarfimmi sulilersinnaagaangata ilinniagaqarnermut atatillugu taarsigassarsiaat isumakkeerneqartittarlugit pilerinarnerulersinneqarsinnaanersoq.
Inuussutissarsiornermut tunngatillugu ataatsimiititaliamit eqqumaffigineqarpoq namminersortut periarfissarsiortarnerannut periarfissat pitsaanerpaat qulakkeerneqartariaqarmata. Ataatsimut isigalugu ataatsimiititaliami isumaqarpugut aningaasaliissutit namminersortut tunisassiornerisa ineriartortinneqarnissaanik siunertaqartut tapersersorneqartariaqartut. Suliffeqarfissuarnit namminersornerullutik oqartussanit pigineqartunit unammilleqatigiinnikkut unittoortin-neqaratarsinnaaneq namminersortutut aallartinniarnermut akornutaagajuppoq. Inuussutissarsiutinut tapersiisarnermut tunngassuteqartut namminersortut suliniarnerannut annertuumik pingaaruteqarpoq annertuumillu pingaartinneqartariaqarluni. Ataatsimiititaliami isumaqarpugut eqqarsaatersuutigineqartariaqartoq nunami inuussutissarsiutit inuussutissarsiutinut tapersiisarfimmut ilannguteqqinneqartariaqannginnersut.
Kiisalu ataatsimiititaliamiit kaammattuutigissavarput misissorneqassasoq nunatsinni sumiiffinni immikkut ittuni aalisartunut piniartunullu immikkut aallartitsinermut tapiissuteqartarneq atuutilersinneqarsinnaannginnersoq 25 %-imik nammineq aningaasaliissuteqartarnermut taarsiullugu.
Siunissami saattuarniarnerup iluaqutiginiarneqarnissaanut atatillugu ataatsimiititaliami eqqarsarnartoqartipparput saattualeriffik Nuummiittoq piffissap ilarujussua uninngasarmat tunisaqartoqartannginneranik pissuteqartumik. Tamatumunnga peqatigitillugu Paamiuni Maniitsumilu suliffissuit tunisassiassanik naammattunik tulaassuiffiginiarneqarnerat ajornartorsiutaavoq. Ataatsimiititaliamiit Naalakkersuisut kaammattussavagut ajornartorsiutit tamakku eqqumaffiginiaqqullugit, taamatullu pingaartillugu saattuarniutit pisariaqartinneqartut pissarsiarineqartariaqartut qalerualinnik taakkuninnga aalisarneq tunisassiornermut iluaqutaasinnaassappat. Ataatsimiititaliamit siusinnerusukkut oqaatigeriikkatsitut aningaasarsiornerup siammartinneqarnissaa pingaaruteqarpoq.
Royal Greenland A/S-ip nunami suliffissuaataasa naammassisinnaasaasa naleqqussarneqarnerannut atatillugu ataatsimiititaliamit qanittukkut paasineqarpoq Qasigiannguani suliffissuarmik inissiinissaq 1997-imi upernaakkut ataatsimiinnermi nassuiaammut Inatsisartunut saqqummiunneqartunut naleqqiullugu Royal Greenland A/S-imit kommune avaqqullugu allanngortinneqarsimasoq. Ataatsimiititaliap periaaserineqarsimasut sakkortuumik eqqarsarnartoqartippai. Taamatut iliuuseqarneq kommuninut ataasiakkaanut aningaasaqarnikkut ilungersunartuusinnaavoq Aningaasaqarnermullu Ataatsimiititaliap kaammattuutigissavaa nassuiaammi pilersaarutinik saqqummiunneqartunik allanngortitsisoqassatillugu kommunini oqartussaasut isumasiorneqaqqaartassasut.
Peqqinnissaqarfimmut tunngatillugu ataatsimiititaliami maluginiarparput aningaasaliissutit tamarmiusut 23 mio. kr.-inik qaffanneqassasut siunnersuutigineqartoq. Ataatsimiititaliamit pissusissamisoortutut isigaarput ilassutitut aningaasaliissutit aqqutigalugit ukiuni kingullerni ingerlaavartumik qaffaasarsimanerit eqqarsaatigalugit peqqinnissaqarfimmi piviusorsiornerusunik missingersuusiortoqartassasoq. Taamaammat ataatsimiititaliamit naatsorsuutigineqanngilaq ukiuni aggersuni peqqinnissaqarfimmut tunngatillugu ilassutitut aningaasaliissuteqartoqartarnissaa, tassa nukinginnarluinnartut siumullu ilimagereerneqarsinnaanngitsut saniatigut. Tamatumunnga atatillugu ataatsimiititaliap tamakkununnga tunngassuteqartuni pitsaanerusumik aqutsisoqalernissaanik pisariaqartitsinermik siusinnerusukkut tikkuaasimanini oqaatigeqqissavaa. Tamatumunnga atatillugu ataatsimiititaliap ilaatigut eqqarsaatersuutigisimavaa iluaqutaassagaluarnersoq kontut napparsimasunik nammineq najukkaminni peqqinnissaqarfiup avataani katsorsaanermut tunngassuteqartut kattunneqassappata. Tamanna periaatsinik eqaannerulersitsinermut iluaqutaasinnaammat.
Takornariaqarnermut tunngatillugu ataatsimiititaliami isumaqarpugut inuussutissarsiutip taassuma aningaasaqarnermi tunngavissat pingajuattut aallunneqarnera pitsaasumik kinguneqassappat qitiulluinnarluni pingaaruteqartoq eqqortunik inuiaqatigiinnut atortulersuuteqarnermi pissutsinik nassaartoqassasoq. Taamatuttaaq unnuiffissaqarnermut periarfissanut tunngatillugu. Akunnittarfinnik/ilinniartut inaannik ataqatigiissitsisinnaaneq pillugu siuliini taaneqartunut ilanngullugu ataatsimiititaliamiit ataatsimut isigalugu kaammattuutigissavarput maannakkut ilinniartut inaat pigineqareersut akunnittarfeqarnermut atatillugit periarfissaqarnersoq misissuisoqassasoq, taamaalilluni ilinniartut inaat aasaanerani takornarianut illusisarfittut atorneqarsinnaammata. Taamaaliornikkut nutaanik sanaartornerit annikillisinneqassapput tamanna minnerunngitsumik pisariaqarluni sanaartornerup annertuallaalinnginnissaa mianersuutigineqartussaammat.
Angallannermut tunngatillugu ataatsimiititaliami maluginiarparput 1999-imi Kangerlussuarmi mittarfiup illutai allineqassasut aamma Narsarsuarmi timmisartunut eqqussisarfiliortoqassasoq. Ataatsimiititaliami eqqarsarnartoqartipparput taama amerlatigisunik aningaasaliissuteqartoqartussaammat, tassami tamanna naleqquttuunavianngimmat imarpik qulaallugu timmisartunut mittarfiit pillugit pissutsit suli iluarsiivigineqartinnagit.
3. Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap allatigut oqaaseriumasai.
Naalakkersuisut siulittaasuat - suliassaqarfiit 10-19.
Konto pingaarneq 10.01.01, Naalakkersuisut Allattoqarfiat, allaffissorneq, pillugu ataatsimiititaliaq isumaqarpoq Namminersornerullutik Oqartussat Tusagassiiviat inuiaqatigiinni saqqumilaarnerusariaqartoq. Aammattaaq Tusagassiiviup suliassat isumagisassaasa ilaat KNR-imit suliarineqartariaqartutut isumaqarfigineqarput, KNR pillugu missingersuutinut ilanngussat ataani pineqartut naapertorlugit. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap tusagassiiveqarnissamik siunertaqarnerup sukumiisumik eqqarsaatersuutigineqartariaqarnera pingaartutut isumaqarfigaa, taamaaliornikkut aningaasaliissutit pissarsissutigilluarneqarnerunissaat anguneqarsinnaammat.
Konto pingaarnermi 10.01.02, Namminersornerullutik Oqartussat Qarasaasiaqarnermut immikkoortoqarfiat, ilaatigut taaneqarpoq Namminersornerullutik Oqartussat qarasaasiamik atuineranni ingerlatseriaasissamik qarasaasiaqarfik ukiunut sisamanut atuuttussamik pilersaarusiussasoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap taassuma tunniunneqarnissaa piumasaqaatigisimavaa, nalunaarfigineqarlunili taamaattumik pigisaqartoqanngitsoq. Pilersaarutaavoq taanna Inatsisartut ataatsimeereerpata suliarineqassasoq. Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq isorisarialerujussuusoq aningaasaliissutit paasissutissiissutinik paatsoorneqarsinnaasunik ilaqartinneqarnerat Inatsisartunullu inassutigalugu 1998-imut ukiunullu missingiusiorfinnut aningaasaliissutit maannakkut tunngavissaatitaasut tunngavigalugit akuerineqassanngitsut aningaasaliissutilli unitsinneqarallassasut aatsaallu atorneqarsinnaalissasut ingerlatseriaasissamut ukiunut sisamanut atuuttussamut pilersaarusiap missingersuusianut ilanngussinermi taaneqartup Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut tunniunneqareerneratigut.
Konto pingaarnerit 10.01.04, Oqaatsinut allattoqarfik aamma 10.10.11, Siunertanut immikkut ittunut tapiissutit, pillugit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap iluarisimaarlugu paasivaa aningaasaliissutit allannguutissanut siunnersuutinut atatillugu kultureqarnermut, ilinniartitaanermut ilageeqarnermullu suliassaqarfinnut nuunniarneqarmata, tassani aningaasat pitsaanerpaamik atorneqarsinnaasut ataatsimiititaliaq isumaqarmat. Oqaasileriffik eqqarsaatigalugu ataatsimiititaliap pitsaanerpaasoraa oqaatsinut tunngatillugu aningaasaliissutit ilinniartitaanermut ilisimatusarnermullu tunngasuni eqiterneqarpata. Siunertanut immikkut ittunut tapiissutit eqqarsaatigalugit ataatsimiititaliaq isumaqarpoq aningaasat nunatsinni filmiliortarnerup ineriartortinneqarnissaanut atuagassaqartitsinermullu immikkut atugassanngortinneqartariaqartut.
Konto pingaarneq 10.14.01, Nunanut allanut tunngasunut allaffik, allaffissorneq, eqqarsaatigalugu erseqqissarneqassaaq ataatsimiititaliaq isumaqarmat danskit naalagaaffianni oqartussaasunik suleqateqarneq ingerlalluartoq. Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq naalagaaffiup nunanut allanut tunngasutigut ingerlatsineranut nunarput pingaaruteqaleriartuinnartoq ataatsimiititaliarlu isumaqarpoq danskit nunani allani sulineranni nunatta suleqataaleriartornera malillugu tamanna ataatsimoortumik tapiissutit isumaqatigiinniutigineqarneranni ilanngunneqartariaqartoq.
Aningaasaqarnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq - suliassaqarfiit 20-29.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap arlaleriarluni tikkuartarsimavaa Kangaatsiap kommuniata aningaasaqarnikkut atugarisaasa artornartorsiorfiunerat, kingullermillu Immikkut aningaasaliissutissanut Inatsisip aappaata aappassaaneerneqarnissaanut isumaliutissiissummut atatillugu piumasaqaatigisimallugu kommunip aningaasaqarnikkut makiteqqinneqarnissaanut sulissutiginninnerup sumut killissimanerata paasissutissiissutigineqarnissaa. Ataatsimiititaliap paasivaa konto pingaarnermi 20.05.28, Innuttaasut katitigaanerisa aningaasarsiornerullu allanngoriartornerinut iluarsiissutit, allannguutissatut siunnersuummik saqqummiussisoqartoq, tassani atuarneqarsinnaalluni aningaasaliissutit agguataarneqarnerat. Tamanna tunngavigalugu ataatsimiititaliap Naalakkersuisut kajumissaassavai kommunit aningaasarliortut, soorlu Kangaatsiaq, aningaasaliissutitigut taakkunuuna immikkut isumagineqarsinnaasariaqannginnersut eqqarsaatigeqqullugu.
Kommuninut aningaasarliortunut taarsigassarsisitsinerit tapiissuteqarnerillu inuussutissarsiornermut suliffissaqartitsiniarnermullu tamatigut siunertaqartinneqartariaqarnerat pingaartuusoq Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq. Ataatsimiititaliap Naalakkersuisut qinnuigissavai suliassaqarfimmi 20-imi, kommuninut aningaasarliortunut tapiissutinut taarsigassarsiarititanullu atorneqartartup, kontut assigiinngitsut ataatsimuulersinneqarnissaat pitsaanerpaassannginnersoq eqqarsaatigeqqullugu. Taarsigassarsiarititat tapiissutillu teknikikkut tunngavimmikkullu assigiinngissuteqaraluaqaammi, kisianni apeqqutaavoq kommunit aningaasaqarnikkut eqqugaasimasut taarsigassarsisinneqarnissaannut, akilersornissaat ajornartorsiutigiligassaannik, taarsiullugu inuussutissarsiutinik ineriartortitsinissamut atorneqarnissaat erseqqissumik siunertaralugu aningaasanik tapersiiffigineqartalernissaat pitsaanerpaassannginnersoq. Tapersiissutinut suugaluartunulluunniit erseqqissunik piumasaqaateqartoqartariaqarnera erseqqippoq, tassami tamanut tunngatillugu tapiissuteqartalernissaq aallartinneqassanngilaq, pisariaqartitsilersimasulli ingerlalluaqqilernissaannut ikiorniarlugit tapersiissutit siunertaqartinneqartariaqarmata.
Kommuni alla ataatsimiititaliap immikkut oqaaseqaateqarfigissallugu pisariaqartissimasaa tassaavoq Ammassalik, tassani ilaatigut inissaqartitsiniarneq tamanut tunngatillugu oqaaseqaatini taaneqarluni. Nammineq illuliassat naammassineqarsimanngitsut taamaallaat Ammassalimmi ajornartorsiutaanngillat, tamanna aamma arlalinni ajornartorsiutaammat. Konto pingaarneq
22.11.17, Boligstĝtte, Nammineq Illuliat, innersuussutigalugu taaneqareersutut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq ilitsersuisutut ikiorneqarnissamut 20.000 kr.-it immikkoortinneqartarmata aammalu nalinginnaasumik inissaaleqisoqarnera pissutigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq tamatuma aaqqiivigineqarnissaa pingaarutilerujussuusoq. Ineqarnermut tunngasut misissueqqissaarfigineqarnerat ataatsimiititaliap siusinnerusukkut ujartorsimavaa maleruagassat naleqqussarneqarnissaat siunertaralugu; ataatsimiititaliap paasivaa inissialiornermut tapersiisarnermut tunngasut pillugit nassuiaat ataatsimiinnermi matumani saqqummiunneqarsimasoq naatsorsuutigalugulu Naalakkersuisut, 1997-imi upernaakkut ataatsimiinnermi kalerrisaarutigineqartutut, sulissutigissagaat inissialiornermut tapersiisarnermut tunngasut iluarsaateqqinneqarnissaat 1998-imi upernaakkut ataatsimiinnermi Inatsisartunut aalajangiiffigisassanngortinneqarnissaa.
Illut naammassineqarsimanngitsut inigineqanngitsullu minnerunngitsumik nunaqarfinni ajornartorsiutaapput, tassungalu atatillugu konto pingaarnermi 22.11.16imi nunaqarfinni inissialiortiternissamut pilersaarummut aningaasaliissutit qaffanneqarnissaannik Naalakkersuisut siunnersuutaat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap akuersaarpaa.
Konto pingaarneq 20.12.24-mi, Nunaqarfinni sanaartorfigissaanerit pingaarnerit, Naalakkersuisut allanngortitsisoqarnissaanik siunnersuuteqarput Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap akuerineqartussatut inassutigisaanik. Tamatumunnga peqatigitillugu Ataatsimiititaliap akuerineqartussatut inassutigisaanut tamatumunnga atatillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kaammattuutigissavaa Naalakkersuisut KANUKOKA-mik isumaqatigiinniarnerni eqqaasitsissutigissagaat ataatsimoortumik tapiissutit siunertarineqartut malillugit atorneqartassammata.
Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut Pisortallu Suliassaqarfiutaannut Naalakkersuisoq - suliassaqarfiit 30-39.
30.01-imi, Ataatsimut aningaasartuutit, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap malugisimavaa meeraaqqerivinnik, ukiumikkut akuleriinnut paaqqinnittarfinnik, sunngiffimmi angerlarsimaffinnik aamma utoqqarnik paaqqinniffinnik pilersitsinissamut pilersaarutinut nutaanut kommuninit qinnuteqaatit 61 mio. kr.-inik aningaasartallit tiguneqarsimasut kisiannili ukiuni missingiusiorfinni 4,9 mio. kr.-inik aningaasartalinnut qinnuteqaatit taamaallaat akuerineqarsinnaasimasut. Oqaatigineqarpoq isumaginninnermi ingerlatsineq pisariitsuullunilu paasiuminartuussasoq, kisianni Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq aaqqissuussinerit amerlasuut Namminersornerullutik Oqartussani kommuninillu ataatsimut aningaasalersorneqartut tamanna ajornakusuulersikkaat.
Konto pingaarneq 30.05.30, Isumaginninnermi pissusiviusut tunngavigalugit ataatsimoortumik tapiissutit, innersuutigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap malugeqqussavaa inunnut ikittuinnarnut tunngatitaanngitsumik ilusiliisoqarnissaa Isumaginninnermik Iluarsaaqqinnermut Ataatsimiititaliarsuup kaammattuutigimmagu. Ataatsimiititaliap kajumissaarutigissavaa taamatut anguniagaqarneq malinneqassasoq annertussusileriikkanik ikiorsiissutit eqqarsaatigalugit, SIK-mi IIP-milu ilaasortanuinnaq tunngatinneqartut. Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq aningaasat qinnutigineqartut pisariaqartitsinermik naliliineq tunngavigalugu atorneqartariaqartut, taamaaliornikkut ikiorneqarnissamik pisariaqartitsisut ikiorneqarnissaat qularnaarniarlugu.
Ataatsimiititaliap pingaartittorujussuuaa 30.10-mi meeqqat inuusuttuaqqallu suliniuteqarfigineqarnissaasa annertusaavigineqarnissaa. Taamaattumik suliassaqarfimmut tamatumunnga aningaasaliissutit amerlineqarnissaannik allannguutissatut siunnersuutini Naalakkersuisut siunnersuutaat ataatsimiititaliap tamakkiisumik akuersaarsinnaavai.
Konto pingaarneq 30.11.10, Ineqarnermut tapiissutit, eqqarsaatigalugu oqaatigineqarpoq ineqarnermut tapiissuteqartarneq ukiuni aggersuni sukumiisumik misissuiffigineqartuarniartoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq oqaasertaliineq ersarluppallaartoq erseqqissassallugulu ukiup ataatsip matuma siornali ataatsimiititaliap piumasaqaatigisimagaa ajornartorsiutip tamatuma sulissutigeqqinneqarnissaaa. Pingaartuuvoq ineqarnermut tapiissutit aningaasaqarnikkut periarfissakinnerpaanut tunniunneqartarnissaat, tamannalu tunngavigalugu oqaatigeqqinneqassaaq isertitanut killiliussap qaffanneqartariaqarnera eqqarsaatigineqassasoq.
Ineqarnermut tapiissuteqartarneq suliassaqarfiit paasiuminarnerulersinneqartariaqartut ilagaat. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kajumissaarutigissavaa ineqarnermut tapiissuteqartarnerup ilusiligaanera pisariinnerulersinneqassasoq qulaanilu oqaaseqaatigineqartunut nangissutitut siunnersuutigissallugu konto 30.05.31, Ineqarnermut tapiissutinut tapiissutit aamma 30.11.10, Ineqarnermut tapiissutit, ataatsimuulersinneqassasut aammalu ineqarnermut meeqqanut tapiissutit konto pingaarnerni 30.11.11 aamma 30.11.12 ineqarnermut tapiissuteqartarnermik aaqqissuussinermut ilanngunneqartariaqartut. Tamatumuuna pisariaqartitsinerpaat aaqqissuussineq iluaqutigilersinnaavaat aammalu pisariaqanngitsumik allaffissornerujussuaq pinngitsoortinneqarsinnaallaqunarluni. Isumaliutersuutit tamakku aamma Isumaginninnermik Iluarsaaqqinnermut Ataatsimiititaliarsuup pulaffigisimasaasa ilagaat. Taamatut pisoqassappat ataatsimiititaliap peqatigitillugu siunnersuutigissavaa nammagassat suliassallu agguataarneqarnerat eqqarsaatigeqqinneqassasoq, tassa aaqqissuussinerup allanngortinneqarneratigut kommunit aningaasaqarnikkut eqqorneqannginnissaat qularnaarneqartariaqarmat.
Utoqqarnut tunngasuni konto pingaarneq 30.12.10, Pensionit, innersuussutigalugu ataatsimiititaliap Naalakkersuisut qinnuigissavai maleruagassat sukateriffigineqarnissaat arajutsinaveersaaqqullugu. Taamaattumik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq kommuninut kissaatiginannginnerusariaqartoq inuit siusinaartumik pensionisiaqalersinneqarnissaat. Tassunga atatillugu ataatsimiititaliap, konto pingaarnermut 30.12.10, Pensionit, allannguutissanut siunnersuutinut atatillugu naammagisimaarlugu paasivaa isumaginninnikkut siusinaartumik pensionisiaqalersitsisarneq pillugu nalunaarut Naalakkersuisut sukateriffiginiaraat.
Innarluutilinnut tunngasut iluanni, suliassaqarfimmi 30.13 konto pingaarnerit innersuussutigalugit, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq taaneqareersutut isumaqarpoq pisortaqarfiit eqqortunik aqutsinissamut sakkussaqartariaqartut, tamatumuuna piviusorsiortumik missingersuusiortarnissaq pisalersinnaaniassammat. Tamanna aamma arajutsisimaneqassanngilaq isumaginninnermut tunngasut iluanni. Tassunga nangissutitut ataatsimiititaliap kajumissaarutigissavaa innarluutilinnut tunngasuni nammagassat suliassallu agguataarneqarneranni maleruagassat ersarinnerulersinneqassasut, taamaattumik Naalakkersuisunut ilaasortap maleruagassanik sukaterisoqarnissaanik ilimasaaruteqarnera qilanaarineqarpoq.
Suliassaqarfimmi innarluutilinnik isumaginninnermi kontut pingaarnerit 30.13.12, 30.13.13 aamma 30.13.14 ataanni Naalakkersuisut allanngortitsinissamik siunnersuummik saqqummiussipput. Tassani maleruagassat sukateriffigineqarnissaat siunniunneqarpoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut Siumup Atassutillu ilaasortaatitai taakkununnga isumaqataapput, allanngortitsinissamik siunnersuutip ilaa akiliunneqarluni sulinngiffeqarnermi angalasarnerup tunniunneqartarnerata allanngortinneqarneranut tunngasoq akuerineqarsinnaanngitsoq ilanngunnagu. Amerlanerussuteqartut isumaqarput akiliunneqarluni sulinngiffeqarnermi angalasarnerit ataasiakkaat inuunerminni pitsaasumik ingerlanissaannut annertuumik pingaaruteqartut. Ikinnerussuteqartut Inuit Ataqatigiit ilaasortaatitaata allanngortitsinissamik siunnersuutit taakku tamakkerlugit akuerinngilai, tassa ikinnerussuteqartoq isumaqarami tamakku tassaasut pissarsiassat nalunaarutitigut aalajangersarlugit inatsisinik tunngaveqartut.
Suliassaqarfiup 30.14 ataani pitsaaliuinermik siunertaqarlutik kattuffiit arlaqartut tapiiffigineqartarput. Aammattaaq peqqinnissamut tunngasut ataanni taakkununnga assingusunik siunertaqartunut suliffeqarfinnut assigiinngitsunut tapiissuteqartoqartarpoq, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kajumissaarutigissavaa susassaqartutut inissisimaneq eqqarsaatigeqqinneqartariaqartoq, taamaalilluni suliffeqarfinnut taakkununnga tapiissutaasartut paasiuminarnerulersinneqarniassammata.
Assersuutigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap paasisimavaa konto pingaarneq 30.14.14 atorlugu isumaginninnerup iluani pitsaaliuiniarluni paasisitsiniaanermut atugassanik aningaasanik qinnuteqartoqartartoq. Peqatigisaanik Paarisa peqqinnissamut tunngasut ataanni pilerseqqinneqarsimavoq. Aningaasaliissutit taakku ataatsimuulersinneqarnerisigut pitsaaliuinermik suliaqarnerup sunniuteqarnerulersinneqarnissaa eqqarsaatigineqartariaqartoq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq.
Ukiup sinnerani ingerlatsiinnartoqarnissaa pillugu konto pingaarnikkut 30.14.13, Allumut tapiissutit, ilassutitut akuersissuteqarnissaq 1997-imi siusinnerusukkut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap akuerisimavaa. Taamanikkut ataatsimiititaliamut ilisimatitsissutigineqarpoq Allup siunissaa nalornissutigineqartoq aammalu suleqatigiissitaliaq suligasuartussaq pilersinneqarsimasoq ajornartorsiummik taassuminnga suliaqartussaq. KFUK 1998-imiit tapiissuteqartarunnaassaaq, kisianni Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap malugisimavaa tamanna kontumut tassunga aningaasaliissutaasartut qaffanneqarnissaannik qinnuteqaateqarnissamut pissutissanngortinneqarsimanngitsoq. Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq Allu inuiaqatigiinnut pingaaruteqarluni inissisimasoq inassutigissallugulu Allup siunissaa sapinngisamik piaarnerpaamik paasinarsisinneqartariaqartoq.
Isumaginninnermut tunngasut ataatsimut isigalugit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassutigissavaa isumaginninnikkut aaqqissuussinerit paasiuminarnerulersinneqarlutillu pisariillisaavigineqassasut inuuniarnikkut aningaasaqarnikkullu eqqugaanerpaasimasut isumaginninnikkut ikiorsiisarnermik aaqqissuussinertigut salliullugit ikiorsiiffigineqartarnissaat siunertaralugu. Aammattaaq ataatsimiititaliaq isumaqarpoq kontut ilusiligaanerisa pisariillisaavigineqarnera pisariaqanngitsumik allaffissornerujussuarmik pinngitsoortitsisinnaasoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap naatsorsuutigaa maleruagassat allannguutissaat pisariaqartinneqartut 1998-imi ukiakkut ataatsimiinnissamut Naalakkersuisunit saqqummiunneqarumaartut.
Suliffeqarnermut tunngasuni (30.16) ataatsimiititaliap malugaa suliffissaaleqinermik akiuiniarnermut aningaasat atugassat inuussutissarsiornermik ineriartortitsinissamut aamma/imaluun-niit avatangiisinut tunngasunik siunertaqartunut sapinngisamik tunniunniarneqartartut. Ataatsimiititaliap kajumissaarutigissavaa anguniagaq taanna eqqaamaneqassasoq mandetiiminik aaqqissuussinermut atatillugu. 1997-imut Aningaasanut Inatsisissap aappassaaneerneqarnissaanut isumaliutissiissummi amernik mersortarfinni mandetiiminik aaqqissuussineq pillugu kommunit suleqatigineqarnissaat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kajumissaarutigaa tamatumani unammilleqatigiinnerup equngalersinneqarnissaa pinngitsoortinniarlugu. Tamanna sumut killissimanersoq ataatsimiititaliap ujartorpaa erseqqissassallugulu kommunit nammineernerusinnaatitaanissaat pingaartuummat.
Kontut ilusilersugaanerisa paasiuminarnerulersinneqarnissaat pillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap oqaatigisaminut nangissutitut Naalakkersuisut qinnuigissavai eqqarsaatigeqqullugu kontut 30.16.11, Suliffissaaleqinermik akiuiniarneq, aamma 30.16.16, Nunaqarfinni immikkut ittumik suliffissaaleqinermik akiuiniarneq ataatsimuulersinneqarnissaat pitsaanerpaassannginnersoq.
Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq - suliassaqarfiit 40-49.
Ilinniartitaanermut tunngasuni konto pingaarneq 40.01.10, Inerisaavik/Pilersuiffik, tulleriiaat pingajuat eqqarsaatigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Naalakkersuisut kajumissaassavai atuartitsinermut tunngasut internetimut ilanngunneqarsinnaanerannut periarfissat misissoqqullugit. Ataatsimiititaliap kajumissaarutaanut patsisaavoq atuartitsinermut tunngasunik peqarmat suli naammassineqarsimanngitsunik annertuumik sulissuteqanngikkaluarluni internetikkut pissarsiarineqarsinnaasunngortinneqarsinnaasunik.
Konto pingaarneq 40.01.14, Ilinniartitaanermi qarasaasiat, pillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Naalakkersuisut kajumissaarpai aningaasaliissutissatut siunnersuutigineqartut aningaasaliinissamik pisariaqartitsinermut naammassinnaassanersut arajutsinaveersaaqqullugu. Ataatsimiititaliap paasivaa serverinut atassusersuutinullu pilersitsinissamut aningaasat atugassat atuarfiit namminneq nassaarissagaat tunngavissaatinneqartoq. Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq Naalakkersuisut eqqarsaatigisariaqaraat aningaasalersuissutissat taakku tapiissutinut ilaatinneqassanersut, taamaalilluni kommunit taamaallaat pissarsiarissallugit pc-erit, tassa ataatsimiititaliap aarleqqutigimmagu kommunit serverinut atassusersuutinullu aningaasassaqartitsinngeratarsinnaanerat.
Konto pingaarnermut 40.10.10, Namminersornerullutik Oqartussat atuarfiutaat, atatillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Naalakkersuisut kajumissaassavai kontumi aningaasaat immikkoortinneqartut atorneqarnissaat pillugu Kangerlussuarmi najugaqartut siunnersuisoqatigiivi isumasioqatigeqqullugit.
Konto pingaarneq 40.10.11, Ado Lyngep Atuarfia, pillugu ataatsimiititaliap oqaatigissavaa aningaasaliissutaasimasut taakku ilinniartitaanermut tunngasuni susassaqarfimmut eqqortumik inissinneqarsimanersut eqqarsaatigineqartariaqartoq, tassami meeqqanut eqqarsartaatsimikkut timimikkullu innarluutilinnut aningaasaliissutit aamma isumaginninnermut tunngasuni nassaarineqarsinnaammata. Ataatsimiititaliap kajumissaarutigissavaa qanorluunniit pisoqaraluarpat tamatumani pisortaqarfiit immikkoortut suleqatigiinnissaat qularnaarneqassasoq.
Konto pingaarnermi 40.10.20, Kommunini atuarfiit, ataatsimiititaliap malugaa Uummannami atuarfiup iluarsartuunneqarnissaanut allanngortiterneqarnissaanullu annertuumik aningaasaliisoqarnissaa siunnersuutigineqarmat. Nunatsinni kommuninut tikeraartarnerit tunngavigalugit ataatsimiititaliaq isumaqarpoq atuarfinnik iluarsartuussinissamik alliliinissamillu sumiiffinni allani pisariaqartitsinerit annertunerusut. Taamaattumik ataatsimiititaliap kajumissaarutigissavaa aningaasaliissutinik agguaaneq nalilersoqqinneqassasoq. Ataatsimiititaliap immikkut taassavaa minnerunngitsumik Narsami Nanortalimmilu atuarfiit, ataatsimiititaliap isumaa malillugu, iluarsartuunneqarnissaat pisariaqartinneqarnerusoq.
Konto pingaarneq 40.11.06, Tapiissutit, pikkorissartitsinerit, aallaavigalugu ataatsimiititaliap arajutsisimanngilaa nunaqarfinni allaffimmiut pikkorissarteqqinneqarnissaat pillugu isumaliutersuuteqartoqarnera. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Naalakkersuisunut qinnutigissavaa tamanna pikkorissartitsinissatut tapiiffigineqarsinnasutut nalinginnaasumik neqeroorutigineqarsinnaannginnersoq eqqarsaatigeqqullugu.
Konto pingaarneq 40.11.07, Tasiilami ilinniartitaanernut najukkami atorneqarsinnaasunut tapiissutit, pillugu ataatsimiititaliap Naalakkersuisut qinnuigissavai inuussutissarsiutitigut ineriartortitsinermi suliffissaqartitsinerullu siuarsarneqarnissaanut suliniutit suut aallartinneqarsimanersut taakkulu qanoq sunniuteqarsimanersut paasissutissiissutigeqqullugit.
Konto pingaarneq 40.11.11, Ilinniartut ineqarfii, innersuussutigalugu ataatsimiititaliap paasivaa inatsisissatut siunnersuummi aningaasaliissutissat amerlineqarnissaat aammalu allannguutissatut siunnersuutitut ilusilik pisariaqartinneqartut, tassa kollegiani inigineqarsinnaasut amigaatigineqarnerisa nalinginnaasumik inissialiani attartornissamik isumaqatigiissuteqarnikkut ineqartitsinissaq pisariaqartuutilermagu. Ataatsimiititaliap siusinnerusukkut tikkuarsimavaa ilinniagaqartut inissaaleqinertik pissutigalugu ilinniarnerminnik unitsitsiinnartarnissaat isumakulunnartuusoq. Taamaattumik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kajumissaarutigissavaa sanaartukkanut pioreersunut atatillugu kollegiani inissanik pilersitsisoqarsinnaanersoq misissorneqassasoq, periarfissaasinnaasorlu illoqarfinni atorneqanngitsunik inissiaateqarfiusuni, soorlu Paamiut, ilinniarfinnik pilersitsinissaq imaluunniit nuussinissaq. Ataatsimiititaliaq ilisimatinneqarsimavoq suliassaqarfik misissoqqissaarneqarniartoq iliuusissanut pilersaarusiortoqarnissaa siunertaralugu, tamannalu ataatsimiititaliap qilanaaraa.
Konto pingaarnerup 40.11.12, Saviminilerinermik Ilinniarfik, ataani Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap malugisimavaa ukiumi ilivitsumi ilinniartumut ataatsimut ingerlatsinermut aningaasartuutit ukiuni pingasuni taakkunani annertuumik nikeriaateqarnerat. Ataaatsimiititaliap Naalakkersuisut qinnuigissavai tamanna nassuiaateqarfigeqqullugu.
Konto pingaarneq 40.11.19, Sinerissami Tunngaviusumik Ilinniartitaaneq, pillugu ataatsimiititaliap malugaa ilinniartussatut tiguneqartartut ilaannaasa ilinniarneq aallartittaraat. Ataatsimiititaliap naatsorsuutigaa suliffimmi sungiusarfissaaleqineq tamatumunnga amerlanertigut nassuiaataasinnaasoq, kisiannili Naalakkersuisut qinnuigissallugit tamanna allanik patsiseqartinneqarsinnaanersoq ilisimatitsissutigeqqullugu.
Konto pingaarnermi 40.12.18, Tusagassiornermik Ilinniarfik, malugeqquneqassaaq missingersuutinut ilanngussat malillugit ilaatigut nunani allani suliamik misiliinissaq isumagineqartartoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kajumissaarutigissavaa taanna aqqutigalugu ilinniartitaaneq nunanut tamalaanut sammitinneqarnerulissasoq.
Konto pingaarnermi 40.14.12, Katersugaasiviit allat, ataatsimiititaliap malugaa Kangerlussuarmi Narsarsuarmilu katersugaasiviit najukkani katersugaasiviit akuerisaasut tapiissutisitinneqartartullu allattorsimaffianni ilaatinneqanngitsut. Ataatsimiititaliap Naalakkersuisut qinnuigissavai taanna nassuiaateqarfigeqqullugu.
1997imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissat aappaannut siunnersuummut isumaliutissiissummi taaneqartutut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq nunatsinni filmiliortarneq atuagassaqartitsinerlu aallunneqarnerusariaqartut. Ataatsimiititaliap minnerunngitsumik pingaartutut isumaqarfigaa atuagassat filmillu pitsaalluartut tapersersorneqartariaqarnerat. Allannguutissatut siunnersuutinut atatillugu taaneqareersutut kontumut pingaarnermut 40.14.08, Immikkut siunertanut tapiissutit, aningaasanik nuussisoqarnissaa qinnutigineqarpoq. Ataatsimiititaliap inassutigaa aningaasat taakku nunatsinni filmiliortarnernut atuagassaqartitsinermullu immikkut atugassanngortinneqassasut.
Tassunga atatillugu ataatsimiititaliap maluginiarpai kontumi pingaarnermi 40.14.14, Kulturi inunnillu qaammarsaaneq, assersuutigalugu najukkani radiukkut tv-kkullu aallakaatitsisarnernut atuagassiamullu Kalaaleq-mut tapiissutitut tunniunneqartartut eqqumiitsuliorneq kulturilu pillugit atuagassiamut Neriusaamut tapiissutigineqartartunut naleqqiullugu annertuumik assigiinngissuteqartoqartoq. Ataatsimiititaliap kajumissaarutigissavaa tapiissutit assigiikannernerusumik agguaanneqartalissasut nunatsinni filmiliortarneq atuagassaqartitsinerlu nukittorsarniarlugit.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq siusinnerusukkut KNR pillugu oqaaseqaateqartarpoq. Kontumi pingaarnermi 40.14.18, Kalaallit Nunaata Radiua, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap malugaa KNR-ip tusagassiornikkut suliassaasa aamma Namminersornerullutik Oqartussat Tusagassiiviata suliassaasa akornanni assigiinnik siunertaqarsorinartoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kajumissaarutigissavaa paasissutissiisarnermik suliaqartut assigiinngitsut suliaasa pisariaqanngitsumik akisuumillu imminnut qalleraattumik suliarineqartarsinnaanerisa pinngitsoortinniarneqarnissaa Naalakkersuisut arajutsinaveersaaqqissaassagaat.
Peqatigitillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumakulunnartuutippaa KNR-imi sulisut amerlagaluaqisut KNR-ip nammineq aallakaatitassiarisartagaasa piffissami aallakaatitsinermut atorneqartartumi annertugisassaannginnerat. Ataatsimiititaliap Naalakkersuisut kajumissaassavai KNR-imut milliuunerpaalussuit aningaasaliissutigineqartartut pitsaasunik aallakaatitsiortortoqartalerneratigut pissarsissutigineqarsinnaalernissaat arajutsinaveersaaqqullugu. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap naatsorsuutigaa tamanna radiukkut tv-kkullu aallakaatitsisarneq pillugu ataatsimeersuarnissami oqaluuserisassanut ilanngunneqassasoq.
Allannguutissatut siunnersuutitut saqqummiunneqartunut atatillugu nunatsinni filmiliortarneq atuagassaqartitsinerlu pillugit Aningaasaqarnermut Ataaatsimiititaliap oqaasiinut nangissutitut ataatsimiititaliap paasivaa kontumut pingaarnermut 40.14.27, Atuakkat kalaallisuut saqqummersinneqarnerannut tapiissutit, aningaasanik qinnuteqartoqarmat. Tassunga atatillugu ataatsimiititaliap oqaatigissavaa atuagassat naqitat kisiisa pinnagit aammali tusarnaagassiat pineqartariaqartut. Aammattaaq ataatsimiititaliap malugeqqussavaa kontumit pingaarnermit 10.10.11-mit kontumut pingaarnermut 40.14.08-mut, Immikkut siunertanut tapiissutit, aningaasat nuunniarneqartut siusinnerusukkut taaneqartut aamma tassunga atatillugu atorneqarsinnaanerat.
Inuussutissarsiornermut, tassunga ilanngullugit Aalisarneq, Piniarneq Nunalerinerlu Naalakkersuisoq - suliassaqarfiit 50-59.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siusinnerusukkut ujartorsimavai kontumut pingaarnermut 50.01.04, Immikkut Ikiorsiisarnermi Aningaasaateqarfik, maleruagassiat iluarsaateqqinneqarnissaannut siunnersuut. Ataatsimiititaliap pingaartorujussuartut isumaqarfigaa kontumit tassannga ikiorsiissutaasussat aalisartup, piniartup, savaatillip imaluunniit tuttuutillip aningaasaqarnikkut periarfissaasa ulorianartorsiortinneqarujussuarnerani aatsaat tunniunneqartarnissaasa qularnaarneqarnissaa. Taamaattumik ataatsimiititaliap inassutigissavaa kontumit tassannga ikiorsiissutaasussat tunniunneqarnissaanni sulissutiginnittartussatut inissisimaneq naalakkersuisut tigussagaat aammalu kontumit tassannga tunniunneqartussat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut akuersissutigisassanngorlugit saqqummiunneqartalissasut.
Konto pingaarnermut 50.06.11, Aalisariutikillisaanermut tapiissutit, atatillugu ataatsimiititaliap paasivaa atortussaajunnaarsitsinermut siunnersuisoqatigiinnik 1997-imi pilersitsisoqarsimasoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap naalakkersuisut qinnuigissavai siunnersuisoqatigiit siunnersuisartutut inissisimanerata sunniutai aammalu siunnersuisoqatigiit qanoq pisariaqartinneqarsimatiginerat naliliiffigeqqullugit.
Tamanut tunngatillugu oqaaseqaatini Royal Greenland A/S-ip nunami suliffiutaasa niuernikkut naammassisinnaasaasa naleqqussarneqarnissaat, konto pingaarnermut 50.06.16, Immikkut suliffissaqartitsiniarneq, tunngasoq ataatsimiititaliap eqqaavaa. Nassuiaammi pilersaarutit saqqumiunneqartut allanngortinneqarnissaanni kommunit isumasioqatigineqartarnissaat Ataatsimiititaliamit inassutigineqarpoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap soqutigisaraa niuernikkut naammassisinnaasat naleqqussarneqarnissaat atauartumik atorluarsinnaasumillu ineriartortitsinermik pilersitsissasoq, taamaattorli ataatsimiititaliaq isumaqarpoq pilersaarutit annertuallaamik allanngortinneqarnerat kommuninut eqqorneqartunut nalornissuteqalersitsinissaa pitsaanngitsuusoq. Tassunga ilanngullugu ataatsimiititaliaq isumaqarpoq kommunit naleqqussaanikkut eqqorneqartut tunisassiornermik nuussinermik tassanngaannaq eqqugaannginnissaat qularnaarneqartariaqartoq.
Konto pingaarnermi 50.06.18, Ingerlatsinissamik isumaqatigiissutit, tunisassiorfiit, nunaqarfinni tunisassiorfiit ingerlanneqarnerat oqaluuserineqakulasimavoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap nunami angalaartarnermini paasisarsimavaa nunaqarfinni tunisassiorfiit amerlanerpaatigut naammaginanngitsumik ingerlanneqartut, taamaattumik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq aaqqissuussineq peqqissaartumik nalilersorneqartariaqartoq. Nunaqarfinni tunisassiorfiit Royal Greenlandip saniatigut allanit ingerlanneqarsinnaanerannik apeqqut akuttunngitsumik saqqummiunneqartarpoq, taamaammat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassutigissavaa tamanna aammalu nunaqarfinni tunisassiorfiit ingerlanneqarnerat allanit tiguneqaraluarpalluunniit tapiissutit ullumikkut Royal Greenlandip tigusagai ingerlatsisunut nutaanut tunniunneqartaannassanersut naalakkersuisut nalilersussagaat. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq aalisakkanik tarajortikkanik tunisassiorneq nunaqarfinni tunisassiorfiit siunissaat pillugu eqqarsaatersornermut ilanngunneqarluarsinnaasoq, tunisassiorfiimmi amerlanerpaartaat taamaaliornissamut periarfissaqarmata.
Konto pingaarneq 50.07.13, Piniarnermik nakkutilliisut, eqqarsaatigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut sisamat, Siumup Atassutillu ilaasortaatitaasa, aningaasaliissutissat apeqqusiiffiginagit akuersissutigisinnaavaat. Ikinnerussuteqarluni ataatsip, Inuit Ataqatigiit ilaasortaatitaata, aningaasaliissutissat akuersissutigisinnaavai aaqqissuussinermut danskit naalagaaffiata aningaasalersueqataasinneqarnissaata isumaqatigiinniarnissani kalaallit piumasaqaatissaannut ilanngunneqarnissaa aalajangiisussaatillugu.
Konto pingaarneq 50.07.16, Tunisinermi akinut tapiissutit, puisit amii, eqqarsaatigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap arajutsisimanngilaa aningaasat immikkoortinneqartussatut siunnersuutigineqartut takussutissaanngimmata puisip amiata ataatsip 1997-imut naleqqiullugu akiata appartinniarneqarneranut. Taamaattumik pisiortornerup annertusineratigut ilassutitut aningaasaliissuteqartoqarnissaanik qinnuteqaammik saqqummiussisoqarnissaata pisariaqalersinnaanera ataatsimiititaliap aamma arajutsisimanngilaa.
Peqqinnissamut, Avatangiisinut Ilisimatusarnermullu Naalakkersuisoq - suliassaqarfiit 60-69.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap 60, 60.10, 60.11 aamma 60.12-imi ingerlatsinikkut anguniakkatigut maluginiarpaa nunamut siammaaneq aamma nunap immikkoortuinut siammaaneq suliniutit arlallit ilagigaat Naalakkersuisut siuarsarneqartussatut kissaatigisaat. Ataatsimiititaliap oqaasertai paasiuminaatsippai kissaatigissallugulu "suliniutit arlallit" suunersut erseqqinnerusumik allaaserineqassasut.
Nunap immikkoortuinut siammaaniarnermut atatillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kissaatigaa immikkut soqutigalugu paasissutissinneqarnissani, taamatut oqarnermi erseqqinnerusumik imarisaasut konto pingaarneq 60.10.02-miinnersut, Ataatsimut aningaasartuutit, nuna tamakkerlugu siunertat, tassani suleqatigiissitaq taaneqarluni nunap immikkoortuinut nuussuinissamut periarfissanik misissuisussaq.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kissaatigaa meeqqanut inuusuttunullu tunngassuteqartuni pinaveersaartitsilluni suliniuteqarnerup sakkortunerulersinneqarnissaa. Konto pingaarneq 60.10.11-imi, Paarisa, pinaveersaartitsineq peqqinnissamillu siuarsaaneq, siunertanut tamakkununnga aningaasanik amerlanerusunik atugassanngortitsisoqarnissaa Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kissaatigaa, Naalakkersuisullu kaammattussallugit taamaalioqqullugit. Taamaammat ataatsimiititaliap 60.10.11-imi aningaasaliissutit appartinneqarnissaat pillugu allannguutissatut siunnersuut akuerisinnaanngilaa; taamaaliornikkut ilaatigut meeqqanik isumaginninneq eqqorneqartussaammat.
Ataatsimut isigalugu ataatsimiititaliap kajumissaarutigissavaa pinaveersaartitsinermut tunngassuteqartuni kontulersuisarnerup pisariinnerulersinneqarnissaa. Kiisalu tamatumunnga atatillugu ataatsimiititaliap Naalakkersuisut kaammattussavai eqqarsaatigeqqullugu konto pingaarneq 60.10.06, Imigassap akiorniarneqarneranut tapiissutit, siunertamut naleqqunnerusumik isumaginninnermut tunngassuteqartunut 30.14-imut, Pinaveersaartitsineq, inissinneqarsinnaannginnersoq.
Konto pingaarneq 60.10.12, Peqqissaanermik Ilinniarfik, eqqarsaatigalugu ataatsimiititaliap kaammattuutigissavaa misissuisoqassasoq aningaasaliissutit ilinniartitaanermut tunngassuteqartunut nuunneqartariaqannginnersoq, ilinniartitaanernummi allanut aningaasaliissutit tassaniimmata. Ataatsimiititaliap peqqissaanermik ilinniartitaanernut tunngassuteqartuni Naalakkersuisut qinuigissavai naliliivigeqqullugu peqqissaanermut ikiortit ilinniartitaanerat ilinniartitaaqqittarnerallu pingaartinneqarnerusariaqannginnersoq, pissutsit ilarpassuini assersuutigalugu ernisussiornermut tunngassuteqartuni pingaarutilinnik suliassanik naammassinnittarsinnaammata, taamatullu iluaqutaassalluni taakku kalaallisut oqaaseqartuunerat. Ataatsimiititaliap tamatuminnga pissuteqartumik ajuusaarutigalugu paasisimavaa kontumi tassani allanngortitsisoqarnissaanik siunnersuut malillugu allassimammat peqqinnissamik isumaginninnermi ikiortit ikinnerusut peqqissaasunut naleqqiullugu ilinniartitaaqqittartut.
Konto pingaarneq 60.10.30, Nuna tamakkerlugu peqqinnissakut siunertat, eqqarsaatigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kissaatigaa erseqqinnerusumik nassuiaateqartoqassasoq sooq imerajuttunik katsorsaavik Ilulissaniitinniarneqarnersoq, tassami illoqarfimmi tassani ilisimaneqartutut inissaaleqinermut tunngatillugu annertuunik ajornartorsiuteqartoqarmat. Kontumi tassani Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliattaaq naalakkersuisut qinnuigissavai nakorsiartarfiup immikkoortortaqarfianik Nuussuarmi inissiiniarneq naliliivigeqqeqqullugu, tassa ataatsimiititaliamiit tikkuassagatsigu nunatsinni allani pisariaqartitsineq annertunerummat, napparsimasut napparsimmavinnut ungasinnerujussuusarlutik.
Tassunga ilanngullugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap konto pingaarneq 60.11.30, Nuna tamakkerlugu peqqinnissakkut siunertat, eqqarsaatigalugu kaammattuutigissavaa kontumi allanngortiterisoqassasoq Qeqertarsuarmi napparsimmavimmut pilersaarutaasut siuartinneqarnissaat siunertaralugu, tassami taamaaliornissaq pisariaqalivissimammat.
1997-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissat aappaannut siunnersuutip aappassaaneerneqarneranut isumaliutissiissummini kigutilerinermut tunngassuteqartuni 60.12-imi sulisunik amigaateqarnerujussuaq ataatsimiititaliap tikkuarpaa. Ataatsimiititaliap periarfissaq manna atorniarpaa oqaatigeqqissallugu allanngoriartorneq isumakulunnartoqartutut isumaqarfiginartoq. Oqaatigineqareersutut ataatsimiititaliaq isumaqarpoq pissusissamisuussasoq eqqarsaatersuutigissallugu angalasunik kigutit nakorsaqarnissaq soorlumi Misissuut pillugu taamatut aaqqissuussisoqarsimasoq atorneqalersinnaannginnersoq.
Kontumi pingaarnermi 61.01.21-mi nunaqarfinni eqqakkanik suujunnaarsitsisarnermut tunngassuteqartuni Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap nunatsinni angalasarnermini paasisarpaa, eqqakkanik ikuallaaveqarnermi pissutsit assut naammaginanngitsut. Taamaammat ataatsimiititaliap kaammattuutigissavaa kontumi tassani aningaasat aatsaat atorneqalissasut nunaqarfinni ikuallaavinnik ineriikkanik inerneqanngitsunillu sukumiisumik teknikkikkut naliliinerit tunngavigalugit pissutsinik nalunaarusiortoqareerpat, ikuallaavinni teknikkikkut pisariaqartinneqartunik pitsanngoriaatinik ersersitsisunik.
Konto pingaarneq 63.01.01, Ilisimatusarneq, pillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap naalakkersuisut kajumissaassavai eqqarsaatigeqqullugu konto oqartussaaffeqarnermut tunngatillugu kontunut allanut ilisimatusarnermut aningaasanik atugassanngortitsiviusartunut ilanngullugu inissittariaqarnersoq.
Takornariaqarnermut, Angallannermut, Niuernermut Attaveqaatinullu Naalakkersuisoqarfik - suliassaqarfiit 70-79.
Konto pingaarneq 70.01.02, Takornariaqarneq pillugu kisitsisitigut takussutissiorneq, pillugu ataatsimiititaliaq 1997-imut Aningaasanut inatsisissap aappassaaneerneqarneranut isumaliutissiissummini isumaqarpoq Naatsorsueqqissaartarfimmi saniatigut aningaasaliissuteqarnani suliassat tamakku naammassineqarnissaannut pisariaqartinneqartunik sulisussaqartariaqartoq. Tamanna paasillugu tusaaniarneqarsimanngimmat maannakkut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kaammattuutigissavaa naalakkersuisut taamatut allanngortiterissasut.
Suliassaqarfimmut 70.11-imut, Angallanneq, atatillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap nunap immikkoortuini umiarsuartigut ilaasunik angallassineq piffissaq sullissinerlu eqqarsaatigalugit qulimiguulitsigut angallassinermut unammillersinnaalissasoq innersuussutigalugu nunap immikkoortuini Qeqertarsuup Tunuani Kujataanilu nunap immikkoortuini umiarsuit "TâterâK´"-p "Tûgdlik"-ullu taartissaat ujartussavai.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami nalunngilarput Thule Air Base-imi nassiussaleriffimmi biilinik qamussuarnillu attartortitsisoqartartoq. Konto pingaarneq 70.11.02-mi, Mittarfeqarfiit, siunertanut tunngasortaani allassimasoqanngilaq suliat tamakku kontumi siunertanut ilaanersut, taamaammat ataatsimiititaliamiit kaammattuutigissavarput siunertatut allassimasut pissusiviusullu imminnut naapertuuttunngortinneqassasut.
Naalakkersuisunut ilaasortaq 1996-imi ukiakkut ataatsimiinnermi oqaaseqarpoq nunaqarfiit anginerusut qulimiguulinnut mittarfeqalernissaat soqutiginartikkini. Konto pingaarneq 70.11.21, Mittarfeqarfiit, helistop, innersuussutigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap tamatuma malitseqartinneqarnissaa ujartussavaa.
Konto pingaarneq 70.11.22, Mittarfeqarfiit, timmisartunut mittarfiit, eqqarsaatigalugu ataatsimiititaliaq siusinnerusukkut oqaatigineqareersutut isumaqarpoq maannakkut mittarfioreersuni annertunerusunik aningaasaliisoqarnissaa eqqarsarnartoqartoq, tassa imarpik qulaallugu timmisartunut mittarfiit pillugit apeqqutit suli aaqqinneqanngikkallartillugit. Konto pingaarneq 70.11.22-mi aningaasaliissutissanik qinnuteqaat ataatsimiititaliap isumaqatigiissut akuerimmagu, ataatsimiititaliap isumaqatigiissut inassutigissavaa suliassaq nr. 200.25.079-imi, Kangerlussuarmi Utaqqisarfik nutaaq, 1999-imi 26 mio. kr.-inik aamma 2000-imi 26 mio. kr.-inik qinnuteqaat akuerineqassanngitsoq aamma timmisartornermut qullersaqarfimmiit piumasaqaatit taaneqartut allatut akikinnerungaartumillu piviusunngortinneqassasut. Kiisalu ataatsimiititaliap isumaqatigiissup inassutigissavaa suliassaq nr. 210.10.008-mi, Narsarsuarmi Atortussaasivik, 1999-imi 5 mio. kr.-it aamma 2000-imi 2,7 mio. kr.-it akuerineqassanngitsut. IST-p inernerata pitsanngoriaataa tamatumuuna takkuttussaq ataatsimiititaliap isumaqarfigaa assersuutigalugu Qeqertarsuup Tunuani imarpik qulaallugu timmisartunut suluusalinnut mittarfiliornissamut pilersaarusiornermut iluaqutaasumik atorneqarsinnaasoq.
Tamatumunnga ilanngullugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap naalakkersuisut qinnuigissavai Qeqertarsuup Tunuani imarpik qulaallugu timmisartunut suluusalinnut mittarfissap inissinneqarnissaanut periarfissat assigiinngitsut naliliisarluni misissoqqullugit.
Taamatuttaaq kontup pingaarnerup 70.11.22-p ataani ataatsimiititaliap Naalakkersuisut qinnuigissavai oqaatigeqqullugu qaqugu naalagaaffiup Qaqortumi qulimiguullit mittarfiannut immikkut akuersissutaata atuuffia naassanersoq. Taamaalilluni ataatsimiititaliaq isumaqarpoq tamanna suliassaq nr. 020.10.022-mi siunnersuutigineqartutut nutarterinissaq imminut akilersinnaanersoq eqqarsaatersuutinut ilanngunneqassasoq.
Konto pingaarneq 70.11.22 pillugu naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutitut allanngortiterinissat missingersuutinut sunniuteqanngitsut qinnuteqaatigaat. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap allannguutissatut siunnersuummi allassimasut saniatigut pingajussaaneerinninnginnermi allanngortiterinerit tunuanni tulleriiaarinerit erseqqinnerusumik nassuiaateqarfigineqaqquai.
Konto pingaarneq 70.12.11, Amutsiviit, eqqarsaatigalugu Nuummi Qaqortumilu amutsiviit ilisimaneqartutut niuernermik tunngaveqarluni ingerlanneqarput. Ataatsimiititaliap amutsivinnut allanut tunngatillugu naalakkersuisut kaammattussavai eqqumaffiginiaqqullugu allanik soqutiginnittoqartoq taakkuninnga namminersortutut ingerlatsinissamik kissaateqartunik.
Takornariaqarneq pillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq matuma siuliini arlalinnik oqaaseqaateqarpoq, tassa konto pingaarneq 70.12.12-imi, Takornariaqarneq, tassani ataatsimiititaliaq oqaaseqaateqarluni inoqarfinnut atortulersuuteqarnermi pissutsit eqqortut atuutissasut takornariaqarneq aningaasaqarnermi tunngaviit pingajuattut pitsaasumik inerititaqarfiussappat. Ataatsimiititaliami maluginiarparput Kĝbenhavnimi allaffimmi aningaasartuutini tunitsivissarsiornermut 6,5 mio. kr.-it atugassanngortinneqassasut siunnersuutigineqartoq. Ataatsimiititaliap naalakkersuisunut kaammattuutigissavaa eqqarsaatigeqqullugu iluaqutaanerussannginnersoq aningaasat taakku ilaalluunniit takornariaqarnermut pingaaruteqartut nunami maani inoqarfinni atortulersuutit ineriartortinneqarnerannut atorneqassappata.
Kontut pingaarnerit 70.12.10, Nunami inuussutissarsiutit aamma 70.12.12, Takornariaqarneq, pillugit Naalakkersuisut allanngortitsinissamik siunnersuutinik saqqummiussaqarput, siunnersortinik atorfinitsitsinernut akissarsiat tassani taaneqarlutik. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq missingersuutinut ilanngussamik nutaamik nassiussisoqarneratigut kissaateqassaaq paasissutissiissutigineqassasoq pineqartut akissaateqarfimmi sorlermi inissinniarneqarnersut.
Naalakkersuisut allanngortitsinissamik siunnersuutaat nassiunneqartoq malillugu kontumi pingaarnermi 70.12.13-imi, Santa Claus of Greenland Foundation, aningaasaliissutit annertuumik ikilisinneqassasut siunnersuutigineqarpoq. Aningaasat sinneruttut allakkanik akissuteqartarnernut atorneqassapput. Tamatuma TELE-Greenlandimit suliarineqartarneranut naalakkersuisut siunnersuuteqarnerannut taarsiullugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kaammattuutigissavaa aningaasat suliffissaqartitsiniutitut atorneqassasut suliassat kommuninut aningaasarsiornikkut ajornartorsiuteqartunut inissinneqarnerisigut aningaasaliissutissatut immikkoortinneqartutigut allakkat akissuteqarfigineqartarneranni suliassat suliaralugit, taamaaliornikkut suliffissanik arlalinnik pilersitsisoqarsinnaammat.
Kontumi pingaarnermi 70.12.14-imi Sulisa A/S-imut aningaasaliissutittaat siunnersuutigineqarput annertuumik ikilisinneqassasut. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap naalakkersuisunut kaammattuutigissavaa eqqarsaatersuutigeqqullugu aningaasat sinneruttut kontuni suliffissaqartitsiniutaasuni allani pitsaanerusumik atorneqarsinnaannginnersut.
Konto pingaarneq 70.12.16, Nunatsinni tunisassianik assartuinermut tapiissutit, eqqarsaatigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap paaserusuppaa sooq taamaallaat imaatigut assartuinermut timmisartutigullu assartuinerunngitsumut tapiissuteqartoqartarnersoq.
Konto pingaarneq 70.12.30-mut, Hoteliuteqarnermik inuussutissarsiuteqarnermut aningaasalersuinikkut tapersiisarneq, atatillugu ataatsimiititaliamiit eqqaasitsissutigissavarput siusinnerusukkut taakkartorneqartoq Ammassalimmi takornariaqarnermut ilinniartitaanerup pilersinneqarnissaanut periarfissaq hotelit ilinniartut inaannut ataqatigiissillugit sulisinnaaneq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap naalakkersuisunut kaammattuutigissavaa kontumi tassani siunissami aningaasanik atuinermi tamanna ilanngullugu eqqarsaatigisaqqullugu.
Nukissiuuteqarnermi konto pingaarneq 70.13.12, Nukissiorfiit, innersuussutigalugu ataatsimiititaliamiit oqaatigissavarput aalisakkanik suliffissuarnut innaallagissamut akigitinneqartutut taaneqarsimasoq inuussutissarsiutinut eqqussuinermik unikaallaataasunut tamanut atuuttariaqartoq. Kiisalu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami isumaqarpugut Nukissiorfiit aningaasanik aqutsinerminik annertunerusumik kiffaanngissuseqartariaqartut, soorlu assersuutigalugu oliamik pisiortornermi. Tamatumunnga atatillugu ataatsimiititaliap naalakkersuisunut kaammattuutigissavaa eqqarsaatigilluaqqullugu tamakkununnga tunngassuteqartuni qanoq pisariillisaasoqarsinnaanersoq.
Konto pingaarneq 70.13.32-imi anguniagaasut innersuussutigalugit kiisalu nunaqarfinni innaallagissamik imermillu pilersuinermik Namminersornerullutik Oqartussat tigusinerat pillugu ukiakkut ataatsimiinnermi 1997-imi oqaluuserisassat immikkoortuisa 24 qanittukkut akuersissutigineqarneranut atatillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap naalakkersuisut qinnuigissavai eqqarsaatigilluaqqullugu 1997-imut naleqqiullugu aningaasaliissutit annikillisinneqartut ataatsimut isigalugu inuuniarnermi atugarisat pitsaanerulersinneqarnissaat siunertaralugu kikkulluunniit imermik pissaqartinneqarnissaat pillugu anguniagaasunut tamanna naammannersoq. Ataatsimiititaliap tamanna pingaaruteqarluinnarluni anguniagaasutut isumaqarfigaa, naalakkersuisullu qinnuigissavai eqqarsaatigeqqissaaqqullugu killissarititaasut annertusivigineqarnissaat pisariaqartinneqarnersoq.
Konto pingaarneq 70.13.33-mi, Illunik sulliviliorneq, nunaqarfiit, ataatsimiititaliap eqqaamaniaqqussavaa Ammassivimmi illumik sullivissamik pisariaqartitsineq annertoqimmat, tassami taamaaliornikkut meqquleriffik nunaqarfimmiittoq taperserneqarsinnaammat taamaalillunilu nunaqarfimmi suliffissaqartitsiniarneq iluaquserneqarluni. Tamatumunnga peqatigitillugu Illorsuarni marlunnik katersortarfeqarpoq, taamaammat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap pisariaqartitanik naliliisarluni missuineq taanna aallaavigalugu naalakkersuisut kaammattussavai nunaqarfinnut taakkununnga marlunnut qaqugukkut aningaasanik atugassanngortitsisoqarnissaanut piffissat allanngortitsivigeqqullugit, taamaalilluni 1998-imi Ammassivimmi illumut sullivimmut aningaasanik atugassanngortitsisoqassammat, Illorsuarni illumut sullivimmut aningaasaliissutit aatsaat 1999-imi ukiunut missingersuusiorfiusumiissallutik.
Kontumi pingaarnermi 70.13.40.02-mi, Imermik pilersuineq, ataatsimiititaliap siusinnerusukkut Nanortalimmi ajornartorsiutit pillugit oqaatigineqartut eqqaasitsissutigissavai. Taamaalilluni ataatsiumiititaliap naalakkersuisut kajumissaarpai konto taanna allatut sallinngortinneqassasoq imaluunniit killissarititaasut tassaniittut qaffaavigineqassasut, taamaalilluni Nanortalimmi imermik pilersuinermi ajornartorsiutaasut aaqqinneqarniassammata.
5. 1998-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisaanni aningaasaliissutissatut siunnersuutinut Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat.
Tassani ataatsimiititaliami isumaqatigiissutigaarput aamma qinnutigisimavara siulittaasoqarfimmut immikkoortumi tassani taamaallaat immikkut ikinnerussuteqarluni oqaaseqarfigineqartussat saqqummiutissallugit tassa Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutigisaasa allat isumaqatigiissuteqarfigineqarlutik Inatsisartunut saqqummiunneqartut allassimaffiat taanna innersuussutigissallugu. Tassalu taassuma iluani saqqummiussaqarfigissavakka punktit pingasut siullerlu tassa 30.13.12, 30.13.13 aamma 30.13.14 tassa taakkua tulleriiaassavakka.
Kontut pingaarnerit 30.13.12, 30.13.13 aamma 30.13.14 Innarluutilinnik isumaginninneq.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut, Siumup Atassutillu ilaasortaatitaasa, inassutigaat aningaasaliissutit akuerineqassasut, siunnersuutilli pingaasuusut sulinngiffeqarluni akiliunneqarluni angalanermut tunngasortaasa atuutilersinneqarnissaat inassutigineqassanngitsoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq sulinngiffeqarnermi akiliunneqarluni angalanerit pitsaasumik inuunermut pingaaruteqarluinnartoq. Tamatuma ataani appaanernut taaneqartunut 3,0 mio kr.-iusunut 1998-imi ukiunilu missingersuusiorfiusuni tamani kontunu pingasunut taakkununnga tamanut annikinnerusumik sipaarutaanissaa naatsorsuutigineqarpoq. Ikinnerussuteqartup Inuit Ataqatigiit ilaasortaatitaata qinnuteqaatit akuerisinnaanngilai ikinnerussuteqartoq isumaqarmat tunniussassat qinnuteqaatinut ilaasut inatsisinik tunngaveqartut nalunaarutitigut aalajangersaavigineqarsimasut.
Taamaalilluni Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassutigaa aningaasaliissutini ataani taaneqartuni pingasuni sipaarutissat sulinngiffeqarnermi akiliunneqarluni angalasarnermut tunngasut piviusunngortinneqassanngitsut, allanngutissatullu siunnersuuteqassasoq aningaasat taakku ilannguteqqillugit.
Konto pingaarneq 30.13.12, Kujataani
innarluutillit isumagineqarnerat.
Naalakkersuisut siunnersuutigaat
innarluutilinnik isumaginninnerup iluani sipaaruteqartoqassasoq, taamaalilluni
aningaasartuutissat amerlinissaanik missingersuusiarineqarsimasut killilersimaarneqaqqullugit.
Kontumi sipaarutissat 1998-imi 1.400.000 kr.-iussasut, ukiunilu missingersuusiorfiusuni
tamani 1,4 mio. kr.-iussasut siunnersuutigineqarpoq. Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut, Siumup Atassutillu
ilaasortaatitaasa, inassutigaat aningaasaliissutit akuerineqassasut,
siunnersuutilli sulinngiffeqarluni akiliunneqarluni angalanermut
tunngasortaata atuutilersinneqarnissaa inassutigineqassanngitsoq.
Ikinnerussuteqartup Inuit Ataqatigiit ilaasortaatitaata qinnuteqaat
akuerisinnaanngilaa ikinnerussuteqartoq isumaqarmat tunniussassat
qinnuteqaammut ilaasut inatsisinik tunngaveqartut nalunaarutitigut
aalajangersaavigineqarsimasut - tassunga atatillugu takoqqussavara
allannguutissatut siunnersuut siulianiittoq.
Konto pingaarneq 30.13.13, Qeqqani
innarluutillit isumagineqarnerat.
Naalakkersuisut siunnersuutigaat
innarluutilinnik isumaginninnerup iluani sipaaruteqartoqassasoq, taamaalilluni
aningaasartuutissat amerlinissaanik missingersuusiarineqarsimasut killilersimaarneqaqqullugit.
Kontumi sipaarutissat 1998-imi 5.400.000 kr.-iussasut, ukiunilu missingersuusiorfiusuni
tamani 5,4 mio. kr.-iussasut siunnersuutigineqarpoq. Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut, Siumup Atassutillu
ilaasortaatitaasa, inassutigaat aningaasaliissutit akuerineqassasut,
siunnersuutilli sulinngiffeqarluni akiliunneqarluni angalanermut
tunngasortaata atuutilersinneqarnissaa inassutigineqassanngitsoq.
Ikinnerussuteqartup Inuit Ataqatigiit ilaasortaatitaata qinnuteqaat
akuerisinnaanngilaa ikinnerussuteqartoq isumaqarmat tunniussassat
qinnuteqaammut ilaasut inatsisinik tunngaveqartut nalunaarutitigut
aalajangersaavigineqarsimasut - takuuk allannguutissatut siunnersuut siuliani
oqaatigeriigarput.
Konto pingaarneq 30.13.14, Avannaani
innarluutillit isumagineqarnerat.
Naalakkersuisut siunnersuutigaat
innarluutilinnik isumaginninnerup iluani sipaaruteqartoqassasoq, taamaalilluni
aningaasartuutissat amerlinissaanik missingersuusiarineqarsimasut killilersimaarneqaqqullugit.
Kontumi sipaarutissat 1998-imi 2.200.000 kr.-iussasut, ukiunilu missingersuusiorfiusuni
tamani 2,2 mio. kr.-iussasut siunnersuutigineqarpoq. Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut, Siumup Atassutillu ilaasortaatitaasa,
inassutigaat aningaasaliissutit akuerineqassasut, siunnersuutilli
sulinngiffeqarluni akiliunneqarluni angalanermut tunngasortaata
atuutilersinneqarnissaa inassutigineqassanngitsoq. Ikinnerussuteqartup Inuit
Ataqatigiit ilaasortaatitaata qinnuteqaat akuerisinnaanngilaa
ikinnerussuteqartoq isumaqarmat tunniussassat qinnuteqaammut ilaasut
inatsisinik tunngaveqartut nalunaarutitigut aalajangersaavigineqarsimasut - taanna soorlu aamma allannguutissatut siunnersuummi nr 36-mi
eqqaareeripput.
Tassalu immikkoortup tallimaanni
saqqummiunniakkakka.
6.
1998-imi Inatsisartut aningaasanut
Inatsisissaanni aningaasaliissutissatut siunnersuutini Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap allannguutissatut siunnersuutai tikippakka.
Konto pingaarneq 70.11.22, Mittarfeqarfiit,
timmisartunut mittarfiit.
Aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliap siunnersuutigaa suliassami nr. 200.25.079-mut Kangerlussuarmi
utaqqisarfik nutaaq aningaasaliissutit 1998-imut Aningaasanut Inatsisissamut
siunnersuummut sanilliullugu ukiumi missingersuusiorfiusumi 1999-imi 26 mio.
kr.-inik ukiumilu missingersuusiorfiusumi 2000-mi 26 mio. kr.-inik
ikilisinneqassasut. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siunnersuutigaattaaq
suliamut 210.10.008-mut Narsarsuarmi atortussaasivik aningaasaliissutini
1998-imi Aningaasanut siunnersuummi sanilliullugu missingersuusiorfiusumi
1999-imi 5 mio. kr.-inik ukiumilu missingersuusiorfiusumi 2000-imi 2,7 mio.
kr.-inik ikilisinneqassasut.
7. 1998-imut
inatsisartut aningaasanut inatsisaanni oqaasertaliussassatut siunnersuutinut
Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat.
Siunertamut konto 20.90 Suliffeqarfiit.
Naalakkersuisut siunnersuutigaat kontomut
pingaarnermut 20.90.28-imut, KNI-Pilersuisoq A/S, oqaasertaliussaq
allanngortinneqassasoq imaalillugu:
Naalakkersuisut piginnaatinneqarput
Grĝnlandsbankimut, 65.000.000 kr.-inik Tele Greenland A/S-imut nunatsinni
aningaasanik pilersuinerup isumaginissaanut akilersugassarsisitsinerani
uppernarsaasuunermik attassinissamut. Akilersugassat siulliit 55.000.000 kr.-it
erniaqanngillat Nationalbankilu sinnerlugu tunniunneqarlutik.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
inassutigaa, siunnersuut akuersissutigineqassasoq.
Siunertamut konto 30.10 Meeqqat
inuusuttullu
Naalakkersuisut siunnersuutigaat
siunertamut kontumut 30.10-mut, Meeqqat inuusuttullu, oqaasertaliussaq
allanngortinneqassasoq imaalillugu:
Naalakkersuisut piginnaatinneqarput kontut
pingaarnerit 30.10.02‑mit 30.10.28‑mut akornanni
aningaasaliissutinik, akiliutissanik atorfinnillu amerlassusilikkanik
nikisiterisinnaanissaminnut, kiisalu kontup pingaarnerup 30.10.99-ip kontunut
pingaarnernut taaneqartunut atorneqarnissaanut.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
inassutigaa, siunnersuut akuersissutigineqassasoq, kaammattuutigalugulu
nikisiterinerit atuinerillu oqaasertaliussami eqqartorneqartut Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliamut akuerisassanngorlugit saqqummiunneqartassasut.
8. 1998-imut
inatsisartut aningaasanut inatsisaanni oqaasertaliussassatut siunnersuutinut
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap allan-nguutissatut siunnersuutaat
Konto pingaarneq 10.01.02
Namminersornerullutik Oqartussat Qarasaasiaqarnermut immikkoortoqarfiat:
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
siunnersuutigaa oqaasertaliussaq una 1998-imut aningaasanut inatsimmut
ilanngunneqassasoq:
Kontumi pingaarnermi 10.01.02-mi 1998-imut
ukiunullu missingersuusiorfiusunut aningaasaliissutit aatsaat
atorneqarsinnaapput Namminersornerullutik Oqartussat qarasaasianik atuinerat
pillugu ukiumut sisamanut periusissatut pilersaarummik, missingersuutinut
ilanngussaq malillugu Namminersornerullutik Oqartussat Qarasaasiaqarnermut
immikkoortoqarfiata suliarisassaanik, naalakkersuisunit akuerineqarsimasumik
Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaannut nassiussisoqareerpat.
10. Inatsisartunut
ilaasortat siunnersuutaat 1998-imut aningaasanut inatsisissamut siunnersuummut
atatillugu suliarineqartussatut innersuunneqarsimasut.
Tassani oqaatigissavara Aningaasaqarnermik
Ataatsimiititaliaq isumaqatigiissimagatta siunnersuuteqartut suna
siunnersuutigineraa taariarlugu taava Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
inassuteqaataa tassani taamaallat saqqummiutissallugu.
Lars Karl Jensenip illut inoqanngitsut
landskarsimit akilerneqarlutik iluarsaatat tuniniarneqarnissaannik
siunnersuutaa.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq
isumaqarpoq siunnersuut Ineqarnermut Ataatsimiititaliami
suliarineqartariaqartoq, taamaattumillu siunnersuut tassunga
innersuunneqarsimalluni.
Mikael Petersenip Aningaasanut inatsimmi
piumasaqaataasut allanngortinneqarnissaannik siunnersuutaa, konto 40.05.31,
Sunngiffimmi sammisassaqartitsineq.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
inassutigaa siunnersuut akuerineqassanngitsoq, tassami Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap malugeqqussammagu kontut marluk pineqartut, siulleq
najukkani ataasiakkaani siunertanut atorneqartarluni, aappaalu nuna
tamakkerlugu siunertanut atorneqartarluni. Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq katigutsitsineq taamaattoq naleqquttuunngitsoq,
suliassaqarfimmi tassani nammagassanik suliassanillu agguataarineq
eqqarsaatigalugu, taamatuttaarlu tapiissutit qaffanneqarnerisa aningaasat
kommuninit aqunneqarunnaarnerat kingunerisinnaagaa annilaanngatigineqarluni.
(Allannguutissatut siunnersuut nr. 90)
Niels Mátâp nunaqarfinni isorliunerusunilu
mandetiiminut tapiissutit iluaqutigalugit illuliortarnerup 80/20mik
illuliortarnermut allanngortinneqarnissaanik siunnersuutaa.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
inassutigaa siunnersuut akuerineqassanngitsoq, tassami aaqqissuussineq
siunnersuutigineqartutut allanngortinneqassappat Namminersornerullutik
Oqartussat kommunit inissialiortiternerinut aningaasaliissutaannik inissiat
1/3-inik ikinnerusut sananeqarnerannik kinguneqartussaammat. Ataatsimut
isigalugu inissaaleqineq tunngavigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
aaqqissuussinerit inissialiortiternermik killiliisut atulersinneqarnissaat
kissaatiginngilaa.
Niels Mátâp Upernavimmi atuarfiup
allineqarnissaata siuartinneqarnissaanik siunnersuutaa.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
inassutigaa siunnersuut akuerineqassanngitsoq. Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap
malugeqqussavaa Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu
Pisortaqarfiup illoqarfinni nunaqarfinnilu atuarfiit tamarmik illutaasa
ataatsimut isigalugit qanoq issusiinik nalunaarsuineq suliarigaa. Tamanna
tunngavigalugu iluarsaassinissamik pisariaqartitsinerup annertussusia
takussutissiorneqassaaq. Tamanna tunngavigalugu naatsorsuutigineqarpoq
Upernavimmi atuarfiup allilerneqarnera 1999-imi aallartinneqassasoq.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq allanik atuarfeqartoq
annertunerusumik iluarsaanneqarnissaminnik pisariaqartitsisunik, taamaattumillu
atuarfiup allilerneqarnissaa pillugu pilersaarutip allanngortinneqarnissaanut
pissutissaqarsorinani.
Niels Mátâp sanaartugassamik (Upernavimmi
nutaamik fritidsklubbiliorneq) siuartitsisoqarnissaanik siunnersuutaa.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
inassutigaa siunnersuut akuerineqassanngitsoq. Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap innersuussutigissavaa kommunit tassaasut ininik
fritidsklubbinut atugassiinissaminnut pisussaaffeqartut, taamatuttaarlu
fritidsklubbip pisoqqap aserfallatsaalineqarsimannginnera kommunip
akisussaaffigalugu.
Niels Mátâp Upernavik Kujallermi atuarfiup
allineqarnissaanik iluarsarneqarnissaanillu siunnersuutaa.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
inassutigaa siunnersuut akuerineqassanngitsoq, tassami taanna 1998-imut
aningaasanut inatsisissatut siunnersuummi ilaareermat. Taamaalilluni Upernavik
kujallermi atuarfiup iluarsaanneqarnissaa allanngortiterneqarnissaalu
pilersaarusiorneqarsimavoq. Suliaq taanna 1998-imi aallartinneqarlunilu
inerneqartussatut naatsorsuutigineqarpoq.
Hans Enoksenip Peqqissartarfimmut ALLU-mut
aningaasatigut tapersiisoqarnissaanik siunnersuutaa.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassutigaa
siunnersuut akuerineqassanngitsoq. Ukioq manna aningaasaliissutit
amerlineqarsimapput KFUK-p aningaasaliissutigisartakkani ikilisikkiartuaarmagit.
ALLU-p atatiinnarneqarnissaa Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
tapersersorpaa, kisianni suligasuartussatut suleqatigiissitaliap
Isumaginninnermut Pisortaqarfimmit pilersinneqarsimasup eqikkaanermini
isummiussai utaqqimaaqqaarusuppai, suliassami tassani isummertoqaqqinnginnerani.
Hans Enoksenip Qeqertarsuup, Kangaatsiap
Sisimiullu kommuniini nunaqarfinnut ukiuunerani aqqutit
pitsaanerulersinneqarnissaannik siunnersuutaa.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq
isumaqarpoq siunnersuut Angallannermut Ataatsimiititaliamit
suliarineqartariaqartoq, taamaattumillu siunnersuut tassunga
innersuunneqarsimavoq.
Anders Andreassenip Tasiilami umiarsuarnut
talittarfiup allineqarnissaanik siunnersuutaa.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
inassutigaa siunnersuut akuerineqassanngitsoq. Ataatsimiititaliaq Ammassallip
Kommunianut angalasimanini tunngavigalugu isumaqarpoq talittarfik
akuerineqarsinnaasumik pitsaassuseqartoq. Ammattaaq Ataatsimiititaliaq
ilisimatinneqarsimavoq Sanaartornermut Aqutsisoqarfik naliliilluni isumaqartoq
talittarfik illersorneqarsinnaasumik pitsaassuseqartoq. Umiarsuit anginerusut
talinniarneranni ajornartorsiuteqarsinnaasarpoq. Tamatumunnga atatillugu
Ataatsimiititaliap malugeqqussavaa oqaatigineqarsimasoq Sanaartortitsinermut
Aqutsisoqarfiup talittarfik 1998-imi misissoriartorniaraa, tamatumalu kingorna
iluarsaassinnissamut pisariaqartitsineq allilerisinnaanerlu
naliliiffigineqartussaallutik. Tamatuma kingorna pilersaarut 1999-imi
aningaasanut inatsimmi ilanngunneqarsinnaassaaq. Taamaalilluni suliassami
tassani isummertoqannginnerani tamatuma utaqqimaarneqarnissaa Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap kissaatigaa.
Evald Brĝnlundip Ittoqqortoormiini
angallatinut mikinerusumik talittarfiliortoqarnissaanik siunnersuutaa.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassutigaa
siunnersuut akuerineqassanngitsoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq
ilisimatinneqarsimavoq talittarfimmik toqqaannartumik taliffigineqarsinnaasumik
sanasoqarnissaa sikut kiisalu immap itissusianut tunngasut nunallu sannaata
ajornartikkaat. Taamaattorli Ataatsimiititaliaq ilisimatinneqarsimavoq
prammersuaq talittarfittut atorneqartoq atorsinnaajunnaangajalermat
illoqarfimmi aalaakkaasumik talittarfeqalernissamut periarfissaq
ujartorneqartariaqartoq, kisiannili prammit atorlugit usingiaasarneq
attatiinnartariaqarluni. Taamaattumik prammit atorlugit usingiaanermi
talittarfissap aalaakkaasup sananeqarnissaanut pilersaarut ukiuni
qaninnerpaani tulleriiaarinermi ilanngunniarneqassaaq.
Manasse Berthelsinip ilinniartut
qarasaasianik pisaarniartut taarsigassarsisinneqarnissaannut periarfissanik
ammaassisoqarnissaanik siunnersuutaa.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
inassutigaa siunnersuut akuerineqassasoq. Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq ilinniartitaanermut tunngasut tassaasut
suliniuteqarfigineqartariaqartut ilaat. Taamaattumik Ataatsimiititaliap
ilinniartut atuartullu pitsaanerpaanik sulinerminni atugassaqartinneqarnissaat
isumaqatigaa. Ataatsimiititaliaq ilisimatinneqarsimavoq inuunermi atukkanik
misissuineq Naalakkersuisut utaqqimaaraat, tassanimi ilinniagaqarnersiutit
taarsigassarsiallu amerlanerpaaffissaasa aaqqiivigineqarnissaat
isummerfigineqassasoq naatsorsuutigineqarmat. Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap Naalakkersuisut kaammattussavai qarasaasianik pisinermi
taarsigassarsisinnaaneq pillugu apeqqut suliap ingerlateqqinneqarnerani
ilanngunneqassasoq. Tamatumunnga atatillugu Ataatsimiititaliap
kaammattuutigerusuppaa ilinniagaqarnermut atatillugu
taarsigassarsiarineqarsinnaasut saniatigut qarasaasiarsinissamut taarsigassarsinissamut
periarfissaliisoqassasoq, tassanilu aningaasat qanoq amerlatigisut taarsigassarsiarineqarsinnaanerat
killissalerneqassasoq qarasaasiat agguaqatigiissitsinikkut qanoq akeqarnerat
aallaavigalugu.
Anthon Frederiksenip ilinniarnersiutit qaffanneqarnissaannik
siunnersuutaa.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
inassutigaa siunnersuut akuerineqassanngitsoq. Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq siunnersuut taamaattoq Kultureqarnermut,
Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoqarfiup ilinniagaqartullu
kattuffiisa akornanni oqaluuserineqartariaqartoq.
11. Aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliamit kaammattuutit.
Kaammattuut nr. 1 - Royal Greenland A/S-p
nunami suliffissuaataasa naammassisinnaasaasa naleqqussaavigineqarnerannut
pilersaarutit nassuiaammi saqqummiunneqartut allanngortinneqassatillugit
kommunit isumasiorneqaqqaartarnissaat.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
kaammattuutigaa pilersaarutit 1997-imi upernaakkut ataatsimiinnermut atatillugu
Royal Greenland A/S-p nunami suliffissuaataasa naammassisinnaasaasa
naleqqussaavigineqarnerat pillugu nassuiaammi suliffissuit ataasiakkaat
pillugit saqqummiunneqartut allanngortinneqassatillugit kommunit attorneqartut
isummersoqatigineqartassasut.
Kaammattuut nr. 2 - Ataatsimoortumik
tapiissutit siunertarineqartut malillugit atorneqartarnissaat.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
kaammattuutigaa Naalakkersuisut KANUKOKA-mut isumaqatigiinniarnerni
erseqqissassagaat ataatsimoortumik tapiissutit siunertarineqartut malillugit
atorneqartassasut.
Kaammattuut nr. 3 - Allup siunissaata
aaqqiivigineqarnissaa.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
kaammattuutigaa Allup siunissaa sapinngisamik piaartumik aaqqiivigineqassasoq.
Kaammattuut nr. 4 - Isumaginninnikkut
ikiorsiissutaasartunik paasinarsaaneq pisariillisaanerlu.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
kaammattuutigaa isumaginninnikkut ikiorsiissutaasartunik
paasinarsaasoqarlunilu pisariillisaasoqassasoq sallerpaatillugu inuuniarnikkut
aningaasaqarnikkullu sakkortunerpaamik eqqugaasimasut isumaginninnikkut
ikiorsiisarnermi salliutinneqarnissaat siunertaralugu.
Kaammattuut nr. 5 - Aningaasat
10.10.11-miit 40.14.08-mut nuunneqartut atorneqarnissaat.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
kaammattuutigaa aningaasat kontumit pingaarnermit 10.10.11-miit kontumut
pingaarnermut 40.14.08-mut nuunneqartut nunatsinni filmiliat atuakkiaasalu
siuarsarneqarnerannut atugassanngortinneqassasut.
Kaammattuut nr. 6 - konto pingaarneq 50.01.04,
Immikkut Ikiorsiisarnermut Aningaasaateqarfik.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
kaammattuutigaa kontumit pingaarnermit 50.01.04-mit, Immikkut Ikiorsiisarnermut
Aningaasaateqarfik, ikiorsiissuteqartarnermi suliniuteqartussaasutut
suliaqartarneq Naalakkersuisut tigussagaat aamma kontumiit
akiliutigineqartussat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut
akuersissutigisassanngorlugit saqqummiunneqartassasut.
Kaammattuut nr. 7 - konto pingaarneq
50.06.18, Ingerlatsinissamik isumaqatigiissutit, tunisassiorfiit.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
kaammattuutigaa Naalakkersuisut nunaqarfinni tunisassiorfiit
ingerlanneqarnissaat pillugu isumaqatigiissut eqqarsaatersuutigissagaat
immikkut siunertaralugu nunaqarfinni tunisassiorfiit ingerlanneqarnissaannut
allat Royal Greenland-iunngitsoq periarfissinneqassanersut aamma
ingerlatsinermut tapiissuteqartoqartaannassanersoq.
Kaammattuut nr. 8 - konto pingaarneq
60.11.30, Najukkani peqqinnissaqarfiit, napparsimmaviit.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
kaammattuutigaa kontumi pingaarnermi 60.11.30-mi, Najukkani peqqinnissaqarfiit,
napparsimmaviit, nikisiterisoqassasoq Qeqertarsuup napparsimmaviani suliassat
siuartinneqarnissaat siunertaralugu.
Kaammattuut nr. 9 - konto pingaarneq 61.01.21,
Mingutsaaliuinermut atortulersuutit, sanaartorneq.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
kaammattuutigaa kontumi pingaarnermi 61.01.21-mi, mingutsaaliuinermut
atortulersuutit, sanaartorneq, aningaasat aatsaat atorneqassasut nunaqarfinni
ikuallaavinnik naammassineqarsimasunik naammassineqarsimanngitsunillu
sukumiisumik teknikikkut naliliinerit tunngavigalugit qanoq issutsinik
nalunaarusiortoqareerpat ikuallaasarfinni pisariaqartinneqartunik teknikkikkut
pitsanngoriaatinik paasinarsisitsisunik.
Kaammattuut nr. 10 - Takornariaqarneq
pillugu kisitsisitigut takussutissiorneq.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
kaammattuutigaa Naatsorsueqqissaartarfiup takornariaqarnermik kisitsisitigut
takussutissaliorluni ilassutitut aningaasaliissuteqartoqartinnagu suliassani
naammassissagai aningaasallu konto pingaarneq 70.01.02-mi siunertamut
atugassanngortinneqartut tamanna naapertorlugu nikisiteriffigineqassasut.
Kaammattuut nr. 11 - Juullip Inuanut
allakkat akissuteqarfigineqartarnerat.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
kaammattuutigaa aningaasat juullip inuanut allakkat
akissuteqarfigineqartarnerannut kontumi pingaarnermi 70.12.13-imi
atugassanngortitat suliffissaqartitsiniarneq siunertaralugu kommunit
aningaasaqarnikkut ingerlanerliortut ilaannut suliassanut ilanngullugit
nuunneqassasut, tassani aningaasaliissutit atugassanngortitat atorlugit juullip
inuanut allakkat akissuteqarfigineqartarnerannik suliassat
suliarineqartalerlutik.
Kaammattuut nr. 12 - Sinertamut konto
30.10, Meeqqat inuusuttullu.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
kaammattuutigaa aningaasaliissutinik nikisiterinerit, annertussusileriikkanik
akilersuinerit aamma atorfiit amerlassusiligaaneri kontut pingaarnerit
30.10.02-miit 30.10.28-mut akornanni kiisalu kontup pingaarnerup 30.10.99-ip
kontunut taaneqartunut, Naalakkersuisut oqaasertaliussatigut
piginnaatitaaffigisaannut (allannguutissatut siunnersuut nr. 80)
piviusunngortinneqarnera Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut akuersissutigisassanngorlugu
saqqummiunneqartassasoq.
12. Landskarsip
aningaasaqarniarneranut takussutissiaq iluarsisaq.
Isumaliutissiissummi matumani
inassutigineqartut inatsisartunit akuersissutigineqassappata 1998-imi
ilanngaatissat ilanngaatigereerlugit angusassaq 1998-imut inatsisartut
aningaasanut inatsisissaannut naalakkersuisut siunnersuutaannut Inatsisartunut
septembarip 30-iani 1997 saqqummiunneqartumut sanilliullugu 60,378 mio.
kr.-inik pitsanngoriaateqassaaq. Tamanna isumaqarpoq matuma kingorna 1998-imi IST-mi
amigartoorutissatut 84,968 mio. kr.-it missingersuutigineqarnerat.
Ukiuni missingersuusiorfiusuni 1999-imi,
2000-imi 2001-imilu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassuteqaatai
kinguneqassapput IST-mi angusassat 1999-imi 91,1 mio. kr.-inik, 2000-imi 82
mio. kr.-inik 2001-imilu 55,8 mio. kr.-inik pitsanngoriaateqarnerannik.
Tamatuma kingorna IST-mi
sinneqartoorutissatut missingersuutigineqarput
1999-imi 49,6 mio. kr.-it
2000-imi 93,0 mio. kr.-it
2001-imi 56,2 mio. kr.-it
13. Aningaasanut
inatsimmut ilanngussat 1, 2 aamma 3
1998-imut aningaasanut inatsisissatut
siunnersuummut allannguutissatut siunnersuutit - aappassaaneerinninnermi
Inatsisartunit akuersissutigineqartussatut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamit
inassutigineqartutut - ilanngussani ilanngunneqartuni 1-imi, 2-mi 3-milu
takuneqarsinnaapput.
Taamatut oqaaseqarluni Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap inassutigaa inatsisissatut siunnersuut
pingajussaaneerneqarnissaminut ingerlateqqinneqassasoq.
Daniel Skifte,
Aningaasaqarnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq:
Siunnersuutip
siullermeerneqarnerani ilisimaneqartutut Naalakkersuisut aningaasartuuteqartarnermik
ingerlatsinerup sukanganerulersinneqarnissaanik siunertaqarlutik
nalunaaruteqarsimapput. Taama aningaasartuuteqartarnermik ingerlatsinerup
allanngortinneqarnissaa aammattaaq Naalakkersuisut Siulittaasuata ammaalluni
oqalugiaataani ilimasaarutigineqarsimasoq, Naalakkersuisoqatigiillu akornanni
isumaqatigiissutinut tunngaviit nutarterneqarneranni takuneqarsinnaallunittaaq.
Tamanna
naapertorlugu Naalakkersuisut aappassaaneerinninnissamut allannguutissatut
siunnersuusiorput taamaalilluni 1998-imi amigartoorutissat annertuumik
ikilisinneqarlutik. Aamma 1999-imi ukiunili tulliuttuni sinneqartooruteqartoqartussanngorlugu.
Taamaalilluni allannguutissatut siunnersuutitigut Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap 1999-imi ukiunilu aggersuni sinneqartooruteqartoqarnissaanik
siusinnerusukkut kaammattuutaa malinneqarpoq.
1998-imi 85 mio. kr.-it missaannik
amigartooruteqartoqassaaq. Taama amigartooruteqarneq pingaartumik nunap
immikkoortuini timmisartunut mittarfiliortiternerup kingunerisaanik immikkut
illuinnatumik annertuumik sanaartortoqarneranik pissuteqarpoq.
Nunatta karsiata massakkut
aningaasanik tigoriaannaateqarnera ukiunilu siuliini sinneqartooruteqartoqartarnera
tunngavigalugit taama amerlatigisunik amigartooruteqartoqarallarnissaa illersorneqarsinnaasutut
isigineqarsimavoq. Taamaakkaluartorli oqaatigissavara Naalakkersuisut
pingaartimmassuk aningaasartuuteqartarnermik ingerlatsinermi aqqutissaq
atugassaasoq, tassa nunatta karsianut ukiuni aggersuni naammaginartumik
patajaallisitsisoq.
Naalakkersuisut sinnerlugit
naammagisimaarlugu paasivara Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap ataatsimut
isigalugu taama aningaasartuuteqartarnermik ingerlatseriaaseqartoqarnissaa
isumaqatigigaa kiisalu allannguutissatut siunnersuutit aalajangersimasut
amerlanerpaartaat Naalakkersuisut aappassaaneerinniinermi matumani
saqqummiussaat isumaqatigalugit.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
isumaliutissiissutaa kaammattuutinik arlalissuarnik, toqqarlugit
suliniutissatut siunnersuutinik aamma erseqqinnerusumik
paasissutissinneqarumaarnernik imaqartarpoq. Tamakku suliat ingerlareersut
suliarineqarnerisa ingerlaqqinnerannut ilanngunneqassapput. Kisiannili
isumaliutissiissutip tiguneraniit Naalakkersuisut sivikitsuinnarmik
piffissaqarnerisa kingunerisaanik ullumimut immikkuualuttortaasa tamakkerlugit
isummersorfiginissaat periarfissaqarsimanngilaq.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
immikkut kaammattuutaanut isumaliutissiissummi immikkoortut aqqarnanni
taaneqartunut tunngatillugu Naalakkersuisut 1998-imi upernaakkut
ataatsimiinnissaq sioqqullugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut
ataatsimoortumik akissuteqarniarput.
Namminersornerullutik Oqartussat
qarasaasiaqarnermut immikkoortortaqarfiat, Paarisa, innarluutilinnut tunngasut
aamma Kangerlussuarmi mittarfiup pillugit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq
nammineq allannguutissatut siunnersuumminik saqqummiussaqarpoq.
Siunnersuutinut taakkununnga
massakkut Naalakkersuisut isumaat pillugu nassuiaateqassaanga.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
inassutigaa Namminersornerullutik Oqartussat qarasaasiaqarnermut
immikkoortortaqarfiannut aningaasaliissutit unitsinneqarallassasut aatsaallu
atugassanngortinneqassallutik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut
missingersuutinut ilanngussat allassimasutut ilioriusissanut pilersaarummik
saqqummiussisoqarpat. Siunnersuut oqaasertaliussanut allannguutissatut
siunnersuutitut nassiunneqarpoq.
Namminersornerullutik Oqartussat
qarasaasianik atuinerannut ilioriusissatut pilersaarut taaneqartoq 1998-imut
qarasaasiaqarnermi suleriaasissatut pilersaarummut ilaavoq. Suleriaasissatut
pilersaarummut qulequtsiussat siusinnerusukkut Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliamut Naalakkersuisut Siulittaasuannit nassiunneqarput.
Qarasaasiaqarnermut ilioriusissatut pilersaarutivik 1998-ip affaani siullermi
suliarneqarssaaq tamatumalu kingornatigut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut
ilisimatitsissutitut nassiunneqassalluni.
Namminersornerullutik Oqartussat
qarasaasiaqarnermut immikkoortortaqarfiata ingerlatsinermi sanaartugassanillu suliassat
ingerlaavartut suliarisarai. Taamaammat oqaasertaliinissaq siunertamut
naapertuutissanngilaq suliassat naammassineqartarnerannik
unitsitsigallaratarsinnaammat. Tamakkua tunngavigalugit Naalakkersuisut
Namminersornerullutik Oqartussat qarasaasiaqarnermut immikkoortortaqarfiat
pillugu oqaasertaliussassaannut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
siunnersuutaanut isumaqataasinnaanngilaq.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq
aammattaaq allannguutissatut siunnersuummik saqqummiussaqarpoq 1998-imi
ukiunilu tulliuttuni Paarisa-p 350.000 kr. -inik ileqqaarfigineqarnisssaanik,
Naalakkersuisut siunnersuutaata atorunnaarsinneqarneranik kinguneqartussamik.
Paarisa pillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap allannguutissatut
siunnersuutaanut Naalakkersuisut isumaqataasinnaapput.
Taakku saniatigut Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliaq siunnersuummik saqqummiussaqarpoq aningaasartuutit
innarluutilinnut tunngassuteqartut aningaasartuutit annertusiartuinnarnerisa
killiliivigineqarnerisa ilaannut, Naalakkersuisut aappassaanneerinninnermut
siunnersuummik saqqummiussiffigisaannut atuutsisisoqassanngitsoq.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siunnersuutigaa ileqqaarutit ilaat
sulinngiffeqarnermi akiliunneqarluni angalasarnermut tunngasut
piviusunngortinneqassanngitsut, aamma aningaasat taakku
utertinneqartussanngorlugit allannguutissamik siunnersuuteqartoqassasoq.
Taamaakkaluartoq Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliaq innarluutilinnut tunngassuteqartunut toqqarlugu
allannguutissatut siunnersuummik nassiussaqanngilaq. Taamaammat Naalakkersuisut
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq kaammattussavaat aningaasanut
Inatsisartut inatsisissap siunnersuutip pingajussaaneerneqarnissaanut
missingersuutinut ilanngussassamik aalajangersimasumik saqqummiussaqaqqullugu.
Taamaaliortoqarpat Naalakkersuisut innarluutilinnut tunngassuteqarluni
sulinngiffeqarnermi akiliunneqarluni angalasarnerit pillugit siunnersuut
tapersersorsinnaalissavaat.
Kiisalu Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliaq Kangerlussuarmi mittarfiup illutassaata kiisalu Narsarsuarmi
atortunut eqqussisarfissap sanaartorneqarnissaannut missingersuutinik, tassa
atorunnaarsitsineq pillugu allannguutissatut siunnersuummik saqqummiussaqarpoq.
Aammattaaq taakkununnga tunngatillugu Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
siunnersuutaanut paasinnipput. Kisiannili erseqqinnerusumik
naliliisoqarneratigut paasineqaasagaluarpat sanaartugassat taakku ilaat
annikinnerusut sanaartorneqarnissaat nukinginnartumik pisariaqartinneqartut,
taava Naalakkersuisut apeqqut 1999-imut aningaasanut inatsisissatut
siunnersuutip suliarineqarneratigut saqqummiuteqqilersaarpaat. Taamaalillutillu
Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siunnersuutaa
isumaqatigisinnaavaat.
Sanaartugassat taakku
taamaatiinnarneqarnerisigut ileqqaarutaasut allannguutissatut siunnersuutinut
ilaasut pingajussaaneerinninnermut saqqummiunneqarlersaartut
aningaasalersorneqarnerannut ilanngunneqassapput taamatullu 1999-imi
2000-imilu sinneqartoorutissanut amerlisitsissutaassallutik. Aamma
oqaatigissavara Naalakkersuisut siunnerfigimmassuk inatsisissap pingajussaaneerneqarnissaanut
atatillugu aamma ullumikkut inatsisip aappassaaneerneqarnissaanut Inatsisartuni
oqaluuserinninneq aallaavigalugu suleriaqqinnissami pingajussaarinnissamut
allannguutissamik saqqummiussissamaarmata.
Taamatut oqaaseqarlunga
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Naalakkersuisut aningaasartuutinik
ingerlatsineranni pingaarnerutitanut tapersersuinera qutsatigaara
allannguutissatullu siunnersuutit Inatsisartunut suliassanngortillugit.
Lars Karl Jensen, Siumup
oqaaseqartua:
1998-imut aningaasanut inatsisissap
siullermeerlugu oqaluuserinerani Siumumiit oqaaserisagut innersuussutigalugu
maluginiarparput siullermik saqqummiussinermi apeqquteqaatigut Naalakkersuisunit
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut oqaaseqarfigineqarmata aammalu tamakkua
ilaat ataatsimiititaliap isumaliutissiissummini ilanngullugit
suliarisimammagit. Ataatsimiititaliap saqqummiussai aammalu Naalakkersuisut
allannguutisssatut siunnersuutaat tunngaviisigut taperserlugit . ataasiakkaanut
- Siumumiit imatut oqaaseqaateqassaagut.
Allannguutissatut saqqummiunneqartut
oqaaaseqarfigitinnagit Siumumiit siullermik Naalakkersuisut KANUKOKA-lu
kommuninut aningaasalersueriaatsimi isumaqatigiissutinik angusarisaanik
pilluaqquniarpagut oqaatigissallugulu Siumumiit maluginiaratsigu
isumalluarfigigalugulu taamatut nutaamik isumaqatigiissuteqarneq kommunit
innuttaasunik sullissinerisa pitsanngoriaatsigissagaat.
Siumumiit aammaarluta uparuarniarparput
nunatsinni qarasaasiat atugaanerannut ineriartortitsininermik
pilersaarusiorneq kigaappallaartutut isumaqarfigigatsigu. Upernaaq
ataatsimiinnermi qarasaasiatigut inatsisaateqarfissaq taperserlugu
oqaaseqaratta ilanngullugu taavarput tamatuma pilersinneqarnissaa
pingaartillutigu, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami suleqataanitsigut
maluginiarparput tamannaluunniit kisiat eqqarsaatigalugu ullumikkut
angusarisaasut annikitsunnaasut.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq
isumaqatigaarput Namminersornerullutik Oqartussat qarasaasiaqarnermut
immikkoortortaasa ukiunut sisamanut pilersaarusiariniagaata kingunerisaanik
aningaasartuutissat pilersaarutit suliluunniit saqqummiunneqarsimanngitsut
siumoortumik aningaasaliiffigineqassappata tamanna eqqarsarnartoqartikkatsigu.
Taamaattumik Siumumiit isumaqarpugut qarasaasiat atorlugit
paasissutissiisarnermut tunngasut ilusilersorneqareerpata, atortorissaarutillu
suut atorneqarnissaat aalajangiiffigineqareerpata, aatsaat sulisut amerlineqarnissaannik
aningaasartuutissat pilersaarutigineqartut akuerineqarnissaat pissasoq.
Taamaatuttaaq Siumumi
oqaatigerusupparput qarasaasiat atorlugit sinerissami paasissutissiisarnermut tunngasut
piaartumik naammassiniarneqarnissaat pingaartikkatsigu. Siumumiit inassutigerusupparput
tamatuma piviusunngortinneqarnissaata pinnginnerani KANUKOKA-mi misilittagaareersut
TELE-llu piviusunngortitsinissami qanoq suleqatigineqarsinnaanera ilanngullugit
misissuiffigineqassasut, tamatumani aningaasartuutissat
isumaqatiginiutiginissaat ilanngullugit.
Nunaqarfinni innaallagissamik
imermillu pilersuinermut aammalu atortunik aserfallattaaliuinermi
sanaartonermilu aningaasartuutit Nukissiorfiit ingerlattassaattut nuuneqarnerat
pissusissaatut isigalugit nikisitsinermut Siumut isumaqataavoq suliassanik
tulleriaarinermi pilersaarusiornermut Nukissiorfiit qanimut suliaqarnissaat
pissusissamisoortutut ingerlatissagaat isumaqarfigalugu.
Nanortalimmi imeqarniarnerup
aaqqiiffigineqarnissaa suli noqqaassutigineqartoq paasillugu siusinnerusukkut
aningaasaliissutit, tassa 1996-imi upernaakkut ataatsimiinnermi akuersissutaasut
amigarsimanersut paaserusupparput, Nanortalimmilu puisit neqaannik
nioqqutissiulernissaq sioqqullugu imermik ajornartorsiulersinnaanerup
aaqqiiffigineqarnissaa inassutigalutigu.
Isumaginninnermut
aningaasaliissutissat qaffaatissaattut pilersaartaaqqaartunit
aningaasaliissutissat ilililiallatinneqarnissaat aningaasanik ukioq manna
atugassanut naleqqiullugu ilileriaataasussaanngitsoq paasillugu Siumut
isumaqarpoq isumaginninnerup iluani inatsisit maannakkut atuuttut
peqqussutaannut naapertuuttumik aningaasalersuineq ingerlanneqartariaqartoq.
Inunnik isumaginninneq pillugu isumaliutissiissutip nassatarisaanik
aaqqissuusseqqinneq pilerpat aaqqitassat aningaasartaat ilaatinneqarumaarmata.
Ingerlatsinerup
sukaterneqarnernissaanik Naalakkersuisut oqarnerat isumaqatigalugu taamaattoq
Siumumiit oqaatigissavarput kommunit innuttaasunik sullissinermi assigiimmik
maleruagassatigut tunngaveqartumik ingerlatsinissaat pingaartikkatsigu.
Taamatulli oqareeraluarluta siusinaartumik soraarnerussutisianut peqqussutit
atuutsinneqarneranni inuup inuunerata
sinneranut allanngortitassaanngitsutit aalajangiisarneq eqqungasutut isigalugu
tikkuarniarparput.
Inooqateqarpugut siusinaartumik
soraarnerussutisiaqartunik qujarnartumilli katsorsartinnikkut peqqissillutik
sulisinnaaqqilersartunik kisiannili aalajangersakkat malillugit inuunerup sinneranut
atuuttussamik siusinaartumik soraarnerussutisiaqalersimaneq pissutigalugu
sulileqqinnissamut periarfissaaruttartunik. Siumut isumaqarpoq
Isumaginninnermut Ataatsimiititaliarsuup isumaliutissiissutaa nutarterlugu
inatsisinik, peqqussutinik maleruagassanillu suliaqarnissami taakkua allallu
innuttaasunik sullissinermi equngassutaasut ilanngullugit
iluarsiniartariaqartut.
Inuit immikkut paaqqutarisariallit
qallunaat nunaanniittut angerlartillugit paaqqutarinissaannut suli
piareersimaffiginngisatta ilaqutaaminnut imaluunniit ilaqutaasa
akiliunneqarlutik tikeraarnissamut akiliunneqartarnerat Siumup pingaartilittut
isigaa taamaattumillu tamatumunnga atugassanik aningaasaliissutik
Naalakkersuisut qaffaanissaat pissutissaqarluartutut isigalugu nalilerlugulu
inassutigerusullugu.
Meeqqat atuarfiisa
aserfallassimaqisut nutarternissaannut aningaasatigut malitsigissassat siuni
tullerni pitsaasumik aaqqiissuteqafiginissaat Naalakkersuisut
sulissutigitimmassuk Siumumiit nuannaarutigaarput, minnerunngitsumillu inuussutissarsiutitigut
qitiusumik ilinniarfinni najugaqarfiit amigaataasut annikillisarniarlugit
inissianik attartornissamut ukiuni tullerni aningaasaliissuteqarnissaq,
tamakkuami ajornartorsiutaanerisa aaqqiissuteqarfiginissaat aningaasanik inatsisissap
saqqummiunneqarnerani Siumumiit pingaartillugit oqaaseqarfiginikuaagut, ukiuni
tulliuttuni ilinniagaqartut najugaqarfissaannik attartorluni
aaqqiissuteqarnerup amerlanerusut ilinniagaqalersinnaanerat kingunerissagaa
naatsorsuutigaarput. Siumumiillu taanngitsoorusunngilarput Kalaallit Nunaat
pillugu kisitsisitigut takussutissami maluginiaratsigu ukiuni kingullerni
sisamani ilinniakkaminnik maanaannaq kipitsitisartut amerlanerujussuat.
Taamaattumik suna tamatummunga patsisaanersoq pillugu nassuiaasoqarnissaanik
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassuteqaata Siumumiit taperserparput.
Meeqqat atuarfiannit
aqutsisoqarlerneq nutaajuvoq aammalu inuit suliassamut tunniusimallutik
sulisussat allanik suliffeqartuusussaapput, taamaattumik suliffimmi annaasaqarnissamut
matussutissanik aningaasanik ajunngitsorsiassaqarnissaat Siumumiit
isumaqatigaarput pingaartipparpullu atuarfinni aqutsisunngortut suliassanut
pikkorissartinneqarnissaat, tamatumanilu nuannaartigaarpullu Naalakkersuisut
suliassaq tamanna piaartumik ingerlanneqartussatut pilersaarusiormassuk.
Kalaallisut allatanik atuakkiat
amerlisarneqarnissaat siunertaralugu aningaasaliissutit ilaneqarnissaat
pissusissatut isigalugu Siumut isumaqarpoq inuit isigiarsuttut, tappiitsut,
allamillu innarluuteqarneq pissutigalugu atuakkanik atuarsinnaanngitsut
aliikkutassaqarnerup tungaatigut suliniuteqarfigineqarnerat amigartoq
tamannalu pingaartillugu - atuakkanik amerlitsisaanermut atatillugu -
tusarnaagassat bċndinut immiussat ullumikkornit amerlanerusut pissarsiarineqarnissaat
anguniarlugu Nunatta atuagaateqarfiata amerlanerusunik
aningaasaliissuteqarfiginissaa Naalakkersuisunut inassutigaarput, tamanna
aqqinniarneqarsinnaavoq upernaamut ataatsimiinnissami ilassutitut
aningaasaliissutinik suliaqarnissamut atatillugu.
Kalaallit Nunaata Ammeriviata
sinneqartoorutaasumik ingerlanneqarlernissaa anguniarneqarmat
isumalluarfigaarput, Siumumiilli oqaatigissavarput nunatsinni piniarnermik
inuutissarsiuteqartut puisip amiata tuninera suli annertuumik
isumalluutigimmassuk, taamaattumik 1998-imut puisit amiinik pisinermi
tapiissutissatut aningaasaliissutissat amigassagaluarpata qaffaaffigineqarnissaat
Naalakkersuisunit periarfissarsiuunneqarnissaat Siumup pingaartilluinnarlugu
maluginiaqquvarput.
Illoqarfinni isorliunerusuni
Avanersuaq, Ittoqqortoormit, aammalu Tasiilami inuutissarsiutitigut
siuarsaanermut atugassanik aningaasaliissuteqarneq taperserlugu, Siumumiit
paasitinneqarnissamik kissaateqarpugut Savissivimmi qaleralinniarnerup
misilittaavigineqarnera sumut killinnersoq tamannalu qanoq
aqqutissiuunniarneqarnersoq.
Juullip inuata Kalaallit Nunaani
angerlarsimaffeqarnera ukiuni arlaqartuni oqallisigisimavarput aammalu
nittarsaannitsinni allaat inuit tusaamasarsuit Juullip inuata Kalaallit Nunatsinni
najugaqarneranik illersuisoralutigit, taamaattumik maannakkut aningaasatigut
ileqqaarnissami Juullip inuata ingerlatsiffianik allanngortiterinissamik qanoq
innuttaasut aalassaatigimmassuk Siumumit paasilluarparput. Naalakkersuisullu
taamatut iliuuseeqarnissami nassuiaatigisaat malillugu ingerlatsiffiup
allanngortinneratigut eqqorneqassanngilaq paasigatsigu Juullip inuata
allakkanik meeqqanut silarsuarmiunut kiffartuusinera, Siumumiit tamanna
pingaartutut isigaarput, meeqqammi silarsuaanni Juullip inuanik
nuannarinninneq aammalu Juullip inuaniit allagarsinissamik isumalluarneq
tamatumani allannguuteqartinnagu ingerlanniarneqarmat. Taamaattumillu
Naalakkersuisunut inassutigissavarput Juullip inuata ingerlatsiffianut
tunngasumik aningaasamik inatsisissap pingajussaaneerinissami siunnersuummik
nutaamik saqqummiussaqaqqullugit.
Sanaartugassat
pilersaarusiortarnerannut atatillugu Siumumiit Naalakkersuisut qinnuigissavavut
Atammimmi, Kangaatsiami Upernavimmilu timersortarfeeraliornissanik Inatsisartut
siunniussaat piffissami aggersumi sukumiisumik pilersaarusiuleqqullugit,
pitsaasumik timitaliinissaq siunertaralugu.
Naggataatigut Inatsisartunut
ilaasortat arlaqartut siunnersuutaannut tunngatillugu Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap tamakkua qanoq suliarineqarnissaannut innersuussutai
taperserlugit Siumumit oqaatigerusupparput ilinniagaqartut qarasaasianik
pisinissamut tapiiffigineqarnissaannik siunnersuutigineqartoq
ataatsimiititaliami sussassaqartumi - tassalu Inatsisartut Kulturimut
Ilinniartitaanermullu ataatsimiititaliaanut suliassatut
saqqummiunneqartariaqartoq, tamannalu ilinniagaqartut atugarisaannik
misissiunerup Inatsisartuni saqqummiunneqarnissaanut ilanngullugu
oqaluuserineqassasoq.
Siumumiit taamatut oqaaseqarluta
1998-imut aningaasanut inatsisissap aappassaaneerneqarnera taamatut
isikkoqartillugu akuerseqataaffigaarput, pingajussaanillu suliarineqartinnagu
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami suliarineqarnissaa innersuussutigalugu.
Anders
Nilsson, Atassutip oqaaseqartua:
Qanoq
ililluni aningaasanut inatsississamut siunnersuut 145 mio. koruuninik
amigartooruteqarfiusussatut missingersuusiornera saqqummiuteqaariarlugu, taava
amigartoorutissat 85 mio. koruuninut appartinneqarnerannik allannguutissatut
siunnersuut saqqummiunneqarsinnaava?
Apeqqut
ingasagisassaanngilaq, nassuiaatissaqartariaqarporlu. Aajunalu nassuiaat.
Kalaallit
Nunaata aningaasaqarnera ajunngilaq. Aningaasartuutissat angissusissaannik
saqqummiunneqartut aningaasallu pigineqartut tunngavigalugit ukioq ataaseq
atuinerulaartoqarsinnaavoq ukiup tulliani imaluunniit tulliini
atuinikinnerunissaq eqqaamasinnaagutsigu. Naalakkersuisuusimasut 1998-imi
atuinerulaarsinnaaneq siunnersuutigaat ukiut tulliini appariartinneqartussanik.
Massakkut naalakkersuisuusut assigiiaarnerusumik atuinissaq toqqarpaat,
ilaatigut sanaartupiluulernissaq pinaveersimaniarlugu aammalu sanaartornerup
angummaffiusumik naammasineqarsinnaanera mianersortumik naliliiffigalugu.
Aningaasanut
inatsimmi aningaasartuutit isertitallu akuleriiaartinneqarput
paatsiveerusimaarfiusutut. Aningaasartuutit marlussunnut sanaartornermut
aningaasartuutinut aamma ingerlatsinermut aningaasartuutinut
immikkoortissinnaavagut.
Sanaartornermut
aningaasartuutit tassaapput ataatsimoorluta pilersitassavut: atuarfiit,
napparsimaviit, umiarsualiviit, aqquserngit il.il.
Ingerlatsinermut
aningaasartuutit, tassaapput ataatsimoorluta suliassavut: atuartitsineq,
katsorsaaneq, innaallagissiorfinni innaallagiaq il.il.
sanaartornermut
aningaasartuutit nalinginnaasumik annilaartaatigineq ajorpagut, tassaasarmata
ataavartumik nalillit.
Ingerlatsinermut
aningaasartuutit annilaartaatiginerusarpagut, tassaasarmata ataavartumik
atuinerit, qaqugorsuarmut akileraarutitigut, tapiissutitigut akitsuutitigullu akilersortuagassavut.
Pissutsilli
taamatut pisariitsiginngillat. Sanaartornermut aningaasartuutit
pigisaqalerfiunerinnarmikkut sivisuumillu atasinnaanermikkut tamatigut
silatusaarnertut oqaatigineqarsinnaasanngillat.
Kangerlussuarmi
52 mio. koruunilimmik timmsartuusiviliorneq silatusaarnerua? Aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliaq taamatut isumaqanngilaq, isumalu taanna Atassut-mit
tapersersorparput. Inassutigineqarpoq qinnutigineqartoq akuerineqassanngitsoq.
Aningaasat sipaarneqassapput IST-millu angusani pitsannguutaassallutik uagut
ataatsimoorluta pisariaqarnerutitarpassuatsinnut sorlernut 52 mio. koruunik
taakku atorneqarsinnaanerisa paasinissaasa tungaannut.
Sanaartornermut
aningaasat akuersissutiginnginnerini eqqarsarluaqqissaaginnarata aammali
akuersinissamut tunngavissarissaartariaqarpugut. Aningaasat sunut
iluaqutaasumik atorneqassanersut erseqqilluartumik ilisimasariaqarparput.
Taamaattumik
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap EDB-ilerisoqarfiup qinnuteqaataa uninngatikkallarpaa
ukiunut sisamanut qanoq periuseqarnissamik pilersaarusiap isumaqatigiissutigineqareernissaata
tungaanut.
EDB-ileriffiup
sulinermini, Takornariaqarnermut, Angallannermut Attaveqaatignullu Pisotaqarfiup
IT-vismandsinstitutioni isumasioqatigalugu najoqqutassiai malissavai. Taavalu
pisortaqarfinnik assigiinngitsunik sullississaaq aammalu EDB-ilereriaatsip
piviusunngorinniissaanik pisariaqartitsinerat timitalerlugu. Tamakku tamarmik
qanoq periuseqarnissamik pilersaarusiami akuerisami allattorneqarsimasapput.
Aningaasanik qinnutigineqartut Inatsisartuni naliliiffigineqannginnerini qanoq
periuseqarnissamik pilersaarusiap suliarineqarnera takorusupparput.
Ingerlatsinermut
aningaasartuutit aamma arlalinnut immikkoortiterneqarsinnaapput. Ukiuni
kingullerni aningaasarpassuit suliffissaqartitsinerup siuarsarnissaanut
atortarpagut. Aningaasartuutaannavittut isikkoqarput, taamaanngilarli.
Suliffissaqartitsinermut
aningaasartuutit nutarterinernut atorneqartut ilaat kingusinnerusukkut
sanaartugassanik pisariaqartitanut annikillisaataasussaapput. Atuarfik,
aqqusineq, talittarfiulluunniit nutarterneqartoq
aserfallatsaalineqartorluunniit, aserfallakkaluittuinnartinneqarluni aserorterlugu
peerneqartariaqalersumit, sivisunerusumik atuuffissaqarpoq.
Suliffissaqartitsinerup
siuarsarnissaanut akuersissutit amerlissutaat kommunini isumaginninnermut
missingersuutini oqilisaassutaapput, aammalu landskarsip kommunillu
akileraarutitigut akitsuutitigullu isertitaannut annertusissutaasinnaasarlutik.
Aningaasaqarniarnerput
taama itsillugu, Atassut-ip isumaa malillugu, ajornanngiffiani sapinngisamik
aningaasat amerlanerpaat sanaartornermut, nutarterinermut
suliffissaqartitsinerullu siuarsarnissaanut atortariaqarput. Kililiinermi annerpaaffik
naammassisinnaasatsinnit imminnit aalajangiiffigineqartassaaq. Suliassaqarpat
naammassissallugit tunngavissaqartunik taava inuit napaannassanngillat.
Taamaattumik sumiiffikkuutaartumik, kommuunikkuutaartumik, illoqarfikkuutaartumik,
nunaqarfikkuutaartumik pisariaqartinneqartut assigiinngitsut
naliliiffigisarnissaat pisariaqarpoq suliniutaasullu annertusillugit. Tamakku
tamarmik silatusaartumik kommunit suleqtiginerisigut pisassapput.
Ingerlatsinermut
aningaasartuutit amerlanersaat inatsisitigut pisussaaffigineqarput. Meeqqat
paarineqarnerinut aningaasartuutit, atuartitsinermut ilinniartitsinermullu
aningaasartuutit, isumaginninnermut aningaasartuutit, utoqqalinersiat,
ineqarnermut tapiissitit il.il.
Aningaasatuuterpassuit
taakku soriarsinnaanngisaraagut. Taamaaliortussaanngilagullumi. Matumani
pineqartut tassaapput aningaasat inuiaqatigiinni nukittuunit sanngiinnerusunut
nuunneqartartut, tassa inuussutissarsiorluartunit, suli
inuussutissarsiorsinnaanngikkallartunut, allanullu assigiinngitsunik pissuteqartunik
sulisinnaajunnaartunut innuttaaqatitsinnullu utoqqalisunut qanga
sulissuarsimasunut.
Tamatta
inuunitta ilaani aaqqissuussinernit taakkunannga pissarsiaqartarsimasuuvugut,
taava inuunerup ingerlanerani uagut amerlanerusugut akilersuisuulersarpugut,
ilagullu inuunertunerusut aamma pissarsiaqaleqqittarlutik.
Aningaasartuutit
inatsisitigut pisussaaffigineqartut ingerlaavartumik misissorneqartassapput,
imaanngitsoq pisariaqartitsisut piiaaffiginiarlugit, kisiannili aningaasat tunniunneqartartut
ima nalinnginnaalersikkumanagit pisariaqartitsinngikkaluartunut allaat
tunniunneqartalersinnaanerat pinaveersimaniarlugu.
Matumani
tapissuterpassuaqarfiusoq taasinnaavarput tassalu ineqarnermut
tapiissutaasartut aammalu boligstĝttep pitsanngoriaatai. Tapiissutit
tunniunneqartarput ilaqutariit aningaasatigut pisinnaassuseqarneri
nakkutigerpiarnagit. Isumaginninnermut ataatsimiititaliarsuup inassutigisaasa
piviusunngortinneqarneri ilutigalugit kipungasut tamakku ilaat
iluarsiivigineqariartussapput.
Sulili
aningaasat pissarissaartunit pissakinnerusunuinnaq tuttarnissaasa
eqeersimaarfigiuarnissaat pisariaqarpoq, tamanit tamanut nussuiinnalerneq
ingalassimaarniarlugu.
Taakkuli
saniatigut aningaasanut inatsimmi aningaasartuutit inatsisitigut
pisussaaffiusut eqqarsaatigalugit aningaasartuutissatut ilimagisat
naliliiffiginiarneqartarput.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliami innarluutillinnut aningaasartuutit nalimmassarneqarnissannik
Atassut Siumullu inassuteqarput, tassani Inuit Ataqatigiit
ikinnerussuteqarlutik akuersissutinik qaffaaniarlutik, tassani anguniakkat
partiinit isumaqatigiinngissutaanngillat, kisianni innarluutillit
ajornartorsiutaat iluarsineqartariaqarput inatsisini aalajangersarneqartumik
atugassiissutit malillugit.
Isumaqatigiinngissutaasorli
tassaaginnarpoq aningaasartuutit qanoq angissuseqartut inatsisiliornerup
nassatariumaarnerai.
Isumaginninnernut
pisortaqarfimmi paasisimasallit naliliinerat Atassut-ip tatigaa. Naliliineq
taanna kukkunerussappat taava ilassutitut akuersissutit ilimagisariaqarpagut,
tassami aningaasartuutit inatsisitigut pisussaaffiummata.
Inuit
Ataqatigiit ikinnerussuteqarlutik aningaasartuutissat pisariaqartinneqartut
pillugit ilismasallit naliliinerat apeqquserpaat. Soorunami partii taamatut
pisinnaatitaavoq. Allaasumik isumalersornagu.
Taamatut
oqaaseqarluta Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaata
akuerineqarnissa Atassut-ip inassutigaa aammalu aningaasanut inatsisissamut
siunnersuut taamatut isikkoqarluni pingajussaaneerneqarnissaminut
ingerlatinneqarluni.
Josef
Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:
Inuit
Ataqatigiit isumaliutissiissummut oqaaseqaataat saqqummiutsinnagu,
Naalakkersuisunut akissuteqaataannut tunngasumik oqaaseqalaarniarpunga.
Akissuteqaat
inimi maani isernitsinni aatsaat tiguarput, tamanna takornartaajunnaarpoq. Taamaattumik
aningaasanut inatsit Inatsisartut inatsisaannut imaannaannginnerpaatut
taaneqartariaqartoq, suleqatigiinnikkut Inatsisartut Naalakkersuisullu
suleqatigiinnerisigut suliassaammat, tupinnarluinnarpoq Naalakkersuisut
isummerfigisaat tassaanerummata Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
Naalakkersuisunut isumaqatigiinnermik saqqummiussai, kisiannili pingaarnerpaatut
Inatsisartut Naalakkersuisunut inassuteqaataat oqaaseqarfiumanagit,
upernaamullugooq ataatsimiinnissamut aatsaat isummerfigejumaaramikkit.
Inatsisartut
ukioq manna kingusinerpaamik oktober-ip 31-ani akuerineqartussaavoq,
Inatsisartut akuerisinnaanngilaat inatsit inatsisikkut Inatsisartut piumasaqaataat
akuerineqarnersut, ilalerneqarnersut, piviusunngorsinneqassanersut, il.il.
Matumani
innersuussutigissavakka nukinginnartutut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
inassuteqaataat
allup siunissaanut tunngasoq Naalakkersuisut peqataapput suli allup
suinissaanut aalajangiisussanik. Isumaginninnermi najoqqutassanik
pisariillisaanissaq pisariaqartitsinerpaat iluaquserneqarnissaanik
siunertaqartoq. Aamma 1,5 mio. koruunit Naalakkersuisut Siulittaasuata
tunissuteqartarnissaminut konto-anut ikkunneqarsimagaluartut nutaatut
kalaallisut atuakkianut filmilianullu immikkut nalunaaqutserlugit
atugassiissutigineqarnissaat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
Naalakkersuisunut inassuteqaatigaa, immikkut ikiortariaqarlersunut aningaasaateqarfiup
atorneqarneranut tunngasut Naalakkersuisut inatsisit akuerineqartinnagu
isummerfigissavaat.
Nunaqarfinni
tunisitsiviit ingerlanneqarneranni Royal Greenland-imi isumaqatigiissut
nutarterneranut tunngasut Naalakkersuisut isummerfigisariaqarpaat, tassami
tunngaviusumik isumaqatigiissut ullumikkumut atuuttoq 1997-ip naanerani
nutaamik taarserneqartussaavoq.
Qeqertarsuarmi
napparsimavimmi, napparsimaviup nutarterneqarnissaanut Naalakkersuisut
isummersimanerat 2001-imi tamanna aatsaat pissasoq Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap
inassutigaa
pisariaqartitsineq angeqimmat siuartitsivigineqassasoq suliassaq.
Naalakkersuisut isummerfigisariaqarpaat.
Nunaqarfinni
eqqaavinnut, ikuallaavinnut tunngasut, Naalakkersuisut isummerfigisariaqarpaat,
taamaattumik Inuit Ataqatigiinninngaaniit apeqqutit pineqartut inatsississap
pingajussaaneerneqarneranut Naalakkersuisunut isummersorfigineqareernissaat
pisariaqartipparput, piumasaralugulu, tamanna ingasattajaarnerunngilaq.
Taamatut
oqaaseqareerlunga, Inuit Ataqatigiit isumaliutissiissummut oqaatigiumasai
saqqummiutissavara.
1998-imut
aningaasanut inatsisissamut Naalakkersuisut siunnersuutaat
siullermeerinninnermiit ullumikkut aappassaaneerneqarnissaanut
Naalakkersuisunit ilimasaarutigineqareersutut 65 mio. koruunit angullugit
annikillilerissutinik allanngortiterffiusimavoq. Taamaasilluni inatsisissami
siunnersuummi 65 mio. koruuninik nallit inatsisartuni marloriaannarlugit
oqaluuserineqartussaapput.
Taama
periaaseqarneq 1997-imi upernaakkut ataatsimiinnermi inatsisartut ilassutitut
aningaasaliissutissaannut inatsisissatut siullertut siunnersuutip
suliarinerani Inuit Ataqatigiit sakkortuumik uparuarpaat. Taamanikkummi
inatsisissatut siunnersuutip pingajussaaneerneqarneranut naalakkersuisut
allannguutissanik 41 mio koruuninik nalilinnik saqqummiussaqarput.
Ullumikkulli
aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip aappassaaneerlugu oqaluuserinissaanut
saqqummiussinermut naalakkersuisut aningaasaliissutissatut
siunnersuutigisimasaagaluaminnik taamak annertutigisumik
annikillilerisariaqarsimanerannut aningaasaqarnermut ataatsimiititaliami
paasinninneq immikkorluinnaq akuerseqataaffigaarput.
Naalakkersuisooqatigiit
nikisiteriffiusimapput, naalakkersuisooqatigiillu aningaasanut inatsisissatut
siunnersuuteqaqqaarnermikkut nunatsinni aningaasarsiornerup
siuariartornersuanik oqalunnertik piviusumik tunngavissaqanngitsoq, matumuuna
kiisami paasilersimagaat qujanarpoq. Ullumikkumummi aappassaanerinninnissamut
siunnersuuteqarnermikkut ingerlatsinermut sanaartornermullu aningaasaliussat
ullumikkut pissusisusunit nikerianngitsoornissaat naalakkersuisut
siunnerfigaat.
Tamanna
ukiuni kingullerni marlunni Inuit Ataqatigiit, tusaajumaneqanngitsumik,
eqqaasitsissutiginiartuarsimagatsigu matumuuna paasinnilerneq iluaraarput.
Taamaattumik
Inuit Ataqatigiit neriuutigaarput taama pissutsinik paasinnilerneq
inatsisartuni pissutsinik ileqquliutiinnarneqalersimasunik
allannguisariaqalernermut atorluarniarneqassasoq. Aningaasanimmi
amikkittuulernermi ingerlataqarfiit tamakkerniarsaralugit assigiimmik qumartiteriniartarnertigut
periuseriniarneqartartoq ajornannginaariniarneruvoq, inatsisartuni qinikkatut
pingaarnersiuilluni tulleriissaarisariaqarnermik, qinikkatut sulinermi
pingaaruteqartumik, ingalassimaarinninniarnertut taaneqartariaqartoq.
Siullermeerinninnermi
Inuit Ataqatigiinniit oqaaserisatta aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamit
aammalu naalakkersuisunit naammaginarsinnaasumik tusaaniarneqarsimanerat
maluginianngitsuunngilarput.
Sanaartornerup
aserfallassimasunillu iluarsaassinerup annertusineratigut akigititaasut
qaffariartulersarnerannik oqalunnermi sanaartonermi ingerlatsiverujussuit
kisermaassileriartorsimanerat ilumut arajutsinaveersaarluinnartariaqarpoq.
Suliarinnittussarsiuussisarnermi kommunit, Namminersornerulluni Oqartussat
taakkulu suliffeqarfiutaasa, annertunerpaamik sanaartortitsisuugamik,
annertunerpaamik akigititaasunik aalajangersaanermi sunniuteqarsinnaanertik
atorluartariaqarpaat.
Nunattami
immikkoortuini mesterinit mikinerusunit ajunngivissumik sulisinnaanerminnik
takutitsisareersimasunit pissutissaqartumik paasiuminaatsinneqartarpoq, sooq
pisortat suliarinnittussarsiuussisarnerini kingulliunneqartuaannanngikkunik
susaartivinneqartuartarnerlutik.
Sanaartornerup
eqqartornerani SIKU-blok-imik taallugu illulioriaaseq
eqqaanngitsoorusun-ngilarput. Sanaartoriaaseq sukumiisumik
piareersarneqareerluni Danmarks Teknologisk Institutimit akuerineqarsimasoq,
naalakkersuisunit INI A/S-imillu suusupagineqartuarsinnarpoq. Ukiup kingulliup
ingerlanerani INI A/S-imit Aningaasaqarnermullu Naalakkersuisoqarfiup aammalu
naalakkersuisoqarfiup atorfilittaannit nalunaarusiuunneqartarsimavoq
sanariaaseq pineqartoq. Tamannalu pisarsimavoq sanariaatsimik pineqartumik nersortarialimmik
ingerlatsisimasoq avaqqulluinnarlugu. Nalunaarusiaasarsimasut inuttaanut
ingerlatinneqartarsimanngillat kisiannili akerlianik allarparujussuarnut
toqqaannartumik attuumassuteqarsorinanngitsunut ingerlatinneqartarsimallutik.
Sanariaaseq
atorlugu illuliaareersut naalakkersuisunit INIA/S-millu suli
naliliiffigineqanngillat.
Ineriartortitassatulli
suliniuteqartumit suli misiligarneqarpoq, ilaatigut suli pisariinnerulluni
akikinnerulernissaa siunertaralugu qarmassiat ullumikkumut atorneqarsimasut
mikinerusunngortillugit.
Taamaattumik
Inuit Ataqatigiinniit naalakkersuisut ilungersorluta kaammattoqqissavagut misileraaneq
sukumiisumik malinnaavigeqqullugu. Pilersaarusiukkamik sanaartornermi
atorneqalissappat aallartisarnermi aningaasaliinissamut Inuit Ataqatigiit
peqataarusuppugut.
Ukiup
kingulliup ingerlanerani naalakkersuisut, inatsisartut akuersinerisigut,
Ammassalimmi Ittoqqortoormiunilu inuussutissarsiutitigut siuarsaaniarnernut
aningaasaliiffigineqartarsimapput. Tamanna pivoq upernaaq kommunalbestyrelsinut
nunaqarfinnilu aqutsisunut qinersilernermi. Qineqqusaarutaannaasimanermatali
manna tikillugu tigussaasunik kinguneqartinneqannginnerat eqqortumik
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamit ujartuiffigineqarpoq. Inuit Ataqatigiit
siusinnerusukkulli kommunini pineqartuni inuussutissarsiutitigut
siuarsaanissamut aningaasaliissuteqartariaqarnermik siunnersuuteqarsimasutut,
taama aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap uparuaanera, takornariaqarnermullu
ilinniartitsinerup Ammassalimmi angerlarsimaffeqalertariaqarneranik
naalakkersuisunut inassuteqarnera timitalerneqaqqullugu ilungersorluta
naalakkersuisunit tusaaneqaqquarput.
Nanortalimmi
imeqarniarnermut ajornartorsiut ilungersunartoq aaqqinneqaqqullugu aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliamit inussiarnersumik kaammattuuteqartaraluarneq
naalakkersuisunit tusaaneqarneq ajormat, matumuuna isumaliutissiissuteqarnikkut
kaammaattuutaannaajunnaarsillugu aaqqiivigeqqullugu
piumasaqaatinngortinneqarnera aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamik tamarmiusumik
tunuliaqutaqartoq angusatut ajunngitsutut Inuit Ataqatigiit nalilerpaat.
Ukioq
manna aappaagulu puisit neqaannik annertuumik tunisassiulersinnaaneq
anguniarlugu inatsisartut aningaasaliisareerput. Taama nunanut allanut tunisassiulersinnaaneq
Nanortalimmi ingerlanneqartussatut aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap
tamarmiusup suliniuteqarfige-reerpaa. Tamannalumi siunertaralugu suliniutit
ingerlanneqareersut piviusunngortinneqalivinnerini imeqarniarnikkut
Nanortalimmi ajornartorsiuteqarnerarlugu siunnerfik qimanniarneqartariaqanngilaq.
Aammami upernaaq Royal Greenlandip suliffissuaataasa peqassutsimut naleqqussarneqarnerannut atatillugu ukiuni
tulliuttuni tallimani 269 mio koruuninik inatsisartut aningaasaliiumallutik akuersineranni
Nanortalimmi suliffissuaq ilaatinneqanngilaq.
Sineriammi
tamarmi puisitarineqartartorpassuit neqaasa avammut tuniniarneqalernissaat
iluatsissappat, tunisassiornerup nunap immikkoortuini allani aamma
ingerlanneqalersinnaanera inuuniarnermut iluaqutaalersinnaassasoq Inuit
Ataqatigiit tulluartutut isumaqarfigaat. Aallaqqaammulli miluumasut imarmiut
neqaannik tunisassiornermik ingerlataqartut soorlu Sisimiut Food aamma Arsuk
Fishing peqatigineqarsinnaanerat eqqarsaatigineqareeqqussavarput.
Tunisassiulernissaq
Nanortalimmi isumalluarfigineqarmat, Nanortalimmi innuttaasut qinikkatik
peqatigalugit taqqavani napparsimavikuusimasup inuusuttunik ilinniartitsivittut
atorneqartariaqarnera isumatuumik siunnersuusioreersimavaat. Aningaasat
siunertap aallartinneqarnissaanut pisariaqartut 3 mio koruuniusut annertuumik
iluaqutaasumik sunniuteqarnissaannut amerlagisassaanngitsut naalakkersuisut
1998-imut aningaasanut inatsisissap pingajussaaneerneqarnissaanut
nassaarisariaqarpaat.
Aningaasat
taama sunniuteqartussamut pisariaqartinneqartut naalakkersuisooqatigiit
naalakkersuisuutitaminnut illusiarisartagaannut 2 mio koruunit sinnerlugit
imaasiallaannaq akueriumasagaannut sanilliutassaqqippoq.
Namminersornerulluni
Oqartussat pilersaarutaasa kommunini ataasiakkaani oqartussaasunik
peqateqarluarluni piareersarneqartariaqarnerat inatsisartuni
pisariaqartinneqarluni oqaatigineqartartoq, Nanortalimmi suliniutaasutigut
kusanartumik timitalerneqarsinnaammat naalakkersuisut eqqaamasariaqarpaat. Tunisassiassanik
ineriartortitsineq Namminersornerulluni Oqartussat piareersarpaat
misiligarlugulu, maannalu Nanortalimmi kommunalbestyrelsip imeqarnikkut
pissutsit aaqqinneqaqqullugit noqqaassutaa Inuit Ataqatigiit
tapersersorluinnarpaat, soorlumi aamma inuusuttut ilaatigut puisit neqaannik
avammut nioqqutissanik tunisassiulernissamut sulisuulerumaartut
pikkorissartilluareerumallugit napparsimaviusimasup atorluarneqarnissaanut
pilersaarut tutsuiginartoq naalakkersuisunit paasineqallaqugipput.
Aammattaaq
taamaappoq Paamiuni inissiat 70-it missaanni atorneqanngitsut pillugit
siuller-meerinninnermi oqaaserisatta aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamit
matumuuna taperserneqarnerat eqqarsaatigalugu.
1995-imimi
ukiakkut 1996-imut aningaasanut inatsisissamut siunnersuutip
pingajussaaneerlugu oqaluuserineranut atatillugu Paamiuni pissutsit immikkut
aaqqiiviginiaqqullugit aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaq
isumaliutissiissummigut naalakkersuisunut inassuteqareerpoq. Taamaattumik
siullermeerinninnermi Inuit Ataqatigiit ilinniarfiit pioreersut arlaata
Paamiuni immikkoortortalerneqarsinnaaneranik oqaaserisatsinnut
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap tamarmiusup tapersiissuteqarsimanera
naalakkersuisunit tusaaneqassasoq inussiarnersumik kaammattuutigaarput.
Taamatummi
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap ukiut marluk matuma siornagulli inassuteqarsimanerata
kingunerisimasariaqarpaa Paamiuni kommunalbestyrelsimik qanimut suleqateqarneq.
Taamaattumik 1997-imi ilassutitut aningaasaliissutissat aappaata
oqaluuserinerani aningaasaqarnermut naalakkersuisup
ilinniarfiliortariaqarnermut
milliuunerpassuarnik aningaasaleeqqaartariaqarneq tunngaviliullugu
piviusunngortitsisinnaannginnermik oqalulereernera, aaqqiiniarnernik piumassuseqannginnermut
takussutissaq pakatsissutigaarput. Qujanartumilli tamanna aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliap uniffiginngilaa.
Aalisarnikkut
pissutsit killiffiata pisariaqartilluinnalersimavaa ullumikkumut
annertunerusumik iluaqutiginiarneqanngitsunik tunisassiornermut
ikaarsaariartariaqalerneq. Matumani saattuarniarneq siulliullugu
piorsaaviginiarneqarpoq. Aamma tamatumani nukiit siammakalaartinnaveersaarlugit
ingerlatsinissaq pisariaqarpoq. Royal Greenlandip tunitsivitsigut
piorsaaniarnermini kommunit aalisakkanillu misileraanermik ingerlataqartut
qanimut suleqatigisariaqarpai. Tamannali naammanngilaq.
Aningaasaliissutaasartut aningaaliissutaasartussallu tamakkiisumik sunniuteqassappata
angallatitigut piareersarnerit malinnaatinneqartariaqarmata, aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliap eqqortumik tikkuarpaa. Tamatuma kinguneranik ESU
aqqutigalugu aningaasaliissutit annertusineqartariaqarneranik
ataatsimiititaliap tikkuaanera tapersersorluinnarparput.
Ineqarnermut
tapiissutaasartut, tasalu boligsikring aammalu ineqarnermut meeqqanut
tapiissutit, kommuninit aammalu Namminersornerulluni Oqartussanit ukiumut 90
mio koruunit angullugit aningaasaliiffigineqartartut ataatsimut katinneqarlutik
pisariaqartitsivissunut sunniuteqarnerulernissaannik Inuit Ataqatigiit
siunnerfiat siusinnerusukkulli aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamit
tamarmisumit timitaliiffigineqaqquneqartoq, kingornalu isumaginninnermi
iluarsaaqqinnissamik ataatsimiititaliarsuarmit taperserneqartoq, aammaarlugu
ataatsimiititaliamit naalakkersuisunut eqqaasitsissutigineqarpoq. Taamatut
inatsisartut tamarmiusut inassuteqaataannik naalakkersuisut
sumiginnaaniartarnerat Inuit Ataqatigiit akuerisinnaanngilaat.
Pisariaqartitsivissunut
malunnaateqarluartumik aaqqiissuteqarnissaq pisariaqarluinnarpoq.
Boligsikringimillu tamakkiisumik pissarsisinnaanermut ukiumut isertitatigut
piumasarisaasup ullumikkut 128.000 kr-ninut killilerneqarsimanera
qaffaavigisariaqarmat isumaginninnikkut iluarsaaqqinnissamut Ataatsimiititaliaasimasup
tikkuaavigereerpaa. Tamanna isertitakinnerusut amerlanerit
utoqqalinersiuteqartullu pisariaqartippaat. Ullumikkumulli kommunit aammalu
Namminersornerulluni Oqartussat boligsikringimut avitseqatigiittarnerannut
tunngaviusoq, kommunit 60 %-imik akiliisarnerat Namminersornerullunilu
Oqartussat 40 %-imik, aaqqiissuteqaqqusinermut ilanngullugu naalakkersuisut
KANUKOKA-llu isumaqatigiissutigisariaqarpaat.
Ilaqutariimmi
amerlanerusut boligsikringimik tamakkiisumik pisalersinneqartariaqarnerata
kinguneranik kommunit ilarpassui aningaasaqarnikkut artukkinneqarnissaat
pinngitsoortinneqartariaqarpoq.
Takornariaqarnerup
inuusstissarsiutitut nunap immikkoortuinut tamakkiinerusumik iluaqutinngortittariaqarnerata
pisariaqartippaa nunatsinnut nunatsinniillu timmisartuussinerit angalatitsivinnit
takornariartitsivinnillu naatsorsuutigineqarsinnaasumik
aaqqiivigineqarta-riaqarnerat. Ullumikkut nunap immikkoortuisa ilaanni, soorlu
Avanersuarmi Kujataanilu, angallannikkut pissutsit taamak
allangorartuartillugit, nunap immikkoortuini pineqartuni takornariartitsinikkut
ineriartortitsinermut aningaasaleerusussuseqarneq annertunerulerna-vianngilaq,
tamatumalu kinguneranik inuussutissarsiutitut ineriartortitsivik nutaaq
equngasumik ingerlajuassalluni.
Kalaallit
ikittunnguugaluarluta atuakkiortutsigut taalliortutsigullu
atuagassaqartitaanerput oqaatitigut pisuussutitta ilagilluinnarpaat.
Taamaattumik kalaallisut atuakkiat saqqummersinneqartarnerini
aningaasaliissutit pisariaqartinneqaqisut ataatsimiitsialiap naalakkersuisunut
kaammattuutigimmagit Inuit Ataqatigiit tunuliaqutaalluinnarput. Tassungalu
ilanngullugit isigiarsuttut atuakkianik immiussanik isumagineqarnerata
annertusarneqarnissaa pisariaqartinneqaqimmat, ippassigami SIK-
ataatsimeersuarnerani immikkoortortaqarfiit ilaata siunnersuuteqarneratigut
aamma uppernarsarneqarpoq.
Atuakkiorfiup,
atuakkianik kalaallisut oqaatsivut atorlugit saqqummersitsiviusartut pingaarnersaata,
aningaasaqarnermigut ilungersunartunik atugaqarneranut takussutissaavoq
qanittukkut A/S-it nalunaarsorneqarnerannut Atuagagdliutini saqqummersoq,
Atuakkiorfiup piginneqatigiiffittut aningaasaataasa amerlanerpaataasa
amigartoorutinut matusissutigineqartariaqarsimanerat. Atuakkiorfiup kulturikkut
pingaaruteqarnera taamatut nalilerneqartariaqarpoq, aningaasatigullu
isumannanngitsumik ingerlasariaqarnera naalakkersuisut Atuakkiorfiup
aqutsisuinik paaseqatiginnissutigisariaqarpaat.
Nunanut
allanut allaffeqarfiup ukiuni missingersuusiorfiusuni
ineriartortinneqannginnissaanik naalakkersuisut isummersimanerat Inuit
Ataqatigiit ajuusaarutigaat. Taamaattumik susassaqarfimmut pineqartumut
danskit naalakkersuisuisa aningaasalersueqataasariaqarnerannik naalakkersuisut
suliniuteqaqqullugit ataatsimiititaliap isummatsinnut akuersaarsimanera
nuannaarutigaarput.
Timmisartorsuarnut
mittarfioreersut piorsaavigineqarnerinut aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap
inassuteqaatai akuersaarpavut. Tamatumali kinguneranik ukiuni ikaarsaar-
fiusuni unittoortoqannginnissaa, imaluunniit pisariaqannngitsumik
kinguarsaasoqannginnissaa, pisariaqarmat Kangerlussuarmi timmisartut
tattorliuunnerannik naalakkersuisut oqalunnerannut ikiuutaalluarsinnaasutut
Narsarsuarmi mittarfissuup atorneqarnerunissaa Inuit Ataqatigiit naalakkersuisunut
inussiarnersumik inassutigerusuppaat. Taamaasilluni Nuummiit kujammut Danmarkimut
Danmarkimiillu angalasut Narsarsuaakkortinneqartalerneratigut Kangerllussuarmi
tikittarfiup aallartarfiullu 1999-imi 2000-imilu 52 mio koruunit atorlugit
annertusaavigineqarnissaa pinngitsoortinneqarsinnaammat.
Innarluutilinnik
isumaginninnermut aningaasaliissutissatut siunnersuutit 9 mio koruuninik
ilanngarneqaqqullugit naalakkersuisunit siunnersuutit Inuit Ataqatigiit
ataatsimiititaliami ikinnerussuteqarluta itigarteqqusariaqarsimavagut.
Isumaqarpugut amerlanerussuteqartut naalakkersuisut ilanngaaniarnerannik
isumaqataanermikkut inatsisitigut aalajangersarneqarsimasunik
pisussaaffimminnik sumiginnaassasut. Tamannaannaanngilarli. Isumaginninnermummi
iluarsaaqqinnissamik Ataatsimiititaliaasimasup ukiut marluk sulereerluni
iluarsiissutissatut inassuteqaataasa upernaaq akuerineqartut, 1998-imiit
naalakkersuisuniit timitaliiviginiarneqannginnerat, partit tamarmik iluarinngilluinnarlugu
uparuartuiffigereerpaat.
Innarluutillit
sullinneqarnerannut aningaasaliissutissat ilanngarniarneqarnerat ilumut
pisariaqartitsivissunik sumiginnaaneruvoq.
Ullumikkummi
takornartaanngilaq innarluutillit innuttaaqatigut nunatsinni atukkatik naammaginagit
Danmarkimut nuuttariaqartutut misigarsarnerat.
Inarluutilinnut
ikiortaasut oqilisaassivigineqarnissamik annertuumik pisariaqartitsipput aammalu
innarluutillit atortunik inuunerminni oqilisaassutissaminnik ullumikkornit
annertunerusumik pisariaqartitsipput.
Minnerunngitsumilli
inatsisartut ombudsmandiata 1996-imi suliarisimasaminut suliarilersaakkaminullu
nalunaarummini kalaaleqatitta Vordingborg Amtshospitalimi katsorsarneqarnermikkut
naammassisimasutut nalilerneqartut, nunatsinni oqartussaasunit
tigusisinnaasorinngitsunit angerlartinneqarsinnaannginnerannut tunngasoq,
isumaqarpugut sumiginnarneqartariaqanngitsoq.
Taamaattumik
Inuit Ataqatigiit matumuuna innarluutillit sullinneqarneranni pisariaqavissumik
iluarsiiviginiarneqarnerigaluata qimanniarneqarnera partinut allanut
isumaliutigilluaqqussavarput.
Meeqqat
atuartitaanerat pingaaqimmat inatsisartuni partit tamarmiusut
oqaatigiumasarpaat. Atuartitsinermili atortussatigut naalakkersuisut
piorsaaniuteqannginnerat Inuit Ataqatigiit akuerisinnaanngilaat.
Ataatsimiititaliallu allatut sapilerluni isumaliutissiissummigut ilinniutissat
naqeriaannaat Pilersuiffik/Inerisaavimmi pigineqartut Internetimut
ikkunneqarnissaat siunnersuutigaa. Tamanna allamik periarfissaqanngivikkaanni
nammineq ajoqutissaqanngilaq, apeqqutaasorli tassa atuarfiit qanoq
amerlatigisut Internet aqqutigalugu taama iluaquserneqavissinnaanersut.
Inatsisartuni
isummiunneqareersut ilagaat, pisortat nunaqarfinni allaffissornikkut ingerlatsiviisa
ataatsimoorunneqartariaqarnerat. Tamatuma ajunngitsumik iluaqutaanerpaamik
anguneqarnissaanut sulisooreersunik sulisuusarumaartunillu ilinniartitsineq
pikkorissaanerlu pisariaqartippaat. Nunaqarfinni allaffissorneq nunaqarfinnut
naleqquttuusariaqarmat illoqarfinni kommunit allaffii issuarlugit
inuttalersuinissaq pisariaqanngilluinnarpoq. Nunaqarfinnili allaffeqarnikkut
sulisut sulisuusarumaartullu immikkut assigiinngitsorpassuarnik
ilisimasaqartussaapput ilisimasaqartariaqarlutillu.
Taamaattumik
ilinniartitsisariaqarnerit pikkorissaasariaqarnerillu nalinginnaq
ilinniartitsinertut pisortanit ingerlanneqartariaqarnerannik ataatsimiititaliap
naalakkersuisunut noqqaassutaa Inuit Ataqatigiit isumaqatigilluinnarpaat.
Ilinniartitsinerilli pikkorissartitsisarnissallu pilersaarusiornerini,
kommunit allaffiisa saniatigut suliffeqarfiit soorlu Nukissiorfiit, INI A/S,
Royal Greenland, Peqqinnissaqarfik, KNI, Royal Arctic Line il.il.
peqataatinneqartariaqartut Inuit Ataqatigiit isumaqarput.
Immikkut
ikiorsiissuteqarnermut Aningaasaateqarfiup ullumikkumut immikkut siulersuisoqarluni
ingerlaneranut taarsiullugu pisariillisaanissamik ataatsimiititaliap
siunnersuutaa Inuit Ataqatigiit isumaqatigaat. Taama isummernitsinni ullumikkumut
siulersuisuusut periarfissarititaasut iluanni suliniarsimanerannik
isorisaqarneq pissutiginngilarput. Ikiorneqartariaqartulli sukkanerpaamik
pisariinnerpaamillu sullinneqartarnissaat taama isummeqataanitsinnut pingaarnerpaatut
tunngavigaarput.
Piniarnermut
nakkutilliisunut aningaasaliissutaasussanut akuerseqataanissatsinnut Inuit
Ataqatigiit piumasaraarput danskit naalakkersuisuinik naalagaaffiup nunatsinni
ingerlatsinermut aningaasaliuttagaannut isumaqatigiinniarnernut apeqqut
pineqartoq naalakkersuisut ilanngutissagaat.
Apeqqut
inatsisinik atuutsinnermut tunngasuteqarpoq, susassaqarfillu tamanna
naalagaaffiup kisimi ullumikkumut
oqartussaaffigaa.
Nunaqarfinni
tunitsiviit/tunisassiorfiit ingerlanneqarnerini Royal Greenlandimik isumaqatigiissutip
nutarterneqarnissaanut atatillugu allat soqutiginnissinnaasut
periarfissinneqarnissaannik ataatsimiititaliap kaammattuutaa Inuit Ataqatigiit
assut pingaartippaat. Ullumikkullu nunaqarfinni tunitsiviit amerlanersaasa
tarajortikkanik tunisassiorsinnaanermut akuersissumik pigisaqareernerat
innersuussutigalugu, tunisassioriaatsip tamatuma periarfissaqarfinni
atorneqaqqilernissaa pingaartipparput. Tamatumuunami nunaqarfinni
suliffissaqarniarneq kisimi iluaquserneqartussaanngilaq, aammali aalisakkanik
asiusuukkanik eqqaaginnartariaqartarneq, annertoorujussuusoq ullumikkut,
pinngitsoortinneqarsinnaavoq.
Nunaqarfinnilu
tunisassiorfiit eqqartornerini, siusinnerusukkut oqaatigereersimasarput eqqaanngitsoorusunngisarput,
tassaavoq tunisassiorfiit atortulersorneqarnerannut tunngasoq. Nunaqarfinni
nunaqarfinniillu usitigut assartuinerup allanngortinniarneqarnerani
siunertaavoq nunaqarfiit angallatinik pajuttunit ullut aqqanillit-aqqaneq
marlukkaarlugit aatsaat tikinneqartalernissaat. Tamatuma kinguneranik
inatsisartut pisussaaffeqarput nunaqarfinni tunitsiviit qerititsivitsigut,
nillataartitsivitsigut sikuliorfitsigullu assartueriaatsimut naleqquttunik
atortulersuinissamut. Tamanna naalakkersuisut tullianik aningaasanut
inatsisiliornissamut eqqaamasariaqarpaat.
Pajuttorneruttaaq
pilersaarutaasutut akuttunerujussuanngorlugu allanngortinneqarnerata
ki-ngunerinngitsoortariaqanngilaa, nioqqutissanut peqqumaasivitsigut
annertusaasariaqarnerit.
Juullip
inuata Aningaasaateqarfianut aammalu Sulisa A/S-imut tunngatillugu
ataatsimiititaliap inassuteqaatai isumaqatigaagut. Juullip inua maanimiuummat
qularnartunngortinneqartariaqanngitsoq Inuit Ataqatigiit isumaqarpugut.
Mannali tikillugu ingerlatsisimanerup nanginneqarnissaanut tunngavissanik
siulersuisunit ulluinnarnilu ingerlatsisunit inatsisartut tunineqarsimanngillat.
Sulisa
A/S-p pilersinneqarnermini isumagisassaasut ilimagineqartut
piviusunngortinneqarsinnaasimanngillat. Pilersinneqarneranimi ESU
aqqutigalugu eqartumik paamaarpallaarsinnaasartumillu sullisseriaaseq
illuatungilerlugu inuussutissarsiutitigut siuarsaanissaq
siunnerfigitinneqaraluarpoq. Tamannali naammassineqarsimanngitsutut
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliami nalilerneqarpoq.
Taamaattumik
ataatsimiititaliap Sulisa A/S-imut aningaasaliunneqartartut
inuussutissarsiutinut siuarsaanermut siunnerfimmut pioreersumut
nuunneqarsinnaanerannik kaammattuutaa paasillugu taperserparput.
Inatsisartuni
ilaasortat siunnersuutaannut aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap inassuteqaatai
tamakkerlugit Inuit Ataqatigiit taperserpaat.
Mannalu
iluatsillugu aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaq naalakkersuisullu
qujassuteqarfigerusuppagut, Inuit Ataqatigiit sinnerlugit
siunnersuutigineqartut tamaasa ilalersimammatigit.
Siullermik
Evald Brĝnlundip Ittoqtoormiuni sissiugaliortoqarnissaanik siunnersuutaa.
Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap siunnersuutigineqartoq pillugu
naalakkersuisunut paasiniaanermigut paasisimavaa, sanaartortitsinermut
aqutsisoqarfiup Ittoqqortoormiuni sissiugaliornissaq pisariaqarluinnartutut
nalilersimagaa. Tamanna toqqammavigalugu naalakkersuisut neriorsuipput
sissiugaliassaq 1999-imi aningaasanut inatsisiliassami ilanngunneqassasoq.
Aappaattut
Manasse Berthelsenip ilinniagaqartut ilinniarnerminnut atatillugu
qarasaasiarsinissamut pisariaqartitsisut erniaqanngitsunik
taarsigassarsisinnaalernissaannik siunnersutaa eqqarsaatigaarput.
Aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliap siunnersuutigineqartumut paasinnilluni siunnersuutigineqartup
akuerineqarnissaanut inassuteqaataa, ilinniagaqartorpassuarnut iluaqutaassasoq
qularinagu atorluarneqarnissaa neriuutigaarput.
Naggasiullugu
KANUKOKA-p Namminersornerullunilu Oqartussat akornanni aningaasanik
tapiissuteqartarnermi tunngaviusunik naalakkersuisut nutarterinialersimanerat,
pisariaqalivissimasoq iluaralugu maluginiarparput. Siullermeerinninnermimi
oqaaseqarnitsinni Inuit Ataqatigiit ilaatigut eqqaavarput, isumaqatigiissutit
ilaat pissutsit ukiut qulit matuma siornatigut atuuttut tunngaveqarluni
ilusiligaagamik nutarteriffigisariaqarluinnalersimasut.
Isumaqatigiissutinik
nutarterinermi kommunit immikkut ajornatorsiuteqartut qanoq paasineqartariaqarnerat
ilanngunneqassasoq naalakkersuisunut Inuit Ataqatigiit kaammattuutigaat.
Aallaqqaasiinitsinni
oqaatigaarput periarfissaq manna killiffiusoq inatsisartunit atorluarniartariaqartoq
allaffissornermi aningaasalersueriaatsinilu pissutsit
ileqquliunneqaannarsimasut allanngortiteriffiginissaannut.
Aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliami suleqataanitsigut pisariaqartumik nutarterisariaqalerneq
isumaliutissiissutikkut matumuuna aallartitseqataaffigalugu misigisimavugut.
Allaffissorneq
pisariaqarfiatigut annikillileriffigineqartariaqarmat arlaleriarluta
oqaatigisa-reerparput.
Taamaattumik
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamit aningaasaliissutit imminnut qanittunik
imaluunnit assigiimmik siunnerfilittut oqaatigineqarsinnaasut
katiterneqarnissaat arlalitsigut tikkuartorneqarpoq.
Tamatuma
kinguneranik innuttaasunut, inatsisartunut naalakkersuisunullu pissutsit
paasiuminarnerulersussaaginnanngillat. Aammali taama pisariillisaanertigut
aningaasaliunneqartut siammakalaarnagit sunniuteqarnerulersinnaanerat
anguneqassasoq kiisalu allaffissornikkut annikillilerinermik nassataqassasoq
Inuit Ataqatigiit qularinngilaat.
Taamatut
oqaaseqarluta siunnersuutip pingajussaaneerneqannginnermini naalakkersuisunit
aningaasaqarnermullu ataatsimiititamit nangittumik suliarineqarnissaa
inassutigaarput.
Bjarne
Kreutzmann, Akulliit Partiiat:
Siullermik
oqaatigisariaqarpara akissuteqaat ullulerneqarsimasoq 27/10-97, tassa
ullumikkut maani ataatsimiittarfimmut aatsaat takusinnaasimasara, maani
agguaanneqarsimasoq maani oqaaseqaammi matumani isummerfigineqanngimmat, taanna
ilisimasitsissutitut taamatut nalunaarutigeriarlugu, oqaasissakka imaapput:
1998-imut
Inatsisartut aningaasanut inartsisissaannut siunnersuummik Inatsisartut
aappassaaneerinninnerannut Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaa
aamma 1998-imut Inatsissartut aningaasanut inatsissaannut siunnersuumminnut
allannguutissatut Naalakkersuisut siunnersuutaat oqaaseqarfigitinnagit
oqaatiginiarpara, aappassaaneerinninnermi suliap aaqqissuunnera naammaginanngippallaartutut
isumaqarfigigakku.
Una
suliarujussuaq tallimanngormat tiguara, naatsorsuutigineqarporlu ima
paasiuminartigissasoq ullumikkut oqaluuserineqarsinnaassalluni. Nalunngilara
Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap
pingasunngormalli tigusimagai, taamaattumillu partiit Aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliami sinniisuutitaqartut siunnersuutip uuma isummerfiginissaanut
pingasunngormalli periarfissaqarsimallutik.
Siornatigut
siunnersuutigisimagaluarpara partiit tamarmik Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliami
ilaasortaatitaqarnissaat, pisariaqassappat ilaatigut taaseqataasinnaanngikkaluarlutilluunniit,
tassami ataatsimiititaliami tassani aalajangiinerit nunatsinnut tamarmut
pingaaruteqarluinnarmata. Isumaga naapertorlugu aappassaaneerinninnermi uani
suliap aaqqissuunnera tamatumunnga uppernaasaatissaalluarpoq. Qujanartumik
Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliami partiit ilaasortaatitaqartut pingasuusut
saniatigut allanik parteeqarpoq, taakkuttaarlu aamma periarfissaqartariaqarput
siunnersuutit sukumiisumik peqqissaartumillu suliarinissaannut. Tamatuma
pisariaqarnera minnerunngitsumik aningaasanut inatsisissamut siunnersuummi uani
malunniuppoq, tassami siullermeerinninnermi ilisimatinneqaratta siunnersuut
oqaluuserisarput tassaanngivissoq Naalakkersuisut kissaatigisaat. Tamanna
eqqarsaatigalugu allaat oqartariaqarpunga,
suliap aaqqissuunnera naleqqutinngitsoq naammannanilu.
Taama
oqareerlunga oqaaserisimasakka uteqqissavakka, tassa Inatsisartut 1997-imut
ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaata aappaata aappassaaneernerani
nersualaarinninnera uteqqissagakku, taamani qujagama aningaasanut inatsisissap
suliarinerani periaaseq nutaaq atorneqalersimasoq pillugu.
Assut
iluarpoq, inersuarmi maani oqallinnermi oqaaserineqartut kiisami siullermeerluni
tusaaniarneqarlutillu malinniarneqartut malugalugu. Tassani soorunami
eqqarsaatigaakka pappiaqqat agguaanneqarsimasut, tassa Inatsisartut 1998-imut
aningaasanut inatsisissaannut siunnersuummut aamma Inatsisartut 1997-imut ilassutitut
aningaasaliissutinut inatsisissaata aappaanut atatillugu Inatsisartuni
ilaasortat apeqquteqaatigisimasaannut akissutinik imaqartut.
Taavalu
aningaasanut inatsisissamut siunnersuut allanngortiterneqarsimasoq qiviarutsigu
malugisariaqarpoq, 1998-imi pigisatsinnit 84.968.000 kruuninik amerlanerusunik
atugaqartussaasugut. Soorunami tamanna siunnersuummut siullermut naleqqiullugu
pitsanngoriaataagaluarpoq, tassa siunnersuut siulleq naapertorlugu
pigisatsinnit 145.346.000 kruuninik amerlanerusunik atugaqartussaasimagaluaratta.
Taamaakkaluartoq aningaasanut inatsisissamut siunnersuummut isumatuumut
aqqutissaq suli takeqaaq.
Missingersuusiornitsinni
piviusorpalaartuusariaqarpugut, tassami siunissami Aannaanneqarnaviannginnatta@
sanaartugassanut aningaasaliissutinit atunngitsuukkanit, tassa paasisakka
naapertorlugit missingersuusiornermi periaatsimi nutaami Anuannersut
siumoorlugit pineqareermata@.
Sanaartornerup sapinngisamik assigiiaartumik ingerlanissaa anguniarlugu ingasaassamik
missingersuusiortoqarsimavoq, tassungali peqatigitillugu pilersitsisoqarluni
missingersuutinut aaqqiissutinik minusimiittunik, tassa missingersuusiornerup
IST-mi sinneqartoorutaannginnissaa amigartoorutaannginnissaalu anguniarlugu. Teknikkikkut nakutitsiniarneq
imaluunniit qanoq taasariaqarnerpoq.
Ukiut
missingersuusiorfiit qiviarutsigik takusinnaavarput 1999-imi sinneqartooruteqassasoq
49.600.000-inik; ukioq 2000-imi 93.000.000-inik taavalu ukioq 2001-imi
56.200.000-inik. Pitsanngoriaataavormi, kisianni sinneqartoorutissat taakku
kialluunniit upperinerpai, tassa siumut naatsorsuutigeriinngisanik
isertitaqassanngikkutta. Aa, usimi 1999-imimi
qinersisoqartussaavoq.
Maanna
uterfigeqqissavakka apeqqutit siullermeerinninnermi apeqqutigisimasakka,
taavalu Daniel Skiftep allakkiaani 17. oktober 1997-imeersumi akineqarsimasut.
Akiitsut
tamarmiusut takussutissiorniarneqarsimapput ilanngussami atilimmi: ANamminersornerullutik
Oqartussat akiitsui akiliisinnaassusiallu@. Allakkiaq ajunngivippoq, kisianni apeqqutigisannut
toqqartumik akissutaanngilaq. Tassani atuarsinnaavakka siunissami
naafferartumik akilersugassat missingersuusiorneri taavalu selskabini
Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartuni akiitsut qanoq
ingerlasimanerannik takussutissat.
Kissaatigisara
tassaasimagaluarpoq landskarsimi aamma
selskabini Namminersornerullutik Oqartussanit aningaasatigut
akuuffigineqartuni tamani 1990-ip kingornagut ukiumiit ukiumut akiitsut qanoq
annertutiginerinik takussutissat. Aatsaat tassuuna eqqortumik
takuneqarsinnaavoq nunatta
aningaasarsiornikkut qanoq inissisimanera. Soorlumi aamma Daniel Skifte
nammineq ima naggasiisoq: AIneriartornerup
aammattaaq ilagaa, aningaasatigut
niuerfiusuni nunatta akiliisinnaassusia tatiginassusialu aammattaaq
inuiaqatigiit aningaasaqarnikkut periarfissaat tamarmiusut naliliiffigineqassappata,
taava Namminersornerullutik Oqartussat nunanut allanut akiitsuinut aammattaaq
ilanngunneqartariaqarmata selskabit Namminersornerullutik Oqartussanit
pigineqartut akiitsui.@
Allaffissornermut
tunngatillugu nuannaarutigaara apeqqutip taassuma oqallisigineqarnissaanut
uanga apeqqutikka ilapittuutaasimammata. Aningaasanut inatsisissamut
siunnersuummi takusinnaavara anaingaasartuutit ukununnga agguataarneqarsimasut:
akissarsianut aningaasartuutit, aningaasartuutit allat aamma tapiissutit,
kisianni taakkuunngillat ujartukkakka.
Taavalu
kontomut aalajangersimasumut tunngatillugu aningaasat sumut
atorneqartussaanersut paaserusullugu kissaatigigukku, taava
qulutsuulaartullusooq isumaqarfigaara, naatsorsuutini kisitsisit ilaat,
sunaaffa aamma pigineqanngitsut, innersuunneqarmata. Suli isumaqartuarpunga
allaffissornermi kontot oqallisiginissaat pisariaqartoq, taamaattumillu
ilaasortat kajumissaassavakka eqqarsaatigeqqullugu, aningaasat taakku
kontotigut nalinginnaasutigut aningaasaliissutigisariaqarnersut.
Oqaaseqaatima
taakkua marluiusut saniatigut allaganngorlugit akissuteqaatit allat naammaginartutut
isigaakka.
Taamatut
nalinginnaasumik oqaaseqaatima saniatigut allannguutissatut siunnersuutinut
annikitsuinnarmik oqaaseqassaanga. Sipaarniaraanni taava amerlanertigut
sipaapallanneq ajornannginnerusarpoq, ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu
annernarnerpaat eqqorlugit.
Periarfissaq
oqinnerpaaq tassaavoq inissiat iluarsaannissaannut aserfallatsaalinissaannullu
atugassat sipaarutiginissaat. Tamatumunnga tunngasut piffissami kingullermi
assut oqallisigineqarsimapput, aamma ilaatigut eqqartorneqarlutik atuarfiit
ilaasa illutaat aserfallatsaalineqannginnertik
pissutigalugu aserfallalluinnarsimasut. Taamaattumik inassutigissavara,
kontomi pingaarnermi 20.10.33-mi, Qitiusumit nutarterinernut agguaassassat,
sipaarutissat suli aammaarlugit eqqarsaatigeqqullugit.
Taama
annikitsumik uparuakkama saniatigut isumaqarpunga aningaasanut inatsisissamut
siunnersuut isumatuumik suliaasoq, taamaattorli isumaqartuarlunga 85
milliuuninik amigartooruteqarnissaq annertuallaartoq.
Taama
oqaaseqarlunga inassutigissavara aningaasanut inatsisissamut siunnersuut taama
isikkoqarluni pingajussaanik oqaluuserisassanngortinneqassasoq.
Anthon
Frederiksen. Kattusseqatigiit:
Siullermik
ilisimasitsissutigissavara Naalakkersuisut akissuteqaataat
oqaaseqarfigissannginnakku, tassami taanna aatsaat agguaaneqarmat ataatsiminneq
aallartingajalivissoq.
1998-imut
aningaasanut inatsisip siullermeerneqarnerani Kattusseqatigiinniit
oqaaseqaatikka innersuussutigalugit, aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap
isumaliutissiissutaata kalaallisuua 61-inik quppernilik aatsaat sapaammi, tassa
ippassaq ullup qeqqanut tiguara, sapinngisamik sukumiisumik misissorsimavara,
tassami sapinngisamik oqarninnut pissutaavoq; quppernernut 61-it ilanngussat
katillugit 187-inik quppernillit ilanngullugit aamma soorunami misissortariaqarmata.
Aningaasanut
inatsisissamut siunnersuummi, soorunami inuiaqatigiinni pinngitsoorneqarsinnaanngitsut
pisariaqartinneqartullu aamma ilaapput, taamaattumik inatsisissamut
tunngaviatigut isumaqataallunga taaseqataassaanga.
Inatsisartuni
suliassat pingaarnerpaat ilagaat aningaasanut inatsit. Taamaattumillu
akuersaarneqartuaannarsinnaanngilaq; aningaasanut inatsisip suliarineqarneri
tamarluinnangajaasa, pappilissat suliamut atugassat, aatsaat
agguaanneqartarmata, ulloq ataatsimiiffissaq nallerluinnaraangat.
Taamaattumik
aperisariaqarpoq; sooq inatsisartut suleriaatsimi piffissalersuillutik
aalajangersaassappat, piffissaliunneqartut malitsinneqarsinnaanngippata?
Tassami
inatsisartut suleriaasitsinnut malittarisassami allassimavoq; inatsisissanut
peqqussutissanullu siunnersuutit suliarineqalersinnagit, suliassanut
paasissutissat tamarmik ataatsimiinnissaq kingusinnerpaamik ullunik pingasunik
sioqqullugu ilaasortanut agguaanneqareersimassasut.
Aningaasanut
inatsisip suliarineqarnerani tamaasa, pissusissamisoortumik inatsisartunut ilaasortaasugut
siunnersuuteqartarpugut pisariaqartinneqartunik, qinikkatut innuttaasunik
piumaffigineqarnerput naapertorlugu.
Aammalumi
ukioq manna ilaasortat arfineq pingasut, aningaasanut inatsip
suliarineqarneranut atatillugu katillugit 12-inik assigiinngitsunik
pisariaqartinneqartunik siunnersuuteqarsimapput.
Aningaasanut
inatsisissap aappassaaneerneqarnerani inatsisartunut ilaasortat siunnersuutaasa
12-it avataasigut, inatsisartut siulittaasoqarfiat allannguutissatut
siunnersuutinik arfineq marlunnik nassiussisarpoq, aammalu naalakkersuisut
allannguutissatut siunnersuutit 70-it suliassanngortippaat.
Taakkua
ataatsimut katillugit imminnut sanilliukkaanni, takuneqarsinnaavoq;
inatsisartunut ilaasortat siunnersuutaannit taamaallaat ataasiinnaq kisimi
akuerineqartussatut inassutigineqarpoq, sinnerilu tamarmik
itigartinneqarlutilluunniit ataasiakkaannguit kisimik ataatsimiititalianut
innersuussutigineqarlutik.
Illua-tungaatigulli
naalakkersuisut siunnersuutaat amerlanerpaat inassutigineqarput akuersissutigineqassasut.
Taamatut ingerlaaseqarnikkut takuneqarsinnaavoq; naalakkersuisut inatsisartullu
akornanni qanoq oqimaaqatigiinngitsigisoqartoq.
Assersuutigisinnaavakka
siusinnerusukkut siunnersuutigisarsimasama ilaat taamanikkut itigartitsissutigineqartut:
Soorlu Ilulissani eqqakkanut ikuallaasarfeqalernissaa, ukiup tulliani, illoqarfimmut
allamut nuullugu akuersissutigineqartoq.
Kommuneqarfiit
tamarmik pinaveersaartitsinermut siunnersorteqalernissaat. Allakkatigut itigartitsissutigeriarlugu
qujanartumik maanna, tamatuma pisariaqassusia paasineqalersimalluni
tapersersorneqarlualersoq.
Tuluttut
oqaatsit meeqqat atuarfianni siusinnerusumik
ilinniartitsissutigineqartalernissaannut tunngasoq, aamma allakkatigut
taamaallaat tamanikkut akineqarluni piviusunngortinneqanngitsoq, maannalu
aamma qujanartumik paasineqariartulersoq il. Il.
Tupinnangitsumik
siunnersuutivut illersorlugit oqaaseqartarpugut, aammalu ilinniagaqartut
atugaasa pitsaanerulersinneqarnissaat pillugu ilinniagaqarnersiutit
qaffanneqarnissaat siunnersuutigisimasara taamatut illersusallugu
siunnersuutima maanna itigartinneqarluni maangaannaq unitsinneqannginnissaa,
aammalu ingerlateqqinneqarnissaa siunertaralugu imatut allannguutissatut
siunnersuuteqarpunga:
ASiunnersuut
nr. 100- inatsisartunut ilaasortap Anthon Frederiksen-ip
ilinniarnersiutitqaffanneqarnissaanniksiunnersuutaa kultur-eqarnermut,
ilinniartitaanermut ilageeqarnermullu ataatsimiititaliami
suliarineqartariaqarpoq@.
Allannguutissatullu
siunnersuut allanngorlugu siulittaasumut maanna tunniuppara.
Isumaqarpunga
siunnersuut naalakkersuisoqarfiup ilinniagaqartullu kattuffiisa akornanni taamaallaat
oqaluuserineqartariaqanngitsoq. Ilinniagaqartummi ilinniarnersiutaat 1991-imili
qaffanneqaramik nikiseqqinneqarsimanngillat, taamaattumik pisariaqarluinnarpoq
ajornartorsiutip naalakkersuisoqarfiup ilinniagaqartullu kattuffiisa akornanni
oqaluuseriinnarnagu, naalakkersuinikkut, ataatsimiisitaliaq aqqusaarlugu
suliarineqartariaqartoq.
Isumaqarpungami
inatsisartuni ilaasortat tamarmik soqutigigaat ilinniagaqartutatugaasa pitsanngorsarneqarnissaat,
taamaattumik allannguutissatut siunnersuutip akuersissutigineqarnissaa
inassutigaara.
Ilaasortat
allat siunnersuutaat ataasiakkaarlugit immikkut oqaaseqarfiginngikkaluarlugit,
isumaqarpunga siunnersuutit ilaat arlallit akuerineqartuuppata
inuiaqatigiinnut ajunngitsumik pitsaasumillu sunniuteqassagaluartut, kisiannili
tassa ataatsimiititaliamit itigartitsissutiginissaatinassutigineqarpoq.
Soorunami
apeqqutaavoq siunnerssuteqartut ataasiakkaat, qanoq isummerumaarnersut. Uangalu
isumaqarpunga, siunnersuutit arlallit ataatsimiititalianut susassaqartunut
suliareqqitassanngorlugit innersuunneqarsimasariaqaraluartut,
itigartitsissutigineqarnissaat innersuussutigiinnarnagu.
Ilumoorpoq
nunatta karsiata aningaasat tigoriaannnaat pigisai nungutsuitsuunngillat, aamma
soorunami aningaasanik sillimmateqartuarnissaq pisariaqarluinnarpoq,
taamaattariaqarlunilu.
Kisianni
ullumikkut innuttaasunit pisariaqartinneqartut annertuut, kommunillu arlalinnik
kissaatigineqartorpassuit aningaasarpassuarnik nalillik, tunngavigalugit
isumaqarpunga siunissami aningaasat sillimmatit qanoq amerlatiginissaat
eqqartorneqartariaqartoq. Tassami aningaasat tigoriaannaat sillimmatigineqartut
ima amerlatigaat; nunatta karsiata ukiumut kaaviiaartittagaasa 25 %-ia
sinnerlugit amerlassuseqarlutik.
Ukiuni
makkunani inuiaqatigiinni aningaasat pisariaqartinneqartut amerlaqaat,
taamaattumik apeqqusertariaqarpoq, ilumut aningaasat taamak amerlatigisut Asulisinnagit@
uninngatiinnartariaqarnersut?
Nunatta
karsiata aningaasanik sillimmateqarnissaa pingaaruteqarpoq, kisianni aningaasat
tigoriaannaat sillimmatit milliard-it sinneqartariaqarpat?
Isumaqarpunga
aningaasat uninngasuutigineqartut pitsaanerusumik kinguneqarluartumillu
nunatsinni Asulisinneqarnissaat@
eqqartorneqartariaqalersut.
Suliffissaaleqisut
amerlaqaat, utoqqaat, innarluutillit sulisinnaajunnaanersiutillillu
pisariaqartitsipput, ilagiinni sullissisut annertuumik pisariaqartitsipput,
oqaluffiit atuarfiit allallu iluarsaanneqartariaqalersimasut ikinngeqaat,
kommunit ataasiakkaat aningaasaqarniarnermikkut annertuumik
ajornartorsiuteqarput, aalisarnermik piniarnermillu inuutissarsiuteqartut
pisariaqartitsipput, ilinniartut ineqarnermikkut aningaasatigullu
ajornartorsiuuteqarput allallu taagorneqarsinnaagaluartut.
Taamaattumik
isumaqarpunga apeqqut pingaaruteqartoq piaartumik eqqartorneqartariaqartoq.
Aningaasaliissutit
pisariaqartinneqartut immikkut oqaaseqarfiginagit, ataasiakkaat oqaaseqarfigilaassavakka.
Nuannaarutigaara
Naalakkersuisut allaffissornikkut ingerlatsinermi sulisut aningaasallu atorluarneqarnerunissaat
anguniarlugu sanaartortitsinermut aqutsisoqarfiup aningaasaqarnermillu
pilersaarusiorfiup ataatsimut kattutsinniarlugit iliuuseqalermata.
Qularnanngilarmi
sulisunik aningaasanillu taamatut atorluaasinnaaneq pisortaqarfinni allani
aamma anguneqarsinnaasoq, taamaalillunilu aamma allaffissornerujussuup ilaa
tassuunakkut sipaarutigineqarsinnaalluni.
Nunaqarfinni
imermik innaallagissamillu pilersuineq il.il. pillugit Namminersornerullutik
Oqartussat KANUKOKA-llu isumaqatigiissutaat nutaaq naapertorlugu ilaatigut
kommunit nunaqarfinni aqqusinniornermut, eqqakkanut ikuallaaviliornernut il.il.
suliaqartarnissaannut tunngatillugu ukiumoortumik kommunit taartisisarnissaat
eqqartorneqarput.
Taamaattumik
soqutiginarpoq paasissallugu; nunaqarfinni imermik innaallagissamillu pilersuinerup
il.il. ingerlanneqarnerat naliginnaasumik maannamutut kommunit
isumagissaneraat, naak taakku pillugit oqartussaaffik januarip aallaqqaataaniik
1998-imi Namminersornerullutik Oqartussanut nuunneqartussaagaluartoq.
Inuussutissarsiutinik
siuarsaanermut aningaasaliissutit ikilisinneqarnissaat isumaqatiginanngilaq,
tassami inuutissarsiutit suulluunniit ingerlallualernissaasa tungaanut
tapersersortariaqarmata, taamaanngippammi ingerlanniaraluagaq
unittuuginnarsinnaammat.
Taamaattumik
inuutissarsiuutinut tapersersuinerit ataavartumik ingerlanneqartariaqarput
suliffiit ataavartut isummannaatsumik pilersinneqassappata. Tassami uneqattaartumik
ingerlatsinerit kialluunniit nalunngilai naggataatigut akisuneruinnartartut.
Inuk
sulisinnaasoq sulisariaqarpoq, ajornanngippallu suliffissani nammineerluni
isumagisinnaaguniuk soorunami tamanna inuaqatigiinnut
akikinnerpaajussagaluarpoq, kisianni taamaattoqanngilaq, tassami
suliffissaaleqisut agguaqatigiisitsinermi 3000-it sinneqarput, taamaattumillu
Namminersornerullutik Oqartussat pisussaaffiiinut ilaavoq, suliffinnik
ataavartunik pilersitsiortornissaq, minnerunngitsumik namminersortut
namminersortunngortussallu peqataatinnerisigut.
Soorunami
suliffinnik pilersitsiortorniaannarluni pilersitsisoqarsinnaanngilaq. Suliffiit
pilersinniakkat aamma imminnut akilersinnaanissaat eqqumaffigisariaqarpoq.
Suliffissaaleqineq,
suliffinnillu pilersitisinnaaneq eqqartorusunnaraluartoq siusinaartumik sulisinnaajunnaarsiaqalertarnermut
sipaarutiginiarneqartut 2 mio. kr.-it pillugit oqaaseqarniarpunga.
Inunnik
Isumaginninneq inuiaqatigiinni pisussaaffigaarput, pingaartumik inuit
nappaammik, allamilluunniit sulisinnaajunnaarsimasut eqqarsaatigalugit.
Naalakkersuisut
takorluukkersaarutaat 2 mio. kr.-inik nalilimmik sipaarutaasinnaasoq ajunngikkaluaqaaq,
kisiaani eqqaamasariaqarpoq suut tamarmik imminnut susassareqatigiillutillu ataqatigiinerat.
Tassami
suliffissaaleqisut siuliani taariikkakka sulifissarsiunneqartariaqanngillat?
Inunnik isumaginninneq sipaarfiginngikkaluarlugu!
Ullumikkummi
inunnik isumaginninnerup ataani pissutsit ilaatigut ajoreeqisut ilisimavagut, soorlu
siusinaartumik sulisinnaajunnaarnersiutillik pisartagaat ilaatigut qaammammut
400-500 kr.-it mssaani amerlassuseqartarput, tassagooq aappaasup akissarsiai
aallaavigalugit naatsorsorneqartarmata. Aamma taamaappoq utoqqalinersiutillit
allallu inunni isumaginninnerup ataani pisartagallit eqqarsaatigalugit.
Eqqaamasariaqarpoq
inuit taamatut atugallit uagutsitut peqqissuunngimmata, tassami arlaatigut
akornuteqartarput. Kiallu inuup akuersaarsinnaavaa; sulisinnaajunnaarsimanini
pissutigalugu qaammammut 400-500 kr.-inik missaani taamaallaat
pisartagaqarnissani tamanna inuup taamatut pineqartup inuttut annertuumik
nakkarsaatigisarpaa, allaallu nammineq imminut inuttut susinnaanngilluinnartutut,
immaqaluunniit atorsinnaanngitsutut naliliineranik kinguneqartarluni.
Tamannalu
inummut pineqartumut annertuumik imminut nikaginermit misigisimalertitsisarpoq,
allaallu inuit taamatut pineqartut ilaannut, aappaasumut aningaasarsiortumut
ajukkunnermik misigititsisarluni.
Taamaattumik
inuit taakkua sipaarniarfigineqarnerat isumaqatiginngilluinnarpara. Allannguutissatullu
siunnersuummut nr. 33-imut imatut allannguutissamik siunnersuuteqarlunga:
Siusinaarluni
pension-isiat 1998-imi, ukiunilu missingersuusiorfiusuni sipaarniuutigineqassanngitsut.
Taamaalillunga
allannguutissamut siunnersuut siulittaasumut aamma tunniuppara.
Kiisalu
ilisimasitsissutigissavara ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut Siumukkut
Atassutikkullu inassuteqaataat; innarluutilinnik isumaginninnermut
tunngatillugu allannguutissatut siunnerssutit nr. 36, 37, 38 39-imullu
tunngasut; innarluutillit sipaarfiginiarneqarnerat isumaqatiginnginnakkit,
taamaattumillu ikinnerussuteqartut taakkunani taaseqataaffigissallugit.
Taamatut
oqaaseqarlunga aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap inaasuteqaatai
isumaqataaffiginngisakka siuliani taariikkama saniatigut, inassuteqaatit
kaammattuutillu tunngaviatigut isumaqatigaakka.
Finn
Karlsen, Ataatsimiinnermik aqutsisoq:
Ingerlaqqitsinnata
Anthon Frederiksen-ip, Kattusseqatigiit, allannguutissatut siunnersuutit tunniussai,
oqaatigilaassavakka. Suleriaatsimi ' 37
malillugu allassamaarpunga: Siunnersuutit oqaluuserereertinnagit,
allannguutissatut siunnersuutit tamakkununnga tunngasut allaganngorlugit
inatsisartunut ilaasortanut agguaanneqareersimassapput. Taavalu tamanna
taamatut pisimanngimmat innersuussutigiinnassavara siulleq kultureqarnermut
ataatsimiititaliamut ingerlatinneqassasoq taavalu aappaa aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliamut utertillugu. Akersaarput.
Daniel
Skifte, Aningaasaqarnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq:
Ataatsimoortumik
partiit oqaaseqartuinut tamanut qujavunga, piffissaq sivisooq atorlugu oqallinneqarpoq.
Ataatsimoortumik oqaaseqarfigissagukkit, partiit ataasiakkaat oqaaseqaataat
pisinnagit oqassaanga: Pingaartumik partiinik amerlaasunik Naalakkersuisut
sipaarniarnerat eqqartorneqarmat, tassunga tunngasumik nalunngilara apeqqummut
aalajangersimasumik erseqqissumut nassuiaateqartoqassasoq. Kisianni
ataatsimoortumik oqaaseqassaanga imatut:
Naalakkersuisut
siullermik saqqummiunneqartumik sipaarniuteqarnerat imatut isumaqanngilaq,
taava tassa ikilisaaffigineqassasut. Taanna imatut isumaqarpoq;
assersuutigalugu 1997-minngaaniit aningaasat amerlanerujorujussuit
qaffatsinneqarput. Qaffatsinneqartut taakkua atugassat
ikilisarniarneqarsimapput imaalillugit. Ikilisaasoqaraluartoq taamaattoq
1997-imut imaluunniit 1996-imut aningaasanut atorsimasanut naleqqiullugit suli
amerlanerullutik. Ukioq kingulleq 150 mio. kr.-it missaani amerlanerupput
siunnersuutit, naak naalakkersuisut sipaarniutaat ilanngaataareraluartut.
Taanna ataatsimoortumik oqaatigaara.
Siumup
oqaaseqartuanut qujavunga aamma Naalakkersuisut sinnerlugit Siumut
qujassuteqarfigissavara Naalakkersuisut KANUKA-llu kommuninut aningaasalersuinermi
isumaqatigiissutaat pillugu pilluaqqussutaat.
Ikililiiniarnermut
tunngasut oqaaseqarfigereerakkit allupallaannassavakka.
Taavalu
Siumuminngaanniik kissaatigineqartut ilaat, tassa ilaatigut ukiuni sisamani
ilinniakkaminnik maanaannaq kipisitsisartut amerlanerujussuat nassuiaassummik
saqqummiiffigineqassasoq. Taanna isumaqarounga Naalakkersuisut sinnerlugit
suliassatut tigusariaqaripput, taamaaliussaagut.
Aamma
ilaatigut eqqartorneqarput kalaallisut allatanik atuakkiat
amerlisarneqarnissaat siunertaralugu, ilaatigut Nunatta Atuagaateqarfia
amerlanerusunik aningaasaliiffigineqassasoq. Taanna apeqqut aamma
Naalakkersuisut nalilersoqqissavaat, suliassatut taanna tigussavarput.
Aamma
taamaappoq juullip inuanik ingerlatsivimmut tunngasoq, aamma taanna Naalakkersuisut
nalilersoqqissavaat. Aammalu oqaatigissavara Atassummi qularnanngitsumik
piumassuseqarmata nalilersueqqinnissaminnut.
Taamatut
Siumup oqaaseqaataannut naatsumik oqaaseqarpunga aamma taamatut Atassut oqaaseqarfigissavara.
Atassutip
oqaaseqaataanut aamma qujavunga. Innersuussutaat assigiinngitsut assut
isumaqatiginarput, soorlu sanaartornermut tunngasut. Qulequttat annertuut
Atassutip eqqartorpai soorlu sanaartornermut aningaasaliissutit, ingerlatsinermut
aningaasaliissutit aammalu soorlu Kangerlussuarmut tunngasut,
aningaasartuutillu assigiinngitsut ilaatigut isertitassat aammalu anisitassat.
Tamakkua
ataatsimut oqaatigissagaanni maluginiarpara Atassut oqariartuuteqarmat
inatsisit malillugit aningaasartuutissat ingerlanneqarnissaat, taanna
malinniartariaqaripput, tassa qallunaatoorlugu lovbundne udgifter, taakkua
qanoq ilioriarsinnaanngingajakkagut taakkua malinniarsaraagut. Taamaattumik
tupinnanngitsumik, soorlu Naalakkersuisut siunnersuuteqarput inarluutilinnut
tunngasunik aningaasanik amerlilerilluarlutik. Aamma assut isumaqatiginarpoq
soorlu ilisimareertareerigut ukiuni aggersuni aningaasat isertitassat aammalu
aningaasartuutissagut, taakkua imminnut oqimaaqatigiinnissaanik
oqariartuuteqarnera. Taanna maluginiarpara aammalu akuersissamaarmat
pingajussaaneernerata tungaanut, taanna maluginiarpara.
Taamatut
oqariarlunga, taava IA-p oqaaseqaataa tikippara.
IA
allagakkuunngitsoq oqariartuuteqarput aallartillutik, ilaatigut Naalakkersuisut
nalunaarutaat taassumalu kingusissumik tigunera, aamma taamatut AP, aamma
taamatut Kattusseqatigiit oqariartuuteqarput. Taakkua ataatsimut akissuteqarfigilaarusuppakka,
tunngaviatigut soorunami isumaqatigilluinnaqqissaarakkit, taamatut oqariartuuteqarneranni.
Una ilisimatitsissutigissavara qularnaatsutut pingaartumik Kattusseqatigiinnut
oqaatigissavara. Kattusseqatigiijunnguatsiarput Akulliit Partiiunngikkunikku,
nej, aatsaat, Akulliit Partiaata tallimanngornermi tigusimavaa, Kattusseqatigiilli
sapaammi, taanna nalunaarusiarsuaq. Suliassaq taanna ilisimaneqarpoq
tallimanngornikkut unnukkut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami qulit
missaanni atsiorneqarsimasoq. Taamaattumik utoqqatsissutitut taanagu, partiit
tamarmik kissaatigimmassuk eqqarsaat unga naalakkersuisuni
eqqartorsimanngisarput, kisiannili uanga inuttut oqaatigerusutara unaavoq,
suleriaaseq taanna immaqa pisussaaffigisariaqassavarput nalilersoqqissallugu,
soorlu naalakkersuisuni, tassami suleriaaserput naalakkersuisuni Aningaasaqarnermullu
Ataatsimiititaliami suliarujorujussuaq taamannak kingusinaariataassappat, taava
Inatsisartuni ilaasortat misissorluaqqissaarinissaminnut periarfissaqanngillat.
Immaqaanna Inatsisartut Allaffeqarfianni
nalilersoqqinneqartariqartut apeqqutit taama angitigisut, ilumut naammannersoq
ullut pingasut ingeralanneranni naammassereersimassallugit. Tassami taanna
ukioq mannaanaanngitsoq siornaannaanngitsoq aamma fiiarsikkunni qaffarusaartuartarpoq.
Immaqaanna taanna
takoqqaalaartariaqartoq. Ilumut apeqqutit taama angitigisut,
taamannarpassuaq quppernillit, ullulluunniit affaanaannik kinguartoorlutik
saqqummerpata, taava tamanut tuniluutarpoq, taanna maluginiarakku Inuit
Ataqatigiit, Akulliit Partiiata aammalu Kattusseqatigiit oqariartuutigigaat ataatsimut
akissuteqarfigaara. Kissaatigissavara Inuit Ataqatigiit pingaartitatik
erseqqissunngorlugit allaganngulaarlugit uagutsinnut tunniutilaaqqullugit
taakkua eqqartugaat assigiinngitsut
uani suleriaqqinnissami atorluarneqarniassammata. Taamatut inussiarnersumik
kaammattuutigalugu neriuppunga inussiarneqataannik tiguneqassasoq.
Tassa taamaalillunga ataatsimoortumik
Inuit Ataqatigiit soorlu akissutinni Inuit Ataqatigiit 1997-imi qumartiterinerujussuaq
eqqartormassuk aatsaanguaq ataatsimoortumik akissutinni akissutiga
innersuussutigalugu taamatut oqaaseqarfigaakka. Aamma taamatut
oqaaseqarfigilaasavara Siku-blokki pillugu oqaaseqarnera, tassami maannakkut
killiffik sumiippa. Killiffik ullumikkut uaniippoq, Siku-blokkimik sanaat
inissiat marluk, aappaa Narsarsuarmiittoq aappaa Narsamiittoq,
Nammionersornerullutik Oqartussat aamma
Narsap kommunia isumaqatigiissimapput, tassa taakkua aamma aningaasanik
immikkut tapiissimagamik, suliassaq taanna malittareqqissaarnialugu
nalunaarusiussasut, sunniinneri kiassarnermut atukkat allallu. Taanna tassa suliassaq siorna
aallartippoq. Inernera ullumikkut oqaatigisinnaanngilara, kisianni tassa
naliliiviginiarneqarpoq, maannakkut malersoqqissavarput suliassaq sumut
killinnersoq. Oqareernittuut taamatut malinnaaqqissaartussaq pisimasumik Narsaq
kommuniummat.
Atuakkiatigut kalaallisut suli
atuakkiat saqqummersinneqartartut pillugit Inuit Ataqatigiit tapersiinerat
aammalu soorlu Siumukkunnit taaneqartoq taannattaaq uanga tusaatissatut tigussavara,
unali qularpaluttumik oqaaseqarfigissallugu, tassa piniarnermut nakkutilliisut
pillugit Inuit Ataqatigiit kaammattuutaat, tassaasoq danskit naalakkersuisuisa
aningaasaleeqataanissaanik imaqartoq, taanna naalakkersuisunit
nalilersussavarput, nerrivimminngaanniit uanngaanniit imaaliallaannaq
pisussaaffilerumanngilanga isumaqatigiinniarnerit taakkua pillugit, kisianni
qulequtaq taanna nalilersussagipput neriorsuutigissavara, naalakkersuisuni
eqqartussagipput.
Apeqqutit ilai, soorlu
innarluutilinnut tunngasut
isumaginninnermut
naalakkersuisumit akineqarnissaat naatsorsuutigigakku
iserfigissanngilakka. Aamma nalilersorumavarput assigiinngitsut Inuit
Ataqatigiit qaffatsitaat ataasiakkaarlugit arlaqartuusut taarusunngisakka,
kisianni soorlu qupperneq 8-mi piumasarimmassuk danskit naalakkersuisuinit naalagaaffiup nunatsinni
ingerlatsinermut aningaassaliissutit isumaqatiinniarnissaannut apeqqut
pineqartoq pillugu, taanna aatsaannguaq taareerpara. Aamma taamaapput apeqqutit
soorlu juullip inuanut tunngasut kiisalu Sulisamut tunngasut.
Nuannaarutigaara naggataatigut Inuit
Ataqatigiit erseqqissumik oqarmata naalakkersuisut Namminersornerullutik
Oqartussat sinnerlugit KANUKOKA-mut isumaqatiginninniarsimanerat aammalu
tapiissarnerup nutarterneqartariaqalersimaneranik suliniutaat. Taamatut
isumaqatigiikatta nuannaarpunga.
Akulliit Partiiat aallaqqaataani
taasai akissuteqarfigereerpakka, tassa kingusinaartumik pappialanik
tigusaqarneq, taavalu aamma taamatut oqaatigerusullugu taassuma
isumaliutissiissutip suliarujussuup, taamatut nipeqarluni, taamatullu
atsigaluni, taamatullu kingusinaartigaluni saqqummiunneqarnera, tassami
uaguttaaq aamma taamatut isumaqaratta, suliassassaq taama suliaq taama
angitigisoq suli peqqissaartumik ingerlanniarneqartariaqartoq, suli peqqissaarnerusumik.
Aamma taamatut oqassaanga ilaatigut
aningaasasut inatsisissap ingerlanneqarnerani suleriaaseq nutaaq eqqunneqartoq
pillugu Akulliit Partiiata malugusunnera nuannaarutigaara, tassami taamatut
iliortoqartariaqarpoq, kiasanni naammanngilaq, suli
pitsanngorteriarneqarsinnaavoq, soorlu aatsaannguaq uanga inuttut isumaga
tassunga tunngasoq anikkiga. Kisianni qularpunga uunga, Akulliit Partiiat
qularuteqarmat kianngooq upperissavaa sinnerqartoorutissamaatit ukiuni
aggersuni kisitsisit taagugaat pillugit, taanna taamatut apeqqusiinerat
sinneqartoorutissamaanik imatut oqaaseqarfigissavara. Naalakkersuisut upperaat
ukiuni tulliuttuni nunatta karsia sinneqartooruteqassasoq. Pingaartumik uanga
assut upperaara, taamaattumik taassuma tungaannut apeqqusiissanngilanga tassani
pisussaavugut Inatsisartut inatsisiliaat sapinngisarput tamaat
malinniassallugu.
Taamatut naatsumik Akulliit Partiiat
oqaaseqarfigeriartugu naggataatigut Kattusseqatigiit oqaaseqarfigissavakka
aallaartinnerattuulli piffissaq eqqaartorneqartoq kingusinaareeqaluni tigusineq
akissuteqarfigereerakkut, tassami paasivarput aatsaat sapaammi sorlu
tigusimagai, taamaattumik taakkua aaqqiiviginiarnissaat peqatigiilluta aaqqeriartariassavarput oqalliseriinarnagu Naalakkersuisuni nalilersorlugu aammalu
Inatsisartut Qullersaqarfiini.
Ilinniagaqarnersiutit
qaffatsinneqarnissaanut siunnersuut naatsunnguamik oqaaseqarfigissavara. Taanna
soorunami Aningaasaqarnermut Ataatsimiitiliami nalilersorneqarneqassaaq,
oqaatigissavara Kattusseqatigiinnut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
innersuussutaa, siunnersuutaa, naalakkersuisut tapersermassuk. Taamaattumik
taamatut oqariarlugu oqasaanga, tupigissanngilara Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap siunnersuutit allaganngorlugu tunngiutat nalilersoqqissappassut,
taava uaguttaaq nalilersoqqissavarput.
Aamma
oqaaseqarfiginngitsoorusunngilara aningaasat nunataa karsianiittut amerlasuut
sulisinnagimik oqaaitigineqarmata, taakkua aamma oqaatigineqarmat taamatut
aningaasat taakkua sulisinneqarnissaat eqqartorneqartariaqalersoq,
oqaatigissavara nunatta karsiaaiittut aningaasat ullumikkut naammattut, taavalu
qanorluunniit pisoqariataassagaluarpat minnerpaamik aningaasat tigoriaannaat
nunatta karsiata pisariaqartikkai 600 - 700 miliuunillu. missaanniittut. Taanna
ukiuni kingullerni aarlerinarsimanngilaq, kisiannili eqqartorneqanissaannut
tunngasumik oqariartuutigissavara, akiitsut qanoq annertutigisut aammalu
karsitta ukiuni tulliuttuni qanoq imaqarumaarnissaa sukkasoorujorujussuaq naalakkersuisut
nalunaarutigisinnaammassut, ullormiit ullormut,
naalakkersuisutigoortariaqanngilarluunniit.
Kattusseqatigiit
tikilluaqqungaasavagut uagutsinnut allaffeqarfimmut paasiaappata, tassami
Inatsisartut taakkua aqunneqarnissaannut nakkutiginissaannullu toqqaasimapput
Naalakkersuisunik. Suliassaq taanna naalakkersuisuniippoq,
tikilluaqqusaangaarpusi uagutsinnut imaluunniit sumulluunniit apeqqutinut
tunngasunik assigiinngitsunik naalakkeruisoqarfinnut paasiniaasallusi,
Ataatsimiititaliat aqqusaanngikkaluarlugit.
Apeqqut alla qaffatsitat, soorlu
inarluutilinnut tunngasoq sipaarniuteqarniarnera, oqaatsikka aatsaannguaq
innersuussutigalugit, taava oqaannassaanga taanna akineqarumaarpoq qularnaatsumik.
Aamma taamaappoq pensionisiat pillugit illit siunnersuutit, taanna aamma qularinngivippara akineqassasoq.
Taamatut oqaaseqarlunga
ataatsimoortumik naggataatigut oqaaseqaanassaanga, taannalu oqaasissara
ilaatigut Inuit Ataqatigiit eqqartuinerannut tunngassuteqarpoq. Naalakkersuisut
nalileqqikkumavaat aammalu qularinagu arlalippassuit ajornartorsiut imaluunnit
qaffatsinneqartut apeqqutit akissuteqarfiginissaat, soorlu finansudvalgip
piaartumik qaffatsissinnaasallugu, tamakkua apeqqutit soorlu Aningaasaqarnermi
Ataatsimiititaliap inassutai, qallunaatut henstillinger, tamakkua ilai
amerlasuut upernaamut utaqqinngikkaluarlutik qaffatsinneqarsinnaa......, ilaali
allatut ajornavissumik atsaat qaffatsinneqarsinnaapput. Taamatut
oqaaseqarfigivakka, ullumikkuugallartoq.
Peter Grĝnvold Samuelsen, Takornariaqarnermut, Angallannermut
, Niuernermut Attaveqaatinullu Naalakkersuisoq:
Qujanaq. Annerusumik
oqaaseqarfigissavakka pissutsit, imaluunniit apequutit Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliaminngaanniit oqaaseqarfigineqartut, uanga
naalakkersuisoqarfimma ataanniittut pillugit, taannalu aallartinnginnerani
tassa oqaatigissavara Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq pisarnermisut
sulisimaqaaq. Kisiannili aamma maluginiagassaqarpoq pingaartumik
naalakkersuisutut inissisimalluni oqaatsit suut isumaliutissiissummi
atorneqarnersut.
Tassani kaammattuutit,
inassuteqaatit, qinnuiginninnerit, kajumissaarinerit aamma paaseqatigiissutigisariaqaratsigit
qanoq paasissanerlutigit qanorlu maleqqissaarneqarnissaat eqqarsaatigalugu
paatsooqqaitigiinnerit pingattoortariqarmata, soorlu aamma siusinnerusukkut
taamaattorqartartoq. Qularnanngirtorlu uaniippoq tasissutigineqartussat, tassa
inassuteqaatit taasissutigineqartussat aningaasartaqartullu ilaatigut,
suliassanillu suliarinninnisamut imaqartut taakkua taasissutigineqartut
soorunami pingitsoorani suliassaasapput, allalli tamakkiinerusumik
oqaaseqaatit, uanga paasinninnera najoqqutaralugu kaammattuutinik,
qinnuiginninnernillu, kajumissaarinerinernillu imallit taakkua tusaatissatut
tiguneqarsinnaallutilluunniit taava malinniarneqarsinnaapput sapinngisaq
naapertorlugu.
Siullermik Kangerlussuarmut
Narsarsuarmullu pitsanngorsaaniutissat aningassat taakkua Inatsisartut ukiaq
manna ataatsimiineranni ammaanersiornermullu oqallinnermut atatillugu
oqaluuserineqarput. Taakku aamma arlaleriarlunga oqaaseqarfigereerpakka.
Aningaasaqarnermut naalakkersuisup akissuteqaamini oqaasii
innersuussutigiinassavakka, tassa taanna Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
sipaaqqusineranik kissaat, naalakkersuisut tusaatissatut tiguaat, kisiannili
pisariqartitsineq naapertorlugu aningaasaliissutit minnerusulluunniit
atorlugit piumasaqaatinut
naapertuuttumik aaqqiisoqarnissaa 1999-imi aningaasanik inatsisiliornissami
taanna uterfigineqarsinnaasutut naalakkersuisut isummerfigimmassuk.
Taavalu Inuit Ataqatigiit tassunga
atatillugu oqaaseqarnerminni imatut oqarnerat, taavami Kangerlussuarmi
piorsaaneq pinngikkaluarlugu Narsarsuarmi piorsaaneq pineqarsinnaasoq,
angallattullu tamaasa imaluunniit angalattut aamma
Narsarsuakkoornerulerseqqullugit. Tassunga atatillugu tassa oqaatigissavara
maannakkut ulluni makkunani siunissami angallannikkut imarpik qulaallugu
timmisartuusiumasut neqeroortinneqarmata, tassanilu soorunami piumasaqaatinut
pitsaanerpaamik isumaginnissinnaasut, sukkoqqullutillu angallassiumasut tassani
aalajangiisuulluinnarumaarput, aamma angalasut sumukartuunerat tassani
puigornagu. Narsarsuakkootartut qassiusut nalunngilagut aamma
Kangerlussuakkoortartut angalasut nalunngilagut, taamaattumik taanna
suliariumannittussarsiuussuneq timmisartornermik ingerlassiumasut akornanni
pisoq, taavalu aamma naalakkersuisut pilersaarutigisaattuut, angalanneq pillugu
isumasioqatigiissitsinissamik neriorsuuteqarnerput tamatuma kingorna
takutikkumaarpaa, angallannikkut tamakkiinerusumik qanoq
siunnerfeqarnissarput.
Tassunga atatillugu aamma
Aningaasaqarnermut Ataatsiamiititaliap assersuutitut tikkuagaa, tassalu
aningaasat taakkua pineqartut 99-imi 26 miliuunit, ukiut 2000-imi 26 miliuunit
taakkugooq aamma atorlugit Qeqertarsuup Tunuani imarpik qulaallugu
timmisartunut mittarfissualiornissamut periarfissat assigiinngitsit aamma
nalilersorneqasinnaannerat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap tikkuarpaa.
Apeqqut taanna pillugu oktorip arfineq-aappaanni Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliaq ilisimatissimavara Aasianni mittarfiliaasup siunissami tallineqarsinnaanneranut pissutsit suut
eqqumaffigineqartariaqartut, Ilulissanilu mittarfioreersup tallineqarsinnaanneranut
tunngatillugu aamma suut eqqumaffigineqartussaanersut, aamma allakkat taakkua
naggasersimavakka, naalakkersuisut aammalu naalakkersuisoqarfiga ullumikkorpiaq
taamatut pilersaarusiornissamut pissutissaqarsorinngitsut, tassa angalaniartut
amerlassusii eqqarsaatigalugu, ullumikkorpiaq pissutsit eqqarsaatigalugit,
tunngavissaalatsinarmat, soorunami teknikkikkut periarfissaqarpoq mittarfiit
taakkua pineqartut tallineqarsinnaannerinut, kisianni ilaasut amerlasoorujussuit,
imaluunniit angallanneq annertoorujussuaq pippat, inuiaqatigiinnut akilersinnassumik aatsaat pisinnaapput, ullumikkut taamatut
isumaqanngilagut.
Amma Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliaq kajumissaarivoq Tasiilami ilinniartitaanernik
pilersitseqqulluta, tassa takornariartitsinermi ilinniartitaanerit Tasiilami
pilersinneqarsinnaassutut innersuussutigalugu. Tassunga atatillugu
oqaatigissavara ullumikkut Qaqortumi aamma Narsami takornariartitsinermi
tunngasuni ilinniartitaanerit ingerlanneqartarmata aammalu eqqaasitsissutigissallugu
Naalakkersuisut pilersaaruteqareermata upernaamut takornariartitsinermut
atatillugu ilinniartitaanerit assigiinngitsut tamakkerlugit eqikkarlugit
nassuiaateqarnissaminnik, taannalu aamma soorunami tassunga
innersuukkusunneruvara taamatut oqariartuuteqarneq, tassani eqikkaasumik
tamakkiinerusumillu isummernissatsinnut tunngavissat
pissarsiarisinnaasagatsigit, pikkorissartitsinerit ilinniartitaanerillu
ataasiakkaat suut pioreersut pilersinneqartariaqartutullu isumaqarfiginartut
oqaluuserissagatsigit. Aamma takornariartitsineq pillugu nalunaarsuineq
nunatsinnukartunik nunatta iluani unnuisarfinni unnuisut kisitsisitigut
takussutissalersorneqarnissaannut tunngasoq, taanna innersuunneqarpoq
naatsorsueqqissaartarfiup iluani suliaasinnaasutut, soorunami taanna suliaavoq
uanili siornali erseqqissarsimasarput tassaavoq naatsorsueqqissaartarfimmut
tunngatillugu maleruagassat naapertorlugit suliassat aalajangersimasut
suliassaareerput, taakkulu qaavatigut suliakkersuutinik nutaanik
naatsorsueqqissaartarfik tigusissaguni
kissaatigaa akilerneqarnissi, taamaattumillu taakkua 300.000,- it
aningaasanut inatsimmi immikkoortinneqarsimasut taakkununnga atugassiaapput,
ukioq mannalu siullerpaamik taanna nalunaarsueqqissaarneq ingerlanneqarpoq 98-milu aallartilaarpat takussutissiat
taakkua erseqqissut takkukkumaarput. Isumaqarpunga aningaasat kontomi
sumiinnersut tassani apeqqutaavallaanngitsoq, ksiannili takornariartitsineq
pillugu ineriartortitsinitsinni aningaasarpaalussuit aamma atoratsigit,
taamaattumik ilisimaqqissaartariaqarparput takornariat qassit nunatsinnut
pisarnersut sumilu unnuisarnersut il.il.
Tûgdlik -up Tâterâq -llu imaatigut ilaasortaatit ukioq
manna kingullermeerlutit Qeqertarsuup tunuani kujataanilu angalasut taartissaat
pilersaarutigineqarpoq KNI imaatigut ilaasunik angallasiavianinngaanniit,
tassa sanatitsisoqarnissaa siunniunneqarsimavoq Tûgdlik -up Tâterâq -llu
taartissaannik angallatinik Tûgdlik -kunnik Tâterâq -kunnillu sukkanersumik
kiffartuussisinnaasunik.
Aamma Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap ujartorpaa nunaqarfinni anginerusuni qulimiguulinnut
mittarfinnik piorsaasoqarnissaanut 1996-mi oqaaserisimasakka sumut tassuni
suliassami killittoqarnersoq, allakkat tassunga tunngassuteqartut ullumikkut
atsiorpakka Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamukartut, tassanilu
erseqqissarneqarsimavoq tassa Kangaatsiami, Kangaamiuni, Qeqertarsuatsiaani,
Arsummi Alluitup Paanilu helikopterinik angisuunik mittarfiliortoqarsinnaaneranut
pissutsit misissuataarneqarsimanerat, taakkulu soorlu assersuutigalugu S-61-nik
atorneqarsinnaasunngorlugit sananeqassappata taava 23.mill. missaanni
naleqartut.
Taakkulu aamma naalakkersuisuni
siullerni ilisimareerpavut, aningaasanulli inatsisissap suliarineqarnerani
taakkua, qanoq oqartarpat, kiggittoortunut ilaasimapput, tassa maannakkuugallartoq
inissaqartinneqarsimanngillat, nalunngilarali naalakkersuisut ullumikkut nutaat
aamma taanna apeqqut soqutigalugu ujartoraat aammalu taanna naalakkersuisunut
qularnanngitsumik 1998-p ingerlanerani uterfigineqartussaassaaq. Kisianni tassa
allakkat tassunga tungaasut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut
ingerlatinneqarput.
Aamma apeqqutigineqarpoq
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamit Qaqortumi qulimiguulinnut mittarfiup
immikkut ittumik akuerineqarsimaneranut tunngasoq qaqugumut atuuttuunersoq,
tassa paasitinneqarpunga taanna 1999-mi decemberip naaneranut akuerineqartoq,
kisiannili mittarfeqarfiit naliliinerat tunngavigalugu naalagaaffiup
angallannermut qullersaqarfianinngaanniit ajornartorsiutissamik
isiginnittoqanngitsoq tamatuma kingorna atorneqarsiannneranut tunngatillugu,
taavalu uani pineqartoq tassa qulimiguulinnut mittarfiup illutaasa
nutartertariaqalersimanerat sulisunut suliffittut eqqarsaatigalugu, taakkua
soorunami sananeqarnissaat aatsaat pisinnaassaaq 1999-p kingorna
qulimiguulinnut mittarfiup Qaqortumiittup atorneqarsinnaanera
qulakkeeqqaarlugu.
Aamma apeqqutigineqarpoq imaatigut
nunatta iluani nunatsinni nioqqutissiat nassiunneqartarnerannut tunngasoq,
tassa umiarsuartigut sineriammi nassiunneqartarnerannut
tapissuteqartarnerput soormi silaannakkut nassiussinermut atortuunnginnersoq.
Oqaatigissavara una pineqartoq oqaluttuarisaanermit kingoqqisuummat, aammalu
KNI pisoqaq KNI nutaanngortinneqarmat aamma taanna puttallartut ilagisimavaat,
tassalu imaatigut nassiussat nunatta iluani nioqqutissiarineqartut
eqqarsaatigalugit taamaallaat atuuttinneqarpoq. Erseqissumik
akisinnaagunanngilara sooq silaannakkut nassiussanut atuutsinneqannginnersoq
taammatut aaqqissuussisoqarsimanngimmat.
Aamma, tassalu uani
oqaaseqarfigisanni ersarinnerusumik una piumasarineqartoq imaaliinnarlunga
neriorsuutigisinnaanngisara tikissavara, tassalu juullip inuata allaffeqarfiata
Nuumminngaanniit kommuninut sumut pinerpoq nuunneqarsinnaaneranut
tunngasoq/apeqqut. Tassa maannakkut naalakkersuisut sipaarutissanik
siunnersuuteqarnerminni siunniusimasaat unaavoq juullip inuata suliaasa
meeqqanut atatillugu sammisortaasa unitsinneqannginnissaat, taavalu suliat
taakkua suliffeqarfinnut pioreersunut innersuunneqarsinnaanera, taamaalillunilu
aamma servicekontrakt -it atorlugit uani Tele eqqarsaatitsinnut
qaninnerpaasimavoq Tele -p allaffeqarfik tigusimammagu, tassani
suliarineqarsinnannginnersut taamaalillunilu juulimaaq taanna silarsuarminngaanniit
piinngikkaluarlugu suliassat meqqaanut samminerusut taakkua ingerlatiinnarneqarnissaat
innersuussutigisimallugu. Siunnersuutip taassuma kingorna siunnersuutit allat
takkussuupput, soorlu aamma una pineqartoq kommuninut allanut taanna
nuukkaanni, tassani aningaasartuutissat soorunami qissimigaartariaqassapput.
Qisuariarnerit allat avataanersut aamma naalaarsimavavut, tamakkulu
aallaavigalugit naalakkersuisuni manna tikillugu oqarpugut aningaasanut
inatsisip pingajussaaneernissaata tungaanut naleqqikkumavarput, taannalu naalakkersuisuni
oqaluuserereerutsigu nalunassanngilaq qanoq ilusilimmik saqqummiussiumaarnersugut.
Takornariartsitinerup iluani
suliniutit assigiinngitsut marluk aamma pilersaarutigaavut, tassalu
sanaluttarneq pillugu, taassuma inuutissarsiuutitut ineriartortinneqarnissaa
eqqarsaatigalugu pikkorissartitsinerit, siunnersuinerit piumavagut aammalu Leif
-p Iluanaarajuup, taanna qulequtsiullu, kujataanut sammitinnerullugu
takornariartitsinerup ineriartortinneqarnissaannut alloriarnerit suliniutit
tassaniittut aallukkumallugit, tassungalu atatillugu sulisussat sumi lĝntrin-mi
allassimanissaat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap paasiummammagit lĝntrin-
lersunngikkaluarluni una oqaatigisinnaavara, imaappat sulisut taakkua
pissarsiarineqarsinnaasut Namminersornerullutik Oqartussat iluanni, taava
allaaneruallanngitsumik akilerlugit taanna naammassineqarsinnaassaaq.
Avataaniilli tigusisoqassappat taava akissaasersuineq allaavallanngitsoq
atorlugu taanna naammassiniarneqarsinnaavoq, kisiannili soorunami
budgetbidragimik, tassa aningaasaliissutit oqaasertaannik ullumikkut
nassiussimasatsinnik ersarinnerusunik piumasoqarpat, soorunami taanna
naammassissavarput.
Naggasiutigalugu Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap oqaaseqaatai aamma partiit oqaaseqaatai eqqaallugit,
siusinnerusukkulli maani oqaluuserineqartartoq, takornariartitsinerup
inuutissarsiutitut pingaarnerit pingajuattut patajaallisarneqarnissaanut
tunngatillugu, taakku oqaaserineqartartut innersuussutigissavakka, unalu
oqaaseqarfigissalugu Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliap kajumissaarutigimmagu
imaluunniit inassutigimmagu Greenland Tourisme-mut aningaasaliissutaasartut
ilai 6,5 mill. Kĝbenhavnimi allaffimmi atorneqartartut taakkua pinnagit
nunatsinni piorsaanermut atorneqarnissaat.
Tassunga atatillugu
Takornariatsisinermi Ataatsimiititaliamut oqaaserisimasakka uteqqikkusuppakka,
tassa pingaartorujussuummat Kĝbenhavn -mi Greenland Tourisme -p allaffia
tassaasoq angalatsivinnut ulluinnarni toqqaannartumik attaveqaat, qallunaat nunaanni
angalatsisivinnut, Europa-mi angalatsitivinnut taavalu aamma paasissutissanut
nunatsinnut ussassaarutaasunik ullormiit ullormut siammarterivik, internet -kut
piumaneqartunut, oqarasuaatitigut allakkasuartaatitigut piumaneqartunut,
allanut takornariarfissatut inerissimaqisunut unammillerluni pitsaassusilimmik
qisuariarsinnaassuseqartoq, aammalu taassuma allaffeqarfiup suliarilluinarpaa
Qallunaat Nunaanni aviisiliortut aamma nunani allani aviisiliortut nunatsinnut
takornariartitsineq pillugu ilisimassassaannik aammalu
allaaserinnittarnissaannik suliaqarfiusoq, taamaattumik ajunngikkaluaqaaq aamma
pisariaqarpoq nunatsinni ineriartortitsineq, kisianni aamma pinngitsoorsinnaangilarput
takornariat amerlanerusut nunatsinnut ussagarlutik soqutiginnilernissaat,
tassanilu tassa allaffeqarfiup Kĝbenhavn -miittup taanna suliasssaq suliaraa.
Taamaalillunga Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaani uanga naalakkersuisoqarfinnut
tunngatillugu oqaaserineqartut taakkua tamaalillunga oqaaseqarfigaakka.
Mikael Petersen, Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut
Pisortallu Suliassaqarfiutaannut Naalakkersuisoq:
Naalakkersuisoqarfimma ataani
inissisimasut pillugit partiit assigiinngitsut annertuumik eqqaasaqanngillat,
kisiannili Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat arlalinnik Naalakkersuisoqarfimma
ataaniittunik tikkuagaqarpoq, aamma pissutissaqartunik aammalu
Kattusseqatigiit tungaaninngaanniit aamma minnerunngitsumik utoqqarnut aammalu
innarluutilinnut tunngasut suliat pillugit aamma oqaaseqartoqarluni. Taakkua
akissuteqarfigilaassavakka.
Siullermik Nanortalimmi
imeqarniarneq pillugu aammalu Nanortalimmi imeqarfiup aaqqiivigineqarnissaa
pillugu ukiuni kingullerni arlaqalersuni Inatsisartuni maani annertuumik
oqallittarnerit aammalu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
piumasarisarsimasai aallaavigalugit Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat
saqqummiussaqarpoq. Ilumoorpoq Nanortalimmi imeqarniarneq
ajornartorsiutaasarmat ukiukkut, massakkullu suliap taassuma killiffia
naatsunnguamik nassuiaateqarfigilaassavara. Tassa siullermik Nanortalimmi
imeqarniarneq pitsanngoriartinneqassappat periarfissat pingasut
periarfissaapput, tassa siullermik Nanortalimmi ukioq kaajallugu tankersuarmik
imeqarfiusussamik sanasoqarsinnaavoq, taannalu 30 -40 mill- missaanik
akeqartussaassalluni. Periarfissat aapparaat tarajoq iminngorlugu Nanortalimmi
imeqartitsilernissap periarfissiissutaasinnaanera, taannalu 20 mill. -nik
naleqassasoq missiliuunneqarluni.
Periarfissap pingajoraat massakkut
tatsip - tasiusap, immaqa taama taallugu, imeqarfiusup aapperneqarsinnaanera,
taamaalilluni imeqarniarneq ukioq kaajallugu ajornaquteqanngitsumik
ingerlaavartumik ingerlasinnaanngorlugu aaqqinneqarsinaalluni aamma, taannalu
naatsorsuutigineqarpoq 12 miiliuuniniit 17 milliunnit angullugit
akeqarsinnaassasoq. Tassa taakkua periarfissat massakkut naalakkersusiuni
nalilersoqqissaarneqarput Nanortalimmi
qanoq imeqarniarnerup aaqqiivigineqarsinnaanera pillugu saqqummiussiumaaratta.
Tamannalu pitinnagu aajuna Nukissiorfiit massakkut aallartiligaat, tassa
decemberimi Nanortalimmi erngup pitsaassusaata suliarineqarsinnaanerata
teknikkikkut aaqqiviginissaa, tassa kvalitit, qallunaatut taama taasarpaat,
imiup pitsaassusaata aaqqeqqaarnissaa taanna qulakkeerniarlugu teknikkut
atortorissaarusiisoqassaaq, taannalu naatsorsuutigineqarpoq januarimi
tamakkiisumik naammassereersimaneqassasoq.
Tassa taamaalillunga takusinnaavara
ukioq manna isserujussuassagaluarpat imeqarneriarnerup aammalu erngup
pitsaasusaata salinneqarsinnaassusaatalu periarfissinneqarnissaa massakkut
angulinnguatsiaripput, naatsorsuutigaara Nanortalimmi imeqarniarnerup
taamaalilluni aamma pitsannguallatsinneqarnissaa. Kisianni siunissaq
ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu periarfissat taakkua pingasut Inatsisartuni
aalajangiiffigineqartariaqassapput, Nanortaliup imeqarniarata aaqqilluarnissaa
eqqarsaatigalugu.
Ilanngullugu oqaatigineqarpoq tassa
innarluutilinnut tunngasut aammalu utoqqarnut tunngasut taakkua qularutiginngilluinnarpara
nunatsinni annertuummik naalaarneqartut aamma tusaanianeqartut, aamma
nalunngilara taamaattoqartoq, taamaattumik matumuuna ersarissuliussaanga,
neriuppunga Inatsisartuni aamma tamani
tusarnaartuni (tusarnaartoqarpat massakkut) paasineqarsinnaassasut,
ilaatigut oqaatigineqarmat innarluutillit isumagineqarneratigut sipaarniarneq
annertooq naalakkersuisut siunnerfigigaat, oqaatigilara taamatut oqartoqarsinnaammat 1998-mut
aningaasatutiInatsisissatut siunnersuutip siullermeerneqarnerani
naalakkersuisunit saqqummiunneqartut aallaavigalugit, tassami 1997-mut
aningaasanut inatsit 158,8 mill. aningaasaqrtaqartoq innarluutillit
isumagineqarnerannut tunngasoq, taanna siullermeerinermi naalakkersuisunit
saqqummiunneqarmat qaffaaffigineqassasoq 38 milliuunik 38 mill. koruuninik,
tassa imaappoq 196,8 miiliuuninut qaffaaneqassasoq, tassa
siullermeerinninnermi. Taavalu
massakkut aappassaaneerinninnermut
naalakkersuisuninngaanniit saqqummiunneqartoq siunnersuut siullermeerinninnermut naleqqiullugu aap, sipaarutitaqarpoq,
kisianni 1997-mut aningaasanut inatsit aallaavigalugu 26 miil. amerlanerusunik
aningaasartaqartumik, tassa taanna ilaatigut immaqa paasiuminaatsinneqarsimassaaq
, siunnersuummut siullermut naleqqiullugu massakkut aappassaaneerinninnermut
siunnersuut soorunami sipaarniarfiummat, kisianni 1997-mut aningaaasanut
inatsit aallaavigalugu 26 mil. -nik aningaasartaqarnerulluni.
Tassa imaappoq innarluutillit
isumagineqarnerat tamaat ataatsimut
isigalugu aningaasaliiffigineqassaaq massaakkut inatsisissatut siunnersuut
maani aappassaaneerinnermisut
akuerineqassappat 26 mill. amerlanerusunik. Tamanna paaseqqullassuara,
imaluunniit paasillaqquara imaannaanngimmat aamma pisariaqartinneqarmata
taakku aningaasat unali naalakkersuisuni isumagisassaraarput immikkoortunut
assigiinngitsunut kontonut qanoq aningaasat annertussausaasa
tulluunnerusunngortinneqarnissaat, tassa taanna oqaaseq
tulluunnerusunngortinneqarnissaat naapertuunnerusunngortinneqarnissaat aamma
ilanngullugu misissoqqissaarneqartuassammat.
Utoqqaat eqqarsaatigalugit aamma
aningaasaliissutit ikileriartinneqanngillat, tassa 1997-mut ullumimut
aningaasanut inatsit atuuttoq malillugu/naapertorlugu utoqqarnut
aningaasaliissutit utoqqalinesiutinut aammalu siusinaartumik
utoqqalinersiutinut katillugit 348 milliuniupput, taavalu massakkut
siunnersuutigineqarlutik 359, 8 milliunnit, tassa 11,8 millliuuninik siunnersuutit
ukua tunngaviusut aallavigigutsigut aningaasat amerlanerusut massakkut
siunnersuutigineqarput. Tassani aallaviuvoq nunatsinni utoqqalinersiaqalersussat
amerliartornerat amerlisussaammata, aammalu taakkua utoqqalinersiaqalersussat
soorunami utoqqalinersiassaannut immikkoortitsivigineqartariaqassammata.
Utoqqalinersiutit nalinginnaasumik
annertussusaat tamani Inatsisartuni oqallisigineqartarpoq aamma massakkut
siunnersuuteqartoqartarpoq aamma soorlu masssakkut ataatsimiinnermi
taamaaliortoqarsimasoq, kisianni tamakkua tikikkumaarpagut, tassami
pingasunngorpat inunnik isumaginninnikkut iluarsaaqqinnissamut ataatsimiititaliarsuup
isumaliutissiissutaata aammalu Inatsisartuni maani akuersaarneqareersimasut
siunnerfigineqareersimasut malinnatitsivigineqarnissaannik suliassap
nassuiaassutigineqarnera oqallisigisussaavarput. Pingasunngorpat qulartiginngilluinnarpara
utoqqarnut tunngasut aammalu inunnik isumaginninnikkut innarluutilinnut
tunngasut suliat allallu isumaginninnikkut ingerlanneqartut soorlu meeqqanut
ineqarnermut tapit, boligsikringi, aammalu nalinginnaasumik meeqqanut tapit
soorlu eqqaaneqartut aamma Inuit Ataqigiit oqaluttuannit, tamakkua
ataatsimoortillugit naliliiffigineqarnissaat ilanngullugu taanna
oqallisigineqarsinnaajumaassaaq.
Inuit Ataqatigiit aammalu
Kattusseqatigiinniit saqqummiunneqartut uanga akerlerinngilluinnarpakka,
tassami tassaniiginngarmata suliassagut ataatsimoorluta siunnerfigeersimasagut
aammalu naammaginartumik inuit innarluuteqartut ammalu utoqqaat tamarmik
atugaqarnissaat pillugu suliasatsinnut ilaammata. Taamannak oqaaseqarlunga
oqaatigineqartut taamalillunga akissuteqarfigaakka.
Paaviaaraq Heilmann, Piniarnermut, Aalisarnermut
Nunalerinermut Inuussutissarsiutitigullu Naalakkersuisoq:
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaani oqaaseqarfigeqquneqartut naalakkersuisoqarfinnut
tunngasut oqaaseqarfigilaassavakka naatsumik erseqqissaataanerusumik.
Siullermik kaammatuutigivaat assagiarsunniutinik aalisariautinik
pisaartorneq piariarfissinniarlugu eqqumaffigeqqqullugulu, pitsaanersumik
maannamornit periarfissinneqassasoq tamannalu eqqumaffiginiaqqullugu.
Eqqaasitsissutigissavara erhverstĝtteforordningip ukiaq manna massakkut
ataatsimiinermi allannguutissaanut tunngatillugu massakkut tassani
suliaqareeratta taakku assagiarsunniutinik aamma pitsaanerusunik
pisaartotroqarnissaa periarfissinniarlugu.
Taavalu immikkut ikiorsiisarnermut
aningaasaateqarfik pillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap oqaatigivaa
aningaasarsiornikkut uloriarnartorsiorluinnartut aatsaat taamaattut kisiisa
tapiiffigineqartassassut siunissami. Tamanna soorunami tusaatissatut
amerlanerussuteqartut oqaatigimmassut tusaatissatut tigullugu suliassatut
tigussavarput, ksianni eqqaasitsissutigissavara nalakkerssuisut taamatut
kisimik oqartussaatinneqarsinnaassanngimmata, tassami aamma aningaasanut
inatsisip saniatigut immerneqartarput aamma aalisartut namminneq piniartullu
namminneq akileeqataaffigalugu, taamaattumillu kattuffiat aamma tassani
oqaloqatigineqartriaqassalluni, aammalu ilanngullugu erseqqissaatigissavara
agguaaniartarnerni ataatsimiisitaliap inuttalersorneqarnera sinerissami
siammasissumik inuttalersorneqarsimammat KNAPK -p toqqaaqataaffigisaanik,
taamaalilluni inuit qinnuteqartut tunngavissaqarnerusumik ilisimanninnerullutik
aalajangeeqataasinnaanertik periarfissaqarfigalugu. Kisianni
suliassiissutaammat soorunami tigussavarput.
Ammassallip kommuniata KNAPK -llu
suleqatiginerisigut aalisarnermik siuarsaasoqarnissaaannik Ammassallip
kommuniani kissaatigineqartoq tussaatissatut tigussavarput sularissallugulu.
Taavalu aamma sumiiffinni immikkut
ittuni aallartitsinermut tapiissuteqartarneq maannakkut
umiatsiaarartaarniarnermi 25 %-mik nammineq aningaasaliissummut taarsiullugu
aaqqiisoqarnissaanik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq inassuteqarpoq.
Tassunga tunngatillugu oqaatigissavara siusinnerusukkut Hans Enoksen -p
siunnersuuteqarneratigut Inatsisartut naalakkersuisut pisussaaffilermatigit
KANUKOKA -mik oqaloqatiginninnissamik kommunit inuutissarsiutinut
tapersiisinnanerat periafissiissutigineqaqqinnissaa siunertaralugu, taannalu
upernaammut eqqaamasakka malillugit saqqummiunneqassasoq naalakkersuisuniit
oqaatigineqarpoq.
Konto 50.06.11 tassa
aalisariuteqassutsip pisassiissutinut naleqquttunngorsarneqarnissaanut
atugassiissutit pillugit ataatsimiisitaliap naalakkersuisunit
pilersinneqarimasup sunniutai aammalu siunnersuisoqatigiit qanoq
pisariaqartinneqarsimatiginerat naliliiffigeqqullugu Aningaasaqarnermut
Atatsimiititaliaq kissaateqarpoq. Tassunga tunngatillugu oqaatigiinnassavara
suleqatigiisitaq taanna ataavartutut eqqarsaatigineqanngimmat, tassami
suliassani naammasippagu suleqatigiisitaq atorunnaarsinneqartussaavoq.
Taava partiit ataasiakkat marlussuit
oqaaseqarfissavakka, tassa siullermik Siumut. Oqaatigivaat Savissivimmi
qaleralinniarluni misileraasimaneq qanoq ingerlateqqinniarneqarnersoq aammalu
qanoq killiffeqarnersoq - oqaatigissavara pitsaasumik taavalu aamma
qaleralinnik aningisuunik pisaqartoqartarsimavoq misileraanermi, tassa
pitsaasumik misileraaneq misilittagaqarfigineqarpoq. Siumut -mingaanniit aamma
ujartorneqarpoq siunissaq eqqarsaatigalugu qanoq iliortoqalersaarnersoq.
Tassunga tunngatillugu
oqaatigissavara piginneqatigiiffiusimasoq Akkoq Royal Greenland-mut massakkut
tuniunneqarsimalermat, taavalu aamma Royal Greenland -p ilisimavaa Amissimi misilittakkat
pitsaasut maannamut pissarsiarineqarsimasut, Royal Greenland -ip aamma ilisimavai,
taamaattumik naatsorsuutigilluinnarparput Royal Greenland aamma tassunga
tunngatillugu alloriarnermik/inuutissarsiornermik Avanersuarmi qaleralinniarneq
aamma eqqarsaatigalugu siuariaataasinnaasumik aningaasarsiornermik
iliuuseqarnissaa. Tassani aamma eqqarsaatigineqarpoq Royal
Greenland-mingaanniit soorlu qullukkanik aamma tunisassianik pitsaasunik
timmisartukkut assartoruminartunik pisisartunut tassa kujasineru sumut
periarfissaaq taanna ammasoq, kisiannili aamma tunisassiorfiup
nutarteriffigineqarnissaa pisariaqartinneqartoq ilisimaneqarluni, taamaattumik
periarfissaqarpoq Avanersuarmi aamma aningaasarsiornerup pitsaanerusup tungaanut
aallartinneqarnissaanut iliornissamut tunngavissaqarlunilu.
Inuit Ataqatigiinniit nunaqarfinni
tarajorterisoqarsinnaanera aalisakkanik pingaartumik saarullinnik eqqarsaatigalugit ilanngullugu nutaamik Royal
Greenland -mut isumaqatigiissutissap ilusilersoniarnerani soorunami
eqqarsaatitsiniitissavarput, aamma soorlu ilisimaneqareersoq
ataatsimiititaliorsimavugut taassuma Royal Greenland -p tungaanut imaluunniit
allanut tunitsivinnut namminersortunut allanut isumaqatigiissuteqarluni
ingerlatsitsisinnaaneq nunaqarfinni tunitsivinnik aaqqissuunniarneranut taakkua
oqaatigineqartut eqqaamassavagut, tassa tarajorterinermut periarfissaq aamma
atuutilersinneqarsinnaanera siunissami eqqarsaatigalugu. Kisianni
oqaatigeriissavara 1998-mut tunngatillugu tamakkiisumik aaqqiilluni
ilusiliinissaq nunaqarfinni tunitsiviit eqqarsaatigalugit
naatsorsuutigineqarsinnaassanngimmat, tassami imaalereerpoq, taamaattumillu
1998 nalileratsigu aamma Royal Greenland-mi oqaloqatiginneqaareernermi
nalileratsigu ikaarsaariarfittut atorneqartariaqartoq, taamaattumillu 1998 -i
ukiumi ataasiusumik isumaqatigiissuteqarfigigallarnissaa naatsorsuutigalugu,
ukiut tullissai taava aamma sukumiinerusumik piffissaqarluarlunilu
isumaqatigiissutissap ilusilerneqarnissaa eqqarsaatigalugu.
Konrad Steenholdt, Kultureqarnermut,
Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq:
Qujanaq. Qujavunga uanga
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap paasissutissat assigiinngitsut
allaganngorlugit ingerlaartissimasagut tunngavigalugit uani inassuteqaatit assigiinngitsut
saqqummiussai pillugit, tassa paasigakku allakkatsigut paasissutissiagut
malinneqarsimasut.
Naatsuararsuarminguna tamaalaallat
oqaaseqarfiginiarlugu tassa ataatsimiititaliap kaammatuutitut nr. 5-tut
piumasaqaataa, massakkuminngaanniit oqaatigereersinnaagakku kiisami eqqortissinnaanagu taanna. Tassa kaammatuut
nr. 5 imaqarpoq aningaasat 10.10.11-miit 40.14.08.-mut nuunneqartut
atorneqarnissaat. Imatullu oqaasertalerpaat: Aningaasaqarnermut
Atatatsimiititaliap kaammatuutigaa aningaasat kontomit pingaarnermiit
10.10.11-miit kontomut pingaarnermut 40.14.08-mut nuunneqartut nunatsinni
filmiliat atuakkiaasalu siuarsarneqarneranut atugassanngortinneqassassut,
tassa 1,5 mill. siulliit pissarsiriasimavagut nunatsinni atuakkat kalaallisut
naqiterneqartut akiisa apparsarneqarnisaanut tunngasoq, taanna naalakkersuisut
erseqqissumik innassutigaat taakkununnga nalunaaqqutserlugu atorneqassasoq.
Tullii ukua 1,5 mill. -nit aamma
naalakkersuisut akuersissutigaat atorneqarnissaalllu aamma qulakkeereerlugit,
tassa imaappoq nalunaaqutsereerlugit, uanilu inassuteqaammi oqaatigineqartoq
tassa filmiliat atuakkiallu siuarsarneqarsarnerannut
atugassanngortinneqasssasut, taanna eqquutsinneqarsinnaanngitsutut
massakkuminngaanniit oqaatigeersinnaavara, tassa tamarmik
aalajangersareerneqarsimammata, taakku aningaasat tapiissutaasut tassunga
nuunneqartut su- mut atorneqarnissaaat. Una ataqqerusuppara naalakkersuisut
ataatsimiinnerminni sumut atorneqarnissai akuersissutigereerlugit
ingerlateqqitaat uani inassutigineqaqqissinnanngitsutut isigigakku allamut
atorneqarnissaannut, taanna erseqissumik oqaatigerusuppara kiisami
eqqortissinnaassanagu aningaasat nalunaaqqutereerneqarsimammata.
Laannguaq Lynge, Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap siulittaasua:
Tassa maluginiarpara partiit
assigiinngitsunik oqaaseqaateqarlutik ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaa
taperseraat, naak ilaatigut uparuaanertaqarsinnaasumik ilaqaraluartut soorlu
Akulliit Partiiata eqqaavaa aappassaaneerinninnermi suliap aaqqissuunnera
naammaginanngippallaartutut
isumaqarfigalugu, taamaakkaluartorli isumatuumik suliaasutut
oqaatigeriarlugu isumaliutissiissut taperserlugu, taamatullu aamma Anthon
Frederiksen, Kattusseqatigiinninngaanniit taamatut nipeqangajattumik aamma
saqqummiivoq, piffissap sivikippallaarsimaneranut aamma massuaateqarluni.
Taakkua aamma tupinnanngillat taamatut saqqummiussaqassappata, aammalu taamaappoq
naalakkersuisut akissuteqaatiminni taama sivikitsuinnarmik
piffissaqartitaasimanerminnik aamma eqqaasaqarmata. Oqaatigissavara
Ataatsimiititaliami soorunami aamma uagut taanna ajuusaarutigisimavarput.
Aamma uagut isumaqarpugut
Ataatsimiititaliami piffissaq atorsimasarput ilaatigut pissuteqarsimasoq
siullermeerneqarnerani saqqummiunneqarneraniit tassa septemberip
30-aniinngaanniit oktoberip 16-ata tungaanut naalakkersuisut allannguutissatut
siunnersuutai piffissami tassani utaqqineqarsimapput, aamma tupinnanngilaq
naalakkersuisut nikinnerisigut allannguutissanik siunneruutigineqarsimasut 79-usut
peqqissaartumik naalakkersuisuni suliariniarneqarsimammata, taanna ima
paaseqqunngilara tassa utoqqatsissutiginiaripput taannarpiaannaq taama
kingusinaartumik aappassaaneerinermi immaqa tunniussisimanitsinnut
isumaliutissiissutip naammasivilluni agguaanneqarsinnaasimaneranut.
Qallunaatuua tallimanngornermi
agguaanneqaraluarpoq tassa naqiterinerit nutserinermillu
kinguartuullatsiarnerit pissutaallutik kalaallisuua ajoraluartumik
kingusinnerusukkut saqqummerpoq. Neriussaagut aamma siunissami tamanna aaqqiifiginiarneqarumaartoq,
tassami aamma ataatsimiititaliat allat uaguinnaanngitsoq malugisimassavaat uani
ataatsimiinerup nalaani ilaatigut sulisoqarniarnerup tungaatigut
anersaaruluuteqallattaalaartarpugut, tassami sulisorisavut pikkorikkaluaqalutik
aamma amigartut nalunanngilaq, sulia amerlanersunik allatseqarluta
ataatsimiititaliat aamma eqqissillutik torernerusumik immaqa
sulisinnaasagaluarput. Taanna aaqqinniarneqartoq nalunnginnakku neriuppunga
ataatsimeeqqinnissani siunissami taanna qaangerneqarsinnaajumaartoq.
Erseqqivissumik
naalaakkersuisuningaanniit ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaata ilaani
innersuussutigineqartoq tassa inassutigineqartoq qaasaasianut
tunngassuteqartortaa isumaqatigineqanngilaq, tassanili pisariaqassaaq
pingajussaaneerisoqannginnerani ataatsimiititaliap naalakkersuisumik
isumasioqateqarrnissaa, tassani pingajussaaneerinissamut saqqummiussinissamut
atatillugu.
Taavalu aamma uunga
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap saqqummiussaanut isumaginninnermut
tunngatillugu siunnersuutigineqartut ilanngaaffigineqarnerat tassa
sipaarniarfigieqarneranut
tunngatillugu innarluutilinnut sullissinermut tunngasuni
ataatsimiititaliap inassutaa imatut nipeqartoq: Angajoqqaajusut imaluunniit
innarluutillit tikeraarneqartarneranut aningaasartuutit
sipaarniarneqannginnissaannik Aningaasaqarnermut Ataatsimii-titaliaq
oqariarluni siunnersuumik nassiussaqanngitsoq Naalakkersuisunit
uparuarneqarpoq.
Akuerineqassaguma Naalakkersuisut
oqaaseqaataanik issuaaniarpunga: Ataamaaliortoqarpat Naalakkersuisut
innarluutilinnut tunngassuteqartunik sulinngiffeqarluni angalasarnerit pillugit
siunnersuut tapersersorsinnaalissavaat@.
Uanga tassunga tunngatillugu taava
Inunnik Isumaginninnermut Naalakkersuisoqarfik inussiar-nersumik
qinnuigissavara Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliaq paasissutissanik tunineqassasoq taamatut angalasarnermut
tunngatillugu aningaasat atorneqartartut missingersuutaanik.
Tassami isumaqarama
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap suliassarinngikkaa aningaasartuutissatut
siunniussanut oqaasertaliussanik suliaqassalluni, kisiannili
oqaasertaliukkumaagassat qinnuteqaatigineqassappata nalilersuilluni tassani
pisinnaanissaa siunertaralugu.
Taamatut oqaaseqarlunga
qujassutigissavara isumaliutissiissut tunngaviatigut tamakkiisumik
taperserneqartoq maligisinnaagakku aammattaaq ataatsimiititaliami ilaasortat
ulloq manna tikillu-gu sulilluarsimanerannik qutsavigaakka.
Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit:
Aallaqqaatigalugu Aningaasaqarnermut
Naalakkersuisoq Inuit Ataqatigiinniit nalunaarfigissavarput Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap inassuteqaataanut tunngatillugu aappassaaneerinninnermi
maani akissuteqarsinnaasimannginneranik isumakkeerfigerusukkatsigu, kisiannili
nerior-suutai pingajussaaneerinninnermut nukinginnarsinnaasorisatsitut
isigisagut akissuteqarfigissappatigik assut tamanna pisariaqartikkatsigu.
Taamatullu oqareerlunga partiit
ataasiakkaat oqaaseqartuinut oqaaseqarusuppunga, siullermik Siumup
oqaaseqartuata oqaatigaa inatsisitigut piumasarisaassut sanioqqunneqanngitsut
innarluu-tilinnut aningaasaliissutaaniaraluartunut qumartiterinikkut.
Taamaattoqanngilaq, tassami
Naalakkersuisut aningaasaliissummik qinnuteqaqqaarnerminni tunngavilersuutaat
ilisimaneqarpoq massakkullu aningaasat 12. millioninik nalilillit uagut
itigar-tikkusutagut Naalakkersuisuniit oqaasertalerneqarsimapput; tamakku
aatsaat piviusunngottinneqarsinnaasut nalunaarutinik atuutereersunik
sukaterinikkut.
Tassa imaappoq innarluutillit
innuttaasut pisinnaatitaaffii massakkut qumartiteriffiginiarneqarput
nalunaarutip sukaterneratigut. aammalu taana oqaaseqaaterput Atassutip
oqaaseqartuanut tunnga-voq; inatsisinngooq atuuttut iluini iliuusaammata, naak
Naalakkersuisut qumartiterisariaqarnermik nassuiaatigisaminni tunngavigisaat
tassaagaluartoq issuarpara: ANaalakkersuisut aningaasatigut
ingerlatsinerup sukaterneqarnissaanik kissaateqarnerannut ilagitillugu
innarluutilinnik isuma-ginninnerup iluani pingaartumik ingerlatanut
annertusititsinerit pitsanngorsaanerillu misissuiffigineqarsimapput tassalu
imaappoq annikilleriffigineqarsimapput@.
Tamaattumik Atassutip oqaaseqartuata
oqaaseqaataa arlalitsigut paasineqarsinnaasoq Inuit Ataqa-tigiit assut
paasiuminaatippaat, ilaatigut Inuit Ataqatigiinnut uparuaalluni oqarpoq
issuarpara: A Isumaginninnermut Pisortaqarfimmi
paasisimasallit naliliinnerat Atassutip tatigaa@, taamatullu oqareerluni kingornatigut oqarpoq: AInuit Ataqatigiit ikinnerussuteqarlutik aningaasartuutissat
pisariaqartinneqartut pillugit ilisimasallit naliliinnerat apeqquserpaat@.
Aap apeqquserparput aamma
takornartaangilaq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititami ilaasortat
ataasiakkaarluta pisortaqarfimminngaaniit naliliinnerit apeqqusersortaratsigik,
tamatumunnga assersuutissaqqippoq qarasaassiatigut atortulersornerit
annertoorujussuit isumaliutissiissutitsigut
apeqqusersorsimagatsigik Anders Nielsonip Atassut sinnerlugu
oqaaseqartup tamanna ilisimal-luinnarpaa.
Atassutip oqaaseqartuata nunatta
aningaasaqarnera ajunngivissumik nalilerpaa, tassunga sanillius-sassaqqippoq
isumaginninnermi meeqqanut inissiisarfinnut, utoqqaat illuinut, sukisaarsaartarfinnut
kommunit kissaatigisimasaat 61million sinnerlugit qinnutigineqarsimagaluarmata,
kisiannili 4 million sinnilaaginnarlugit taamaallaat
akuerineqarsinnaasimallutik. Pisariaqartitsineq aningaa-saqassuserlu
ilisimaneqarpoq ajoraluartumik suli oqimaaqqatigeeqqajanngitsut.
Akulliit Partiiata allaffissornerup
annikillileriffigineqarsinnaaneranik oqaaseqaataa uagut Inuit Ataqatigiinniit
oqaaseqaatitsinnut naleqquttoq maluginiarparput, inatsisartunit tamanit
ilisimane-qartariaqarpoq Namminersornerullutik Oqartussat pisortaqarfiinni
tamani 1998-imut allaffissornerinnarmut aningaasaliissutissat 300
millioningajalluinnaammata, 292 millioniupput.
Kiisalu Kattusseqatigiinut
ilinniagaqarnersiutit eqqarsaatigalugit Inuit Ataqatigiininngaanniit
isu-maqatiginninniarnissamik oqariartuuteqarneq tassa Ilinniartitaanermut Pisortaqarfiup
taavalu ilinniagaqartut kattuffiisa akornanni isumaqatigiinniarnissaq
isumaqatigiinniarnivittut taasaria-qartumik ilusilerneqassappat Inuit
Ataqatigiit taana siullertut apeqqutissatut tikkuarusupparput.
Taamatut oqareerlunga
Naalakkersuisuni ilaasortat ataasiakkaat akissuteqaataat annertuumik
qu-jassutigerusuppagut, kisiannili Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup
akissuteqarnermini piareer-simanngippallaartarnera assorujussuaq Inuit
Ataqatigiinniit qarsupippallaamillu akissuteqartarnera naamaginngilarput.
Ilaatigut apeqqutigaarput; Sikublok
eqqarsaatigalugu qanoq nalunaarusiortitsisinnaavit Sikublok- imik suliniuteqartoq avaqqulluinnarlugu allallu
susassaqarsorinanngitsut nalunaarusianik tunio-rarlugit inuttaa susaatilluinnarlugu,
tamanna oqaaseqarfigineqanngimmat maqaasivarput.
Kiisalu Aningaasaqarnermut
Naalakkersuisup piniarnermut nakkutilliissunut tunngatillugu akis-suteqaataa
najoqqutaralugu Inuit Ataqatigiit matumuuna nalunaarutigissavarput
Naalakkersuisut danskit
naalakkersuisuinik piniarnermik nakkutilliissut eqqarsaatigalugit
isumaqatiginninniarnissamik neriorsuuteqartinnagit konto 50.07.13 11,8 million
koruuninik aningaasartalik Inuit Ataqa-tigiit akerleralugu taasissammata.
Angallannermut Naalakkersuisumut
oqaatigiinassavarput nunatta iluani tunisassiaassunik assar-tuisarnermut
qinnuteqaatit najoqqutigalugit tapiissuteqartarneq aallaqqaataani Namminersornerullutik
Oqartussaniisimagaluarmat, taavalu nutarterinerup kingornatigut Royal Arctic
Linemut tunniunneqarsimagaluarmat tamannalu naleqquttuusorinanngimmat kingorna
Namminersornerullutik Oqartussanut uterteqqinneqarsimammat.
Kiisalu silaanakkut assartuinermi
nunatta iluani tunisassianik tapiissuteqartannginnermut tunnga-tillugu
tamannagooq oqaluttuarisaanermik tunngaveqarluni
timitaliiffigineqarsimanngimmat, oqaatigissavarput imaatigut usinik
assartuinermi qinnuteqarneq najoqutaralugu tapiisarneq eqqun-neqarnerata
kingorna Grĝnlandsfly kiffartuuseqatigiinnissamik suleqatigiinnissamik
isumaqatigiissuteqarfigineqarsimavoq.
Naleqquttumillu tassunga ilanngunneqarsinnaasimanera uagut ma-tumuuna
ujartorparput aamma neriulluta piviusunngortinneqarsinnaasasoq, tamatumanimi
nunatta ilaani minnerunngitsumik
sikuunertuut eqqarsaatigalugit silaanakkut assartuineq periarfissatuaasarmat
ukiup ilarujussuani.
Kiisalu Narsarsuup ukiuni
ikaarsaarfiusuni atorluarneqarsinnaanera eqqarsaatigalugu Naalakker-suisunut
ilaasortap oqaatigaa apeqqutaasoq angallattut sumunnartuunersut, tassani
erseqqissumik Inuit Ataqatigiit oqaatigaarput ukiuni ikaarsaarfiusuni 52
millioninik aningaasaliinissap ilumut pisariaqavinnerata utaqqigallarnerani
Narsarsuaq atorneqarsinnaasoq Nuumiit kujammut ilaasut
Narsarsuakkoortittarlugit aammalu Nuumukartut kujataanukartullu nunanit
allaninngaaniit aam-ma Narsarsuakkoortillugit, taamaalilluni timmisartunut
Kangerlussuarmi inissaaleqinermik oqa-lunneq ikiorserneqarsinnaasutut
isigigatsigu.
Kiisalu Pisortat Sulliutaannut
Naalakkersuisoq Nanortalimmut tunngatillugu iluarsiiniutinik tigussaasunik
neriorsuuteqarnera qujasutigaarput, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititami allaat
eqqartorsimavarput pisariaqassappat ullumikkumut aningaasaliissutit
killiunneqarsimasut anner-tusineqarsinnaanerat piareersimaffigalugu.
Kiisalu Aalisarnermut, Piniarnermut
Nunalerinermullu Naalakkersuisup nunaqarfinni tunitsivin-nut tunngatillugu
kaamattuutigut ilassilluarmagit qutsavigerusupparput.
Taamatullu aamma
Ilinniartitaanermut, Kultureqarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisup
atuakkiat kalaallisut oqaasertallit pillugit eqqortinneqassasumik neriorsuutaa qujassutigaarput.
Taamatut oqareerlunga
Aningaasaqarnermut Naalakkersuisumut suut nukingiuttariaqarneranik oqaaserisagut, tassa Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap inassuteqaatai nr. 3-miit nr. 9 ilann-gullugu
allattorsimaffiat ingikkiartuutaa tunniutissavakka.
Lars Karl Jensen, Siumut:
Siullermik Tuusimut allaganngorlugit
tunniutereernikuugatsigu oqaaseqaatitsinni oqaasertai ma-luginialaaqussavakka. Omrċde
taana tamaat ataatsimut isigalugu ukioq manna atussamaakaninngaaniit
appaasoqannginnerannik oqarnerput tunngaveqarpoq aningaasartuutit taakkua
allaat 36 million sinnerlugit qaffaaffigineqarmata, taanaana qiterigaa, uani ataasiakkaat immikkuualuttut annertunerusumik Siumut tungaaniit
oqaaseqarfiginngilagut.
Taavalu aamma
eqqaasitsissutigissavara issannguaq TB II suliarinerani aningaasanik 12
mil-lioninik atuivallaarsimaneq saqqummermat aamma IA-kormiut
tusarnerpallaanngitsumik oqaase-qarnikuupput,
tamakkua tunngavissaqanngitsut aningaasalerneqartarnerat avoqqaaralugu,
taava maanakkut sumi inissisimalerpugut?, Qularnanngilaq aamma Inuit Ataqatigiit Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliami suleqataaffigisaanik allisitsiuserluta
misissoqqittariaqassavagut.
Siumut tunngaaniit oqaaserisagut
Naalakkersuisunit ilassilluarneqartut uangattaaq qujassuteqarfiginiarpakka,
unali erseqqissaatigilaasavara ilinniartut maangaanaq kipititsisarneranut
tunngatil-lugu oqaatsitsinni immaqa ilanngullugu erseqqissaatigisimasariaqaraluaratsigu
maanakkumut pissusiviusut malillugit KIK-imit KIIP-illu akornanni
isumaqatiginninniarneq ingerlanneqartarpoq.
Taavalu nunatsinni
ilinniartitaanerup akeqannginnerata pitsaaqquterpassui aamma isumaqarpunga allisitsiuserluni misissorneqartariaqartoq,
tassami atuarunnaartarnerit ilaatigut patsisai assigiinn-gissinnaagaluartut
aamma ilinniarfimmut takkuttussaanerup ataqqineqannginneranik peqquteqartumik
ilinniartut asoortitaasarput, tamakkuupullu uanga nammineq isinnik isigalugit
ilaatigut KIK-imik isumaqatiginniarnermi eqqartorneqartariaqaraluartut.
Mittarfiit eqqartorneranut
tunngatillugu qulimiguullit mittarfiisa eqqarsaatigisorujussuuvara is-sannguaq
uanga nammineerlunga aamma allanut tunngatillugu mittarfinnut siunnersuuteqarnikuuninnut
attuumassuteqalaarsinnaasutut, nalunngilara nunaqarfiit anginerusut
qulimiguulinnut mittarfilersorneqarnissaat Naalakkersuisut oqaatigisaatuut
aningaasarpassuarnik naleqartussaasoq, kisianni isigiinarutsigu Arsummi
qulimiguulinnut mittarfiliortoqareernikuuvoq ulloq manna tikil-lugu
ilaatigooriarlugu aningaasaliiffigineqartarpoq atorneqaranilu.
Taamak ittunik
pilersitsiuassanersugut eqqarsaatigisariaqarpoq imaluunniit qulimiguulinnik
miki-nerusunik nunaqarfiit angallavigineqarnissaat Angallanermut
Ataatsimiititaliami amma pinngit-soornani eqqartorneqartariaqassalluni.
Avanersuarmi piniartuunermiit
aalisartuunermut ikaarsaariartulernerup misissuiffigineqarneranut atatillugu
sunik peqarnersoq Aalisarnermut Naalakkersuisup oqaatigimmagu
qaleralippassuaqartoq taana taavanimiunut utaqqikatannassaqaaq aamma taamatut
nalilersuineq ukiut arlaqalermata
taamaattumillu piviusunngortitsinissamik suliuteqarnissap
tullinnguunissaa qilanaaralugu Siumu-miit naalaarniumaarparput.
Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat:
Aningaasaqarnermut aappaagumut
atugassat tusarnaarlugu annertuumik isumaqatigineqartoq malugisinnaavara
aammalu siullermeerneqarneraniit maannamut aningaasatigut sipaarutaasinnaasut
pillugit paaseqatigiittoqarsimasoq aammalu saqqummiussat partiit ilaanniit
maannamut tusar-naarnera naapertorlugu pingajussaaneernerani
uterfigineqarsinnaasut Naalakkersuisuni ilaasor-tanit ilaatigut
isumaqarfigineqartut naliliiffigeqqinneqarsinnaapput.
Immitsinnut unneqqariffigeqatigiissagatta
ilaatigut nalileqqinniarneranni Naalakkersuisut
ajornar-torsiuteqarfigisassamittut isigisaat taasaqarfigilaasavakka.
Jagtbetjentit pillugit danskit
naalakkersuisuisa isumaginiarnissaanut tunngatillugu soorunami suulluunniit misilinneqarsinnaapput
danskit naalakkersuisuisa akisussaaqqataaffigisimasaat maanakkut ilaatigut
atuarfinnik, oqaluffinnik allanillu iluarsaassiniarnitsinnut pilersaarutit
tungaa-tigut suleqatigiittoqarsinnaanera eqqarsaatigalugu taakku
pilersaarutigineqareernikuupput 99-iminngaaniit bloktilskudit atulerneranniit
uterfigineqarsinnaasutut isumaqarfigineqartut.
Uanili jagtbetjentinut uagut
namminerpiaq aaqqissuussineq allartitarisimavarput namminerlu
aki-sussaaffigalugu, taana ajornartorsiuteqarsinnaasoq Naalakkersuisuni
nalilerparput, tassa danskit naalakkersuisut akileeqataatinniarnissaat,
kisianni pissutsit suulluunniit tikinneqarsinnaammata taaneqarsinnaanera mattunneqarsinnaangilaq.
Aamma oqaatigissavara apeqqutit saqqummersinneqartut
sikublok-imut tunngatillugu, eqqarsaat taana soorunami assigiinngitsuniit
naliliiffigineqarsinnaavoq aamma taamaaliortoqarsimavoq, kisiannili eqqarsaat
taana unitsivinneqarnani maanakkut suliassaq suli ingerlanneqartutut
oqaati-gisariaqarpoq. Taamaattumik neriuutiginngilara tamanna ima
paasineqassasoq taana tamarmi unitsitaasimasutut isumaqarfigineqartoq.
Nuannaarutigaara IA-p oqaluttuata
oqaatigimmagu Grĝnlandsfly-mut tunngatillugu isumaqatigiinniarnerit
naammassineqartussat, taakku Naalakkersuisuniit naammassiniarneqarput.
KNI-mut tunngatillugu
servicekontrakt-inut tunngatillugu model toqqammavigisaasoq atorneqarsimasoq
atorlugu Grĝnlandsfly-mik isumaqatiginninniarnerit naammassiniarsinnaanerat
Naalakkersuisuniit kajumiffigineqarpoq.
Tassani qularutigineqassanngilaq
Naalakkersuisut manna tikillugu oqallisigisarsimasaat timmisar-tornermi
unammilleqatigiinnikkut ingerlatsinialernermi Grĝnlandsfly-p akiviusut kost 1
pris-inik taaneqartartut atorlugit timmisartornerit Kangerlussuup Nuullu
akornanni atorneqalerpata, taava
Grĝnlandsfly utaqqisinnaangilarput akit tamaat assigiinnerat atorlugit
ingerlaniaanassasoq taamaaliorsinnaangilaq, pinngitsoorani unammillernermut
pulasussaasaaq.
Taamaattumik Inuit Ataqatigiit
takorluugaat uaniippat isorliunerusunut ilaasunik aammalu nas-siussanik
timmisartuusineq, tassani tapiissuteqartoqarsinnaanera inuiaqatigiinnit
ukiumoortumik tappiisutit aqqutigalugit
aaqqinneqassasoq taana kajuminnarluni isumaqatiginninniutissanut
pile-rinartunut ilaavoq.
Taasissutissatta ilaat
paasiniallatsiarnerani nuannaarutigalugu paasivara ilinniartut Hjemmestyremiit
EDB-inik pisaarniarnerminni attartorsinnaanerannut periarfissanik
misissueqqusineq Manas-se Berthelsenip taasimasaa, ilanngunneqarsimammat
ilinniartut inuuniarnerminni atugaannut misissuinernut ilanngullugu
Naalakkersuisut nalilerniassagaat.
Tamassuma nalilerniarnerani tamakku
ilanngunneqassapput, naliliinniassaagut aammalu tassuu-nakkut periarfissat
ilaatigut EDB-inik pigineqartunik pigineqareersunillu taamaalilluta
tunnius-sisinnaanerput ilanngullugit misissorneqarumaarput, taana taamak
paasillugu qularnanngitsumik
taaseqataanissamut nalorninerput ilaatigut peersimassaaq.
Mittarfiit taaneqartut
eqqarsaatigalugit Angallannermut Naalakkersuisup oqaatigeriigaannut
ilanngullugu taalaasavara tamanna Inatsisartut siusinnerusukkut
aalajangereernikuuvaat, taakkua-lu aqqutaanarmiittut nunaqarfiit angisuut
Alluitsup Paa, Qeqertarsuatsiaat, Kangaamiut taavalu Kangaatsiaq
misissuiffigineqarlutik naammassiniarneqassasut, taamaattumik neriorsuutip
tamas-suma eqqortinniarneqarnissaa qularutigineqassanngilaq tikinneqarumaartoq.
Tamakkua annikikkaluartut kisiannili
pingajussaaneernissaata tungaanut Naalakkersuisunit pe-riarfissiiffiusut
misissorneqarnissaat soorunami naammassiniassavarput aammalu allat
taagorne-qartut uani taangisakka ilanngullugit maanakkut saqqummiussisut
oqaaseqartullu allagarisaaniittut ilanngullugit misissorneqarumaarput.
Daniel Skifte, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq:
Tassaana Inuit Ataqatigiit oqaluttuata ilaatigut uanga akissutinnut naamaginninnginnera oqaase-qarfigissanngilara, kisianni apeqqutaa tassa inuk pineqartoq imaluunniit ingerlatsiviusoq avaqqul-lugu nalunaarusiortitsisoqarsinnaanersoq, taana akissuteqarfigilaarniarpara.
Siullermik oqaatigissavara Naalakkersuisut qularutissaangitsumik aammalu unga ineqarnermut naalakkersuisutut siusinnerusukkulli nuannaarutigalugu nersorinnissummillu oqaaseqarsimagatta taamatut ingerlatsisumut aamma nammineerlunga illu taana takuniarsimavara aammalu oqaatigi-sinnaallugu Anthon Frederiksen immineerluni soqutiginninnini malillugu amma Finn Karlsen najuumata.
Taamatut oqariarlunga oqassaanga nalunaarusiaq Naalakkersuisut soqutiginninnerat najoqutaralugu piumasaqaatitut ingerlateqqinneqarsimavoq nalunaarusiallu tunngavigisimavaa pineqartup inuup taasuma sanasup nalunaarusiaa aallaavigalugu. Pappiaqqat saqqummiussorneqartut allaa-vigalugit teknologisk Institut-imit nalilersorneqarpoq aamma oqaatigissavara nalilersuineq ilaa-tigut toqqaanartumik attuumassuteqanngitsunut ingerlatinneqartarsimasoq, taana ilumoortumik ingerlanneqarsimavoq soorlu assersuutigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut isuma-qarpunga taakkua aamma pisariaqarsimagaat kissaatigisimammassummi.
Taakkumi ilaatigut sunniilluarneratigut qammasissiap aallaqqaamut angivallaamik nunaqarfinni illoqarfinniluunniit allani sananeqassaguni annertussusia ilaatigut Aningaasaqarnermut Ataatsi-miititaliap akuliunneratigut taasuminnga sikublok-imik ingerlatsisumit nalilersueqataalluni al-lanngortinneqarsimavoq.
Taamaattumik takisuuliutiginagu oqaatigiinassavara pineqartoq aqqusaarneqarsimavoq aamma taasuma pappialaatai uppernarsaatit sanaap qanoq pitsaatiginera aallaavigalugit nalunaarusiortoqarsimavoq aammalu nalilerneqarluni akia ullumikkut illulioriaatsinut naleqqiullugu aammalu maaakut nalilersugassat naggataatigut oqaatigeqqilaasavara uaniilermat ingerlatsinermi aningaa-artuutit, tassa sikublok ulluinnarni illulianut sanilliullugu oqornerugami nalileqqullugu, tassa taasuma nalunaarusiaa kisiat massakkut amigaatigaarput.
Isumaqarpunga uani sikublok-i ataaseq pineqarmat sapinngisamik raatiukkoorutaasumik oqalun-neq killilersimaarniarsimallugu taakkumi oqaasikka ilaatigut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap pigereermagit, neriuppunga taamatut nassuiaateqalaarnera erseqqissaatitut tiguneqassasoq.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:
Maanamut Inatsisartuni oqallittarnitsinni ilaatigut aamma ullumikkut uppernarsaqqinneqarpoq Inatsisartuni suleriaatsitta uagut nammineq malitsissinnaanera ajornartorsiutigigipput, tassa aam-malu iluarsaateqqittariaqarnera pisariaqartoq paasinarpoq.
Assersuutigalugu Aningaasaqarnermut Inatsisissap suliarineqarnerani suliat pingaaruteqartut soorlu Inatsisartuni ilaasortat siunnersuutaat suliap siullermeerneranni pissusissamisoortumik eqqartorneqanngillat, aatsaalli oqaaseqaatit taakkununnga tunngasut ataatsimiititaliami suliarine-qareerlutik siullermeerlugit saqqummiunneqarput, tassa suliap aappassaaneerneqarnerani.
Nalinginnaasumillu soorunami Inatsisartuni ilaasortaasugut aammalu ilaatigut siunnersuuteqarsimasugut siunnersuutitta suliarineqarnerani pinngitsoorata qisuariaatteqartarpugut. Aammalu taamatut qisuariaatteqarnitsinni suliap naammassineqarnissaanut inassuteqaatigineqarsimasut iluarinngikkaanngatsigik periarfissaqartariaqarpugut suliaq sumut arlaannut ingerlateqqinneqartariaqartoq, aammalu isumaqarpunga taamaaliorsimallunga ilinniagaqarnersiutit qaffanneqarnissaannut tunngatillugu oqaaseqarninni.
Nuannaarutigaaralu aamma siulittaasoqarfimminngaaniit oqaatigineqarmat suliap taasuma Kultu-reqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Ataatsimitiitaliamut ingerlateqqinneqarnissaa
innersuuneqassasoq, kiisalu tamatuma kingorna paasivara Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup akissuteqaammini oqaatigigaa suliaq aamma Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami aappas-saaneerneqannginnerani ilanngullugu suliarineqarsinnaasoq.
Taamaattumik oqartariaqarpunga nuannaarutigaara suliap unitsiinarnagu ammalu itigartitsissutigiinarnagu ingerlateqqinneqarnissaa paasinarmat, kiisalu aamma Inuit Ataqatigiit oqaluttata oqaa-tigaa suliap taasuma Naalakkersuisoqarfiup ilinniartullu kattuffiissa akornanni aamma isumaqa-tiginninniutigineqassasoq ilaatigut eqqaaneqarpoq.
Taamaattumik naatsorsuutigilluiannarpara suliap taasuma maaniluunniit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassuteqarnera naapertorlugu akuerineqartussaangitsutut itigartitsissutigineqaraluarpat aamma periarfissat allat atorlugit ingerlateqqinneqarumaartoq.
Ilumut Aningaasaqarnermut Inatsisissaq suliarineqartillugu pingaaruteqartoq periarfissaq anni-kitsoq atorlugu quppernerit qassiussappat 61+187 tassa quppernerit 248-t ulloq ataaseq atorlugu sukumiisumik misissorniarneqarnissaa assorujussuaq ilungersinarpoq, pingaartumik kisimiilluni.
Kisianni allatakka amerlavallaalermata piffissarlu atorneqartussaq ataqqisariaqarakku suleriaas-serput naapertorlugu uniinnartariaqarsimavunga.
Taamaattumik qularnannigilaq suleriaassitta Inatsisartuni aamma kingusinnerusukkut oqaluus-serineqarnissaa eqqartorneqartariaqassooq.
Ilanngullugu aappassaaneerinninnermi saqqummiussaqarninni oqaaseqarninni, aamma immaqa tuaviupilunnerup kingunerisaanik, oqaatiginngitsuugara Inuit Ataqatigiit oqaluttuata amma oqaa-tigisaa tassaavoq piniarnermut nakkutilliisoqarnermi aningaassalersuinermut tunngasoq, taana aamma uanga isumaqatigilluinnarakku ikinnerussuteqarlutik noqqaassuteqarnerat. Tassami dans-kit naalagaaffiata tassunga atatillugu aningaasaleeqqataasariaqarnera ilanngullugu isumaqarpunga eqqartorneqartariaqartoq.
Oqaaseqarninni ilaatigut nunatta karsiata aningaasat tigoriaanaat uninngasuutai piffissami sivisungaatsiartumi 1,3 milliard-init 1,4 millard akornanni amerlassuseqartutut oqaatigineqartarput kisianni tupaallaatiginngitsiarpara ullumikkut Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup oqaati-gimmagit 6-700 million missaaniittut, paasinerlussimanngikkukku.
Taakkutsitaa eqqarsaatigalugu aningaasat tigoriaannaat pingaartumik Naalakkersuisut nikinne-ranni tassa qaammat septemberimi oqaatigineqarpoq 1,3-1,4 milliard misaaniittut. Taakkua anin-gaasarpassuupput, tassami takusinnavarput nunatta naatsorsuutaasigut kaaviiaartinneqartartut aningaasat 4 milliard sinneqalaartut.
Taakkualu 1,3 milliard-it qiviarutsigu kaaviaartinneqartartunullu nunatsinni naatsorsuutitut taku-sinnavarput aningaasat uninngasuutigineqartut aammalu sillimmatigineqartut amerlasoorujussuussut, naallu inuiaqatigiinni pisariaqartinneqartut iluarsaatassat assigiinngitsut atorfissaqartinneqartut annertoorjussuussut tamatta nalunngilagut.
Taamaattumik isumaqartungaana uanga aningaasat immaqa pitsaanerusumik aammalu tamak-kiinnerusumik sulitissinnaagaluarigut tamaasaanngikkaluartoq, soorunami sillimmateqartoqartariaqarpoq aamma sillimasariaqarpugut aningaasanik tigoriaannarnik, kisianni pisariaqassanerluni 1,5 milliard angungajallugit sillimmatitut uninngasuutigissallugit?
Immaqa o,5 milliard isumaqarama aningaasat sillimmatissat qanoq amerlatigisut landskarsip uninngatittariaqarai killilerneqartariaqartut, imanngitsoq aningaasat sinneqartoorutigineqarsinnaasut tamaasa katersuinnarlugit milliard-it arlalinngorlugit uninngatissagigut.
Aningaasat pisariaqartinneqarput tamaattumillu inussiarnersumik Naalakkersuisut qinnuigissavakka periarfissat tamatumani qanoq ittuunersut misissoqqullugit, imaanngilaq aningaasat tamarmik imaasiallaanaq nungunneqarnissaat eqqarsaatigigakku taamatut eqqarsaasersortunga, kisianni qularnanngitsumik paasineqarpoq aningaasat pisariaqartinneqartut annertoqimmata inuiaqatigiinni aningaasat pitsaasumik atorneqarsinnaanerat aammalu sulisillugit erniortillugit utertinneqaqqissinnaaneri periarfissarsiuunneqartariaqarpoq.
Suliffissaaleqisut 3.000 sinnerlugit amerlassuseqarput agguaqatigiissitsinermi naatsorsuutit ilaatigut takutippat, taamaattumik ilaatigut suliffinnik pilersitsinissaq aamma suliffinnik ataavar-tunik pilersitsinissaq eqqarsaatigalugu ilumut aningaasat kaasarfimmi uninngatiinarneqassappat?
imaluunniit erniortillugit iluanaarutigalugit allamut sulisinneqartariaqarpat? Isumaqarpunga tamakku eqqarsaatit asuliinaanngitsut qaangiinarneqartariaqanngitsut.
Imaatigut angallannermut tunngatillugu ATaateraaq@-ikut A Tuullik@-kullu aamma soorunami eqqartorneqarput, uanga talittarfiit arlariit maani saneqqukkaanngakkit assorujussuaq eqqarsar-tarpunga taakku ASaqqik Ittuk@-kut arlaat takanani uninngaanartoq ilami qanormi taavaana pine-qarniartoq?
Nalunngilarput taakku ilaat tuniniarneqaraluartoq kisianni qanoq pisoqaqqinniarpa? takanani pitussimaanarniarpat? aamma ingerlanneqarnerat soorunami akeqassaaq, tamaattumik isuma-qarpunga soqutiginartoq aamma taasuma tungaatigut qanoq nikeriartoqaqqissinnaanissaa paasis-sallugu.
Kiisalu nuannaarutigaara Isumaginninnermut Naalakkersuisup utoqqarnut innarluutilinnullu aningaasaliissutinut tunngasut erseqqissumik nassuiaateqarfigimmagit, kisianni innarluutilinnut tunngatillugu aningaasanut sinnersuumi matumani ilaatigut eqqartorneqarpoq malittarisassanik sukaterinissaq.
Sukaterinissamut tunngatillugu ilaatigut aarleqqutigisara tassaavoq ullumikkut inuit taamatut tamakkiisumik sulisinnaajunnaarsimasut, utoqqaat aammalu allat nappaat imaluunniit allamik pissuteqarluni sulisinnaanera killeqalersimasoq ullumikkut pissutsit naapertorlugit inuit taakkua pisartagaqartinneqartut uiusup nuliaasulluunniit isertitai naatsorsuutigigalugit annertussusilerneqartarput .
Uangalu soorunami inatsisartunut ilaasortaagama inunnik saaffigineqartarpunga ilaatigut taama-tut atugaqartunik, allaat tupigusuutigalugu paasisimavara inuit ataasiunngitsut taamaallat qaam-mammut 4-500 kr.-it missaanaanik tigusartagaqartut, pissutigalugugooq uiusup nuliaasulluunniit sinnera isumagisariaqarmagu. Ilumut inuit taamaattut misigissutsimikkut sakkortuumik nam-minneq allaat kinaasuseerutipajaarsimasutut misigilersimasunik, naapillugit oqaloqatigalugillu tupinnaqaaq. Allaat ajukkuttunngorlutik aapparminnut pilersarput, tamakkua isumaqarpunga aamma isumagin-ninnermut tunngasut eqqartorneqalerpata ilanngullugit eqqartorluarneqartariaqartut.
Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisup nunaqarfinni tunisassiorfiit tunitsiviillu pillugit suliffeqarfissuarmik isumaqatiginninniarnissaanut tunngatillugu aappaatigut pakatsissutigilaarpara 1998 ikaarsaariarnissamut annerusumik atorneqarnissaa ilimsasaarutigimmagu.
Tassami ilaatigut nalunngilarput nunaqarfiit ataasiakkaat pingaartumik uagut kommuneqarfitsinniittut aamma neriorsorneqartareerput pingaartumik upernassaq qinersinissaq sioqqutilaarlugu Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq Ilulissat Kommuunianiikami nunaqarfiit ilaat neriorsorpaa tunisassiorfimmik pilersitseriaanaasoq.
Taamatut neriorsuinerit ungavarterneqartuartarneri aappaatigut qattunnarsivoq. Taamaattumik sulerusussuseq aamma Isumaginninnermut Naalakkersuisup nunaqarfinni tunisassiorfiit pillugit piumassusaa isumaqarpunga Naalakkersuisut annerusumik tusaanniartariaqaraat.Suliassat qilanaarluta suliarisarpagut aamma suulluunniit ajornartorsiutigineqartut tuaviinnarsuaq qarsu-pittumik oqaluusserineqarnissaat perusunnanngeqaaq.
Sikublok-imut tunngatillugu uanga Naalakkersuisuminngaaniit atera toqqaanartumik taaneqarmat uanga aamma tassunga oqallinnermut ilanngutilaarusuppunga, tassa erseqqissaatigissavara Sikublok pillugu nalunaarusiami uanga ilisimatinneqarlungalu peqataatinneqannginnama.
Taamaattumik pisuutitsiniarneq immaqa allamut sanguteriarneqarsinnaasappat uanga atera asuli taaneqartariaqanngilaq, kisianni ilumoorpoq 19. februar 1997-imi Sikublok-i Narsarsuarmi soqutigalugu atoqqaartinneqarmat najuusimavunga, kisianni tamatuma kingorna nalunaarusiornernut allanulluunniit peqataasimanngilanga aamma aperineqarsimanngilanga.
Manasse Berthelsen, Inuit Ataqatigiit:
Siunnersuutigisama ilinniartut qarasaassianik pisinissanut aningaasanik attartortarnissaannut ataatsimiititaliamit ilassilluarneqarnera qujassutigissavara, unali ilinniartut atugaasa misissuiffigineqarnissaanik tunngasoq utaqqeqqaalaarniarlugu oqarnerat oqaaseqarfigilaasavara.
Ukioq manna ilinniagaqartut atugarisaat pillugu misissuineq ingerlanneqarsimavoq, kisiannili akissutigineqartut ikippallaarneri pissutigalugit taana atorsinnaanngitsutut naliliiffigineqarsimalluni.
Massakkut aappaagumut pilersaarutigineqartoq paasivara, kisiannili akikinaarsimanngilaa KIK-ip taamatut misissuiniarnini, tassami Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Pisortaqarfimmiit aningaasanik 40.000 kr.-inik pilliutigalugulu Danmark-imi ilinniagaqartut isumasioqatigiittarnerat.
Neriuutigaara una ilinniartut atugarisaannik misissueqqinnissamut taamatut aningaasaliiniarnermi Danmark-imi ilinniagaqartut isumasioqatigiitarnerat pilliutigineqassanngitsoq tassami sumut in-gerlanitsinnut annertuumik tikkuusisuusarmat, taamaammat taasuma atoqqilernissaa kammat-tutigissavara allatigullu KIK misissuinissamut atorfissaqartitsinissaata tusaalluarneqarnissaa Naalakkersuisunut kaammatuutigissavara.
Kristine Raahauge, Siumut:
Nanortalimmi imeqarnerup
aaqqiiffigineqarnissaa pillugu nukingisaarinerup taasumallu Siumu-miit Inuit
Ataqatigiinniillu taperserneqarnera pillugu Naalakkersuisut akissuteqaataanut
oqaa-seqalaarniarpunga.
Tassa neriuutigigakku Naalakkersuisut
akissuteqarnermini periarfissat pingasut eqqartugai sulia-nut
ingerlareersimasunut kinguarsaataasanngitsut, tassami imaakami Inatsisartut
aningaasanik pilersaarusiornerminni 1996 aamma 1997-imi tunulequtarisimammassuk
eqqaaneqartut pingajuat tassa imeqarfimmik tasiusalioqqinnissaq imeqarfimmut
sillimmatissatut taanalu 17 million-inik naleqartussaq aallaavigalugu
suliarineqarsimammat.
Taavalu aamma nunaqarfinni
timersortarfeeraliornissat eqqartorneranni Siumup oqaaseqaataanut tapersiiniarpunga, tassami Atammimmi
timersortarfeeraliornissaq pillugu atammimmiut innut-taasut
annertungaatsiartumik suliniuteqarsimapput aningaasanillu aamma
katersisimallutik. Taa-maattumik neriuutigaarput tulleriiaarinissami aamma
taakku isigineqassasut.
Konrad Steenholdt, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut
Ilageeqqarnermullu Naalakkersuisoq:
Manasse Berthelsen-ip taatsiagaanut
tunngatillugu soorunami qujanarpoq siunnersuumik taamak ittumik maannga
anngutaqarmat.
Kisianni tassa ilinniartut atugaannik
misissuinermi taana ilaareerpoq ilaatigut taakku nammineerlutik
ataasimeeqqatigiittarnernut, tassa DKIK-imeersut KIK-imeersullu ilaatigut
erseqqilluinnartumik piumasarisimavaat tulliani isuqatiginninniarnissani
ilaasariaqartoq qarasaassianik ilinniar-nerminnik namgitsisut
atortorissaarutaasa taakkua pissarsiariniarneranni aningaasatigut
oqilisaaf-figineqarsinnaanissaat.
Kisianni tassani nalilersugassami
ilaasutut ingerlatereersimavarput, tamaattumik uangattaaq Man-narsituut
ajuusaarutigaara misissuineq siulleq KIK-imit nammineq ingerlanneqartoq
iluatsissimanngimmat kisianni neriuppunga tamanna pillugu piaakannersumik
upernaaq tulleq akissuteqar-sinnaajumaartugut inerneri takulaariarlugit.
Piumassuseqarpugut amma
taperserserusuppagut periarfissat taamaattut Naalakkersuisoqarfinniiit
aammalumi periarfissaq misissorluassavarput. Taanaana erseqqissumik
oqaatigilaarniarlugu ilaatigut ataatsimiinermi tassani erseqqissumik
nammineerluni taakkunannga tamanna piumasa-rineqarsimammat, tamakku
ilanngullugit nalilersorneqartariaqartut.
Paasissutissatut una amma
ilanngutilaarlara; ilinniartuunersiutit ilumoorpoq aningaasartai ukiuni
arlaqartuni nikissimanngillat aammalu tassunga peqatigitillugu kolligiani
allanilu najugaqarnerminni nerisaqarnerminnilu akiliutigisartagaat aamma maannamut
nikisinneqarsimanngillat, tassa-lu massakkut misissuinermi
nalilersorniarneqarpoq qanoruna ililluta ingerlatiaqqinniartugut aningaasat
tunngaasigut pisartakkat ullutsinnut naleqqussarniarlugit.
Lars Sĝrensen, Inuit Ataqatigiit:
Saqqummiussassara innarluutilinnut
tunngassuteqarpoq. Naalakkersuisut siunnersuutaanni ersarissorujussuarmik
takuneqarsinnaavoq, uffa Isumaginninnermut Naalakkersuisup oqaatigigaa
innarluutilinnut tunngasut ataatsimut isigalugit aningaasartai amerlineqarsimasut.
Kisiannili Naalakkersuisut
sipaarniarnerminni ersarissorujussuarmik oqaatigivaat ullinnarni
innarluutilinnut ikiortinik taasartakkagut - stĝtteperson-it - 10 procent
angullugu sipaarfigineqassapput. Aaamma Naalakkersuisut angalanermut tunnagtillugu
oqaatigivaat ukiut tamaasa angala-sarnerit ukiunut marlukkuutaartinneqarnissaat
aamma siunnersuutaapput. Taamaattumik ataat-simut isigalugu innarluutillit
atugarisaat pitsanngortinneqarnatik kisiannili
ajorseriartinneqarsimapput.
Isumaginninnermut Ataatsimiititaliarsuarmi
sulinitsinni aamma Naalakkersuisut ilisimasariaqarpaat 1996-imi ukiakkut
Inatsisartut ataatsimiinnitsinni akuersissutiginikuuvarput FN-ip
innarluu-tillit pillugit atugarisaassut pitsanngorsarneqarnissaannik
saqqummiussaq eqqarsaatigalugu nunarput taamatut suliniuteqartussatut
oqaatigineqarnikuuvoq.
Innarluutilinnut pitsanngoriaatsit
ataatsimut isigissagaanni tamaallaat Finanslov eqqarsaatigigaanni
ataasiinarmik pitsanngoriaatissatut oqaatigineqarsinnaavoq tassalu; nunatsinni
siunissaq ungasinnerulaartoq eqqarsaatigalugit ulluinnarni kalaallisut
taalluaanarlugu; Abeskyttet uenheder@
nunatsinni pilersuinissaq taana Finanslov-imi siunniunneqarsimavoq
taakkulu aningaasat Naalakkersuisup ujatugai tassaniittutut ataatsimut oqaatigineqarsinnavoq.
Massakkummi nunatsinni innarluuttilinnik
sullissineq naammaginanngitsorujussuuvoq innarluu-tillit kommunini
ataasiakkaanni ataatsimoortinneqarput bokollektiv-inik taaneqartartuni,
innar-luuttaat apeqqutaatinneqarneq ajorput taakuuppullu Finanslov 1998-imi
pitsanngoriaatissatut Inatsisartut massakkut oqaluusserisaat. Kisianni
oqartariaqarpugut ataatsimut isigissagaanni in-narlutilinnut annertunerusumik
Finanslov pitsanngoriaatissanik
takussutissqanngilaq.
Aammalu Lars Karl-ip oqaaserisaanut
tunngatillugu TB II-imut atereerneqarnikuusut soorunami taakku
suneqarsinnanngillat aammali sipaarniarnermi siunnersuutaassut taamak
aningaasat amer-latigisut aammali pisariaqartitsineq nunatsinni taamak
annertutigisoq aammalu innarluutillit sa-pinngisamik innarluutaa
apeqqutaatillugu immikkoortineqarnissaat siunertaralugu suliniutit taa-mak
annertutigisumik ilanngartorneqarnissaat soorunami Inuit Ataqatigiinniit
akuersaarsinnanngilarput.
Partiinullu ilungersortumik oqaatigeqqissavarput
pitsanngoriartitsissagutta taava sipaarfiginagit aammattaarli nunatta FN-ip
innarluutillit atugarisaat pitsanngorsartinneqarnissaat taakku
pitsann-gorsaavigineqassappata taava aamma aningaasanik suli amerlanerusunik
immikkoortitsisariaqarnissaq saneqqunneqarsinnanngikkaluarpoq, piumasaqaatit
aammalu tassunga tunngatillugu aaq-qiinniutissat eqqarsaatigissagaanni.
Taamaattumik innarluutillit atugarisaat
ataatsimut isigissagaanni kommunit nammatassaat allatut ajornartumik
amerlisussaapput ilaatigut aamma tassani sipaarniarfigineqarput annertuumik
innar-luutillit maannakkut Namminersornerullutik Oqartussanit akilerneqartartut
ilaatigut soorlu nap-parsimavimmut unittariqarnernik kingunillit aammalu
innarluutillit utoqqaat illuiniittariaqartarneranut tunngassutillit, taakkua
sulisui Namminersornerullutik Oqartussanit akilersorneqarput.
Siunissamilu naatsorsuutigisariaqartoq
tassaavoq allatut ajornartumik kommuunit taakkua nammattalissagaat
naatsorsuutigisariaqartoq. Kisianni ilumut ataatsimut isigalugu innarluutillit
atugarisaat pitsanngoriartutut oqaatigineqarsinnanngillat, kisiannili uani
ilumoornerassavara pisa-riaqarpoq innarluutillit assigiinngitsunut
agguaanneqartarnissaat. Taana qujassutigivarput Naalak-kersuisut
eqqumaffigiumammassuk inatsisissaq una aqqutigalugu.
Mikael Petersen, Isumaginninnermut Naalakkersuisoq:
Immaqa pissutissaqarpallaanngikkaluarpoq
maannga oqaluttarfimmut qaqeqqissalluni, isuma-qarpunga siornatigut
oqaaseqarninni akissuteqaatikka ersarereersut aamma Inatsisartuni ilaasortat tamarmik Aningaasanut Inatsisissamut
siunnersuutikkut innartuutillit atugarisaat sutigut aqqutis-siunniarneqarnersut
takusinnaasaraat.
Imatut isumaqalersitsiniartoqassanngilaq
Naalakkersuisut innarluutillit ajornerusumik atugaqar-nissaanik suliniuteqartutut
isitinniarsaralugit, taamaattoqassanngilaq aamma tamanna
siuner-taanngilluinnarpoq, innarluutillit atugarisaasa pitsaanerulersinnissaat
siunertaavoq.
Utoqqaat atugarisaat
pitsaanerulersinnissaat aamma tassuuna suliniarnermi Inuit Ataqatigiit suleqataaniarnerit
ersarilluinnarmat nuannaarutigaara. Oqallinnerit annertuut ingerlatissavavut
kisianni aamma pitsanngoriaatissanik sulinermi aningaasatigut naligisinnaasaat
ilanngullugit nalilersorneqartariaqarput.
Inuit Ataqatigiinut una erseqqissaatigilaarlara;
innarluutilinnut paaqqinnittarfinni institution-ini tamani sipaartoqanngimmat,
pitsaanerungaartumik aqqiissuteqarniarpoq. Sumi ersikkami innar-luutilinnut
paaqqinnittarfinnut sipaarniarnerput?
Isumaqarpunga tamakkua paasissutissanik
ersarinnerulaartunik pissarsiffigissagisi, paasissutissat tassuuna
amigarsimappata taava piareersimavugut paasissutissanik annertunerusunik
tunniussaqassalluta.Paaqqinnittarfinni innarluutilinnut sullissivinni ajornerusumik
sullissinerup aaqqinne-qarnissaa siunertarineqanngilaq aamma tassani
sipaartoqanngilaq.
Peqqussutit assigiinngitsut
sukaterneqarnissaat isumaqanngilaq innarluutillit imaluunniit utoqqaat
atugarisaassa ajornerulernissaanik aqqutissiuussiniarnermik, taamatut
oqalunnitsinni pitsaanerulersitsiniarneq aamma siunertaralugu peqqussutit,
kaajallaasitat allallu aaqqissuunneqarneranni
soorunami sukaamiisariaqarpoq pitsaanerusumik sullissineq
aaqqinniarlugu.
Qasungasumik aqutsigutta sullissineq aamma
soorunami qasungavallaasaaq, imatut paasineqassanngilaq sukaterineq
ajornerulersitsinermik, killilersuiniarnermik. Naamerluinnaq, kisiannili
pissutsinik pitsaanerulersitsiniarnermik paasineqartariaqarpoq.
Taamatut erseqqissaateqalaarpunga
innarluutillit utoqqaallu pillugit Naalakkersuisuni ajornerusu-mik
sullissinissamik aqqutissiuussiniartoqanngimmat, kisiannili
pitsaanerulersitsiniarnermik.
Finn Karlsen, Ataatsimiinnermik aqutsisoq:
Taamaasilluni 1998-imut Inatsisartut
aningaasanut Inatsisissaannut siunnersuutip aappassaaneerluni
oqaluusserineqarnera naammassivoq, taava massakkut taasisaqattaasaagut. Tassa
inassute-qaatit pillugit taasititsinissat taaneqartuni Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap inassuteqaataanni ikinnerussuteqartut oqaaseqaataat ilaapput.
Siulleq; konto pingaarneq 50.07.13
Piniarnermut nakkutilliisut pillugit amerlanerussuteqartut konto-mi pineqartumi
aningaasaliissutissat akuersissutigineqarnissaat allanik saniatigut
uparuaa-teqaratik inassutigaat, taava ikinnerussuteqartut konto-mi tassani
aningaasat pineqartut akuersis-sutigineqarnissaat ikinnerussuteqartut aatsaat
pissasoq inassutigaat, piniarnermut nakkutilliinerup aningaasalersorneqarnissaa
qallunaat naalagaaffianit isumaqatigiinniutigineqassappat.
Tassalu taana ikinnerussuteqartut
allannguutissatut siunnersuutaa taasissutigissavarput, tassungalu
isumaqataasut nikiveqqussavakka; 8. Tassunga akerliusut nikiveqqussavakka; 22,
tassalu oqaa-tigissavara taasinngitsoortoqanngilaq. Taamaasilluni
amerlanerussuteqartut inassuteqaataat akuer-sissutigineqarpoq.
Aappaat; allannguutissatut siunnersuut nr.
36,37,38 aamma 39 taaneqartut tassaapput in-narluutillit isumagineqarneranut
tunngasut. Amerlanerussuteqartut siunnersuut akuerineqarsinnaanerarpaat
aningaasaliissutilli sulinngiffeqarluni akiliunneqarluni angalanernut tunngasut
pinnagit.
Taavalu ikinnerussuteqartut aningaasat
atugassanngortinneqartut akuersissutiginngilaat. Ikinne-russuteqartut
siunnersuutaanut isumaqataasut nikueqqussavakka; 6. Ikinnerussuteqartut
siunner-suutaanut akerliusut nikueqqussavakka; 23. Taaseqataanngitsut; 1.
Pingajuat: Allannguutissatut siunnersuut
nr. 7-imiit 35-imut aamma 40-imiit
100-imut, Anin-gaasaqarnermut ataatsimiititaliap isumaqatigiilluni
inassuteqaataa Inatsisartut isumaqatigiissutigisinnaanneraat
taasuissutigineqassasoq.
Siunnersuut 7-immit 35-imut aamma 40-imiit
100-imut isumqataasut nikueqqussavakka, tassa una Aningaasaqarneermut
Ataatsimiititaliap isumaqatigiilluni inassuteqaataa Inatsisartut
isumaqa-tigiissutigisinnanneraat taasissutigineqassasoq tassa taana, tassunga
isumaqataasut nikueqqussavakka; 30, tassa najuuttut tamarmik. Immaqa
paatsuunnganalaarsinnavoq allannerata kalaallisut nutsernerani immaqa
uumminalaarsimavoq.
Sisamaat: Sulissutigisassami 01.07-imut allannguutissatut
siunnersuutit taasissutigineqarnerat
taakkunani Ulluinnarni Aqutsisunermut Ataatsimiititaliaq
isumaqatigiilluni inassuteqarpoq, ulluinnarni aqutsisut inassuteqaataanut
isumaqataasut nikueqqussavakka; 30. Paatsuungasoqannguatsiarpoq, tassani
pivakka Ulluinnarni Aqutsinermut Ataatsimiititaliap inassuteqaataat
01-iminngaaniit 7-imut allannguutissatutut siunnersuutaat,
taaginngikkaluarlugit uaniikkamik, tassa imappoq ulluinnarni aqutsisut
forretningsorden aamma Akulliit Partiiat aamma Katusseqatigiit tassani
ilaapput.
Taava massakkut taakkua
taasissutigineqareerneranni - tassa taanna ilanngunneqar-simannginnami-
Aningaasanut Inatsisissap taamatut isikkoqarluni pingajussaaneernissaminut,
taakkua taasissutigineqareersut sinnerinut isumaqataasut mikueqqussavakka; 30,
tassa najuuttut tamarmik. Tassa nutserneqaneri ilaatigut allanneqanngitsoorneri
amigaramik assut uuminarpoq, kisianni tassa neriuppunga paasinassasoq.
Oqaluuserineqarnera naammassivoq.