Oqaluuserisassani immokkoortoq 39-1 |
|
||
Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera |
Ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat
Anders Andreassen:
Inatsisartut suleriaasianni ' 3, immikkoortoq 2 malillugu Naalakkersuisut
Siulittasussaat siulliullugu qinerneqassaaq suleriaatsimi ' 12, immikkoortoq aappaat malillugu qinersinermut
malittarisassat taakku malillugit. Allatut oqaatigalugu qinersinermi
aallaqqaammut amerlanerussuteqarluarnissaq piumasaqaataavoq, tamanna
anguneqassanngippat uterfigeqqissavara.
Taavalu apeqqutigissavara
qinigassanngortinniartunik siunnersuutissaqartoqarnersoq. Mikael Petersen.
Mikael Petersen, Siumup oqaaseqartua:
Naalakkersuisut Siulittaasussaattut
Siumumiit siunnersuutigaarput hr. Jonathan Motzfeldt.
Daniel Skifte, Atassutip oqaaseqartua:
Atassutip partiia sinnerlugu
siunnersuutigaarput Naalakkersuisut siulittaasussaattut hr. Jonathan Motzfeldt.
Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:
Akuliit Partiianninngaannit
nuannaarutigalugu matumuuna nalunaarutigissavara siulittaasussamut,
Naalakkersuisut Siulittaasussaattut taaseqataaffigissagatsigu hr. Jonathan
Motzfeldt.
Anthon Frederiksen, Katusseqatigiit:
Kattusseqatigiinniit soorlu siullermik
oqareernittuut amerlanerussuteqartut isumaat ataqqiumavara aammalu
siunnersuutigineqartoq taamaalillunga aamma tapersersorniarlugu nalunaarutigalugu.
Anders Andreassen, Inatsisartut
Siulittaasuat:
Tassa maannakkut nalunaarutigissavara
tassa ataasiinnarmik siunnersuuteqartoqarmat. Tassalu hr. Jonathan Motzfeldt,
Siumut. Taanna kisimiilluni massakkut qinigassanngortippoq.
Taavalu massakkut ilaasortat hr. Jonathan Motzfeldt-imik
taasiniartut qinnuigissavakka nikueqqullugit.
24.
Taavalu qinigassanngortittumut
akerliullutik taasiniartut qinnuigissavakka nikueqqullugit.
Akerliusoqanngilaq.
Kiisalu taaseqataanngitsut
qinnuigissavakka nikueqqullugit.
6.
Taamaalilluni hr. Jonathan Motzfeldt,
Siumut, Naalakkersuisut Siulittaasussatut qinerneqarpoq.
Naalakkersuisut Siulittaasortaavat
qinnuigissavakkit suleriaatsimi ' 4, immikkoortut pingajuat malillugu
Nalakkersuisunut ilaasortassanik marlunniit arfinilinnut amerlassuseqartunik
qinigassanik nalunaaruteqaqqullutit. Taavalu Naalakkersuisut
Siulittaasortaavat qinnuigissavara oqaaseqaqqullugu.
Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut
Siulittaasuat:
Uangattaaq qinigaaninnut qujallunga taamak
amerlatigisunik qinerneqarnera qamuuna qujassutigaara. Aamma suliassanut taanna
tunngavigissavara taamatut tapersersorneqarnera. Aamma inatsisartut
siulittaasortaavat pilluaqquniarpara Anders Andreassen. Ilumut nuannerpoq aamma
oqarnerit isumaqatiginarpoq. Suna tamarmi ataasiulersutut ippoq aamma una
Tunumi qinigaanerit malugaarput malugiuarsimallugulu, kisianni Tunu uatsinnut
soorlu qaninnerulersoq aam- ma ullumikkut malugigipput aamma tamatumuunakkut
illit nunaqqatitillu aamma Tunumiut pilluaqquagut.
Inatsisartut Naalakkersuisullu pillugit
inatsisartut inatsisaanni ' 3, immikkoortoq 4 naapertorlugu
Naalakkersuisunut ilaasortat ataatsikkut qinerneqartarput. Matumuuna inuit
arfinillit Naalakkersuisunut ilaasortassatut inassutigaakka uku:
Aningaasaqarnermut, Ineqarnermullu
Naalakkersuisoqarfimmut inassutigaara Daniel Skifte, Atassut. Suliassaqarfimmut
ilaapput missingersuutit naatsorsuutillu nammagassat suliassallu
agguataarneqarnerat, ataatsimoortumik tapiissutit, aningaasaliisarnerup
pilersaarusiorfigineqarnera, ineqarnermut tunngasut, sanaartortitsinermut
aqutsisoqarfik, misissueqqaarnerit, kisitsisitigut paasisassarsiornerit,
akileraarutit akitsuutillu, akissaatit, atorfinititsisarnermullu apeqqutit
tamanut tunngasut aamma sulisoqarnermut aqutsineq.
Taava aappassaattut
siunnersuutigaara Takornariaqarnermut, Angallannermut, Niuernermut,
Attaveqaatinullu Naalakkersuisoqarfimmut inassutigaara Peter Grĝnvold
Samuelsen. Suliassaqarfimmut ilaapput takornariarneq, niuerneq, nunat akornanni
niuernermik inerlatsineq, apeqqutit atuisartunut tunngasut, angallannermut
tunngasut, mittarfeqarfiit, attaveqaatit aamma paasissutissiisarnermut
atortulersuutit, qarasaasiaqarneq.
Pingajuattut siunnersuutigaara
inassutigalugu Paviaaraq Heilmann. Taassuma suliassarai inuussutissarsiornermut
tunngasut, tassungalu ilanngullugit aalisarnermut, piniarneq nunalerinerlu,
inuussutissarsiornermut, inuussutissarsiorsinnaanermullu inatsisiliorneq,
inuussutissarsiutinut tapersiisarneq aamma pisuussutinik uumassusilinnik
iluaquteqarniarnermi aqutsineq.
Taava tulliullugu inassutigaara
inatsisartunut ilaasortaq Marianne Jensen. Taanna Peqqinnissamut,
Avatangiisinut Ilisimatusarnermullu naalakkersuisoqarfimmut. Suliassanut
ilaapput peqqinnissamut tunngasut, imigassamut tunngasunut ingerlatsineq
inatsisiliornerlu, avatangiisinut tunngasunut aqutsineq, imaami avatangiisit,
pingortitami eqqissisisimatitsineq, pinngortitaleriffik aamma
ilisimatusarnermut tunngasutigut ingerlatsineq.
Taava tulliullugu inassutigaara
Konrad Steenholdt. Taassumap suliassaqarfigissagai Kultureqarnermut,
Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermut Naalakkersuisoqarfiit. Suliassaqarfiullutik
meeqqat atuarfiat, immikkullu atuarfiit, inuussutissarsiutinik ilinniartitaanerit,
ilinniarnertuunngorniarnerit, ilinniartitaanerit ingerlaqqiffiusut,
sunngiffimmi sammisassaqartitsineq, kulturimut tunngasut, tusagassiuisarneq,
katersugaasiviit, allagaateqarfiillu, atuagaateqarfiit, hĝjskolit aamma
ilagiit.
Kingiullullugu Isumaginninnermut,
Suliffeqarnermut, Pisortallu Suliffeqarfiutaannut Naalakkersuisoqarfimmut
pilersinneqartumut inassutigaara Mikael Petersen. Tassani suliassaqarfiupput
inunnik isumaginninneq isumannaallisaatitullu tunniuttakkat, isumaginninnermi
annertusaanissamik pilersaarutit, ullut unnuarlu paaqqinnittarfiit,
suliffissarsiuussisarneq, suliffissaaleqinermi akiuiniarneq, sullivinni
avatangiisit aamma teknik-imut tunngasut, amutsiviit, nukissiorfiillu
ilanngullugit.
Taama oqaaseqarlunga
Naalakkersuisunut ilaasortassatut taagukkakka, tassa Daniel Skifte, Peter
Grĝnvold Samuelsen, Paviaaraq Heilmann, Marianne Jensen, Konrad Steenholdt
aamma Mikael Petersen innersuussutigaakka inatsisartuniit akuerineqaqqullugit.
Anders Andreassen, Inatsisartut
Siulittaasuat:
Taava maannakkut inatsisartut ataatsimoortumik
Naalakkersuisut Siulittaasuata siunnersuutit saqqummiussai
akuersissutigissavagut imaaluunnit taakkununnga akerliusunut nalunaaruteqartoqarsinnaalluni.
Ilaasortat Naalakkersuisut
Siulittaasuata siunnersuutaanut taasiniartut akuerserusuttut qinnuigissavakka
nikueqqullugit.
24.
Taavalu siunnersuutinut
akerliullutik taasiniartut qinnuigissavakka nikueqqullugit.
Akerliusoqanngilaq.
Kiisalu taaseqataanngitsut
qinnuigissavakka nikueqqullugit.
6.
Taamaalilluni Naalakkersuisut Siulittaasuata
naalakkersuisunut ilaasortassatut siunnersuutai Inatsisartunit
akuersissutigineqarput.
Oqaatigissavara Inatsisartut
katersuunnerata ammarneqarnera pissutigalugu ataqqinartorsuar- mut Dronningimit
kiisalu Folketingimit Danmarkimilu naalakkersuisunut Savalimmiuni Lagtingimut
kiisalu aamma Islandimi Altingimut inuulluaqqussuteqarama.
Tulliulluni Naalakkersuisut
Siulittaasuat ammaanersiornermi oqalugiassaaq. Naalakkersuisut Siulittaasuat
qinnuigissavara oqaasissani saqqummiuteqqullugit.
Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut
Siulittaasuat:
Inatsisartut Siulittaasuat
ataqqinartoq, inatsisartuni ilaasortat ataqqinartut, asasakka innuttaaqatikka.
Siullermik inatsisartunut ilaasortat qamannga pisumik qutsavigerusuppakka
Naalakkersuisut Siulittaasussaannut, Naalakkersuisunullu ilaasortassanut
allanik qinersinermi taama atsigisumik tapersersuinerannut. Piffissami
siusinnerusukkut Naalakkersuisut Siulittaasuata Lars Emil Johansen-ip
tassaanngaannaq tunuarneraniit maannakkumut ingerlasumut partiit Siumut Atassullu
nuannersumik isumaqatigiinniarsimapput. Naalakkersuisooqatigiit nuannaarutigaat
partiit pineqartut suleqatigiinnissaminnut isumaqatigiissutaat tamanut
saqqummiussinnaasimagamikku. Tamatuma imarisai kikkunnilluunniit
tusarneqarsinnaapput.
Naalakkersuisut Siulittaasuat
tunuartoq Lars Emil Johansen aamma eqqaanngitsoorsinnaanngilara.
Ataaseq qularinngilluinnarpara nunap
naalakkersuinikkut aqunneqarnerani inuttalersuinerup taama
allanngortariaqalerneranut tunngaviummat illit kisimiivillutit aalajangernerit.
Illit taama aalajangernerit ataqqivarput. Tamannalu pissutigalugu
iliuuseqarpugut. Inissisimaffiit ataqqisaasoq inuttalerumallugu
ingerlaqqikkumallutalu.
Taama oqaaseqarluta ukiorpaasuarni
nuannersumik sulilluarfiulluaqisumillu landsrċdimi, inatsisartuni
naalakkersuisunilu. Nunarput aamma illit asasat inuilu pillugit
suleqatigiinnitsinni qujavunga. Inuiaammi illit aqqutigalutit ukiuni nunatta
inuisalu oqaluttuarisaaneranni naleqqiullugit sivisuumik ingerlasimasumi ukiut
amerlanngitsunik taaneqarsinnaagaluartut angusaqarluaataasimammata.
Suliffittaanni siunissami
ajunngitsumik tamanik kissaappatsigit aammalu alajaatsumik qangatullu
nuannertigisumik suleqatigiilernissarput qilanaareqaarput. Ikinngutiga asasara
Lars Emili qamannga pisumik qujanaq.
Ukiut inatsisartut naalakkersuisullu
suliffissaat nutaat aallartinneranni aamma inatsisartunut ilaasortat
suliassatsinnut ullumikkut aallartittumut qamannga pisumik tikilluaqquvakka.
Aamma suleqativut ataatsimiinnitta nalaani suli ulapaarnerulersussat
taamatorluinnaq tikilluaqquvakka.
Namminersornerulernitsinni
ikinngutaalluartut pilersinniarneqaneranilu suleqataalluartut ilaat
siusinnerusukkut namminersornerullutik oqartussani pisortat qullersaat Aqissiaq
Mĝller toqukkut peerummat annaavarput. Siulittaasup akuersineratigut Aqissiaq
Mĝller eqqaaniarlugu isersimasut nikueqqullugit qinnuigissavakka.
Qujanaq.
Nunatta ukiunut tusintilinnut
tulliuttunut ikaarsaarnerani inuuqatigiinnikkut oqimaaqatigiittuusumik
ingerlatsivigilernissaa, tassa atugarissaarnermik tunngaveqarluni
ingerlatseriaaseqalernissamut suliniutit aningaasarsiorniukkut periarfissanik
annertusaajuarnernut inuussutissarsiutinillu ineriartortitsiuarnernut
piumasaqaatinut oqimaaqatigiissillugit ingerlatsineq naalakkersuisut
kissaatigaat. Aningaasarsiornikkut periarfissanik annertusaaneq taamaallaat
aningaasarsiornerup tunaartalimmik aqunneqarneratigut inuussutissarsiortunullu
killiussatut piumasaqaatit naammattut aqqutigalugit isumannaarneqarpat siunissaq
ungasissoq isigalugu atugarissaarnermut tun-ngaveqarluni naammaginartumik
ingerlatsisoqarsinnaalissaaq. Naalakkersuisut suliniuteqassapput kommunit,
inuussutissarsiortut inuiaqatigiinnilu sulliviit allat paaseqatigalugit
peqatigalu-gillu.
Kingulissattami inuiqatigiinni
nakuullutik ilorraap tungaanut ingerlasunik kingornussassaqar-nissaat
isumannaagassaraarput. Kingulissatta pinngortitarsuarmik iluaquteqarnissaat
uagut iluaquteqarnitsitut atsigissappat avatangiisit pillugit sulinerup
nukittorsartuarneqarnissaa annertusarneqarnissaalu naalakkersuisut
pingaartippaat. Aamma avatangiisit pillugit sulinerup nukittorsarneqarneratigut
nunatsinni nioqqutissat pitsaassutsimikkut ilisarnaataat
qulakkeersi-matinneqassaaq. Taamaaliornitsigummi avammut tuniniaanerput nunat
tamalaat akornanni niuernermi ilisarnaataasumut, tassalu
unammillerneriartuinnarnermut nukittunerusumik pia-reersarneqarsimassammat.
Ilinniartitaanermi suliassat aamma
naalakkersuisunit immikkut qimerloorumaneqarput. Taamaaliornitsigut
inuussutissarsiortut pisariaqartitaat aamma inuiaqatigiinnut nunat tamalaat
akornan- ni nallersuussinnaasumut siunissami piumasaqaataajumaartussat
isumannaarniarlugit nunatsin- ni innuttaasut annertunerpaamik
sulisorineqarsinnaaleqqullugit.
Nunarsuaq kaajallallugu
sullissinerit annertusiartuinnartut iluaqutigalugit niueqatigut ingerlaqatigalugit
ineriartorsinnaassagutta nunallu tamalaat akornanni inissiffisssarput
nassaarisinnaas-sagutsigu pingaartuuvoq nunatta nunat tamaalaat akornanni
sullissisimanissaa sullissisinnaa-nissaa qulakkiissallugu.
Aningaasarsiornikkut
atugarissaarnikkullu tunngaveqarluni ingerlatsiniarnivut iluatsissappata ukiuni
tusintilinni nutaani ilorraap tungaanut avungarsuaq sunniuteqarsinnaassappata
naalakkersuisut siunertaraat taarsigassani akilersueriaatsit
ingerlateqqinnissaa. Taamaaliornikkummi aningaasanik atuisinnaanerput
erniatigut akilersuinitsigullu killilersorneqassanngimmat.
Naalagaaffeqatigiinneq
namminersortuunerlu aasaanerani oqaluuserilluareersimallugit nuannaarutigaara
paasigakku partiit naalakkersuisooqatigiit isumaqatigiissutigigaat
naalagaaffeqa-tigiinnerup tunngavia allanngortissallugu massakkut
tunngavissaqanngitsoq. Namminersorne-runerup pisariaqassutsi ukiut 18-t
ingerlanerani takutereerpaa. Namminersorneruneq immini ineriartortuartuuvoq,
nunarsuarmilu allani ineriartornermut ingerlaqataasussaalluni kisiannili
tunngavia, tassalu nunatta Danmark-illu oqaluttuarisaanermik tunngaveqarluni
atugassaqaqa-tigiinnerat maannamut allangortinneqarsinnaanngilaq.
Ungasinngitsukkut naalakkersuisut
aammalu Danmark-ip naalakkersuisuisa aatsitassanut tunngasutigut
aqqissuussinermik nutaamik isumaqatigiissuteqarsimapput. Aqqissuussinermi
tamatumani nunatta Danmark-illu naligiinnerat tunngaviuvoq. Tunngavik taanna
aamma allati-gut atuutsittariaqartoq, taamaaliornikkummi naalagaaffiup ilaanni
pingasuni innuttaasut assi-giimmik pitsaassusilimmik pineqartariaqarmata aamma
suliassaqarfinni ataatsimoorfiusuni piviusumik sunniuteqartariaqarlutik. Aamma
taakku naalagaaffeqatigiinnermi namminersornerulluni
oqartussaaffigileraluarlugilluunniit ingerlanneqartuni uterfigineqarsinnaapput.
Tamanna aallaavigalugu piffissami aggersumi ineqarnermut, peqqinnissamut,
nunanullu allanut tunngasutigut iluarsiissutissat pillugit naalakkersuisut
Danmarkimi naalakkersuisunik oqaloqatiginnilersaarput.
Nunarput nunarsuaq tamakkerlugu
suleqatigiinnermut pulajartuinnarpoq. Nunat Avannarliit aamma Nunat Avannarliit
Killiit suleqatigiinneranni nunarput nukittuumik inissisimavoq. Naak nunat
avannarliit ministeriisa siunnersuisoqatigiiffiata suleqatigiissitaanni
aalajangersaasartunit qaffasinnerusumik inissisimanissarput
kissaatigineqaraluartoq. Nunani Avannarleerni Killerni Inatsisartut
suleqatigiinnissamut siunnersuisoqatigiiffiat, massakkut nunat avannarliit
killiit siunnersuisoqatigiiffiannik taagorneqalersoq, ukiuni qaangiuttuni
suliniutinik nunat ilaasortaasut tassa nunatta, Island-i Savalimmiullu
ataatsimoorlutik soqutigisaannik arlalinnik pilersaarusiortarlunilu
pilersitsisarluni naammassinnittarpoq.
Issittuni suleqatigiinnissaq
issittumi siunnersuisoqatigiit aqqutigalugit aallartippoq. Avatangiisinut
tunngasutigut suleqatigiinneq aallartilluarpoq aammalu piuartitsinissamik
tunngaveqarluni ineriartortitsinissamut naammassiniagassat pillugit
periaasissat malittarisassallu inissaminnut periarpata suliassaqarfiit taakku
marluk siunissamik suliniarfissat pingaarnerit ilagilissavaat.
Suleqatigiinnerup tamatuma
pingaaruteqassusia erseqqissarniarlugu aammalu sanilitsinnut Canada-mut
niuernikkut attaveqarnigut nukittorsarumallugit danskit Ottawami nunanut
aallartitaqarfianni naalakkersuisut siunissami qaninnermi sinniisoqarfittut
allaffissamik ammaaniarput.
Naalagaaffiit peqatigiit nunat inoqqaavisa
pisinnaatitaaffiinik sulineranni aammalu nalagaaffiit peqatigiit
aaqqissuussaanerisa iluanni nunap inoqqaavi pillugit oqallittartumik
aalajangersumik pilersitsiniarnermi aamma nunarput malunnaateqarluarpoq.
Nunatta naalagaaffik tamalaat akornani isumaqatigiissutinut uagut nammineerluta
peqataaffigisatsinnut ingerlatseqataaffigisatsinnullu ileqquusumik
ataqqinnittuunera naalakkersuisunit ingerlateqqinniarneqarpoq. Tamanna EU-mut
imaani pisinnaatitaaffinnut naalagaaffiit tamalaat arfanniartarnerannut aammalu
nunanut allanut sanilitsinnut aalisarneq avatangiisillu pillugit
isumaqatigiissutinut aamma atuuppoq. Nunanut allanut pissusissamisoortumik
isumaqatigiisssutit aammalu isumaqatigiis-sutit nalinginnaasut
namminersornerullutik oqartussat pilersinneqanngikkallarmata Danmark-imik
isumaqatigiissuteqartarsimasut allanngorterneqarnissaat siunertaralugu
naalakkersuisut sulissuteqarniarput.
Tamatumani pingaartumik pineqarpoq
Danmarki USA-lu illersornissamut isumaqatigiissutaat 1951-meersoq. Pituffiup
sakkutooqarfinngortinneqarnera pisimasut tamakkununngalu atatillugu ukiut
ingerlanerini nipangiussiinnarnerpassuit nunatta Danmark-illu akornanni
pissutsinut pitsaasunut kanngunartuliornerupput. Ullummi qaangiuttut
uteqqissanngillat, kisiannili siunissami inuiaqatigiit kalaallit
qulaatiinnarlugit iliortoqartannginnissaa qularnaartariaqarparput. Taamaattumik
nunarsuup pinngortitaassutsimigut pissusiviisa ilaat ataqqillugu, tassa
aallaavigalugu nunatta Danmark-illu akornanni atlantikumik taasakkatsinni
imarpissuaqarneranik aamma nunatta sillimanissamut ingerlatseriaaseqarnerata
nunatsinni namminermit qanoq iluseqartinneqartariaqarnera tunngavigalugu
danskit amerikamiullu naalakkersuisuinut illersornissami isumaqatigiissutip
annertuumik allanngortinneqarnissaanik nutarterneqarnissaanillu
piumasa-qaativut sakkortusiniarpavut. Sakkuutissiat atomimik qaartartortallit
qaartaataasa nunatsinni toqqortarineqarsinnaanera pillugu RAND-ip
nalunaarutaanik taagorneqartoq sammeqqilertinnagu USA-p Rusland-illuunniit
saaffiginnissuteqarumaarnissaasa utaqqimaarneqarnissaanik Danmark-imi
naalakkersuisut isummernerat maani naalakkersuisuinit isumaqatigineqarpoq.
Naalakkersuisut aningaasaqarnikkut
ingerlatseriaaseqarnerat oqimaaqatigiissumik aningaasa-lersoriaaseqarnikkut
taarsigassanillu taarsersuinikkut inuussutissarsiornikkut ilorraap tungaa-nut
ineriartortitsiviusumik aammalu atugarissaarnikkut suliffissaqartitsinikkullu
nammaqatigiissumik aningaasassaqarnikkullu patajaatsumik
ineriartortitsinissatsinnik qulakkerisuussaaq. Akileraarutit innuttaasullu
inuuniarnerminnut aningaasartuutaasa qaffatsaaliorneri naalakker-suisunit
ingerlateqqinniarneqarput massakkumut aningaasartuutikillisaalluni
ingerlatsineq akit allangorarnerannut sunniuteqarpoq, tassa nunatsinni akit
Danmark-imi akinut sanilliullutik 1997-imili qaffakkiartunnginnerummata, tassa
Danmark-imut sanilliussinikkut akileraarutinik allangortitsisoqan-nginnera
inuuniarnermi aningaasartuutikinnerulernermik ilaneqarnermigut Danmark-imi
akissarsiat qaffariartorneranni kigaannerusumik qaffariartorsimavoq.
Tamatumin-ngalu allanik ilanngussinngikkaluarluni unammillersinnaanerput
taamaalilluni pitsanngoriartinneqarsimavoq. Naalakkersuisut
missingersuutissiorniarput sanaartortoqarpallaalernissaa aningaasaqarnikkullu
taamaalilluni atuivallaalernissaq pinngitsoorniarlugit, taamaattumik
suliassaqarfinni naalakkersuinikkut pingaartitani suliniarneq
pingaarnersiueqqinnermik tunngaveqassaaq.
Suliassaqartitsinikut ineriartorneq
1994-miilli nunatsinni ilorraap tungaanut ingerlavoq, taamaattumik isertitat
akileraaruteqaataasussat 1994-miit 1995-mut 6%-mik amerleriaateqarput. Taama
isertitaqarnerusalerneq aamma 1996-mi nangeqqinneqarpoq, tassalu pitsaasumik
ineriartornerup nangeqqinneqarnissaa qularutissaanani. 1996-mi
suliffissaaleqisut ikilerialaarput, inussutissarsiortullu tunngaviisa
pitsanngorsartuarnerisigut taama ilorraap tungaanut ineriartorneq naalakkersuisunit
ikorfartorniarneqarpoq.
Ataatsimut isigalugu aamma kommunit
aningaasaqarnerani isertitat amerleriaateqarput. Kommunini ataasiakkaani
pissutsit assigiinngillat. Kommuni akileraarutinik amerlanerusunik isertitaqarfiunngitsuni
pingaartumilli isumaginninnermut atuarfeqarnermullu amerlanerusunik aningaasartuuteqartariaqartuni
aningaasalersuinissamut ajornartorsioriartorneq alliartorpoq. Inuttusiartornermi
meeqqat, inuusuttut utoqqaallu amerliartuinnassangatinneqarput ukiunilu
aggersuni suli tamanna ingerlaqqissalluni. Innuttaasut akornanni sulisinnaasut
siunissami ikiliartorusaassapput. Kommuni akit pissusiisigut malussajassusiat
Namminersornerullutik Oqartussat tamatumuuna malussajassusiannit
annertuneruvoq.
Naalakkersuisullu naliliipput
1998-mut aningaasanut inatsisissamut siunnersuummi suli annerusumik
aningaasaliissutissat allatut agguaataalernissaat pisariaqartinneqassasoq.
Naalakkersuisut KANUKOKA peqatigalugu kommuni aningaasalersueriaatsimi
pissutsit nutaat pillugit misissuisitteqqissaarneq ingerlappaat.
Naalakkersuisut aningaasaqarnikkut pissutsit malinnaavigeqqissaarpaat kommunit
aningaasaqarniarneranni ataqatigiinneq qularnaarniarlugu.
Tamatumani suliniutit suut
Namminersornerullutik Oqartussat pisariaqartinneqarnersut aamma
nalilersorlugit. Naalakkersuisut anguniagaraat kommuni iluarsaaqqinnermi
ataatsimiititaliarsuup kommunit Namminersornerullutillu Oqartussat akornanni
nammagassat allatut agguaanneqartarnissaat pillugu ilassutaat 1999-mut
aningaasanut inatsimmi piviusunngortinniarneqassasut. Kommunit
aningaasalersuinerup siunissami allanngortillugu ilusiligaanissaanik kommuni
akinut malussajassusiat eqqaamaniarneqassaaq. Aammalu pisinnaatitaaffinnut
aningaasaqarnermullu akisussaassuseq pillugu tunngavissat
malitsigiissinneqassallutik. Naalakkersuisut anguniagaraat tamatumani aamma
nunaqarfinni aningaasarsiornikkut ineriartortitsinerup annertunerulernissaanut
aningaasaqarnikkut killissarititaasutut piumasaqaataasut
isumannaarniarneqassasut.
Kommunit nammineertuunerat
ataqqillugu naalakkersuisut nunaqarfinni ineriartortitsinermi iliuuseriniagaat
kommunit ataasiakkaat ataatsimoortuuneranni aallaaveqarpoq. Iliuuseriniakkanik
tunngavigineqarputtaaq kommunini iluarsaaqqinnissamut ataatsimiititaliarsuup
suliassanik agguataarinissaq isumalluutinik iluaquteqarnissaq aammalu
qanittumik suleriaaseqarnissaq pillugu inassuteqaatai. Kiisalu
kommunalbestyrelsimut qinersisarnermi inatsimmi allannguutit
akisussaassuteqarnerulersitsillutillu aamma annertunerusumik
oqartussaassusermik peqalernermik ersersitsipput. Tassalu pissutsit
nunaqarfiit ataasiakkaat ineriartornerannut aammalu najugarineqarlutik
nuannarineqarnerannut nangittumik pingaarutillit.
Tassa ineriartortitsinermi
nunaqarfimmiut sunniuteqarnerat qulakkeerneqassaaq taamatullu aamma
piumasaqaataalluni pisortat suliassanik ingerlatsineranni nunaqarfimmiut
pitsaasumik sullinneqarnissaat. Siunertat taamaattut piviusunngortikkumallugit
naalakkersuisut KANUKOKA kommunillu qanittumik suleqatigaat aammalu suliniutit
nutaavinnik Nanortalimmi, Narsami, Paamiuni, Kangaatsiami, Aasianni
Maniitsumilu aallarniillutik. Ukiup affaani aggersumi suliniutinik aamma
nutaavinni Qasigiannguit, Upernavik Qaanaallu kommuniini aallartitsisoqassaaq.
Taamatut ineriartortitsiniarluni
suliniuteqarnikkut kommunit ataasiakkaat peqatigalugit sakkussanik
pilersitsisoqassaaq najukkani assigiinngitsuni nunaqarfiit
ineriartortinneqarnerisa oqallisigineqalernissaanut aallartinneqarnissaannullu
aamma siunertalimmik piffissalersukkamillu suleriaasissatut pilersaarutitik
aalajangersaanissamut ilinniartitaanerup aamma tamatumani pilersaarusiornissaanut
pisariaqartinneqarluni imaqartumik. Nunaqarfileriffiup ukiup manna aprilimi
pilersinneqartup Namminersornerullutik Oqartussat nunaqarfinni sanaartugassanut
pilersaarusiorsinnaanerat isumannaassavaa. Nunaqarfiillu pillugit pisariaqartinneqartunik
kisitsisitigut paasissutissat naalakkersuisuisunit atorneqartussat aamma
pissasiarissallugit. Naalakkersuisut suleqataaffigiumavaat nunaqarfinni
tunisassiorfiit ineriartorteqqinneqarnissaat pitsanngorsarnissaallu tamakku
illersorneqarsinnaasumik piviusunngortinneqarsinnaatillugit.
Inuussutissarsiutinut tunngasut
suliassaqarfiit pingaarnerit ilagiuassavaat, taamaattumik aalisarnermik,
aatsitassarsiornermik takornariartitsinermillu inuussutissarsiutitigut
ingerlanneqarneranni massakkut siunertaasut naalakkersuisunit aamma
ingerlateqqikkumaneqarput. Inuiaqatigiit atuineri aningaasaliissuteqarnerilu
piffissaq ungasinnerusoq isigalugu annertusiartortinneqarsinnaaqqullugit
nunanut allanut nioqquteqarnerup inuussutissarsiornikkut tunngaviisa siammarnerunissaat
pinngitsoorneqarsinnaagunanngilaq.
Tunngavissat suliffeqarfinnut
killissarititaasut pitsanngorsarniarneqarneri nangillugillu piorsaqqikkumallugit
tamatumani suliniutit qiteritinneqarluinnassapput. Suliffeqarfiit
unammillersinnaaneri ilaatigut akissarsiat akillu qaffatsaaliornerisigut
suliniutivullu allatigut suliffeqarfiit ineriartornissaminnut periarfissaannut
ilapittuutaasinnaasut aqqutigalugit naammassiniarneqassapput. Matumani
assigiinngitsuni akeqartitsinerup iluarsartuussivigineqarnissaa assersuutitut
taaneqarsinnaavoq.
Aamma ingerlatseqatigiiffiit
Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartut nutarteriffigineqarnerisa
nioqquteqarfinnullu tulluarsarnerisa nanginneqarnissaat pingaarluinnartuuvoq. Suliffeqarfiutivut
niuertutut periaaseqarluni ingerlanneqarnissaa akuerisimavarput. Tamatuma
ilaatigut kingunerissagaat siulersuisut pisortaqarfiillu
ingerlatseqatigiiffinnik ingerlatsinissaminnut naammattumik
kiffaanngissuseqartitaanissaat aammalu tamatumunnga peqatigalugu ingerlatseqatigiiffiit
siunertat naalakkersuinikkut pingaarnerutinneqartut naapertorlugit
ingerlatsinersut piginnittunit naammattunik paasisimasaqarfigineqarnissaat.
Naalakkersuisut naammagisimaarlugu
paasivaat ingerlatseqatigiiffiit Namminersornerullutik Oqartussanit
pigineqartut aningaasanik nioqquteqarfinnit namminersortuni imminut annertunerujartuinnartumik
aningaasalersorsinnaanertik angusimagaat. Tamanna aningaasanik nioqquteqarfiit
ingerlatseqatigiiffitta niuertutut ingerlatsinerujartornerannik
akuersaarnerannut uppernarsaatitut naalakkersuisut isigiumavaat. Tamatumuunami
ingerlatseqatigiiffiit aningaasaqarnikkut patajaatsuuneri
naammassisaqarusunnermillu piumassuseqarneri aamma ersersinneqarmata.
Assigiimmit akeqartitsinerup
iluarsartuussivigineqarnissaa upernaaq inatsisartut ataatsimiinneranni
aallarnerneqartoq itisiliissutissanik paasiniaaffigalugu suliareqqinneqarnissaa
naalakkersuisut ingerlakkumavaat. Massakkut naliliinerit tunngavigalugit
isumaqartoqarpoq assigiinnik akeqartitsineq nunatsinni aningaasartuutit
qaffasissumiiginnarnissaanut ilapittuutaasoq, taamaattumillu
inuussutissarsiutitigut ineriartortitsinermi aningaasarsiornerullu
qaffassarneqarneranut pingaarutilimmik akornusiilluni. Aatsaat
akissarsiakinnerit atugaat massakkorni ajornerulersinneqassanngippata
assigiinnik akeqartitsinerup iluarsartuussivigineqarnissaa naalakkersuisunit
tapersersorneqassaaq. Suliap ingerlateqqinneranni kommunit
inuussutissarsiortullu peqataatinneqalernissaat naalakkersuisunit
siunertarineqarpoq. Inuussutissarsiornikkut aktiaateqarluni
ingerlatseqatigiiffiit nutaaliaasumik niuertunut periaaseqarluni
ingerlatsiviusut ineriartortinneqarnissaat siunertaralugu ingerlatseriaaseq
naalakkersuisunit nangikkumaneqarpoq. Niuertutut periaaseqaleriartornerup
innuttaasut inuiaqatigiillu akikinnerusumik kiffartuunneqalernissaanik
angusaqarneq qulakkeertissinnaavaa. Naalagaaffiup ingerlatsineraniit
ingerlatseqatigiiffiliortiterluni ingerlatsinermi suliassaqarfiit arlallit siusinnerusumut
naleqqiullugit massakkut akikinnerusumik paasisimasaqarfiunerusumillu
ingerlanneqalernerat uppernarsarneqarpoq.
Angallassinermut pissutsit nutaat
atorneqalernissaat qulakkeerumallugu naalakkersuisut sanaartukkanik
annertusaanertik allangorterinertillu aamma ingerlateqqissavaat.
Suluusalinnut mittarfiliortiternermi
aallarteruttortumik kalaallit naatsorsuutigineqartuni sulisorineqarnerupput
aammalu mittarfiliortiternerit naatsorsuutigineqartunit akikinnerullutik. Nuup
mittarfiata allilerneqarnissaanut aalajangernissap tunngavissaanik
ataatsimiinnermi matumani naalakkersuisut saqqummiussinissartik
kissaatiginngilaat aalajangernissaq taamaattoq nunatsinni angallassinikkut
aaqqissuussinermi tamakkiisumik annertuunillu kinguneqartussatut nalilerneqarniarmat.
Naalakkersuisunit isumaqarpugut tamakkiisumik tunngavissiorneq naalakkersuinikkut
oqalliseqqinnikkut ingerlanneqartariaqartoq ilaatigut Nuummi
kommunalbestyrelsip aammalu nuna tamakkerlugu angallannermi tunngasunik
soqutigisallit allat peqataatinneqarnerisigut.
Nunatsinni timmisartortitsinerup
aaqqissuussaanera tamakkiisumik allangortiterneqarneranut naalakkersuisut
peqataassapput. Timmisartut umiarsuillu atorlugit ilaasunut angallassinermi
unammillertoqarnissaa nutaanillu suliniuteqartoqalernissaa kissaatigaarput.
Taama kissaateqarpugut angalasut isumannaallisaavigineqarneri
aaqqissuulluakkanillu angalasinnaanerinut periarfissat sukkulluunnit
ajorseriartinneqannginnissaat aamma tamatumani sulinermi eqqaamallugu.
Massakkut qaleriiaanik aningaasatigut tapiissuteqartarneq
atorunnaarsikkumallugu killilersuiffigineqanngitsumillu unammilleqatigiinneq
timmisartortitsivinnilu pissarsilluarnartuni akinik aalajangersaasarneq
pilersikkumallugit, kiisalu timmisartuussiviit imminnut nammassinnaanngitsut
kiffartuunneqarnerannut isumaqatigiissusiorumalluta nunatsinni
timmisartortitsiviit tunngavimmik akeqartitsinikkut aaqqissuussaaneri
Grĝnlandsfly suleqatigalugu naligiiserluta misissoreersimavarput.
Tamanna nunatta iluani avammullu
niuertunut periaaseqarnissamut tunngaviuvoq. Soorunami allatigut qulaallugu
timmisartuussisarnerit nunatta iluani timmisartuussisarnerit imminnut
tamatumani attuumassuteqarput. Timmisartortitsisarnerit aaqqissuulluagaassusii
oqimaaqatigiissinneqassapput akillu tamaginni appartinniarneqartariaqarlutik.
Timmisartortitsiviit qaleriiaartunik tapiissutigineqartarnerisa massakkut
Grĝnlandsfly-mi timmisartortitsivinnut akisuallaanut matutissutissatut
iluaqutigisatta atorunnaarsinneqarnerat 40 miliunit missaannik aningaasanik
naleqartussaavoq. Siunissamilu taakku Dash 7-imi angalasut kaasarfiinit
pissarsiarineqassappata, tassa pissarsiarineqassanngippata, allanik taava
matussutissarsiortariaqarlutik.
Taamaattumik aaqqissuussineq
taamaattoq allanngortissallugit imaannaanngilaq. Mittarfissattali
atulernerisigut qulimiguulinnik angallassinerit suluusalinnut angallassinermut
ikaarsaariarneranni aningaasarsiornikkut periarfissanik nutaanik
pilersitsisoqarnissaa naalakkersuisunit nalorninan-ngitsutut naatsorsuutigineqarpoq.
Umiarsuartigut angallassinermi
KNI-ip aggulunneqarnera aqqutigalugu allanngortitsiniarneq aammalu usit Royal
Arctic Line-mit angallanneqartalernerat ingerlateqqinniarpagut. Maannakkut
naalakkersuisut ilaasut angallassinermut umiarsuaatileqatigiiffimmik
pilersitsilerput aammalu Tugdliup Tateraallu taartissaannik nunatsinni
angallassutinik sukkasuunik nutaanik marlunnik pisiniarnertik
aallarnisalerlugu. Umiarsuaatileqatigiiffiup suliassarai ilaasuni
angallassinerup isumannaatsuunissaata akuttoqatigiiaartuunissaata aamma
naammassisaqarfiulluarnissaa isu-mannaassallugu. Nammineq tamakkuninnga
sullissinermigut imaluunnit angallaviup angallataatilinnut namminersortunik
ilaasunik angallasinermi piumasaqaatinik naammassinnissinnaasutut
angallavigisalernerasigut.
Aningaasaqarnikkut paasiuminartunik
aammalu angallassinikkut nutaaliaasumik naammassisaqarfiulluinnartunillu
aaqqissuussinerit tamarmik nutaaliaasumik niuertutut ineriartortitsinermi
tunngaviupput. Aamma taamaapput attaveqatigiissaarnermut paasissutissiisarnermullu
apeqqutit ullutsinni naleqqussakkat. Taamaattumik ataatsimiinnerup matuma
ingerlanerani naalakkersuisut Danmark-i peqatigalugu nunatsinniit nunanut
allanut nalunaarasuartaateqarnikkut ingerlatsinerup nutaamik
aaqqissuunneqarnissaa pillugu inatsisissatut siunnersuummik
saqqummiussaqassapput siunissami tamanna nunatsiinniit aqunneqalersillugu.
Naalakkersuisut arlaleriarlutik
kinguppattassiissutit ikilineqarnissaat pillugu nuanninngitsunik
aalajangiisariaqartarsimapput. 1997-mi nunatta kitaani pissutsit tamatuma
paarlattuanik ingerlapput, tassa tamaani pisarineqarsinnaasut
amerlerialaarnissaat ajornarsimanngimmat. Aningaasarsiornikkut isigalugu
ineriartorneq naammagisimaarnarpoq naalakkersuisunit ataatsimut isigalugu
isumalluutit pigiuartinneqarnissaat tunngavigalugu ingerlatsinerisa
eqqortuunerannik uppernarsaatitut isigisariaqarluni.
Sinerissamut qanittumi
kinguppanniarneq ukiut nikinneranniit tuniniarneqarsinnaasut angallatinut
ataasiakkaanut pisassiisarluni ingerlanneqalerpoq 1990-miilli avataasiorlutik
kinguppanniarnermi atorneqarsimasutut. Aallartisarnermi
ajornartorsiuteqaraluartoq maannakkut uppernarsarneqarsinnaasumik pitsaasumik
ingerlasoqalerpoq, ilimanarluinnarporlu angallatinut ataasiakkaanut pisassiissutit
aammattaaq sinerissamut qanittumi kinguppanniarnermi aalisariutit kissaatigineqartut
pisariaqartullu naleqqussarneqarneratigut aallartisarneqarnissaannut
pitsaasumik atorneqarumaartut.
Ilulissat, Uummannaq Upernaviullu kommuniini
sinerissamut qanittumut qaleralinniarnermut tunngatillugu LABU
ilisimatuussutsikkut siunnersuisoqatigiivisa massakkut aalisarnerup
annertussusissaa akuersissutigaat. Tamannalu naalakkersuisut oqartussaasunut
inuussutissarsiortunullu nalunaarutitut pingaarutilittut isigaat aammalu
alaatsinaallugu.
Saattuarniarneq
ajornartorsiortitsisoqarfiulluni aallartisarneqarpoq, saattuaqassuserli suli
tamakkiisumik paaseqqajarneqanngilaq.
Naalagaaffiit peqatigiit nunat inoqqaavisa
pisinnaatitaaffiinik sulineranni aammalu nalagaaffiit peqatigiit
aaqqissuussaanerisa iluanni nunap inoqqaavi pillugit oqallittartumik
aalajangersumik pilersitsiniarnermi aamma nunarput malunnaateqarluarpoq.
Nunatta naalagaaffik tamalaat akornani isumaqatigiissutinut uagut nammineerluta
peqataaffigisatsinnut ingerlatseqataaffigisatsinnullu ileqquusumik
ataqqinnittuunera naalakkersuisunit ingerlateqqinniarneqarpoq. Tamanna EU-mut
imaani pisinnaatitaaffinnut naalagaaffiit tamalaat arfanniartarnerannut aammalu
nunanut allanut sanilitsinnut aalisarneq avatangiisillu pillugit
isumaqatigiissutinut aamma atuuppoq. Nunanut allanut pissusissamisoortumik
isumaqatigiisssutit aammalu isumaqatigiissutit naliginnaasut
namminersornerullutik oqartussat pilersinneqanngikkallarmata Danmarkimik isumaqatigiissuteqartarsimasut
allanngorterneqarnissaat siunertaralugu naalakkersuisut sulissuteqarniarput.
Tamatumani pingaartumik pineqarpoq Danmarki USA-lu
illersornissamut isumaqatigiissutaat 1951-meersoq. Pituffiup
sakkutooqarfinngortinneqarnera pisimasut tamakkununngalu atatillugu ukiut
ingerlanerini nipangiussiinnarnerpassuit nunatta Danmark-illu akornanni
pissutsinut pitsaasunut kanngunartuliornerupput. Ullummi qaangiuttut
uteqqissanngillat, kisiannili siunissami inuiaqatigiit kalaallit
qulaatiinnarlugit iliortoqartannginnissaa qularnaartariaqarparput. Taamaattumik
nunarsuup pinngortitaassutsimigut pissusiviisa ilaat ataqqillugu, tassa
aallaavigalugu nunatta Danmark-illu akornanni atlantikumik taasakkatsinni
imarpissuaqarneranik aamma nunatta sillimanissamut ingerlatseriaaseqarnerata
nunatsinni namminermit qanoq iluseqartinneqartariaqarnera tunngavigalugu
danskit amerikamiullu naalakkersuisuinut illersornissami isumaqatigiissutip
annertuumik allanngortinneqarnissaanik nutarterneqarnissaanillu piumasaqaativut
sakkortusiniarpavut. Sakkuutissiat atomimik qaartartortallit qaartaataasa
nunatsinni toqqortarineqarsinnaanera pillugu RAND-ip nalunaarutaanik
taagorneqartoq sammeqqilertinnagu USA-p Rusland-illuunniit
saaffiginnissuteqarumaarnissaasa utaqqimaarneqarnissaanik Danmark-imi
naalakkersuisut isummernerat maani naalakkersuisuinit isumaqatigineqarpoq.
Naalakkersuisut aningaasaqarnikkut
ingerlatseriaaseqarnerat oqimaaqatigiissumik aningaasalersoriaaseqarnikkut
taarsigassanillu taarsersuinikkut inuussutissarsiornikkut ilorraap tungaanut
ineriartortitsiviusumik aammalu atugarissaarnikkut suliffissaqartitsinikkullu
nammaqatigiissumik aningaasassaqarnikkullu patajaatsumik
ineriartortitsinissatsinnik qulakkerisuussaaq. Akileraarutit innuttaasullu
inuuniarnerminnut aningaasartuutaasa qaffatsaaliorneri naalakkersuisunit
ingerlateqqinniarneqarput massakkumut aningaasartuutikillisaalluni
ingerlatsineq akit allangorarnerannut sunniuteqarpoq, tassa nunatsinni akit
Danmark-imi akinut sanilliullutik 1997-imili qaffakkiartunnginnerummata, tassa
Danmark-imut sanilliussinikkut akileraarutinik allangortitsisoqan-nginnera
inuuniarnermi aningaasartuutikinnerulernermik ilaneqarnermigut Danmark-imi
akissarsiat qaffariartorneranni kigaannerusumik qaffariartorsimavoq. Tamatuminngalu
allanik ilanngussinngikkaluarluni unammillersinnaanerput taamaalilluni
pitsanngoriartinneqarsimavoq. Naalakkersuisut missingersuutissiorniarput
sanaartortoqarpallaalernissaa aningaasaqarnikkullu taamaalilluni
atuivallaalernissaq pinngitsoorniarlugit, taamaattumik suliassaqarfinni
naalakkersuinikkut pingaartitani suliniarneq pingaarnersiueqqinnermik tunngaveqassaaq.
Suliassaqartitsinikut ineriartorneq 1994-miilli
nunatsinni ilorraap tungaanut ingerlavoq, taamaattumik isertitat
akileraaruteqaataasussat 1994-miit 1995-mut 6%-mik amerleriaateqarput. Taama
isertitaqarnerusalerneq aamma 1996-mi nangeqqinneqarpoq, tassalu pitsaasumik
ineriartornerup nangeqqinneqarnissaa qularutissaanani. 1996-mi
suliffissaaleqisut ikilerialaarput, inussutissarsiortullu tunngaviisa
pitsanngorsartuarnerisigut taama ilorraap tungaanut ineriartorneq
naalakkersuisunit ikorfartorniarneqarpoq.
Ataatsimut isigalugu aamma kommunit aningaasaqarnerani
isertitat amerleriaateqarput. Kommunini ataasiakkaani pissutsit
assigiinngillat. Kommuni akileraarutinik amerlanerusunik
isertitaqarfiunngitsuni pingaartumilli isumaginninnermut atuarfeqarnermullu
amerlanerusunik aningaasartuuteqartariaqartuni aningaasalersuinissamut
ajornartorsioriartorneq alliartorpoq. Inuttusiartornermi meeqqat, inuusuttut
utoqqaallu amerliartuinnassangatinneqarput ukiunilu aggersuni suli tamanna
ingerlaqqissalluni. Innuttaasut akornanni sulisinnaasut siunissami
ikiliartorusaassapput. Kommuni akit pissusiisigut malussajassusiat
Namminersornerullutik Oqartussat tamatumuuna malussajassusiannit
annertuneruvoq. Naalakkersuisullu naliliipput 1998-mut aningaasanut
inatsisissamut siunnersuummi suli annerusumik aningaasaliissutissat allatut
agguaataalernissaat pisariaqartinneqassasoq. Naalakkersuisut KANUKOKA
peqatigalugu kommuni aningaasalersueriaatsimi pissutsit nutaat pillugit
misissuisitteqqissaarneq ingerlappaat. Naalakkersuisut aningaasaqarnikkut
pissutsit malinnaavigeqqissaarpaat kommunit aningaasaqarniarneranni ataqatigiinneq
qularnaarniarlugu. Tamatumani suliniutit suut Namminersornerullutik Oqartussat
pisariaqartinneqarnersut aamma nalilersorlugit. Naalakkersuisut anguniagaraat
kommuni iluarsaaqqinnermi ataatsimiititaliarsuup kommunit Namminersornerullutillu
Oqartussat akornanni nammagassat allatut agguaanneqartarnissaat pillugu
ilassutaat 1999-mut aningaasanut inatsimmi piviusunngortinniarneqassasut.
Kommunit aningaasalersuinerup siunissami allanngortillugu ilusiligaanissaanik
kommuni akinut malussajassusiat eqqaamaniarneqassaaq. Aammalu
pisinnaatitaaffinnut aningaasaqarnermullu akisussaassuseq pillugu tunngavissat
malitsigiissinneqassallutik. Naalakkersuisut anguniagaraat tamatumani aamma
nunaqarfinni aningaasarsiornikkut ineriartortitsinerup annertunerulernissaanut
aningaasaqarnikkut killissarititaasutut piumasaqaataasut
isumannaarniarneqassasut. Kommunit nammineertuunerat ataqqillugu
naalakkersuisut nunaqarfinni ineriartortitsinermi iliuuseriniagaat kommunit
ataasiakkaat ataatsimoortuuneranni aallaaveqarpoq. Iliuuseriniakkanik
tunngavigineqarputtaaq kommunini iluarsaaqqinnissamut ataatsimiititaliarsuup
suliassanik agguataarinissaq isumalluutinik iluaquteqarnissaq aammalu
qanittumik suleriaaseqarnissaq pillugu inassuteqaatai. Kiisalu
kommunalbestyrelsimut qinersisarnermi inatsimmi allannguutit
akisussaassuteqarnerulersitsillutillu aamma annertunerusumik
oqartussaassusermik peqalernermik ersersitsipput. Tassalu pissutsit nunaqarfiit
ataasiakkaat ineriartornerannut aammalu najugarineqarlutik nuannarineqarnerannut
nangittumik pingaarutillit.
Tassa ineriartortitsinermi nunaqarfimmiut
sunniuteqarnerat qulakkeerneqassaaq taamatullu aamma piumasaqaataalluni
pisortat suliassanik ingerlatsineranni nunaqarfimmiut pitsaasumik
sullinneqarnissaat. Siunertat taamaattut piviusunngortikkumallugit
naalakkersuisut KANUKOKA kommunillu qanittumik suleqatigaat aammalu suliniutit
nutaavinnik Nanortalimmi, Narsami, Paamiuni, Kangaatsiami, Aasianni
Maniitsumilu aallarniillutik. Ukiup affaani aggersumi suliniutinik aamma
nutaavinni Qasigiannguit, Upernavik Qaanaallu kommuniini aallartitsisoqassaaq.
Taamatut ineriartortitsiniarluni suliniuteqarnikkut kommunit ataasiakkaat
peqatigalugit sakkussanik pilersitsisoqassaaq najukkani assigiinngitsuni
nunaqarfiit ineriartortinneqarnerisa oqallisigineqalernissaanut
aallartinneqarnissaannullu aamma siunertalimmik piffissalersukkamillu
suleriaasissatut pilersaarutitik aalajangersaanissamut ilinniartitaanerup aamma
tamatumani pilersaarusiornissaanut pisariaqartinneqarluni imaqartumik.
Nunaqarfileriffiup ukiup manna aprilimi pilersinneqartup Namminersornerullutik
Oqartussat nunaqarfinni sanaartugassanut pilersaarusiorsinnaanerat
isumannaassavaa. Nunaqarfiillu pillugit pisariaqartinneqartunik kisitsisitigut
paasissutissat naalakkersuisuisunit atorneqartussat aamma pissasiarissallugit.
Naalakkersuisut suleqataaffigiumavaat nunaqarfinni tunisassiorfiit
ineriartorteqqinneqarnissaat pitsanngorsarnissaallu tamakku
illersorneqarsinnaasumik piviusunngortinneqarsinnaatillugit.
Inuussutissarsiutinut tunngasut suliassaqarfiit
pingaarnerit ilagiuassavaat, taamaattumik aalisarnermik, aatsitassarsiornermik
takornariartitsinermillu inuussutissarsiutitigut ingerlanneqarneranni
massakkut siunertaasut naalakkersuisunit aamma ingerlateqqikkumaneqarput.
Inuiaqatigiit atuineri aningaasaliissuteqarnerilu piffissaq ungasinnerusoq
isigalugu annertusiartortinneqarsinnaaqqullugit nunanut allanut
nioqquteqarnerup inuussutissarsiornikkut tunngaviisa siammarnerunissaat
pinngitsoorneqarsinnaagunanngilaq. Tunngavissat suliffeqarfinnut
killissarititaasut pitsanngorsarniarneqarneri nangillugillu
piorsaqqikkumallugit tamatumani suliniutit qiteritinneqarluinnassapput.
Suliffeqarfiit unammillersinnaaneri ilaatigut akissarsiat akillu
qaffatsaaliornerisigut suliniutivullu allatigut suliffeqarfiit
ineriartornissaminnut periarfissaannut ilapittuutaasinnaasut aqqutigalugit
naammassiniarneqassapput. Matumani assigiinngitsuni akeqartitsinerup
iluarsartuussivigineqarnissaa assersuutitut taaneqarsinnaavoq. Aamma ingerlatseqatigiiffiit
Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartut nutarteriffigineqarnerisa
nioqquteqarfinnullu tulluarsarnerisa nanginneqarnissaat pingaarluinnartuuvoq.
Suliffeqarfiutivut niuertutut periaaseqarluni ingerlanneqarnissaa
akuerisimavarput. Tamatuma ilaatigut kingunerissagaat siulersuisut
pisortaqarfiillu ingerlatseqatigiiffinnik ingerlatsinissaminnut naammattumik
kiffaanngissuseqartitaanissaat aammalu tamatumunnga peqatigalugu ingerlatseqatigiiffiit
siunertat naalakkersuinikkut pingaarnerutinneqartut naapertorlugit
ingerlatsinersut piginnittunit naammattunik paasisimasaqarfigineqarnissaat.
Naalakkersuisut naammagisimaarlugu paasivaat
ingerlatseqatigiiffiit Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartut
aningaasanik nioqquteqarfinnit namminersortuni imminut annertunerujartuinnartumik
aningaasalersorsinnaanertik angusimagaat. Tamanna aningaasanik nioqquteqarfiit
ingerlatseqatigiiffitta niuertutut ingerlatsinerujartornerannik
akuersaarnerannut uppernarsaatitut naalakkersuisut isigiumavaat. Tamatumuunami
ingerlatseqatigiiffiit aningaasaqarnikkut patajaatsuuneri
naammassisaqarusunnermillu piumassuseqarneri aamma ersersinneqarmata.
Assigiimmit akeqartitsinerup
iluarsartuussivigineqarnissaa upernaaq inatsisartut ataatsimiinneranni
aallarnerneqartoq itisiliissutissanik paasiniaaffigalugu suliareqqinneqarnissaa
naalakkersuisut ingerlakkumavaat. Massakkut naliliinerit tunngavigalugit
isumaqartoqarpoq assigiinnik akeqartitsineq nunatsinni aningaasartuutit
qaffasissumiiginnarnissaanut ilapittuutaasoq, taamaattumillu
inuussutissarsiutitigut ineriartortitsinermi aningaasarsiornerullu
qaffassarneqarneranut pingaarutilimmik akornusiilluni. Aatsaat
akissarsiakinnerit atugaat massakkorni ajornerulersinneqassanngippata
assigiinnik akeqartitsinerup iluarsartuussivigineqarnissaa naalakkersuisunit
tapersersorneqassaaq. Suliap ingerlateqqinneranni kommunit inuussutissarsiortullu
peqataatinneqalernissaat naalakkersuisunit siunertarineqarpoq.
Inuussutissarsiornikkut aktiaateqarluni ingerlatseqatigiiffiit nutaaliaasumik
niuertunut periaaseqarluni ingerlatsiviusut ineriartortinneqarnissaat
siunertaralugu ingerlatseriaaseq naalakkersuisunit nangikkumaneqarpoq.
Niuertutut periaaseqaleriartornerup innuttaasut inuiaqatigiillu akikinnerusumik
kiffartuunneqalernissaanik angusaqarneq qulakkeertissinnaavaa. Naalagaaffiup
ingerlatsineraniit ingerlatseqatigiiffiliortiterluni ingerlatsinermi
suliassaqarfiit arlallit siusinnerusumut naleqqiullugit massakkut
akikinnerusumik paasisimasaqarfiunerusumillu ingerlanneqalernerat uppernarsarneqarpoq.
Angallassinermut pissutsit nutaat atorneqalernissaat
qulakkeerumallugu naalakkersuisut sanaartukkanik annertusaanertik
allangorterinertillu aamma ingerlateqqissavaat.
Suluusalinnut mittarfiliortiternermi aallarteruttortumik
kalaallit naatsorsuutigineqartuni su-lisorineqarnerupput aammalu
mittarfiliortiternerit naatsorsuutigineqartunit akikinnerullutik. Nuup
mittarfiata allilerneqarnissaanut aalajangernissap tunngavissaanik
ataatsimiinnermi matumani naalakkersuisut saqqummiussinissartik
kissaatiginngilaat aalajangernissaq taamaattoq nunatsinni angallassinikkut
aaqqissuussinermi tamakkiisumik annertuunillu kinguneqartussatut
nalilerneqarniarmat.
Naalakkersuisunit isumaqarpugut tamakkiisumik
tunngavissiorneq naalakkersuinikkut oqalliseqqinnikkut
ingerlanneqartariaqartoq ilaatigut Nuummi kommunalbestyrelsip aammalu nuna
tamakkerlugu angallannermi tunngasunik soqutigisallit allat
peqataatinneqarnerisigut.
Nunatsinni timmisartortitsinerup aaqqissuussaanera tamakkiisumik
allangortiterneqarneranut naalakkersuisut peqataassapput. Timmisartut
umiarsuillu atorlugit ilaasunut angallassinermi unammillertoqarnissaa
nutaanillu suliniuteqartoqalernissaa kissaatigaarput. Taama kissaateqarpugut
angalasut isumannaallisaavigineqarneri aaqqissuulluakkanillu
angalasinnaanerinut periarfissat sukkulluunnit ajorseriartinneqannginnissaat
aamma tamatumani sulinermi eqqaamallugu. Massakkut qaleriiaanik aningaasatigut
tapiissuteqartarneq atorunnaarsikkumallugu killilersuiffigineqanngitsumillu
unammilleqatigiinneq timmisartortitsivinnilu pissarsilluarnartuni akinik
aalajangersaasarneq pilersikkumallugit, kiisalu timmisartuussiviit imminnut
nammassinnaanngitsut kiffartuunneqarnerannut isumaqatigiissusiorumalluta
nunatsinni timmisartortitsiviit tunngavimmik akeqartitsinikkut
aaqqissuussaaneri Grĝnlandsfly suleqatigalugu naligiiserluta
misissoreersimavarput.
Tamanna nunatta iluani avammullu niuertunut
periaaseqarnissamut tunngaviuvoq. Soorunami allatigut qulaallugu
timmisartuussisarnerit nunatta iluani timmisartuussisarnerit imminnut
tamatumani attuumassuteqarput. Timmisartortitsisarnerit aaqqissuulluagaassusii
oqimaaqatigiissinneqassapput akillu tamaginni appartinniarneqartariaqarlutik.
Timmisartortitsiviit qaleriiaartunik tapiissutigineqartarnerisa massakkut Grĝnlandsfly-mi timmisartortitsivinnut akisuallaanut matutissutissatut
iluaqutigisatta atorunnaarsinneqarnerat 40 miliunit missaannik aningaasanik
naleqartussaavoq. Siunissamilu taakku Dash 7-imi angalasut kaasarfiinit pissarsiarineqassappata,
tassa pissarsiarineqassanngippata, allanik taava
matussutissarsiortariaqarlutik.
Taamaattumik aaqqissuussineq taamaattoq
allanngortissallugit imaannaanngilaq. Mittarfissattali atulernerisigut
qulimiguulinnik angallassinerit suluusalinnut angallassinermut ikaarsaariarneranni
aningaasarsiornikkut periarfissanik nutaanik pilersitsisoqarnissaa
naalakkersuisunit nalorninan-ngitsutut naatsorsuutigineqarpoq.
Umiarsuartigut angallassinermi KNI-ip aggulunneqarnera
aqqutigalugu allanngortitsiniarneq aammalu usit Royal Arctic Line-mit
angallanneqartalernerat ingerlateqqinniarpagut. Maannakkut naalakkersuisut
ilaasut angallassinermut umiarsuaatileqatigiiffimmik pilersitsilerput aammalu
Tugdliup Tateraallu taartissaannik nunatsinni angallassutinik sukkasuunik
nutaanik marlunnik pisiniarnertik aallarnisalerlugu. Umiarsuaatileqatigiiffiup
suliassarai ilaasuni angallassinerup isumannaatsuunissaata
akuttoqatigiiaartuunissaata aamma naammassisaqarfiulluarnissaa
isumannaassallugu. Nammineq tamakkuninnga sullissinermigut imaluunnit angallaviup
angallataatilinnut namminersortunik ilaasunik angallasinermi piumasaqaatinik
naammassinnissinnaasutut angallavigisalernerasigut.
Aningaasaqarnikkut paasiuminartunik aammalu
angallassinikkut nutaaliaasumik naammassisaqarfiulluinnartunillu
aaqqissuussinerit tamarmik nutaaliaasumik niuertutut ineriartortitsinermi
tunngaviupput. Aamma taamaapput attaveqatigiissaarnermut
paasissutissiisarnermullu apeqqutit ullutsinni naleqqussakkat. Taamaattumik ataatsimiinnerup
matuma ingerlanerani naalakkersuisut Danmark-i peqatigalugu nunatsinniit
nunanut allanut nalunaarasuartaateqarnikkut ingerlatsinerup nutaamik
aaqqissuunneqarnissaa pillugu inatsisissatut siunnersuummik saqqummiussaqassapput
siunissami tamanna nunatsiinniit aqunneqalersillugu.
Naalakkersuisut arlaleriarlutik kinguppattassiissutit
ikilineqarnissaat pillugu nuanninngitsunik aalajangiisariaqartarsimapput.
1997-mi nunatta kitaani pissutsit tamatuma paarlattuanik ingerlapput, tassa
tamaani pisarineqarsinnaasut amerlerialaarnissaat ajornarsimanngimmat.
Aningaasarsiornikkut isigalugu ineriartorneq naammagisimaarnarpoq
naalakkersuisunit ataatsimut isigalugu isumalluutit pigiuartinneqarnissaat
tunngavigalugu ingerlatsinerisa eqqortuunerannik uppernarsaatitut
isigisariaqarluni.
Sinerissamut qanittumi kinguppanniarneq ukiut
nikinneranniit tuniniarneqarsinnaasut angallatinut ataasiakkaanut
pisassiisarluni ingerlanneqalerpoq 1990-miilli avataasiorlutik kinguppanniarnermi
atorneqarsimasutut. Aallartisarnermi ajornartorsiuteqaraluartoq maannakkut
uppernarsarneqarsinnaasumik pitsaasumik ingerlasoqalerpoq,
ilimanarluinnarporlu angallatinut ataasiakkaanut pisassiissutit aammattaaq
sinerissamut qanittumi kinguppanniarnermi aalisariutit kissaatigineqartut pisariaqartullu
naleqqussarneqarneratigut aallartisarneqarnissaannut pitsaasumik
atorneqarumaartut.
Ilulissat, Uummannaq Upernaviullu kommuniini
sinerissamut qanittumut qaleralinniarnermut tunngatillugu LABU
ilisimatuussutsikkut siunnersuisoqatigiivisa massakkut aalisarnerup
annertussusissaa akuersissutigaat. Tamannalu naalakkersuisut oqartussaasunut
inuussutissarsiortunullu nalunaarutitut pingaarutilittut isigaat aammalu
alaatsinaallugu.
Saattuarniarneq
ajornartorsiuteqarfiulluni aallartisarneqarpoq, saattuaqassuserli suli
tamakkiisumik paaseqqajarneqanngilaq. Aalisarnermuttaaq tunngatillug nunami
suliffiit pigineqareersut tunisassianik pisariaqartitsisarnerisa aamma
eqqarsaatigineqarnissaat tamatumani aamma suli amigaataavoq.
Naalakkersuisut aalisarneq
eqqarsaatigalugu atlantikup avannaani qaninnerusumik suleqatigiittoqalernissaanut
peqataaniarput, tamaani aalisarneq pillugu suleqatigiiffiit pioreersut nunallu
marluk akornanni suliniutit allat aqqutigalugit.
Ammassassuit suluppaakkallu
iluaqutiginiarneqarnerisa iluarsiivigineqarnissaat pillugu Savalimmiut
aalisarnikkut isumaqatigiissuteqarfigineqareerput. Aalisarnikkut
isumaqatigiissutit annertuumik pingaartinneqartariaqarput. Aammattaaq
siunissami Island-imik Canada-millu isumalluutit pillugit
akisussaassuseqartumik suleqateqarnissaq eqqarsaatigalugu.
Naalakkersuisut suliffeqarfinnik
assigiinngitsunik ineriartortitsineq suleqataaffigalugu tapersersorpaat,
tamakkunani piniakkanik assigiinngitsunik tunisassiatta suliareqqiinerunikkut
aammalu annertunerusumik naleqalernerisigut sulineq tamatumani
anguneqarsinnaammat. Nunatsinni atuisut nerisassanik uagut tunisassiaatitsinnik
amerlanerusunik pisiniarfinni aamma neqeroorfigineqalersinnaaqqullugit.
Kingullermik misiliilluni suliniuteqarnermik annertuumik aningaasaliisoqartareerpoq
matumani anguniarneqarmat puisit neqaannik tunisassiat Kina-mi allaat tunitsivinnut
nioqqutigineqalernissaat.
Pisuussutit uumaatsut
eqqarsaatigalugit aasaq aatsitassanik ujarlernerit annertuumik isumallualersitsipput.
Taamaalilluni kitaani aligoqarfinnik, diamanteqarfinnik, tikkuartuutit arlallit
nas-saarineqarput. Ujarlernikkut paasisat ukiuni aggersunik
aatsitassarsiornermi ineriartortitsinermi annertuunik
pingaaruteqalersinnaapput.
Aammattaaq zinkimik, nikkilimik,
kanngussannik, guld-imik aatsitassanillu akuiaaqqinneqarsinnaasunik
ujarlernerit annertoqisut neriunaateqarfiusullu ingerlanneqarsimapput, tamakkua
kingunerinngotsoortussaanngilaat ukiuni aggersuni qaninnerpaami aatsitassanik
piiaavinnik ataatsimik arlalinnilluunniit pilersitsioqarnissaanik, aammalu
Marmoriliup ammaqqinneqarsinnaaneranik aalajangiisoqarnissaa.
Uuliasiornermut tunngatillugu
uuliasioqatigiiffiit Statoil-imit siulersorneqartut ukioq manna
siullermeerlutik qillerinissamut pilersaarusiornitik kingusinnerpaamik 1999-imi
aallartittussat ingerlatilerpaat. Aamma ukioq manna Qeqertarsuarmi Nuussuarmilu
nunap sananeqaataanik annertoorujussuarmik ilippanaateqaqisumillu
uuliaqarfeqarneranik ilimasulersitsisumik nassaartoqarsimavoq.
Aatsitassanik tunngasunik
ingerlatsiviup Namminersornerullutik Oqartussanut nuunneqarnissaa pillugu
danskit naalakkersuisui uagullu isumaqatigiissuteqarnitsigut
ineriartortitsinermik pitsaasumik ingerlateqqilernissaa tunngavissaqalersippaa.
Ingerlatsiviup maanga inissinneqarnerata siullermik kingunerissavaa
nunarsuarmi uuliamik aatsitassanillu suliffissuaqarfiit nunatta nammineq
oqartussaasuinut inuussutissarsiortuinullu toqqaannartumik
attaveqarsinnaalernerat.
Naak aatsitassarsiornerit
ingerlalluaraluartut, aammalu naalakkersuinikkut allaffissornikkullu aqutsineq
inissaminut pigaluartoq pisariaqartuassaaq suliffissuaqarfiit avatangiisinut
aatsitassaqarfiusinnaasunullu nutaanut soqutiginninnerat sakkortusarniarlugu
Namminersornerullutik Oqartussat suliniutinik misissuinernillu
ingerlatsiuarnissaat.
Pingaaruteqarportaaq
aatsitassarsiorfissatut periarfissatut tapersersuinerup suliffissuarnillu
kiffartuussinerup ineriartortinneqarnissaat minnerunngitsumik nunatsinni
ataatsimut atortulersuutilersuinikkut suliassat naammassiniarnissaannut
nammineerluta piareersarniarnitsigut, tamakkumi aatsitassarsiornerup
uuliasiornerullu malitsigisussaammatigit. Naalakkersuisuni nuannaarutigaarput
paasigatsigut nunatsinni namminersorlutik inuutissarsiutillit Namminersornerullutik
Oqartussanik pitsaasumik suleqatiginnilersut, aamma kiffartuussinermik
qillerinermillu ingerlatseqatigiiffiit arlallit pilersinneqarsimasut ukiup
matuma ingerlanerani inuppassuarnik suliffissaqartitsilersut.
Uuliasiornerit
aatsitassarsiornerillut kingunerannik sunniutaasussat pitsaanerusumik
paasisas-saqarfiginiarlugit tamakku inuuniarnermut aningaasaqarnermullu
sunniutigisinnaasaannik aallarnisaataasumik paasiniaasussamik 1996-imi
decemberiugaa ataatsimiititaliortoqarpoq. Naatsorsuutigineqarumaarporlu tamanna
Inatsisartunut agguaanneqarumaartoq maani ataatsimiinnerup ingerlanerani.
Piffissami aggersumi naalakkersuisut
pilersaarutigaat pisuussutissanut uumaatsunut tunngasut aaqqissuussaanerisa
sukumiinerusumik misissornissaat, tassa pisuussutit uumaatsut pillugit
isumaqatigiissut nutaaq, aamma suliffissuaqarfiit naatsorsuutigisaat
eqqarsaatigalugu. Taamaattumik naalakkersuisut isumaliutersuutigaat
pisuussutit uumaatsut eqqarsaatigalugit allaffissornikkut ingerlatsinerup immikkoortunut
marlunnut avinneqanissaa, aappaa oqartussatut suliassaannavinnik
suliaqartussaq aappaalu siuarsaaniarnermik ineriartortitsinermillu
ingerlataqartussaq, immaqa aktieteqarluni ingerlatsivittut aaqqissuussamik.
Ukiuni kingullerni takornariaqarnerup
suliffiit napatitsisuusut ilaattut inissisimalernissaanik ingerlatsineq
naalakkersuisut malippaat, aammalu arlalitsigut ineriartortitsisoqarpoq nunatta
immikkoortuisa ilaanni nunaluunniit tamakkerlugu tamatuminnga ingerlatsinerup
ineriartornera perrassarumallugu.
Naalakkersuisut akunnittarfinnik
tapersiisarnermut aningaasaateqarfittaaq Unnuisa aqqutigalugu nunatsinni
takornariaqarnikkut sullissinermi annertusaaffiusinnaasuni tamani akunnittarfinnik
allilerinermik ilaterinermilluunniit aallartitsiortorput. Takornarianik allani
angallassisarnermut tapiissuteqartarneq namminersortunik sulliviutillit
aallartippaat, aammalu nunatta sinersorlugu angallavigineqarsinnaaneranik
isumassarsiamut tamatumani suliniartoqarluni. Tapersersuinerit siulliit
taakkuupput nunatsinni takornariartitsinerup ineriartortinneqarneranut nunami
allamiut siullermeerlutik tamatumani aningaasaliissuteqarnerat. Kiisalu
oqaatigisariaqarpoq SAS kisermaassilluni timmisartuussisarneranik
allanngortitsisinnaalernitsigut nunatsinni akit allanngortinneqarsinnaanissaannut
takornariartitsinerup ineriartortinneqarnerata perrassaatigilluagassaanik
periarfissaqalermat.
Ukiuni aggersuni sulisut takornariat
misigisaqarluarnissaannik kalaallinillu paasisimasaqarluartunik
kiffartuunneqarnissaannik qulakkeerisussaq nutaanik pitsaanerusunillu
ilinniagaqalernissaasa isumannaarneqarnissaat naalakkersuisuni immikkut
pingaartinneqarput. Takornariat amerliartuinnartut amerlanerujartuinnartunik
piumasaqaatillit tamakkiisumik kiffartuuttarsinnaajumallugit nunakkut,
immakkut silaannakkullu angallannermi ajornartorsiutigisartakkagut qaangerniartariaqarpagut.
Suli akunnittarfiliortiternernut suliassaqarfimmilu tamatumani suliffinnik
pilersitsiortortunut tapiissuteqartarnerit ingerlanneqarallassapput, soorlumi
ingerlannialikkat allat taama pineqartartut - pingaartumik suliassaqarfimmi
tamatumani kommunit suliniutaat aamma ilan-ngullugit.
Avatangiisit pillugit suliniarneq
tamatumunnga peqatigitillugu sakkortusarneqassaaq. Avatangiisitigut
soqutigisagut takornariaqarnermut sanilliullugit qularnaassavagut
peqatigitillugulu avatangiisinut uumasunullu sammisumik
takornariaqartitsinermut periarfissaq nutaaq tamanna
pingaartinneqaleriartorlunilu takornarianit ornigineqaleriartortoq aamma
ineriartortittariaqarlugu.
Naalakkersuisut ingerlatsinermi
neqeroorutit pitsaasuunissaat qulakkeerniarpaat, tamatumunngalu
peqatigitillugu ineriartortuarnermut uagut kultoorerput aamma avatangiisigut
pitsaasumik oqimaaqatigiisinniarlugit.
Naalakkersuisut pinngortitamik
eqqissisimatitsinermik inatsisiliornerit nutarterniarpaat, kiisalu sumiiffiit
sanaartorfigineqanngitsut avataanni pinngortitamik atuineq qulliunerusumik
pilersaarusiorfiginiarlugu. Naalakkersuisut aamma Pinngortitaleriffik
annertusarniarpaat, pinngortitaq kiisalu pisuussutinik uumassusilinnik atuineq
pillugit ilisimatusarnissamut siunnersorneqarnissamullu pisariaqartitsineq
naapertorlugu.
Suliffeqarfiit atuisullu avatangiisinut
qanoq pissuseqarnerannut atatillugu naalakkersuisut avatangiisinik
allanngutsaaliuineq annertusarniarpaat. Ukiut arlalli ingerlaneranni
illoqarfinni anginerni tamani eqqagassanik ikuallaaviliortoqarlunilu
eqqagassanut tigooraaviliortoqarnissaa siunertaraarput, aammalu nunaqarfinni
eqqagassalerinerup pitsanngorsaavigineqarnera 1993-imi nunaqarfinni
eqqagassanut ikuallaaviliortiternikkut aallartinneqartoq aamma annertusarniarneqarpoq.
Nunatsinni avatangiisinut
sunniisarnerup mingutsitsinerullu ilarujussua nunanit allanit killeqarfiit
pitarlugit mingutsitsinermeereerpoq. Taamaattumik nunat tamalaat akornanni
avatangiisit pillugit suleqatigiinnermi nunatta peqataajuarnissaa tamatumani
pingaartuuvoq.
Pinngortitamik allanngutsaaliunermut
tunngasuni uumasunik naasunillu pisuussutit atorneqar- tut pitsaasumik
tamakkiisumillu nalunaarsuinikkut naliliiffigineqartarnissaat naalakkersuisut
tulleriiaarinerminni pingaartinniarpaat.
Aalisakkat qaleruallillu
aningaasarsiutigalugit atorluarnerpaasagut eqqarsaatigalugit ilisimatuussutsikkut
sillimaniartoqartuarnera pisussutit taakku atorneqarneranni siunissaq
ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu ingerlatsinermik pilersaarusiornermut
iluaqutaallunilu pinngitsoorneqarsinnaanngilaq. Timmissat miluumasullu
kultoorikkut pingaaruteqaraluarlutik aningaasaqarnikkut annikinnerusumik
pingaarutillit eqqarsaatigalugit naalakkersuisut isumaqarput piujuartitsinissamik
tunngaveqarluni iluaqutiginninnerput tamatumani aalajangiusimasariaqartoq.
Suliffeqarfiit
inuussutissaleriffiusut nakkutiginerannik ineriartortitsineq naalakkersuisut
aamma tulleriiaarinerminni pingaartinniarpaat, inuussutissat
tunisassiarineqarneranni, toqqortarineqarneranni nioqqutigineqarnerannilu
annertuumik pitsaassuseqartitsineq qulakkeerniarlugu, taamaalilluni inuussutissanut
atatillugu innuttaasunut nunamullu maanga takornariartartut nappaatinut
peqqissutsikkullu ajoquserneqarsinnaanermut aamma
isumannaallisaaffigineqarsinnaaqqullugit.
Nunatsinni inissaqartitsinerup
pitsaanerulersinneqanissaanik anguniagaqarneq naalakkersuisut
ingerlatiinnassavaat, tamatumani pineqarput inissianik nutaanik sanaartorneq,
aammalu inissiat pioreersut aserfallatsaaliugaanerat. Naalakkersuisut
siunnersuutigaat ukiuni tulliuttuni aningaasanik immikkoortitsisoqassasoq
1998-imi inissiat nutaat 320-it sananeqarnerat aallartinneqarsinnaanngoqqullugu,
tamatumalu kingorna aningaasanik immikkoortitsisoqartassasoq ukiut pingasut
ingerlaneranni inissiat 880-it sananeqarnerat aallartinneqarsinnaasunngorlugu,
taamaaliornikkut piffissami 1998-imit 2001-ip tungaanut inissiat nutaat
katillugit 1.200-it sananeqarnerat aallartinneqareersimassalluni.
Naalakkersuisut sulissutiginiarpaat
sanaartornermi akit appartinneqarnissaat, peqatigitillugulu sanaartukkat
pitsaassutsimikkut qaffasinnerulernissaat, taamaattumik naalakkersuisut
siunniuppaat atortutigut aningaasalersuinikkullu periarfissat allat
misissuiffigineqarnissaat.
Tamatuma saniatigut naalakkersuisut siunniuppaat
iluarsartuussinissamut pilersaarusiap 1990-imi inatsisartunit
akuersissutigineqartup ingerlatiinnarneqarnissaa. Iluarsaassisarnermut pilersaarusianut
ilaapput Namminersornerullutik Oqartussat inissiaataasa attartortittakkat
4.500-usut ilaannakortumik tamakkiisumillu iluarsartuunneqarnissaat.
Maannakkumut inissiat 1.200-it 1997-ip tungaanut iluarsaanneqarput,
naalakkersuisullu naatsorsuutigaat ukiuni aggersuni iluarsartuussinerup
assigiiaartumik ingerlanneqarneratigut iluarsaassisarnermi pilersaarut 2015-imi
naammassineqarsinnaassasoq.
Kiisalu nunaqarfinni inissiat
pillugit pilersaarut nunaqarfinni inissiat pitsaassutsimikkut qaffasinnerulerneqarnissaannik
inissaaleqinerullu anigorneqarnissaanik siunertaqarpoq, tamanna
ingerlateqqinneqassaaq. Tamatumani nunaqarfinni illut pisoqaanerpaat,
minnerpaat pitsaannginnerpaallu nutaanik taarserneqarsinnaapput.
Namminersornerullutik Oqartussat
inissiaataasa attartortittakkat iluarsartuunneqarnissaannik pilersaarutikkut
aammalu nunaqarfinni inissiat pillugit pilersaarutikkut naalakkersuisut siunertaraat
inissiat ataatsimut isigalugu pitsaanerulersinneqarnissaat. Tamatumanilu
inissiaatit aamma inunnit najussallugit peqqinnarnerulernissaat.
Naalakkersuisut siunniuppaat akinik
qaffatsaaliuinissamik anguniagaqarneq aalajangiusimaneqassasoq, taamaalilluni
akissarsiat pisissutaasinnaanerisa nalingat atattuinnarsinnaaqqullugu,
taamaattumik naalakkersuisut kissaatigaat ineqarnermut akiliut massakkut
annertussusaat aalajangiusimaneqassasoq.
Naak inuppassuarnit
nuannaarutaasumik akinik appaasoqarsimagaluartoq innaallagissamut
kiassarnermullu aningaasartuutit inoqutigiinnut ataasiakkaanut suli
annertuallaamik aningaasartuutaapput. Taamaattumik naalakkersuisut
siunniuppaat nukissamik ileqqaarniarluni suliniutissat salliutinneqalissasut,
naalakkersuisullumi aamma siunertaraat nukissiornissamik periarfissat allat,
soorlu erngup, anorip seqerngullu nukissiuutitut atorneqarsinnaalernissaata
ineriartortitsivigineqarnissaasalu inuiaqatigiinnut tamarmiusunut inoqutigiinnullu
ataasiakkaanut iluaqutaasumik maanna salliutinneqalissasut.
Peqatigitillugu naalakkersuisut
sulissutigaat innaallagissamut akiliutip appartinneqarnissaat, tamatuma
nassatarissallugu ineqarnermut aningaasartuutaasartut tamarmiusut
ileqqaaruteqarfigineqarnerat. Kiisalu iluarsartuusseqqinnissamut pilersaarutit
aamma nunaqarfinni inissiat pillugit pilersaarutit inissiat
pitsaanerulersinneqarnissaannik kinguneqassapput, ilaatigut oqorsarluarneqarnerulernermikkut
igalaat matullu ussinnerulersinneqarnerisigut kiassarnermut aningaasartuutit
appartinneqangaatsiassallutik, taamaalilluni ineqarnermut aningaasartuutit
tamarmiusut ileqqaaruteqarfigineqalissallutik.
Peqqinnissaqarfik arlalitsigut
allanngortiterivigineqarpoq, maannamut pissutsit kukkunersiorlugillusooq
naliliiffigineqarnerannik tunngaveqartumik, naalakkersuisut arlalitsigut suli
pitsanngorsaaniarput.
Naalakkersuisut peqqinnissamut
tunngasut nutaamik aaqqissuussiffiginiarpaat kingutigissaa-nermik
pitsaalerunersitsinissaq, pisariillisaanissaq, aningaasartuutikillisaanissaq
pitsaanerusu-millu kiffartuussinissaq anguniarlugit.
Imigassamik hash-imillu
atornerluinerup akiorneqarnissaanut aamma piumassuseqarluarnerup erseqqissumik
siunertaqarluartumillu suliniutitalersorneqarnissaa naalakkersuisut siorna
kajumissaarutigaat. Naalakkersuisut nuannaajallaatigeqisaannik
pinaveersaartitsinermik suliaqarnerup annertusineqarnissaannut partiit tamarmik
annertuumik tapersersuipput. Taamaattumik inatsisartut tamarmiusut
kissaatigisaat naapertorlugu pinaveersaartitsinermik suliassaqarfik
naalakkersuisut nukittorsarpaat Paarisap pilersinneqaqqinneratigut.
Hash-imik imigassamillu
atornerluineq akiorniarlugu paasisitsiniaanerit ingerlanneqarput. Qaqiffiup
naammassisinnaasaanik annertunerusumik kattorsarneqarnissamik
pisariaqartitsisoqarpoq, taamaattumillu alliliisinnaanermik imaluunniit
katsorsaasarfimmik suli ataatsimik pilersitsisinnaanermut periarfissat
misissorpagut.
Kommunit tamatumani uummaarissumik
peqataapput, ilaatigullu pinaveersaartitsinermik siunnersortinik peqqinnermik
pitsaasumillu inuuneqarnermik nukitsorsaanermut inuit ataasiakkaat aamma
akisussaaffeqarnerannik paasisitsiniaaqataasussanik kommunit
atorfinitsitsisarsimapput.
Dronning Ingrid-ip napparsimmavissua
sinerissamilu napparsimmaviit arlallit katsorsaanernik
naatsorsuutigineqareeraluartunik arlalitsigut neqerooruteqarsinnaasimanngillat
sulisussaqarniarnikkut ajornartorsiutinik pissuteqarnerpaasumik. Tamatuma
kingunerisimavaa sivisunerusumik utaqqisariaqalerneq aallaat ilaatigut
akuerineqarsinnaanngitsumik sivisussuseqartartoq.
Ajornartorsiut taanna aaqqinniarlugu
naalakkersuisut periaatsit immikkut ittut nutaallu atulerpaat. Dronning Ingrid-ip
Napparsimmavissua aqutsinermut siulersuinermullu tunngasut ilusilersorluagaasunik
nutarterneqarput, nakorsallu immikkut ilisimasallit katitigaanerat massakkut
misissorneqarluni.
Sammivik taanna
aalajangiusimaniarlugu piffissami aggersumi danskit naalakkersuisui oqaloqatiginiarpagut
paasiniarlugu naalagaaffeqatigiinnerup iluani pitsaassuseq assigiissoq qanoq
qulakkeerneqarsinnaanersoq. Nunatsinni innuttaasut naalagaaffiup sinnerani
innuttaasutulli allatut pitsaasumik, tutsuiginartumik naammattumillu
suliaritissinnaasariaqarput. Atortulersuutitigut ineriartornerup nakorsallu
immikkut ilisimasallit amerliartornerisa nunarsuarmi isorliunerut allat
assigalugit nunatsinni ingerlatat saniatigut immikkut ilisimasalinnik
tikisitsisarnissarput pisariaqartilersippaat napparsimasut najugaanut
sapinngisarmik qaninnerpaami, ajornanngippallu nunap immikkoortuani tassani
pilattaanermik sapinngisamik pitsaanerpaamik ingerlatsisinnaasumik.
Nunap immikkoortuani
eqiteruffiunissaq eqqarsaatigalugu suleqatigiissitaliat arlallit naalakkersuisut
pilersippaat, napparsimmaveqarnerup aaqqissuussaanerata nunat
immikkoortukkuutaartunngortillugu aaqqissuunneqarneratigut, tamanna
erseqqinnerusumik siunnersuusiorneqassalluni.
Isumaginninnermut iluarsaaqqinnissamut
ataatsimiititaliarsuup ilumaliutissiissutini upernaaq tunniuppaa.
Malitseqartitsinissaq annertooq aallartisarneqarpoq, tassanilu
isumaliutissiissutip tunngaviusumik imarisaa kaammattuutaalu erseqqinnerusut
qanoq iliorluni naleqqunnerpaamik piviusunngortinneqarsinnaanerat sukumiisumik
nalilersuiffigineqassalluni.
Isumaliutissiissummi tunngaviusumik
isummat ilaat ataatsimiititaliarsuup oqaatigisaa tassaavoq innuttaasut
ataasiakkaat ataatsimut isigalugit imminnut ikiortuunissaannut pissutsinullu
atukkaminnut namminneq akisussaanissaannut kaammattorneqarnissaat, tamanna
naalakkersuisut isumaqatigaat. Isumaginninnermi ikiorsiissutigineqartartunut
aallaavik ataatsimut isigalugu tassaasariaqarpoq ikiorserneqartoq sapinngisamik
piaarnerpaamik imminut ikiorsinnaalissasoq pisortanit ikiorsiissutit atornagit.
Taamaalillunilu pisortanit ikiorneqarneq tunngaviusumik utaqqiisaannaasumik
ikiorsiininngortillugu.
Naalakkersuisut erseqqissarpaat
malitseqartitsinermi pisariaqarluinnarmat Namminersornerullutik Oqartussat
kommunillu akornanni nammagassanik suliassanillu agguataarinerup misissoqqissaarneqarnissaa,
ilaatigut innuttaasut assigiinngitsunik pissuteqarlutik pisortanit
ikiorserneqarnissamik qinnuteqartariaqartut uummaarissumik
iliuuseqarfigineqarnissaata kommunit pilerinarnerusunngortinneqarnissaa
qulakkeerniarlugu, ilaatigullu peqqussutitigut suliniutit aamma kommuninut
Namminersornerullutik Oqartussanut aningaasanik kingunerisassaasa akornanni
ataatsimut isigalugu ataqatigiittoqarnissaa qulakkeerniarlugu.
Ataatsimiinnermi matumani
malitseqartitsinissaq pillugu nassuiaat saqqummiutissavarput. Nassuiaatip
takutissavaa utoqqaat innarluutilillu atugaasa pitsanngorsaavigineqarnissaanut
periarfissat malitseqartitsinermi siulliullugit naammassiniarneqassasut.
Tamatuma saniatigut suleruluffiunngiutsumik suliffiit aamma
pisinnaanngorsaqqinneq pillugit aalajangersakkat piviusorsiorpalaarnerusut
eqqunneqarnissaannut periarfissat misissoqqissaarneqarlutillu naliliiffigineqassapput.
Suliap taassuma inerneri peqqussusiornikkut suliniutissat ilanngullugit 1998-mi
upernaakkut saqqummiunneqassapput.
Naalakkersuisunngortut
isumaginninnermut tunngassuteqartut aaqqissuuteqqinneqarneri ingerlateqqinniarpaat.
Tamanna pissaaq anguniakkat isumaginninnermi iluarsaasseqqinnissamut
ataatsimiititaliarsuup siusinnerusukkullu kommunit iluarsaaqqinnissamut
ataatsimiititaliarsuup saqqummiukkumasaat naapertorlugit. Anguniakkatut
siunniussatut inatsisartuni akuersissutigisimasatsinnut inatsisitigut
peqqussutitigullu tunngavissaliisoqassaaq. Suliassami taama annertutigisuni
pisariaqartinneqartunilu kommunit, kattuffiit peqatigiiffiillu tamakkununnga
attuumassuteqartut suleqatigineqassapput.
Suliffeqarfinnut tunngatillugu
annertuumik pitsanngorsaavigineqarnissaat naalakkersuisuni
sulissutiginiarparput tamatumunngalu ilanngullugu pinngitsoorsinnaanngilarput
SIK-p kattuffiillu allat qaninnerusumik suleqatiginissaat. Suliffeqarneq
inuunitta ilagaat pigaarutilik, taamaattumik suliffeqarnermi pitsaanerusumik
atugassaqartitsilernissaq tamatta akisussaaffigaarput.
Naalakkersuisunngortuni
isumaqarpugut sullivinni tamani soorlu amutsivinni, qalulerivinni,
meeqqerivinni, allaffinni suliffissuarnilu avatangiisut umissuinnarlugit maanna
misissuiffigineqalertariaqartut.
Naalakkersuisut anguniagaraat
ilinniartitaanikkut suliniutit inuussutissarsiortut suliffeqarfiillu
pisariaqartitaannut naapertuuttuunissaat. Inuussutissarsiutinik
ilinniartitsinerit ima pitsaatigissapput nunani allani
atorneqarsinnaassallutik taamaattumik STI-mi ilinniartitaanerit najukkamilu
inuussutissarsiutinut atuarfiit tamatumani atorneqartut
iluarsaateqqinniarpagut.
Inuussutissarsiutit pillugit
peqqussutissamut nutaamut siunnersuutit oqaatigeriikkattut 1998-imi upernaakkut
saqqummiunniarneqassapput.
Meeqqat atuarfianni
inuussutissarsiutinut ilinniartitaanernut isumaginninnermilu ikiuutit
sulisinneqarnissaat siunertaralugu suliffissaaleqinerit
ilinniartitaaqqinnermut, ilinniaqqinnermut assigisaannullu ikaarsaariartarneq pitsaanerulersittariaqarpoq.
Taamaattumillu inuussitissarsiutinut ilinniartitaanermut nutarterinermut
ilanngullugu naliliiffiginiarparput siunnerfilinnik pikkorissartitsisarnissat
ilinniartitsisarnissallu najukkani nunatta immikkoortuini qanoq pitsanngorsarneqarsinnaaneri
naliliiffigalugit.
Meeqqat atuarfia pillugu peqqussutip
akuerineqarnerata kingorna piviusunngortitsiniarneq naalakkersuisunit
aallartisarneqarpoq. Atuarfinni siuleruisunut nutaanut atatillugu
paasisitsiniaanerup pikkorissartitsinerullu pilersaarusiorneqarnera massakkut
inaarsarneqarpoq. Pikkorissartitsinerillu atuarfinni siulersuisussanik
novemberip qaammataani qinersisoqarniareeriarpat aallartinneqarnissaat
naatsorsuutigineqarpoq.
Ataatsimiinnermi matumani meeqqat
atuarfianni akuleriisitsilluni atuartitsineq pillugu inaarutaasumik nassuiaat
naalakkersuisut saqqummiutissavaat. Meeqqat atuarfianni suliniutit tulliatut
atuarfimmi atuartitsinerup imarisai naalakkersuisut sammilerniarpaat.
Atuarfiit qanoq issusiinut
misissuinerup ajoraluartumik takutippaa meeqqat atuarfiisa amerlanersaat ima
aserfallassimatigisut allaat sukumiisumik iluarsaassineq piaarnerpaamik
aallartittariaqarluni.
Ilinniartaanerup iluani qarasaasiat
aamma ungasissumiit ungasissumut ilinniartitsinerup atugaanerata
tapersersorneqarnissaanik suliaq naalakkersuisut ingerlateqqippaat. Tamatuma
saniatigut paasissutissiisarnermi atortorissaarutit nutaat nunatsinni
ilinniartitaanermut qanoq iliorluni pitsaanerpaamik naleqqussarnissaanik
misissuinerit ingerlaqqipput, tamatumani assersuutigalugu ungasissumiit
ungasissumut atuartitsinermut atatillugu misileraanerit annertunerusumik atorneqalernissaat
ilanngullugu eqqarsaatigalugu.
Amerikap avannarliup nunattalu
akornanni attaveqatigiinnerup annertusiartortinneqarnera nangillugu
ilinniartitaanikkut ineriartortitsineq aamma ingerlateqqinneqassaaq oqaatsinik
ilinniartiit ilisimatusarfiillu aqqutigalugit. 1997-imi novemberimi Oqaatsinik
Pikkorissarfik sisimiuniittoq atoqqaartinneqassaaq, takornartat oqaasiinik
pikkorissartitsinissamik neqerooruteqarfiunermi saniatigut Oqaatsinik
Pikkorissarfiup oqaatsinik ilinniarfinnut nunatta avataaniittunut
attaveqaataanissi aamma suliassaraa.
Naalakkersuisut tunngaviusumik
aalajangerput ilinniartitaanerit ingerlaqqiffiusut erseqqinnerusumik
taagorneqartut arlallit iluanni kalaallit ilinniagaqartut
neqeroorfigineqassasut danmarkimi imaluunniit amerikami avannarlermi
ilinniarnerminnik ingerlatsinissartik namminneq aalajangersinnaassagaat.
Qanittukkut septemberip aallaqqaataani
ilageeqarnerup iluani ilinniartitaanerit nutaat marluk aallartinneqarput:
Ilisimatusarfimmi upperisarsiornermik ilinniagassanik ataasiinnarmik sammisaqarluni
barchelor-itut ilinniarneq aamma palasinngorniat ilinniartitaanerat.
Ilinniartitsineq kingulleq assut soqutigineqarpoq naalakkersuisullu
neriuutigaat taamaasiornikkut nunami maani ilagiit akornanni palasissaaleqineq
aaqqiiviginiarlugu iliuusissaq pisariaqartinneqartoq maanna
iliuuserineqarsimasoq.
Nunarsuarmioqatitsinnut allanut
sanilliulluta immitsinnut kinaassusersinissamik pisariaqartit-sinerput nunat
tamat annertunerujartuinnartumik suleqatigisalernerisigut annertusiartorpoq.
Taamaattumik Katuap ammarneqarneratigut kultoorikkut nittarsaanissamut
periarfissat nutaarluinnaat amerlaneroqisullu ammarneqarput.
Innuttaasut pingaartumillu
inuusuttut Katuamik atuinerat soqutiginninnerallu annertoqaaq. Kultoorip
illorsua maanna isumassarsiarpassuarnut suliniutinut avataaniittunut
piumasaqaatinut ima aamma illup nammineq periarfissarititaanut naapertuuttumik
inissinnialissaaq. Illorsuarmi angisoorsuugaluarpoq taamaattorli kultoorikkut
ingerlanneqarsinnaasut qujanartumik amerlanerujussuupput.
Naalakkersuisunngortugut innuttaasut
suliniutinik ingerlareersunik nutaanillu suliniuteqarnissatsinnik
isumalluarnera pakatsisikkumanagu sapinngisarput tamaat iliuuseqarniarpugut
ulluinnarni inuunerup kissaatigisatsitut sapinngisamik oqitsuunissaa
anguniarlugu sapinngisamik sulissalluta. Ima paasillugu; ataatsimoorluta
nunami maani angerlarsimaffitsinni, nunatsinni Kalaallit Nunaanni, piorsaaneq
nangillugu ingerlateqqinniaripput, inuiaqatigiit pitsaasumik toqqissinartumillu
inuusinnaaqqullugit.
Kiffaanngissuseqarnerup
ataqqinassusianut inniminassusianullu atasumik akisussaassuseqarnerup iluani
naqisimaneqanngitsumik eqqarsarnissamut, oqalunnissamut upperisaqarnissamullu
tamatta periarfissaqassaagut. Inuit akornanni oqaloqatigiinnikkut
kiffaanngissuseqarneq sutut kusanartutut peqqinnartutullu aatsaat
peroriartorsinnaavoq, arlaannarpulluunniit pinngitsoorneqarsinnaanngitsuunngilaq,
kisianni taamaakkaluartoq tamatta immitsinnut pinngitsoorsinnaanngilagut.
Tamanna ulluinnarni inuunitsinni malugiuartarparput. Meeqqat angajoqqaatik
qaniginerpaasatillu allat pinngitsoorsinnaanngilaat. Utoqqartatta
innarluutilittattalu piumasaraat naleqarluartumik inuuneqarnissaminnik,
inuttut inooqatigiinnikkullu pitsaasumik killissalersuinissatsinnut
piffissaqarluassasugut.
Suliffissaaleqisut suliffissaqarnissaminnut
periarfissaannik pilersitsiniassaagut. Inoqatigut nuannaarnermi aliasunnermilu
inooqatigissavagut. Uagut peqqissugut nuannaartuusugullu napparsimasut
kiserliortullu peqatigilluinnarlugit inooqataasussaavugut. Ilagiiussutsimi inooqatigiinnermi
aamma peqataassaagut, ilagiit guutisiorneranni tamatumanilu
sullivigineqarneranni. Meeqqat inuusuttortavullu inooqatigissavagut
inuunermillu nammineersinnaanissaannik ilinni-artillugit.
Taagukkama tamakku tamarmik
piumasaraat uagut tamatta immikkut imminut inoqatitsinnullu inuunitsinnut
naatsumi pisussaaffimmik tigusissasugut. Inoqatitsinnut qanorluunniit
iliorfigeqqugutta aamma uagut taama iliorfigissagatsigit.
Taama oqaaseqarlunga kissaatigaara
nunatsinni maani, silarsuarmi qeqertat annersaanni, pisussaaffipput
immaqaluunniit tamanna sinnilaarlugu pitsaanerpaamik naammassiniassagipput,
uagut nammineq inuiaqatigiillu ajornartorsiutitta aaqqiivigineqarnissaat
anguniarlugit.
Qujanaq.
Oqaluuserisaq naammassivoq.