Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immokkoortoq 40-1

Ataatsimiinnerit ] Tilbage ] Op ] Nĉste ]

Siullermeerneqarnera Aappassaanneerneqarnera Pingajussaaneerneqarnera

Pingasunngorneq 15. oktober nal. 14.40

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 40.

 

Siunnersuut aalajangiiffigisassaq: Inatsisartunut ilaasortap Lars Karl Jensenip siunnersuutigaa, imaatigut angalasut tamarmik VHF-radiumik pigisaqarnissaat pillugu maleruaqqusaqalertariaqartoq.

 

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Inatsisartut Siulittaasuat Anders Andreassen.

 

Lars Karl Jensen, siunnersuuteqartoq, Siumut:

Oqaatigineqartutuut siunnersuutigivara VHF-nik angalasunit tamanit pigisaqartoqalernissaa, tassami ukiut tamaasa aasaraangat angallateerarsortut kikkut tamarmik qaninnerusumut ungasin­nerusumulluunniit angalanialertarnerat ilutigalugu ajornartorsiutaasarpoq angallateeqqat arlaati­gut silamik imaluunniit motorimik akornuteqarnertik peqqutigalugu ornitaminnut tikinngitsoor­tarnerat, tamannalu pissutigalugu ujaasinerpassuit pilersarlutik.

 

Angallannermi sillimaniarnermi tunngasuni pingaartumik ullutsinni atugaalluartunik raadiuaqqa­nik  VHF-raadiunik taasakkatsinnik angallatik amerlanerusut isumannaallisaatigalugu tamakku­ninnga peqartuuppata qularutissaanngilaq ujaasinerit annaassiniarnerillu pilertornerusumik ingerlanneqarsinnaanerat. Peqquteqanngitsumik ujaasinerit piffissamik aningaasanillu atuiffiusa­qisut aamma tamatumuuna annikillisarneqarsinnaallutik. Siulini taasakka tunngavigalugit siunnersuutigivara imaatigut angallatit suugaluartulluunniit nuannaariutit ilanngullugit pinngitso­oratik VHF-raadiumik pigisaqarnissaannik piumasaqaataasussatut maleruaqqusaliortoqassasoq inatsisit periarfissaareersut iluanni. Tamanna aqqutissiuunniarlugu aamma makkua periarfissatut isumaqarfigalugit innersuussutigissavakka: Angallatinik tuniniaasut pisussaaffigissagaat angallat nunatsinni tunissagunikku pisisussap toqqagaanik akuerisaanillu radiulerneqarsimassasoq, taavalu aamma sillimmasiinermut atatillugu sillimassiisarfiup piumasarissagaa angallat nuan­naariut VHF-radiulerneqassasoq sillimmaserneqassaguni, kiisalu VHF-radio kikkunnilluunniit pisiariniarnerani akikillisaaneqarsinnaanera anguniarlugu Naalakkersuisunit tamanna aqquttis­siunneqassasoq inassutigissarava, assersuutigalugu ujaasinermi aningaasaliisartut sillimmasiisar­fiillu suleqatigalugit.

 

Imaatigut angalasut isumannaallisaaffigineqarnissaat aammalu ujaasinerit annikillisarnissaat siunertaralugu taamatut siunnersuuteqarenera Inatsisartuni oqaluuserisassanngortippara.

 

Peter Grĝnvold Samuelsen, Takornariaqarnermut, Angallannermut Niuernermut Attaveqaati­nullu Naalakkersuisoq:


Imaatigut angalasut tamarmik pinngitsooratik VHF-radio-mik nassataqartarnissaannik Lars Karl Jensen -p  siunnersuutaanut periarfissat Naalakkersuisut misissorsimavaat. Naalakkersuisuni siunnersuummut isumaqataavugut Inatsisartullu tapersersuinerisigut  Nalunaarummik angallatik VHF-radio-mik pigisaqalernissaannut pisussaaffiliisumik atulersitsinissaq siunertaralugu pissutsit arlallit qulaajarniarlugit. Periarfissanik kingunerisassanillu aallarniutaasumik misissui­nermut atatillugu siunnersuummut susassaqarfiit paasiniaavigineqartut arlallit soqutiginninnerat paasinarpoq. Kinguaariit ingerlanitsinni imaatigut pissarsiortuarsimavugut, pisartunillu alianartu­nik pisoqartarpoq, ullumikkullu nalitsinni teknikkikkut atortorissaaruteqarfiusumi ajunaarnerit ilaasa pinngitsoortinnissaannut periarfissaqarpugut. Naalakkersuisut eqqumaffigaat pissutsit arlallit qulaajarneqarnissaat, soorlu angallatit minnerit qanoq sunalu tunngavigalugu immikkoor­tinneqassanersut, aningaasatigut kingunissat nassatarisassaallu aamma attaveqaatitigut aaqqis­suussinerit pioreersut allanngortiternissaannut periarfissat.

 

Taamatut oqaaseqarluta Inatsisartunut kaammatuutigaarput Lars Karl Jensen -p siunnersuutaa tapersersoqqullugu, tamatumalu kingorna Naalakkersuisut suliassami matumani inatsisiliorlutik suliniuteqassapput. Allakkiaq akissuteqaammut matumunnga ilanngullugu agguaanneqartoq angallatit tamarmik VHF-radiumik atortoqalernissaannut attuumassuteqartunik inatsisiliornermut ingerlatsinermullu tunngasunik naatsumik allaaserinnittoq innersuussutigaara.

 

Hans Enoksen, Siumup oqaaseqartua:

Inatsisartunut ilaasortaq Hr. Lars Karl Jensen, Siumut, Inatsisartunut siunnersuuteqarpoq imaatigut angalasut tamarmik pinngitsooratit VHF-raadiumik nassataqarnissaannik, taannalu pillugu imaak Siumut -mit oqaaseqarfigissavarput:

 

Sinnersuut tunngaviatigut tapersersorparput tassalu angalasut imaani nunamilu isumannaatsu- nik angalasarnissaat pingaartikkatsigu. Siunnersuuteqartullu tunngavilersuutai aamma imaaliin­narlugit saneqqunneqarsinnaanngillat, tassami angalasartut amerlavallaaqaat ajutoornissamut sillimanngippallaartartut, tamaanalu pissutigalugu ajunaarnerit ujaasisarnerillu amerlavallaaru­jussuartut.

 

Naalakkersuisut siunnersuummut isumaqataanerat tunngaviatigut isumaqatigaarput, inatsisilior­nissamillu qulaajaamissanik periarfissanik misissuininarnera taperssersorlugu, allatigullu soorlu aningaasatigut kingunerissassai aammalu aaqqissuussinerit pioreersut allanngortiterisoqarsinnaa­nissaannut periarfissanik misissuiniarnerat isumaqatigaqlugu, tassami nalunngilarput sinerissap ilaani kangerlunnilu qinngortuuni ilaatigut  VHF-radiut tussaaneqarsinnanngimmata. Qulaajagas­sat ilagaat angallatit qanoq angitigisut tikillugit piumasaqartoqassanersoq qujanartumillu ukiut makku amerliartorput imaatigut angalasut VHF-radiullit, tamannalu siunissami qularnanngilaq iluaqutaallualisssasut ujaasisarnerit ikilineqarnerinut

 


Ilanngullugu oqaatigissavarput Naalakkersuisut tapiissuteqarnikuummata KNAPK -mut aningaa­sanik  VHF-radiut aalisartunik piniartunillu pigineqalernissaannut, qularnanngilarlu aamma taakku atuisussanit iluaqutaalluarumaartut. Aammalu ilanngullugu kaammattuutigissavarput angalassartunut imaani nunamilu kalerrisaarutinik nassattaqqullugit, tassami massakkut atortoris­saarutit soorlu kalerrisaarutit qaammataasamut attaveqaataasinnaasut aamma pisiarineqarsin­naammata atorluarneqarsinnaallutillu.

 

Naggataatigut erseqqissaatigissavarput inuup nammineq akisussaaffigimmagu isumannaatsumik angalanermi nassataqarnissani, ajornaqaaq suna tamaat qulaanik aqunniarneqarsinnaanngilaq. Inuup nammineq akisussaaffia sinnerlugu qulaaniik iliuuseqartuaannassagutta tamanna inuiaqati­giinnut akisoorujussuanngorsinnaammat.

 

Anders Nielsson, Atassutip oqaaseqartua:

Imaatigut angalasut tamarmik pinngitsooratit VHF-raadioqalernissaaannik Lars Karl Jensen -p siunnersuutaa Atassutit tapersersorpaa.

 

Taamaattoq tamatuma peqataanik Takornariaqarnermut, Niuernermut  Angallannermullu Naalakkersuisumut ilaasortap akissummmini isummiussaa isumaqatigalugu, tassa siunnersuutip atortuulersinngikkallarnerani peqqissaartumik misissugassat pisariaqarallassasut. Tamatumalu siunnersuummut ima oqaasissaqarpugut.

 

Siulermik: VHF-mik pisinissaq akikillisartariaqarsorinanngilaq suut tamarmik akiqarput, tapiissutissallu allanut aningaasartuutissannguinnartarlutik. VHF tigummiartagaq 3.000- koruu­nilerlugu pisiarineqarsinaavoq, akilu taanna inuussutissarsiutigalugu aalisartunut aamma sunngiffimmi angalaarumatuumut aningaasatigut nalinginnaasumik ajornanngitsutut oqaatigine­qarsinnaalluni.

 

Aappaattut: VHF-radiup ungasissutsimut isigalugu atorsinnaassusia killeqarpoq taamalu isuma­naallisaatitut naleqassusia aamma killeqarluni. Atasssut-mi isumaqarpugut qaammataasatigoortu­mik navianartorsiulernermik kalerrisaarutit pinngitsoorani isumannaallisaatitut atugaanissaat assigiinngitsutigut orniginarnerusoq.

 

Siullermik suminngaanniilluunniit atorneqarsinnaapput. radiulerinerup tungaatigut immikkut ilisimasaqarnissamik pisariaqartitsiviunngillat, aammalu angallatip naalagaata imaluunniit navialerujussuarnikkut ajunaarsimasinnaasup saniatigut tamanit atorneqasinnaallutik. Navianar­torsiulernermi kalerrisaarut batteriitortuugami nal. akunnerpassuini atuuttarpoq.

 


Aappassaanik imaanngilaq kalerrisaarutit inuup nammineq pissarsiarissagai . Aningaasarpaassu­arnik naleqartartut patsisissaallutik isumaqarnarpoq pisortat, ujaasinermi annaassiniarnermilu sulianut akisussaaaluni aningaasartuuteqartartut, kalerrisaarutinik peqqumaatissanik pisiortortar­tuusarnissaat, pinngortitami - imaani nunamilu assigiimmik - angalasuni naleqquttumik akiliute­qartarnikkut atorneqarsinnaasunik.

 

Kalerrisaarutinut peqqumaatigineqartunut aningaasartuutit erniinnaq imminut akilissapput ujaasisarnerit sivikinnerulernerisigut tamatumalu nassataanik akikinnerulernerisigut, tamannalu inunnik annaassinermik kinguneqassaaq. Kalerrisaarutit taama ittut atornerlunneqarsinnaappat? - Tassaqa. Kalerrisaarutit normulersugaanermikkut igeriunneqarnerminni paatsuugassaanngitsu­mik paasineqarsinnaapput taamalu atornerluisinaanermik akisussaatitaaneq inissilertorneqarsin­naalluni.

 

Taamaakkaluartoq Lars Karl Jensen -p siunnersuutaani siunertarineqartut Atassut -mi taperser­sorpavut, misissuineriullu pisariaqartut naammasineqariarpata inatsiliortoqarnissaa naatsorsuuti­galugu.

 

Johan Lund Olsen,  Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Inuit Ataqatigiit Inatsisartunut ilaasortap Lars Karl Jensen -p siunnersuutigisaanut isumqataaga­luarluta taamatullu aamma siunnersuuteqartup anguniagaanut naapertuuttumik inatsisissamik siunnerssuusiortoqarnissaannik Naallakkersuisutsinnut piginnaatitsinissamut peqataarusussuse­qaraluarluta pissutsit makku ilanngullugit aaqqereersimaneqarnissaat inassutigissavagut:

 

Oqaluuserisatsinnut ilanngussami takuneqarsinnaavoq nunatsinni VHF-mik tusaaffiusinnaasut maannamut killeqartut tassa Avanersuup aammalu Illoqqortoommiut kommuniini maannamut VHF-mik suli aallakaatitsiviliisoqarsimanngimmat. Tamatuma aaqqivigineqarnissaa siunertara­lugu Inuit Ataqatigiit sinnerlugit Inatsisartunut ilaasortaq Evald Brĝnlund siorna ukiakkut siunnersuuteqarpoq ajuusaarugisatsinnilli akuersissutigineqanngitsumik. Taamaattumik siunner­suutigineqartoq manna akuersissutigissagutsigu taamatullu VHF-mik radioqarnissaq pinngitssa­liissutitut imaatigut angalasunit tamarmiusunit piumasaqaatinngortinneqasappat eqqaamaqqis­saartariaqarparput Avanersuarmi  Illoqqortoormiunilu sakkortusaaviliisoqaqqaartariaqassammat nunatinni imaatigut angalasut tamarmik assiigimmik pineqaqqullugit aamma isumannaallisaavi­giniassagutsigit. Tamanna eqqaamasassatut tikkuarparput pissutigalugu aamma siorna Naalak­kersuisut Evald Brĝnlund -p  siunnesuutigisaanut atatillugu neriorsuutigimmassuk VHF-mut saakortusaaviit amerlanerit pilersinneqarsinnaanerannut periarfissanik malinnaaniarlutik, aammattaaq Illoqqortoormiut eqqaanni.

 

Taamatuttaaq aamma eqqaamajuatariaqarparput VHF-mik radioqarnissamut allagartaqarnissaq minnerunngitsumillu atornissaanut eqqortumik atuinissaq kommuninut ataasiakkaani sunngiffin­ni atuartitsisarnerit aqqutigalugit ilinniartitsissutigiuarneqartariaqarmata. Tamanna eqqaasitsissu­tigivarput  pissutigalugu kommunit sipaarniarnerminni ajuusaarnartumik tamakku aamma ilanngullugit ileqqaarniarfigisarmatigit. Taamaattumik pinngitsorani VHF-radioqalernissamik siunnersuut manna akuersissutigineqassappat piumasaqaataasariaqarpoq VHF-mik atuinissamik allagartartaarniarluni ilinniartsisarnerit kommunini assigiimmik ingerlanneqartuartarnissaat.


 

Aammataaq eqqaamasariaqarsorivarput ersarissunik paatsuugasssaanngitsunillu malittarisassa­qartitsinissaq, taamaattumik pisussaaffiup minnerpaaffissaanik killiliisoqartariaqassaaq pingaar­tumik umiatsiaaqqat mikinerit qaannallu eqqasaatigalugit. Tamanna saqqummiussamut ilanngus­sami tikkuarneqartunut aamma ilaavoq.

 

Inuit Ataqaqatigiit -niillu naggataatigut aamma ilanngullugu oqaatiginngitsoorusunngilarput sillimaniarnissatsinnik imaatigullu angallannermik isumannaallisaanissaq eqqarsaatigalugu inuiaqatigiinnut paasisitsiniaajuarnissaq pingaaruteqarluinnarmat ingerlaavartumillu tamanna ingerlanneqartuartariaqarluni.

 

Taamatullu oqaaseqarluta siunnersuut tunngaviatigut akuersissutigivarput, naatsorsuutigalugu Naalakkersuisut inatsiliassamik kingusinnerusukkut saqqummiussiumaarnissaat.

 

Bjarne Kreutmann, Akulliit Partiiat:

Imaatigut angalasut tamarmik VHF-radiumik pigisaqarnissaannik inatsisiliornissamik Hr. Lars Karl Jensen  siunnersuutaa Akulliit Partiiata tamakkiisumik tapersersorumavaa.

 

Paasilluarpara akissuteqaammi oqaatigineqartutut periarfissanik sunniutigisinnaasaannillu aallarnersaataasumik misissuinermut atatillugu paasiniaavigineqartut arlaqartut soqutiginnillutik isumaqataallutillu nalunaarsimammata.

 

Inassutigiinnassavara siunnersuut taperserneqassasoq taamaalilluni inatsisiliuunneqarnissaa Naalakkersuisut sulissutiginiassammassut.

 

Isumannaallisaanermut periarfissat allat akissuteqaammi oqatigineqartut piumagaanni saniatigut atortussatut sillimmatigineqarsinnaassapput, kisianni VHF isumannaallisaatitut naleqqunnerpaas­sagunarpoq. Taama naatsumik oqaaseqarlunga siunnersuut taperserpara.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Inatsisartunut ilaasortap Lars Karl Jensen -p siunnersuutaa soqutigalugu misissorsimavara paasilluarlugulu. Siunnersuuteqartoq ilummoorluinnarpoq ilaanni ujaasinerpassuit akisoqisut pinngitsoorneqarsinnaagaluarmata radiumik angalasut tamarmik peqartuuppata. Aamma Naalak­kersuisoq ilumoorpoq oqarami ullumikkut nunatsinni teknikkikkut atortorissaaruteqarfiusumi ajunaarnerit ilaasa pinngitsoortinneqarsinnaanissaannut periarfissaqartugut, apeqqutaaginnarpoq aaqqissuusineq qanoq ittoq atorneqassanersoq, tassami pisariaqanngitsumik akisoqisumillu ujaasinerit ajunaarnerillu ilaasa pinngitsoortinneqarsinnaanerisa piviusunngortinneqarsinnaanerat anguniartariaqarmat.

 


Arlaatigut aallarniutaasumik iliuuseqartoqartariaqarpoq. Soorunami aallaqqaammut suna tamarmi ataatsikkut anguneqarsinnanngikkaluarpoq. Aallaqqaammut angallatit nuannaariutit tamarmik VHF-mik radioqarnissaat piumasaqaatasinnaasutut takorloorneqarsinnaavoq, isuma­qarpungalu ullumikkut atortooreersut periarfissat ajunngitsut misilittagaareersullu atorlugit ingerlanneqarsinnaasoq, soorlu Nuummi angallateeraatillit peqatigiffiata isumannaallisaaneq eqqarsaatigalugu iliuuserisai ajunngitsut allallu  sinerissap sinnerani angalateeraatillit peqatigiif­fiini misilittakkat ilanngugit aaqqissuussiniarnermi suleqatigineqarsinnaaneri aqqutissiuunneqar­tariaqarput.

 

Aammalu aaqqissuusinianermi pinngitsoorneqarsinnaanngilaq  KNAPK-p isumasiorlugulu suleqatiginissaaa aammalu KANUKOKA allallu suliamut attuumaasuteqartut suleqatiginissai pisariaqarpoq. Taamaattumik suliap peqqissaarullugu ingerlanneqarnissaa kissaatiginarpoq minnerunngitsumik aalisartut piniartullu umiatsiaararsortut eqqarsaatigalugit, tassammi assersuu­tigalugu VHF-radio nalinginnaasumi ullumikkut 3-4.000,00 - missaani akeqarpoq. ilisimaneqare­erporlu aalisartut piniartullu amerlanerit tamanna akissaqartinngikkaat. Aperisariaqarporlu - Taavami? Aammalu VHF-radio atussagaanni pinngitsoorani radio-mik taamaattumik atuisinnaa­nermut allagartaqarneq piumasaqaataavoq, taamaattumik tamakku tamaasa nalilersorluarnissaat aningaasatigullu qanoq sunniuteqarsinnaanissaat paasissallugu pisariaqarpoq.

 

Soorlu oqareertunga taamatut aaqqissuussinissami assersuutigalugu aallaqqaammut angallatit nuannaariutit VHF-mik radioqartussaatitaanissaat piumasaqaatigineqarsinnaavoq, taava tamatu­ma kingorna ineriartorneq misilittakkat aallaavigalugit ingerlanneqarsinnaassaaq.

 

Taamatut oqaaseqarlunga suliap aallartinneqarnerani susassaqartunut tusarniaanissaq paasinia­gassallu assigiinngitsut ingerlanneqarnisaat Naalakkersuisunut kaammatuutigissavakka, tamatu­malu kingorna suliap Inatsisartuni uterfigeqqinneqarnissaa kissaatigissallugu, tassami suliaq soqutiginarpoq maanngaannarlu killittariaqarani.

 

Lars Karl Jensen, siunnersuuteqartoq, Siumut:

Siullermik qujavunga siunnersuutiga tunngaviatigut tamaginnit tapersersorneqarmat. Uani ersarissuliutiginiarlugit ilaatigut taarusutakka tassaapput naluneqanngitsutut radiup maligaasaasa ineriartortinneqarnerat nunatsinni suli tamakkiisumik naammassineqanngilaq. Sinerissap ilaa kangerluillu eqqarsaatigigaanni radioqarfinnut nunamiittunut attaveqarsinnaangitsut angalanermi arlaannik peqquteqartumik kinguaattoorluni imaluunniit ajutuulernermi kallerisaarinissamut tamakkua killiliissooreersut nalunngilakka.

 


Kisiannili angallatinik allanik qanittoqarsimappat radioqartunik, tamanna pilertortumik paasine­qarsinnaavoq, inuit inuunerannik aamma annaassinermik kinguneqarsinnaaammat  eqqaamasari­aqarparput. Aamma uani siunertarinngilara suna tamaat akilersinneqassasoq, KNAPK tapiffigi­neqarnikuuvoq, taanna ilaasortaasa taama piffigineqarernerat tamatta qutsatigiinnarsinnaavarput. Uaniliuna tikkuaringa sillimasiisarfiit piumasaqartuartuupput, angallateeqqanik sillimmasiinermi suna tamaat piumasarivaat allaat allunaasat qanoq silitsiginissaat, kalugutip aminnerpaaffissaa kittorarsinnaaffia piumasaqaataasarpoq taarsiinissamut tunngasumik suliaqaleraangata.Uanili eqqarsaatigineqarneq ajorpoq inuup inuunerata annaanniarneqarneranut isumannaallisaanermik aamma akikillisaasoqarsinnaanera sillimmasiisarfiup tungaaninngaanniit.

 

Kalaallit Nunatsinni qularutiginngilara sillimassiisarfiit aningaasarparujussuarnik tuniorarivut nunatsinni kaaviiaartinneqanngitsunik, tamakkuukku eqqarsaatissiissutigiinnarikka, qanoq ilisamik akikillisaanermut aamma atorneqarsinnaaneri atorneqarsinnaaneri misissorneqarsinnaa­nersut.

 

Qaammataasatigoortumik navianartorsiulernermik kalerrisaarut taanna tutsuviginartorujussuu­voq,  nunarsuarmi atugaalereerpoq, qanoq akeqarnersoq ilisimaqqissaanngilarput, taamaattumillu aamma pissariagaanni soorunami aatsaat ajutuulernermi atorneqartussatut naatsorsuussaavoq taanna.

 

Uani angallateeqqat minnerpaaffilerneqarnissaannut tunngatillugu nammineq aalajangersimasu­mik taasaqanngilanga, ksiannili isumaqarpunga inunnik angallassinermi angallatit atorneqarsin­naasut qajaasinnaavoq umiatsiaaraasinnaavoq, tamakkua peqartinneqalerpata ujaasinerit nunat­sinni annikkillissasut, taamaalillunilu aamma akissaajaatit millissallutik.

 

Ippassaaninnguaq Kalaallit Nunatsinni kisitsisit pissarsiarisavut qupperlugit qupperneq 383 kisitsisit >97-imut tunngasut, politiit nalunaarutaanni taaneqarsimavoq 1996-imi nunatsinni nunami imaanilu 156-eriarluni qinaasisoqarsimasoq. Tamakku qanoq akeqarsimanersut taaneqar­simanngillat. Aamma qanoq amerlatigisut imaatigut angalanermi ujaasinerunersut taaneqarsima­natik, kisianni tamaat ataatsimut siunnersuutigisara isigalugu qujavunga aamma Naalakkersuisoq immikkut qutsavigissavara, tamanna aqqutissiunniarlugu qanoq-iliuuseqarniarmata.

 

Peter Grĝnvold Samuelsen, Takornariaqarnermut, Angallannermut, Niuernermut Attaveqaati­nullu Naalakkersuisoq:

Naatsumik oqaatigissavara Naalakkersuisuni partiininngaanniit oqaaseqaatigineqartut tusar­naaratsigik siunnersuuteqartup Inatsisartuni ilaasortap Lars Karl Jensen-ipsiunnersuutaa, tunnga­viatigut taperseraat. Taannalu tunngavigalugu Naalakkersuisut neriorsuuteqarnermittuut sulias­saq ingerlateqqissavaat.

 

Uanilu pineqartoq naatsuarannguamik ima oqaaseqaatigissavara.

 


Imaatigut angallannerup inuussutissarsiornerullu. mikinngitsumik ullumikkut maani sineriatsin­ni. ingerlanneqartup isumannaannerulernissaa matumuuna aqqutissiunneqarsinnaappat tamanna peqataaffigisariaqarparput. Ullumikkut qamutit assakaasullit ingerlatissagaanni illoqarfinni mikinerpaaniluunniit, piumasaavoq allagartaqarnissaq. Imaatigut angallannermi amerlaval­laartugut immaqa isumaliortut qanganiilliit imaani inuussutissarsiortuusimagatta, siuleqarsima­gatta allatullu, taava tamakkunuunatigut piumaffiginissaq imminut pisariaqanngitsoq siungiusi­magatsigumi.

 

Kisianni taamaanngilaq. Ukiut tamaasa nalaataqartarpugut, uagutsinnut ima oqartullusooq, suli isumannaallisaaneq sakkortunerusariaqarpoq. Qunussanngilavut immitsinnut piumaffiginissa­mut.

 

Tamanna inatsisiliornikkut allatulluunniit maleruagassiornikkut anguneqarsinnaappat, taava taamaaliortariaqarpugut. Taamaaliulinnginnermi eqqumaffigisassat partiit oqaaseqartuisa oqariartuutaat suleqqinnissami ilanngullugit nalilersorneqassapput.

 

Sumiiffiit suli VHF-imik attaveqanngitsut, taakkua ilanngullugit nalilersuiffiunissaat, aamma Tunu isorartoqimmat, tamakkerlugu attaveqaasersussanersoq aamma nalilertariaqarpoq, imaluun­niit illoqarfimminngaanniit qassit km.-it avammut attaveqaasissava.

 

Tele-p tamakku kisimi nammassavai? Aamma tamanna Naalakkersuisuni isummerfigisariaqar­parput. Unali erseqqippoq Naalakkersuisut oqariartuutaat: Tamakkua misissortariaqarput.

 

Aamma taanna qaammataasat atorlugit kalerrisaarut oqaatigineqartoq arlalinnit, taannami tapertaralugu ajussanngeqaaq, kisianni taanna atortoralugu oqaloqatigiittoqarsinnaanngilaq. Aamma taanna ukiuni qaangiuttuni arlaleriaqaluni pisariaqanngitsumik qisuariartitsisarpoq, piarinaatsoornikkut imaluunniit piniarani aallartinneqarsimagaangat.

 

Taamaattumik taakkua tamarmik nalilersorluartariaqarput. Isumaqarpunga uani oqariartuutigine­qartoq pingaarnerpaasoq tassa, ujaasisarneq kisiat pinnagu kisiannili imaatigut angallannerup annertoqisup isumannaannerusumik ingerlanneqarsinnaanera aqqutissiuttariaqaripput. Aamma naggaterpiaatigut eqqaallugu VHF-imut allagartartaarniaraanni ilanngullugit aamma isumannaal­lisaanerit allat atuagassaasarmata, taammaattumillu sianigisassat arlalissuit tassani ilaareertarma­ta VHF-imut allagartartaarniarnermi, taamaattumik aamma angallannerup isumannaanneruleriar­tornissaa tassuunakkut aqqutissiorneqarsinnaalluni.

 

Taamatut oqaaseqarlunga qujavunga.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Suliassaq pingaaruteqarpoq assullu soqutiginarluni. Taamaattumik isumaqarpunga massakkut partiiniit oqaaseqaatigineqartut, aammalu soorunami oqaaseqaatikka ilanngullugit, ataatsimiitita­liami susassaqartut arlaannit sammineqartariaqartut, tamatumalu kingorna Inatsisartunut saqqum­miuteqqinneqarlutik.

Isumaqarpunga aqqutissaq taanna nalilersueqqinnissami pitsaanerpaassasoq, maannakkut saqqummiussorneqartut tunngavigalugit, qanoq ingerlariartoqaqqinnissaa eqqarsaatigalugu.

 


Anders Andreassen, ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Taamaalilluni oqaluuserisassaq immikkoortoq 40 naammassivoq, Lars Karl Jensen-ip siunner­suutaa aalajangiiffigisassaq, imaatigut angalasut tamarmik VHF radio-mik pigisaqarnissaat pillugu maleruaqqusaqalernissannik siunnersuut. Imatut paasivara, Inatsisartuni ilaasortat oqaaseqartut tamarmik Naalakkersuisut isumaqatigigaat Naalakkersuisut qanoq iliuuseqartaria­qartut siunnersuummut tunngatillugu.

 

Oqaluuserisaq naammassivoq.


Pingasunngorneq 15. oktober nal. 15.07

 

Pingasunngornikkut apeqquteqaatit.

 

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat Anders Andreassen:

Siullermik Inatsisartunut ilaasortap Lars Karl Jensen-ip apeqquteqaatigaa, qalerallit, suluppaak­kat aalisakkallu allat nunanut allanut aalisagartassatut tunineqartartut, nunatsinni pisarineqarlutil­lu suliarineqartuugunik - qanoq aningaasarsionikkut sunniuteqarnersut.

 

Lars Karl Jensen, apeequteqaateqartoq:

Formand-ip tammakingajareeraluaraa atuaqqissavara.

 

Kalaallit Nunaata imartaani avasinnerusumi aalisagartassat ilaasa atorluarneq ajukkatta, qaleral­lit, suluppaakkat allallu, nunanut allamiunut niuffatigalugit tunineqarneranni nunatta ukiumut aningaasarsissutigisartagai qanoq amerlatiginersut nalunngilarput. Ilisimanngilarpulli tamakku uagut nammineq pisaralugit tunisassiarinat qanoq isertitatigut qanoq isikkoqarnersoq.

 

Isumaqarama aalisagartassat tamakku suliffissuaqarnikkut aningaasaqarnikkullu nunatta iluani iluaqutiginiarneqarsinnaasut, tamannalu anguniarlugu arlaatigut iliuuseqarfigineqarnissamaani apeqquteqaatinni siunnersuutiginikuuvara.

 

Tassami kilisaatini nunatsinni angerlarsimaffeqartuni nammineq tamakku aalisarneqartuuppata qularutissaanngivippoq, nunami suliffissuarnut iluaqutaassasoq ullumikkut avammut niuffataa­neranniit, qanorlu aningaa sarsiornikkut sunniuteqassanersoq paaserusullugu saqqummiuppara.

 

Paaviaaraq Heilmann, Aalisarnermut Naalakkersuisoq:

Siullermik oqaatigissavara piffissaq eqqarsaatigalugu eqqortissinnaanaviannginnakku akissutima takissusia eqqarsaatigalugu, taamaammat ilaannakuusumik akissuteqarfigissavara, innersuussuti­gissallugulu allakkakkut akissuteqaat.

 

Lars Karl Jensen-ip aalisagartassat ullumikkut atorluarneqanngitsut, soorlu qalerallit suluppaak­kallu. kilisaatinit nunatsinni angerlarsimaffeqartunut nammineq aalisarneqarsinnaaneri eqqarsaa­tigalugit. kilisaatini nunamilu suliffissuarni suliarineqarpata avammut niuffataaneranniit aningaa­sarsiornikkullu sunniutigisinnaasaasa. misissuiffigineqarnissaannut siunnersuutaanut tunngatillu­gu, erseqqissaatigissavara siunnersuut pingaaruteqarluinnarmat ilisimatitsissutigissallugulu taanna apeqqut Naalakkersuisoqarfinni eqqumaffigineqarluinnarmat.

 

Siullermik erseqqissaatigilara pisassanik nunanut allanut tuniussaqartarnermi pisutsit marluk aallaavigineqartarmata.


Siullermik pisassanik, soorlu qaleralinnik suluppaakkanillu EU-mut tunniussisarpugut akilersil­lugit. Aappassaanillu Norge-mut Rusland-imullu pisassanik tunniussisarluta saarulliunerusunik taartigeeqatigiinnikkut. Pineqartuni apeqqutit marluk peqqutaapput.

 

EU-mut tunngatillugu ilisimatitsissutigiinnassavara aalisagartassat EU-mut tunniunneqartartut nunatsinni aalisartunit nammineq aalisarneqarpata aningaasarsiornikkut suliffissaqartitsinikkullu  sunniutigisinnaasaat Naalakkersuisoqarfinni naatsorsoqqissaarneqarnissaat pilersaarutaammat. Naatsorsuinerit tamakku EU-mi tullermik isumaqatigiinniarnissat aallartitsinnagit saqqummius­sassami suliarineqartussami pissusissamisoortumik ilaatinneqassapput.

 

Lars Karl Jensen-imut akissuteqaatiga naggaserlugu oqaatigissavara, Naalakkersuisoqarfinni immikkoortortaqarfimmik nutaamik pilersitsisinnaanissaq eqqarsaatigineqarmat, EU-mut kiisalu Norge-mut Rusland-imullu aalisarneq pillugu isumaqatigiissuteqannginnermi aningaasarsiornik­kut suliffeqartitsinikkullu sunniutigisinnaasaanik ilaatigut naatsorsueqqissaarnermi suliaqarsin­naasumik.

 

Taamatut naalisarlugu akissuteqaat saqqummiuppara.

 

Lars Karl Jensen, apeqquteqartoq:

Akissuteqaammut paasinarluinnartumut qujavunga.

 

Uani soqutigalugu maluginiagara tassa aningaasarsiornikkut suliffissaqartitsinikkullu sunniutigi­sinnaasaat Naalakkersuisoqarfinni misissortinniarneqarmata. Taanna qularutissaanngilaq, maannakkummi avataasiorlutik qaleralinniuteqarnerput qiviaraanni, nalunngilara suli noqqaaso­qartuartartoq tamakku nammineq aalisarsinnaanerat angorusullugu.

 

Kisiannili naggataatungaani oqaatigineqartutut immikkoortortaqarfimmik nutaamik pilersitsiso­qarnissaa Aalisarnermut Naalakkersuisoqarfiup neriuppunga tamanna akissaajaataanngitsumik sulisut maanna paasissutissat atorluaannarumaaraat, qujanaq.

 

_________________________

 

Ruth Heilmann, apeqquteqartoq:

Angajoqqaat marlulisut, ataatsikkut marlunnik qitornartaartut, qitornartaarnerminni sulinngiffe­qartarnerisa nalinginnaasuminngarnik sivitsuiffigineqarnissaannik siunnersuuteqarsimavunga.

 


Angajoqqaat qitornartaartut sulinngiffeqartarnissaat pingaarutilerujussuuvoq, meeqqap toqqissi­simasumik peroriartornissaa eqqarsaatigalugu. Tamannalumi ukiuni kingullerni nunatsinni aamma qujanartumik atugaaleriartorpoq, sulinngiffeqartarnerlu sivitsoriartuaartinneqarluni.  Amma ataataasut periarfissaqarnissaat ilanngunneqarnikuulluni. Nunatsinni marlulisarneq qaqutigoortuuvoq, kisiannili marlulisoqartarluni. Marlulinermi marloriaammik aamma angajoq­qaanngortut nukissanik atuilertarnerat tamatta naatsorsuutigisinnaavarput. Taammaattumik aamma pissusissamisoorsorinarpoq sulileqqinnissaminnut nukissanik katersinissaminnut piffissamik sivisunerusumik pisariaqartitsinissaat naatsorsuutigisariaqarmat.

 

Neriuppunga tamanna immikkoortitsiniarnertut paasineqassanngitsoq. Akerlianilli meeqqat angajoqqaallu toqqissisimanarnerusumik kinguneqartussamik siunnersuuteqarnertut isigineqaru­maartoq.

 

Mikael Petersen, Isumaginninnermut Naalakkersuisoq:

Angajoqqaat marlulisut qitornartaarnerminnut atatillugu sulinngiffeqartarnerisa sivitsuiffigineqar­nissaannik siunnersuutigineqarpoq, ilaqutariit taakkua ilaqutariinnit allanit sanilliullutik nukip­passuit atortarmatigik.

 

Siunnersuut Naalakkersuisut akuersaartorujussuarmik isigaat, isumaqatigilluinnarlugulu ilaqu­tariit marlulisut taakkuninngaluunniit amerlanerusunik meerartaartut, ilaqutariinnut allanut sanilliullutik suliarssaqarnerusarmata. Taamaalillutik Naalakkersuisut siunnersuutip akuersaarne­qarnissaa piareersimaffigaat. Aaqiissutaasinnaasullu arlaqarsinnaanerat naatsumik tikkuassallugu.

 

Pissutsit anaanaasup atugai isiginiaraanni, erninermut atatillugu sulinngiffeqarneq assersuutigalu­gu, sapaatip akunnerinik sisamaniit arfineq-pingasunut sivitsorneqarsinnaavoq. Kisiannili Naalakkersuisut isumaqarput, meeqqat erniunerisa kingorna ataataasup sulinngiffeqartarnera sapaatip akunnerinik ataatsimik marlunnilluunniit sivitsorneqarsinnaanersoq misissorneqartaria­qartoq.

 

Periarfissat pingajuat tassaasinnaavoq angajoqqaat sulinngiffeqartarnerannut tunngasortaata pitsanngorsaaffigineqarnera. Taamaalillutik angajoqqaat marluullutik angajoqqaatut sulinngiffe­qartitaasinnaanermik ilaa tamaalluunniit ataatsikkut tigusinnaanngorlugu, erninermut atatillugu anaanaasup aamma ataataasup sulinngiffeqarnerata sivitsuallanneqarneranik ilallugu.

 

Angajoqqaat marlulisartut taakkuninngaluunniit amerlanerusunik meerartaartartut ukiumut aqqaneq-marluk missaanniippata, tamakkiisumik ullormusiaqarsinnaatitaaneq aallaavigalugu tamanna missiliuussinikkut naatsorsuinerit siulliit malillugit, sulinngiffeqartumut ataatsimut naatsorsuullugu sapaatip akunneranut akileraarutit ilanngaatiginagit 2.500 koruunit missaannik ingasagisassaanngitsumik aningaasartuuteqarfiusassaaq. Tassa imaappoq anaanaasup erninermut atatillugu sulinngiffeqarnera sapaatip akunnerinik marlunnik sivitsorneqarpat, tamatuma 60.000 koruuninik aningaasartuuteqarneq kingunerissagaa. Ataataasullu angajoqqaatut anaanaasoq peqatigalugu sapaatit akunnerini sisamani sulinngiffeqartitaasinnaanera atulersinneqarpat, akileraarutit ilanngaatiginagit 120.000 koruunit missaannik aningaasartuuteqarneq kingunerissal­lugu.

 


Taamaalilluni takutinneqartutut ilaqutariit marlulisut taakkuninngaluunniit amerlanerusunik meerartaartut, erninermut atatillugu sulingiffeqartarnerisa pitsanngorsarneqarnissaannut arlalinnik periarfissaqarpoq. Piffissamilu aggersumi Naalakkersuisut ilaatigut Peqqinnissamut oqartussat suleqatigalugit aaqqiissutip sorliup naleqqunnerpaanera misissorniarpaat. Taamaattumik Naalak­kersuisut isumaqarput pissusissamisoornerpaassasoq ilaqutariinnut taakkununga erninermut atatillugu sulinngiffeqartitsisarnerup pitsanngorsaaffigineqarnera, Naalakkersuisut 1998-imi upernaakkut Inatsisartut ataatsimiinnissaanni Isumaginninnermut tunngasunik peqqussutitigut suliniuteqarnerannut atatillugu pippat.

 

Ruth Heilmann, apeqquteqartoq:

Naalakkersuisut siunnersuutinnut akissuteqaataat akuersaartorujussuarmik nipiqartoq nuannaaru­tigalugu naammagisimaarpara, kisiannilu uggorilaanngitsuunngilara Inatsisartuni oqaluuserine­qanngimmat. Siunnersuummi inatsisaareersup iluani pisariitsumik aaqqiinnarneqarsinnaaneranik annikitsumik suliassartaqarpoq. Aamma aningaasanik malitsigisassai oqatigineqartutut annertoor­suunaviaratik.

 

Ajunngilarmi, Naalakkersuisut upernaamut Inatsisartut ataatsimiinnerannut siunnersuutip suliarineqarnissaa neriorsuutimmassuk qujavunga qilanaarlungalu siunnersuutip oqaluuserineqar­nissaanik piviusunngortinneqarnissaanullu periarfissaqartoq maanna oqaatigineqareermat.

 

___________________________

 

Peter Ostermann, apeqquteqartoq:

Apeqquteqaat imaattoq maannakkut Inatsisartut ataatsimiinnerannut nassiussimavara:

Pisortanit sanaartortitat suugaluartulluunniit sananeranni nakkutigilluarnerunissaat sannarlu­gaannginnerunissaallu anguniarlugu Naalakkersuisut qanoq iliuuseqarniarnersut.

 

Inissianik, paaqqinniffinnik pisortanillu sanatinneqartartunik allanik sannarluisarneq tusarsaa­qaaq. Sanatitsisumut atuisunullu kingunerluttartumik. Assersuutissarpassuusinnaasut taakartorna­git isumaqarpunga, sanaanik nakkutilliineq taamaalilluni sannarlutitsinaveersaarneq, ullumikkor­nit sukumiinerullunilu pitsaanerulertariaqartoq.

 

Sannarluisoqarsimappat sannarluttut akisussaatinneqarsinnaanerat ajornannginnerullunilu toqqaannarnerusariaqarpoq. Danmark-imi sannarlutaavallaartunik nalunaarsuisalernissaq nunat­sinni aamma atortuulersittariaqannginnerpoq.

 

Daniel Skifte, Aningaasaqarnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq:

Namminersornerullutik Oqartussat aqutsinerannik pitsanngorsaaniarlutik Naalakkersuisut suliniutaanik sanaartugassanut tunngasuni, pingaarnerusutigut suliassanik isumaginninnermik ingerlatsineq aamma ilaatinneqarpoq.

 


Sanaartukkanik ingerlatsinermi malittarisassat periutsillu atuuttut misissuataarneqarnissaat allanngortinneqarnissaallu Naalakkersuisoqarfimma pilersaarusiorsimavaa. Taamaalillutik taakku teknikikkut ineriartortitsinermut kiisalu ullumikkut siunissamilu ingerlatanut atugassarititaasunut atuuttunut nalinginnaasunut naapertuuttungornerulersinnaaqqullugit.

 

Makku immikkut pingaartinneqassasut taassavakka:

 

1.                                                  Pisortat sanaartortitsisutut akisussaasutullu inissisimanerat erseqqissumik nassuiarneqar­lunilu nukittorsarneqassasoq.

 

2.                                                  Pisortat sanaartortitsisutut pitsaasutut siunnersorneqarneq ilitsersorneqarnerlu aningaasa­qarnermut pisortaqarfimmi qitiusumik inissinneqarsimasoq, pissarsiarisinnaassagaat.

 

3.                                                  Teknik-erit namminersortut siunnersortaasut pilersaarusiortullu pisortanut sanaartortitsi­sunut, sanilliullutik inissisimanerat minnerunngitsumillu akisussaaffii, nassuiarneqassa­sut erseqqissarneqarlutillu. Tassunga ilanngullugu pilersaarusiornermi suliariumannillu­nilu neqerooruteqarnermi atortussat pitsaassutsimikkut qulakkeerneqarsimanissaat piumasaqaataassasoq.

 

4.                                                  Entreprenĝr-it, tassa sulisitsisut, pisortanut sanaartortitsisunut akisussaaffiat nassuiarne­qarlunilu erseqqissaneqassasoq. Tassunga ilanngullugu sanaartukkat suliarineqartar­neranni sanasut suliaasa pitsaassutsimikkut qulakkeerneqarsinnaanissaat piumasaqaatigi­neqassassoq.

 

5.                                                  Sanaartortitsinermut tunngasunut tamanut suliatigut ilisimasassatut atugassat qitiusumik pissarsiarineqartarnerat, suliarineqartarnerat, ingerlateqqinneqartarnerallu aallartinneqas­sasoq.

 

6.                                                  Sanaartornermi illua-tungeriit akornanni misilittakkanik isummanillu saqqumiiviusar­tusssamik oqallittarfiliortoqassasoq. Sanaartortitsinerup patajaallisarneqarneranut peqataasinnaasussamik naammasisassat pitsaanerulersinneqarnerannik peqataasinnaasu­mik.

 

Manna tikillugu sanaartornerup ilarujussua malittarisassat periutsillu pissutsinut Danmark-imi atuuttunut naleqqussakka atorlugit aaqqiivigineqartarsimavoq. Taamaattumik malittarisassat periutsit ilitsersuutit il.il. allanngortiterneqarnerisigut pissutsinut uagut atukkatsinnut naleqqus­saanissaq aamma siunertarineqarpoq.

 


Tamatumunnga peqatigitillugu sanaartortitsisut aamma siunnersuisut namminersortut entreprenĝr-illu sulianut ataasiakkaanut kiffartuussinikkut tunniuttagaannut piumasaqaatit erseqqissarneqarlutillu sukaterneqassapput. Tamanna aqqutigalugu sanaartukkat ataatsimut isigalugit pitsaassusaat qaffasinnerulersinneqarsinnaavoq, sanaartukkallu pitsaassuseqarluartumik naammassineqarnissaat anguneqarsinnaassalluni.

 

Peter Ostermann, apeqquteqartoq:

Akissutigineqartoq sukumiisoq naammagisinnaavara, aammami naammagisariaqarpara.

 

Soorlu saqqummiussaqarninni oqaatigigiga sannarlutat arlalitsigut aamma nakkutilliinerlunner­mik aallaaveqartut nunatsinni amerlavallaartut. Ukiuni arlaqartuni eqqartortuakkavut pillugit uanga neriussimagaluarama ima akineqassallunga: Suliaq taanna aallartikatareerpoq aamma nakkutilliilluarneq anguniarlugu suliniutit imaalereersut. Kisianni paasivara suliniartoqarnialer­soq, nakkutilliilluarnissaq aammalu sanaartornermi atortorisat assigiinngitsunut piumasarisaasut pitsaanerusut nassaariniassallugit.

 

Tassunga tunngatillugu immaqa ilanngunneqarsinnaavoq Teknisk Institut-imut assingusumik eqqaanartumilluunniit pilersitsisoqarsinnaanera, taannalu aqqutigalugu anguniagassat assigiinn­gitsut ajunnginnerusullu anguneqarsinnaassagaluarput. Kisianni akissutisiara naammagigallar­para.

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Taamaalilluni ullumikkut oqaluuserisassaq tamakkerpavut. Taavalu ataasinngorpat 20. oktober 1997 makkua oqaluuserineqassapput:

 

Immikkoortoq 49: Suleriaatsimi ' 41 naapertorlugu apeqquteqaat oqaluuserisassaq. Inuit Ataqati­giit siunnersuutigaat KNR-ip pisortarisimasaanik taasumalu tullersortigisimasaanik piffissami september-ip aallaqqaataninngaanniit 1995-imiit august 1998-imut akissarsiaqartitsinermut inatsisinik atuuttunik unioqqutitsisimanermut Naalakkersuisut nassuiaateqartariaqartut.

 

Immikkoortoq 33: Radio-kkut fjersyn-ikkullu aallakaatitsisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaa­ta allanngortinneqarneranik Inatsisartut peqqussutissaannut siunnersuutip aappassaaneerneqar­nera.

 

Immikkoortoq 34: Ilagiit pillugit Inatsisartut peqqussutaata allanngortiinneqarneranik Inatsisartut peqqussutissaannut siunnersuutip aappassaaneerneqarnera.

 

Immikkoortoq 35: Meeqqat atuarfianni ataatsimoortitsineq kiisalu oqaatsisigut ilisimasat oqaa­tsinnu atuartitsineq pillugit ilisimatusarnermit nassuiaat.

 

Immikkoortoq 5: Kalaallit Nunaata nunap immikkoortuini kommuninullu aggorneqarnera pillugu Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarneranut Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuutip aappas­saaneerneqarnera.

 


Immikkoortorlu 6: Kommunini misiligutitut aaqqissuussinerit pillugit Inatsisartut inatsisissaannut siunnersuutip aappassaaneerneqarnera.

 

Ullumikkullu ataatsimiinneq tamaannga killeqarpoq.

 

Oqaluuserisat naammassipput.