Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 39-1

Ataatsimiinnerit ] Tilbage ] Op ] Nĉste ]

Siullermeerneqarnera Aappassaanneerneqarnera Pingajussaaneerneqarnera

Marlunngorneq 20. maj 1997

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 39.

 

Ungasissumiittunut atuartitsineq pillugu nassuiaat.

(Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq)

 

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Lars Sĝrensen, Siulittaasoqarfik.

 

Konrad Steenholdt, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq:

Ilinniartitaanerup ingerlanneqarneranik nassuiaat taamani upernakkut ataatsimiinnermi Inatsisar­tunut saqqummiunneqartoq, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap ungasissumut atuartitsinerup atorneqarsinnaaneranut periarfissat eqqarsaatigineqarnissaannik inassutaa, kiisalu Inatsisartut 1997-imi aningaasanut inatsisissaata aappassaaneerlugu oqaluuserineqarnissaanut Aningaasaqar­nermut Ataatsimiititaliap Isumaliutissiissutaa 22. oktober 1996-meersoq tunngavigalugu, tassani ataatsimiititaliaq ungasissumut atuartitsineq pillugu paasissutissanik erseqqinnerusunik kissaate­qarmat una nassuiaat maannakkut saqqummiunneqarpoq.

 

Nassuiaat saqqummiunneqartoq 1997-imi upernariartornerani suliarneqarpoq aammalu tusarlii­sarnermi periaatsit nutaaliaasut iluaqutigalugit ungasissumut atuartitsinermi periaatsinik pe-rorsaariaatsinillu arlalinnik misissuataarinniffiulluni, aammattaarlu ungasissumut atuartitsinerup aaqqissuusseriaatsikkut suleriaatsitigullu eqqarsaatersuutit atuartitsivinnut pineqartunut qanoq atortinneqarnissaasa nassatarisassaanik qulaarisuulluni.

 

Nassuiaat Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Pisortaqarfiup suliffeqarfiu­taani arlalinni, Inuussutissarsiornermut, Angallannermut Pilersuinermullu Pisortoqarfimmi aammalu Aningaasaqarnermut Pisortaqarfimmi tusarniaassutaavoq oqaaseqaatillu tiguneqartut atortussanut saqqummiunneqartunut ilanngussugaallutik.

 

Nunani tamalaani sulisoqarnikkut ineriartornerup sulisunik ilinniarsimasunik atorfissaqartitsineq sulisunillu ilinniartitseqqittuarnissaq pinngitsoorsinnaanngilluinnarpaa. Ineriartorneq Kalaallit Nunaannissaaq malugisimavarput, inuuneq maskiinat pisariusut, atortussat sulisaatsillu nutaat atorneqarnerannit illoqarfitsinni nunaqarfinnilu sunniugaasimammat.

 


Inuusuttuunitsinni ilinniarsimanermik pigisaqarlersimanissaput aammalu inuunerup sinnerani ukiuni suliffigisinnaasatsinni sulisoqarnermi taassuma atornissaanik naatsorsuutiginninneq naammakkunarpoq. Iliniagaqaqqittarneq qaffariaqiffiusinnaasunillu pikkorissartarneq atorfeqarti­tani oqariartaasinngorsimapput ilisimaneqartut nutaat.

 

AInuunerup tamarmi ilinniarfiuneranik@ imaluunniit Ailinniarnermik uteqqiineq@ ilinniartitsivinnut ilinniartitseriaatsinik neqerooruteqarnissamik, peqataasut suliffiinik ilaqutariittullu inuunerannik oqinnerpaamik atugassiisumik annertuumik piumasaqarput.

 

Tusarliisarnermi periaatsip nutaaliap atorneqalerneratigut ungasissumut atuartitsineq ilinniartit­seriaatsimut eqqatsumut pitsaasumullu kissaatigineqartumut ineriartorsimavoq.

 

Piaartumik erseqqissartariaqarpoq ungasissumut atuartitsinermi maskiinat ilinniartitsisoq taarsersinnaanngimmassuk. Ungasissumut atuartitsinermik oqariartaatsip ilinniartitsinikkut pissuseq, ilinniartumik ilinniartitsisup sumiissutsimi immikkoorneranik pissuteqartumik attave­qarsinnaanani, kisiannili teknikki atorlugu qanittuarluni aammalu ilinniartitsisumit ajoqersuunne­qartuarluni ingerlaneq ersersippaa. Ungasissumut ilinniartitsineq isumaqarpoq, ilinnititsisoq ilinniartorlu qarasaasiat ikiortigalugit imminnut tikinngikkaluarlutik, imminnut atassuteqarfigiu­assasut.

 

Allanngorneq taanna ilinniartitsisup ilinniartitsineranut ilinniartullu ilinniarnerata ingerlaneranut, ilinniarnermi atortussanut ilinniartitsinerullu tamarmi aaqqissugaaneranut nutaanik piu-masaqar­poq.

 

Kalaallit Nunaanni ungasissumut atuartitsinerup atorneqarnissaa siunissaqarluarpoq. Sulisunik ilinniartitseqqittuarnissamik pisariaqartitsineq, qangaaniilli pikkorissartitsinermi periaaseq kisimi pisariaqartitsinermut naammaginartumik atoneqassappat, tamanna angalanerulernermik aammalu sivisunerusumik ilaquttanit qimagusimasarnissamik nassataqassaaq. Inoqarfiit imminnut ungasikkaluaqisut inuuttaasut amerlassusiat eqqarsaatigalugu inuiannguuvugut nunarujussuarmi najugallit, aammalu suliaqarfiit assigiinngitsut amerlarnerit iluanni ilinniartitsisut immikkut ilisimasallit nunatsinni illoqarfinni ataatsiakkaani taamaallaat nassarineqarsinnaapput, aammalu pikkorissarnerni ilinniartitaarnernilu neqeroorutinut peqataasussat nunatsinnit tamarmit katersor­tariaqarlutik.

 

Ungasissumut atuartitsinikkut angerlarsimaffinnit nigortinneqarnissaq killilerneqarsinnaavoq, aammalu ataasiakkaat nunatsinni tamarmit peqataasut amerlasuut peqatigalugit ilinniarneq ingerlassinnaallugu. Ilinniarnerup neqeroorutiginnginnerani najukkani ataatsiakkaani peqataasus­sat naammatsinniarnissaat pisariaqanngilaq. Kalaallit Nunaat tamami initut ilinniartitsivittut atorneqarsinnaavoq.

 


Tusarliisarnermi periaaseq nutaaq aammalu ungasissumut atuartitsinermik periaatsip immikkut ilisimasaqarneq qitiusumik inissisimasoq tikikkuminarnerulersillugulu innuttaasunut amerlaneru­sunut atorneqarsinnaanngortinnerujussuusinnaavaa, taamaalilluni ilinniartitsinermi aaqqissuus­saanikkut neqeroorutit ullumikkornit annerusumik inuiaqatigiinnut amerlarnerusunut anngussin­naalissallutik, minnerunngitsumik inersimasunik ilinniartitsinerup ilinniaqqitsitsinerullut tungaatigut.

 

Ilinniartitaanermi aaqqissuussaasumi atuarfiit suleqatigalugit ungasissumut atuartitsineq ikiorti­galugu qularnanngitsumik nunatta atuarfii ilinniartitsisullu pitsaanerusumik neqeroorutigiginis­saannut iluaqutiginissaannullu periarfissat angusinnaalissavagut.

 

Tamanna tunngavigalugu inassutigineqassaaq sumiiffinni aalajangersimasumik toqqakkani ungasissumut atuartitsinermik misiliilluni pilersitsiniarneq ingerlaanneqassasoq. Pilersitsiartuaar­nerup ilinniartitsviit klassikkuutaarluni ungasissumullu ilinniartitsinermik pitsaasumik ilinniartit­sisinnaassutsiik tunniussaqarsinnaalernissaat qularnaassavaat.

 

Naalakkersuisut piukkunnartutu isigaat sumiiffiit ilaat ungasissumut atuartitsinermik misiliiffiu­sussat Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Pisortaqarfimmi aammalu ilinniarfinni ilinniartitsisunik ilinniartitsisoqarluni ingerlanneqarnissaat.

 

Oqaatigineqassaaq ungasissumut atuartitsinerup atorneqarnissaa sipaarutissanik nassataqartaria­qanngimmat. Arlalitsigut pisariillisaasoqarlunilu angalernut uninnganernullu aningaasartuutinik ikilisaasoqarsinnavoq, kisianni ilinniartitsisut aammalu ilinniartitsinermut atortussat ilinniartit­seriaatsimut nutaamut piareersarneqassapput, soorluttaaq tusarliisarnermik periaatsimut pisaar­tornissamut ingerlatsinermullu issingersuutini nutaanik aningaasartaliinissat pisariaqarput.

 

Ingammik atuarfiit ungasissumut atuartitsinermik ingerlatsisinnaajumallutik nutaamut ikaarsaari­arfimmik nalaat aningaasaqarnermikkut oqimaatsorsiuutigissavaat, aammalu ikaarsaariarfiup taassuma nalaani immikkut ittumik tapiissuteqarnissamik pilersitsinissaq pisariaqassalluni. Atuartitseriaatsimik taassuminnga atuarfiit misilittagaqarneruleriartornerat ilutigalugu suliat taakkua ukiumoortumik missingersuutaannut ikkukkiartuaarneqassapput.

 

Nassuiaat oqaaseqaatillu tiguneqartut tunngavigalugit Naalakkersuisut isumaqarput ungaissumut atuartitsineq kalaallit atuartitaanermik aaqqissuussivigisaaneranni ima siunissaqartigisoq, Naalakkersuisut siunnersuutigissaalugu Kalaallit Nunaanni ungasissumut atuartisinermi ineriar­tortitsinermik misiliinermillu ukiunik pingasunik sivisussusulimmik aallartitsisoqassasoq.

 

Taamaallilluni Inatsiartunut inassutigineqarpoq:

 

-             Ilinniartitaanermik aaqqissuussinerup iluani ukiunik pingasunik sivisussusilimmik ungasissumut atuartitsinermik misiliilluni aallartitsisoqassasoq.


-             Misiliinerup nalaani pisortaqarfimmit suliffeqarfimmik ingerlasumik, suliaqarfinni toqqarneqartuni ungasissumut atuartitsinermik ineriartortitsinermi aallarnisaanermut ataqatigiissaarinermullu qitiusussamik pilersitsisoqassasoq.

 

-             Qitiusoqarfiup ungasissumut atuartitsinermik suliutaaqqaartussanut atuarfiillu ikaar­saariarnissaannut atugassatut immikkoortitat atortinnissaat aqussavai.

 

-             Misiliinerup nalaani qitiusoqarfiup ingerlannissaanut suliaanullu atugassatut katillugit 2,5 mio. kr.-t immikkoortinneqassapput.

 

-             Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Ataatsimiititaliaq ingerlaavar­tumik suliat aallartinneqarsimasut pillugit ilisimatinneqartuassaaq, misiliinerullu naanerani eqikkaalluni nalunaarummik tunniussisoqassalluni.

 

Taamatut oqaaseqaateqarlutik matumuuna Naalakkersuisut nassuiaat Inatsisartuni oqaluuseri-sassanngorlugu tunniuppaat.

 

Kristine Raahauge, Siumup oqaaseqartua:

Soorlu oqaluuserisap siuliani, meeqqat atuarfiini qarasaasiat atornissaat pillugit nassuiaammut oqaaseqarnitsinni eqqaagipput, qarasaasiat atorlugit atuartitsisoqartalinnginnerani pimoorullu- git peqqissaarullugillu nalilersorluarsimanissaat Siumumiit pingaartikkipput.

 

Aammalu pingaartikkipput qarasaasianit atuilluarnissamut attaveqaateqarsinnaanerup kiisalu ungasissumut atuartitsisalernissamut pilersaarutit qanoq imminnut attuumassuteqartigisut pilersaarusiorneqarnissaminnullu ataqatigiisinnissaat qanoq pingaaruteqartigisut.

 

Taamaattumik ungasissumut atuartitsineq pillugu nassuiaat soqutigalugu misissuataarsimavarput imalu naatsumik oqaaseqaateqarfiginiarlugu:

 

Siumiit oqaatigerusupparput ungasissumut atuartitsisarnerup piorsarnissaanut suleqataarusuk-katta. Tassami iluatinnaateqarluinnarmat najugaq qimannagu ilinniarsinnaaneq paasissutissarpas­suarnillu allanik pissarsisinnaaneq. Minnerunngitsumillu nunatsinni atuarfiit isorliunerusut, nunaqarfiit savaateqarfiillu periarfissamik taamak pitsaatigisumik atugassaqartilernissaat pingaarteqigatsigu.

 


Soorunalumi aamma nalinginnaasumik ilinniartitaanermi tamani aaqqissussaasuni atuarfiit suleqatigigalugit ungasissumut atuartitsineq ikiortigalugu ingerlanneqarsinnaanngornissaa eqqarsaatigalugu, qularnanngitsumillu nunatta atuarfiini ilinniartitsisullu pitsaanerusumik ilinniagassanik neqeroorutiginninnissaannut iluaqutaasinnaasumik tunniussisinnaanermut qu-larnaarisunik.

 

Siumiillu aamma naatsorsuutiginngilarput ungasissumut atuartitsinerup atorneqarnissaata sipaarutissanik nassataqarnissaa. Naatsorsuutigaarpummi ilinniartitaanermut ilinniartitaanermilu sulisunut periarfissanut qaffassaanissamut angusaqarnissamut kinguneqarnissaa.

 

Tamannalu inuiaqatigiinnut tamanut ajunngitsunut siunertalinnut qaamaassaqarnissamut, ilikkagaqarnissamut peroriartorluarnissamullu kinguneqassaaq tamatsinnut tulluusimaarnartus­saaq.

 

Tamanna tunngavigalugu naalakkersuisut isumaqatigaavut, ungasissumut atuartitsineq nunatsin­ni atuartitaanermut aaqqissuussivigisaanissaa siunissaqarluartoq, allaat pisariaqartoq nunatsinni ungasissumut atuartitsinermik ineriartortitsineq misileraaffigineqarluni ukiuni aalajangersimasu­ni ingerlanneqalernissaaaallartittariaqartoq.

 

Nalunngilarpullu malinnaafigerusullugulu Amassallup kommuniani ingerlatsilersimaneq.

 

Naalakkersuisullu inassuteqaataannut allanut akuersigaluarluta, Siumumiillu pingaartillugu oqaatigeqqikkusupparput, qarasaasiat atorlugit ungasissumut atuartitsisalernissamut atortussanut kiisalu ilinniartitsisut ilinniartitsisussallu ilinniartinneqarlutillu pikkorissartinneqartarnissaannut aningaasatigut atugassanik sillimanissaq.

 

Aammalu siunnersoreqarnissaq sinerissami atuarfeqarfiusuniit tamanit attaveqarfigineqarsinnaa­sunik, ulluinnarni teknikkikkut ingerlatsineq aqutsinerlu patajaatsumik aalajaatsumillu ingerlan­neqarnissaat qulakkeerniarlugit.

 

Aammalu pingaartilluinnarparput programminik, atuartitsinermi ilinniutissanik, siammagassanik tamanut iluaqutaarussanik peqarnissaq inerikkiartortitsiuarnissallu malinnaatinneqarnissaat.

 

Aningasalersorneqarnissaanut atatillugu Siumiit kissaatigissavarput oqaluuserisap siuliani eqqaasatta malinneqarnissaa. Tassalu eqqumaffigilluinnarnissaa, siunertamut ataatsimut tun-ngasut, ataqatigiissaarluarneqarnissaat ilaatigut sukumiisumik suliassat ataqatigiinnerannut tulleriiaarinikkut, taamaassilluni aningaasatiguttaaq atuinissaq pitsaanerpaaq siunertanut ataqati­giinnut atorluaanerussammat.

 

Taamak oqaaseqarluta ungasissumut atuartitsineq pillugu nassuiaat tusaatissatut Siumumiit tiguarput.

 

Anders Nilsson, Atassutip oqaaseqartua:


Ungasissumiittunut atuartitsineq Kalaallit Nunaanni oqallisigineqarpoq qangarsuarli - taamaat­torli piviusunngortinneqanngisaannarsimalluni.

 

KNR Radio-p TV-llu aallakaatitassai qimerlooraanni nalornisigineqarsinnaavoq tamanut paa-sissutissiinerusumik paasisitsiniaaneq annertunerusoq ingerlanneqarnersoq imaluunniit KNR-imi aqutsisut ukiut ingerlaneranni innuttaasut piumasaqaataat tusaanngitsuusaaginnarsinnaaneraat.

 

Imaalluarsinnavormi nunatsinni illoqarfinni nunaqarfinnilu aalisartoqartoq piniartoqarlunilu qallunaat eqquiniaasitsinerinut Amerikamiullu illarsaarusiaannut taarsiullugit aquuteralannik aaqqissuussinerit aserfallatsaaliinerillu pillugit aallakaatitassianik soqutiginninnerullutik isigin­naarusunnerusunik.

 

Maannakkulli ungasissumiittunut atuartitsineq aqqutigalugu nutaanik periarfissaqalerpugut, tassalu ilinniartitsisoq atuartorlu, naak imminnut ungasikkaluarlutik  "oqaloqatigiissinnaalissa­put". Neriuinnassaagut periarfissat nutaat tamakku iluaqutigalugit ungasissumiittunut atuartitsi­neq aallartissinnaassagipput, nunatsinnimi uatsinnut ungaseqaluata nunaqartuusugut tamanna atorluarsinnaavarput.

 

Naalakkersuisunut ilaasortap siunnersuutigaa ilinniartitaanermik aaqqissuussinerup iluani ukiunik pingasunik siviussusilimmik ungasissumut atuartitsinermik misiliilluni aallartitsisoqas­sasoq, aammalu pisortaqarfiup ataani suliffeqarfiit ilaat misiliinermut tamatumunnga aallarni-saassuussasoq ataqatigiissaarisuussallunilu.

 

Atassutip tamanna akuersaarpaa, tamatuma ilinniartaanerup iluani ungasissumiittunut atuartitsi­nermik qanoq pisariaqartitsisoqavitsiginera paasinarsitissinnaassagaa neriuutigigatsigu.

 

Maluginiarparput nassuiaat Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Pisortaqar­fimut, aamma Inuussutissarsiornermut, Angallannermut Pilersuinermullu Pisortaqarfimmut kiisalu Aningaasaqarnermut Pisortaqarfimmut tusarniaassutigneqarsimasoq. Kisiannili Peqqin­nissamut Pisortaqarfimmut tusarniaassutigineqarsimanngilaq.

 

Inatsisartut Peqqinnissamut Ataatsimiititaliaat 1995-ip upernaani Norgip avannaanut paasisassar­siorluni angalavoq. Angalanerup Telemedicin pillugu paasisassarsiornissaq siunertaraa, Norg- imi avannaani tamanna siuarsimaffigineqaqimmat. Ataatsimiititaliap maluginiagaasa ilagaat ungasissumiittunut atuartitsinerup aammalu videot atorlugit ataatsimeersuarnerit atorneqarneri.

 


Ataatsimiititaliaq paasitinneqarpoq piffinnut avinngarusimasuniittunut sulisunik ilinniarsimasu­nik pissarsiniarneq ajornannginnerusoq, ungasissumiittunut atuartitsineq peqqinnissaqarfiini sulisunut neqeroorutaasinnaagaangat. Ilinniagaqarfiusumut ataatsimut - tassalu qinnguartaaner­mut - paasitinneqarpugut ilinniakkamut tassunga ungasissumiittunut atuartitsineq atorlugu ilinniartitaaneq pisortanit akuerisaasoq ilinniaqqinnertut.

 

Kalaallit Nunatsinni tamarmi peqqinniassaqarfimmi sulisunik ilinniarsimasunik sulisussaqarni-arnitsigut assorsuaq ajornartorsiorpugut. Ungasissumiittunut atuartitsinermik neqerooruteqar­nerup sulisussanik pilerisaarineq oqinnerulersissinnavaa, tamatumalu aamma assersuutigalugu nunaqarfinni peqissaasorpassuatta ilisimasassaat malunnaatilimmik qaffaallatsissagaluarlugit.

 

Taamaattumik Atassummiit siunnersuutigissavarput peqqinnissaqarfitta iluani aamma ungasissu­miittunut atuartitsineq aallarnisarneqalissasoq.

 

Taamatut oqaseqarluta nassuiaat saqqummiunneqartoq ilalerparput.

 

Mannasse Berthelsen, Inuit Ataqatigiiit oqaaseqartuat:

Inuit Ataqatiinniit ungasissumut atuartitseriaatsit assigiinngitsut soqutigalugit qimerluuataarsi­mavagut.

 

Maannakkut Sermiligaami meeqqat atuarfianni ungasissumut atuartitsineq soqutigalugu tusagas­siuutitigut atuartitsineq malinnaaffigisimavarput maannakkumullu misilittaagaalersut takutip-paat meeqqat atuartitsinneqartut atortunut alutorinnippallaarunnaarangata atuartitsinermut malinnaasinnaanerat allisartoq, taamaalilluni pissarsiaqaataasumik ungasissumiit atuartinne-qarnertik malinnaaffigisaraat.

 

Atuartitsissutitullu atorneqartoq akisuujusoq atorneqarpoq, tassa nipit assilissallu siumut utimullu atorneqarlutik - videokonferencemik taaneqartartoq.

 

Inuit Ataqatigiinniit ungasissumut atuartitsineq isumaqatigaarput ugguuna; aatsaat meeqqat atuarfianni ilinniartitsisussanik pissarsiniarneq ajornavitsillugu ungasissumut atuartitsinerit pilersinneqartarnissaat. Imaalissanngimmammi ilinniartitsisut ikilisarniassagigut ungasissumut atuartitsinerup aallartinnerani.

 

Ungasissumut atuartitsinerup qaquguluunniit taarsersinnaanavianngilaa ilinniartitsisoq meeq-  qat saavaniittoq - qanilaartumik inuppalaartumillu meeqqat ilagalugit angunsaqarsinnaanerat pitsaanerusoq anguniarlugu.

 


IT pillugu nassuiaammi iserfigineqarpoq annerusumik ilinniarfinni  ungasissumut ilinniartitsi-neq annertuumik  iluaqutigineqarsinnaasoq, annertuumimmi ilinniarsimasunut ilinniartitsisut amerlasoorsuanngorlugit piginngilagut atuarfinnilu annerusuni annertuumik iluaqutigineqartus­saavoq immikkuullarissuni atuartitsissutini; soorlu oqaatsit tyskit, franskit oqaatsilluunniit allanik atuartitsinermi, atuarfinnimi ataatsiakkaani ilinniartitsisoq immikkuullarissumik pigin­naanilik atuarfinni allani aamma atorneqarsinnaanngussammat.

 

Minnerunngitsumik sinerissami unnukkut atuartitsinerit meeqqat atuarfianni angusarisimasanut pitsanngorsaaffinnut atorluarneqartartut ungasissumut atuartitsineq iluaqutigilluartussaassa-   vaat atortorissaarutinik nutaanik atuinissaminnut periarfissinneqarunik, unnukkummi atuartitsi­nermi pikkorissarusuttut ikippallaarneri pissutigalugit pikkorissartitsinissaraluit amerlasoorpas­suartigut piviusunngunngitsoortarput immikkuullarissunik atuartitsissutinik aallartitsiniarnermi.

 

Inuit Ataqatigiinniit isumaqarpugut immikkut iliusseqartoqartariaqartoq ilinniarfinnik annerusu­nik kiisalu unnukkut atuartitsinernut ungasissumik atuartitsilernissap aallartisarneqarnissaanut - ajornanngippat ungasissumik atuartitseriaaseq videokonference atorlugu.

 

Video atorlugu ungasissumut atuartitsinermut atortorissaarutit atuarfeqarfimmiinnaq atorneqar­tarnissaat siunnerfigisariaqanngilaq, taakkumi atortorissaarutit illoqarfiit qiterisaannut inissinne­qarsinnaapput assigiinngitsorpassuarnillu atorneqarsinnaallutik - tassa inunnik. Soorlu suliffeqar­fissuit taakku atortorissaarutit atornissaannut soqutiginninngitsoornavianngillat aningaasalee-qataasinnaanerallu ujartorneqarsinnaavoq, suliffeqarfiimmi illoqarfinni allami inissisimasunik ataatsimeeqqateqartarnerat nalinginnaasuuvoq angalanernillu annertuunik ilaatigut kinguneqar­tartumik.

 

Meeqqat atuarfianni qarasaasiat atorneqalernissaanut kaammattuutigisagut Inuit Ataqatigiinniit innersuussutigissavagut; tassa ilinniartitsisussanik ilinniartitsissutissanillu piaareersaalluartoqar­nissaannut tunngasut.

 

Nassuiaammi illoqarfikkaarlugit ilinniarfinni assigiinngitsuni qanoq qarasaasiat atugaanerat misissorneqarsimavoq Siammasissumillu Tunngaviusumik Ilinniarfinni allani ungasissumut ilinniartitsisussanut tunngavissaalluarsinnaallutik naleqqussaqqinneqarunik.

 

Ungasissumut atuartitsinerup aqqani puigortussaanngilarput piffinni ataasiakkaani qaquguluun­niit ilinniartitsisunik najorneqarluni ilinniartitsinertut pitsalertiginavianngimmat siunissamilu anguniartuartariaqaratsiugu sapinngisamik piffinni ataasiakkaani - nunaqarfiugaluarpat illoqar­fiugaluarpalluunniit - amerlassutsimikkut pisinnaanermikkullu naammattunik ilinniartitsisoqaler­nissaa.

 

Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:

Tusarliisarnermi teknikkikkut atortorissaarutitigut silarsuarmi siuariartorneq Akulliit Partiaata qujamasuutigaa aammalu nunatta tamatumunnga annertunerujartuinnartumik peqataanera nuannaarutigalugu.


Tusarliisarnermi teknikkikkut atortorissaarutit nutaat atulernerisigut ungasissumut atuartitsineq ineriartortinneqarsimavoq, oqaatigisariaqarlunilu tassaalersimasoq ilinniartitseriaaseq eqaassusis­samik pitsaassusissamillu piumasaqaammut naapertuunnerpaat ilaat.

 

Aamattaaq Akulliit Partiiat isumaqarpoq atuartitsinermi periaatsip nutaap taassuma nassatarigai ilinniartitsisup atuartitseriaasianut - atuartup ilikkagaqarsinnaassusiannut - atuartitsinermi atortunut atuartitsinerullu aaqqissuussanneranut tamarmut piumasaqaatit nutaat.

 

Taamaattumik Akulliit Partiiat isumaqataavoq unnga, tassa ilinniartitsisut immikkut ilisimasal- lit pikkorissarnermi ilinniartitaanermilu neqeroorutinut nunatsinnit tamarmit katersortittariqartut, taamaalilluni ilinniartitsinermi aaqqissuussaanikkut neqeroorutit ullumikkornit amerlanerusunut anngussinnaaniassammata.

 

Taamaattumik saqqummiussissummi immikkortut inassutigineqartut Akulliit Partiiata tarperser­sorpai, taakkua tallimanut immikkoortinneqarsimasut uanilu agguaassami uteqqissanngilakka saqqummiussissummi taaneqareermata.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Ungasissumut atuartitsineq pillugu nassuiaat Kattusseqatigiinniit soqutigalugu misissorsimavara.

 

Kalaallit nunatta isorartunerujussua pissutigalugu - atortorissaarutit atorlugit ungasissumut atuartitsinerup ilinniartitsinerullu ingerlanneqalersinnaanerata tamatsinnut iluaqutaasinnaanera qularutissaanngilaq, tassami assersuutigalugu nunani allani radio, teknikkikkullu atortulersuutit allat atorlugit atuartitsisarneq ajunngitsunik misilittagaqarfigineqalereerlunilu atorluarneqar-  mat.

 

Taamaattumik atortorissaarutit atorlugit ungasissumut atuartitsisinnaanerup ingerlanneqalersin­naanera tapersersorluinnartariaqarpoq, minnerunngitsumik nunanut allanut aamma teknikkikkut ineriartornermut malinnaaniassagatta. Kisiannili atuisussat, minnerunngitsumik kommunit, ilinniartitsisut, Ilisimatusarfik, Tele il.il. tusarniaaffigineqarnissaat pisariaqarpoq, taamaattumik susassaqartut sapinngisamik amerlanerpaat tusarniaaffigineqarnissaat inassutigaara.

 


Pissanganarpoq soqutiginarlunilu maannakkut ungasissumut atuartitsinerup nunatsinni atorneqa­lersinnaanerata pimoorullugu pilersinniarneqalernera sulissutigineqalermat, minnerunngitsumik nunaqarfimmiut avinngarusimasuniittuullu, pitsaanerusumik periarfissinneqarsinnaanerat aqqutissiuunneqartussanngormat. Qangaanerusoq ajoqit atuartitsisuujutigisut nunaqarfinni sullissisuugallarmata nunaqarfimmiunik atuartitsineq/ilinniartsineq - annerusumik ilinniartitsi­sussaaleqiffiunngitsumik ingerlanneqartarsimagaluarpoq; maannakkulli ajoqit ilinniartitsisullu avissaartinneqarsimanerisa kingunerisaanik imaluunniit ajoqit atuarfinni ilinniartitsisutut atorneqarunnaarmata - nunaqarfinni ilinniartitsisussaaleqinerup qanoq annertusisimatiginera tamatta nalugunanngilarput.

 

Aammami ungasissumut atuartitsineq atuutilerpat ukiorpassuarni politikkikkut anguniagaasoq aatsaat taamaalilluni pimoorullugu qanillattorneqartussanngussagaluarpoq, tassalu nunaqarfinni atuartitsinerup pitsaanersunngortinneqarnissaa ilinniartitsisussaaleqinerullu aniguumineqarnissaa aamma taamaalilluni iluaquserneqassalluni.

 

Ungasissumut atuartitsineq allarpassuartigut inuiaqatigiinnut pitsaasumik periarfissiillunilu sunniuteqartussaavoq, minnerunngitsumik pikkorissartitsinerit ilinniartitsinerit ilinniartitseqqit­tarnerillu eqqarsaatigalugit, taamaattumik Naalakkersuisut siunniutaat sumiiffiit ilaanni misilii­nissamik ingerlatsinissaq Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Pisortaqar­fimmit aammalu ilinniarfinni ilinniartitsisunik ilinniartitsisoqarluni peqataaffigineqartussaq tapersersornarpoq.

 

Teknikkikkut atortorissaarutit atorneqarnerulernissaat pilerinaqaat, kisianni soorlu ullumikkut oqaluuserisatta ilaani teknikkikkut atortulersuutit atorlugit paasissutissiisarneq pillugu nassui­aammi aarleqqutigineqalersinnaasut ilaat; soorlu inuiaqatigiinni avissaartuutaasinnaasut, atortorissaarutit atorlugit atornerluisinnaanerit eqqartorneqarput; taamaattumik ungasissumut atuartsinermi inummiit inummut attaveqarneq inuppalaartoq, ullumikkullu nunatsinni atuartitsi­nermi qitiutinneqartoq aammalu ilaatigut meeqqamut perorsaanikkut qanoq sunniuteqarsinnaa­nera sukumiisumik paasissallugu soqutiginarpoq. Taamaammat taamatut atuartitsisarnerup nunatsinni ajoqutigisinnaasai pinaveersimatinniarlugit tamakkiisumik sillimaffigisariaqarput. Aammalu misileraanermi nunaqarfiit pinngitsooratik ilaatinneqarnissaat pisariaqarpoq.

 

Taamatut oqaaseqarlunga inassutigineqartut tallimat akueraakka nassuiaatillu soqutiginartup imarisaasa piviusunngortinneqarnissaat suleqataaffigalugulu malinnaaffigissuarput.

 

Konrad Steenhold, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq:

Aqaatigineqartut pissutigalugit imannarsuaq akissuteqartariaqassanngilanga, tassa paasinarmat kingumut saqqummiussaq una assut tamanit tapersersorneqartoq - tamannalu qujassutigerusup­para.

 


Oqaaseqartut oqaasii erseqqissaaffigilaassuakka. Siumup oqaluttuaninngaanniit ilaatigut oqaati­gineqarpoq Tunumi - Tasiilap atuarfianinngaaniit - Sermiligaap atuarfia misileraaffigineqarsi-mavoq misileraanissarlu malinnaaffigisimallugu. Januarimi inersuaq timersortarfik atoqqaartin­neqarneranut tunngatillugu paasissutissanik assigiinngitsunik oqaluttuunneqarsimavugut, kisiannili kingusinaalaaraluarluni paasivarput iluatsittumik - atuarfiup tungaaniit isigalugu, soorunami aamma Sermiligaami atuartuninngaannit isigalugu naammaginartumik - naammassi­neqarsimasoq paasivarput, tassuunalu misilittakkagut aallartinneqalereerput.

 

Uanili oqallisigisatsinni tunngaviginerusarput tassaavoq, soorlu pikkorissarnernut, suliffinni assigiinngitsuni suliaqartut ilinniagaqarsimanermik saniatigut pikkorissarsinnaanissaannut na-jugartik qimanngikkaluarlugu qanoq pingaaruteqartiginera uani arajutsiniarneqartariaqanngilaq, tassa immikkoortumi siullermi eqqartorpagut meeqqat atuarfiini periarfissap matuma atorneqar­sinnaanera.

 

Uani sammisagut tassaanerupput inersimasut najugartik qimanngikkaluarlugu pikkorissarsinnaa­nissamut periarfissinneqarnerat, taannalu malugaara taassumaa tungaa annertuumik tapersersor­neqartoq.

 

Ilumoorpoq taamatulluunniit ingerlassagaluarutta aningaasatigut sillimasariaqarpugut, taannalu qujassutigaara tamanit eqqaaneqarmat.

 

Atassumminngaanniit taaneqartoq - isumaqarpunga inissaminilluinnartoq massakkut naliler-soqqissallugu meeraagallarattali radiokkut atuartitsinerit - ilaatigut oqaatsit atorlugit - oqaatsi- nik assigiinngitsunik ilinniartitsinerit ingerlanneqartarsimapput. Soorlu massakkut nutaanik pisoqarleriarmat annertunerusumik eqqartorneqarusunngitsoq Kalaallit Nunaata Radioani ilinniartitaanerup tungaa - sukkut atorniaratsigu ?

 

Massakkut ullup qeqqata siorna ataasiaakkaannguanik tuluttut ilinniartitsisoqalaartarpoq. Uani maskiinat, computerit  nutaarsuit takkussuutilersut kisiisa toqqammavigissavagut ? Isumaqarpu-nga taanna imaannanngitsoq nalilersoqqissallugu - radioqarneq TV-qarnerlu aamma atortoris­saarutinut ilaavoq, taakkumi  ilinniartitaanermi ullumi sukkut atorsinnaavagut ?

 

Isumaqarpunga uunga taputartuullugu nalilersugaasunut ilaasariaqartoq, taamaattumik  Anders Nilssonip,  Atassutip oqaluttuata, oqaatigitsiagaa isumaqarpunga puigorneqartariaqanngitsoq. GOF-eqarallarmat, Grĝnlands Oplysningsforbund - nalunngilarput radio qanoq paasisssutissanut assigiinngitsunut atorluarneqartartigisoq.

 

Nalilersortariaqarunarparput soormi taavaana ullumikkut annertunerusumik ilinniartitaanermut KNR-i atorneqanngitsoq. Uani EDB-iginnaq sammissavarput ? - kisianni isumaqarpunga nunatsinni inoqarfiit siammasinnerujussuat eqqarsaatigalugu aamma inissaminiittoq nalilersus­sallugu KNR-ip inissisimanera. Taanna eqqarsaatigeqqullugu aamma tunniutissavara nalunngin­nakku suliassaq manna Kultureqarnermut Ilinniartitaannemullu Ataatsimiititaliami nalilersugas­sanut ilaammat - ukiamullu aamma saqqummiussinermi - isumaqarpunga tamakku ilanngullugit nalilersorneqartariaqartut.

 


Utoqqatsissutigissavara Naalakkersuiniit saqqummiussami tusarniaaffigineqarsimasut ilagaat Peqqinnissaqarfimmut Pisortaqarfik; ajoraluartumilliuna ilanngutinngiinnarneqarsimasoq - akissutaat allaganngorlugu tigummiarpara. Tassalu matumani tikkuartuinerani takusinnaavara -Peqqinnissaqarfik eqqarsaatigalugu taamatut ungasissumut najugaq qimanngikkaluarlugu ilinniaqqittarfittuut periarfissat assorsuaq tapersersorneqartut Peqqinnissaqarfimminngaanniit. Tamatuma allortoorneqarsimanera utoqqatsissutigissavara.

 

Inuit Ataqatigiit oqaluttuata eqqorluinnartumik oqaatigaa; isumaqartoqassanngilaq maskiina atorlugu ilinniartitsisoq taarsersinnaagipput. Maskiinalluunniit qanoq atussagaluarutsigit pinngitsuunngilluinnaavilluni maskiinanik immersuisoq tassaavoq ilinniartitsisoq, taakkulu pinngitsoorneqarsinnaanngillat.

 

Aamma isumaqarpunga nunaqarfinni atuartitsisut maskiinanik taarsersorsinnaanngilagut, ilummoorluinnartumik eqqorpoq inuppalaartut - inoqatigut - ilinniartitsisutuut isigissallugit sumiikkaluaruttaluunniit pisariaqartitsisuassavagut aamma inersimasunngoraluaruttaluunniit. Inuup kialuunniit tunniussinnaasaa maskiinap tunniussinnaasaaninngaanniit ilaatigut inunnut ataasiakkaanut pissarsinarnerujussuusarpoq, tassa taanna puigorneqartariaqanngilaq. Aamma isumaqarpunga nunaqarfinni ilinniartitsisussaaleqineq imatut isumaqarfigineqassanngitsoq maskiinat ukua takkuppata taava ilinniartitsisut atorfissaarupput, taamatut eqqarsassagutta kukkorujussuarsimassaagut. Taamaattumik Inuit Ataqatigiinniit taanna erseqqissumik tikkuarne­qarnera oqaatigineqarmat assut nuannaarutigaara.

 

Ullumikkut nalunnngilarput suliffeqarfiit Nammisornerullutik Oqartussaninngaanniit pigine-qartut atorfilittaminnut annertuunik kursus-ertitsinernik ingerlatitsisarput namminneq akilikka­minnik - tamanna uparuarneqartoq ilumoorpoq. Kisianni soorunami tamakkua unitsinniarneqas­sanngillat, suliffeqarfiit kikkulluunniit atorfilittaminnut pikkorissaanerat aamma politikkikkut tapersersortuaannartariaqarparput kinaluunniit nunatsinni pikkorissanermut ilaasoq tassaavoq inuiaqatigiinni tamanut iluaqutaanerunissaminik anguniagaqarluni ilinniaqqittoq.

 

Taamaattumik uani ilumoorpoq tikkuarneqarmat suliffeqarfissuit taamaattut uuma pilersinniar­neraniluunniit immikkut aningaasaleeqataasinnaanerat nalilersugassanut ilaasariaqartoq.

 

Akulliit Partiiat paasivara immikkoortut tallimat tamakkiisumik anguniagassatuut taperserne-qartut aningaasaliissutissartaalu aamma eqqarsaatigalugit.

 


Kattusseqatigiinniit malugaara tamakkiisumik aamma uani anguniarneqartut taperserneqartut, oqarmalli ukiuni pingasuni tulliuttuni misileraanermi nunaqarfiit pinngitsooratik ilaatinneqar-nissaat salliutinniartariaqartoq. Ullumikkut - qujanartumik - misilittagaqarfipput siulleq imaap­poq; illoqarfimminngaanniit nunaqarfinnut, tassa Tasiilaminngaanniit Sermiligaanut. Tamaattoq misiliifiiginiarsimavarput - nalunngilara Peqqinnissaqarfiup iluani Telemedicine-p matuma oqallisiginerani, soorlu Nuumminngaanniit Qaqortumut misiliisoqarsimasoq - imaappoq pisortaqarfiit assigiinnitsut ullumikkut misileraanertik ingerlappaat illoqarfiit nunaqarfiillu eqqarsaatigalugit, isumaqarpungalu tassani sumiginnarniarneqanngitsoq periarfissap taassuma tamakkununnga aamma atorluarneqarsinnaanera.

 

Taamatut oqaaseqarlunga partiit oqaaseqartuisa tamakkiisumik tapersiinerat, siunnersuutaasumut uunga, qujassutigaara - suliassaq pissanganartoq aallartippoq - aammalu neriuppunga uani oqaaserpassuit eqqarsaatersuutillu assigiinngitsut oqaatigineqartut inuiannut pakatsissutaana-  tik, kisianni iluaqutissartaa salliutillugu suliniarnerit ingerlateqqinneqassasut.

 

Taamaalillunga teknologi nutaap takkutilersup ilusilersornissaanut ataatsimiititaliat assigiin-ngitsut sulilluarnissaannik kissaakkumavakka - suli pissanganarseriaannassaaq tullianik qanoq ittunik saqqummiussaqarumaarnissaat.

 

Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat:

Oqaluuserisat pingasut tusarnaarlugit assorujussuaq soqutiginarpoq maannakkut killiffigineqartut aammalu ataatsimiititaliami suliareqqittussaallugit - apeqqutit taakkorpiaat - eqqarsaatigalugit ullumikkut ilaat ilumuuvissunik inimi maani oqartoqarpoq. Tassani eqqarsaatigaakka ilaatigut Siumup oqaluttuata ilumuuvissumik oqaatigivaa paasissutissiisarneq aqqutigalugu atortorissaaru­terparujussuit qeqqanni inuulluta oqarmat mianersuutigissagipput ineriartornermi sukkaqisumi aqunneqalissannginnatta, uagullu nammineq teknikkikkut atortulersuutit suut, sumut qanorlu atussanerlugit.

 

Taanna oqaaseq soorunami ilumoorluinnartutut oqaatigisariaqarpoq, taamatullu aamma malugi­niarpara Mannasse Berthelsen ilumoorluinnarpoq - aamma Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq oqaatigimmagit - oqaatigisaa ungasissumut atuartitsinermi ilinniartitsisup najuunnera meeqqap kiinnamik najortigisamik isigisaqarnera attorluni paasitin-niarlugu ikiorneqarsinnaasumik inissisimaffiani, tamakkua atortorissaarunik maskiinanik pigaluaraanni.

 

Kisianni ilaqarput - uani taaneqartumi - peqqinnissap tungaatigut Telemedicin-imik atuineq isumaqarpunga  piaarnerpaamik nunatsinni periafissat tamaasa tamakkerlugit atorniartariaqari­gut. Tassani periarfissat atortorissaarutit ipput nappaatit tungaasigut paasiniaanermi ikioqati-giinnermi suleqatigiiffigalugit atorneqarsinnaasut tamakkiisumillu atorniartariaqarlutik.

 

Anders Nilsson-ip oqaatigisaai, soorunami uagut programminik ikkussuisuungikkarluarluta, radio-p atorneqarnera eqqarsaatigalugu Kalaallit Nunaanni TV-p atorneqanera tamakkiisumik eqqartussallugu - paasivara ukiamut uterfigineqarsinnaasutut ilimasaarutigineqartut.


Kalaallit Nunaata Radioata TV-tullu atorneqarnera, taavalu aamma private-mik atuinerput maannakkut aallartittoq taakkua ataatsimoortillugit nalilerniarnissaannut aamma oqartoqarnera iluatinnartuuvoq. Kisianni innuttaasunik atuartitsinermi paasisitsiniaanermilu atugassatut atorneqarsinnaasutullu tulleriaarinissamut siunnersuutissat Naalakkersuisut aamma ammaffigi­gaat paasigatsisit ataatsimiititaliami uterfigissallugu qilanaarnarpoq.

 

Isumaqarpunga suliassat aallartinniarnissaannut ullumikkut oqallinneq aamma uagutsinnut ataatsimiititaliami ilaasortaasunut tusarnaarlugu iluatinnartorpassuarnik aallaaveqartoq, aam-mami oqallisigisat uaniittut meeqqat inersimasullu ulluinnarni ilisimasassaannik annertoorujus­suarmik tunngaveqarmata.

 

Oqaluuserisaq naammassivoq.