Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 42-1		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Pingasunngorneq 21. maj 1997 nal. 13.00

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 42.

 

Nioqqutissiaasinnaasut pillugit nassuiaat.

(Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq)

 

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat Jonathan Motzfeldt:

Ataatsimiinneq ammarpoq.

 

Taavalu Inatsisartunut agguaanneqarsimasoq naqqiissutissamininnguaq, kisianni pingaaruteqar­toq nalunaarutigilaassavara tassa oqallissimanitsinnut tunngammat imatut allaatigisaqartoq.

Matumuuna ajuusaarutigalugu nalunaarutigissavara Naalakkersuisut Siulittaasuata siunnersor­nerani kukkusumik nassuiaassimallugu, taamaattumillu Inatsisartut kukkusumik tusarliisissimal­lugit.

 

Pineqartoq tassaavoq Kalaallit Nunaata sineriaani puisit pisarineqarsinnaasut amerlassusiat. Naalakkersuisut Siulittaasuat nalunaarfigisimavara 1,5 milliuunit pisarineqarsinnaasut. Kisitsit eqqortoq tassaavoq milliuunit affaasa missaat pisarineqarsinnaasut. Taamak ajuusaarluni nalunaaruteqarpoq allaffeqarfimmi sulisoq Hans Peter  Christensen.. Tamanna naqqiissut aamma tusarnaartut pillugit atuatsiarpara.

 

Paaviaaraq Heilmann, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq:

"Kalaalimernit tunisassiassallu allat pillugit nassuiaat", Inatsisartut 1995-mi ukiakkut ataatsi­miinnerminni piumasaqarnerat tunngavigalugu suliarineqarsimasoq, matumuuna Naalakkersuisut sinnerlugit saqqummiutissavara.

 

Taaguut "kalaalimernit tunisassiassallu allat" atorneqarpoq miluumasunit nunamiuttanit imar­miunillu aammalu timmissanit pisuussutinit piaqqiorlutik imminnut taarseraassinnaasunit nujuartanit nioqqutissianut ataatsimut taaguutigalugu, nerisassiaappata nerisassiaanngikkaluarpa­talu. Takuneqarsinnaasutut aalisarnermit nunalerinermillu nioqqutissiat ilanngunneqanngillat. Ammit Pillugit Nassuiaat 1996-mi ukiakkut ataatsimiinnermi saqqummiunneqareermat ammit pillugit nassuiaammut uunga aamma ilanngunneqánngillat.

 

Aalisarneq ukiut ingerlanerini aningaasaqarniarnikkut pingaartinneqarnerusimavoq, tunngavissa­qarluarporli aamma paasissallugu kalaalimernit tunisassiallu allat tunisassiarinerisa najukkani ataasiakkaani nunatsinnilu tamarmi aningaasaqarniarnermut qanoq iluaqutaanerulersinneqarsin­naanersut, taamalu aamma nerisassanik imminut pilersornerput annertusisillugu. Taamaalilluni nassuiaatikkut siunertarineqarpoq.

1)           ataatsimut tamakkiisuumik isigalugu kalaalimernit tunisassiassallu allat eqqarsaatigalu­git suliat suut maannakkut ingerlanneqarnersut paasissallugu, aamma

2)           misilittagaqareersut tunngavigalugit nioqqutissiat sorliit niuerfinnut pisisartunullu

assigiinngitsunut ineriartortinneqarnissaannut siaruarterneqarnissaannullu periarfissa-

qarnerpaanersut nalilersornissaat.

 

Siunissamut naliliineq pivoq kalaaliminernik tunisassiassanillu allanik ineriartortitsineq pi-ngaarnerutitani pingasuni imminnut attuumassuteqanngitsuni, tassalu nunatta nammineq iluani, takornariaqarnermi aammalu nunanut allanut niuernermi, pisinnaasoq eqqarsaatigalugu.

 

Kalaalimernit tunisassiassallu allat atorneqarnerulernerannut ineriartortinnerannullu pitsaasu- mik sunniuteqarsinnaasumik ullutsinni pisoqariartuaarpoq. Taamaalilluni qaammatip uuma allartinnerani maani Nuummi isumasioqatigiittoqarpoq, kalaalimernit atorneqarnerat assigiin-ngitsunit isigalugu qitiutillugu. Aasaru Tromsømi tassa Norgemiittumi Issittumi Nerisassat Avatangiisillu pillugit katerisimaarnersuaqassaaq, ilaatigut inuiaqatigiit avannarliit nerisassiori­aasiannik soqutiginninnerup siuarsarneqarnissaanik aammalu nerisassanik nioqqutissiatta avammut tunineqarnerulernissaannik siunertaqartumik. Taassuma saniatigut nunat avannarliit suleqatigiinnissamut ministerii suleqatigiissitamik saaffigisartagassamik pilersitsipput, ilaatigut Kalaallit Saamillu nioqqutissiaannik ineriartortitsinermut tunitsivissarsiornissamullu pilersaaru­siortussamik. Suliniarneq taanna ilassilluaannarsinnaavarput, tamatumalu uppernarsarpaa nerisassat issittumeersut soqutigineqaleriartornerata sunniutaata sakkortusarnissaannut suleqataa­sariaqartugut.

 

Nassuiaammi aallaqqaasiullugu ataatsimut isigalugu nioqqutissiornikkut atugassarititaasut taakkartorneqarput, nioqqutissiassanik pissarsiniartarneq ilanngullugu. Piujuaannartitsinissamik tunngaveqarluni pisuussutinik iluaquteqarnissaq qitiulluinnarpoq, nunatsinni namminermi nunarsuarmilu pisassiisarnermut nakkutilliinermullu maleruagassat sianigalugit. Periaaseq taanna tamatta malitsinniaraluaripput erseqqippoq tamanna uumasut ilarpassui eqqarsaatigalugit qassit pisarineqarsinnaanerinut killiliimmat. Taamaattumik nassuiaammi oqariartuut pingaarneq tassaavoq nunatsinni annerusumik eqqarsaatigissagipput pitsaassutsimik nioqqutissiassanillu ineriartortitsinissaq, amerlasoorsuarnik nioqqutissiornissaq salliutinnagu. Allatut oqaatigalugu pitsaassuseq amerlassutsimit salliutillugu.

 

Arlaannik nioqqutissiornialeraanni nioqqutissiornermi atortunik peqartariaqarpoq. Ullumikkut nunatsinni nioqqutissiorfiit suliffissuillu tamangajammik Royal Greenlandimit pigineqarput. Kisiannili kalaaliminernik tunisassiassanillu allanik nioqqutissiornerup namminersortunit ingerlanneqarnerulernissaa kissaatigigutsigu tunisassiorsinnaassuseq pioreersoq, ullumikkut nunaqarfinni nioqqutissiorfiit pillugit tunngaviusumik isumaqatigiissut naapertorlugu Royal Greenlandimit oqaasissaqarfigineqartup, nerisassanik nioqqutissiornissamik aallartitserusuttunit - aamma namminersortunit, qanoq pitsaanerpaamik iluaqutigineqarsinnaanera takussallugu piareersimasariaqarpugut.

 

Taamaaqataanittaaq tapiissuteqartarnermik tapersiisarnermillu aaqqissuussinerit unammillerner­mi assigiimmik atugassaqartitaanermik qulakkeerisut paasiuminartut qularnaartariqarput, taamaalillutik namminersortut siuningaaniit iluatsitsisinnaannginnermik eqqarsaateqaqqunagit, ullumikkut Royal Greenland nunatsinni niuernermi sallersaagaluarpalluunniit. Inuussutissaleri­nerup iluani suliffeqarfiit aallarteqqammersut aammalu kalaaliminermik tunisassiassanillu allanik nioqqutissiortut allat aalajangersimasumik siunertaqarluni inuussutissarsiornikkut anguniagaqarnikkut aallartinnissaminnut ikiorserneqarnissaat, niuernermi patajaatsumik inissi-simalernissaasa tungaannut, immikkorluinnaq isumaliutigisariaqarpoq.

 

Nunatsinni namminermi tunisassianik niuerneq alliartorpoq. Toqqaannartumik niuertarfinnut puisit arferillu neqannik tuniniaanermi annerusumik pilersuisut - Royal Greenland aamma Sisimiut Foods - ukiup kingulliup ingerlanerani nioqqutissianik nutaanik nioqquteqarnermik ineriartortitsineq pitsaasoq Kalaallit Nunaanni atuisartumut ulapaartumut naleqqussagaq aallar­nerpaat. Taamaalilluni niuerfissuarni puisit neqaat nutaat uulleriikkat pisiarisinnaalernerat nutaajuvoq. Puisit neqaannit nioqqutissiat mikisunngorlugillu aggukkat akii peqatigisaanik niuertarfinni appariartorsimapput, atuisartunut iluaqutaasumik.

 

Nioqqutissiap tuniniarnissaanut piseqqusaarineq pingaartuuvoq, ingammillu nioqqutissiat nutaat ilisimaneqalersinniassagaanni - aammalu nunatsinni niuerfiup taama mikitiginera eqqarsaatigalu­gu pingaartuuvortaaq nunatsinnut takornariat tikeraartullu kalaallit nerisassaataannik atuisunn­gortinniarnissaat. Taamaattumik nioqqutissat sorliit kalaallit nioqqutissiarineraat taakku ilisima­sariaqarpaat. Taamaattumik nioqqutissat tamakku Kalaallit Nunaanninngaaneersuunerinik aammalu pitsaassusiinut "avatangiisit minguitsut" assigisaallu ilisarnaasiullugit nalunaaqutser­suineq tuniniaanermut tunngaviullualersinnaavoq - tunisassiortut akunnerminni suleqatigiinnis­saat kisimi pisariaqartinneqarluni. taamaattumik kajumissaarutigerusupparput pisariaqarpat tunisassiortut atuisartut suliniaqatigiiffiat suleqatigalugu assigiimmik nalunaaqutsersuisarnissaq aallarnisaqqullugu - tamarmik iluaqutissaannik.

 

Soorlu taaneqareersoq nassuiaatip amerlasuunik nioqqutissiornissap pingaartinneqarneruneranut taarsiullugu pitsaasunik nioqqutissiornissap anguniarneqarnerusariaqarnera tikkuarpaa. Tamatu­ma malitsigaa nioqqutissiassat suliareqqinneqarnissaat ineriartortinneqarnissaallu. Nassuiaatip suliffeqarfiit assigiinngitsut inuillu qanoq ittumik suliaqarnertik najoqqutaralugu nerisassanik tunisassiornermik suliaqartut aammalu kalaallit tunisassiassaataannik atuinermi isumassarsianik nutaanik piorsaanermik misilittagaqartut taakkartorpai. Ullumikkut nioqqutissianik piorsaasut tassaanerupput - tupinnanngitsumillu - nioqqutissiortut namminneq. Aammattaarli inuussutissa­lerinermik ilinniarfik INUILI ineriartortitsinissamut pisussaaffeqarpoq, kisiannili sulianut tamakkununnga atortussat naleqquttut naammattut amigaatigalugit.

 

Taamaalilluni nioqqutissianik piorsaaneq siamasissorujussuuvoq. Nioqqutissianik piorsaanermi piffissaq sivisooq aningaasarpassuillu atorneqartarmata suliffeqarfimmut mikisumut nioqqutissi­ap tuniniarneqarsinnaasup nutaarluinnaap piorsarneqarnissaa assut ajornakusoorsinnaavoq.

 

Taamaattumik nioqqutissianik piorsaanerit suliffeqarfimmut nerisassiassatut isumassarsianik suliffissuartigut nioqqutissiaralugit piorsaanermik taamaallaat sulialimmut isumagisassanngortin­neqarnissaat isumaliutigineqarsinnaavoq - isumassarsiat nioqqutissiarinissaannut suliffeqarfiit pisinnaatitsissummik pisillutik tunisassiarisinnaasaat. Taamaalilluni ilisimariikkat ataqatigiis­saarneqarsinnaapput, suliniuteqarnerlu eqiterutsinneqarluni. Tamatumani suliffeqarfiit pioreersut INUILI-tut periaatsit assigiinngitsut atorlugit annerusumik minnerusumilluunniit pisortanit aningaasalersorneqartut imaluunniit suliffeqarfinnit nammineerluni akilerneqartut atorneqarnis­saat eqqarsaatigineqarsinnaavoq.

 

Nunatsinni namminermi niunermi pisiumaneq nioqqutissiarineqartartunit arlalissuarnit malin­naaffigineqarsinnaanngimmat nunanut allanut annertuumik niuernissaq aallutissallugu naleqqut­tuunavianngilaq. Pisassiissutinut aalajangersakkat atuuttut nunarsuarmilu niuernikkut akornuser­suutit qiviallaagutsigit uumasunik pisuussutitta ilarpassuisa nunanut allanut nioqqutiginissaat periarfissaqanngilaq. Nioqqutissiat tuniniarneqartut suussusiisa allanngorartinnerigut aammalu nioqqutissiat pissarsiariuminarsarnerigut - aammalu atuisartunut piareersaruminarsarnerisigut - annertuumik nerisassat avataanit eqqussukkat ilaat taartissaqartissinnaavagut.

 

Nunanut allanut nioqqutit eqqarsaatigalugit pingaartoq ataaseq tassaavoq puisit neqaat, kangiani ungasissumi tunitsivissaqartinneqartutut nalilerneqartut. Sapaatip akunneri arlaqanngitsut matuma siorna atuagassiami Sermitsiami saqqummiunneqarpoq, Nanortalimmi nioqqutissiarine­qartussanik puisit neqaannik amerlangaatsiartunik nioqqutissiornissaq pilersaarusiorneqartoq. Misiligutinik nioqqutissiorniviup isumalluarfigisatut taaneqartunut naleqquttumik ilumut tunitsivissaqarnersoq takutissavaa. Puisit neqaannik nunanut allanut tunitsivissaqartoq paasinar­sissappat imaluunniit paasinarsippat tamanna pinngitsoorani piniartaatsimik allanngortitsissaaq.

 

Kalaallit Nunaanni puisinniarneq ilitsoqqussaralugu inuussutissanik piniarnertut oqaatigisarpar­put - pingaartumik uumasunik illersuiniaqatigiiffiit tungaannut, ilaatigut puisit amiinik avammut niuernerput siuarsarniarlugu. Tamannami aamma piniartoqarfinnut ilumoorlunilu atuuppoq. Puisilli neqaannik nunanut allanut nioqqutissiornissaq inuussutissaqarniarluni aningaasaqarniar­nermik nalinginnaasumik tunngaveqartinneqarsinnaanngilaq - tamanna iluanaarniutigalugu piniariaatsimik pisariaqartitsisussaavoq, taamaattumillu uagut nassuerutigisariaqarparput aamma iluanaarniutigalugu piniartaratta, tassa silarsuarmi iluanaarniarfiusumi inuugatta niuernermi atugassarititaasut malillugit. Taamaattumik erseqqinnerusumik silarsuarmioqatitsinnut nalu­naarutigisariaqarparput piniarnerput piujuaannartitsinissamik tunngaveqarmat, taamaattumillu puisinniarnerup annertusinerani suugaluartuniluunniit bioloogit - uumasunik misissuisut - qanoq annertutigisumik piniartoqarsinnaaneranut inassutaat maleqqissaarneqassammata.

 

Nassuiaatip pilersaarutit pigineqareersut pillugit sumut killinnermik immikkoortortaani ersarin­nerpaaq tassaavoq Kalaallit Nunaanni piujuaannartitsinissamik tunngaveqarluni uumassusilinnik pisuussutitta iluaqutigineqarnissaasa annertuumik eqqumaffigineqarnerat. Tikaagulliit, tikaagul­liusaat, qilalukkat qaqortat qernertallu, aarrit, tuttut, umimmaat, nannut appallu tamarmik arlaatigut killilersuiffiupput. Taamaattumik naleqartitsinerulernissaq nioqqutissiassanik suliareq­qiinikkut pisariaqarpoq.

 

Nioqqutissiat ilaat pisarissersornartut aammalu akuttullutillu ukiup ilaannaatigut piniarneqar-sinnaasut immaqa sunngiffikkut sammisariitigalugit tunisassiornermut tunngavigineqarsin-naapput. Assersuutigisinnaavagut umimmaat qiviuinit nuersakkat paarnanillu nioqqutissiat, takornariartitsinermi tammajuitsussatut akimanerulaartutut nioqqutigineqarsinnaasut.

 

Naggasiullugu saqqummiuttariaqarpoq kalaalimernit tunisassiassallu allat tunisassiarineqarnerisa siuarsarneqarnissaat kissaatigigutsigu naalakkersuinikkut nalilertariaqaratsigu nioqqutissiulernis­samut, piorsaanissamut tuniniaaffissarsiornissamullu aningaasaqarniarnikkut sinaakkusiussat qanoq ittut atortinneqassanersut.

 

Taamaattumik inassutigineqassaaq pisortaqarfiit suliffeqarfiillu, soorlu Sulisa A/S, tamakku­nunnga attuumassuteqartut aallarnisaanermullu tunngasunik ilisimasaqarluartut ilaatillugit suliniartoqassasoq, kalaalimernit tunisassiassallu allat nioqqutissiarineqalernissaanni pilersitsi­nissamut ikiorsiisarnissamut sinaakkusiutassat suliarinissaat siunertaralugu taarsigassarsisitsisar­nermik aaqqissuussinerit aammalu avammut niuernissami qularnaveeqqusiilluni taarsigassarsisit­sisarnissamik aaqqissuussinerit isumaliutigineqarsinnaapput.

 

Aammattaaq nerisassanik nioqqutissiortut suleqatigalugit misissoqqissaartariaqarpoq nioqqutissi­assanik piorsaaneq qanoq ililluni pitsaanerpaamik siuarsarneqarsinnaanersoq. Tassani eqqarsaati­gineqarsinnaavoq siamasissumik ingerlatsineq nangiinnarneqassanersoq, imaluunniit namminer­sorluni siunnersuisartoqarnertut aaqqissuussamik tunngaveqarluni piorsaaneq naleqqunnerussa­nersoq. Nunatsinni nammineq nunanullu allanut niuernermi nioqqutissanik piorsaanerup qulakkeernissaanut aningaasanik immikkoortitsisoqartariaqarpoq.

 

Kiisalu aningaasanik immikkoortitsisoqartariaqarpoq, suliffeqarfiit aallarterlaat niuerfinnut nutaanut nioqqutissianik tuniniaaffissarsiornissaminnut periarfissaasa qulakkeernissaannut atugassanik. Tamakkununnga tunngasut annertuumik suliniuteqarfiginerisigut nerisassanik kalaaliminernillu tunisassiassanik allanik nioqqutissiorneq tamakkiinerusumik suliffinnik pilersitsinikkut, nunatsinnut eqqussukkat ikilinerisigut nunattalu avammut tunisaqartarnerata annertusineratigut nukittorsarsinnaavarput.

 

Angusaqarfiusumik oqallinneqarnissaa neriuutigalugu matumuuna nassuiaammi kaammattuutigi­neqartut akuersaarneqarnissaat kajumissaarutigissavara.

 

Lars Karl Jensen, Siumup oqaaseqartua:

Kalaalimernit tunisassiassallu allat pillugit nassuiaat Aalisarnermut Naalakkersuisumit saqqum­miunneqartoq assut soqutiginartillugu Siumup gruppeani oqallisigisimavarput.

 

Nassuiaatikkut takusinnaavarput ukiut ingerlaneranni aalisakkanik isumalluuteqarnerup annikilli­artornera ilutigalugu "Kalaaliminernik tunisassiassanillu allanik" nioqqutissiorsinnaaneq periarfissatut misissuiffigalugu inunnit ataasiakkaanit piumassuseqarluartunit suliffeqarfinnillu ingerlanniarneqartarsimasoq. Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Pisortaqarfiup saqqummiussaatigut takuneqarsinnaavoq ukiut ingerlaneranni uumasut nunamiut imarmiullu neqaannik nioqqutissiat nunatta iluani nioqqutigineqartut iluatsinnerusarsimasut, tunisassialli assigiiaat amerlavallaat nioqqutissiarineqaleraangata tunitsivissat ajornartorsiutaanerat pilersar­toq tamannalu suliffeqarfiit imminnut akilersinnaajunnaarnerannik matuinnarnerannillu kingune­qartartoq.

 

Kiisalu suliffinnik aaqqissuussinermik nioqqutissianillu ingerlatsinermik misilittagaqannginneq siunnersorneqannginnerlu pissutiginerullugit misiliilluni tunisassiornermik aallartitsigaluartut ilaasa iluatsittannginnerannut pissutaaqataasartoq. Qujanartumilli misileraalluni tunisassiornerit ilaqarput ullumikkut iluatsilluarsimasunik.

 

Nassuiaat ataatsimut isigalugu Inatsisartuni 1995-mi ukiakkut ataatsimiinnitsinni nassuiaateqar­toqarnissamik piumasaqaatitsinnut naleqquttutut sukumiisumillu suliarineqarsimasutut Siumu­miit taajumavarput. Siumumiit, Naalakkersuisunut inassutigissavarput, tunisassialerinermik ingerlatsisinnaaneq patajaallisarlugu aningaasaqarnermut ikorfartuutitut aqqutissiuutissagaat. Taamatut oqarnitsinni eqqarsaatigaarput maannakkut kalaaliminernik allanillu tunisassianik nioqqutissiarineqartut saniatigut tunisassiarineqarsinnaasut allat periarfissarsiuunneqarnissaat tassaasut, puisit arferit aalisakkallu orsuinit nioqqutissiat peqqinnissamut´atorneqartartut, maannakkullu katsorsaatitut atugassanik taaneqartartut tassaasinnaallutik eqalussuit nataqquinit nakorsaatissiat nunattalu naasui atortoralugit nioqqutissiaasinnaasut, kiisalu saanernit allanillu kusanartuliat, nersutit amiinik, meqquinik qiviuinillu nioqqutissiat, aalisakkat nersutillu perlu­kuinik nerukkaatissaliornerit assigisaallu aamma ilanngullugit eqqarsaatigineqarsinnaasut.

 

Siuliani oqaatigisagut tunngavigalugit tunisassialerinermik ingerlatsineq tuniniaaffissaqarnerlu patajaallisarlugu nunatsinni aningaasarsiornermut ikorfartuutaassappat makkua eqqumaffigisaria­qartutut Siumumiit isumaqarfigaagut.

 

Ilisimaneqartutut Siumup siunertaraa nunatsinni piniagassat suugaluartulluunniit piujuaannartin­nissaat tunngavigalugu iluaqutigineqarnissaat anguniarneqassasoq, taamaattumik Siumumi isumaqarpugut nunarsuarmioqatigut paasitinniartariaqalerivut, nunatta iluani niuernermi uumas­susilinnik piniartuuneq iluanaarniutigalugu kisiannili uumassusilinnik nungusaataanngitsumik piujuaannartitsinissarlu tunngavigalugu ingerlakkipput, pisarisartakkallu tamakkiisumik atorluár­nissaat siunertaralugu tamakkuninnga nioqqutissiaasinnaasut avammut niuernermi periarfissar­siuunneqartut.

 

Ammeriveeqqanut tunngatillugu misilittakkavut tunngavigalugit Siumumi isumaqarpugut suliffeqarfiit amerlavallaat assigiiaaginnarnik tunitsivissaqartinngisanillu nioqqutissiornissaat siunissami pinngitsoortinniarlugu nioqqutissiorfiit aaqqissuussaasunik ingerlatsinissaat pisaria­qartoq, takorloorneqarsinnaasut ilaattut taakkartorusupparput tunisassiassanik tulleriiaarisartussa­nik pilersitsisinnaaneq; kiisalu pingaartipparput nioqqutissiassanik isumassarsillutik ingerlatsini­artut suliffeqarfinnik ineriartortitsinermi salliutitaanissamut inatsisitigut periarfissarsiuunneqar­nissaata sulissutigineqarnissaa.

 

Siumumi pingaartipparput suliffeqarfinnik ingerlatsisut pitsaasumik patajaatsumillu tunisassia­lerinermik, suliffimmik aningaasatigullu ingerlatsisinnaanerat anguniarlugu pikkorissarfeqarti­taanikkut aqqutissiuunneqarnissaat, tassani ilinniarfiit pioreersut eqqarsaatigalugit (ATI Maniit­sumiittoq aalisakkanik tunisassiornermut, INUILI Narsamiittoq neqinik tunisassiornermut, Niuernermillu ilinniarfiit sulisunik siulersuinermut aningaasanillu aqutsinermut pikkorissartit-sisinnaanersut eqqarsaatigalugu).

 

Aamma Siumumiit eqqarsaatigineqartariaqartutut isigaarput, nunatta siunissami suli annertuneru­sumik neqinik nioqqutissiornermik ingerlataqalerneranut atatillugu, ingerlatseqatigiiffinnik uumasut neqaannik avammut tuniniaasartussamik pilersitsisoqarsinnaannginnersoq, taanna Naalakkersuisunut eqqarsaatigeqquarput.

 

Tassungalu atatillugu Siumumi Naalakkersuisut inakkumavavut misissoqqullugu nioqqutissior­tunut tuniniaasunulluunniit tapiissuteqartarnikkut kalaalimerngit akii pisiniarfinni appartinniar­neqarsinnaannginnersut; taamaaliornikkut inuiaqatigiiusugut, minnerunngitsumillu utoqqartavut eqqarsaatigalugit, periarfissaqarneroqqulluta pisariaqartitatsinnik peqqinnartunik mamarisa-tsinnik pinngitsoorsinnaanngisatsinnillu akikinnerusumik pisiniartalernissatsinnut.

 

Naggataatigut Naalakkersuisunut inassutigissavarput - suliffeqarfinnik aallartitsiniartut siunner­sorneqarnerminni SULISA A/S atorluartaraluaraat - aallartinniartut aningaasatigut atorniarfigi­sinnaasaannik pilersitsinissaq aqqutissiuuteqqullugu.

 

Siumumiit taamatut oqaaseqarluta, nunatta pissarititaanik tamakkiisumik atorluaanissaq siuner­taralugu nioqqutissianik ineriartortitsilluni nunatta iluani nunanullu allanut tuniniaanerup ineriartortitaanissaannut Naalakkersuisut aqqutissiuussilluarnissaat neriuutigaarput.

 

Siverth K. Heilmann, Atassutip oqaaseqartua:

Kalaalimernit tunisassiassallu allat pillugit nassuiaat ATASSUT-miit soqutigalugu pingaartillu­gulu eqqartorsimavarput.

 

ATASSUT-miit arlaleriarluta pingaartillugu sammiuartarsimavarput umiatsiaararsortut aningaa­sarsiornikkut ilungersunartorsiornerat aaqqiivigineqassappat piaartumik pisuussutit uumassusillit aningaasarsiornikkut iluaqutiginiarneqarnissaannut Inatsisartut aqqutissiuusseqataanissaat pisariaqartoq.

 

Pisuussutit uumassusillit pingartumillu aalisakkat tammakarnerisa kingornagut, umiatsiaararsor­tut allanik isumalluuteqanngillat pisamik kalaalimineerniarfinnut puisaappata, timmiaappata imaluunniit aalisagartamininnguaminnik tuniniaanermi aningaasarsiaqarnissaminnik isumalluu­teqartut. Ammerivinnut puisit ameeruteqartarneq killeqaqisumik aningaasarsiornikkut ilapittuu­taasarput, ila pisuussutinik tunisassiassanillu peqarluaraluarluta, aporfissaqarpallaarnersuaq umiatsiaararsortunut ilungersunaqaaq.

 

ATASSUT-miit arajutsisimanngilarput sinerissami kommuunit arlaqartut namminerisamnik inuutissarsiornermik siunnersortinik atorfinitsitsisarnerat, taamaalillutik immami nunamilu inuutissarsiornikkut siuarsaaniarnermut ilaatigullu namminersortut peqatigalugit suliffinnik nutaanik aallartitsisartunik, suliffinnik pilersitsinerup saniatigut imaani inuutissarsiortortagut aningaasarsiorsinnaanerat killeqaraluartumik iluaquserneqartarluni, pissuseq kusanartoq inger­laannarnissaa ATASSUT-mit kaammattuutigaarput sulili annertusartariaqarluni.

 

 

ATASSUT-miit nuannaarutigilluinnarparput, Naalakkersuisut, Inatsisartuni ataatsimiititaliallu susassaqartuni kiisalu piniartut oqallittarnerat nangillugu kalaalimernit tunisassiassallu allat pillugit nunatta iluani nunattalu avataanut tunisassiassaqarneruneq anguniagaqarluni siunnerfe­qartoqarnera.

 

ATASSUT-miit Naalakkersuisunut ilaasortap saqqummiussami immikkuualuttut tamaasa oqaaseqarfiginngikkaluarlugit, taamaattoq ATASSUT-miit arajutsisimanngilarput sinerissami pingaartumillu nunaqarfinni arlalissuarni Kommuunit Royal Greenlandilu suleqatigalugit, Kalaallit tunisassiaannik ineriartortitsineq tunisassiorfiit pioreersut atorlugit ingerlanneqartup suli piorsarneqartuarnissaa pisarisaqarluinnarmat.

 

Saqqummiussaq pillugu Naalakkersuisut inassutigisaat, tassalu pisortaqarfiit suliffeqarfiillu, soorlu SULISA A/S, tamakkununnga attuumassuteqartut aallarnisaanermullu tunngasunik ilisimasaqarluartut ilaatillugit suliniartoqarnissaa ATASSUT-miit tapersersorparput, taamaalillu­ni kalaalimernit tunisassiassallu allat nioqqutissiarineqalernissaanni pilersitsinissamut ikiorsiisar­nissamut sinaakkusiutassat suliarinissaat siunertaralugu.

 

Erhvervstøtte aqqutigalugu atukkiisarneq aalisarnermut, savaateqarnermut aammalu takornaria­qarnermut annerpaamik atuutitinneqartoq tamatta nalunngilarput. Matumuuna ATASSUT-mit kaammattuutigaarput Nunami suliffissanik nutaanik aallartitsiniarnermi atorneqarnerulernissaa anguniarneqaqqullugu taamaaliornitsigut nunami suliffissat ataavartut amerlanerusut pilersin­nerannik kinguneqassammat.

 

ATASSUT-miit nuannaarutigilluinnarparput Naalakkersuisut siunniummassuk, qularnaveeqqu­siinerit, ESU-mut assingusumik taarsigassarsisitsisarnermik aaqqissuussinerit aammalu avammut niuernissami qularnaveeqqusiilluni taarsigassarsisitsisarnermik aaqqissuussinerit suliniutigineqa­lermata.

 

ATASSUT-miit arlaleriarluta ESU aqqutigalugu nunami suliffissanut samminerusumik taarsi­gassarsisitsisarnissamik siunnersuuteqartarsimavugut, taamaalilluni namminersortut aamma nunami suliffinnik pilersitsiortornissannik aqqutissiuunneqarsinnaaqqullugit.

 

Ullumikkut nunaqarfinni tunisassiorfiit tunitsiviinnanngorsimapput arlallillu atorneqaratik napaannalersimapput, tamakku Nunatta iluani nioqqutissanik tunisassiorsinnaanerisa pilersaaru­siornissaat pisariaqalerpoq, ullumikkut Nunaqarfinni najugaqartut suliffissaqanngitsut ima amerlatigilersimapput pisariaqalivissimalluni minnerpaannguakkulluunniit aaqqissuussiffigine­qarnissaat.

 

Nassuiaammi oqaatigineqarpoq Qaanaami Tasiilami Maniitsumilu sanalukkanik nioqqutissiorto­qalersimasoq, taamatut periarfissiineq assut iluarisimaarnarpoq, pingaartumik Tunumi Qaanaa­milu eqqumiitsuliornermik assigisaannillu pinnersaasiornermik tupinnaannartumik pikkorissuse­qartoqartoq nalunngilarput, ajuusaarnaraluartumillu kusanartuliat sanalukkallu tuniniarneqartar­nerannut ajornartorsiuteqarneq peqqutigalugu tamakkiisumik aningaasarsiutigineqarsinnaanani.

 

Matumuuna ATASSUT-mit kaammattuutigaarput Nunatsinni sanalukkat kusanartuliallu allat ataqatigiissaakkamik pilersaarusiorluakkamillu tunineqarsinnaanerisa pimoorullugit aqqutis­siuunneqarnissaat Naalakkersuisunit sulissutigineqaqqullugu, apeqqut pineqartoq arlaleriarluta ATASSUT-mit oqaluuserisassanngortittarsimavarput ullumimullu tigussaasumik suli angusaqar­toqarani.

 

Kalaalimernit kiisalu assassorluni nunatsinniit tunisassiatta pimoorullugit avammut tunitsivissa­qarnissaat eqqarsaatigalugit, tunitsiviusinnaasut MARKED ujarlertuartariaqarpugut, soorlu nunat allamiut taamaaliortartut kipisuitsumik suliniuteqarnermikkut, pitsaasumik angusaqartartut nalunnginnatsigik.

 

Nunatta iluani kalaalimerngit tuniniarneqarnerunissaat eqqarsaatigalugit, matumuuna ATAS-SUT-mit ilungersortumik kaammattuutigissavarput, uagut nammineq suliffeqarfiutivut, soorlu meeqqeriviit utoqqaat illuini, ilinniarfiit assigiinngitsut, napparsimmaviit il.il. Peqqinnartunik pinngitsoorsinnaanngisatsinnik ullumikkornit annerungaartumik atuinerulernissaat assut ATASSUT-mit pingaartikkipput, taamaaliornitsigut angallateerarsortut piniartullu aningaasar­siornerat annertuumik iluaquserneqassammata.

 

Taamatut oqaaseqarlunga Naalakkersuisunut ilaasortap saqqummiussaa soqutiginartoq ATASSUT-mit tusaatissatut tiguarput.

 

Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Pisuussutinik uumassusilinnik imarmiunik nunamilu piniagassatsinnik isumalluuteqarluta, nunattalu nammineq tunniussinnaasaanik aammalu siulivitta piniartutut inuuniuteqartut uagutsin­nut kingornutassiarisaannik toqqammaveqarluta, kalaaliminernit peqqinnartunik nerisaqartuarsi­mavugut ullutsinni qujanartumik aamma pinngitsoorsinnaanngisatsinnik.

 

Naak amerlasuutigut ilisimaneqareersunik imaqaraluarluni nassuiaammi ullumi sammisatsinni pineqarput, nunatta aningaasarsiorneranut aamma ilapittuutaalluarsinnaasumik aalisakkat saniatigut kalaaliminernit allanik aamma iluaquteqarnerulersinnaanerput, inuussutissanillu imminut pilersorsinnaanissatsinnut ilaatigut aamma mannakkornit iluaquteqarnerunitsigut siunissami aamma toqqammavigisinnaasavut. Taamaattumik aallaqqaammut oqaatigeqqaassa­varput nalunaarusiaq taama samminnittoq INUIT ATAQATIGIIT ukiuni arlaqalersuni pisortat qullersaannit saqqummiussiffigineqarumaarnissaa utaqqimaartarsimagatsigu - pisuussuteqaratta­mi aalisagaannanngitsunik aamma. Tamanna ilaatigut piniartutut inuussutissarsiuteqarneq pillugu 1994-mi ukiakkut Inatsisartut oqalliseqarnissaannik siunnersuuteqarnitsigut ersersippar­put, soorluli aamma maanna upernakkut ataatsimiinnitsinni taama siunnerfeqarluta iliorniarsima­sugut nammineq savaaqqat neqaannik nunatsinni pilersulersinnaanissarput eqqarsaatigalutigu aamma siunnersuuteqarnitsinni.

 

Miserratissaanngilarmi ukiut ingerlanerini annertusiartuinnartumik nunatta avataaniit inuussutis­sanik tikisitsiortortarsimagatta - naak nammineq pisortat tungaanniit aamma ilungersuuteqalaar­nerusuugaluarutta tamanna pinaveersimatinniassallugu nammineq tunisassiarisinnaasatta annerusumik aallunneqarnerisigut. Ukiorpassuanngorpummi allaat "kukkukuut perlukuinik" igamullu ikeriaannarnik niuertarfinni siumugassaqartuarsimanerput - naak nammineq timmissa­nik tunisassiarineqarsinnaasunik aamma pissaaleqinngeqaluta, soorlu taateraanik, appaliarsunnik, aqissinik, miterpassuarnik il.il. Taamatuttaaq ippoq New Zealandimit savaaqqat neqaannit tikisitsisarnerput naak nammineq savaaraatitsinnik imminut aamma pilersulereersinnaagaluarlu­ta. Pissutsit taamaammata soorunami tamanna ilaatigut kalaaliminernit pisiassaatitsinnik akisutitsivallaartarsimanitsinnik patsiseqarsinnaavoq - kisiannili imaapportaaq kalaalimernit allat pimoorussamik nunami allamiut nerisassiaataannut unammillersinnaasunngorlugit tunisassiarine­qarsinnaanerisa aallunneqarsimannginnerinik aamma patsiseqarluarsinnaalluni, soorluli aamma imaattoqartoq, tassalu nunami allamiut inuussutissatut tunisassiaatitik nunanut allanut niuffatigi­neqarnissaannut aamma tapiissuteqartarsimasinnaanerat arajutsisimaneqartariaqanngitsoq tassa eksportstøtte.

 

Miserratigissanngilarpulli aalisarneq kisiviat immaqa isiginiarpallaarlugu maannamut aamma aallussivallaarsimagatta - pisuussutitta allat tunulliukkallarneqarsimanerannik maannamut kinguneqartumik. Pissutsit tamakku mumisillugit taamaattumik nutaamik eqqarsarluta iliuuse­qartariaqaleratta INUIT ATAQATIGIIT sanioqqunneqarsinnaanngitsutut isumaqarfigivarput. Kalaaliminernik maannamit annerusumik nioqqutissiulersinnaanitsinnummi nunaqarfippassuarni tunisassiorfeqartitereerpugut pioreersunik ajuusaarnaraluaqisumik suli iluamik tamakkiinerusu­mik atorluarneqanngiinnartunik, maanna saarulliisannerata nalaani asuli nunaqarfimmiortatsinnut aamma narrutsaatigineqaqisumik napatinneqaannartunut. Pissutsit taamaannerannut patsisaa­neruvoq nioqqutissiorfeeqqat tamakkua aalisagaannaanerusunut sammisumik tunisassiorsinnaa­nermut tuniniaasinnaanermullu akuersissutitaqartillugit autorisasiuuneqartillugit maanna ilusilersugaammata, taamatullu annerusumik neqinik tunisassiorsinnaanissamut akuerineqarsima­natik.

 

Tamanna INUIT ATAQATIGIIT aaqqiivigineqarnissaa siunertaralugu matumuuna sakkortuumik isumagineqarsinnaaqqullugu Inatsisartut aalajangiutissammassuk kaammattuutigissavarput aammalu tassunga tunngatillugu oqaatigeriissagatsigu pissutsit tamakkua aaqqiivigineqarnissaat siunertaralugu Inatsisartunit kingusinnerusukkut aningaasalersuisariaqassagutta - tamanna INUIT ATAQATIGIIT aamma aqqutissiuusseqataaffigerusussammassuk.

 

Taamatulli oqareerluta aamma eqqaanngitsoorusunngilarput Royal Greenland A/S aamma tamatumani piumassuseqarlunilu pissutsit aaqqiivigineqarnissaannut mikinngitsumik aamma akisussaaqataasariaqarmata - taamalu piumassuseqanngippata nioqqutissiorfeeqqanik ingerlat­serusussinnaasut allat, tassalu nunaqarfimmiut Kommuunitik peqatigalugit namminersortunillu kajumittunik ilaqarlutik ingerlatsilersinnaanissaat aamma ammaffigineqarluinnartariaqarmat. Naatsumik oqaatigalugu: Royal Greenland A/S piumassuseqanngippat taava allat periarfissin-niartigit nunaqarfippassuarni nioqqutissiorfeeqqat aamma kalaaliminernik annerusumik ingerlat­silersinnaanissaat anguneqarsinnaaqqullugu.

 

INUIT ATAQATIGIIT ilisimavarput taamatut soqutiginnittut arlallit ilaatigut Sisimiut Foods, Akunnaami nunaqqatigiit aammalu Nalluffik ApS saaffiginnissuteqartarsimammata maannamut Naalakkersuisut tungaanniit, minnerunngitsumillu Royal Greenlandimit soqutigineqangaarsi­manngitsumik.

 

INUIT ATAQATIGIIT qularinngilarput taamatut RG A/S-ip avataatigut allanik periarfissiinitsi­gut nunaqarfippassuarni 42 mio. kr.-nik tapiissuteqarluta nioqqutissiorfeeqqanik ingerlatserusus­suseqarnerput iluatsikkiartulersinnaassasoq taamatullu nunaqarfimmiorpassuarnut aamma iluaqutissanngortinneqarlutik. 42 mio. kr.-nit aningaasarpassuupput sulisinneqartariaqarlutillu kalaaliminernit annerusumik maannamit aamma aallussaqarnerulernikkut.

 

Kalaalimernit allat tunisassiarineqalernissannut tunngatillugu taamaattumik INUIT ATAQA-TIGIIT pingaartilluinnarlutigu aamma makkua qulakkeerniarneqarnissaat tikkuassavagut:

 

- Soorlu AMIS aqqutigalugu aalisarnrmik misileraasarnissaq ineriartortitsinissarlu siunertaralugu suleqatigiissitaqartoq, aqqutissiuussisariaqarpugut taamaaqataanik aamma suleqatigiissitaqassa­soq kalaaliminernik allanik sammisaqaannavissunik ingerlatsilersussanik. Taamaattumik tamanna immikkut aningaasaliiffigineqaqqullugu INUIT ATAQATIGIIT maanna noqqaassuti­gissavarputtaaq.

 

- ESU-mut assingusumik taarsigassarsisitsisinnaanermik periarfissiisumik nunami suliffeqarfin­nik kalaaliminernik aamma aallutaqarnerusussanik pilersitsisoqarsinnaaqqullugu aamma aqqutissiuussisoqassasoq.

 

- Kalaaliminernik allanik nioqqutissiulertussat pisortanit aamma ikorfartorneqarlutik tuniniaas­sunneqartalernissaat, tassani aamma ilaalluni assartuisariaqarnernut pisortanit oqilisaassiffigine­qarlutik immikkut aaqqissuussiffigineqassasut.

 

- Inuussutissalerinermik ilinniarfiup Narsamiittup ineriartortitsinissami ilisimatusartariaqarner­milu annerusumik maannamit aamma peqataatinneqarnissaat, soorluttaaq kalaaliminernit aallutaqarusullutik kajumissuseqartut aamma pikkorissartinneqartuarnissaat ilinniartinneqartuar­nissaallu.

 

- Naggataatigullu nammineq nioqqutissiaatitsinnik imminnut pilersulersinnaanissarput anguniar­lugu pisariaqarfiisigut nunat allat nioqqutissiaataannik eqqussuisarnermi immikkut aamma akitsuusiisarnissarput ammatittariaqarparput.

Taamatullu INUIT ATAQATIGIIT neriuutigivarput kalaaliminernit tunisassianillu allanik aallussinerunissarput iluatsikkumaartoq - taamaalilluta Nunatta namminersulivissinnaanissaa aamma angulertorsinnaassagatsigu.

 

Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:

Nassuiaat Akulliit Partiiata soqutigalugu misissuataarsimavaa, aammalu - naak takisuuliorfigi­nissaa ussernartoqartikkaluarlugu - aalajangerluni naatsumik oqaaseqarluni nassuiaat taperserni­arlugu. Taamaattumik inassutigissavarput, makkua sulissutigineqarnissaat:

 

-             Pisortaqarfiit suliffeqarfiillu tamakkununnga attuumassuteqartut, soorlu SULISA A/S,      aallarnisaanermut, tunngasunik ilisimasaqarluartut, ilaatillugit suliniartoqarnissaanik     inassut akuerineqassasoq - kalaalimernit tunisassiassallu allat nioqqutissiarineqar nissaanni pilersitsinissamut ikiorsiisarnissamut sinaakkusiussassat suliarinissaat             siunertaralugu. Tassunga atasumik ingerlatsinermut qularnaveeqqusiinerit, ESU-mut assingusumik taarsigassarsisitsisarnermik aaqqissuussinerit aammalu avammut               niuernissami qularnaveeqqusiilluni taarsigassarsisitsisarnermik aaqqissuussinerit aamma            isumaliutigineqarsinnaallutik, aammalu

 

-             Nerisassanik nioqqutissiortut suleqatigalugit nioqqutissiassanik piorsaaneq qanoq   ililluni pitsaanerpaamik siuarsarneqarsinnaanersoq erseqqinnerusumik misissuiffigine­qassasoq, aamma nunatsinni namminermi nunanullu allanut niuernermi nioqqutissanik piorsaanerup qulakkeernissaanut aningaasanik immikkoortitsisoqartariaqartoq, kiisalu

 

-             Aningaasanik immikkoortitsisoqassasoq, suliffeqarfiit aallarterlaat niuerfinnut nutaanut          nioqqutissianik tuniniaaffissarsiornissaminnut periarfissaasa qulakkeernissaannut         atugassanik.

 

Taama naatsumik oqaaseqarfigalugu iluatsilluaqqoqalugulu nassuiaat tusaatissatut tiguara.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Nassuiaat soqutiginarluinnartoq Kattusseqatigiinniit misissorsimavara, kalaalimerngit peqqinnar­tut ullumikkut tunisassiarineqarnerat suli annikippallaarpoq, pingaartumik timmissat puisit arferillu neqaat eqqarsaatigalugit. Oqaatigisariaqarpoq kalaaliminernik tunisassiorneq ukiorpas­suarni oqallisaajuartoq, pingaartumik orsup tunisassiarineqarsinnaanerata oqallisigineqarnera naammalerpoq, timitaliiniartoqartariaqalerpoq.

 

Kalaaliminernik avammut tunisassiorsinnaanerup misissorneqarnera immaqaluunniit suliarine­qarnera arriippallaamik ingerlanneqarpoq, ilami Inatsisartut ataatsimiinneri tamaasa kalaalimi­nernik tunisassiorsinnaaneq eqqaaneqartuartarpoq, kisiannili ullumikkumut annerusumik timitaliisoqarnani, pingaartumik avammut niuerneq eqqarsaatigalugu.

 

Taamaattumik piffissanngorpoq kalaaliminernik tunisassiornerup pimoorunnerullugu ingerlanne­qarnissaa - pilersaarutinillu piviusunngortitsissagaanni aningaasartaqartariaqarpoq, taamaattumik pilersaarutit piviusunngortinneqarnissannut aningaasaliisoqartariaqarpoq, qularnanngilarmi aningaasaliinerup taamaattup ajunngitsumik siunertallip, ajunngitsumik inerititaqarfiunissaa, tassami nunatsinnut tamarmut annertuumik iluaqusiisussaavoq, minnerunngitsumik aalisarner­mik, piniarnermillu inuutissarsiutilinnut, soorunalimi aamma nunatta nunanut allanut niuernera­nut, ukiuni makkunani amingartoorfiusumut.

 

Nassuiaammi nunalerineq aalisarnerlu ilaatinneqanngikkaluartut, taamaattoq eqqaamasariaqar­poq nunatta ilaani aalisartorpassuaqarmat, piffissap, ilaatigut ukiup qanoq ilinera apeqqutaatillu­gu - aalisarneq ajornarsigaangat piniarnermik inuussutissarsiuteqalertartunik, taamaattumik aalisarneq piniarnerlu qangaaniilli arlalinnik ataatsikkut eqaatsumik inuutissarsiutigineqartarput.

 

Ajunngikkaluaqisoq kalaallit tunisassiarisinnaasaat tamaasa ataatsimut katillugit "kalaaliminer­nik" taallugit suliniutigineqarnerat, kisianni piaarnerusumik timitaliisinnaaneq eqqarsaatigalugu suut tamaasa ataatsikkut ingerlanniarneqarnerat eqqarsarnartoqartippara, tassami assersuutigalu­gu taanna oqallisigineqarnermigut tusaamasaasoq, kisiannili atorluarneqarnissaminut suli timitaliiffigineqanngitsoq tassalu "orsoq" immikkorluinnaq sammineqartussatut takorloorakku, tassami tunisassiassat assigiinngitsut ataatsikkut tamaasa periarfissiuutissangaanni, anguniakkap suli ungasinnerulersinnaanera aarloqqutigisariaqarmat, naak pisuussutivut tamarmik tuniniaaq­qinneq eqqarsaatigalugu pingaartuullutillu pisariaqartitsingaluaqisut, taamaattoq isumaqarpunga tulleriiaarinikkut piaarnerusumik piviusunngortitsisinnaaneq orniginarnerusoq, tassa neqit timmissallu annertunerpaamik tunisassiaasinnaanerat siulliutittariaqarsorinarmat.

 

Ilumoorpoq nassuiaammi oqaatigineqarmat nutaamik, imaluunniit nutaanik tunisassiorfinnik sananissaq aningaasarpassuarnik naleqartussaavoq, aammalu pioreersut atorluarneqartariaqartut, taamaattumik nunaqarfinni tunisassiorfiit ilaatigut ukiup annersaani atorneqarneq ajortut, nunaqarfimmiunullu iluaqutaanerusumik kalaaliminernik tunisassiorfittut atorneqarsinnaanerat pisariaqarpoq, tassami nunaqarfippassuaqarpoq kalaaliminernik ukiup annersaa ajorsaateqar­fiunngitsunik, taamaattumik nassuiaammi tunisassiassanik pilersuineq  eqqarsaatigalugu aarleri­neq isumaqarpunga pissutissaqanngitsoq - illua-tungaatigulli nunaqarfimmiut pisarisartakkamik­kut ullumikkut tunitsivissaqartinngisami - tunitsivissaqalernerannik annerusumillu iluaquteqaler­sinnaanerannik periarfissiiginnartussaasoq.

 

Aammalu Piniartunik isumaqatigiissuteqanngikkaluarluni kalaaliminernik tunisassiorneq nunaqarfinni ingerlanneqarsinnaalluarpoq, tassami naluneqanngilaq nunaqarfinni aalisarneq piniarnerlu annerpaamik inuutissarsiutaammata, taamaattumik nunaqarfinni tunisassiorfiit iluamik atorneqanngitsut kalaaliminernik tunisassiornermut atorluarneqarsinnaapput. Taamaa­liornikkummi nunaqarfimmiut suliffissaqartitsinikkut aningaasarsiornikkullu annertuumik iluaquserneqartussaammata.

 

Eqqaamasariaqarpoq piniartup piniarnera nalunaaquttap akunnerinut aalajangersimasunut naatsorsuunneqarsinnaanngimmat imaluunniit naatsorsuunneqarsinnaanngisaannassalluni; taamaattumik nassuiaammi piniartut aalisartullu isertitsissutaasinnaasut suuneri apeqqutaatillu-git piniakkaminnik allanngorartitsisarnerat pillugu, piniakkallu ilaanni ataatsikkut takkusimaar­tarnerat eqqarsaatigalugit - piniakkat saqqummiunneqartut allat ilaanni iluanaarnarnerusinnaa­nerannut tunngatillugu oqaaseqatigiit nassuiaammi uku isumaqatiginngilakka, tassalu imaattut issuaaneq aallartippoq:

 

"Uani isertitaqassuseq tassaavoq "nal. akunnermusiaq" piniartup pissarsiarissallugu naatsorsuuti­gisinnaasaa" issuaaneq naavoq.

 

Piniartormi nalunaaquttap akunneranut missiliuinnarluniluunniit akissarsitinneqarsinnaanngi­saannartussaavoq. Tassami piniartoqarpoq pinerrarissunik, aammali ilaat taamaattuinnaaneq ajorput, soorunalimi piniagassaqassuseq apeqqutaaqataalluinnartarpoq, taamaattumik kalaali­merngit akiisa nalimmassarnissaannut, tunisallu qanoq akeqarsinnaanerannut tunngatillugu Europamiit neqerpassuit tikisinneqartartut akitsuuserneqarnerisigut tamanna iluarsiivigineqarsin­naavoq.

 

Ilumoorpoq, ullumikkut kalaalimerngit nioqqutissiarineqartut akisuallaarput, tamannalu pingaar­tumik utoqqalinersiutilinnut, akissarsiakinnerusunullu malunnarnerpaajusarpoq, taamaattumik europamiut neqaaterpassui; soorlu marloraaqqaat, puulukit, nersussuillu perlukui, pølsit il.il. Nunatsinnut nioqqutigineqarnerisa akitsuusernerisigut, kalaalimerngit akii appartinneqarsinnaap­put - aammami taamaaliornikkut nunatsinni pissarititaasut aatsaat annerusumik atorluarneqaler­sinnaapput, aammalu nunanut allanut niuernikkut amigartoorutaasartut ikilisinneqassangaluarlu­tik.

 

Pisortat ingerlataannik kalaaliminernik nioqqutissiorneq ingerlanneqalissangaluarpat naalak-kersuinikkut piumasaqaataariaqarpoq - ullumikkut namminersorlutik kalaaliminernik tunisassior­tut soorlu assersuutigalugu Kitsissuarsummiut allallu unammillernagit suleqatigineqarnissaat pisariaqassammat, taamaalillutik taakkua aamma tunitsivissaqartuarnissaat qulakkeerneqassam­mat.

 

Soorunami taamatut tunisassiornermi atuisartunut peqqinnissakkut aarlerinaatsumik isuman­naariffiginissaat pisariaqarluinnarpoq pinngitsoorneqarsinnaananilu.

 

Isumaqarpunga nunanut allanut niuersinnaanermut tunngatillugu maannangaaq oqareertoqarsin­naanngitsoq, nunanut allanut niuernissaq naleqquttuunaviaranilu periarfissaqanngitsoq - Europa­mi, Amerikkamilu niuernikkut uumasunik pisuussutitta nunanut allanut nioqqutiginissaannut akornusersuutit pissutigiinnarlugit. Taama isumaqarneq tunniutiinnarneruvallaaqaaq illersorne­qarsinnaananilu, tassami nunarsuup sinnerani inuppassuaqarpoq, pingaartumik kangiamiut ugguunaannannguaq qaarsillartinneqarsinnaanngitsut - tamakkuupput periarfissat annerusumik ujartortariaqartut.

 

Isumaqarpunga piffissanngortoq nunarsuarmiut allat paasitissallugit kalaallit inuiaat aamma allatulli ineriartornermut sukkaqisumut peqataammata, aammalu silarsuarmi iluanaarniarfiusumi inooqataangatta, tassami eqqaaginnarsinnaavarput ippassaq teknikkikkut atortorissaarutit atorneqalersinnaanerat pillugu oqallikkatta, tamakkulu nunarsuarmiut arlallit paasisariaqarpaat, taamaattumik kalaaliminernik inuutissarsiuteqarsinnaanerup tunngaveqartinneqarsinnaanngin­neranik Naalakkersuisup oqarnera pissusissamisuunngitsutut taamaattussaannartullu isigisaria­qanngilaq, tassami kalaalimerngit tunisassiarineqarsinnaanerisa piorsaaffigineqarnissaat oqallisi­gaarput, sooq nangaasumik qularpaluttumillu pissuseqassuugut? - aqqutissaasinnaasut nunatsin­nut inuinullu iluaqutissat ujartortariaqarpagut.

 

Uggornarpoq 1987-mi piniartut ukiuat aallaavigalugu Upernaviup Kommuuniata 1995-mi Roskildemi slagterskolemik suleqateqarluni puisip neqaasa qerlertuusanut aqerlortikkatut tunisassiassatut misiliutigisimasai, KNI aqqutigalugu nioqqutigineqarsimasut annerusumik malinnaaffigineqarsimanngimmata, tamatumalu kingorna annertunerusumik qanoq iliuuseqarfi­gineqarsimanngimmata.

 

Naggataatigut Naalakkersuisoq ilumoorluinnarpoq oqarami nunatsinni nunanullu allanut niuernermi nioqqutissanik piorsaaneq qulakkeerneqassappat, aammalu suliffeqarfiit aallarter-  laat niuernermut nutaanut nioqqutissiassanik tuniniaaffissarsiornissaannut aningaasanik immik­koortitsisoqartariaqartoq.

 

Taamatut oqaaseqarlunga inassutigerusuppara suliap pingaarutillip - pilersaarutit piviusunngor­tinneqarnissaat anguniarlugu suleqatigiisitaliortoqassasoq suliniutinik timitaliisinnaasunik.

 

Paaviaaraq Heilmann, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq:

Qujanaq nassuiaammut tigusilluarnissinnut. Soqutigineqartoq aamma paasilluarparput. Partiit ataasiakkaat oqaaseqartui tulleriiaarlugit pisariaqarsorisannik akissuteqarfigilaassavakka.

 

Paasivara Siumumit oqaaseqartup iluarisimaaraa nassuiaatip ataatsimut isigalugu imarisaa aammalu Naalakkersuisut siunniussaannik tapersiinera. Aammalu paasinarpoq nutaamik aallartitsisussat taanna ataatsimut isigalugu partiinit tamanit, nutaamik aallartinniartut tapersiif-figineqartarnissaat imaluunniit ikiorsiiffigineqartalernissannik periarfissanik aaqqissuussisoqa­nissaa soqutigineqarluarpoq. Tamanna misissorluassavarput.

 

Aammalu paasivara maannamut mianersuullugu avammut oqaatiginaveersaarneqartartutut immaqa oqaatigineqarsinnaasoq tassa aamma uagut pisuussutitsinnik avammut niuerusunnerput tassa neqit eqqarsaatigalugit puisit immaqalu aamma arferit neqaannik avammut niuerusussin­naanerput avammut suaarutiginissaa massakkut piffissanngorsorinarsisimasoq paasinarpoq imaluunniit piffissanngorsorineqartoq paasinarpoq, aammalu tamanna Naalakkersuisut isuman­nut assortuutinngilaq. Taamaattumik avammut niuersinnaanermut tunngasoqpillugu qanoq iliuusissat eqqarsaatigeqqissaassavagut. Aammalumi Naalakkersuisuni pissusissarput tassunga tunngasoq ilusilerniarlugu aallartereersimallutigu.

 

Kisianni tassa pingaarpoq aamma soorlu Siumup oqaaseqartuata taagaa, nungusaataanngitsumik atuineq tunngavigalugu taamatut aaqqissuussineq ingerlanneqartariaqarpoq. Aamma nuaannruti­gaara Siumup oqaaseqartuanit taaneqarmat sineriak tamaat eqqarsaatigalugu nunaqarfinni tunitsivippassuit eqqarsaatigalugit, 40-t angumasaat, assigiimmik tamani tunisassiortoqarsin­naanngimmat. Tassa tamaasa puisinik tunisassiassanik tunisassiortissinnaanngilagut, taamaattu­mik oqaatigeriissavara tassunga tunngatillugu, nunaqarfinni tunitsiviit pillugit isumasioqatigiisit­sininni majimi 1996-mi, suleqatigiisitassamik pilersitsinissaq siunniunneqarnikuummat. Taanna­lu  Inatsisartut upernaaq manna ataatsimiinnerata kingorna pilersinneqartussaavoq. Ilaatigut suliarineqassalluni Royal Greenlandimut isumaqatigiissut nutarternissaanut tunngatillugu piareersarnissat. Tassa taassuma imarissallugu ilumut aamma nunaqarfiit tamaasa Royal Green­landimut attuumatinneqassanersut tunisassiorfii. Ilaatigullu aamma nalilersorneqartussaalluni nunaqarfinni ataasiakkaani periarfissat suut aallaavigalugit nunaqarfinni tunitsiviit ilaatigullu tunisassiorfiit qanoq atorneqassanersut aamma inassuteqarniartussaalluni suleqatigiissitaq.

 

Paasilluarpara aammalu pisariaqartinneqartoq kissaatigineqartorlu tunisassiornermi ingerlatsisut aammalu tunisassiornermik ingerlatserusuttut kalaaliminernik, pikkorissartinneqartarnissaannik pisarisaqartitsisoqarmat tamanna Naalakkersuisuni qanoq aaqqissuussiffigineqassanersoq isumagissavarput.

 

Kalaalimerngit akikinnerusumik aamma Siumup oqaaseqartuata taasaatut, akikinnerusumik qanoq aaqqissuussiffigineqarsinnaaneri Naalakkersuisuni aamma eqqartorlugu aallartereerparput. Tassa ilumoorpoq nunatsinni ilaatigut naak oqaraluartunga siusinnerukkut akiusartunit maannak­kut akit appasinnerulersimagaluartut, taamaattoq suli akit imatut inissisimalersimanngillat pisisartunit tamanit - tassa pisisartut tamaasa eqqarsaatigaakka - annertunerusumik maannamor­nit suli annertunerusumik kalaalimerngit nerisatut atorneqarnissaat aallunneqalersimagami tassa imaappoq akisugineqarsimapput ilaatigut. Taamaattumillu Naalakkersuisuni eqqarsaatigivarput aamma qanoq ililluta neqit kalaalimerngit ataatsimut isigalugu qanoq aaqqissuussiffigineqarsin­naanersut. Uani mianersuutigisassarput tassaavoq neqit aammalu nerisassat eqqussukkat unam­millernissaat pissutigalugit akitsuusersuiinnarnissaq, taanna mianersuulluinnartariaqarpoq tassami aamma WTU-mi Nunarsuarmi Niueqatigiinnermi Suleqatigiiffissuarmi tunngaviusut aammalu nunatta 1995-mi ilannguffigisimasaa, tassunga assortuuttumik iliornissarput mianer­suutigissagatsigu. Kisiannili kalaalimerngit qanoq ilillugit akikinnerusumik pissarsiarineqarsin­naasunngorlugit pisisartunit tamanit taassuma tungaa qanoq aaqqinneqassanersoq isumaliutigeq­qissaagassaavoq, aammalu suliarissavarput Naalakkersuisuni.

 

Aamma Atassummiit oqaaseqartup avammut niuernissaq kalaaliminerneq tassa neqinik pingaar­tumik aamma, aamma annertusarnissaa kissaatigigaat soqutigigaallu paasivara. Tassa aamma taanna oqareernittut aqqutissiuunneqassaaq soqutigaarput Naalakkersuisuni tamatuma ingerlatin­nerujartornissaa. Aammalu Atassummiit nutaanik aallartittut aamma ikiorsiiffigineqarsinnaa­nerannik aaqqissussinissamik soqutiginninneq aamma taanna oqareernittut ingerlatissavarput.

 

Nunaqarfinni tunitsiviit taatsiareeraluariga aamma Atassutip soqutigigaa paasivara peqataatinne­qarnerunissaat tunisassiorneq eqqarsaatigalugu, aalisakkanik aammalu kalaaliminernik tamanna isumaavoq aaqqissuussinermilu oqareernittut nutaassami suleqatigiissitaliutassami aamma eqqarsaatit ilagissavaat.

 

Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuannit aamma assinganik oqariartortoqarpoq tassa nunaqarfiit tunitsiviit atorluarneqarnissaat kissaatigineqarpoq, tassa tamatta kissaatigaarput. Una erseqqis­saatigissavara, Royal Greenlandip ataatsimeersuarneranut atatillugu, Naalakkersuisut sinnerlugit Generalforsamlinngimut peqataaninni, Naalakkersuisut oqariartuutaat apuussimagakku tassa imaattoq, maannamut Royal Greenlandimut nunaqarfiit ingerlanneqarnerinut aningaasat akiliuti­gisartakkagut 42 mio. kr.-nit taakkua pissarsissutiginerorusukkigut. Taannalu aamma pimoorul­lugu soorunami aaqqinniarsarissavarput.

 

Oqareernittullu oqareertariaqanngilagut massakkut tunitsiviit tamarmik pinngitsoorani nunaqar­fiit eqqarsaatigalugit pinngitsoorani Royal Greenlandip ingerlattariaqanngilai, aamma periarfissat allat ammasariaqarput.

 

IA-minnganniit soqutigineqartoq aamma tassaavoq kalaaliminernik aqutsisussanik imaluunniit aaqqissuussinissamik siuarsaanissaq eqqarsaatigalugu suleqatigiisitaliortoqarsinnaanera, taanna qanoq aaqqiivigineqarsinnaanersoq neriorsuutigeriinngikkaluarlugu ilumut pilersitsoqartaria­qannginnersoq taanna misissussavarput, taanna qanoq periarfissaqassanersoq. Nunaqarfinni kalaalliminernik tunisassiorneq aamma eqqarsaatigalugu aamma Inuit Ataqatigiit soqutigigaat paasivara pikkorissaasoqartarnissaa, aallarnisartuni aamma immaqa ingerlareersut aamma pikkorissartarnissaat ingerlatsinermut, tunisassiornermullu tunngatillugu.

 

Inuit Ataqatigiinniit aamma oqaatigineqarpoq assartuinermut tapiissuteqartarsinnaanissap periarfissiuunneqassasoq, tassunga tunngatillugu nalunaarummi taaneqarpoq maannakkut assartuinermi tamakkununnga tunngatillugu tapiissuteqarsinnaaneq periarfissaqarmat assartuiner­mi akip affaa angullugu.

 

Akulliit Partiiat oqaaseqarfigissagukku aamma tapersiinera aammalu soqutiginninnera qujassute­qarfigissavara aamma taakkua Akulliit Partiiata aallartitsisut aammalu aallarterlaat ikiorsiivigine­qarnissaannut periarfissamik ammaasoqarnissaanut soqutiginnittoq paasivarput.

 

Kattusseqatigiit orsoq soqutigivaa, soorunami aamma naalakkersuisut soqutigivaat, aamma nalunngilara partiit tamarmik soqutigigaat. Kisianni innersuussutigissavara, nassuiaammi orsumut tunngatillugu, oqaatigineqarsimasut tassani sumut killinneq suliallu ingerlaqqinnera oqaatigineqarmat, aammalu orsumut tunngatillugu suliaq imatut killissimavoq massakkut nerisanut akuutillugu, peqqinnissaq eqqarsaatigalugu, iisartakkatut imaluunniit najortakkatut aaqqissuussivigineqarnissaanut tunngatillugu assigiinngitsut tunisassioriaatsinut tunngasut aammalu mamaanut tunngasut aammalu bakteriartaanut tunngasut pistisidinut tunngasortai aaqqinniarneqarput. Imaassanngilaq orsumut tunngatillugu suliaq naammassineqanngitsoq, tunisassiaralugu allartinneqassasoq, tassami tamatuma kinguneriinnarsinnaavaa orsumut tunnga­tillugu, siunissaq taamaaliornikkut aserorneqassasoq, peqqissaarulluinnarlugu tamatuma tungaa suliarineqarpoq, aammalu oqareernittut orsumut tunngasoq Kattusseqatigiinnut nassuiaammi eqqartorneqartoq takoqquinnassavara.

 

Aamma Kattusseqatigiit oqaaseqarput imaattunik ilaatigut, issuarpara: Kalaalilminernik tunisas­siorsinnaaneq eqqartorneqartuarpoq kisiannili ullumikkut annerusumik timitalerneqarani, issuaaneq naavoq. Neriuppunga Kattusseqatigiit nassuiaat atuarluarsimassagaa, qiviaqqilaassa­gaa, tassa Royal Greenlandimi kalaaliminernik tunisassiornermut  tunngatillugu , tunisassiorner­mi l994-mi kaaviiaartinneqarsimapput l5 milliuunit, tassa l994-mi , l996-mi kaaviiaartinneqarput 36 milliuunit, tassa alloriarneq annertooq, marloriaat angullualaavillugu.

 

Taamaattumik taamatut oqarneq timitaliisoqarsimanngitsoq, eqqunngilaq aamma suliniutigine­qarpoq, takuneqarsinnaareerporlu kaaviiaartinneqartut annertusisimasut marloriaat angullugu, tassani soorunami Atassutip ujartugaa, umiatsiaararsortut aamma pisarisartagaat tassaniipput, tassuunakkullu aamma taakkua aningaasarsiornikkut, aallariarsimanissaat soorunami tassuunak­kut naatsorsuutigineqarsinnaavoq.

 

Taamatut oqaaseqarlunga ataatsimut taamatut oqaaseqarfigaakka aammalu qujassutigissallugu soqutiginninneq annertooq partiinit tamanit kattusseqatigiinnillu oqaatigineqarmat aammalu inassutigineqartut  aamma naalakkersuisut inassutigisaat siunniukkusutaat ilalerneqartut ataatsi­mut isigalugu paasigakku, taakku malersoqqinneqassapput aammalu naggaterpiaatigut una ersarissoq uteqqikkusuppara tassa tunisassiornermi aallartitsinermi periutsinik aamma tunisas­siornermi periutsinik suliffeqarfeeqqamillu periutsinik pikkorissaasarnissaq pisariaqartinneqar­toq, taariikkattut naalakkersuisuni malersorluassavarput. Aammali eqqaasitsissutigeqqissavara nunaqarfiit tamaasa assigiimmik tamaavissuisa 42-ruusoraakka assigiimmik tunisassiortissin­naannginnatsigit taamaattumik pisariaqarpoq sumiiffinni periarfissat atorluarnissaannik suliniute­qarneq ingerlanneqartariaqartoq, Qujanaq.

 

Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit:

Uanga annikitsunnguanik taamaallaat aappaasaanik oqaaseqarnissanni oqaaseqalaaginnassaanga. Tassa siullermik una naalakkersuisut tungaanninngaanniit oqaatigineqartoq, tassa nunarput l995-mili nunarsuarmi niueqatiginnikkut isumaqatigiissummut tassa WTO-mut ilanngummalli, tassunga tunngatillugu, aamma mianersortariaqaratta, isumaqarpunga eqqasitsissutigilaartariaqar­toq, maani nunatsinni inuussutissarsiutigut, periarfissagut, immikkorluinnaq aamma isigineqar­tariaqarmata, tassami tamassi aamma eqqaamassajunnarsivarsi, EU-mut imaluunniit EF-mit taamani taagorneqartumit anissagatta, nunarput immikkorluinnaq aamma pineqarluni immikkut aaqqissuussiffigineqarsimavugut.

 

Tassa nunarput immikkut maani nunatsinni pissutsit immikkuullarissut pissutaallutik EU-minngaanniit anigatta immikkut OLT-ordning-imik taasamik aaqqissuussivigineqarpugut. Aamma tassunga ilanngullugu eqqasitsissutigilaartariaqarpoq WTO-mi isumaqatigiissummut ilaasut, tassaanerummata naalagaaffiit tamakkiisumik niuernerpalaartumik annertuumik ingerlat­siviusut, tassa naalagaafferujussuit, nunarput taamaattuunngilaq, nunarput isorartoorsuuvoq, nalunngilarsi , inoqarfiit ima ungasitsigalutik, inui siammasipput, taamaattumik nunatsinni pissutsit eqqarsaatigineqartariaqartut, Inuit Ataqatigiinni isumaqarpugut. Isumaqarpunga aamma eqqaasitsissutigisariaqartoq nunat tamalaat isumaqatigiissutaannut ilaanerput, aamma innersuus­sutigineqassappat, taava aamma eqqaasitsissutigisariaqarmat nunarput Danmarki naalagaaffeqati­galugu aamma nuna inoqqaavisa, atugarisaat pillugit isumaqatigiissummut ilaatinneqaratta, tassa ILO konvention l69.

 

Taanna aqqutigalugu nuanatsinni inuussutissarsiutinik aamma ingerlatsisinnaanerput aamma illersorneqarpoq , eqqaamaqqissaanngilara artikili sorliunersoq, ILO konvensionimili artikel-i l4-niugunarpoq, nammineq tunisassiaatitsinnik aamma nioqqutissiorsinnaanerput aamma pisinnaati­taaffigigatsigu, aamma taassuma saniatigut l992-mi FN-p aaqqissuussaani Brasiliami RIO De Janeiro-mi ataatsimeersuarneq ingerlanneqarmat aalijangersakkat pingaaruteqarluinnartut ilagivaat, tassa piniakkanik nungusaataanngitsumik inuiaat kikkulluunniiit iluaquteqarsinnaanis­saat, taanna mattunneqarsinnaanngitsoq.

 

Isumaqarpunga naalakkersuisut aamma tamakkua eqqarsaatigilaartariaqaraat, asuli oqaannarnatik WTO-mut isumaqatigiissuteqaratta taava nammineq nioqqutissiarisinnaasatsinnik, tassa kalaali­minernik annertuumik nioqqutissiulernissatsinnik aamma immikkut mianersortariaqartugut.

 

Taava aamma ilanngullugu una oqaatigilaassavara, tassa iluarisimaaratsigu, pingaartumik Kattusseqatigiinneersup Anthon Frederiksen-ip oqaatigimmagu aamma uagutsituulli, tassa kalaalimerngit aamma akikillisaavigineqarnissaat ujartortuartariaqaratsigu aammalu aqqutis­siuussinnaasariaqaratsigu, periarfissat tassa ilagivaat, aamma uagut saqqummiussinitsinni aamma tikkuagarput, unaavoq nunat allamiut nioqqutissiaataannik maanga nunatsinnut eqqusinitsinni immikkut akitsuusiisinnaavugut aamma WTO tassani akorngutigivallaanngikkaluarlugu taamaa­liorsinnaatitaasugut aatsaaginnaq nuna tamalaat isumaqatigiissutaat innersuussutigalugit. Akitsuusiinikkut isertitagut taakku atorlugit kalaalimerngit aamma akikillisaavigisinnaavagut, ajornanngilaq. Immaqa immikkut aningaasaateqarfiuullugit fond-iliuullugit kalaalimerngit pinngitsoorsinnaanngisagut, mamartut peqqinnartut piumaqisagut tamakkua akikillisaavigisin­naavagut.

 

Taava aamma naggaterpiaatigut una ANISSI, tassa aalisarnermik misileraasarneq ineriartortitsi­nissarlu siunertaralugu suleqatigiisitaq, tassa maannakkut qangali taanna ingerlanneqarpoq tassa taannaavoq aamma uagut saqqummiussaqarnitsinni oqaatigisarput, aalisagaannaanerusoq sammivallaaratta aamma pisariaqarpoq kalaaliminernik allanik nioqqutissiulersinnaanissarput annertuumik ineriartortinnissaa, tassa pisariaqarluinnarpoq taassuma taamatupajaap aaqqissuussi­vigineqarnissaa suleqatigiisitamillu pilersitsivigineqarnissaa, tamanna aamma naalakkersuisoqar­fiup nammineq nalunaarusiamini tikkuareerpaa, tassani nalunaarummi, taamaattumik paatsuu­gassutigiinnarpara naalakkersuisoq tassani tunuarsimaakannersumik oqaaseqarmat, taamaattumik taanna uteqqillugu oqaatigiinnassavarput, ANISSImut assiguttumik aaqqissuussisoqarnissaa Inuit Ataqatigiinni pingaartuutikkatsigu aamma immikkut aningaasaliiffigineqaqqullugu Inuit Ataqatigiinniit tamanna noqqaassutigigatsigu ukiamullu aningaasanut inatsisissaq suliarilerutsi­gu, maannakkut pereersinnaanngippat, taanna aqqutissiuuttariaqarpoq.

 

Maliinannguaq Markussen Mølgaard, Inuit Ataqatigiit:

Uangaana apeqqutigerusukkiga, tassa ukiarmi ataatsimiinnitsinni, ilaatigut sanalukkat pillugit siunnersuuteqarsimagama, sanalukkat ullumikkut pitsaanerusumik aammalu aaqissuussaanerusu­mik qanoq iliorluta tunisassiatut pimoorussatut ingerlassinnaanerigut aammalu tamatumap anguniarnissaa pisariaqavissortoq ingammik aamma takornariaqarneq maannakkorpiaq taama isumalluutigitigalugu, tassanili nalunaarusiami aamma iserfigineqarput sanalukkat, kisianni eqqaaneqarsimapput, aap ilumoorpoq, ataqatigiissaarinissaq pisariaqarpoq, sanaluttartorpassuit aaqqissuussaasumik ingerlanissaat anguniarlugu, imatut naggaserneqarsimagami nukiit politik­kikkullu piumassuseqarneq tassani apeqqutaasut, isumaqarpunga ukiarmili inatsiartut ataatsimo­orluta piumassuqarluta nukissaqarlutalu politikkikkut isumaqatigiissimasugut taakku pimoorus­samik aaqqissuussiviginissaat anguniarlugu.

 

Taamaattumik ippigivara uani nalunaarusiami taakku suliniutigineqarneri sumut killinnersut aammalu qanoq pimoorussamik iliuuseqarfiginiarlugit naalakkersuisut tungaaninngaanniit oqaatigineqanngimmata. Taamaattumik sumut suliaq taanna killissimanersoq matumani apeqqu­tigerusuppara. Kalaalimerngit aammalu nunaqarfinni angalaarsimanera eqqarsaatigissagukku iluatsillugu matumuuna una oqaatigerusuppara; massakkut nalunngilarput sineriassuarput piniagassarpassuarnik assigiinngitsunik aammalu ilaatigut atorluarneqanngitsorpassuarnik imaqartoq piniagassaqartorlu aammaluaasiit upernariartornerani ammassassuit tikiuttussaapput, ilaatigut immaqa annertunerusumik tunisassiarineqartariaqaraluarput aamma nunaqarfinni.

 

Allaninngaanniit tikisitsisarpugut ammassaat seernartumut kinitat ammassaasat suunerput, siariarlugit kinitat imaluunniit seernartumut kiniinnarlugit, massakkut annertuumik maani aamma nerisarpagut. Soorlu tamakkua assersuutigalugu nammineq tunisassiarisinnaagaluarpagut ammassaatigut mamarluinnaqqissaarput, aamma taamatut aallartitsiniarnermi nalunngilarput sinerissami kalaalerpassuit eqqarsaasersuuteqartaraluartut aamma nammineq atugassaminnik suliaqartaraluartut, kisianni aallartitsiniarnermi periusissaq taavalu immaqa tunisassiassat assigiinngitsut eqqarsaatigalugit aanaversaarfissaannut aammalu puussai ilaalu ilanngullugit qanoq iliornissatik nalusaraat immaqa nunaqarfimmiut namminersorlutik aallartinniaraluartut imaluunniit piginneqatigiillutik aallartitserusukkaluartut. Tamakkua qanoq ilillugit ikiorserneqar­sinnaanersut soorunami apeqqutaasorujussuuvoq taamaattumik immaqa suleqatigiisitamik pilersitsinikkut soorlu Inuit Ataqatigiinnit taanna siunnersuutigigipput, aqqutissat pitsaanerusut anguniarlugit aammalu periarfissat nutaat qanoq ittuusut ujartorniarlugit aammaassineq tassuu­nakkut ingerlanneqarsinnaagaluarmat.

 

Lars Karl Jensen, Siumut:

Uani kalaalimerngit misissugassallu allat pillugit nassuiaat partiininnganniit oqaaseqarfiginerani, immitsinnut tamatta qanittoralaannguusugut malunnarpoq , tamattami ukiuni arlalinngortuni nippatigiuarsimavarput, nunatsinni tunisassiarineqarsinnaasut tikiunneqartartut tamakiinerusu­mik atorluarneqarnissaat.

 

Aammalu uagut saqqummiussatsinninngaanniit naalakkersuisup oqaaseqaatai, ilassinnilluartut , qujavugut taamatut ingerlateqqinniarmatigit, pingaartipparput Siumumi, aamma malinnaaffigis­sallugu Royal Greenland-ip aalisakkerinermik ingerlatsilluni neqinik nioqqutissiulerneq annertu­sippat, tigumminninnini iperarnialerpagu, taassuma tungaatigut aaqqissuussinermi qanoq ilusilimmik aaqqissuusisoqarumaarnersoq, taamaattumillu maannakkumiit tamakkuninnga ingerlatsereersut soqutiginnittut aallartisarnissaat arajutsinaveersaartariaqarput aammalu tamak­kua sanngiiffiisa nukittorsarnissaat aamma suleqataaffigisariaqarlutigu. Uani ippigisinnaasannik uagutsinnut uparuaataasumik oqaaseqartoqanngimmat taamatut oqaatigisagut nangeqqilaaginnar­lugit sulilluarnissassinnik kissaatissavassi.

 

Siverth K. Heilmann, Atassut:

Siullermik oqaatigissavara Atassumminngaanniit naalakkersuisunut ilaasortap saqqummiussa­qarnitsinnut akissutaanut qujavugut. Soorunami qanorujussuaq sivisoorujussuarmillu kalaali­merngit tunisassiarineqarneri nunatta iluani avammullu tunisassiarineqarnerusariqarnerannik oqariartuuteqarnermut sivisoorujussuarmik oqallissinnaavugut, kisianni oqallittuartoqareerpoq aammalu Aalisarnermut Ataatsimiititaliami siornakkunnili suliassineqarsimanerput tamatuma nanginnerivaa ilaatigut.

 

Piniartut aamma oqallisaasimaqaat, tamannalu aamma uagut oqaaseqarnitsinnut, piniartut atugaasa ullumikkut aningaasarsiornikkut atugaasa qanoq ilungersunartigineri ersersinniarsima­varput, aammalu Atassumminngaanniit, nuannaarutigaarput soorunami, partiit allat ilaatigut aamma maluginiaratsigu ESU-mut assigusumik taamatut ajornartorsiummut aaqqissuteqarnis-samut tapersiissuteqarnissamut periarfissamik tapersersuimmata, taanna isumaqarpunga nuan­naarutissaasut, tamatsinnut, tassami piniartortagut ikiorsiiffigineqarsinnaanissaannut aammaassi­nerusussaammat, taamaattumik naalakkersuisut taamatut kaammattuisoqarnera aammalu periarfissiuussisoqarluarnissaanik sulilluarnissaannik kissaatiinnarpagut.

 

Neriuppunga sivisoorujussuarmik massakkut oqallisissanngitsugut ulluni siuliini pisartut eqqarsaatigalugit, partiini assigiinngitsuni oqaatigineqartut taama erseqqaritsigisut isumaqatigiif­fiutigisullu malunnarmat. Akissutigineqarsimasunut Atassumminngaanniit qujavugut.

 

Hans Enoksen, ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Karl Lyberth, Siumut, taava erseqqissaassutigilaassavara maani oqallinnermi akerleriittoqan-ngimmat annertuumillu isumaqatigiittoqarluni oqaluttussat naatsunnguamik oqalunnissaat kissaatiginarmat.

 

Karl Lyberth, Siumut:

Aap, tassa ajuusaarnarpoq akerleriittoqanngimmat, imatut paasillugu, IA Kattusseqatigiillu saqqummiussaat uanga tupigilaarakku annertuumik. Saqqummiussipput nerisassat nunani allaneersut neqit, puulukit, nersussuit neqaat, kukkukuuaqqallu, tamakkua akitsuusertariaqartut, kalaalermerngit illersorniarlugit.

 

Uani eqqaasitsissutigilaassavara kalaaliugaluarluta tamatta imaanngilaq ullut tamarluinnaasa ullup qeqqanut arfinernullu kalaaliminernik neriuaannartugut. Nunani allaninngaanniit neqinik nerisassanik illigisaqartarpugut, immaqa allaat kalaallit amerlanerit qallunaaminernik annerusu­mik nerisarput, kalaaliminernut sanilliullugu. Taamaattumik uani tupinnalaanngitsuunngilaq, massakkut inatsisartuni naalakkersuisullu politikkeriniaripput, akit qaffakkiartunnginnissaat, pimoorullugu ilungersuullugu suliniutigigipput aamma isumaqatigiinniarnerni assigiinngitsuni SIK-mut allanullu isumaqatigiinniarnerni sakkugiuarparput akit qaffakkiartunnginnissaat, taamaattumik taamatut siunnersuuteqartut tupigaakka.

 

Aqqutissaq aana pitsaanerpaaq, kalaalimerngit illersorniassagutsigit, kalaalimerngit akiisa apparnerisigut, arlaatigut suliniuteqarnerisigut, uani tikisittakkat nerisassat allat qarfariarlugit kalaalimerngit akii apparutsigit inuiaqatigiinnut kalaallinut iluaqutaanavianngilaq, atuisartunut, aatsaat iluaqutaassaaq qaffaanngikkaluarluta kalaalimerngit taakkua uagut nerisartakkagut allallu kalaaleqatitta nerisartagaasa akii appartuugutsigit, aatsaat taama oqarsinnaassaagut politikker- put malikkipput.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Qujanaq. Inatsisartuni oqaluttarfiup matuma atorneqarnissaa, inatsisartuni suleriaaserput naaper­torlugu malittarisassaqarpoq, taamaattumik inatsisartuni ilaasortat ilaasa killilersorniassanngilaa­tigut qanoq sivisutigisumik oqaluttariaqassasugut. Siullermik naalakkersuisup akissuteqarnermi­ni nunaqarfiit aamma tunisassiorfii soorunami paasinarluartumik ullumikkut taakkua atorneqan-ngitsut aamma atorneqarnerulernissaat oqaatigimmagu qujassutigissuara, kisiannili tusarnaartut isumaqalersinniassanngilai, uani nassuiaat atuarsimanngikkiga.

 

Takusinnaavaami saqqummiussami quppernerpaalussuit atorlugit oqaaseqartunga. Karl Lyberth paasilluarsimagunanngilaa naatsorsueqqissaartarfiup kisitsisit ulluni qanittuni tunniussimasaat nunatta nunanut allanut niuerneranut tunngatillugu amigartoorutigineqartut, milliartit affaat sinnilaarlugit annertussuseqartut ilaatigut pissuteqartut nunatsinnut tikisinneqartartut nioqqutissat assigiinngitsorpassuit amerlanerujussuat ilaatigut tamatuminnga pissuteqarpoq nunatsinni uagut nammineerluta pissarititatta atorluannginnerannik pissuteqarpoq.

 

Taamaattumik nunatsinni atorluagassagut minnerunngitsumik kalaalimerngit atortassagutsigit aammalu aki tamatsinnut naammaginartoq anguneqassappat pinngitsoorani kalaalimerngit akiisa appartinneqarnissaat qanoq iliuuseqarfigineqartariaqarpoq. Tamannalu qanoq iliuuseqarfigine­qarsinnaavoq ullumikkut tikisinneqartartut neqerpassuit, pølsiinnaalluunniit eqqarsaatigigutsigit tonsit arlallit ukiumut tikisinneqartarput, tamakkua qanoq iliuuseqarfiginiassagutsigit oqarto­qanngilaq tamakkua tikisinneqassaassasut tassami qineqqusaarnerup ilaani qinersisartut ilaat oqarsimavoq tamakkua pinngitsoorsinnaanngilagut aamma allatuutigalugit mamaqaat ilumoor­poq.

 

Kisianni eqqaamasariaqarpoq ullumikkut kalaaliminernik atuinerput annertugaluarluni sakkor-toorujussuarmik qallunaaminernik nerisaqarnitsinni unammillerneqarpoq, aamma isumasioqati­giisitsinermi qanittukkut pisumi uppernarsineqarpoq ilumut kalaalimerngit peqqinnartuusut taamaattumik tamakkua illersorneqassappata aammalu nunatsinni aningaasat kaaviiaartinneqas­sappat annerusumik pisariaqarluinnarpoq tikisitat neqit akitsuuserneqarnissaat.

 

Tassanngaanniit aningaasat aassavagut, kalaalimerngit akikillineqarnissaannut atugassagut. Naggataatigut oqaatigissavara nunat tamat pillugit niueqatigiinnermi isumaqatigiissut eqqartor­neqartoq naalakkersuisup oqaatigisaanut tunngatillugu Inuit Ataqatigiinneersup Johan Lund Olsen-ip oqaatigisai tamakkiisumik taperserakkit. Qujanaq.

 

Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit:

Tassa takinavianngilaq. Tassaana Karl Lyberth, niueqatigiinnermut Ataatsimiititaliami ilaasor­taavoq, ilaasortaagami qularnanngilaq nalussanngikkaa, maani nunatsinni kalaaleqateqaratta kalaaliminertorusukkaluarlutik akissaaruteqqallutik allaat kukkukuut perlukuinnaannik nerisaria­qartartut. Appasinissaminnut, tateraarsinissaminnut akissaqannginnamik. Maani nunatsinni ilitsoqqussarivarput siuaasatsinniit kalaalimerngit taakkua aamma neriuassagigut aamma mamarinerpaagatsigit, soorunami taakkua nerissavagut.

 

Kisianni tassa akissaqartinngikkunikkit akikinnersiorlutik kukkukuuaqqat perlukuinik pisisaria­qarput, taava taamaappat arlaannik ajortoqarpoq. Taamaattumik uteqqiinnassavara immikkut nunat allamiut nioqqutissiaataannik eqqussuisarnermi akitsuusiisarnissarput mattutivittariaqann­gilarput. Oqarpugut aamma pisariaqarfiisigut taamaaliortariaqartartussaassaagut. Immitsinnummi pilersornerusinnaanissarput eqqarsaatitsinniitittariaqarparput.

 

Soorlu assersuutigiinnarlugu savaaqqat neqaannik nunarput maannakkut naammattorsuarmik pilersorneqarsinnaareeraluarpoq, 2looo-timmi toqoraavimmi toqorarneqartussanngoreerput, maannakkut NEQI A/S-mi qerititsivimmiitiinnarneqarput nunanit allanit pisiortortoqarmat. Taama ingerlatsisoqarsinnaanngilaq.

 

Peter Grønvold Samuelsen, Niernermut, Angallannermut Pilersuinermullu Naalakkersuisoq:

Maliinannguaq Markussen Mølgaard, apeqquteqarmat ukiarmi inatsisartut ataatsimiinneranni, sanaluttarneq pillugu apeqquteqarnermini aallaaveqartumik oqallinnerup sumut killissimanera taanna oqaaseqarfigilaarusuppara, ilumoormat sanaluttarnikkut inuussutissarsiut ullumikkut ersarissorujussuunngikkaluarluni immaqalu aamma amerlasoorparujussuarnik isertitsissutanngik­kaluarluni taamaattoq inunnut aalajangersimasunut inuussutissarsiutaasoq aalluttuarneqarlunilu aamma inuuniarnermut tunngaviit ilagigaat aammalu oqalunnitsinni takornariartitsinerup annertuumik siuarsarneqarnerata nalaani suli inuussutissarsiutitut ineriartortitassatut periarfissat ilagigaat , taamaattumik isumaqatigilluinnarpara Maliinannguaq tassani ujartueeqimmat aamma­lu soorunami Atassutip oqaluttua Sivert K. Heilmann, tassani kissaateqarluni oqaaseqarpoq.

 

Suliaq sumut killissimava, taanna nassuerutigissuara suliatut pingaarnerpaat ilaattut uanga tunginninngaanniit malersorneqarsimanngimmat, oqallinnerup ukiarmi pisup kingorna ilisimasi­mavarput amma Niuernermut inatsisartut ataatsimiititaliaa Canadaliarniarluni pilersaaruteqartoq.

 

Paasivaralu tamanna pisiamanngitsoq suli pilersaarutigaara sanaluttarnikkut ilisimasalinnik isumasiunissara aammalu isumasiuereernerup kingornatigut suleriarnissamut atasumik tikkuussi­sinnaanissara taanna siunertaralugu matumuuna ullumikkut maangaanniit oqaatigerusuppara niuernermut ataatsimiititaliaq suleqatiserigakku aammalu takornariartitsinermik ingerlatsitseqati­giiffipput Greenland Tourism peqatigilluinnarlugu suliassamik uuminnga aallussineq aallartis-sasoq oqaatigerusullugu tassuunakkut siunnerfissat ataqatigiissaarinissat isumannaarniarlugit.

 

Tassami atortussat maani nunatsinniittut pigaagut, soqutiginnittut amerlapput aammalu piginnaa­nillit pigaagut.

 

Tunitsiviit pitsaanerusut taakku pisariaqartinneqarput, pissarsiarisariaqarpullu. Tunisassiorneq tunitsiviillu, niuernikkullu ussarsaarinermut tunngasut kusanartuliortartutta pisariqartippaat, periarfissaallu pitsanngorsartariaqarput.

 

Assersuutitut oqaatigilaarusuppara ilisimatitsissutitut eqqaasara , tassa inunnik isumaginninner­mut pisortaqarfiup aaqqissuussaanik Ittoqqortoormiuni pikkorissartitsisoqarsimavoq inuit aqqaneq-marluk peqataaffigisaanik, tamatumalu kingunerisimavaa Ittoqqortoormiuni KNI-p kusanartulianik pisiortulernera aammalu inuussutissarsiornermut siuarsaaniarluni ataatsimiittar­toqatigiit, Erhvervsforum-i, sulineranut atatillugu, Ittoqqortoormiuni Greenland Tourismimiit nalilerneqarsimavoq kusanartulianik sanalukkanik tunisassiorneq pitsaasumik periarfissinne-qarpat allaat ukiumut l milliuunit 2 milliuunillu akornanni innuttaasunut isertitsissutaasinnaasoq.

 

Tamanna qaffasinaagaagunanngilaq, eqqarsaatigigaanni ilaatigut ilisaritinneqartartut kusarnartu­liortartutut ilaatigut ujaqanik siliisartut ilaasa apersorneqarlutik oqaatigisartagaat ukiumut isertissinnaasatik eqqarsaatigalugit, taamaattumik inuussutissarsiut taanna asuli saniatiguutut qangatut isigiunnaarlutigu takornariartitsisarnermut uiggiullugu isigisariaqalerpoq.

 

Karl Lyberth, Siumut:

Uani Anthon Frederiksen-ip Johan Lund Olsen-illu maani oqalunnerminni ersersinniamisaarpaat kalaaliminernik uanga illersuisuunngitsunga, aamma paasiuminaatsikkaluarlugu Niuernermut Ataatsimiititaliami ilaasortaanera Johan Lund Olsen-ip taavaa. Tassani pilersaaruteqartoqanngi­laq tamakkua eqqussuinermi akitsuutit qaffanneqarnissaanik.

 

Uani oqaatigilaassavara uanga ulluinnarni piniartuugama umiatsiaararsortuullunga, taamaattumik kalaalimerngit assut illersoqaakka, aamma neriukkaluartaqaagut amerlanernik aamma periarfis­sanik pitsaanerusunik tunitsivissanik peqalernissatsinnik.

 

Kalaalimerngit illersorniassavagut aamma ajunnginnerusumik amerlanernillu tunisisinnaaner- put  umiatsiaararsortut piniartullu aamma sullisigissavarput. Kisianni aqqutissaanngilaq aamma kalaaliminertortartut ulluinnarni pinngitsoorsinnaanngisaat, qallunaamerngit taama taalluaannar­lugit, taakkua akitsornerisigut taanna aqqutissaanngilaq isumaga malillugu. Ajoraluartumik Anthon Frederiksen-ip IA-kkullu taanna aqqutissatut tikkuarpaat. Taannaana uparuariga uanga isumaqatiginnginnakku.

 

Maliinannguaq M. Mølgaard, Inuit Ataqatigiit:

Naatsunnguamik, nuannaarutigaara Naalakkersuisup Peter Grønvold Samuelsen-ip suliaq, tassa sanalukkanut tunngasoq, pimoorullugu ingerlateqqinniarlugu oqaatigimmagu, soorunami ugguanngitsuunngilanga uninngasimammat maannamut. Kisianni neriuppugut, aamma oqarnera­tut, pimoorullugu ingerlanneqarumaartoq.

 

Naatsunnguami Karl Lyberth-imut apeqqutigerusuppara sumik siunnersuuteqaraanni suminn­gaanniit tiguneqassanersoq isumaqarpunga aamma taaneqartariaqartut. Kalaalimerngit akikillillu­git qallunaamerngit akitsuusernissaat uagut takorloorparput. Taava kalaalimerngit akikilliniarut­sigit qallunaamerngillu nikisinnagit, taava aningaasat suminngaanniit tigussavagut. Taanna erseqqissumik oqaatiginngimmagu soorunami matumuuna ajuusaarutigilaarpara.

 

Justus Ignatiusen, Siumut:

Una tupigilaarpara suli aaqqinneqarsimanngimmat Inuit Ataqatigiit taavalu aamma akitsuuteqar­titsinissamut tunngasut. Ukiorpaaluit qaangerput tamakku eqqartorneqartarlutik. Unaana aam- ma maannartunga eqqaasitsissutiginiaannarlugu neqit tikisitat, aamma isumaqarpunga inuit tikisitat neqitornerulersariaqalersut. Soorlu puisip neqai, oqarluaannerutta qallunaatut igallugit, neqinit tikisitanit ajornerunngitsumik mamassuseqarput. Aammalu meerartagut massakkut iserunik neqiliorsimagutta imaluunniit neqitortoqarsimappat assut piuseraat: kalaalisunni. Tamakku qaangerniassagutsigit aamma arlaatigut tamakkuinnaat eqqartornagit meeqqanut tunngasunik suliniarneq ammanerusariaqarpoq. Meerartavut amerliartortillugit neqinillu neriu­manngitsut amerliartorpata taamannak oqalunnerugaluaq kinguneqarsinnaanngilaq. Aamma TV-mi iganeq aqqutaalluarsinnaavoq kalaalimerngit eqqarsaatigalugit.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Naalisaatinut ilaavoq oqaasissama aappaat, Maliinannguup naggataamik oqalukkami oqaatigim­magu qalleqqissanngilara.

 

Kalaalimerngit saqqummiussininni oqarama suli annikippallaartumik atorneqartut ilaatigut pissutigaakka uagut nammineq qinigaaffitsinni pissutsit, allaat upernassaq Kangaatsiap kom-muniani takusakka nuanniitsut, tassalu piniartut tunitsivissaqannginnertik pissutigalugu kalaa-limerngit, timmissat, assersuutigalugu uagut Ilulissani amigaatigilluinnakkagut allaat qimminut nerisitarigaat.

 

Taamaattumik pissutsit tamakkua iluarsineqassappata neriuppunga pimoorussinerulluta aaqqii-niartariaqartugut.

 

Paaviaaraq Heilmann, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq:

Qujanaq. Naatsunnguamik VTO-mut tunngasut, ILO-mut aammalu Rio-deklaration il.il. tassa nunat tamat akornanni isumaqatigiissutit IA-p oqaluttuata saqqummiussai. Soorunami Naalak­kersuisuni tamakku arajutsisimanngilagut, aamma Naalakkersuisuni ilisimaarivagut tamakku periarfissat.

 

Kisianni Naalakkersuisut Naalakkersuisooqatigiillu partiivi, Siumut Atassullu, aammalu SIK-mik isumaqatigiissuteqarnermi tunngaviusut ilagilluinnarpaat aningaasat pisissutigineqarsinnaa­nerisa appariartunnginnissaa. Taannalu ilaatigut tunngavigilluinnarlugu Naalakkersuisunit inassutiginngilarput imaluunniit atuisunut akitsorsaataasumik kinguneqartussamik iliuuseqarnis­saq. Tassani Karl Lyberth siumumeersoq ilumoorpoq, tassa isumaqatigiinngissut tassaaneruvoq akitsuusiinissamut tunnganerusoq uani sammisamut tunngatillugu, tassa eqqussukkat akitsuuser­neqarnissaat. Kisianni tusarnaartoqarmat erseqqissumik oqaatigissavara: Naalakkersuisut kissaatiginngilaat aamma siunertarinngilaat pisisartut ajornerusumik inissisimatinneqarneruler­nissaat, tassa pisisinnaaneq eqqarsaatigalugu.

 

Naalakkersuisuni suliarerusutarput, uanilu oqariartuutigisarput, tassaavoq aqqutissiuukkusukkip­put kalaalimerngit qanoq ilillugit pinersoq akikinnerusumik kikkunnit tamanit, kalaallinit, pisiarineqarsinnaaneri aaqqiivigineqassasoq. Taanna ilungersuullugu pilertortumik aaqqiivigine­qassasoq suliarissavarput.

 

Anthon Frederiksen oqaaseqarpoq sapaatip akunnerani kingullermi, imaluunniit siuliani piner­poq, maani kalaalimerngit pillugit isumasioqatigiinnermi, uppernarsarneqarmat kalaalimerngit nerisassat peqqinnartuusut. Aamma issuaaniaraanni tamakkiilaartumik issuaanissaq isumaqar­punga pisariaqartoq. Tassani ersarissumik oqaatigineqartoq unaavoq: kalaalimerngit nerineqas­sappata soorunami allanik akoorlugit aamma taanna pitsaanerpaajusoq. Taamaattumik Naalak­kersuisuni siunniutinngilarput akitsuusersuinissaq, taanna naqissuseqqissavara.

 

Naggasiullugulu oqaatigiinnassallugu neriuutigalugu matumuuna nassuiaanermi kaammattuutigi­neqartut akuersaarneqarnissaat. Amerlanerpaatigut kaammattuutigineqartut akuersaarneqarput aammalu taakku kaammattuutigisagut allat oqaaseqarneri, akissuteqarninni siullermi oqaatigisak­ka, malersussavagut, kisianni naqissuseqqissavara: Nerisassanik akitsuusiinissaq  pisisartunut ajornerulersumik inissisimalernermik kinguneqartussaq naalakkersuisooqatigiit siunertarinngi­laat.

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq, Hans Enoksen:

Taamaasilluni oqaluuserisaq immikkoortoq 42 naammassivoq, sivisukuluttumik naak anneru-sumik assortuuttoqanngikkaluartoq.

 

Oqaluuserisaq naammassivoq.