Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 45-1		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Ataasinngorneq 02. juni 1997 nal. 14.55.

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 45.

 

Inatsisartut angallannermut Ataatsimiititaliaata isumaliuutissiissutaa.

(Ataatsimiitaliap siulittaasua aamma Anthon Frederiksen)

 

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Inatsisartut Siulittaasuat Jonathan Motzfeldt.

 

Anthon Frederiksen, Siunnersuuteqartoq, Kattusseqatigiit:

Inatsisartut upernaakkut 1997-mi ataatsimiinnissaannut siunnersuutima ilagivaat Kalaallit Nunatta Danmark-llu akornanni umiarsuakkut akit, Danmark-miit nunatsinnut, nunatsiniillu Danmark-mut akit assigiilertariaqarnerat.

 

Siunnersuutinni soorunami nammineerlunga uanga taamatut siunnersuuteqarniarsimanngilanga, kisiannili Inatsisartuni qinikkatut saaffigineqarnera tunngavigalugu siunnersuut saqqummiullugu, aammalu taamatut sulisussaanera paasisimagakku, taamaattumik taamatut siunnersuuteqarpunga.

 

Tassani siunnersuummi pineqarpoq, Danmark-minngaanniit akit nassiussinermi nunatsinnut akikinnerummata, aammalu nunatsinninngaanniit Danmark-mut nassiussisarneq ilaatigut biilit angallatillu eqqarsaatigalugit, allaat marloriaat angungajallugu akisunerusarmata.

 

Taamatut siunnersuutiga naatsumik oqaatigalugu nalunaarutigaara.

 

Finn Karlsen, Ataatsimiititaliap Siulittaasua, Atassut:

Inatsisartut Angallannermut ataatsimiititaliaata 12., 23. aamma 26. maj ataatsimiittarnermini immikkoortut assigiinngitsut ataatsimiititaliamut suliassanngortinneqarsimasut suliarisarpai.

 

Angallannermut Ataatsimiititaliap nunatta Danmark-llu akornanni umiarsuakkut akit Danmark-miit nunatsinnut, nunatsinniillu Danmark-mut akit assigiilertariaqarnerannik Inatsisartunut Ilaasortap Anthon Frederiksen-ip siunnersuutaa oqaluuseraa.

 

Angallannermut Ataatsimiititaliaq tamatumunnga atatillugu Inuutissarsiornermut Angallanermut Pilersuinermullu Pisortaqarfimmut paasissutissanik pissarsiniarsimavoq.

 

Angallannermut ataatsimiititaliaq isumaqarpoq usinik assartuinermi assigiinngitsumik akeqartit­sineq perioaatsip ataatsimoortup ilagigaa. Taamaalilluni Danmark-ip nunattalu akornanni usinik assartuinermut akigitinneqartut assigiinngissuteqarnerata atorunnaarsinneqarnissaanik siunner­suut kisimiitillugu isigineqarsinnaanngilaq.

 

Ilanngullugu Angallannermut ataatsimiititaliaq isumaqarpoq aaqqissuussinermi atuuttumi inuiaqatiinni isiginiagassat pingaarutillit isiginiarneqartut. Matumuuna immikkut tukkuarneqas­sapput avammut niuernerup kiisalu nunatta iluani usinik ingerlatseqqittarnermut aningaasalersor­neqarnerata isiginarneqarnissaat.

 

Taamaattumik Angallannermut ataatsimiititaliap isumaqartigiissup inassutigaa siunnersuut akuersissutigineqassanngitsoq.

 

Angalannermut ataatsimiititaliami ilaasortaapput Hans Enoksen - Siumut, Lars Karl Jensen - Siumut, Siverth K. Heilmann - Atassut, Josef Motzfeldt - Inuit Ataqatigiit, uangalu Finn Karlsen - Atassut.

 

Peter G. Samuelsen, Inuussutissarsiornermut, Angallannermut Pilersuinermullu Naalakkersui­soq, Siumut:

Angallannermut ataatsimiititaliap nunatta Danmark-llu akornanni umiarsuakkut akit Danmark-miit nunatsinnut, nunatsinniillu Danmark-mut akit assigiilertariaqarnerannik Inatsisartunut Ilaasortap Anthon Frederiksen-ip siunnersuutaa oqaluuserisimavaa.

 

Ataatsimiititaliap isumaqatigiissuup inassutigaa, siunnersuut malinneqassanngitsoq, usinik assartuinermi assigiinngitsumik akeqartitsineq periaatsip ataatsimoortup ilagimmagu, aammalu periaatsimi atuuttumi inuiaqatigiinni isiginiaqassat pingarutillit isiginiarneqarmata.

 

Angallanermut ataatsimiititaliap oqaluuserinninnera akissutaalu qujassutigaakka, Inatsisartunulli Ilaasortap Anthon Frederiksen-ip siunnersuutaa oqaaseqarfigitsiassalugu.

 

Siunersuutip imaraa periaatsip ataatsimoortup, ullumikkut usinik assartuinermut nunatsinni namminermi avataanilu atukkatta allanngortinneqarnissaa. Periaatsimi atorneqartartoq tassaavoq, akitsuut, usinut Danmark-minngaanniit Kalaallit Nunaaliaanneqartunut akitsuusiunneqartartoq, agguaanneqartarluni usit nunatsinni namminermi assartorneqartut aningaasalersornissaannut. Tamanna isumaqarpoq ullumikkut sinerissami nunaqarfinni illoqarfinnilu usinut akissaajaateqar­toqassanani, eqqortumik pigaanni Royal Arctic Line A/S-ip umiarsualivinnit aqqusaartagaanit illoqarfimmut nunaqarfimmullu piffissarpiaannut ingerlanneqarnerat akilerneqartussaagaluartoq. Nunatsinni namminermi usinik assartuinermi akitsuusiinikkut tapiisarneq 60 mio. kr.-it angullu­git angissuseqarpoq. Periaatsip atorunnaarsinneqarnera kinguneqartussaavoq ilaatigut Lands-kasse-mut, tassami taassuma tapiisarneq aningaasalersortussaammagu arlaannit taarsiivigineqara­ni, imaluunniit atuisartunut ataasiakkaannut, taakkumi akit qaffariangaatsiarnerannit nalaanne­qartussaassammata.

 

Taamatut oqaaseqarlunga neriuppunga Inatsisartunut Ilaasortap Anthon Frederiksen-ip apeqqute­qaataa erseqqissaavigalugu.

 

Justus Ignatiussen, Siumup oqaaseqartua:

Aallaqqaasiutigalugu oqaatigissavara Inatsisartut Angallannermut Ataatsimiititaliaat isumaliuu­tissiissutaanut Siumut isumaqataammat, aamma Naalakkersuisunut Ilaasortap akissuteqaammini erseqqissaateqarnera paasillugu isumaqatigigatsigu.

 

Siunnersuuteqartup Inatsisartunut Ilaasortaq Anthon Frederiksen-ip suna pigaa paasivarput, imarpissuaq ikaarlugu usinik assartuinermi akit ullumikkut ilusiligaanerata tunngaviatigut allanngortinneqarnissaat tapersersorsinnaanagu.

 

Akeqartitsinermi pissutsit tamakkiisumik isiginiarneqareersimapput, aamma nunatsiniit avammut nassiussinermi akit qaffatsinneqassagaluarpata nunatta avammut niuernera akornuserneqassaga­luarmat. Tammannalu Siumup peqataaffigisinnaanngilaa.

 

Akerlianik Siumut isumaqarpoq ungasinnerusorlu eqqarsaatigalugu nunatsinnut Royal Arctic Line-ip akigititaasa appartikkiartuannarneqarnissaat, Naalakkersuisunit siunnerfigineqareersima­soq tapersersorlutigu.

 

Peter Ostermann, Atassutip oqaaseqartua:

Nunatta Danmark-llu akornanni umiarsuartigut assartornermi akit assigiilernissaannik Inatsisar­tunut Ilaasortap Anthon Frederiksen-ip siunnersuutaa pillugu Angallannermut Ataatsimiititaliap isumaqatigiissup isumaliutissiissutini saqqummiuteqqammerpaa.

 

Siunnersuummik itigartitseqqusilluni Ataatsiiititaliap inassutaa isumaqatigigatsigu Atassut-miit oqaatigissavarput, siunnersuut isumaliutigilluaqaanngimmat, siunnersuutigineqartutummi akit assigiilersinneqarnerisa soorlu avammut tunisassiornerput eqqussammagu.

 

Avammut tunisassiornerput inuiaqatigiit aningaasaqarniarneranni pingaaruteqarluinnartuuvoq, Atassut-milu Naalakkersuisut avammut tunisassiornerunissamut iliuuserisartagaat assut nam-magisimaarpavut, neriuutigalugu Naalakkersuisut taama suliniuteqarnertik ingerlatiinnassagaat.

 

Siunnersuummut naaggaassaagut.

 

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Angallannermut Ataatsimiititaliaq isumaliuutissiissutaat Inuit Ataqatigiit tamakkiisumik akuersaarpaat.

 

Assartuinermili akiusut eqqartornerannut atatillugu Inuit Ataqatigiit oqaatiginngitsoorusunngilar­put maluginiarsimagatsigu umiarsuaatileqatigiifiup Royal Arctic Line-ip ukioq naatsorsuiffik 1996 sinneqartooruteqarluarluni 28 mio. kr-it pallillugit anigorsinagaa aamma maluginiarsima­gatsigu.

 

Piffissarlu manna iluatsillugu Naalakkersuisunut kaammattuutigissavarput generalforsamlingitut nunatsinnut, nunatsinnit, nunatsinnilu assartuinermut akiusut qaffasippallaarujussuartut apparsar­neqarnissaanut suliniarneq nangittumik aalluteqqullugu.

 

Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:

Nunatta Danmark-llu akornanni umiarsuartigut assartornermi akit Danmark-miit nunatsinnut, nunatsinniillu Danmark-mut assigiilersinnaanerannut tunngatillugu Akulliit Partiiata nalunaaru­tigssavaa, Angallannermut Ataatsimiititaliaq ugguuna isumaqatigigamiuk, tassa usinik assartor­nermi assigiingitsumik akeqartitsineq periaatsip ataatsimoortup ilagigaa, taamaalillunilu Danmark-ip nunattalu akornanni usinik assartornermik akigitinneqartut  assigiinngissuteqarnera­ta atorunnaarsinneqarsinnaanera kisimiitillugu isigineqarsinnaanngitsoq.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Nuannaarutigaara siunnersuutima Angallannermut Ataatsimiititaliamit ilaatigut aggersarneqar­lunga annerusumillu nassuiaatsinneqarlunga oqaluuserisimammagu.

 

Illuatungaatigullu aamma Ataatsimiititaliami ilaasortat ilaanni nassuiaaneqarlunga paasissutissa­nik annerusunik tunineqarnera qujassutigissavara.

 

Taamaattumik Angallannermut Ataatsimiititaliap isumaliuutissiissummini akuersaannginnera aammalu Naalakkersuisup akissuteqaammini saqqummiussai paasilluarlugit isumaliuutissiissut akissuteqaallu tusaatissatut tiguakka.

 

Naggataatigullu erseqqissaatigissavara soorunami inuuttaasut kissaataat aallaavigalugit Inatsisar­tunut qinikkatut pisussaaffiga naapertorlugu oqaluuserisassatut siunnersuutinik nassiussisarama, mannalu siunnersuut immaqa siulittaasoqarfimmiit aperquteqaatissatut innersuunneqarsimasuup­pat pisariinnerusumik ingerlanneqarsimassangaluarpoq. Kisianni paasilluarpara siunnersuutip taamatut naammassineqarnera.

 

Peter G. Samulsen, Inuussutissarsiornermut, Angallannermut Pilersuinermullu Naalakkersui­soq, Siumut:

Partiit oqaaseqartui qutsavigiinnarusuppakka aamma siunnersuuteqartoq qutsavigissuara nassuiaatigineqartut paasilluarmagit, taakku saniatigut maluginiarpara Siumup aamma Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuinit kissaatigineqartoq imaluunniit oqariartuutigineqartoq ullumikkut imarpik ikaarlugu usinik assartuinermi akit qaffaseqisut, qaffasiqimmatami, taakkua siunissaq eqqarsaatigalugu appartikkiartuarnissaat qularnaarniarlugu Naalakkersuisut tamatumanik suleqataassasut. Tamanna Naalakkersuisuni aamma kingullermik qanittukkut Royal Arctic Line-ip ukiumoortumik ataatsimeersuarnerani oqariartuutigisimavarput naalakkiutitut pinnagu kisiannili suliffeqarfissuup Royal Arctic Line-ip umiarsuaatileqatigiiffitta umiarsuarnik 600 mio. kr.-it angullugit nalilinnik pigisaqartup aningaasarsiornikkut ilorraap tunngaanut inissikkiartor­nermini angusatigullu pitsaanerujartortumik inissikkiartornermini soorunami pisussaaffini tamaasa qulakkereerlugit, taava akitsigut aamma naalakkersuinikkut piumasaqaataasut qissimin­gaarlugit ingerlassasoq.

 

Tamanna Naalakkersuisunit peqataaffigijumaaripput oqaasereriigakka innersuussutigalugit suliffeqarfik aningaasarsiornikkut nukittorserniarli usitigut akit kisiisa pinnagit piumasaqarfi­gaarput aammaattaarli aqumiut sulisullu aamma kalaallit pikkorissartinneqarnissaat eqqarsaatiga­lugu aamma piumaffigaarput maani Inatsisartuninngaanniit, taamaattumik piumasaqaatit tamakkua periarfissaqartinneqarnerat ilutigalugu taava naammassineqartarnissaat peqataaffigiu­mavarput.

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuiat Jonathan Motzfeldt:

Taamaalillu oqaluuserisassaq taanna naammassivoq.

 

Oqaluuserisaq naammassivoq.