Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 11-1		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Marlunngorneq 11.maj 1999 nal. 13.10

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 11.

 

STI-mi ilinniartitaanerit pillugit nassuiaat.

(Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu Naalakkersuisoq)

 

Ataatsimiinnermi aqutsisoq: Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat:

 

Lise Lennert, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu Naalakkersuisoq:

STI-mi ilinniartitaanerit pillugit nassuiaat Naalakkersuisut sinnerlugit matumuuna saqqummiun­neqarpoq.

 

Nassuiaat saqqummiunneqarpoq inuussutissarsiutinut tunngaviusumik ilinniartitaanerit allan-ngortinne­qarnerisa aallartinneqarnissaannut Inatsisartut tunngaviusumik isummernissaat siuner­taralugu. Allannguu­titigut ingerlatseriaatsip eqaatsup tamatigoortullu qulakkeerneqarnissaa siunertarineqarpoq, tassanilu akisussaaffik oqartussaassuseqarnerlu paatsoorneqarsinnaanngitsu­mik inissinneqarsimallutik, siunissami­lu inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerit pitsaassuseqartinneqarnissaat qulakkeerneqarsinnaalluni.

 

Nassuiaat Inatsisartut 1998-imi ukiakkut ataatsimiinneranni saqqummiunneqaraluarpoq, kingu­sinnerusukkulli suliarisassanngorlugu kinguartinneqarluni. Nassuiaatip kaammattuutitaasa suku­miinerusumik oqallisiginissaannut kommunit periarfissaqartinneqarnissaat kinguartitsinermi tunngavilersuutigineqarpoq. Aammattaaq nassuiaatip najukkani ataasiakkaani inuussutissarsiuti­nut ilinniarfiit ataasiakkaat killiffiinik imaqartariaqarnera erseqqissarneqarpoq.

 

1998-imi decembarip aallartinneraniit ukioq manna apriilip qiteqqunnerata tungaanut kommuninit 18-iusunit 15-init paasissutisseeqatigiiffiusumik ataatsimiisitsisoqartarpoq, Naalakkersuisoqarfiup taamaalioqqusinera tassani malillugu. Kommunini ataatsimiinnerit periarfissat aamma nassuiaammi kaammattuutit kingunerisassaat pillugit toqqaannartumik oqaloqatigiilerneq aallaartissimavaat. Ataatsimiinnerit taakku kommunit oqallinnissaat sioqqullugu paasissutissanik tunuliaqutaasunik nukittorsaanissaq aamma siunertarisimavaat.

 

Tamatumunnga peqatigitillugu ataatsimiinnerit taakku ilinniartitaanernik inuussutissarsiutinillu paasissutissiisarneq ilitsersuisarnerlu pillugit nassuiaammut Inatsisartut 1998-imi ukiakkut akuerisaannut malitsigitinneqartut toqqaannartumik oqaloqatigiissutigineqarnissaannut periarfis­saqalersitsipput. Aammattaaq nassuiaammut tassunga malitseqartitsineq suleqatigiissitaliami sulinikkut ingerlanneqarpoq. Suleqatigiissitaliamut tassunga suliassiissutigineqartut STI-mi ilinniartitaanerit pillugit nassuiaammut ilanngussatut tapiliunneqarput. Suleqatigiissitaliap taassuma manna tikillugu ilitsersuisartunik ilinniartitsineq pillugu siunnersuut aamma ilitsersui­nermik ataqatigiissaagaasumik ingerlatsinermi killiliussassanut missingiut suliarisimavai. Ilitser­suisartunik ilinniartitsineq ukiaru misileraanertut ingerlallugu misilinneqassasoq eqqarsaatigine­qarpoq, aningaasat tassunga atugassat pisariaqartinneqartut pissarsiarineqarsinnaappata. Suleqa­tigiissitaliap sulinera ukiup 2000-ip aallartinnerani inaarsarneqassaaq.

 

STI-mi ilinniartitaanerit pillugit nassuiaat najukkani inuussutissarsiutinut ilinniarfiit ataasiakkaat killiffiinik ilanngussatut tapiliunneqarsimasunik aamma imaqarpoq.

 

STI-mi ilinniartitaanerit pillugit nassuiaat Kommuninik Iluarsaaqqinnermut Ataatsimiititaliar-

suup isumaliutissiissutaanik tunngaveqarpoq, taaneqartorlu kingulleq Inatsisartut 1994-imi ukiakkut ataatsimiinneranni akuerineqarpoq. Tassani inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerit aaq-

qissuussaanerisa allanngortinneqarnissaannut kaammattuutit arlallit saqqummiunneqarput.

 

Isumaliutissiissutip malitseqartinneqarnissaanut suleqatigiissitaliap kaammattuutit taamanili suliarilerpai, nassuiaatinillu marlunnik kiisalu inuussutissarsiutinut ilinniartitaaneq inuussutissarsiutinillu ilinniartitaanermi pikkorissartitsissarnerit pillugit Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuummik manna tikillugu saqqum­miussisimalluni. Suleqatigiissitaliaq taanna KANUKOKA-mit, taamanilu Isumaginninnermut Suliffeqar­nermullu Pisortaqarfiusumit aamma Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Pisortaqar­fiusumit ilaasortaaffigineqarpoq, Naalakkersuisullu Allattoqarfianni nunami namminermi pissutsinut allaffimmit siulittaasuuffigineqarluni.

 

Aammattaaq suleqatigiissitaliap malitseqartitsinikkut sulinermini Ilinniartitaanikkut ingerlatsineq pillugu nassuiaammi Inatsisartut 1995-imi ukiakkut ataatsimiinneranni akuerineqartumi anguniakkat ilanngussi­mavai. Ilinniartitaanikkut ingerlatsineq pillugu nassuiaammi ilaatigut ilinniartitaanernik ingerlatsinerup ataqatigiissaarisoqarnissaa aamma ilinniartitaanerit ataasiakkaat naammassineqarneranni pitsaassuseqar­titsilluarnikkut nunani allani taamatut ilinniartitaanernut nallersuussisinnaalernissaq ingerlaqqissinnaalernis­sarlu pingaartillugit isiginiarneqarsimapput.

 

Naalakkersuisut 1997-imi decembarimi naleqquttutut nalilerpaat STI-mi ilinniartitaanerit naliliiffigineqar­nissaat pissusissamisuussasoq. Naliliiniarnermut atatillugu 1998-imi apriilimi isumasioqatigiissitsisoqar­poq, suliffeqarnermi illuatungeriit kiisalu inuussutissarsiutinut ilinniartitaanernit aallartitat peqataaffigisaan­nik. Isumasioqatigiissitsinermi tunngavissaq najukkani ataasiakkaani soqutigisaqaqatigiit suliniaqatigiiffiini ataatsimiititalianilu piareersarneqarpoq, apeqqutinik arlalissuarnik akisiortornikkut. Isumasioqatigiinner­mit inerniliinerit STI-mi ilinniartitaanerit pillugit nassuiaammut ilanngunneqarput.

 

Nassuiaammi STI-mi ilinniartitaanerit iluanni ineriartorneq ajornartorsiutillu siusinnerusukkut saqqum­miunneqartarsimasut allaaserineqarput.

 

Nassuiaammi siunertarineqarpoq inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerni pitsaassuseqartitsinerup ukiut arlallit ingerlaneranni ineriartortinneqarnissaanut periarfissanik tikkuussiniarneq, taamaalilluni inuussutis­sarsiutinut ilinniartitaaneq ilinniartitaanikkut ingerlatsinermi anguniakkanut nallersuussinnaalersinnaaqqul­lugu.

 

Inuussutissarsiutinut ilinniartitseriaatsini pitsaassuseqartitsinissaq ataqatigiinneqartitsinissarlu, kiisalu eqaatsuutitsinissaq tamatigoortuutitsinissarlu qitiutinneqarput, taamaalillutik ilinniartitsinerit pisariaqartita­nik siumut sammiveqartinneqartunik matusisuusinnaaqqullugit - suliffeqarneq ilinniagaqartullu ataasiak­kaat eqqarsaatigalugit. Aammattaaq atugassiissutigineqartunik tamakkiisumik atorluaaneq isiginiarneqar­poq.

 

STI-mi ilinniakkatigut ersitsumik angusat nassuiaammi allaaserineqarput. Amerlanerunngaartut ilinniaga­qarnissaminnut periarfissaqalersimapput. Ilinniartitaanerit najukkani ataasiakkaani saqqumilaarneruler­put. Inuussutissarsiutinut ilinniartitsinermi pisinnaasaqassuseq pitsaanerusumik atorneqalerpoq. Ilinniar­nerup ilaa annertunerusoq suliffeqarfinni ingerlanneqartalerpoq.

 

Ajornartorsiutillu saqqummiuneqarajunnerusartut. Atuarfinni tamani atuartitsissutit amerlasuut ikittunik ilinniartitsisoqarnikkut suliatigut ilinniartitsiniarnikkullu ajornartorsiutigilersittagaat. Ilusiliineq unittoorsi­masoq eqaatsuutitsinermik akornusiisoq. Najukkani ataasiakkaani inuussutissarsiutinut ilinniarfiit marlunnik naalagaqarput - kommuni Namminersornerullutillu Oqartussat. Unitsitsiinnartartut suli amerlavallaarnerat, amerlakuluttullu ilinniartussatut meeqqat atuarfiannit toqqaannartumik tiguneqarsin­naasannginnerat

 

Nassuiaatip kaammattuutitaasigut inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerni akisussaaffiup inissisimanerata allanngortinneqarnissaata aallarnisarneqarnissaa siunnersuutigineqarpoq.

 

Siullermik siunnersuutigineqarpoq ilinniartitaanerit imarisarpiaannut ingerlanneqarnerannullu akisussaaffik qitiusumik ilinniarfinnut inissinneqassasoq, ilinniartitaanerillu pillugit ataatsimiititaliat, brancheudvalgit, annertunerusumik akisussaaffilerneqassasut. Tamatumunnga atatillugu ilinniartitaanerit ataasiakkaat imarisaat ilusilersugaanerilu immikkortillugit isiginiassallugit pisariaqarpoq, eqaatsuutitsinerup pitsaassu­seqartitsinerullu qulakkeerneqarnissaat siunertaralugu.

 

Akisussaaffiup qitiusumi inissinneqarnera ilinniartitaanerit immikkoortuisa tamarmik qitiusumi ingerlanne­qarnissaannik kinguneqartussaanngilaq. Ilinniartitsineq najukkani ataasiakkaani inuussutissarsiutinut ilinniarfimmut inissinneqarpat akisussaaffimmik ataasiinnarmut inissiinerup qitiusumik ilinniarfiit ilinniarti­taanernullu ataatsimiititaliat suliatigut assigiissaartumik inissisimaffeqartitsinissamut aamma suliat assigiis­saartumik pitsaassuseqartinneqarnissaannut akisussaaffimmik tigusinerat qulakkiissavaa.

 

Aappassaanik najukkani ataasiakkaaani inuussutissarsiutinut ilinniarfiit kommuninit tiguneqarnissaat, tassalu najukkani ataasiakkaani inuussutissarsiutinut ilinniarfiit ingerlanneqarnerinik tigusitinneqarnissaat kaammattuutigineqarpoq. Tassa imaappoq kommuni pisortamik atorfinitsitsisartuulerluni, sulisunut tunngasuni akisussaalerluni, ingerlatallu inissisimaffiat pikkorissartitsinernik, ilinniaqqitsitsinernik, inuussutissarsiutinik paasissutissiisarnermik ilitsersuisarnermillu kiisalu najukkani ataasiakkaani pisaria­qartitat tunngavigalugit ingerlanneqartussanik ilaqartoq aalajangiiffigisinnaallugu. Imaappoq najukkani ataasiakkaani suliffeqarnermik ineriartortitsinermut ullumikkornit annertunerusumik ataqatigiinneqartitsi­neq, ingerlatallu pilersaarusiorneqarneranni ullumikkornit annertunerusumik eqaassuseqartitsineq. Taamaalillutik kommunip ilinniartitaanikkut suliniutai allat tassani aamma ilaatinneqarsinnaalissapput.

 

Najukkani ataasiakkaani inuussutissarsiutinut ilinniarfiit pikkorissartitsinernut ilinniaqqitsitsinernullu atatillugu aamma saqqumilaarnerusumik inissisimalernissaat naatsorsuutigineqarpoq. Ingerlatanik taamaattunik aallarnissaaneq najukkani ataasiakkaani suliniutit ornigineqarnerulernerisa pissusissamiso­ortumik malitsigiinnartussavaat.

 

Inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerup tunngaviusortaa najukkani ataasiakkaani inuussutissarsiutinut ilinniarfinnut inissinneqartussaq qitiusumik ilinniarfinnit immikkut isumaqatigiissutigineqarlunilu akilerne­qartassaaq. Ilinniartitsinerup sulianut tunngassuteqartup najukkani ataasiakkaani inuussutissarsiutinut ilinniarfinnut inissinneqarnissaa qularutissaanngivissumik suli pisariaqartinneqartussaavoq. Suliassat ilaat suliffeqarfinnut suliamik misiliiviusartunut sapinngisamik qaninnerpaamik inissinneqarnerisigut ajornanngi­vissumik naammassineqartalissapput. Pisinnaasaqarnermik atortunillu atuinerup pitsaanerulersinneqartup STI-mi ilinniartitaanerit kingunerisa ilagisaata qitiusumik ilinniarfimmi ilinniartitaanerit tamarmik qitiusumik ingerlanneqarnissaannut inissaaleqilerneq kingunerisimavaa minnerunngitsumik pikkorissartitsinerit ilinniaqqitsitsinerillu annertuut ingerlanneqartalernerat pissutigalugu.

 

Najukkani ataasiakkaani inuussutissarsiutinut ilinniarfiit kommuninut ullormiit ullormut tunniunneqarnis­saat kaammattuutip kingunerissanngilaa. Tunniussinissaq pillugu isumaqatigiinniarnerit kommuninut sukumiisumik oqallisiginnereerlutik pissutsillu assigiinngitsut pillugit tunaartarisassioreerlutik tigusinissa­mut piareersimasunut aallartinneqarsinnaapput. Tamatumunnga peqatigitillugu nammagassanik suliassa­nillu agguataarineq pillugu ataatsimoortumik isumaqatigiissutissat suleqatigiissutigineqarnerat Namminer­sornerullutik Oqartussat KANUKOKA-llu akornanni aallartisarneqarsinnaavoq.

 

Naggataatigut - siunissaq ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu pilersaarutitut - inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerup qitiusumik ilinniarfiisa nunap immikkoortuini pingasuni-sisamani ilinniarfeqarfittut katersorneqarnissaat siunertaralugu misissuinermik aallartitsisoqassasoq kaammattuutigineqarpoq.

 

Nunap immikkoortuini pingasuni-sisamani ilinniarfeqarfiit inissisimalernissaat pillugit isumassarsiaq Sulisitsisut Peqatigiiffiata saqqummiussaraa. Isumassarsiaq taanna ilinniartitseriaatsimi ataqatigiinneqartit­sinissamik ilinniartitaanikkut ingerlatsinermi anguniakkanut tulluartuuvoq, siunissarlu ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu suliatigut ilinniartitsinikkullu ajornartorsiutit STI-mi ilinniakkanik naliliinerup ingerla­nerani saqqummiunneqarsimasut aaqqeeqataaffigisinnaallugit.

 

Nassuiaatip kaammattuutaasa malitseqartinneqarnissaat, pitsaassuseqartitsinikkut anguniakkat angune­qarnissaat ilusilersuinermillu allanngortitsinermik aalajangiiniarnermi tunngavissatut siunissaq ungasinneru­soq eqqarsaatigalugu iliuusissanut pilersaarusiap suliarineqarnissaa qulakkeerniarlugit suleqatigiissitalia­mik illuatungeriinnit toqqaannartumik attorneqartunit ilaasortaaffigineqartumik pilersitsisoqarnissaa siunertarineqarpoq; tassani sulisitsisut, sulisut, ilinniartitaanernut ataatsimiititaliat, inuussutissarsiutinut ilinniarfiit kommunillu eqqarsaatigineqarput.

 

Kaammattuutit arlalippassuarnik nassuiaammi allaaserineqarsimasunik kinguneqartussaapput, namma­gassanik suliassanillu agguataarineq pillugu isumaqatigiinniarnerniit peqqussutinik allanngortiterinerit ilanngullugit.

 

Kaammattuutit piviusunngortinniarneqarneranni suleriaqqinneq inuussutissarsiutinut ilinniartitaanermi ilinniarfiit, ataatsimiititaliat, suliffeqarnermi illuatungeriit, kommunit KANUKOKA-lu kiisalu Namminer­sornerullutik Oqartussani pisortaqarfiit attorneqartut qanimut suleqatigilluinnarlugit ingerlanneqassaaq.

 

Nassuiaat manna Namminersornerullutik Oqartussat pisortaqarfiinut, sulisitsisut peqatigiiffii­nut/kattuffiinut, SIK-mut, inuussutissarsiutinut ilinniartitaanermi ilinniarfinnut, ilinniartitaanernut ataatsimii­titalianut, najukkani ataasiakkaani inuussutissarsiutinut ilinniarfiit pillugit ataatsimiisitalianut, KANUKOKA-mut kiisalu kommuninut marsip 21-iannit apriilip 19-iannut tusarniaassutigineqarsima­voq.

 

Tusarniaanermut akissutit pissutsinut arlalinnut suleriaqqinnermi ilanngullugit sillimmaanneqartussanut attuumassuteqartunik imaqarput.

 

Aningaasaqarnikkut kingunerisassai ujartorneqarput. Nassuiaammi aningaasaqarnikkut kingunerisassat ilanngunneqarsimanngillat, tassami suliniutit amerlanersaat tassaassammata aningaasartuutaanngitsumik allanngortiterinerit. Taamaattorli allanngortiterinerup nalaani sulisunik amerlanerusunik sulisoqarnissaq pisariaqartinneqartussaavoq. Aningaasatigut kingunerisassaanik naatsorsuinerit allannguuteqartitsinerit malillugit ingerlanneqartassapput. Ilinniartitaanermut tunngasuni naalakkersuinikkut aalajangersagaasunik nutaaliornerit kisimik aningaasartuuteqarnerulernermik kinguneqartussaapput.

 

Aningaasaqarnikkut killiliussassanik Namminersornerullutik Oqartussanit kommuninut nuussinerup, kiisalu qitiusumik ilinniarfiit ilinniartitaanikkut ingerlatsinernik najukkani ataasiakkaani inuussutissarsiutinut ilinniarfinnit pisineranni aningaasaqarnikkut atugassaritaasut aalajangersarneqarnissaannut suleqatigiissi­taliaq KANUKOKA-p, Aningaasaqarnermi Pisortaqarfiup KIIP-illu atorfilittaannit ilaasortaaaffigine­qartoq pilersinneqarsimavoq. Suleqatigissitaliap taassuma suliassaq taanna ataatsimoortumik tapiissute­qariaatsimut KANUKOKA-mit Namminersornerullutillu Oqartussanit suliarineqartumut atatillugu aamma misissussavaa.

 

Ilinniartitaanerit pitsaassuseqartitaanerisa qulakkeerneqarnissaat aamma ujartorneqarpoq. Ilaatigut sulisunik ilinniarsimasunik pissarsiniartarneq tigumminniinnarniartarnerlu erseqqissarneqarput. Siusin­nerusukkut oqaatigineqareersutut suleqatigiissitap taassuma qitiusumik suliassaasa pingaarnerit ilagissa­vaat ilinniartitaanerit pitsaassuseqartinneqarnissaasa qulakkeerneqarnissaanut aqqutissanik ujarlerneq.

 

Ingerlatat najukkani ataasiakkaani inuussutissarsiutinut ilinniarfinnut inissinneqartut siunissami qaffasissu­sissaasa atamasumillu ingerlanneqarnissaasa erseqqissumik allaaserineqarnissaat kissaatigalugu kommu­nit najukkanilu ataasiakkaani inuussutissarsiutinut ilinniartitaanernut ataatsimiititaliat oqaatigaat. Taamaat­tumik suleriaqqinnermi Pisortaqarfiup, qitiusumik ilinniarfiit, ataatsimiititaliat kommunillu akornanni oqartussaassuseqarnermik inissisimanernillu agguataarinerup erseqqissumik allaaserineqarnissaata qulakkeerneqarnissaa pingaaruteqarpoq.

 

Naggataatigut erseqqissarneqassaaq inuussutissarsiornermik, suliffeqarnermik ilinniartitaanermillu ingerlatsinermi ataqatigiinneqartitsineq inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerni pitsaassuseqartitsinerup qulakkeerneqarnissaanut pisariaqartumik tunngaviummat. Taamaattumik suleriaqqinneq taamatut ataqatigiinneqartitsinermi pissusissamisoortumik ilaasutut isigineqartariaqarpoq.

 

STI-mi ilinniartitaanerit pillugit nassuiaat innersuussutigalugu nassuiaat taanna Inatsisartuni akuersaartu­mik oqaluuserineqartussanngorlugu matumuuna ingerlateqqinneqarpoq.

 

Ruth Heilmann, Siumup oqaaseqartua:

STI-mi ilinniartitaanerit pillugit nassuiaat Naalakkersuisut saqqummiussaat Siumumit misissuataareerlugu imatut oqaaseqarfigissavarput.

 

Siumumit STI-mi ilinniartitaanerit pillugit maanna Inatsisartut upernaakkut ataatsimiinneranni Naalakker­suisut saqqummiinerat pissusissamisoortutut isigaarput, tassami Inatsisartut ukiakkut ataatsimiinneranni Inatsisartuni piumasaqaataasoq malillugu Naalakkersuisut suliaqarsimanerat Siumumit maluginiarlugulu nuannaarutigaarput.

 

Siumumit pingaarteqaarput STI-mi ilinniartitaanerit tunngaviusumik ingerlaannarnissaat. Taamaattumik STI-qarnerup ukiuni arlaqartuni ingerlanneqareersup 1994-imi Kommunimi Iluarsaaqqinnermut Ataatsimiititaliarsuup tunngaviusumik allannguinissamik kaammattuuteqarnera malitseqartinniarlugu siullermik 1995-imi Naalakkersuisut ilinniartitaanikkut ingerlatsineq pillugu nassuiaateqarneranni aalajangiunneqarpoq Nunatsinni ilinniartitaanikkut pitsaassuseqartumik ataqatigiissaartumillu ingerlatsi­soqalernissaa anguniarneqassasoq.

 

Immikkut STI-mi ilinniartitaanerit naliliiffigineqaqqinnissaannik Inatsisartut Naalakkersuisunut piumasa­qaataat malitseqartinniarlugu Naalakkersuisut susassaqartunik isumasioqatigiissitsineranni saneqqunne­qarsinnaanngitsumik erseqqissaqqinneqarpoq. Piumasaqaatigineqarpoq inuutissarsiutini ilinniartitaanerit pitsaassuseqartumik ataqatigiissaartumik eqaatsumik tamatigoortumillu ineriartortitaanissaat aqqutissiuul­lugu suliniartoqartariaqartoq.

 

Suliassap pingaaruteqartup annertusullu, Kommunit aamma annertuumik susassaqarfigisaat pillugu, nassuiaatip ukiakkut 1998-imi Naalakkersuisunit Inatsisartunut saqqummiunneqarmat Siumumit maluginiarsimavarput kommuninut tusarniaanerit piffissakitsitaasup annertunerusumik kommuninit akissuteqarfigineqarsimanngitsoq. Tamanna Siumumit iluarisimanngilarput toqqissisimanartuutinnagulu, taamaatumillu peqqussutissap nassuiaataata akuerineqarnissaata kinguartikkallarnissaa innersuussutigisi­mallugu.

 

Naalakkersuisut saqqummiineranni maanna paasitinneqarpugut kommuninut susassaqartunut piffissalius­sami tusarniaanerit aammalu kommunit STI-qarnikkut killiffiinik pissusiviusunillu paasiniaanerit ingerlan­neqarsimasut. Taamaalillutalu Inatsisartuni peqqussutissap ingerlateqqinneqarnissaanut maanna pissutis­saqarluarsorilerluta suliap ingerlaqqinnissaanut akuerseqataasinnaanngorluta. Tamannalu nuannaarutigi­gipput Siumumit oqaatigissavarput.

 

Siumumit isumaqarpugut suliassaq kinguarsaqqittariaqanngitsoq, pingaaruteqaqimmammi Nunatsinni ilinniartitaanerit inuusuttut utaqqisaat iserfigisassaallu kajungernarnerusumik siunertaqarluartumillu ingerlanneqarnissaat pisariaqarluinnartuulluni.

 

Ukiuni taakkunani misilittagaasut ajoqutai pitsaaqutaalu nalilersorsinnaanngorsimasavut maanna akisussaaffigaagut aaqqiivigineqarnissaat.

 

STI-mi ilinniartitaanerit naleqqutumik nukissaqarfigisaasumillu ingerlanneqarnissaat pingaaruteqarpoq. Ullumikkut ilinniartut unitsitsiinnartartut amerlavallaarnerujussuisa siunissap qaamasuunissaraluanut toqqaserluutinut ilaasut isiginnaaginnarsinnaanngisagut, malunnaatilimmik kikkut tamatta peqataalluta ataatsimoorlutalu aaqqiivigisariaqarpagut. Taamaattumik Naalakkersuisut kaammattuuteqarfigissavagut ilinniarnermik unitsitsiinnartarnermik patsisaasut pissusiusullu aallaavigalugit erseqqarissumik paasisaqar­figiniaqqullugit.

 

Naalakkersuisut suliap kaammattuutaasullu ingerlateqqinnissaanut suleqatigiissitaliornissaa isumaqatigil­luinnarparput. Taamalu ilinniagaqartut namminneq oqaloqataanissaat pingaartikkatsigu suleqatigiissitalia­mi KIK-p toqqagaanik peqataasoqarnissaa ilanngullugu kaammattuutigissavarput.

 

STI-qarnerup ingerlanneqarnerani ajornartorsiutaasartut ilagaat praktikkertitsisarnermik ajornartorsiu­taasut. STI-mi ilinniartut 1000 missaaniittut affaat praktikkerfissaminnik ajornartorsiuteqartarput.

 

Tamanna anigorniarlugu suleqatigiissitaliaq annertuumik suliassaqarpoq. Siumumit siunnersuutigissavar­put suliffeqarfiit Namminersornerullutik Oqartussat ingerlataat selskabet, pisortaqarfiillu sulisorpassua­qartut sulisorpassuaqanngitsullu pinngitsooratik praktikkertunik tigusaqarnissaannik annerusumik ilanngullugit piumaffigineqartariaqartut.

 

Tassunga ilanngullugu sanaartornikkut sulisussarsiuussisarnerni praktikkertunik tigusaqartarnissamut piumasaqaataasartut aamma annertusarneqarnissaat Naalakkersuisunut piumasaqaatigissavarput. Tassanilu kisianni sianigisariaqarpoq aamma unaasariaqarpoq sanaartukkat pitsaassuseqartumik suliarineqartarnissaasa appariartinneqannginnissaat.

 

Namminersortut suliffeqarfiillu ilaat praktikkertunut inussiarnerluinnartumik ilinniartuminnillu pitsaaner­paamik naammassisaqartitsiniarlutillu pisut uummammik pisumik qutsavissaraagut. Taamatut iliorneq silatusaarneruvoq, tassami taakkuummata sulinermik suliamillu qaqugumut ingerlatitseqqittussaasut.

 

Siumumit aammattaaq kissaatigaarput nunanut allanut Danmarkimullu sulinermik misiliinermik ingerlatsi­nissamut ammaassisoqartariaqartoq. Maannakkut kommunit illoqarfinnik ikinnguteqarnertik aallaaviga­lugu ingerlatserusuttaraluartut aningaasanik maleruagassanillu aporfeqartarput. Taamaattumik pissusissa­misoorsorinarpoq ilinniartitaanermut aningaasat atunngitsoortakkat siunertamut tassunga aningaasaate­qarfiliornikkut atorneqarsinnaasunngorlugit inissinneqartalissasut. Taamattaaq arbejdsgiverbidragit kiisalu suliffeqarfissuit akileeqataasaleriarpata ilinniartunut annertuumik periarfissaqarnerulernissarput taamaalillugu aqqutissiuunneqarsinnaasutut aamma Siumumit isumaqarfigilluinnaratsigu ilanngullugu aqqutissiuunneqaqquarput.

 

Ilanngullugu pingaartillugu oqaatigissavarput ilinniagaqartut praktikkernerannik oqaloqateqartarnerup, nakkutiginninnerup siunnersuinerullu ullumikkornit annertunerujussuarmik aallunneqarnissaa pisariaqar­luinnartoq. Siunnersuinerup ullumikkut amigaateqartumik ingerlanneqarnera aaqqittariaqarpoq, siunner­suisut pikkorissut pisariaqartippagut. Taamaattumik siunnersuisartunik pikkorissartitsisarnerit piaarner­paamik aallartinneqarnissaat Siumumit kissaatigaarput.

 

Siumumit maluginiarparput Kommunit ilaat atuartunut anisussanut suliffissaaleqilereersunullu siunnersui­nermik pitsaasumik ingerlataqalereersut, kisiannilu amigaatigineqaqaat suli siunnersuisut ilitsersorneqarsi­masut. Taakkualu inuiaqatigiit killiffeqarnerannik pisariaqartitaannillu paasisimasaqalernissaat anguniarlu­gu ilitsersorneqartarnissaq pikkorissartinneqartuarnissaallu piaartumik anguniartariaqarparpoq, Nunat­sinnimi namminersulerusuttumi akissaqartinngilarput ilinniartut unititsiinnartarnerat ajornartorsiutaasoq qaangiataaginnassallugu.

 

Maannakkut ukioq ataaseq praktikkertunik tigumminnittarneq ilinniartitaanikkut akilerneqartarnera ingerlalluariarluni ukiup aappaani sulisitsisup nammineq aningaasartuuteqarfigisussan-ngoraangagu equsoorneqartarpoq, tassanngaaniillu ilaatigut ilinniarnermik unititsiinnarneq pisarluni.

 

Taamaattumik ilinniarneq toqqammaviusumik pitsaanerpaamik siunnerfeqartissagutsigu ilinniartuuneq naallugu akilersuuteqartariaqarneq ilanngullugu misissorneqartariaqarpoq. Ilinniartoq sungiusaasorlu toqqissisimanartumik atugassaqartinneqartariaqartut Siumumit isumaqarpugut.

 

Ilinniagaqartut ilaqutaqalereersut angerlarsimaffissaminnillu oqortumik qimakkuminaatsitaqalereersut Nunatsinni amerlaqaat. Aappaa aalisartuusinnaavoq imaluunniit suliffimminik ingerlataqalereerluni aapparisaqarlunilu qitornaqalereersartut. Taakkua tassaapput aamma ilinniartitaanikkut pisinnaatitaaf­fimmik allatuulli periarfissaqartitaasariaqartut. Nunarpummi isorartoqaaq ilaqutariinnerullu pitsaasumik ingerlanissaa pingaartuulluni taamaattumillu najugaq qimavinngikkaluarlugu ilinniartitaanerit piorsaavigi­neqartuarnissaat pisariaqarpoq.

 

Atortorissaarutit nalaanni inuulernikuuvugut, taamaattumik ilinniartitaanikkut atortuliorneq ilinniartitsisus­sanillu ilinniartitsineq aaqqissuussaasumik ingerlanneqalernissaa piffissanngorsorinartut ilagaat. Nunaq­qatit unittooratik qaamasumillu tamarmik siunnerfeqarnissaminnik periarfissaqartinneqarlutik Nunatta ineriartornerani akisussaaqataallutillu ingerlaqataasariaqarmata.

 

Atuarfimmit ingerlaannaq STI-mut tiguneqarsinnaanngitsoqartuartarpoq, ilaatigullu illoqarfiit assigiinngit­sunik tassuunakkut atugassaqartitsissarput. Ilaat toqqaannaq tigusisarput allallu misilittagaqarnissamik piumasaqaateqaqqaartarlutik.

 

Oqartoqarsinnaasariaqarpoq anguniarneqassasoq atuarfimmit anisut tamarmik ilinniagaqarfissaminnut anngutinneqartariaqartut, tassuunakkut annertuumik suliassaqarpugut. Taamaattumik ataasiakkaartumik siunnersuineq pisariaqarpoq, tassuunakkullu akisussaaffimmi ataatsimi ingerlanneqarnissaat pisariaqar­poq. Maannakkut siunnersuinikkut akisussaaffiup sumi ippiartuunera paatsiveerussimaarfigineqartartoq inissaanut aaqqivinneqartariaqarpoq.

 

Siunissaq ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu Nunap immikkoortukkuutaavini ilinniarfinnik pilersitsinissa­mik isummat sulisitsisut peqatigiiffianit siunnersuutigineqarsimasoq Naalakkersuisut nassuiaatigaat. Siumumit isumaqarpugut suleqatigiissitaliaq aammalu branche udvalgit kiisalu brancheskolerådit nalilersuilluinnarnissaat pisariaqartoq. Tassami tamatumuunakkut torrallataasumik ilinniartitaanerit ataqatigiissaarneqartariaqarmata ilinniartussat aammalu inuutissarsiornikkut atorfissaqartitaasut suuneri­nik, ingerlanneqartariaqartunillu aamma toqqammaveqartariaqartoq eqqumaffigineqartariaqarmat.

 

Ilinniartitaanerit taamatut pitsanngorsaavigineqassagunik pinngitsoorani malitsigisaanik aningaasatigut toqqammaveqartussaavoq. Taamaattumik Naalakkersuisut suleqatigiissitaliamik tassuunakkut pilersitsi­niarnerat Siumumit pissusissamisoorsoraarput. Suleqatigiissitaliap sulineranik Naalakkersuisut, Inatsisar­tut Kommunillu malinnaatinneqarnissaat pingaaruteqarpoq. Siumumiillu isumaqarpugut misissueqqissaar­nermi angusarisanik sapinngisamik piaartumik saqqummiinissaq pisariaqartuusoq. Ukiamut angumerine­qarsinnaanngikkuni kingusinnerpaamik upernaamut ukioq 2000-imi saqqummiisoqarnissaa Siumumit piumasarissavarput.

 

Taamatut oqaaseqarluta siunnersuutigineqartut aappassaaneerneqartinnagu Ilinniartitaanermi Kulture­qarnermilu Ataatsimiititaliami peqqissaartumik nalilersorneqarnissaat piumasarissavarput. Naalakkersui­sullu qutsavigaagut suliap ingerlaqqinnissaanik pingaartitsillutik nassuiaateqarmata.

 

Augusta Salling, Atassutip oqaaseqartua:

Atassutip STI-mi ilinniakkat pillugit nassuiaatit nalilersuiffigilluareerlugit ima oqaaseqarfiginiarpai.

 

STI-mi atuartitaaneq aaqqissuuteqqinneqartariaqalivissoq Atassutip isumagaa, taamaatumillu suliaq ingerlaqqimmat nuannaarutigaa, nassuiaatillu imarisaa Atassutip siusinnerusukkut nalilersuineranut naapertuuppoq, tassami Atassut isumaqarmat STI-mik ilinniartitsineq maannakkut atuuttoq tamani assigiimmik pitsaasusilimmik atuutinngitsoq. Illoqarfinni mikinerusuni tamatigut ilinniartitsisunik piuk­kunnaatilinnik naammattunik atuartitsinermik pitsaasumik pilersitsisinnaasumik atorfinititsinissaq aam­malu suliamik misiliiffissanik (praktikkerfissanik) assigiingisitaartunik ilinniartitaanerup iluatsittumik ingerlanissaanut pisariaqartinneqartunik nassaarniarnissaq ajornakusoortuusarpoq. Tamannalu ilinnia­gaqarnerup nalinganut apparsaataasarpoq, tamannarpiaq aamma nassuiaammi ersersinniarneqarsi­masoq maluginiarparput.

 

Ingerlariaqqinnissamullu nassuiaammi siunnersuutigineqartoq Atassummiit taperserparput maluginiar­lugulu Kalaallit Nunaani sulisitsisut peqatigiiffiata STI-mik iluarsaaqinnissamik siunnersuutigisimasai tunngaviatigut malinniarneqarsimasut.

 

Suliallu ingerlaqqinnissaani susassaqartut assigiinngitsut peqataatilluarneqarnissaat pingaartuuvoq, soorlu sulisitsisut, sulisut, ilinniarfinni ataatsimiititaliat aammalu kommunit.

 

Ajuusaarutigaarput Naalakkersuisut allanngortiterinissap aningaasatigut kingunissaai ersersissimann­gimmatsigik, piumasarissavarpullu tamatuma kommuninut Namminersornerullutillu Oqartussanut qanoq kinguneqarnissaa Naalakkersuisut suliarissagaat.

 

Taama oqaaseqarluta STI-mi ilinniakkat pillugit nassuiaatit Atassummiit taperserlugit suliap ingerlanne­qaqqinnissaa innersuusutigaarput.

 

Olga Poulsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Kultureqarnermut, Atuartitaanermut Ilisimatusarnermullu Naalakkersuisup, STI-mi ilinniakkat pillugit nassuiaataanut Inuit Ataqatigiit ima oqaaseqaateqarniarpugut.

 

Siullermik nuannaarutigissavarput ukioq kingulleq, oqaluuserisaq qulaani eqqartorneqartoq kinguartinne­qareersimalluni massakkut qaqeqqinneqarmat.

 

Suliaq, aammalu suliassat tassunga attuumassuteqartut annertoorujussuupput, Nunatsinnullu tamarmut pingaaruteqarluinnarlutik.

 

Nassuiaammi Inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerit siunissami ineriartorteqqinnissaannut anguniagassatut siunniunneqartut Inuit Ataqatigiinniit iluarisimaarpagut, pingaartumillu inuussutissarsiutitigut ilinniartitaa­nerup, nunami maani inuussutissarsiutitigut ineriartorneq ilutigalugu, aammalu ilinniartitaanerit ineriartor­tinneqarniarnerat. Tassunga atatillugu Inuit Ataqatigiinniit pingaartillugu oqaatigissavarput, qaqugumul­luunniit Nunatta ineriartornera ilutigalugu, inuussutissarsiutitigut ilinniartitaanerit ineriartortinneqartuarnis­saat anguniarneqartuartariaqarmat.

 

Inuussutissarsiornermi ilinniartitaanerit Nunatsinni, nunanilu allani atorneqarsinnaanissaat eqqarsaatigalu­gu pingaaruteqarluinnarpoq tamatuma ilinniartitaanerup piumasaqaatitarisaanni, imarisaanni, siunertaanni­lu  naammassisinnaaneqarnissaa. Pingaartilluinnartariaqarparput Nunatsinni ilinniartitaanerit atorneqaler­sinnaanissaminni ajunnginnerpaamik pitsaassuseqartuarnissaat, tassami taamaalilluta sulisut pikkorissut ilinniarluarsimasullu pigilersinnaagatsigit, aammalu tikisitanut unammillerluarsinnaasut pilersissagatsigit.

 

Meeqqat atuarfianiit aninermi ilinniagaqalersinnaanerit, pikkorissarnissamulluunniit periarfissaqartuaan­narnissaq eqqarsaatigalugu, pingaaruteqarpoq meeqqat atuarfiata malinnaatinneqartuarnissaa, aammalu inuussutissarsiutinut tunngassuteqartuni meeqqat atuarfiani ilinniartitsisarneq annertunerusumik ilinniartitsi­sissutigineqartarnera, naalakkersuinikkut annertunerusumik soqutigisariaqarparput. Tassani eqqarsaati­gaarput meeqqat atuarfiani klassini annerni, ilinniartitsisuusut inuussutissarsiutitigut atuartitsinissaminnut atortulersorneqarnermikkut pitsaasunik periarfissaqarnissaat, taamaalillutik meeqqat atuarnerminnit naammassinnereerlutik inuussutissarsiornermut tunngassuteqartuni ilinnialernissaminnut sakkussaat pitsaanerussammata.

 

Pikkorissarfiusinnaasunik neqorooruteqarsinnaajuarsinnaanissaq pilersaarusioqatigiittarnikkut anguniar­neqartuartariaqarpoq, tassami nalunngilarput inuusuttorpassuaqartoq, ilaatigut ilinniagaqareersimagaluar­lutik pikkorissartarnissaminnut pisariaqartitsisartunik, aammalu min­nerunngitsumik suliffissaaleqisut eqqarsaatigalugit, pikkorissarsinnaajuarsinnaanissaat pisariaqarpoq, suliffeqarfinnut uteqqissinnaanissa­minnut nukissaqartuaannarniassagunik. Tassunga aamma atalluinnarput, ilinniagaqareersimallutik inuit inissisimasut.

 

Sulisunik ilinniagaqarsimasunik nammineq pilersornissarpoq tamatta soqutigisaralugulu anguniagaraarput, tamannalu qaqugumulluunniit anguniartuartariaqarparput.  Taamaattumik taanna anguniassagutsigu qulaani taariikkagut ilinniartitaanermut tunngassuteqartut pisariaqarluinnarput.

Oqaatsinik ataasiinnarnik atuisut ilinniartitaanissamut periarfissaqartariaqarnerat soorunami periarfissaa­sariaqarpoq.@ Oqaatsinik ataasiinnarnik atuisut@ Nunatsinni marluiupput, tassalu kalaallisuinnaq oqaase­qartut aammalu qallunaatuinnaq oqaaseqartut. Qallunaatuinnaq oqaaseqartut annertunerusumik ilinniarnissaminnik periarfissaqartinneqarnerat ajornartorsiutaanngilaq, tassami Nunatsinni ilinniarfinni ilinniartitsissutissatut atuakkat atorneqartut tamarluinnangajammik qallunaatuujummata, kisiannili kalaallisuinnaq oqaaseqartut nunaminni ilinniarnissaminnut periarfissaat, qallunaatuinnaq oqaaseqartunut naleqqiulugu annikinnerujussuuvoq kalaallisut ilinniartitsissutit annikippallaaqimmata. Taamaattumik anguniagaq taanna angussagutsigu annertuumik naalakkersuinikkut piumassuseqartariaqarpugut. Tassani eqqarsaatigaarput ilinniartitsissutissanik sanaartornermi, aammalu ilinniartitsissutissanik nutserisarnerni aningaasaliisarnissat eqqarsaatigalugit.

 

Paasissutissiisarnerni teknilogi suniluunniit atorneqarnissaa aamma annertuumik aningaasatigut pisussaaf­filiissooq, arlaatigut Tele pitsaasumik isumaqatigiissuteqarfigineqanngikkuni. Isumaqarpugut tamassuma misissorneqarnissaa pingaaruteqarluinnartoq, tassami piffiit aalajangersimasut, aammalu akissallit kisimik periarfissinneqassanngippata.

 

Internetip kikkunniilluunniit atorneqarsinnaalernissaa eqqarsaatigalugu, ataasiarnata Inuit Ataqatigiinniit eqqaasarsimavarput akinik aalajangersimasunik, tamanik nammanneqarsinnaasunik periarfissiisoqarnis­saa, innersuusutigerusupparpullu taassama aamma misissorneqarsinnaanissaa.

Ilinniartitaanerup aaqqissuussaanerata ataqatigiissaanneqartariaqarnera pingaaruteqartorujussuuvoq, siunissami Nutatta ineriartorneranut aamma ataqatigiisinneqartariaqarluni. Ilinniartitaanerup aaqqissuus­saanerani aningaasaliissutit atorluarneqarnerunissaanik oqariartuuteqarneq isumaqatigilluinnarparput. Tassunga aamma atatillugu pingaaruteqartutut tikkuarusupparput ilinniarfinni assigiinngitsuni ilinniartitsisu­nik peqarneq, aamma atorluarneqartariaqartoq. Aammalu inissiaateqarneq tassalu ilinniartut inissaat eqqarsaatigalugit tamakku aamma atorluarneqartariaqarput.

 

Nassuiaammi pineqartumi anguniagassatut siunniunneqartut ataatsimut tamaasa isigalugit annertoorujus­suupput, taamaattumillu pisariaqarluinnarpoq siunissami ilinniartitaanermut tunngassuteqartuni pilersaaru­siornermi Nunatsinni pisariaqartinneqartut eqqarsaatigalugit tulleriiaarinissaq pisariaqarluinnarluni. Ilinniartitaanerup pitsaanerulernissaanik piumasaqaatigineqartut  nalunaarusiami taaneqartut Inuit Ataqatigiinniit taperserpagut. Taamaattorli pingaaruteqartutut tikkuarusupparput pitsanngorsaanissat tamakku ataqatigiilluinnartumik suliarineqartariaqarmata, aammalu ilinniagaqarnermi naleqquttumik angusaqartarnissaq anguneqassappat, pingaaruteqarluinnarmat ilinniagaqartut atugarisaasa pitsaasumik periarfissaqartittuaannarnissaat.

 

Tassani annertunerusumik eqqarsaatigaagut ilinniartut ilaqutariissutsikkut atugarilertagaat eqqumaffigil­luinnartariaqarmata. Isumaqarpugut ilinniakkamik aallartitsinermi ilaquttat qimallugit ilinniagaqariartortar­nerit ilinniartunut akisoorujussuusartut, pingaartumik ilaqutariissuseq eqqasaatigigaanni. Nalunngilarpum­mi amerlasuutigut ilinniakkamik unitsitsiinnaartarnerit ilaquttat qimallugit ilinniagaqariartornermik aallaaveqartartoq.

 

Taamaattumik pisariaqarluinnarpoq illoqarfimmi ilinniarfeqarfiusuni ilinniagaqartut inissaqartittuarnissaat. Ilinniagaqartut inissaqartittuarneqarnissaat anguneqassappat pingaaruteqarpoq Namminersornerullutik Oqartussat kommuunillu imminnut attaveqaqatigiilluarlutik pilersaarusiornermikkullu malinnaaqatigiillutik suleqatigiinnissaat. Tassami taamatut suleqatigiittoqanngippat anguniakkatsinnik angorusutagut angunavi­anngilagut.

 

Ilaatigut periarfissatut atortariaqarpoq illoqarfiit inissaqarfiusut ilinniarfittut aamma inerisarneqarsinnaa­neri, tassami taamaasiornikkut aningaasarpassuit atorlugit inissialioqqaanngikkaluarluta periarfissanik atorluaasinnangatta.

 

Inuussutissarsiutitigut ilinniartitaanermi suliffimmi misiliinissami ilinniartut misiliiffigisassaminnik amigaate­qartarnerat isumaqarpugut aamma ilaatigut unitsitsiinnarnermut peqqutaaqataasartoq.

 

Nalunaarusiami ersarissumik oqaatigineqarpoq branchskolet ilinniartitaanerit ineriartortitassarigaa. Aammalu suliassat assigiinngitsut ilinniartitaanerup pitsaassusissaanik annertuumik aalajangeeqataasar­tussanik pisussaaffeqartut. Tamanna aamma nammineq immini ajoqutissaqanngilaq, kisiannili ilisimasaria­qarparput aamma eqqumaffigisariaqarparput branchskolet ilaat ima ilinniartitsisukitsigaat, suliassat naammassinissaanut annertuumik kinguaattortarlutik. Assersuutigalugu taasinnaavarput peqqinnissamut tunngasumik branchskole ataasiinnarmik ilinniartitsisoqarpoq. Ulluinnarni suliassarpassuit saniatigut ilinniartitsisutut atorfeqartumik.

 

Ilinniartitaanerup pitsaasusissaa, eqqarsaatigalugu anguniagassatut siunniunneqartut anguneqarsinnaas­sappata, branchskoleni ilinniartitsisussaqarniarneq aamma aaqqiivigineqartussat siulliit ilagilluinnartaria­qarpaat.

 

Nunap immikkortuini pingasuni, sisamani qitiusumik ilinniarfiit inissinneqarsinnaanerinut misissuinissamut eqqarsaatersuutit ilalernartippagut ingerlanneqarnissaallu isumaqatigalugu, tassa misissuinissap ingerlan­neqarnissaa isumaqatigalugu. Qitiusumik ilinniarfiit aammalu illoqarfinni atuarfiusuni imminnut ataveqaqa­tigiittarnerit annertuumik piorsarneqartariaqartoq Inuit Ataqatigiit eqqaassavarput, taamaalilluta atuartut ataatsimoorussamik malinnaaffigisinnaajuarumallugit.

 

Taamatut oqaaseqarluta Inuit Ataqatigiinniit nassuiaat tusaatissatut tiguarput.

 

Mogens Kleist, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Ilinniartitaanermut Naalakkersuisup nassuiaataa STI-imut ilinniartitaanermut tunngasut, Kattusseqatigiin­niit imatut oqaaseqarfigerusuppagut:

 

Naluneqanngitsumik 1998-imi ukiakkut Inatsisartut ataatsimiinneranni STI-imut tunngasut eqqartorne­qarsimapput. Inatsisartunilu ilaasortat piumasaqaatigisimavaat, tusarniaasimanerup sivikippallaarsimanera tunngavigalugu nutaamik tusarniaasoqassasoq STI-imi atuartitaanermut tunngatillugu. Maannalu kommunit assigiinngitsut attavigineqarsimalerput, taakkunun-ngalu attuumassuteqartut, aaqqiiniarnermilu suleqataanerat takuneqarsinnaalluni. Taassumali saniatigut suleqatigiissitap suliai maannamut saqqum­miunneqarsimalerput. Kattusseqatigiinniit oqaatigissavarput ilinniartitaanerup naleqqussarnissaanut tunngatillugu aammalu oqartussaaffeqarnerup aaqqiivigineqarnissaa pingaartikkatsigu, minnerunngitsumil­lu aningaasatigut oqartussaaffeqarnerup aaqqiivigineqarnissaa.

 

Taamaattumik STI-mi ilinniartitaanerup oqartussaaffigineqarnerat kommuninut tunniunneqassappat, aaqqitassat sukumiisumik kommuneqarfinnut isumaqatigiissutigineqartariaqarput.

 

Ilinniartitaanerup ullutsinni naleqqussarnissaa pingaaruteqartutut taakkartorusupparput, tassami STI-mi ilinniartunngorniarlutik isertartut ilinniarfeqarfinnut allanut sanilliullugit piumasaqaataat annikittaqimmata, aammalu suliffeqarfiit ilinniartoqalernissaminnut tunngatillugu oqartussaafeqarnerulernissaat pingaartik­katsigu.

 

Piumasaqaatinut tunngatillugu aaqqiisoqartariaqarnera kissaatigaarput, tassami nalunnginnatsigu ilinniarnerminnik unititsisiinnartartut amerlaqisut. Pissutaasinnaasunut ilaagunarpoq piumasaqaatit annikippallaarnerat. Nalunngilarpummi ilinniarsimanermi uppernarsaatit allagartaat nunani allani atorne­qarsinnaanngimmata, taamaattumik ilinniartitaanerup ullutsinni politikkikkut anguniakkanik naleqqussar­nissaa pisariaqarpoq.

 

Kommuninut oqartussaaffeqarnerup nuunneqarneratigut ilinniarfeqarfiit kommunini sulisitsisut sukumii­nerusumik suleqatigiissinnaanissaat takorloorsinnaavarput. Aamma kommunini ilinniartitaanermut piumasaqaatit sukumiisumik aaqqinneqarpata ilinniarnerminnik unititsisartut pakkersimaarneqalissagalu­arput. Nassuiaammi erserpoq STI-mi ilinniartitsisunik ilinniartitsisussaaleqineq ajornartorsiutaasoq annertooq.

 

Tupinnganngilarmi oqartussaaffeqarfiit arlariinnik ingerlanneqartillugit taamatut ajornartorsiuteqarmat. Brancheskolet ilinniarfiillu assigiinngitsut oqartussaaffeqarfii ilinniarnermullu tunngasortaasa aaqqiivigine­qarnissaat pingaartutut isigaarput, tassami ilinniartut toqqissisimanartumik ilinniarnerminnik ingerlatsissap­pata oqartussaaffeqarfiit aaqqiivigineqartariaqarput. Siunnersuutigineqartut ilaattut taakkartorneqarpoq brancheskolet sineriammi pingasunngorlugit agguataarneqarnissaat, pitsaanerusumik ilinniartitaanerup ingerlanneqarnissaa anguniarlugu.

 

Aammalu ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu pilersaarusiorluarneq pingaarutilittut tapersersorusupparput, tassanilu ilinniartunut attuumassuteqartut tamarmik ilaatinneqarnissaat pingaartillugit. Ilinniarfiit kommuni­nut oqartussaaffiginerisa tunniutinnginnerini aningaasatigut oqartussaaffeqarnerup aaqqiiffiginissaa, aammalu ilinniartitsisoqarnermut tunngatillugu aaqqiisoqarnissaa kaammatuutigaarput.

 

Pingaarutilittut taakkartorusupparput STI-mi ilinniarsimasut ilinniarnerminnik naammassereeraangata suliffissaqartinneqarsinnaanissaat qulakkeertariaqartoq, malunnarmammi ilinniarsimasut arlallit ilinniarsi­manermik kingorna suliffissaaleqilersartut.

 

Taamatut oqaaseqarluta Ilinniartitaanermi Naalakkersuisup, Lise Skifte Lennertip nassuiaataa oqaase­qarfigaarput.

 

Lise Lennert, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu Naalakkersuisoq:

Partiit aamma Kattusseqatigiit STI-mi ilinniartitaanerit pillugit nassuiaammut oqaaseqaataat amerlanerti­gut akuersaartut tusarlugit nuannerput, aammalu ilaatigut pissanganartunik  eqqarsaatigeqqitassanillu tunineqarpugut.

Naalakkersuisut partiit Kattusseqatigiillu oqaaseqaataat kaammattuutaallu ataatsimut isigalugit iluarisi­maarpaat.

 

Suliareqqinnissaanut partiit Kattusseqatigiillu kaammattuutaat oqaaseqaataallu Naalakkersuisut suleq­qinnissaminni periarfissanik innersuussipput. STI-imi ilinniartitaanerit siunissami inuiaqatigiit ineriartor­nerat ilutigalugu pitsanngorsartuarsinnaanerisa anguniartuarneqarnissaat Naalakkersuisut pingaartippaat.

 

Partiit Kattusseqatigiillu oqaaseqaataat kaammattuutaallu ataasiakkaarlugit oqaaseqarfiginnginnerini Naalakkersuisut sinnerlugit qujassuteqarusuppunga oqaatsinut imartuunut nuannersunullu.

 

Siumup oqaaseqartuata pingaartillugit taasai uku Naalakkersuisut sinnerlugit oqaaseqarfigilaarniarpakka:

 

Suleqatigiissitaliami KIK-p suleqataanissaa Naalakkersuisut akornutissaqartinngilaat, tassami pilersaaru­taareermat suliamut aallaqaataaniilli peqataatittuarnissaa. Ilinniartut tamarmik suliffinnik sungiusarfissa­qarnissaat Naalakkersuisut qulakkeerusuppaat. Suliffinnik sungiusarfissanik amerlisaaniarnermi Siumup siunnersuutai suleqatigiissitaliami misissoqissaarneqassapput. Siumut ilumoorpoq kommunit ilaasa Danmarkimi nunanilu allani suliffinnik sungiusarfissanik misileraaneq ingerlassimammassuk, naak annikikkaluartumik.

 

Siumup oqaluttuata taavaa ukiumut suliffiit sungiusarfissat minnerpaamik 1000-it pilersinneqartarnissaat pisariaqartoq. Naalakkersuisut tamanna eqqortutut angusariaqartutullu isumaqatigalugu oqaatigissavaat. Sulisitsisut suliffinnut sungiusarfissanut tapiissuteqartarnerat aaqqissuussineruvoq pitsaasoq. Nunatsinni sulisitsisut tamarmik tapiissuteqartarput, siunissami tapiissutit sulisitsisunut ilinniartuutilinnut qanoq agguaanneqartarnissaat qulaani taaneqartumi suleqatigiissitaliami suliareqqinneqassaaq.

 

Taavalu Atassutip oqaaseqartuanut imatut immikkut oqaaseqalaarusuppunga. Tassani taaneqarpoq aningaasatigut kingunerisassaat uani nassuiaammi erseqqissarneqarsimanngimmat. Kisiannili tassa tassunga akissutitut oqaatigisinnaavara massakkut atorfilittat sulitinneqarput, tassalu atorfilittat KANUKOKA-minngaanneersut, KIIP-iminngaanniit taavalu aamma Aningaasaqarnermut Pisortaqar­fimminngaanneersut taamatut naatsorsuineq aallartereersimavaat.

 

Atassutip aamma taavaa ilinniartitaarnermi pitsaassusissaq  taavalu aamma suliffinnik misiliisarnermik praktikeqartarnermut tunngasut. Tassani suleqatigiissitassap aamma suliassaasa ilagivaat ilinniartitsisut taavalu aamma aqutsisut taamatut pikkorissartuarnissaanni siunniussineq, taavalu aamma soorunami misiligaaffissat amerlanerulernissaat aamma suleqatigiissitaliat taakkua suliassaata pingaarnerpaat ilagivaat.

 

Inuit Ataqatigiillu oqaaseqartuanut imatut immikkut oqaaseqalaarusuppunga. Ujartukkassi ilagivaat atuartitsinermi atugassat kalaallisoortut imaluunniit kalaallisut suliarineqarsimasut. Tassani qujasariaqar­punga. Naalakkersuisut misissorusuppaat atortussanik sanaartorneq qanoq annertusarneqarsinnaaner­soq. Aningaasat kisimik aporfiupput, piumassuseqarluarpugut Naalakkersuisut tungaanit taassuma tungaatigut qimerluuilluarnissatsinnut.

 

Kollegiat aamma taaneqarput. Taanna kommunit pisussaaffigaat STI-mi ilinniartut kollegiani inissaqar­nissaat, ajornartorsiortoqarpat kommunini pisortaqarfik ikiorseerusuppoq.

 

Taavalu Kattusseqatigiinnut, assorujussuaq nuannerpoq tassani ilinniartitaanerup ullutsinnut naleqqussar­neqarnissaa erseqqissumik taasimagassiuk. Aammalu unititsiinnartartut amerlaqisut, tassani siunnersui­sarneq aqqutigalugu unitsitsiinnartut ikilisinnissaat tassa suliniutigalugu aallartereerparput, taavalu aamma suleqatigiissitaliap suliassaasa pingaarnerit aamma taanna ilagivaat, aammalu naatsorsuutigivarput immaqa siullerpaatut suliniarnerminni aallartitassaasa iluaniittoq, taavalu aamma ilisimatitsiumaartugut killiffitsinnik.

 

Kisianni una paatsuugaffigilaarpara allagartat nunani allani atorneqarsinnaanngitsutut taagassigit, isumaga najoqqutaralugu atorneqarsinnaapput.

 

Taavalu taamatut immikkut partiit oqaaseqartui oqarfigilaarsinnarlugit aamma eqqaaneqartut katitikan­nerlugit suleqatigiissitaliornissaq pillugu imatut nassuiaateqalaarusuppunga.

 

Nassuiaammi kaammattuutit aamma partiit Kattusseqatigiillu oqaaseqaataat Naalakkersuisut piviusunn­gortinniarlugit suleqatigiissitaliamik pilersitsinissaq siunnerfigisimasaat eqqaareerpara. Suleqatigiissitaliaq inuttalerniarneqarpoq inuussutissarsiutinik ilinniartitaanerit pillugit paasisimasaqartunik. Suleqatigiissitaliaq ukuninnga aallartitanik ilaasortaaffigineqassaaq: sulisitsisut, sulisut, ilinniartitaanermut ataatsimiititaliat, inuussutissarsiutinut ilinniarfiit aamma kommunit. Suleqatigiissitaliap ukiup ilivitsup imaluunniit ukiup aappaa qeqqanik sivisussusilimmik sulinissaaat Naalakkersuisut naatsorsuutigaat. Suleqatigiissitaliap siunnersuusiussavaa inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerit ilusilernissaat, ilinniartitaanerni Naalakkersuinik­kut anguniakkat uku anguniarneqarnissaat siunertaralugu, tassa erseqqissavara:

 

1:                         Ilinniartitaanerni ilinniagassanik pitsaassuseqarnissaq.

2:                         Ilinniartitaanermi ilinniakkat ataqatigiinnissaat.

3:                         Ilinniakkat aqqutigalugit piginnaasaqarluarnissaq aammalu ilinniarsimasut sulianut assigiinngitsunut ajornanngitsumik naleqqussarsinnaanerat.

1:                                                  Ilinniakkanik pilersaarusiornermi aningaasaliissutinik atorluaanissaq.

 

STI-mi ilinniartitaanerit pillugit nassuiaammi kaammattuutit partiit oqaaseqaataat kaammattuutaallu ilanngullugit suleqatigiissitaliap Naalakkersuisut pilersitassaata suliareqqissavai. Kaammattuutit suliareq­qinnerini ilinniarfiit, ilinniarfinni ataatsimiititaliat, sulisoqarnermi illuatungeriit, kommunit, KANUKOKA, Pisortaqarfiillu susassaqartut qanimut suleqatigineqassapput.

 

Taavalu aamma eqikkarlugu praktikkertarneq, suliffinnik sungiusarfissaqarneq pillugu imatut oqarusup­punga. Partiit ataasiakkaat Kattusseqatigiillu saqqummiussaasa oqaaseqarfigineranni inuussutissarsiuti­taarniarlutik ilinniagaqartut ilinniarnerminnut atatillugu suliffinik sungiusarfissaannik amerlanerusunik pilersitsinissaq taaneqarpoq.

 

Naalakkersuisut suliffinnik sungiusarfissanik amigaateqarneq qaangerniarlugu suleqatigiissitaliaq ukioq 1999 naatinnagu siunnersuuteqaqqullugu qinnuigussaavaat. Suliffinnik sungiusarfissanik amigaateqarneq Naalakkersuisut qaangerniagassatut imaannanngitsutut nalilerpaat. Ajornartorsiutip taassuma qaangerni­arnerani sulisitsisut kiisalu pisortaqarfiit arlallit suleqatiginissaat pisariaqarpoq, soorlu sanaartugassat annertunerusut pilersaarusiorneranni suliffinnik sungiusarfissanik pilersitsisinnaaneq Naalakkersuisut misissugassaqqissutut nalilerpaat. Naalakkersuisut aamma misissorusuppaat pisortaat aamma namminer­sortut suliffeqarfiini suliffiit sungiusarfissat amerliniarneqarnissaat.

 

Taavalu aamma naggataatigut ilinniarnermik taamaatiinnartartut amerlavallaarneqarnerannut tunngasu­mik, imatut ilassuteqarusuppunga: Ilinniartut amerlavallaat ilinniakkaminnik taamaatitsinerat Naalakker­suisut immikkut suliniuteqarfigilerpaat. Naalakkersuisut suliniuteqarnerminni aallaavigaat Inatsisartut 1998-imi ukiakkut ataatsimiinneranni saqqummiunneqartoq, ilinniartitaanermik inuussutissarsiutinullu paasissutissiisarnermik ilitsersuisarnerlu pillugit nassuiaat. Nassuiaat aallaavigalugu suleqatigiissitaliat pilersinneqarput. Maannalu siunnersuisarnerup pitsanngorsaavigineqarnissaa pilersaarusiorlugu.

 

Siunnersuisartussani immikkut ilinniartitsineq aqqutigalugu siunnersuisarnerup pitsanngorsarneratigut ilinniakkaminnik taamaatitsisartut ikilisarniarneqarput. Ilinniakkamik aallartitsin-nginnermi piumasarisaa­sunik naammassisinnaaniarluni ilinniarsinnaanermik illoqarfimmik najukkamik periarfissiisarneq Naalak­kersuisut aamma siunniuppaat. Qujanaq.

 

Jørgen Wæver Johansen, Siumut:

Qujanaq. Partiini oqaaserineqartut assigiinngitsut amerlasuutigut oqariartuutaat isumaqatigaakka, taamaattorli isumaqarpunga aamma immikkut maluginiagassaqartugut. Tassalu STI-imi allaffissornermut ilinniaqaqartunut STI /HK-mut tunngassuteqartut

 

Tamatta nalunngisatsitut kisitsisit Kalaallit Nunaanni natsorsueqqissaartarfimmeersut misissoraanni takuneqarsinnaavoq, inuit HK-mut ilinniarsimasut suliffissaaleqisut katillugit Nunatsinni 124-iummata, agguaqatigiisillugulu kisitsit taanna ukiuni kingullerni ukiumut 10 %-imik annertusiartorluni.

 

Nalunaarusiaq sukumiisoq matumani saqqummiunneqartoq misissoraanni ilanngullugu takuneqarsinnaa­voq STI-imi ilinniartut 1027-iusut akornanni, 367-it STI / HK-imi ilinniartuummata. Tassa ilinniartut quliugaangata, sisamat STI / HK-imi ilinniartuupput. Naak, nalunngikkaluaripput taamatut ilinniagaqarsi­masut arlaqaqisut suliffissaaleqilereersimasut. Soorunami immikkortumi tassani naammattunik ilinniarsi­masunik peqalersimanerput annertuumik nuannaarutissaraarput. Aammami tamanna Namminersornerul­luni Oqartussanerup atuutilersimanerata iluatsilluarsimaneranik takussutissaammat.

 

Aamma nalunngilarput ilinniartut 367-iusut akornanni amerlaqisut angusaqarluarnertik aqqutigalugu allaffissornerup iluani atorfininngikkunik, taava qaffasinnerusumi ilinniagaqalerumaartut. Tamanna aamma ajunngilluinnarpoq, taamaattorli aamma puiussanngilarput angusarissaanngitsoq ataasiinnaanavianngim­mat. Inuillu taakku ilinniagaqareersimangaluarlutik suliffissaaleqilersinnaanissaat periarfissaqarluarpoq. Aammalu ilinniaqqinnissaannut periarfissat angusarissaarsimannginnerat peqqutaalluni ingerlariaqqinnis­saannut periarfissat annikillutik, tamanna pissusissamisuunngilaq, tamanna aaqqivigineqartariaqarpoq.

 

Taamaattumik Naalakkersuisunut kaammattuutiginiarpara suleriaqqinnissaminni ilanngullugit nalilersui­nerminnut ilaatissagaat, annertunerusumik ilinniarneqarsinnaasunik aqutsinerup ataqatigiinnerusumik siumut isigaluni minnerunngitsumillu Nunatta pisariaqartitaanut naleqquttumik qanoq iliornikkut pitsaa­nerulersinneqarsinnaanersoq. Taamaaliunngikkuttami qularutigineqarsinnaanngilaq tamanna suli annertu­nerusumik siunissami ajornartorsiutaalersinnaammat. Tamannalu pinngitsoortittariaqarparput Nunatsinni­mi tamatta pisariaqartinneqarpugut.

 

Olga Poulsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Uaniuna Siumup oqaaseqartuanut Rut Heilmannimut tapersiutiginiarlugu oqaatigerusukkiga, KIK-p tassani suleqatigiissitaliami peqataatinneqarnissaa, kisianni qujanartumik Naalakkersuisuminngaanniit oqarfigineqarpugut taanna pilersaarutinut ilaasoq.

 

Taava oqaaseqaatitsinni, kalaallisuinnaq oqaasillit ilinniarsinnaanerannik siunertaqartumik oqariartuute­qarneq imannak paasivarput uagut: Qanorluunniit kalaallisuinnaq oqaaseqaraluaruit taava periarfissinne­qartariaqarputit aamma kalaallisuinnaq atuarlutit Nunatsinni ilinniarsinnaanissat. Taamaattumik nuan­naarutigisariaqarparput Naalakkersuisoq, soorlu uagutsinnut inuiaqatigiinnut oqariartorpoq aamma kalaallisuinnaq oqaaseqaraluaruilluunniit allatulli pisinnaatitaaffeqartutit ilinniarnissannut. Taanna tusarlu­arnarpoq, neriuppugut aamma soorunami aningaasat Nunatsinni atugassarititaasut malinnaatillugit aamma taanna ineriartortinneqarumaartoq.

 

STI /HK Jørgen Wæverip eqqaasaanut tunngatillugu isumaqatigivara taanna pilersaarusiorneqarnerusin­naasoq HK-mut tunngatillugu, kisianni aamma ugguuna pilersaarusiornikkut ilaatinneqarsinnaasoq soorlu allaffissornermi HK-ni suliaqartuni imaluunniit HK-ngoreersimagaanni soorlu Overassistentit imaluunniit fuldmægtigit, tamakkununnga HK-mi/STI-mi ilinniarsimasut annertunerusumik pilersaarusiukkamik tamakkununnga ingerlateqqinneqarsinnaasarnissat, taanna aamma suliniutinut ilanngunneqartariaqarpoq.

 

Maliinannguaq Markussen Mølgaard, Inuit Ataqatigiit:

Tassa una oqallisigisaq ukiorpassuanngortuni oqallisigineqarpoq, aammalu tupinnanngilaq pingaaruteqa­qimmat tamatsinnut. Jørgen Wæver Johansenip oqaasiinut Inuit Ataqatigiinnin-ngaanniit tamakkiisumik taperseerusuppugut. Tassa ukiuni kingullerni aamma uagut Inuit Ataqatigiinninngaanniit taanna ujartortar­simagatsigu pilersaarusiorluakkamik ilinniartitaanerit STI-ginnaanngitsoq  kisianni tamaasa ataatsimut isigalugit pingaarnersiornissaat, tassami sumut iluaqutaassava ilinniartorpassuit nuannaarutigigutsigit naammassisut suliffissaqartinnagillu.

 

Taamaattumik suut siunissami Nunatsinni pisariaqartinnerlugit nalilersorluarlugit tunngaviusumik ilinniarfiit piorsarnissaat taanna avaqqunneqarsinnaanngilaq siunissami. Tassunga ilanngullugu aamma nuannaaru­tissaavoq isumaqarpunga uani kommunit ingammik minnerusut annilaanngatigiuarsimasaat una qulaaninn­ganniit naalakkerneqarlutik STI-mi ilinniarfitik matoorarneqassasut, taanna assorsuaq aarleqqutigineqar­simavoq.

 

Taamaattumik uani tamanna pinaveersaarneqarluni, kisianni kommunit qanimut oqartussaaqataatillugit siunissami pilersaarusiornissat taakkua assorsuaq orniginarput, aammalu una avaqqunneqarsinnaanngit­soq tassaavoq, kommunit qanitariit aammalu suleqatigiit, tassa nunap immikkoortuini nalunngilagut kommunit suleqatigiiffeqartut, taakkua iluini aamma suleqatigiittarnissaq eqqartorneqalereerpoq.

 

Aamma soorlu Qeqertarsuup Tunuani kommunit suleqatigiiffiat assersuutigiinnarlugu. Ilinniartitaanikkut nalunngilarput illoqarfiit ilaat tattoqisaaffioqisut inissatigut, taamaattumik siunissaq tamanut pitsaasoq aammalu akuerineqarsinnaasoq ingerlassappat, taakku suleqatiginnissaat, aamma pisortaqarfimminn­gaanniit suleqatigilluarnissaat pinngitsoorneqarsinnaanngilaq.

 

Inissanut tunngatillugu uani nalunaarummi erseqqilluinnartoq unaavoq, illoqarfinni eqiteruffiusuni aammalu immaqa takorloorneqartumi siunissami suli eqiteruffiusussani, brancheskolet eqqarsaatigalugit inissaale­qineq annertoorujusuuvoq. Ilaatigut oqaatigineqarpoq Nuummi inissiat 41-it avataani attartorneqartaria­qartut, taavalu aamma naatsorsuutigineqartoq ukiuni tulliuttuni suli maanga ilinniariarusuttut, tassa naluneqanngitsutuut Nuummi ilinniarfiit tassaapput amerlaqisut sivisunerusumik ilinniarfiusartut. Taakkulu qujanartumik aamma kissaatigineqarnerusarput, GU-tut amerliartorput.

 

Taamaattumik siunissami inissaqarnikkut aamma ajornartorsiorneq taakkunani ajortartorsiorfioreersuni imaaliaallaannaq katattussaanngilaq. Taamaattumik aamma oqaatigineqarpoq ilaatigut pilersaarutigine­qartoq siunissami GU-tut Nuummi tiguneqartut amerlinnginnissaat siunertarineqartoq. Taavalu taakku­nunnga immaqa iserniaraluartut Aasiaannut imaluunniit Qaqortumut innersuunneqartassasut, kisianni aamma nalunngilarput inissaaleqineq taakkunani illoqarfinni imaannanngitsoq.

 

Taavalu immaqa ilaatigut brancheskolet tassani inissinneqarsimallutik, kiisalu nutserisunngorniat ilinniarfi­at Sisimiunut nuunneqarnialersaarpoq, inissaaleqineq maani pissutaalluni. Kisianni aamma nalunngilarput Sisimiuni inissaaleqisoqartoq. Tassa tamakkua imminnut qanoq ataqatigiissaarluakkamik siunissaq eqqarsaatigalugu aaqqissuuneqarnissaat pisariaqarluinnarpoq.

 

Ilaatigut oqaatigineqartut ilagivaat Ilulissani SPS-ertut, tassa inunnik isumaginnittunngorniarnermi ilinniartut atuaqatigiit ataatsit, Sisimiunut aallartinneqartariaqarsimasut, inissatigut ajornartorsiuteqarneq pissutaalluni. Aammalu taassuma ilinniakkap ukiumik affarmik ilaneratigut aamma sivitsorneratigut tattoqisaanneq aamma annikillinavianngitsoq.

 

Misissuinerit takutissimasaat tassaavoq, amerlaqisut ilinniakkaminnik uniinnartarnerannik aamma inissaaleqineq apeqqutaaqataalluinnaqqissaartoq. Aammalu ilinniartut naammagittaalliutigisartagaat annertooq tassaavoq, aappatik, meeqqatik iligisinnaaneq ajoramikkit, aammalu taamaalillutik uniinnar­tariaqartarlutik.

 

Taamaattumik tamakkorpassuit ilanngullugit nalilersorneqarnissaat siunissami aaqqissueqqinnissami aamma suleqatigiissitami pisariaqarluinnarpoq. Soorunami siunnersorteqarnissaq taanna pinngitsoorne­qarsinnaanngilaq, pitsaasumik siunnersorteqarnissaq, Naalakkersuisup oqarneratuut taanna isumaqatigi­naqaaq, kisianni sumut iluaqutaassava siunnersorneqarluaraanni iluamillu inissaqarnani ilinniarfigisami.

 

Taamaattumik tamakku aammalu illoqarfiit ilumut siunissami eqiteruffiusut eqiteruffiuinnassanersut nalilersoqqinneqartariaqarput, tamatumani naak immaqa ilinniarfiit pigineqareeraluartut, kisianni inissati­gut sanaartoqqinissakkut aningaasarpassuit aamma atorneqartussaapput, uffa massa illoqarfiit ilaanni inissaaleqineq ajornartorsiutigineqanngilluinnartoq, aallat inissarpassuit naparliinnartut inoqaratik, qujanaq.

 

Augusta Salling, Atassutip oqaaseqartua:

Aningaasatigut kingunissaasa misissorneqalersimaneri qujassutigaarput nalunaarutigineqarmat. Aaqqis­suussineq pitsaasumik iluarsartuunneqassappat aningaasanik malitseqassasoq tamanna qularnanngilaq. Tassami inissaqarniarnikkut allatigullu ajornartorsiuteqartoqassappat qanorluunniit pitsaatigisumik aaqqiisoqaraluarpat ajornartorsiutit aamma takkuttuaannartussaammata. Taamaattumik tamakku uagut pingaartillugit kissaatigisimavarput aningaasaqarnermut tunngasortai aaqqinneqallaqqullugit.

Siumup oqaaseqartuata aappassaaneerneqannginnerani ataatsimiititaliamut ingerlatinneqarnissaanik kissaataa uagut aamma taperserumavarput.

 

Taavalu Jørgen Wæver Johansenip eqqaasaanut tunngatillugu, tassa ilinniakkamut ataatsimut amerlaval­laat ilinniagaqarsimalertarnerat aamma ajornartorsiutaalertartoq, tassunga tunngatillugu ima oqarusuppu­gut: Taamaattumik pingaartorujussuuvoq paasititsiniaanerup, ilinnialersussanut siunnersuisarnerup nukittorsarneqarnissaa annertunerusumik, tassami ilinniarusuttut taakkua pinngitsaalisinnaanngilagut ilinniakkamik aalajangersimasumut sangussanngitsut, kisianni siunnersorneqarnermikkut aamma immaqa ilinniagassamut allamut qinersisinnaassapput, pitsaanerusussaq takusinnaalerunikku.

 

Mogens Kleist, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Kattuseqatigiinniit nuannaarutigissavarput Ilinniartitaanermut Naalakkersuisup taakkartormagu kollegieni ajornartorsiutit inissaaleqinermi ikiuussinnaaneq, kisiat aamma oqaatigisariaqarpara aatsaannguaq oqaatigineqartoq, ilinniarnermi STI-mi atuarsimasat allagartaat Danmarkikkuni atorsinnaanngillat ilarsui nunanilu allani. Annikippallaaqqaat, socialmedhjælperi Danmarkimi atorfinissinnaanngilaq, taanna eqqaamassavarsi, assigiinngitsuupput STI-p iluani ilinniarsimagaluaraanni Danmarkikkunni atorneqarsin­naanngitsut, taamaattumik politikkikkut anguniakkat ilinniartitaanermut tunngatillugu isumaqarpunga aamma ataatsimiititaliami sukumiisumik aamma eqqartorneqartariaqassasut aammalu EFG-mi, takkua EFG taanna STI-lu assigiinngitsuupput eqqaammassavarsi. EFG-imi taakkua Danmarkimi mesterlærlin­git malillugu ruujorilerisutut naammassisimasut taakkua Danmarkimi atorfinissinnaapput, kisiannili STI aqqutigalugu taakku ilinniarnerat aamma allaapput, najoqqutat assigiinngitsut toqqammavigalugit. Imaanngitsoq tamarmik Danmarkimi atorsinnaanngitsut nunanilu allani. Ilaat atorsinnaapput soorunami.

 

Kommunini mikinerusuni taakkartuutigineqartut isumaqarpugut tungitsinninngaanniit imaattoq aamma naliliiffigineqarnissaannut kommunit mikisut taamatut atuarfeqarfinnik brancheskolinik imaluunniit STI-p atuarfiinik taamatut tigusivinnissaannik tunngatillugu naliliiffigineqartariaqartut taakkua aamma inissaqar­titsinermut tunngasunut qanoq inissisimassanersut.

 

Taamaattumik aatsaanguaq taakkartorneqartut Siumukkunninngaanniit Jørgen Wæverip oqaatigisaa 124-t suliffissaaleqisutut naatsorsorneqarsimasut Nunatsinni naluneqanngitsoq, tassa imaappoq ilinniarti­taanermut tunngatillugu qanorluunniit amerlatigisunik ilinniartitsigaluarutta pappiarattaarsimagaluarpata aamma killeqarput tigusinnaanissaat, kisiannimi inuttut aamma assigiinngitsorparujussuit pissutaasinnaap­put taassuma tungaatigut, kisiat tassa tungitsinninngaanniit oqatigissavarput, assigiinngitsut aaqqinniarne­qartussaapput, politikkikkut ilinniartitaanermut anguniakkat taavalu aamma taamatut kommuninut tunniussiniarutta oqartussaafeqarfinnik, brancheskolinillu assigiinngitsunik, taava aamma pingitsooratik aningaasartaat ilaasariaqarput, aamma taakku pingaaruteqarput. Isumaqarpungalu ukiuni tulliuttuni taamatut atuarfeqarfinnik Namminersornerullutik Oqartussaninngaanniit oqartussaaffinnik tunniussini­araanni pappiaqqat arlallit aaqqinneqartariaqarput, misigissanngilarpummi taakkua tunniutereerutsigit oqartussaaffeqarfiit, taava kommunit Namminersornerullutik Oqartussaninngaanniit piumasaqaateqalis­sasut ukua aaqqinngimata aaqqittariaqarpagut.

 

Annertunerusumik tassunga oqaasissaqanngilanga, neriuutigalugu ataatsimiiitaliamut ingerlaqqinnissaanni eqqartorneqarumaartoq, qujanaq.

 

Ruth Heilmann, Siumup oqaseqartua:

Qujanaq, tassa siullermik Naalakkersuisut akissuteqaataanut assorsuaq qujavugut, tassa Siumumiit oqaaseqaatigut ilassilluarneqartut tassani malunnarmat, aamma annerusumik uani Siumumi annertuumik oqaaseqareernikuugatta aamma ilaatigut partiit allaninngaanniit taperserneqarlutik,  taanna aamma partiit taamatut tapersiinerat assorujussuaq Siumup tungaanninngaanniit nuannarutigaarput.

 

Uani Naalakkersuisut suliniutinik aallartereersunik saqqummiinerminni ilaatigut unitsitsiinnartartut ikilisarneqarnissaannik aallartitsereersimalluni suliniuteqarnera, taanna aamma isumalluarnartutut Siumumiit isumaqarfigaarput, aammalu ilaatigut Maliinannguup eqqaasaa STI-qarfiit, aap, ilumoorpoq STI-qarfiit kommunit ilaatigut annertuumik aningaasartuuteqarfigalugu piorsarsimasaat, taakku aamma atorluarneqartariaqarput, ilaatigut tamakkiisumik atorneqanngillat, aammalu ilinniartut inissaqartinniarne­qarnerat taanna eqqarsaatigalugu neriuppunga aamma uanga, illoqarfinni inissaaleqiffiusunut annertuumik STI-mik soorunami piorsaaneq taanna pingaaruteqarpoq, kisianni aamma inissat, inissaqarnissaq eqqarsaatigalugu tassuuna iluarsartuuseqqinnissaq taanna isumaqarpunga eqqarsaatigineqartariaqartoq, ilooqarfiimmi ilaat inissaqartitsimmata, aamma tassuunakkut piorsaavigineqarnissaminnut utaqqiinnarlu­tik.

 

Uani oqaatigineqartut ilagivaat aamma Augusta Sallingip Atassumminngaanneersup oqaatigaa, tassa uagut ilaatigut Siulittaasoqarfimminngaanniit allaffigitippunga tassa taamatut nassuiaammik saqqummiiner­mi piumasaqaataanngitsoq ataatsimiititaliamut uterteqqinneqarnissaa, kisianni uagut Siumuminngaanniit taamatut kissaateqarsimavugut aammalu una Atassummingaanniit taanna massakkut taperserneqarluni, taamaattumik tassuunakkut takusinnaagakku amerlanerusut kissaatigigaat ataatsimiititaliamut utertinne­qarnissaa, taanna aamma anngaassutigineqarmat naatsorsuutigissavarput ataatsimiititaliami sammeqqin­neqarnissaa.

 

Taamatut ilaatigut aamma Mogens Kattusseqatigiinninngaanniit tulliani pisassaq iserfigilaarlugu oqaase­qarmat isumaqarpunga immikkoortoq 10-mut tunngasorujussuarmik oqaaseqartoq, tassa tassani annerusumik oqaaseqarfigininganngilara, oqaasissatsinneereermat ilaatigut tassani eqqaaneqartoq.

 

Per Berthelsen, Siumut:

Oqaaseqartut ersarivissumik taakkartorpaat ataatsimiititaliamut ingerlateqqillugit oqaluuserisassat assigiinngitsut. Tassani Jørgen Wæver Johansenip Siumuminngaaniit taasaa eqqorluinnarpoq, tassalu mianersuutigisariaqartoq ataasiinnavimmut sammivimmut ilinniartitsivallaalinnginnissaq, taamaalillunilu immaqa suliffissaaleqinermut ilinniartinneqarsinnaaneq, taakkua ulorianartuupput.

 

Augusta Sallingip Atassumminngaanniit taavaa ersarinnerusumik annertunerusumillu pitsaanerusumillu siunnersuisarnerup piorsarneqarnissaa, Ruthillu Siumuminngaaniit taallugu pinngitsoortinniartariaqartut maani ilinniarnerup ikerinnaani unerartarnerujussuit.

 

Tassunga atatillugu ataatsimiititaliami aamma kaajallatseqqitassatut iluatigilugu taalaarumavara ilaatigut maani illoqafimmi ingerlanneqartoq, tassalu atuartut atuarnermi nalinginnaasumi atuarfimmi naammas­sereerlutik aninerannit ingerlariaqqinnissaata tungaanut aaqqissugaasumik ataqatigiissagaasumillu attaveqartarneq. Taanna isumaqarpunga Nunatsinni suli annertuumik amigaataasoq ilaatigut uagut immaqa inuiaqatigiinni aaqqissugaanerput patsisaalluni annertuumik atuarfimminngaaniit aninerminnit ingerlariaqqinnissap tungaanut ikerinnarmiitittarpavut inuusuttorpassuit.

 

Inuusuttorpassuit tamakkua pisariaqartippaat suli inersimavusimmut ikaarsaarneq ajoramik tamatuma nalaani, suli aaqissugaasumik ingerlanneqartumut isertinneqartarnissartik, taamaattumik isumaliutissiissu­titut ingerlatikkumavara ataatsimiititaliami kaajallateqqitassatut qanoq iliorluni aaqqiisoqarsinnaasoq, ilaatigut tassani innersuussutigalugu maani illoqarfimmi ingerlataareersoq, tassa atuartut atuarfimmi naammassinerminni aaqqissugaasumik namminneq annertunerusumik  eqqarsaatigeqqitariaqanngisamin­nik aaqqissuunneqarnissaat suli inuiaqatigiinnut atorfissaqartinneqarlutik kaammattorneqarlutillu attave­qartariaqarnerminnut.

 

Neriuppunga tamanna aamma saqqummiunneqartoq ataatsimiititaliami kaajallatseqqinneqarluni suleqqin­nissamut isummersuutaajumaartoq.

 

Olga Poulsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:  

Naatsuaraaqqamingunga, tassa taannajuna nassuiaatip ataatsimiititaliamut uterteqqinneqarniarnera taanna isumaqartunga, taamatut atorneqarsinnaanngilaq, uterteqqinneqarluni arlaatigullu iliorfigineqarluni. Kisianni ataatsimiititaliami uagut taanna nassuiaat tunuliaquttatut peqqussusiornissatsinni atorsinnaavar­put, kisianni nassuiaat taanna allanngortitersinnaanngilarput imaluunniit itisilerluguluunniit imaluunniit arlaatigut susinnaanngilarput. Nassuiaatitut tigoreerparput aammalu tusaatissatut akuerereerlugu.

 

Mikael Petersen, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq:

Tassa ilisimatitsissutigissavara aatsaannguaq Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuata tamannarpiaq aamma oqaatigimmagu. Oqaluuserisat uani suut pineqarnersut eqqaamaqqulaassavara Inatsisartunut. Naalak­kersuisut STI pillugu nassuiaataat nassuiaataavoq ullumikkut pissutsit qanoq innerannik aammalu tassani eqqarsaatit suunersut Naalakkersuisut tungaaninngaanniit qanorlu iluseqarnersut ilanngullugu nassuiaa­taalluni. Massakkut kisianni tikinneqartussaavoq inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerit inuussutissarsiuti­nullu tunngatillugu pikkorissartarnerit pillugit peqqussutissatut siunnersuut, tassani aamma eqqartorneqar­tussat ilaatigut pulaffigillataarneqarmata uani annertuumik. Taamaattumik suliassat akisussaaffiillu suut pineqarnersut eqqaamalaartariaqassavarput.

 

Johan Lund Olsen, Inatsisartuni Siulittaasoq:

Taavalu maannakkut Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu naalakkersuisoqnagga­taarutaasumik oqaaseqassaaq. Oqaatigeqqissavaralu tassa erseqqissaqqiinnarlugu tassa nassuiaatit soorlu issuarneqareersutuut Siumut oqaaseqartuaniit tassa piumasaqaataan-ngilaq nassuiaataammat ataatsimiititaliamut aamma innersuunneqarnissaa. Taamaattumik Kultureqarnermut Atuartitaanermullu ataatsimiititaliap siulittaasuata aamma erseqqissaatigisaatut, tassa imaappoq isumassasiorfigineqarsinnaa­voq suliap tullissaanut ingerlaqqilerutta, tassa immikkoortoq 10-mi sammisussaassavarput peqqussutis­satut siunnersuut, tassanilu ullumikkut eqqartorneqartut aamma atorneqarsinaajumaassallutik.

 

Lise Skifte Lennert, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu naalakkersuisoq:

Tassa naatsunnguamik ukua kingulliullutik oqaaseqartut oqaaseqarfigilaassavakka. Siullermik Jørgen Wæver, Siumuminnganniik tassani STI HK-p iluani eqqartukkatit, ilumoorpoq ajornartorsiut taanna eqqumaffigivarput, kisiannili aamma sulissutigineqarpoq taamatut ilinniagaqareersimasut  HK-mi qaavatigut ilinniagaqaqqittarnissaannut aaqqissuussinissaq, tassa imaap­poq taamatut ilinniagaqareersim­sut periarfissinniarneqarput ingerlaqqinnissaannut.

 

Taava Olga Poulsen -ip Inuit Ataqatigiit tapersiutaa KIK-mut tunngasoq aamma tusaatissatut tiguara maluginiarlugulu tassa taanna tapersiutitut aamma qujanarmat.

 

Maliinannguaq Mølgård Markussen, Inuit Ataqatigiit aamma Jørgen Wæver -mut tapersiutaa aamma tassani uanga aatsaannguaq Jørgen Wæver-mut oqaatigisakka innersuussutigissavakka.

 

Taavalu aamma kommunit imminnut qanigiittut suleqatigiittarnissaannut aamma oqaatsitit taperserlugit, aammalu inissaaleqinerup unitsitsiinnartarnerullu imminnut ataqatigiinnerat aamma tassani oqaatsitit ilumoorput, taavalu aamma eqqumaffigivarput soorunami taanna ilinniagaqartut inissaaleqinerat ajornar­torsiutaasoq aammalu imaannaanngeqisoq  taanna ajornartorsiut aammalu suliniuteqarpugut aaqqiinissa­mik aamma kommunit suleqatigalugit.

 

Augusta Salling, Atassut aningaasatigut kingunissaa uteqqikkakku taanna maluginiarpara taavalu aamma una tapersiinerit ataatsimiititaliamut ingerlateqqinneqarnissamut tapersiinerit aamma maluginiarlugu.

Mogens Kleist Kattusseqatigiit kolligianut tunngatillugu aamma taanna Maliinannguamut oqaatigeriigara innersuussutigiinnassavara tassani. Taavalu aamma tassunga eqqumaffigivara Jørgen Wæverimut HK-mi ilinniartut imaluunniit naammassisimasut amerlavallaalernerata killilerneqarnissaa ujartorakku.

 

Taavalu Ruth Heilmann Siumut, taamatut aamma inissat eqqaagakkit amigaatigineqarnerat aamma taanna allanut aatsaannguaq taasannut kolligiaqarniarnermut tunngatillugu oqaatsikka innersuussutigissa­vakka.

 

Per Berthelsen Siumut taanna aamma ataasiinnavimmik sammiveqarluni ingerlatitsiniarneq uparuarakku taavalu aamma innersuutigalugu uneratarnerit taamatut assersuummik saqqummiussillutik aamma tusaatissatut tiguara unerartarnerit qanoq pinngitsoortinniarneqarsinnaanerannut.

 

Taava naggataatigut partiit Kattusseqatigiillu saqqummiussaannut sukumiisunut akuersaartunullu naalakkersuisut qujassuteqarusupput. Siumup piumasaraa nassuiaat Inatsisartut Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaani oqaluuserineqarnissaa, kisiannili aat­saannguaq tassa paasitinne­qarpunga taamatut nassuiaatit pineqartillugit atorneqarajuttartoq imaluunnit nalinginnaasumik suleriaaseq imaattoq Udvalgip suleriarnermini isumassarsiorfissatut atorsinnaagaa. Tassalu taamaalillunga innerssuu­tigivara taamatut pisoqarnissaa.

 

Johan Lund Olsen, Inatsiartut siulittaasuat:

Tassa taamaalilluta ullumikkut immikkortoq 11 naammasisinnaanngorparput tassalu STI-mi ilinniartitaa­nerit pillugit nassuiaat taamatut partiinit assigiinngitsunit Kattuseqatigiinniillu oqaaseqarfigineqarluni naammassineqarpoq.