Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 29-1		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Pingasunngorneq 19. maj 1999 nal. 13.15

 

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 29

 

 

Naalakkersuisut peqquneqassasut Inatsisartut ukiakkut ataatsimiinissaannut nioqqutissia­nut tamanut Danmarkimut nunanullu allanut nioqqutigineqartussatut assartorneqartussa­nut nassiunneqarnerinut akiligassanut akitsuutip atorunnaarsinneqarnissaannik siunner­suut.

(Inatsisartuni ilaasortaq Jørgen Wæver Johansen)

 

 

Ataatsimiinnermi aqutsisoq: Johan Lund Olsen, Siulittaasoqarfimmi Siulittaasoq:

 

Jørgen Wæver Johansen, Siumut:

Qujanaq. Inatsisartut suleriaasaanni ' 30 immikkortoq 3 innersuussutigalugu matumuuna siunnersuutigaara Kalaallit Nunaanniit Danmarkimut nunanullu allanut nioqqusiat avammut nioqqutigineqartussat, assartorneqartussat nassiunneqarnerinut akiligassanut akitsuutip tamanut atorunnaarsinneqarnissaannik naalakkersuisut Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuuummik saqqummiusseqqullugit pisussaatinneqassasut.

 

Naalakkersuisuttaaq pisussaatinneqassapput siunnersuummi taamaattumi Inatsisartut 1999-mi ukiakkut ataatsimiinnissaanut saqqummiusseqqullugit.

 

Siunnersuutima tunngavigaa Nunatta nioqqusianik avammut nioqqutigineqartussanik nassiun­nerini akiligassamut akitsuusiivigineqartarnerat isumaga naapertorlugu naapertuuttuunngimmat, ilami immitsinnut pamiutsigut kiinertut ippoq, nioqqusiammi taakku tassaapput Nunatsinnut aningaasanik isertitsissutaasartut. Aningaasanik isertitat taakku inunnut suliffinnik pilersitsisar­put inuillu taakku isertitatigut taakkunatigut Landskarsimut akileraartarnermikkut iluaqusersuiqa­taasarlutik.

 

Taamatuttaaq iliornerup kingunerissavaa tunisassiorfiutitta unammillernikkut inissisimalluar­nerulernerat, unammillernikkullu inissisimalluarnerunerup aqqutissiuutissavaa Nunatsinni tunisassiassat amerlanerusut nunanut allanut nioqqutigineqarsinnaanerat avammullu tunisassiari­neqarsinnaanerat.

 

1999-mut Aningasanut Inatsisikkut naatsorsuutigineqarpoq assartuinermut, nassiussinermut akiligassamut akitsuut 70,5 mio.-koruuninik Nunatta karsianut iseritsissutaanissaat. Naluneqann­gitsutut assartuinermi nassiussinermut akiligassamut akitsuusiisarneq nunaqarfinnut isorliuneru­sunullu aamma nunaqarfinniit isorliunerusuniillu assartuinermut tunngasut pillugit akit assigiit­tussaatitaanerat qulakkeerumallugu atortuulersinneqarnikuuvoq, Royal Arctic Line-mili ingerla­tat iluanaarniarfiusut iluanaarniarfiunngitsullu Royal Arctic Bygdeservice-ip pilersinneqarnerati­gut immikkoorsillugit ingerlatsivigineqalersimammmata takusinnaalersimavarput maannakkut assartuinermut tunngasut akitigut assigiittussaatitaanerata piuinnartinneqarneranut qanorpiaq aningaasanik atuisarnerluta.

 

Namminersornerusut aamma Royal Arctic Bygdeserviceip sullisinikkut isumaqatigiissutigisaat malillugu assartuinermut tunngasutigut akit assigiittussaatitaanerisa piuinnartinneqarnera 36,5 mio.-koruuninik akeqarpoq, Inatsisartulli ilassutitut aningaasaliissutissatut inatsisaat 1-mut tassunga tunngatillugu tamatumunnga immikkut 6,5 mio.- koruuninik qaavatigut qinnuteqarto­qarpoq.

 

Akitsuutikkuttaaq aningaasalersorneqartarpoq assartuinikkut tapersiivigineqartussatut toqqakkat taassumalu ukioumoortumik aningaasartai 10 mio.-koruunit missaani annertussuseqarlutik

 

Taamaalillugu takuneqarsinnaavoq akit assigiittussaatitaanerannut tunngasut assigiinngitsut tapersiissuteqartarnermullu aaqqissuussat allat, taakkuninnga atatiinnarniutaasut tassaasut 53 mio.-koruunit missaani annertussuseqartut. Tamaammat matumani pineqartut siunnersuummik saqqummiussinissara pissusissamisoortutut nalilersimavara, avammummi nioqqutigineqarnerup malitsigisaanik assartuinermi akiligassanut akitsuusiinikkut isertitat 16-17% -llu missaani annertussuseqartut pineqarmata.

 

Assartuinermi akiligassamut akitsuusiinikkut isertitat avammut tunisassiarisartakatsinni pisut, tassa 16-17%-llu missaani annertussuseqartut ukiumut 15 mio.-koruuni ataallugit annertussuse­qarput, siunnersuutigisatullu iliuuseqarnikkut tapersiisarnermut aaqqissuussinerit pioreersut ajornerulersinngikkaluarlugit akitsuut taanna avammut tunisassiarisartakatsinnut attuumassute­qartoq atorunnaarsinneqasinnaavoq, taamaaliornikkullu Kalaallit Nunaanni avammut nioqqute­qarfittut inuussutissarsiutinut atugassarititaasutigut pitsanngoriaammik kinguneqartussaalluni, tamatumalu peqatigisaanik avammut nioqquteqartarnerup annertulersinneqarnissaannik kaam­mattuutaasussaassalluni.

 

Taassumunnga tunngasukkut kinguneqaatissat pitsaasut erseqqmmata Inatsisartut siunnersoruma­vakka siunnersuutigineqartoq manna taperseqqullugu. Qujanaq.

 

Josef Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisoq:

Inatsisartunut ilaasortap Jørgen Wæver Johansenip Nunatsinnit Danmarkimut nunanullu allanut nioqqusiat annissorneqartut tamarmik usinik assartuinermi akit assigiissuunissaannut akitsuutaa­sa peerneqarnissaannik siunnersuutaa Naalakkersuisut suliaraat, tassungalu imatut oqaaseqaate­qassallutik:

 

Usinik imaatigut angallassinermi usinik assartuinermi akit assigiissuunissaannut akitsuusiisarner­mut inatsisitigut tunngavigineqarpoq Kalaallit Nunaannut, Kalaallit Nunaannit Kalaallit Nunaan­nilu usinik imaatigut assartuineq pillugu Inatsisartut peqqussutaat nr. 16, oktoberip 30-ani 1992-imi akuersissutigineqartoq.

 

Usinik assartuinermi akit assigiissuunissaannut akitsuusiisalernermut tunngavigineqarpoq taamanikkut nunaqarfinnut nunaqarfinniillu aammalu isorliunerusuni usinik assartuinermi assigiimmik akeqartitsinerup aningaasalersorneqarnissaa, tassa matumani Royal Arctic Line-imut kisermaassinissamik akuersissuteqarfigineqartut avataanni pissutsit.

 

Ullumikkut akitsuutitigut siunertarineqarpoq Nunatta karsianut isertitaqartarnissaq, tassa Nunatsinnut, Nunatsinnit Nunatsinnilu usinut assartukkanut akitsuutikkut. Nalinginnaasumik tupinnarpallaanngitsumik isumaqartoqartarpoq akitsuutikkut usinik assartuinerusinnaagaluarner­mut aporfiusoq, taamatullu aamma Nunatsinni inuussutissarsiornerup ineriatornissaraluanut akornutaasoq, aammalu Nunatsinni nunanilu allani tunisassiat akornanni piviusumik unammille­qatigiittoqarnissaa akornusersimaaraa.

 

Inatsisartunut ilaasortap siunnersuummigut nunanut allanut tunisatigut isertitaqartarnerup siuarsarneqarnissaanik siunertarisaa Naalakkersuisut pitsaasutut suleriaqqinnissammullu tunnga­vissaalluartutut isumaqarfigaat, tassami taamaaliornikkut aningaasartuutiviit tunngavigalugit akit pilersarnerat anguniagaammat. Taamaakkaluartoq siunnersuut naalakkersuinikkut aningaasaqar­nikkullu sunniutaasussanik imaqarpoq, sukumiilluinnartumik eqqarsaatersuutigineqartariaqartu­nik misissoqqissaarneqartariaqartunillu.

 

Royal Arctic Line Nunatsinnut, Nunatsinnit Nunatsinnilu usinik imaatigut assartuinissamut kisermaassisussatut akuersissuteqarfigisaavoq. Usit annertussusiat tunngavigalugu usit akissaat naatsorsorneqartarpoq, aningaasallu taakku qaavannut usinik assartuinermi akit assigiissuunis­saannut akitsuutit 18,13 %-iusut ilanngunneqartarput. Imaatigut usinik assartuinermi usinik assigiimmik akeqartitsinermut akitsuutit tamarmiusut 1998-imi 75 mio. kr.-it sinnerpaat. Taakkunannga Nunatsinnit annissukkanut usinik assigiimmik akeqartitsinermut akitsuutit 12 mio. kr.-it missaanniipput, aalisakkanit tunisassiaannarnut 10 mio. kr.-it missarluinnaanniillutik.

 

Usinik assartuinermi akit assigiissuunissaannut akitsuusiisarnerup tamakkiisumik atorun­naarsin­neqarnissaanik nalilersuilluni misissuineq, ilaatigut OECD-p nalunaarusiaani tikkuarneqartussa­tut naatsorsuutigineqartoq, nunanut allanut annissukkat immikkut akitsuusinnginneriniit naleq­qunnerusutut isumaqarfiginarneruvoq, tassa akitsuutip tamakkiisumik peerneqarnissaa.

 

Aamma ilisimatitsissutigineqarsinnaavoq nunanut allanut assartuinermi usit maannakkut akii Nunatsinnut assartukkat akiisa pingajorarterutigimmatigit. Taamaaliornikkut avammut nioqqutis­siortartut pitsaanerusumik inissisimareerput.

 

Atorunnaartsitsinerulli kingunerisussaavaa Nunatta Karsianut isertitassaagaluanik allatut ilillugit aningaasalersorneqartariaqalersussanik annaasaqarneq. Taamaammat Naalakkersuisut piffissami qaninnermi assartuinermi akit assigiissuunissaannut akitsuutip peerneqarnerata kingunerisassai nalilersorlugit misissoqqissaarniarpaat, tamatumani pissutsit tamarmik sukumiisumik paasineqar­nissaat siunertaralugu.

 

Tamakku Naalakkersuisut misissorluareerpatigit, Naalakkersuisut, usinik assartuinermi akit assigiissuunissaannut akitsuutit allanngortinneqarnissaannik imaluunniit atorunnaarsinneqarnis­saannik eqqarsaatersuutiminnik Inatsisartunut saqqummiussaqarumaarput.

 

Tommy Marø, Siumut oqaaseqartuat:

Inatsisartuni ilaasortap Jørgen Wæver Johansenip siunnersuutaanut imatut Siumumiit tapersium­mik oqaaseqaateqarusuppugut.

 

Siullermik Siumumiit oqaatigerusupparput ilumoormat nunatsinni nioqqutissanik avammut tunisassiat akitsuuteqartitaanerit nunatta avataanniit aningaasanik isaatitsiniarnitsinnut atatillugu naapertuutinngimmat.

 

1999-imi Aningaasanut Inatsisikkkut naatsorsuutigineqartukkut takuneqarsinnaavoq assartuiner­mi nassiussinermut akiligassanut akitsuut 70,5 mio.-it nunatta karsianut iluanaarutaasussaasoq, taakkunanngalu nunatta avammut tunisassiarisartakkaminut 12 mio.-it missaat isertitsissutigisar­lugit.

 

Siumumiit isumaqanngilagut akitsuutit nunatta avammut tunisartakkatta peerneratigut aningaasa­tigut annaasaqaatigissallugit, naak 12 mio.-it missaanik naleqassagaluartoq. Illua tungaanniilli isumaqarpugut akitsuutinik peersinikkut nunaqarput nunatta avataanniit aningaasatigut isaatitsi­nera pitsanngoriassasoq, tamanna namminersortunut nunattalu avataannniit suliffinnik pilersitsi­niartunut kajumissaataasalluni.

 

Nunarput tunisassiaminik avammut tuniniaanermini akitigut ullumikkut nunarsuarmioqatitsinnut unammillersinnaanera killeqareeqqaaq. Tamanna ullumikkut avammut tuniniaaniarnitsinni takoreerparput, taamaattumik Inatsisartuni ilaasortap Jørgen Wæver Johansenip siunnersuutaa Inatsisartunut ilaasortanut eqqarsaatigilluaqqussavarput.

 

Taamaattorli aamma Niuernermut naalakkersuisup akissuteqarnermini akitsuutip peerneqarnis­saata kingunerisinnaasaanik nalilersuilluni sukumiisumik misissuilluaqqaarnissaminik oqaase­qarnera ilalernartillugu. Taamaattumik Siumumiit Niuernermut naalakkersuisumut inassutigissa­varput ukiamut Inatsisartut ataatsimiinerata nalaanni akitsuutit peerneqarnissaat pillugit erseqqin­nerusumik saqqummiussaqarnissaa.

 

Augusta Salling, Atassut-ip oqaaseqartua:

Inatsisartuni ilaasortap Jørgen Wæver Johansenip nioqqutissanut avammut  nioqqutigineqartus­satut assartorneqartussanut nassiunneqarnerini akitsuutip atorunnaarsinneqarnissaanut siunner­suutaa Atassummi oqallisigereerlugu imatut oqaaseqarfigissavarput:

 

Atassutip suleqataaffigiumavaa nunatsinni tunisassiorfiit avammut niuernerminni unammiller­nikkut inissisimalluarnerulernissaasa aqqutissiuunneqarnissaat, tassami avammut tunisassiornis­saq siunertaralugu suliffinnik pilersitsiniartut pilersinniagaq akilersinnaasumik ingerlanneqarsin­naanersoq qularnaarniaqqaartussavaat, assartuinermilu aningaasartuutit assigiisaarinermi akitsuutip peerneratigut appartinneqarpata tamannalu nioqqutissiornissami allatigut aningaasar­tuutit qaffanneqarnerannik kinguneqassanngippat taava niuernikkut unammillersinnaaneq pitsanngoriartissavarput.

 

Atassutilli aamma nalunngilaa avammut nassiussinermi naligiisaarutitut akitsuutip peernerinaati­gut tamakkiisumik unammillersinnaaneq anguneqarsinnaanngitsoq, tassami avammut tunisassi­assanik suliaqarnermi amerlanertigut atortussat annertuut avataaninngaannit eqqunneqaqqaartari­aqartarmata, soorlu aalisakkanik avammut tuniniagassanik tunisassiornermi poortuutissat, taratsut il.il. tikiseqqaarneqaqqaartariaqartartut. Assartuinerlumi Danmarkimiit nunatsinnut, nunatsinniillu Danmarkimut akisoqaaq, tassami  Danmarkimiit nunatsinnut aammalu Danmarki­mit New Zealandimut ungasissuseq assigiipoq. Assersuutitullu oqaatigisinnaavarput, nassiussaq Danmarkimiit Nuummut nassiunneqartussaq 25 kubikmeteritut annertugisoq 24.000 kr.-inik akeqarmat, nassiussarlu taannarpiaq Danmarkimiit New Zealandimut nassiutissagaani 10.000-it inorlugit akeqarluni, nassiussarlu aamma taannarpiaq nunatsinnut Danmarkimut nassiutissagaani Danmarkimiit New Zealandimut nassiunneratulli akeqassalluni.

 

Taamaattumik avammut tunisassiassanik unammillersinnaanerunissarput anguniassagutsigu ilanngullugu tunisassiornermut atugassanik tikisitsiniarluni akit akitsuutillu assigiinngitsut aamma ilanngullugit misissorluartariaqarput.

Taamaattumillu Atassummiit inassutigissavarput nassiussinermi akit piviusut akitsuutitaqanngit­sut atuutitinneqalernissaasa periarfissai Markedsudvalgimi aammalu Akileraartarnermut Ataatsi­miititaliami misissorneqassasut ukiamullu ataatsimiinnissamut isummerfigisassanngorlugit saqqummiunneqassasut.

 

Maliinannguaq M. Mølgård, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Qujanaq. Nunatta avinngarusimanerujussuata illoqarfiillu imminnut ungasissiinnaasarnerisa kinguneranik ukiorpassuanngortuni nalimmassaanerit nammaqatigiinnermillu tunngaveqartumik aaqqissuussinerit ingerlanneqarput, taakkulumi pisariaqarluinnarsimapput akitigut atukkatigullu assigiinnerusumik atugaqartitsinissat tunaartaralugit.

 

Ukiuni makkunani nunatta aningaasatigut imminut napatikkiartuaarnissaannik eqqartuisalernit­sinni Inuit Ataqatigiinniit pisariaqarluinnartutut isigaarput aningaasatigut aaqqissuussaanitta nalilersoqqinnissaa, nunarpummi imminut napatikkiartussappat nunatsinni namminermi imminut pilersornitta avamullu niuernitta annertusarnissaa avaqqunneqarsinnaanngilaq.

 

Matumani apeqqummi Jørgen Wæver Johansen siunnersuuteqarpoq nioqqutissianik avammut assartuinermi akitsuut peerneqartariaqartoq. Inuit Ataqatigiinniit siunnersuut tunngaviatigut paasilluarparput, naalakkersuisullu akissutaat tapersersorlutigu, tassani oqaatigineqarmat taamatut atorunnaarsitsisoqassappat allannguisoqassappalluunniit misisueqqissaarnissat pingitso­orneqarsinnaanngimmata. Tassa taamatut iliornissap suut kingunerissavai, suut attorneqasssap­pat, attorneqartullu qanoq aaqqiivigineqassappat.

 

Siunnersuummi avammut tuniniaaneq taakkartorneqarpoq, apererusunnarporlu nunatta iluani tunisassiat nunatsinni namminermi angallannerat taanna qanoq isummerfigisariaqarneripput. Soorlu Inuit Ataqatigiinniit oqaatigereeripput nunatsinni aningaasat aniatiinnarnagit sapinngisa­mik kaaviiaartinnissaat pisariaqarluinnarpoq, tamatumani imminut pilersornitsigut aningaasaatit­ta nunatsinniiginnarnissaat angusinnaassagatsigu. Taamaattumik Inuit Ataqatigiinniit ilanngullu­gu misissullaqquarput nunatta avataanuunnaanngitsoq nunattali iluani nioqqutissanik imminut pilersornermi assartuinerit tamatumani aamma attorneqarsinnaannginnersut.

 

Inuit Ataqatigiinniit aamma pingaaruteqarluinnartutut avaqqunneqarsinnaanngitsutullu taarusup­parput nunatta avataaniit eqqussukkat akisunerujussuat, tamatumammi kingunerisarmagu nunatsinni inuuniarnerup kiisalu niuernerup inuutissarsiorullu akisunerujussua, aammalu taamaalilluni inuutissarsiutitigut nunatsinni siuarsaaniarnerigaluatta kigaallisimaartinneqarneru­jussuat. Tassami assersuutigiinnarsinnaavarput sanaartornerup akisunerujussua ilaatigut aallaave­qarmat atortussat assartornerisa akisunaerujussuannik, taassumallu kingunerisarlugu nunatsinni ukiumut sanaartugassatta annertunerusinnaagaluarnerisa ingalassimaartinneqartarnerannik. Tamatumanilumi niuertut namminersortullu aamma annertuumik eqqugaasarlutik, taamaattumik assartuinikkut akit nutaamik eqqarsaatersuutigineqartariaqalerput niuernikkullu periutsit oqin­nerusumik akikinnerusumillu periarfissiuunnissaat ujartuiffigineqartariaqalerlutik.

 

Mannalu iluatsillugu Inuit Ataqatigiinniit kissaatigissvarput soorlu aamma siorna siunnersuutigi­gipput piffissanngormat nunatta aningaasatigut imminut napatissinnaalernissaanut aqquttissanik misissuinissaq tamakkiisoq aallartissallugu, taamaalillutami immikkuualuttukkaanngitsumik ataatsimullu isigisumik ineriartortitsisinnaanerput aqqutissallu ersarissut tunaaralugit ingerlasin­naanerput angussagaluaratsigu. Tamannattaaq manna iluatsillugu naalakkersuisusunut maannan­gaaq eqqarsaatigillaqquarput ilimasaarutigeriissallugulu matumani ataatsimiinermi aningaasaqar­niarnikkut ingerlatsineq pillugu nassuiaat samminneqalerpat tamanna aamma iserfigumaaratsigu.

 

Naggasiullugu Inuit Ataqatigiinniit assartuinikkut aaqqissuussinissami misissuiniarnermi nunaqarfiit isorliunerusullu eqqorneqannginnissaat ingalassimaaqquarput taakkumi ullutsinni atugaat ilungersunareeqqimmata.

 

Taamatut oqaaseqarluta Inatsisartut Niuernermut Ataatsimiititaata qanimut malinnaatinneqarnis­saa kaammatuutigalugu Inuit Ataqatigiinniit naalakkersuisut nioqqutissat assartornerinut akitsuutit peerneqarnerisa kingunissaanik misissuinissamut siunniussaat taperserparput tamatu­mani oqaatigeriikkatta ilanngunneqarnissaat aamma innersuussutigalugit. Qujanaq.

 

Mads Peter Grønvold, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Inatsisartunut Ilaasortap Jørgen Wæver Johansen -ip siunnersuutaa soqutigalugu Kattusseqati­giinni oqaluuserisimavarput.

 

Kattusseqatigiinni nioqqutissanik avammut nioqqutigineqartussanut, assartorneqartussanut nassiunnerinut akitsuutip atorunnaarsinneqarnissaanik siunnersuut tunngaviatigut taperserusup­parput. Kattusseqatigiinni siunnersuut pitsaasutut isigaarput aammalu nunatsinnni tunisassirofiit namminersortullu avammut nioqqutissiornerulernissaannik pitsaasumik periarfisseqataasinnaasu­tut takorlooratsigu.

 

Namminersortut pitsaanerusumik atugaqarnissaat taakkuninngalu periarfissiuussiuarnissaq Kattusseqatigiit siunertaasa anguniagaasalu ilagiinnarpaat, taamaattumik nioqqutissianut akitsuut atorunnaarsinneqassappat inuiaqatigiit suliffissuit pigisaat maannakkornik annertunerusumik nunatsinniik annertunerusumik avammut nioqqutissiornissaat Inatsisartut naalakkersuisullu qulaakkertariaqarpaat, isumaqarpugummi taamaaliornikkut nunatsinni pisuussutitsinnik atorluaa­nerulernitsigut periarfissat pitsaanerulersinneqarsinnaasut. Tassami assersuutigalugu suliffissuaq Royal Greenland inatsisartutigoortumik piumaffigineqarsinnaammat nunatsinni aalisartunut sulisartunullu pitsaanersumik atugaqartitsisariaqartoq aammalu tunisassiat piareerlugit avammut nioqqutigineqalernissaat ilanngullugu naalakkersuinikkut piumasaatigineqartussanngorlugu. Taamaaliornikkut akileraartartut amerlanerusut akileraarnerisigut aningaasat amerlasuut nunatta kommunillu karsianut annerusumik iluaqusiisinnaallutik.

 

Taamaattumik siunnersuuteqartoq Kattusseqatigiinniit isumaqatigilluinnarparput oqarmat naalakkersuisut suliakkerneqartariaqartut ukiamut saqqummiussinissaminnik.

 

Jørgen Wæver Johansen, Siumut:

Siullermik tapersiillutik partiit Kattusseqatigiillu oqaaseqartuinut tamanut qujarusuppunga, aamma  naalakkersuisunut qujanaq, siunnersuut pitsaasutut suleriaqqinnissamullu tunngavissaal­luartutut nalilermassut.

 

Siumut oqaaseqartua hr. Tommy Marø ilumoorluinnarpoq oqarami imatut, issuassavara:  ”Siumumiit isumaqanngilagut akitsuutit nunatta avammut tunisartakkatta peerneratigut aningaasa­tigut annaasaqaatigissallugit” Issuaaneq naavoq. Tamanna ilumoorluinnarpoq pingaartumik piffissaq ungasinnerusoq ungasinnerulaartoq eqqarsaatigalugu. Avammut nioqqutissiatta unammillersinnaanerulernissaat kingunerisussaammagu nunatsinniit avammut tunisassiarisartak­katta amerlineqarnissaat, taamalu nunatsinni suliffinnik amerlanerusunik pilersitsisinnaanitta annertusinissaa.

 

Tamattalu nalunngilarput suliffissat amerlanerusut kingunerisarmassuk nunatta karsianut isertinneqartussat amerlanerulertarnerat, taamatullu aningaasat nunatsinni kaaviiaartinneqarsin­naasut amerlanerulertarnerat.

 

Maluginiarpara Siumukkormiut naalakkersuisunut inassutigigaat ukiamut Inatsisartut ataatsimii­nerata nalaani akitsuutit matumani pineqartut peerneqarnissaat pillugit erseqqinnerusumik saqqummiussinissaat, aamma taamatut inassuteqarput Kattusseqatigiinniit.

 

Naalakkersuisut akissuteqarnerminni oqaatigaat ilaatigut usinik assartuinermi akit assigiisuunis­saannut akitsuusiisarnerup atorunnaarsinneqarnissaanik nalilersuillutik misissuiniartut. Tamanna qujanarpoq, soorunami, aamma pissanganassaqaaq misissuinerit taakku qanoq inerneqarnissaat takussallugu. Erseqqissarneqartariaqarsoraarali siunnersuumi matumani akitsuutit avammut tunisassiarisartakkatsinnut tunngassuteqartut peerneqarnissaanik siunniussaqarneq allariarnerus­sammat ilorraap tungaanut, takusinnaasakkalu naapertorlugit maani amerlanerussuteqartut tunngaviatigut taperserpaat tamanna pillugu ukiamut saqqummiussisoqarnissaa.

 

Josef Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Niuernermullu naalakkersuisoq.

Tassa  isumaqatigiittoqarpoq  naalakkersuisut akissuteqaamminni avammut nioqquteqarneq kisiat pinnagu, nioqqutissat avammut assartorneqarnerat kisiat pinnagu, kisianni tamakkiisumik ataatsimoortumik aaqqiissuteqarnissamik siunnerfeqarnissaq. Una assartuinermi assigiimmik akeqartitsinissamik akitsuut akissuteqarninni naalakkersuisut sinnerlugit oqaatigereerpara 92-imi ukiakkut Inatsisartut inatsisiliaanik toqqammaveqartoq.

 

Taamanikkut 93, 94, 95, 96-imi toqqaannartumik akitsuutip aningaasartai Royal Arctic Linemut nakkartinneqartarput, Royal Arctic Linellu taakkua aningaasat aqutarai, kisianni Inatsisartut tamanna allanngortippaat 1997-imi ukiortaaminngaanniit Landskarsimut nakkartartussanngorlu­git, tassa imaappoq akitsuutitut allatuulli Landskarsimut isaalerput taakkua aningaasat, aningaa­sarpassuit, tamarmillu toqqaannartumik nunatta iluani assartuinermut ilaasunillu umiarsuarnullu ilaasunik assartuinermut akikillisaataannarnut atorneqartussaajunnaarlutik, nalinginnaasumik Landskarsip Inatsisartut peqatigalugit aningaasaliissutinut inatsisikkut agguaattagaannut ilann­gutsinneqarput. Procenti tassunga assartuinermut akinut assigiissuunissamut atortinneqartoq allanngorarsimavoq, 20 procentimi aallarteriarluni, 22 procentioqqaariarluni, 16 procenti appasinnerpaaffigivaa 1996-imi. Ullumikkullu tassa 97-imi ukiortaamingaanniit aalajangersimal­luinnartumik 18,13 procenti atuutsinneqarsimavoq.

 

Aningaasanik avataaniit isaatitsiniarnitsinnut naapertuutinngitsutut oqaatigineqarmat tamanna ilumoorpoq, kisianni aamma naalakkersuisuni taamatulli pingaartigaaq nunatsinnut eqqunneqar­tartut akitsuusiinikkut nunatsinni inuuniarnermut sunniuteqartarnerata naliliiffiginissaa, tassa tassani niuernikkut avammut nioqqusiatta, niuernikkullu ilummut nunatsinnut eqquttakkatta akornanni equngassut angisoorujussuuvoq ullumikkut ajoraluartumik, ajunaartooruteqarfigisar­parput imaluunnit avammut nioqqutigisakkagut 600 mio.-it missaanik ukiumut nalikinnerupput eqquttakkatsinninngaannit.

 

Taamaattumik naalakkersuisunut aningaasanik avammut nioqquteqarnikkut oqilisaappallannis­saanaq kisimiutinnagu, tamakkiisumik nunatsinni akit pilersarnerannut taassuma sunniutaa tamakkerlugu nalilersuiffigerusupparput. Taamatullu aamma naak 18,13 procenti soorlu sanaar­tornermut atortussanut avataangaanniit eqqussinermi akitsuutaagaluartut taamaasilluni aamma sanaassat taamatut akisuneranut peqqutaagaluartoq, kisianni naalakkersuisuni piffissaq maanna tikillugu oqaloqatigiitarnitsinni nalilersuinitsinni aningaasatigullu unammisinnaanerusunik nunatsinni ingerlatsiniarnermi pingaartorujussuartut naliligarput aamma  tassaavoq, nunatsinni sanaartorneq eqqarsaatigalugu unammisoqarnerup killeqarpallaarujussuarneranik tamanna pissuteqarluinnaqqissaarmat aamma. Akit illuliornermi 20.000-i angusaleraangatigit kvardratme­terimut, tamakku akuersaarneqarsinnaanngillat, unammisoqarnera annikippallaarpoq.

 

Taamaattumik naalakkersuisut ilaatigut aamma OECD-imi nalunaarusiap aqagu saqqummiunne­qartussap, tamanut ammasumik tusarliunneqartussap ilaatigut pasitsassaarutigaa taamatut pissutsit unammisoqanngippallaarneranik akit qaffasippallaarujussuarnerata nunatsinni aningaa­saqarnermut akornusiinera ilanngullugu naliliiffigineqartariaqartoq. Tamanna pingaartorujussuar­tut isigivarput.

 

Una nunarsuarmi nunat ungasissorujussuarmiittut akornanni assartuinermi assersuussineq, ilaatigut oqaatigineqarpoq, soorunami taamakku maluginianngitsoorneq ajorpagut, ungasissutsit eqqarsaatigalugit assartuinerit allallu kiffartuussinerit nalileraangatsigit, kisianni eqqaamasaria­qagarput, Nunatsinnut nunatsiniillu assartuinermi unammisoqannginnera aamma tassani pisooq­qataalluinnaqqeqqissaarpoq. New Zealandip Danmarkillu akornanni unammisorpassuit assartui­nerit imaannaanngitsut ingerlanneqarput aammalu nunatsinni taamatut imaasiallaannaq unammi­soqarsinnaanngineranut pissutaaqqataasut ilaginngitsuungilaat nunatsinni umiarsuit atorneqartus­sat immikkorluinnaq saneqarnissaannut piumasaqaatitaqartoqarnera.

 

Taamaattumik immikkut Royal Arctic Line akuerisaavoq kisermaasigallartussatut, kisianni unammineq naalakkersuisut perusutaat qulaajaanissami tamakku ilanngullugit nalilersussavagut.

 

Assartuinikkut akit nunatta iluani qaffasippallaarnerujussua nunatsinni nammineq pilersorsinnaa­nerput aamma taassuminnga aporfeqartinneqarmat oqaaseqartunit, oqaaseqartut ilaannit aamma oqaatigineqarpoq, ilaatigullu OECD-iminngaanniit nalunaarusiap aamma pasitsassaarutaasa ilagivaat, nuna sunaluunnit, soorlu nunatsitut ittoq misissuiffigineqarnerani pasitsaassimasartik, soorunami nunamut sumulluunniit peqqinnarnerpaaq tassaavoq, nuna nammineq aningaasarsior­nikkut napatissinnaangornissaa, taannalu ilaatigut Maliinannguaq Markussen Mølgaardip oqaatigisaatut nalilersuinermi aningaasatigut ingerlatsinitsinni tupaallatsinneqassanngikkutta patajaatsumik tamakkua misissornerat nalilersuiffiginerat ingerlattariaqarparput.

 

Taamaattumik ukua avammut nioqquteqartut kisiisa Polar Seafoodikkut Royal Greenlandilu tassani pineqarnerupput, ukiumut 10 mio.-inik assartuinerminni akitsuut taanna patsisigalugu akiliinerulaartarnerat, 10 mio. kri-inik akiliinerulaartarnerat taakkua aningaasaqarnerannut sequmissutaasussaangitsoq naalakkersuisut isumaqarput, kisianni tamakkiisumik nalilersuinermi taassuma soorunami aamma aaqqinneqarnissaa siunnerfiusariaqarpoq.

 

Taamaattumik ukiaru inatsimmik allannguinissaq naalakkersuisut angumerineqarsinnaanersoq ilimaginngilaat, ukiamut qulaajaanerit imaannaangitsut akikinnerulersitsinikkut nunatsinni aningaasat annaanneqartussaagaluit toqqaannartumik Landskarsimut nakkartartut annaaneqaralu­artut nunatsinni allatigut ingerlatsinikkut ingerlarsornerulerup kingunerisaanik aningaasat nammineq pilersissinnaasatta amerlanerulernissaat taanna ilanngullugu naliliiffigisariaqarpoq.

 

Taamaattumik ukiaru massakkuminngaanniit paasiniakkagut sukumiisumik, sukumiinerpaamik Inatsisartunut apuutissavagut, tassanngaaniillu Inatsisartut saqqummiussagut nalilersuiffigereeri­arpatigit inatsisiliornerit allanngortitsinerit, inatsisinillu allanngortitsinerit taakkua ingerlanneqar­sinnaajumaartut naatsorsuutigineqartariaqarpoq.

 

Mads Peter Grønvold, Kattusseqatigiit:

Eqqaasitsissutigiinnarniarparput akitsuutit atorunnarsinneqarneratigut nunaqarfiit eqqorneqann­ginnissaat Katuuseqatigiiniit kissaatigigatsigu, kisannili tapersersorneranut pissutigaarput nunatsinni tunisassiorfiit tassa eqqarsaatigalugit Polar Seafoodkut Royal Greenlandilu annertu­nerusumik nunatsinni tunisassianik piareerlugit avammut nioqqutissiornerat annertunerusumik taamatut suliaqarsinnaanerat ilanngullugu eqqunninneqarnissaa kissaatigigatsigu.. Maanakkummi nalunngilarput qanoq avammut tunisassianik annissuisoqartigisoq suliareqqitassanik, kisiannili isumaqarpugut akitsuutip atorunnaarsinneqarneratigut tamakku annikkillitissinnaallutigit, taavalu nunatsinni niuerneq avammut annertunerusumik ingerlanneqalerpat akitsuutip atorunnaarsinne­qartup isertissaralui taamaalilluta nunatsinni tunisassiornerulernitsigut isertissinnaagatsigit.

 

Augusta Salling, Atassut:

Assartuinermi akit annertunerujussuat assersuutitut saqqummiukkatsigu soorunami araajutsisi­manngilarput nunatsinni pissutsit allaasut, kisianni isumaqarluinnarpugut nalilersuinermi aamma avammut niuernerup unammillersinnaanerulernissaanik nalilersuinermi taakku ilanngullugit aamma misissorneqartariaqartut.

 

Siunnersuuteqartup tapersersuisut taakkartoramigit Atassut minimmagu ukiamut saqqummiunne­qarnissaanut tapersiinerput aamma uagut erseqqissarumavarput, tassa Ataatsimiititalianut innersuussinerput tunngaveqaannarpoq sukumiisumik suut tamarmik misissorluarneqarlutik saqqummiunneqarnissaat aamma taana kissaatigigatsigu.

 

Taava Atassummi soqutiginninnitsinnut aamma ilaalluinnarpoq akitsuutip peerneqarnissaanut suliffiit aallartissinnaasut, taakku aamma periarfissaat pitsaanerulersikkumallugit. Uku suliffe­qarfissuit marluk taakkartorneqarput, kisianni aamma pingaartorujorujorussuuvoq suliffiit amerlanerusut aamma allanik suliaqarsinnaasut pisinnaasariaqarpagut, taamaattumillu assartui­nikkut akip appartinneratigut tamanna periarfissagissaarnerulissappat, tamanna Atassutip nuannaarutigissavaa. Qujanaq.

 

Maliinannguaq Markussen Mølgaard, Inuit Ataqatigiit:

Qujanaq, Inuit Ataqatigiinninngaannit soorunami aamma nuannaarutigivarput apeqqut manna siunnersuut qaqinneqarmat, aammalu akerlerinngilarput, tapersersorparput, una ataatsimut isiginerusumik kissaateqarnerput tunngaveqaannarpoq nalilersuinermi pinngitsoorneqarsinnaann­gimmat assartuinermi akit nunatsinni pingaaruteqaqimmata tamaasa ataatsimut isigisariaqarnerat. Soorunami una avammut niuernermut tunngatillugu aamma pingaaruteqarpoq  taamatut misissui­soqarnissaa.

 

Unaana Kattusseqatigiinnit oqaatigineqartoq, maannamut aamma naalakkersuisup saqqummius­sinermini oqaatigigaa, 10 mio.-it taakkua ilaatigut avammut assartuinermi annermik aalisarneq, immaqa Royal Greenlandikkut Polar Seafoodilu eqqarsaatigalugit tassani isertinneqartartut imaluunniit tapiissutigineqartartut 10 mio.-inut tunngasut, oqaatigineqarmata illua tungaannit una apeqquserusullugu, taamatut avammut assartuinermi akit akitsuutaat peerneqarpat, taava immaqa illua-tungaaniit takorluulerneqarsinnaannginnerluni nioqqutissiat suliarineqaqqaaratik suli amerlanerusut nunatsinninngaanniit annissorneqarnissaat, soorlu oqinnerulerpat taamatut suliarineqaratik annissorneqartut eqqarsaatigalugu, taana apeqqusilaaginnarparput ilumut killup tungaanut taanna sunniuteqapilussinnanersoq, kisianni soorunami niuernikkut ineriartortitsineq pimoorussaq pisariaqarparput, tamaattumillu aamma misissuilluaqqissaarnissat kingunissaalu aamma pisariaqarput misissorluassallugit.

 

Uani nunatta iluani niuerneq eqqaagatsigu pingaarluinnartutut isigisarput unaavoq tassa, maanna­mut nioqqutissiornerput nunatsinni qiviassagutsigu, nunanut allanut naleqqiullugu akisunerujus­suuvoq, mersortarfeeqqat aallartinneqartut imaluunniit suliffeqarfeeqqat aallartinneqartut eqqarsaatigiinnassagaanni nioqqutissianut avataaninngaanniit tikittunut unammillersinnaaneri sanngiinerujussuupput, taammaattuminguna Inuit Ataqatigiinningaanniit una oqaatigigipput aamma pingaaruteqaqisoq taamatut niuernikkut aammalu tunisassiornikkut ingerlatsinermi uagut nammineq pilersitatta aammalu tunisassiatta pimoorussamik niuerutigisinnaaneri aammalu tuniniarsinnaaneri nunatsinni isumagisariaqaripput, taamaaliornikkut aningaasat kaaviiaartut nunatsinni annertusippata aammalu tunisassiarisagut nunatsinni aallaqqaammut pisiarineqarneru­lerpata aamma unammillersinnaanera allanut annertusissooq, taamaalillunilu nunatta avataanut tuniniarneqarsinnaaneri aamma takorloorneqarsinnaalissalluni.

 

Taamaattumik taakku erseqqissumik Inuit Ataqatgiinninngaanniit taavagut aammalu matumani oqaatigissallugu niuernikkut ineriartortitsinerup annertusarnerani tamatumani aamma kommunet pinngitsoorneqarsinnaanngimmata suleqatiginissaat, tassa ullumikkut nalunngilarput suna tamarmi qulaanninngaanniit aaqqissuunneqarluni immaqa inuutissarsiornikkut siuarsaanerit aammalu qulaanninngaannit annertuumik isumalluuteqarnikkut ingerlanneqartarput, ilaatigut oqaatigisinnaavara Qeqertarsuup Tunuani kommunet suleqatigiiffiata ataatsimiinerminni erseqqissumik oqaatigineqarmat ataatsimiittut ilaaninngaanniit utaqqiinnarpallaarunnaarluta aamma nammineq qanoq iliuseqarsinnaanerput taana annertusartariaqaripput aammalu kommu­net akunnerminni niuernikkut aamma suleqatigiinnissat tamatumani pisariaqarluinnarpoq ineriartortitsinissaq eqqarsaatigalugu.

Tassa taana apeqqusiilaarnerput taana oqaatigiinnarpara isumaqaratta taamatut aaqqissuussinissa­mi misissueqqissaarnissat pisariaqarluinnartut ataatsimut isigalugu.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuata paatsoorsimagunarmatigut erseqqissaassutigilaarniarpara, tassa oqaaseqarnitsinni ilaatigut oqaatigigatsigu taamatut akitsuutip appartinneqarneratigut tunisassior­fiit Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartut, soorlu Royal Greenlandikkut qulakkeerivi­gineqartariaqarput naalakkersuinikkut, tassa imaassillugu, taakkua iluanaaruteqartussaapput naatsorsuigallarnerit malillugit 10 mio.-it missaanik, taakkualu iluanaarutit naalakkersuinikkut qulakkeerutigineqartariaqartut aalisartut sulisartullu ullumikkut ilaatigut annertuumik suliffissua­qarfimmingaannit tassanngaanniit akimmisaartinneqartartut, taakkua siunissami aamma  suliffis­suup taassuma akornani suleqatigiinneq annerusoq eqqarsaatigalugu ajornartorsiutitaqanngin­nerusorlu ingerlanneqarsinnaanera qulakkeerniaqqullugu naalakkersuinikkut anguniagassatut.

 

Tamatumani aamma ilanngullugu eqqassaatigivagut soorunami eqqaaneqartut tassa ullumikkut tunisassiarineqartartut piariigaavallaangippallaartarneri nunatsinninngaanniit annissorneqarlutik, taakkua piareernerullugit, aammalu taamaaliornikkut suliffinnik amerlanerusunik pilersitsisin­naaneq qulakkeerniarlugu taakkua naalakkersuinikkut qulakkeerneqartariaqarput, tamaalilluni taanna Maliinannguup eqqaasaa pinngitsoorneqarsinnaammat, suli piariigaanginnerusut amerla­nerusut annissorneqartarnerat, taanna pinngitsoorneqassammat. Taanna erseqqissaassutigivara.

 

Taavali aamma eqqaamavarput 1970-ikkut aallartilaarneraniussooq KGH-qarallarmat taamanik­kut umiarsuit ilaat Martin S Maniitsup umiarsualiviani kivimmat. Taamanikkut assartuinermi akit annertoorujorujussuarmik qaffanneqarput, eqqaamavarpullu, eqqaamasinnaasunga uanga, innuttaasut taamanikkut annertuumik naammagittaaliuuteqarput, ilaatigut apeqquserneqarluni ilumut umiarsuaq taanna KGH-p attartugaa kalaallit inuiaqatigiit taamaalillugu akilertariaqar­neraat, eqqaamasaakkalu malillugit taamanikkuli qaffaaneq pimmat nioqqutissatigut akitsuineq akitsuutitigut appaasoqaqqinnikuugunanngilaq, aamma tamassa qularnanngitsumik eqqarsaatigil­luagassat ilaat, pingaartumik sanaartornermut tunngatillugu nioqqutissat, atortussat, Danmarki­minngaannit nunanillu allanit tikisinneqartartut eqqarsaatigalugit aamma tassuuna annertuumik sunniuteqarsimassapput.

 

Taamaattumik ilaatigut eqqorpoq Inuit Ataqatigiinniit oqaatigineqartoq sanaartornermi atugassat, taakkua taamatut qaffaarujussuarnerup kingorna aamma illuliortiternermi sanaartornermi akit qaffanneranut sunniuteqaqaatuunngillat.

 

Taamaattumik tamakkua qangarsuarli pisimagaluartut uterfigineqarsinnaaneri eqqarsaatigeqqin­neqarsinnaanerilu periarfissaqartariaqarput. Ilumut ullumikkut ilungersorpugut tamatta sanaartor­nermi akit kvadratmeterimut appasinnerpaaffissaa anguniarsaralutigu. Kisianni tamakku 1970-ikkut aallartilaarnerani pisimasut, aamma naligilluinnarpaa illuliortiternerup sanaartornerup akuttornerujussuata pissutaaqataasut. Taamaattumik isumaqarpunga suliassap tamakku ilanngul­lugit eqqarsaatersuutigineqartariaqartut.

 

Aammalu una Nunatsinni pissarititaasut atorluarneqarsinnaanerat taanna neqissaqarniarnermut tunngatillu, isumaqarpunga aamma taanna ilanngullugu eqqarsaatigineqartariaqartoq. Sanaartor­nermi akit nunatta avataaninngaaniik tikisinneqartartut, assartuinermi akiisa appartinneqarsinnaa­nera taanna eqqarsaatigineqarsinnaavoq. Kisianni illuatungaatigut soorunami nioqqutissat assigiinngitsut nunatsinni kalaaliminernut unammillertut. Soorlu neqerpassuit assigiinngitsut kukkukuut pikui, perlukui allallu ulluinnarni annerusumik atorneqalersimasut kalaaliminernut taarsiullugit. Taakkua ila immaqa akitsuutaa qaffalaarneqarsimasinnaappalluunniit taamaalilluni kalaaliminernik atorluaanerput iluaquserneqarsinnaagaluarpoq.

 

Jørgen Wæver Johansen, Siumut:

Naalakkersuisut assartuinermi akit assigiittussaatitaanerat pillugu tamakkiisumik aaqqissuteqar­niarnerat soorunalimi tikilluaqquneqartariaqarpoq. Kisianni isumaqanngilanga uani siunnersuuti­gisanni siunnersuutigineqartut, taamatut tamakkiisumik aaqqiinissaq mattukkaa. Siunnersuut tassaaginnarpoq ilorraap tungaanut alloriarneq. Aamma soorunami OCDE-miit siunnersuinerit taakkua iluatinnaateqarluinnartut qularutigineqarsinnaanngilaq. Kisianni Naalakkersuinikkut anguniagassagut uagut nammineerluta maani inimi Inatsisartuni aalajangigassaraagut.

 

IA-niit Maliinannguaq M. Mølgård-ip annilaangassutiginerarpaa imatut pisoqarsinnaanera avammut tunisassiat akitsuutaa peerneqarpat, taava avataani tunisassiarissallugit nioqqutigineqar­tussat avammut nassiunneqartalernissaat. Taanna soorunalimi pissusissamisoorpoq apeqqusissal­lugu. Kisianni aamma uanga isumaga naapertorlugu killormut pisoqassaaq. Tassa uagut maani nioqqutissiatta annertunerusumik unammillersinnaaneri matumani siunnersuummi pineqarmat. Annertunerusumillu unammillersinnaalissagunik taava una akitsuutip matuma peerneqarnissaa iluaqutigissavaat maani tunisassiorfiit. Maanilu tunisassiorfiit iluaqutigippassuk, taava soorunali­mi aamma annertunerusumik avammut tunisassiorsinnaalissagamik.

 

Atassut-miit Augusta Salling-ip erseqqissaassutaa ilumoorpoq puigortoorpakka tapersiinera oqaatigissallugu, taannalu utoqqatsissutigissavara. Kisianni tassa maannakkut Siumukkormiut Kattusseqatigiinniit taavalu Atassummiit taperserneqarpoq siunnersuummi matumani pineqartut Inatsisartuni isummerfigisassanngorlugu ukiamut saqqummiunneqarnissaa. Aamma Niuernermut ataatsimiititaliami sammineqarpata ajorinngilara.

 

Kisianni naggataatigut erseqqissarlara Naalakkersuisut tamakkiisumik aaqqiiniarnerannut siunnersuut una mattussisuunngimmat, akerlianilli ilorraap tungaanut tapertaalluni.

 

Steffen Ulrik-Lynge, Ineqarnermut, Attaveqarnermut Pilersuinermullu Naalakkersuisoq:

Tassa arlallit sanaartornermut tunngasunik saqqummiipput, soorlu Maliinannguaq M. Mølgård aammalu Anthon Frederikseni. Tassunga imatut oqaaseqarusuppunga. Tassa sanaartornermut massakkut akit qaffasissorujussuupput, peqqutaasullu arlaliupput. Tassani peqqutaanerpaasoraara maannakkut entreprenørit maani unammillerneqarnerata killeqarnerujussua, tassami takugutsigit massakkut sanaartornermut atortut aningaasat atukkavut qanoq agguataarneri. Imaappoq tassa sulisunut atorneqartarput 55 %-it missaat, taava sanaartornerup atugassaannut, tassa materiel-inut atorneqartartut, 40 %. Taavalu assartuinermut atorneqartartut 5 %-iinnaapput immaqaluunniit minnerugaluarput, tassa taamak massakkut inissisimapput.

 

Josef Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisoq:

Oqalukkumavallaartut ajorineqaannartarmata naatsunnguamik oqaaseqassaanga. Tassa Naalak­kersuisut siunniussaat arlaleriarlugu oqaatigereernikuusarput tassaavoq akitsuutinik saliinissaq, tapiissutillu ersarinngitsut ersarissunngorlugit imaluunniit piiarlugit aaqqiiviginissaat Naalakker­suisut tunngaviusumik isumagaat.

 

Taavalu arlallit oqaaseqartut aamma siunnersuuteqartup oqaaseqarneratut assartuinermut assigiimmik akeqartitsinissamik inatsimmut tunngaviusoq inatsimmi ataatsimiippoq, ' 6-iunnguatsiarpoq imaatigut assartuinermi inatsimmi imaluunniit peqqussummi. Naalakkersuisunut pilerinarnerusoq tassaavoq tamakkiisumik, inatsisit ataatsimiinnermiit ataatsimiinnermut allanngorteqattaarnagit tamakkiisumik aaqqiissuteqarsinnaaneq. Aamma uani pingaarnersiuisari­aqarpugut kr. 60 mio.-ininik assartuinikkut oqilisaanissaq, tassa eqqussukkat kr. 60 mio.-nit missaani tapiiffigineqartarmata, taanna pingaarnerunnginnersoq. Taamaaliornikkummi suliffe­qarfiit maani immaqa mikisunnguakkuutaarlutik naasutut puttussulersinnaasut aamma aqqutis­siuunneqarsinnaammata taamaaliornikkut.

 

Ukua kr. 10 mio.-it taakkua siulliullugit aaqqiiffiginissaat Naalakkersuisut naleqqutuutinngilaat, ataatsimoortillugilli tamakkiisumik aaqqeerusunneq Naalakkersuisut perusunneruvaat. Aamma qulakkeertariaqaratsigu assigiimmik assartuinermut assigiimmik akeqartitsinissamut akitsuutip peerneqarneratigut inuuniarnerup akikinnerulerneranut ilumut kinguneqartinnissaat. Akitsuutip peerneqarnerinnaatigut imaassinnaavoq arlaatigut nammineq Naalakkersuinikkut iliuuseqanngik­kutta taakkua akitsuutit peerneqarnerat nioqqutissanut allanulluunniit maani sulinernut akikilli­saataanngitsoq. Tamakkua ilaatigut inatsisiliornikkut qulakkeerniartariaqarput.

 

Suliffeqarfiit mikisunnguit, tassa nunatsinni pilersiortugassat, ilaatigullu assartuinerup akikilli­neratigut atortussanik avataaninngaaniik eqqussinikkut assartuinerit akikillineratigut nunatta iluani assartuinerup akikillineratigut tamakkua anguneqarsinnaapput. Kisianni tamakkiisumik akitsuutinik saliinissaq tapiissutillu ersarissunngortinnissaat peerneqarnissaalluunniit. Siusin­nerusukkut oqaluuseqarnermi oqaatigineqareersoq tassaavoq inuussutissaersiut akornanni ullumikkut nunatsinni landskarsiminngaaniit tapiissutigineqartartoq kr. 800 mio.-nit angumam­matigit. Taakkua pisariaqarsinnaapput ilaat, kisianni tamakkiisumik nalilertariaqarput.

 

Aamma nunatsinni tunisassiat avammut anninneqannginnermi piareerneqarnerunissaanik eqqaamaneqassaaq ukiarmi Inatsisartut qinigaaffiup siulliup siuliata naalernerani naggammik naggataarutaasumik ataatsimiinnermi oqaluuserisaasa aamma ilagimmatigit nunatsinni aalisakka­nik tunisassiat siullermik piariinngiivillugu allaat akitsuussiiffigisinnaanerat, tamakkua oqaluu­serineqartut ilagivaat ukiarmi.

 

Taavalu Kattusseqatigiinniit taamatullu aamma IA-ninngaaniit taamatut aaqqiinissakkut nunaqar­fiit isorliunerusullu ajornerusumik pineqannginnissaat Naalakkersuisut isumaliutaannut naleqqul­luinnarmata oqaatigissavara.

 

Tassa nunatsinni tunisassiarineqarsinnaasut avataanit eqqussukkanit unammisinnaanngortissagut­sigit aningaasartuutit tamakkua misissoqqissaarlugit tamakkiisumik aaqqinniartariaqaratsigit, tassa Naalakkersuisut siunnerfiat. Makkua Martin S-ikkut Magnus Jensen-ikkut ajutoornerisa kingunerani Naalagaaffiup taamanikkut iliuuserisimasaa soorunami uteqqikkusunnanngeqaat.

 

Taamaalillunga isumaqatigiittoqarnera taamatut Naalakkersuisut siunnersuuteqartumut akissu­taannut tamakkiisumik aaqqiiniarnerup ataatsimut isumaqatigiiffiusutut isikkoqarnera nuannaaru­tigaara. Ataatsimiititalianut suliassiissuteqarnissaa Niuernermut ataatsimiititaliamut imaluuniit Akileraarnermut ataatsimiititaliamut siunnersuut una piareeqqavallaanngitsutut isikkoqarpoq, inatsisiliat peqqussusiliassallu siunnersuuteqartoqaraangat ataatsimiititalianut innersuunneqartar­put. Tamatumalu akornusissanngilaa ataatsimiititaliat taakkua Inatsisartunut allattoqarfik aqqutigalugu pissutsinik malinnaanissartik kissaatigissappassuk.

 

Johan Lund Olsen, Ataatsimiinnermi aqutsisoq:

Taamaalillutalu immikkoortoq 29-imi oqaluuserisarput naammassisutut oqaatigineqarsinnaavoq. Naammassivitsinnagulu una oqaatigeqqilaarlara tassa Aningaasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisup kingullerpiartut maannakkut oqaatigisaa taanna ilumoormat, tassa ataatsimiitita­liat sukkulluunniit aamma Inatsisartunit suliakkeqqaarnissartik utaqqeqqaanngikkaluarlugu sulianut assigiinngitsunut aamma malinnaasinnaatitaammata aammalu taanna periarfissartik aamma uani eqqartukkatsinnut atatillugu aamma atorluarsinnaammassuk. Tassa imaappoq Niuernermut ataatsimiititaliaq aammalu Akileraartarnermut ataatsimiititaliaq aamma uani suliami kissaatigisani naapertorlugit, tassa aamma suliamik malersueqqissinnaapput. Taanna Inatsisartut suleriaasitsinni ' 9-mi taanna taamatut tunngavilerneqarpoq.