Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 09-1		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Ullut ataatsimiiffiusut arfernat, marlunngorneq 16. april 2002, nal. 13:03

 

 

Immikkoortoq 9

 

 

2002-mi aningaasaqarniarnikkut ingerlatsineq pillugu nassuiaat.

(Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq)

 

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

 

 

Augusta Salling, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq, Atassut.

Qujanaq. Nunatta aningaasaqarniarnera ukiuni qassiini ingerlalluareersimalluni maanna unikaallakkiartulersimavo­q. Tassa aningaasaqarnitta qaffakkiartornera pitsaanerpaaffissaminut pereersimavoq.

 

Naalakkersuisut takusinnaavaat suliffissaaleqineq annikitsuinnaasoq. Aammalu ukiuni kingullerni akileraarutitigut isertitat naatsorsuutigisaraluaniit amerlanerusimasut. Tamakku aningaasaqarnitta ingerlalluarneranut takussutissaapput.

 

Taamaattorli mianersortariaqarnitsinnut takussutissat ersarivissut aamma saqqummereersimapput. Mianersortariaqalernitsinnut takussutissat ilagaat aalisarnermi isertitat ikiliartulersimanerat. Kiisalu Namminersornerullutik Oqartussat ingerlatsinermut aningaasartuutaasa qaffakkiartornerat.

 

Qanittukkullumi aamma takusalerpagut kommunit ataasiakkaat aningaasartuutinut pinngitsoorneqarsinaanngitsun­ut akissaqarumallutik aningaasanik siumoortumik tigusisariaqartalersimasu­t.

 

Siunissap qanoq atugassaqartikkumaaraatigut takuneq ajornakusoortuaannartuuvoq. Eqqoriaanermul­li sakkussat atussallugit pitsaviusinnaapput. Eqqoriaanermut sakkut tassaapput pissusiviusunik pisarioqisunik pisariillisitsinerit. Kisianni pisut sammiviinut takussutissaalluarsinnaasu­t.

 

Nunatta karsiata ukiuni kingullerni qulini isertitarisimasai aningaasartuutigisarsimasaalu aningaasaqarnikk­ut eqqoriaasut atorlugu nassuiarneqarsinnaapput.

 

Eqqoriaanermut sakkup taassuma takutippaa ukiumut 40 million kr-nik sinneqartooruteqartarnissaq anguneqassappat nunatta karsia 2011-mi 261 million kr-nik pisariaqartitsissasoq.

 

Allatut oqaatigalugu ukiut ingerlaneranni isertitat 261 million kr-nik amerlineqartariaqarput. Imaluunni­it taakku amerlaqataanik ileqqaartoqartariaqarluni pissutsit ullumikkut ingerlaannassappat­a.

 

Eqqoriaanermut sakkumi ukiut kingulliit misilittagarineqarsimasut aallaavigineqarput. Ammalu ukiuni aggersuni pisussatut ilimagisat ilanngunneqarsimallutik. Ukiuni aggersuni ilimagineqarpoq akileraarutitigut isertitat ukiumut 2%-mik qaffariartassasut akitsuutitigut ataatsimoortumillu tapiissutitig­ut isertitat allanngussangatinneqanngillat.

 

Utoqqaallu amerliartornerat ilutigalugu peqqinnissaqarfimmut soraarnerussutisianullu aningaasartuut­it taamatorpiaq qaffakkiartussangatinneqarput.

 

Ingerlatsinermut aningaartuutit ilarpaalui ukiumut 1%-mik qaffattassasut ilimagineqarpoq. Sanaartornermul­li aningasartuutit piffissami tassani tamarmi allanngornissaat ilimagineqarani. Tassa siunissaq isumalluarnangaaranilu aarlerinarpallaanngitsutut eqqoriarneqarpoq. Taamaakkaluartor­li oqaatigineqareersutut takuneqarsinnaavoq nunatta karsia 2011-mi 161 million kr-ninik pisariaqartitsiumaartoq, ukiumut 40 million kr-nik sinneqartooruteqartarnissaq naammassineqassappa­t.

 

Naalakkersuisuni suli siunertaraarput ingerlatsinermut aningaasartuutit ikiliartortinneqassasut. Aammalu sinneqartoorutissat suli amerliartortinneqassasut. Taamaalioruttami ullut ajorsarfiit nalliutissagaluarpa­ta sillimmatissaqarniassagatta.

 

Aperiuarsinnaavugut sinneqartoorutiginiakkat qanoq amerlassusseqassanersut. Ataaserli qularutisssanngil­aq ullunut ajorsarnartunut sillimmatissaqarnissaq kissaatigineqartuaannarpoq. Pingaartumik suli annerusumik immitsinnut napatinnissarput kissaatigigutsigu.

 

Taamaattumik 2003-mut aningaasanut inatsisissaq suliarilerutsigu Naalakkersuisuni Inatsisartunilu ingerlatsinermut aningaasartuutit amerliartornerat unikaallanniarutsigu ilungersuutissaqaqaagut.

 

Suliassani sulliviusuni pingaartumik isumaginninnermut ilinniartitaanermi peqqinnissaqarfimmilu tatisimanninnermut ingerlaavartumut ilanngullugu aamma inuussutissarsiutinut tapiissutit inuiaqatigiil­lu attaveqaasersornerannut tapiissutit appartinnerisigut annertuumik ingerlatsinikkut ileqqaarutissat nassaarinissaat pingaaruteqarpoq.

 

Aningaasaqarnikkut imminut napatinnerup inuussutissarsiutinik assigiinngitsunik aallaaveqartut toqqammavii aalajaatsut pilersinneqassappata taava inuiaqatigiiusugut ullumi aaqqissuussaanerput qassiitigut allanngorittariaqarpoq.

 

Inuiaqatigiinni aaqqissuussiniarneq immini sivisuumik suliassaavoq aammalu suliniutinit siunissa­mi ungasinnerusumi anguaniakkani ajornerulersitsisinnaasunik ajornanngitsuaqqamik akornuserneqarsinnaallun­i.

 

Inuiaqatigiit aaqqissuunneqarneranni anguniakkat iluarsaaqqinnerit qassiit atorlugit anguniagassaappu­t. Taakkulu ilaat Naalakkersuisut naammassereersimavaat imaluunniit aallartereersimallugi­t. Soorlu KNI Pisiffik A/S-ip namminersortunngortinneqarnera imaluunniit assartuinermi iluarsaaqqinneq. Kiisalu ineqarnermut akiliutit iluarsaqqinneqarnerat.

2001-mi KNI Pisiffik A/Siumut-imi aktiaatit ilarparujussui tunineqarnissaanik isumaqatigiissusiortoqarpo­q. Aktiet tunineqarnerat sioqqullugu Naalakkersuisut isiginiarneqartariaqartut­ut kissaatigisaanik arlalinnik piumasaqaasiortoqarpoq soorlu pisisoq suliam­ik taassuminnga ilisimannittuussasoq. Aammalu piginnittut nunatsinni sinniisoqassasut. Kiisalu sulisuusut ilinniaqqittarnissaat ineriartornissaallu isiginiarneqassasut.

 

Danmarkimi nioqqutissanik ulluinnarsiutinik tuniniaasartut annersaat Dragofa A/S-ip 2001-mi aktiaatit 51%-ii pissarsiarai.

 

Naalakkersuisullu isumaqarput anguniagassatut siunniunneqartut namminersortunngortitsinikkut naammaassineqarsimasut.

 

Naalakkersuisut ukiuni tulliuttuni siunertaraat suliffeqarfiit Namminersornerullutik Oqartussat pigisaat namminersortunngortikkiartuaaneqassasut. Tamatumani inuiaqatigiit ataatsimut aningaasaqarner­at aamma agguaqatigiinneq isiginiarneqassasut.

 

Naalakkersuisut periaaseriniagaat pingaarneq tassaavoq suliffeqarfik ataasiinnaq imaluunniit qassissunngu­it pinermi ataatsimi namminersortunngortinneqartassasut.

 

2001 2002-mi ukiup nikinnerani imaatigut assartuinermi iluarsaaqqinneq atuutilerpoq. Akit atortinneqalers­ut manna aningaasartuutivinnik tunngaveqanerulerput. Assigiimmik akeqartitsineq atorunnaarsikkiartuaarneqassaaq. Assigiimmik akeqartitsinermut akitsuutip peeriartuaarneqarneratigu­t.

 

Naalakkersuisullu naatsorsuutigaat assigiimmik akeqartitsinermut akitsuutit 2003-mi atorunnaarsinneqarsinnaassasu­t. Tamatumunnga atatillugu aamma assartukkanut aalajangersimasun­ut tapiissutaasartut ikilineqarsinnaanerat atorunnaavinneqarsinnaanersulluunniit misissoqissaarneqassaaq.

 

Naalakkersuisut siunertaat suli tassaavoq assartuinermi akit assigiissuunissaannut akitsuutip appartinneqarne­ra inuiaqatigiinnut atuisunut iluaqutaassasoq. Assartuinermi iluarsaaqqinneq Naalakkersuis­ut siunniussaat uniorlugu ingerlasoq paasinarsissagaluarpat Naalakkersuisut assartuiner­mi akit iluarsineqarnissaat isumaliutigiumaarpaat.

 

Ineqarnermut akiliutit iluarsaqqinneqarneranni ineqarnermut akiliutit aningaasartuutivinnut naapertuunnerulersinneqassas­ut kiisalu isumaginninnikkut isumannaallisaatit pitsanngorsarneqassas­ut siunertarineqarsimavoq.

 

Pissaqarnerusut annerusumik akiliuteqartassapput, pissakinnerusulli atugaat ajornerulersinneqassanati­k.

 

Ineqarnermut akiliutit iluarsartuuteqqinneqarnerata immikkoortua siulleq ineqarnermut akiliutit aningasartuutivinnut qaninnerusut eqqunneqarnerannik imaqarpoq. Kiisalu ineqarnermi meeqqanut tapit peerneqarput isertitakinnernullu aammalu akunnattumik isertitalinnut ineqarnikkut isumannaallisaatin­ik pitsaanerusunik taarserneqarlutik.

 

Ineqarnermut akiliutit iluarsaqqinneqarnerat erseqqivissumik naliliivigissallugu suli siusippallaarpo­q. Aaqqissuussineq ukiup affaani atuutereeriarpat taava malitseqartitsisoqarumaar­poq.

 

Tamatumanilu aaqqissuussineq iluarsiivigisariaqarnersoq nalilerneqassaaq. Ineqarnermut tunngasun­ik iluarsaaqqinnerup immikkoortuani tullermi inissianik piginnittuusinnaaneq sammineqassaa­q. Inuit amerlanngitsut nammineq inigisaminnut aningaasaleeqataasinnaanerat siunertaralu­gu Inatsisartut ataatsimiinneranni matumani peqqussutissatigut siunnersuummik saqqummiussaqartoqassaa­q.

 

Ilaatigut Namminersornerullutik Oqartussat kommunillu inissiaataasa attartortittakkat ineqartunut pigisassanngortinneqarnerannut tunngasunik.

 

2002-mi Naalakkersuisut inuiaqatigiit aaqqissugaaneranni iliuuseriniakkatik nangissavaat. Suliassat ilaani Naalakkersuisut pitsaanerusumik tunngavissaqarnissaat pisariaqarpoq. Tamakku aalisarnerm­ut ilinniagaqarnersiutinut aammalu inuussutissarsiutinik siuarsaanermut tunngasuupput.

Aalisarneq eqqarsaatigalugu tassani aaqqissugaanikkut ajornartorsiutit sivisuumik qaangerniagassat sammineqartussaapput. Angallatit amerlassusii qanoq ittuuneri allanngortinneqartariaqarput sinerissam­ut qanittumik aalisariutaasut pitsannorsarneqartariaqarlutik. Avataasiorluni aalisartutulli patajaatsumik ingerlalerlutik imminut napatissinnaanngorniassammata. Taamaalillutillu inuiaqatigi­it aningaasaqarnerannut tunniussaqaqataalerniassammata.

 

Tamatumunnga atatillugu aalisarnermik inuussutissarsiuteqarnerup pissutsinut naleqqussarneqarnera­ni soorunami nunami tunisassiorfiit umiarsuit tunitsiviit aammalu suliffissat nalilersuinermut ilanngunneqassapput.

 

Inuusuttut amerlanerusut qanoq iliornikkut ilinniagaqalersinneqarsinnaanerat aamma amerlanerusut qanoq ilinniakkaminnik naammassinnissinnaanngortinneqarsinnaanerat Naalakkersuisut misissortilerpaa­t.

 

Siunertamut tassunga sakkussat tassaapput ilinniagaqarnersiutit. Taamaammallu ilinniagaqarnersiut­it iluarsaqqinneqarnerat sulissutigineqalerpoq. Ilinniagaqarnersiutit pisariinnerusunngortinneqassappu­t. Aammalu ilinniagaqarnersiutit pillugit malittarisassat atuisunut paasiuminarnerulersinneqassallutik.

 

Ilinniartut ataasiakkaat atugaat isiginiarneqassallutik. Allaffissorneq oqilisarneqassaluni aammalu aningaasat atorluarneqarnissaat qularnaarneqassalluni.

 

Upernaakkut atatsimiinnermi matumani Naalakkersuisut ilinniagaqarnersiutit iluarsaqqinneqarnerat pillugu nassuiaammik Inatsisartunut saqqummiussaqassapput.

 

Niuerneq inuussutissarsiutinillu siuarsaaneq pillugu nassuiaammi Inatsisartut katersuussimanermin­ni matumani siusinnerusukkut oqallisigeriigaanni sammineqarnerupput piginnaanngorsaaneq aningaasaliisarn­eq aningasaliiumassuseqarneq aammalu niuerneq. Suliniutit tamakku nunatsinni inuussutissarsiornermi pingaaruteqarnerpaallutik toqqammavissaapput. Siunertaasoq tassaavoq inuussutissarsiortut atugaat suusut paasilluassallugit. Kiisalu suliniutissanik nutaanik kaamattuuteqassallun­i.

Siunissami inuiaqatigiit aaqqissugaaneranni suliniutissat isumaginninnermut suliffeqarnermullu kiisalu innaallagissap kiassarnerullu assigiimmik akeqartinneqarnerannut tunngasussaapput. Naalakkersuis­ut Inatsisartullu suliniutinut isummertinnagit tamakkunani pissutsinik sukumiilluinnartum­ik misissuisoqassaaq. Kiisalu allannguutissatut siunnersuutit kingunissaat naatsorsorneqassalluti­k.

 

Isumaginninnermik suliffeqarnermilu aningaasat siunertaqarnerusumik atorneqarnissaat sulissutigineqarpo­q. Ilaatigut suliffissaarunnissamut sillimmasiisarfimmik pilersitsisoqarsinnaanera misissoqqissaarneqarpoq.

 

Isumaliutersuutinut ilaapput sulisinnaasut piginnaanngorsarneqarnerat aaqqissuussinermut tassunga qanoq ilanngutsinneqarsinnaanersoq.

 

Inuussutissarsiutinut siuarsaataasussamik assigiimmmik akeqartitsinerup aningaasartuutivinnik tunngaveqartinneqarnerulernissaa siunertaralugu Naalakkersuisut kissaatigaat innaallagissap erngup kiassarnerullu akii nutaat misissorneqassasut.

 

Tamakkuni assigiimmik akeqartitsineq aqaguinnarluni allanngortinneqarsinnaanngilaq. Taamaamm­at Naalakkersuisut sulissutigissavaat akit aningaasartuutivinnik tunngaveqalersinnaa­nerat pissasoq agguaqatigiinneq ajoqusernagu.

 

Inuiaqatigiit aaqqissugaaneranni suliniutaasut aallarnerneqareersut suliniutaalersussallu tamarmik siunertaraat inussutissarsiortut inuiaqatigiillu kalaallit pitsaanerusumik atugassaqarlutillu toqqammavissaqalissasu­t.

 

Niuerfissat kiisalu oqimaaqatigiissumik agguaqatigiinneq tunngavigalugit aningaasatigut suli annerusum­ik imminut napatissinnaanermik nunarput tunngaveqarluni Naalakkersuinikkut nammineernerulernissamin­ik anguniagaqassaaq.

 

Taamak oqaaseqarlunga Naalakkersuisut 2002-mut aningaasaqarnikkut ingerlatsineq pillugu nassuiaata­at Inatsisartunut oqaluuserisassanngortippara.

Daniel Skifte, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Atassut.

Aningaasaqarnermut Naalakkersuisumut qujavugut. Maannakkut partiit Kattusseqatigiit Attaviitsul­lu oqaaseqartuinut nuuppugut.

 

Simon Olsen, Siumup oqaaseqartuat.

2002-mi aningaasaqarnikkut ingerlatsineq pillugu nalunaarut matumuuna saqqummiunneqartoq nikallunganartutut isiginagu pissanganartunik unammillertariaqartunillu imaqartoq Siumumit tiguarpu­t.

 

Nalunaarut paasiuminartunngorlugu ilusilerneqarsimavoq. Allaaserinnissimanerlu Naalakkersuinerm­ik suliaqartunut paatsuugassaajunnaarlugu suliarineqarsimalluni. Aningaasaqarner­up ingerlanera allanngorartuarpoq tamannalu tupinnartuliaasorisariaqanngilaq.

 

Nalunaarummi nunatta aningaasaqarniarnera ukiuni arlalinni ingerlalluareersimalluni manna kigaallakkiartulersimas­oq nalunaarummi oqaatigineqarpoq. Taamaammat pisariaqalersimavoq aningaasaqarnerup pitsaanerulernissaa siunertaralugu Naalakkersuinikkut iliuusissanik saqqummiussuinissarpu­t.

 

Suliassarlu tamanna Siumumi pissanganartillugu peqataaffigissavarput suleqataaffigalugulu. Nalunaarum­mi takuneqarsinnaavoq ukioq qaangiuttoq suliffissaaleqineq annikitsuinnaasoq aammattaar­lu akileraarutitigut isertitat qaffariaateqarsimasut.

 

Mianersortariaqalernermut takussutissat erseqqissumik takuneqarsinnaalersippaat aalisarnermit isertitat ikiliartulersimasut. Aammattaarlu Namminersornerullutik Oqartussat ingerlatsinermi aningaartuuta­at suli qaffakkiartortut.

 

Taamatuttaaq aamma nalunaarummi oqaatigineqarpoq kommunit ataasiakkaat akissaqarumallutik aningaasanik atugassanik siumoorlutik pissarsiniartariaqartarsimasut. Tassa kassekreditseqarnermikku­t.

 

Siumumit pingaartipparput akileraarutitigut akitsuutitigullu nunatsinni atugassarititaasut periarfissarititaasul­lu ataatsimoortumik nalilersoqqissaarneqarnissaat ullumikkut pissusiviusutigut  atugassarititaasunut nunattalu aningaasarsiornikkut namminneerneruleraluttuinarnissaanik naapertuuttunngorsaaniss­aq siunertaralugu.

 

Siumumiit ilisimaaraarput nunatta karsiata ukiuni qulini isertitarisarsimasai aningaasartuutigisarsimasaa­lu qanoq allanngorarsimanerat. Naallu nunatta karsia ukiumut 40 million kr-nik sinneqartooruteqartarnissamik angusaqartassagaluartoq taamaattoq missingersersui­nerit takutippaat nunatta karsia ukioq 2011-mi 261 million kr-nik pisariaqartitsissasoq.

 

Siumumiit paasilluarparput Naalakkersuisut tassunga tunngatillugu tikkuartuinerat. Oqaatigissavarpul­lu pingaaruteqarmat aningaasaqarnikkut nikeriarfissaqarluni periarsinnaasuseqartuasagaan­ni taava sillimmateqartuarnissaq pisariaqarluinnartoq.

 

Taamaattorli Siumumiit pingaarnerusutigut isumaqartuarpugut aammalu aalajangiusimallugu pilersitassan­ut inuiaqatigiinni iluaqutaasussanut siuariartuutaasussanullu siunissaq isigalugu misissuinertig­ut imminut akilersinnaasutut oqaatigineqartunut pilersitsinermi aningaasaliisoqarnera­ni aningaasaliissutit taarsigassarsinikkut pisarnissaat ammaffigisariaqartoq.

 

Siumumit isumaqarpugut ingerlatsinermi aningaasartuutigineqartartut sapinngitsatsinnik ilorraap tungaanut saatinnissaannut noqasunnerput pimooruttuaannartariaqaripput.

 

Ukioq 2011-p tungaanut aningaasaqarnermut takussutissiaq erseqqippoq. Siumumiit naatsorsuutigaarp­ut Naalagaaffiup nunatsinnut tapiissutai ukiuni tulliini allanngortinneqarpallaarat­ik aningaasartuutit piviusut tunngavigalugit ingerlatinneqassasut. Naalagaaffeqatigiinneq atuuppoq. Aammalu tamanna tunngavigalugu nunatta Danmarkillu aningaasatigut aviffigeqatigiittarnerat ingerlassasoq Siumumiit naatsorsuutigaarput.

 

Soorunami Siumumit ilisimavarput aningaasaqarnikkut inerlanerput naalagaaffimmiit nalilersorneqarto­q. Taamaakkaluartoq pingaaruteqarnerat pillugu Siumup pingaartipaa apeqqutip taassumap paaseqatigiittumik pisarnertut ingerlanissaa. Tamatumanilu uagut peqataaniarpugut.

Inuiaqatigiit aaqqissuunneqarnerannik anguniakkat qassiit atorlugit anguniagassaapput. Taakkulu ilaat Naalakkersuisut naammassereersimavaat imaluunniit aallartereersimallugit.

 

Soorlu KNI Pisiffik A/S namminersortunngortinneqarnera imaatigut assartuinermi iluarsaaqqinneq kiisalu ineqarnermut akiliutit iluarsaqqinnerat il.il.

 

Ukiumi maannakkut aallartittumi usinik assartuinermik assigiimmik akeqartitsilluni aaqqissuussiner­up allanngortiternerinik pisoq iluarisimaarparput. Taamaakkaluartoq nalilersueqqissaarnissam­ik piumasarisarput suli aalajangiusimavarput.

 

Pisisartut akilertagaasa annikinnerulernissaat taamatuttaarlu aamma nioqqutissiortut akitigut iluarsiiffigineqarnerunissa­at siunertaralugu.

 

Tamatta nalunngisatsitut pisortat ingerlatsiviini tamani ingerlatsinermut aningaasartuutaasartut qaffasippallaarujussuarput. Taamaattumillu tassani annikillisaanissamut suliniutivut sakkortusisariaqarpagu­t. Sullissinerit assigiinngitsunut sammivillit ajornerulersinngikkaluarlugit sullissinermik pitsaanerulersitsisumik.

 

Siumumiit erseqqissumik oqaatigissavarput aaqqissugaanikkut nutarterineq soorunami kinguneqartariaqarm­at sutigut tamatigut pisariillisaanermik ingerlatsinermilu aningaasartuutikillisaanerm­ik illuatungaatigullu inuussutissarsiutitigut pisariaqartutigut ineriartortsiviullu­ni unammillersinnassuseqalersitsumik. Taamaalilluni ataatsimut isigalugu innuttaas­ut tamarmiusut atugarissaarnerulerneranik qulakkeerisumik.

 

Taakkualu suliniutinik taasakka angusaqarfiullutik piviusunngortitsiviussappata nunatta isorartunerujuss­ua nalunngereerlugu aamma inoqarfippassuit siammasissumiittut pitsaanerpaamik ataqatigiissinneqarlutik ikioqatigiissinneqassappata taava kommunit imminnut qanittut tamakkiisum­ik ingerlatseqatigiissilernissaat avaqqunneqarsinnaanngilaq.

 

Imatut paasillugu nunap immikkoortuini avannaani qeqqani kujataani tunumilu ataatsimoortumik ingerlaqatigiissinnaaneq piviusunngortinneqartariaqalerpoq. Soorlu makkunatigut atuartitaanermi ilinniartitaanermilu, inuussutissarsiutitigut takornariartitsisarnermilu ineriartortsineq ingerlataqarnerl­u. Suliffeqarnermik atorfinitsitsisarnernilu, teknikkikkut ingerlatsinerni sanaartornernil­u, aningaasaqarniarnermi akileraartitsisarnermilu peqqinnissaqarnermi isumaginninnermil­u, avatangiisigut nakkutilliinerni eqqissisimatitsinernilu. Kiisalu minnerunngitsum­ik ataatsimoortumik niueqatigiittarnermi.

 

Allaffissornerup annikillisarnera ingerlatanik ingerlatseqatigiinnikkut pisariillisarneqarsinnaavoq. Annikillisaaffigineqarlunilu. Suleqatigiinneq ikioqatigiinneq, isummersoqatigiittarnerlu kingunissalimm­ik siunissaqartitsisarput taamaattumik ikittunnguakkuutaarluni katersuuffeqarani ingerlarusaarneq ineriartorfiunngisaannarpoq.

 

Siumumiit nalunngilluinnarparput Naalakkersuisut siulittaasuata kommuninut kajumissaarutigiuar­aa taamatut suleqatigiinnerunissaq aammalu kommunit imminnut qaninnerusut avannaani minnerunngitsumil­lu kujataani suleqatigiiffigisinnaasamikkut aallartisarlutik periarfissarsiortut.

 

Kommunit nammineersinnaatitaanerat ataqqilluinnaraluarlugu taamaattoq Naalakkersuisunut kaammattuutigissavarp­ut nunap immikkoortukkuutaarlugu ineriartortinneqarnissaat ilusilerneqarnissa­a. Tassa aaqqissuussaanissaa. Kommunit kattuffiat KANUKOKA peqatigalugu suli annertunersumik pimooruteqqullugu.

 

Erseqqissaatigissavarput nunap immikkoortortakkaartumik kommunit kattullutik suleqatigiinniarner­at siuarsarniarlugu qitiusumiit naalakkiutigineqarnissaat Siumumiit kissaatiginiannginnatsig­u. Aammalu suli piffissaasorineqanngimmat.

 

Kisiannili Siumumiit maluginiarparput nunap immikkoortukkuutaartumik kommunit suleqatiginiarneri­sa ilusilerniarnera naatsorsuutigisamiit kigaannerusumik ingerlasoq. Nunap immikkoortukkuutaartum­ik kommunit suleqatigiinnerisigut iluaqutissarpassui matuma siuliani taakkartorpagut.

 

Taamatut suleqatigiinnerup piviusunngortinneqarnerani innuttaasunut ataasiakkaanut inuiaqatigiinnul­lu tamarmiusunut iluaqutissat amerlasuut pissarsiarineqartussaammata pisariaqalissapp­at Siumumit piareersimavugut Inatsisartutigoortumik sinaakkusersuinissamik suleqataanissatsinnu­t.

 

Soorunami kommunit nammineersinnaassuseqarnerat tamatigut mianeralugu ataqqillugulu. Inuiaqatigi­it aaqqissugaanerata nutarterneqarnissaannut aammalu inuussutissarsiutitigut siuarsaaniss­aq nunallu immikkoortukkuutaartumik kommunit suleqatigiinnissaat imminut atalluinnarpu­t.

 

Taamaattumillu Siumumit pingaartipparput apeqqutit tassunga tunngasut ammalluinnartumik isumaliutersorfigineqarnissaa­t.

 

Tassami assersuutissaqareerpoq nunap immikkoortortaani kommunit inuussutissarsiornikkut suleqatigiinner­at ajunngilluinnartumik kinguneqartartoq. Soorlu savaateqarnerup ineriartortinneqarnera­ni tamanna misilittagaasoq. Aammalu suleqatigiinneq suleqatigiinnginneq qanoq innuttaasunut pitsaanngitsigisumik kinguneqartareersimasoq.

 

Aaqqissuussaanikkut allanngortiterinermi avaqqunneqarsinnaanngitsut ilagaat nukimmik pilersorneqarner­up allatut tunngaveqarluni ingerlaaseqalernissaa. Taamaattumik Naalakkersuisut taassumap tungaatigut nutaamik periuseqarlutik nutarterinialernerat Siumumiit ilassilluarparput.

 

Sutigut tamatigut imminut akilersinnaanerusumik ingerlatsisoqassappat taava aamma nukinnik pilersorneqarnermik ingerlatsineq aamma taamatorpiaq anersaaqarluni ingerlanneqartariaqarpoq. Taamaattumik Nukissiorfiit ingerlanneqarnerata imminut akilersinnaasunngortinneqarnissaanik Naalakkersuisut oqariartuuteqarnerat isumaqatigilluinnarparput. Tamannami pinngitsoorneqarsinnaanngilluinnarma­t.

 

Tassunga ilanngullugu oqaatigissavarput isumaqartuaratta pingaartittuarlugulu nukimmik pilersorneqarnerm­ut uuliamut pituttorsimanerujussuup qimakkiartuaarnissaa pisariaqarluinnartoq.

 

Taamaattumik erngup nukingata nunatsinni naammattorsuarmik periarfissarisatta atorluarneqarniss­aa Siumumiit ilungersuutigiuassavarput. Periarfissallu siullerpaat atorlugit piviusunngortitsivigerusullutigi­t.

 

Kujataani Qorlortorsuarmi, Sisimiut eqqaanni Tasersuarmi, Ilulissat eqqaani paakitsumi erngup nukiliorfissat tulleriissaarlugit sananeqarnissaat nipangiusimaannarnagit matumuuna kaammattuutigeqqippagu­t. Tamatta nalunnginnatsigit taamaaliorutta inuiaqatigiinnut aningaasarsiornikk­ut ineriartoqqinnissamut atugarissaarnerulernissamullu periarfissagissaarnerpaassallut­a.

 

Soorlu nunat taamaaliornissamut periarfissallit tamarmik taamaaliortut. Tassa atorluaaneq isiginngitsuusaarneqarsinnaanngitso­q.

 

Nukissamik pilersorneqarnermik nunanit allanit isumalluuteqarnerujussuatta annikisarneqartuarnissa­at Siumut pingaartitataa. Taamaattumik nukissiuutit allat soorlu anorip seqernullu qinngornerinik iluaquteqarluni nukissiorsinnaaneq aamma teknologi nutaarluinnaat atorlugit nukissiorsinnaanerit nunarsuup sinnerani ineriartortinneqartut malinnaaffigineqartuarnissa­at pingaaruteqarluinnarpoq.

 

Teknikkikkullu aamma aningaasaqarnikkut periarfissaqarfiisigut nunatsinni atuutilersillugit.

 

Nuummi Utoqqarmiut Kangerluarsunnguani erngup nukissiorfiup nukimmik pilersitsisinnaanerata aningaasartuutikillisaataanera paasereersimalerparput. Taamaattumik aamma taassumap ilanngullu­gu eqqumaffigineqarnissaa inassutigissavarput.

 

Tasiilami erngup nukissiorfeerassaq piviusunngortussanngoreerpoq. Taassumalu takutissavaa annikinnerusun­ik nukissiorfeeraliorsinnaanerit aamma allanik periarfissalinni ingerlanneqarsinnaanissaa­t. Soorlu illoqarfinni aamma mikinerusuni.

 

Erngup nukiliorfiliornissamut anguniakkat pilersinnissaanni aningaasalersuisarnissamik siuliani Siumumiit oqaatigisagut innersuussutigissavagut.

Nunatta iluani nunatsinniit nunatsinnullu ilaasunik usinillu angallassineq illoqarfiit sumiikkaluartulluunni­it inuussutissarsiornikkut aningaasarsiornikkullu ineriartorsinnassuseqarnissaann­ik qulakkeerinnittussariaqarpoq.

 

Nunatsinni namminermi nunanullu allanut angallanneq pingaruteqarluinnarpoq. Inuiaat kalaallit inuusaatsikkut niuernikkut isumagineqarnikkullu inooqatigiinnerannut inuiannillu allanik inooqateqarnitsinn­ut attaveqarfitsinnullu.

 

Nunatta isorartunerujussua aammalu angallannikkut atoruminaassinnaasarnera pissutigalugit angallannikk­ut aaqqissuussinerit qanoq ittulluunniit pilersinneqassagaluarpata pisortat aningaasalersueqataajuarnissa­at pisariaqartinneqartuarallassasoq Siumumiit isumaqarpugut.

 

Taamaakkaluartoq Siumumiit isumaqarpugut ukiuni makkunani angallannermut tunngatitat ukium­ut tapiissutaasartut annertoreeqisut angallannerit akikinnerulersinneqarsinnaanerinut sunniuteqartinneqarnerusariaqartu­t.

 

Sumiluunniit allanngoriartorneq ineriartornerlu ilaatigut malinnaaffigiuminaalluni ingerlarsortarpo­q. Amma taamaappoq ilaasunik timmisartuussilluni angallassineq eqqarsaatigalugu. Massakkummi oqartariaqarpugut timmisartunut mittarfiit arfineq marluk 1990-ikkut qiteqqunneranniit aamma 2000-kkut aallartinneranni pilersinneqartut massakkut ineriartornermi marsunneqalersimasut allaat qaangerneqalerlutik.

 

Taamaattumik Siumumiit kissaatigissavarput ukiup matumap naannginnerani timmisartuussilluni angallassinermik aaqqiiniutissanik Naalakkersuisut saqqummiusseqqullugit. Pingaartumik Qeqertarsu­up tunuani nunatta qeqqani tunumilu timmisartuussilluni angallassinerup siunissami ilusissaa eqqarsaatigalugu.

 

Tamannalu pillugu Siumut isumaqarpoq ukiaru Inatsisartuni aalajangersaasoqareertariaqartoq.

 

Ineqarnermut akiliutit aningaasartuutinik toqqammaveqarnerusut angujumallugit nutarerisoqarpoq. Ineqarnermut akiulitinit meeqqanut tapiissutit aamma ineqarnermi akiliutinut isumannaarsaatitut tapiissutit kattunneqarlutik nutarteriffigineqarnerat peqatigalugu. Nutaamik aaqqissuussineq Inatsisartu­ni ataatsimiinnermi isumaqatigiissutigineqarnera naapertorlugu ukiamut Inatsisartut ataatsimiinneranni naliiffigineqaqqittussaavoq.

 

Taamaattumik Naalakkersuisut kaammattussavagut taamatut nalilersueqqissarnissami tunngavissat erseqqissut suliarineqarnissaat isumageqqullugu.

 

Inuiaqatigiit aaqqissugaanerata allanngortiteriffigineqarnerani alloriarnerup tulliani suliniutissat ilaatigut suliaralugit aallartinneqareerput.

 

Aalisarnermik inuussutissarsiuteqarneq qitiutillugu aaqqissugaanikkut siunissaq ungasinnerusoq isigalugu aaqqiiniutissat aalisartunut aalisakkerinermik suliffissuarnut aamma iuiaqatigiinnut siunissam­ut ungasissumut attanneqarluarsinnaasut aalisarnerup iluani aningaasarsiornermut aamma nungusaataanngitsumik iluaquteqarnermut nukittorsaataasut pilersinniarneqarnerat Siumumiit tamakkiisum­ik tapersersorparput.

 

Siumumi isumaqarpugut siunissaq qanittuinnaq isigalugu pipallattutut isikkulinnik aaqqiissuteqartarner­it iuiaqatigiinni nukissaqarfigineqaratillu akissaqartinneqanngitsut. Kisiannili tamatta nassuerutigisariaqarparput siorna pisimasut avaqqunneqarsinnaanngitsut.

 

EU-mut aalisarneq pillugu isumaqatigiissummit isertitat nunatta karsianut pingaaruteqarput. Taamaattum­ik Naalakkersuisut EU-mut tunngatillugu aalisarneq pillugu aaqqissuussinerat nutaamil­lu OLT pillugu aaqqissuussiniarnerat pissanganartutut isigaarput. Suliniutaasullu tapersersorlutigi­t.

 

Amerlanerusut ilinniartunngortalernissaannik misissuineq ilinniartuunersiuteqartitsinerup misissoqqissaarneqarne­ra ilinniartuunersiutinik pisariillisaanissaq atuisunullu atoruminartunik paasiuminartunillu ilinniartuunersiuteqartitsilernissaq siunertaralugu iliuuseqalersaarnerit Siumumi­it anguniagassatut pingaartinneqartutut nunatta siunissami ilinniarsimasunik imminut pilersulernissaan­ut aqqutissaasutut isigaarput.

 

Siunissami inuiaqatigiit aaqqissugaanerata allanngortiterneqarnerani suliassat assigiinngitsut ingerlanneqalernissaann­ut Siumumiit pisarnitsitut akisussaassuseqartumik makkunani peqataanissarp­ut naatsorsuutigineqassaaq.

 

Isumaginninnermut suliffeqarnermullu tunngasunik allanngortiterineq ilaatigut suliffissaarunnermik pisartagaqartarnissamut sillimmasiisarfimmik pilersitsineq aammalu sulisorineqartut sulisorineqarsinnaasul­lu piginnaassuseqarnerulersinniarlugit suliniutini.

 

Siumumi nuannaarutigaarput 1998-miit suliffissaaruttut ikiliartornerat massakkut erseqqissumik nalunaarummi takussutissorlugu takuneqarsinnaanngorsimammat. Agguaqatigiissillugu ukioq 2000-mi suliffissaaruttut 6%-ullutik.

 

2001-mi sulisinnaasut amerleriaraluartut kvartalini pingasuni siullerni naatsorsuusiorallarnerit takutippaat sulifissaaruttut amerlassusiat allanngunngitsoq qaffakkiartunngitsorlu.

 

Aningaasat sulifisssaqartitsinermut atukkat minnerunngitsumillu suliffissaaleqisunut ikiorsiisarnerit allanngortinneqarnissat Siumumiit piffissanngorsoraarput. Aningaasat tunniunneqartartut nutaamik nalilersoqqillugit.

 

Taamak saqqummiussaqarnitsinnut pissutigaarput aningaasat suliffissaleqisunut tunniussuunneqartart­ut sulininngorlugit naammassisaqarfigeqqaarlugit aaqqinneqartarnissaat anguneqartariaqalerma­t.

 

Taamaatuttaaq illoqarfinni imminut qanittuni suliffissaarusimasut ammerlisinnaasarput. Illoqarfinni qanigisami sulisussaaleqisoqartoq Siumumit paasineqarpat isumaqarluinnarpugut sulisinnaassuseqart­ut nuttaratarsinnaanerat pillugu aaqqissuussisoqartariaqartoq. Taamaattumillu illoqarfigisamiit illoarfimmut allamut suliffissaqarfiusumukartarnissamik aaqqissuussinermik pilersitsisoqartariaqarto­q.

 

Taamatut aaqqiiniarnissami qanittumi KANUKOKA peqatigalugu suleqatigilluarneqarnissaa kissaatigalu­gu oqaatigissavarput.

Nunanut allanut niueqateqarnermi oqimaaqatigiissitsinermi amigartoorut 1998-miit 2000-ti ilanngullu­gu 25%-mik pitsanngoriarsimavoq. Pitsanngoriarnermi saattuanik avammut nioqquteqarner­up siuariarnera pissutaanerpaavoq. 1999-mi 2000-milu uuliap eqqussorneqartup nalinga marloriaatinngorsimassagaluartoq ilaatigut uuliap akiata qaffanneqarnik pissuteqartumik imaluunniit kinguneqarsinnaasumik.

 

Nioqqutissanik annermik sanaartornermi atorneqartunut eqqussuunneqartartut nalingisa allannguuteqarnerann­ik illuatungilerneqarpoq.

 

Taamaakkaluartorli uuliap akiata appariaateqarneranik pissuteqartumik nioqqutissat sullissinerullu akii pisisartunut qaffariaateqarsimapput. Tamatumanissaaq tapiissutit allanngortiterneqarneri pissutaaqataalluti­k.

 

Inuussutissarsiutit siuarsarneqarnissaat pillugu nassuiaatip Inatsisartuni suliarineqarnerani Siumut sinnerlugu saqqummiussat tamatumani innersuussutigalugit erseqqissaatigissavarput. Nunatsinni namminermi tunisassiassanik nammineq pilersornerunissarput pingaaruteqarmat.

 

Nunanut allanut niueqateqarnermi oqimaaqatigiissitsinermi amigartoorut annikillisarneqassammatta­aq taamaaliornikkut. Taamaattumik nunatsinni pinngortitap tunniussinnaasaan­ik nioqqutissiat aallaaveqartut annertunerusumik atorneqartariaqartut. Matumani­lu Siumumi inuussutissat kisiisa pinnagit imaluunniit pinngilagut. Aammali sanaartornermi atortussi­at soorlu SIKU Block pineqarput.

 

Ilimagineqarpoq utoqqaat siunissami ullumikkornit suli amerliartornerunissaat. Soorlu aamma tamanna pisoq nunani killerni allani.

 

Utoqqalisartut amerliartuinnanngillat aammali qujanartumik utoqqaat inuunerat sivisunerusalerpoq. Taamaammallu ammasumik eqqartorneqartariaqarpoq eqqumaffigineqartariaqarlunilu. Utoqqaat utoqqalerujussuarnertik pissutaalluni immikkut annertuumik paarisariaqartut siunissami aamma amerlanerulernissaat.

 

Taamaattumik Siumumiit tamanna isigimallugu aaqqissuussisoqarnissaa sulisussanillu peqareerniss­aq siunertaralugu Naalakkersuisut sillimmartaaruteqarnissaq pillugu nassuiaateqarnissa­at kissaatigissavarput.

 

Immikkoortuni amerlanerusunik Siumumiit oqaaseqarfigissallugit pilerinaraluarput. Taamatut Siumumiit pingaarnerusutigut oqariartuuteqarluta aningaasaqarnermut ingerlatsineq pillugu Naalakkersuis­ut nalunaarutaat tusaatissatut tiguarput.

 

Jakob Sivertsen, Atassutip oqaaseqartua.

Qujanaq. Atassummit nuannaarutigaarput nunatsinni aningaasaqarnikkut ingerlatsineq pillugu nassuiaat Naalakkersuisooqatigiit Siumup Atassullu nunatsinni aningaasaqarnitta killiffia isertujaatsum­ik sukumiilluinnartumillu Inatsisartunut isummersorfigisassanngorlugu saqqummiummassu­k. Partiit Kattusseqatigiit Attaviitsullu oqaaseqarfiginissaanut siunnersueqataanissaannul­lu periarfissillugit.

 

Taamaaliorneq Atassummit iluarisimaaratsigit matumuuna oqaatigaarput. Atassummit nunatsinni Naalakkersuinikkut peqataanitsinni aningaasatigut aqutsilluarnissaq paarsilluarnissarlu pingaartilluinnarlu­gu oqaatigisarsimavarput.

 

Nunarsuarmi sumiluunniit aningaasaateqarani nuna inertortinneqarsinnaananilu innuttaasut siunissaminn­ik toqqissisimallutik ineriartornissaannik aningaasaqarneq aalajangiisuulluinnartartoq nalunnginnatsigu.

 

Atassummit pingaartitaraarput nunatsinni aningaasatigut ingerlatsinermik sukangasuumik aqutsiniss­aq pingaartumik nunatta qallunaat naalagaaffianni nunatsinni angingaasat atorfissaqartitat­ta 60%-nik tapiiffigineqartuartarilluta aningaasat ingerlatsinermut atukkatta annikinnerpaaffimmiitinneqarnissa­at pimoorullugu anguniartariaqarparput.

 

Taamaaliunngikkutta aningaasat pissarsiarisartakkagut ineriartortitsinermut sulifissaqarniarnermul­lu suliffissanillu nutaanik pilersitsiniarnermut iluaqutaanatik ingerlatsinermut atorneqaannartassammat­a.

Nunatta anngaasatigut inissisimanera taamak mianernartoqartigitillugu aammalu nunatta aningaasarsiornera­ta qaffakkiartorunnaarnera kisiat sillimaffigiinnarnagu siunissami nunatta aningaasaqarnera­ta ilorraap tungaanut saatinneqarnissaa eqqarsaatigalugu nunatsinni kommunit ingerlatsinermut aningaasartuuterpassuisa annikillisarneqarnissaat pimoorullugu aaqqinniartariaqarparpu­t.

 

Taamaaliussaguttalu uagut Inatsisartut Namminersornerullutik Oqartussat ingerlatsinermut aningaasartuuterpassuaqartarner­at aaqqiissuteqarfigeqqaartariaqarparput. Uagummi maligassiuinitsig­ut kommunit qanoq iliuuseqarnissaannik aatsaat aqqutissiueqataaassagatta.

 

Taamaattumik Namminersornerullutik Oqartussat allaffeqarfissuanni pisortaqarfippassuit immikkuualullut­ik agguataarsimanerisa ataatsimoorussaanerusumik qullersaqarfeqalernissaannik aaqqissuussaanissaat kinguarsaqqinneqarani pimoorullugu aallarittariaqarpoq. Siunissami annikillisikkiartuaarneqartussami­k.

 

Soorlu landskarsip 2000-mi aningaasanut inatsisaanni Namminersornerullutik Oqartussat allaffissornerinnarm­ut 510 million kr-ningajalluinnaat atorneqartussatut immikkoortinneqarsimasut takutikkaat allaffissornerujussuup aaqqissuulluagaanngitsumik ataqatigiissaagaanngitsumillu ingerlanneqalersimas­up uparuartuukkaatigut iluarsaaqqittariaqalernitsinnik.

 

Nunatsinni kommunit imminnut qanittut innuttaasunut suliffissaqartitsiniarnerat eqqarsaatiginerullu­gu pimoorutamik immatta pisuussutaannik suliffissuaqarnikkullu atorluaaqatigiissinnaaner­up pimoorullugu pilersaarusioqatigiinnikkut ullumikkornit suleqatigiinnerullu­ni ingerlatsilernissaq kingusinaartinnani aallartittariaqarpoq.

 

Soorlu Qeqertarsuup tunuani kommunit immikkoortuisa akornanni pissutsit ullummikkut qiviaraan­ni illoqarfiit ilaat sulisusanik amigaateqarfiunera tusagassiuutitigut tusartarpagut. Illoqarfiilli saninnguaniitt­ut annertuumik suliffissaaleqiffiullutik. Pissutsit tamakku aatsaat tusalinngilagut. Illoqarfiit siunissami atajuaannartinneqassappata nutaanik periuseqarluta siunissarput pilersaarusiortariaqalerparpu­t.

 

Nunatsinni kommunit 18-nit akornanni kommunit imminnut qanittut suleqatigiillutik ineriartortitseqatigiissinnaaner­at pingaartumik ingerlatsinermut aningaasartuuteqarnerujussuaq eqqarsaatigalugu annikillisaasinnaanerup suleqatigiiffigineqarluni aallartinneqarsinnaaneranik kommunit ilarsartuussiffigineqarnissaannik ataatsimiititaliarsuarmi 1991-miit 93-mut suliaqartinnneqarsimasu­mi kommunit suleqatigiissinnaanerannut isummiunneqarsimasut tapersersorluaratsigi­t. Suliassarli pingaaruteqarmat KANUKOKAp pimoorutamik suliniuteqaler­nera Atassummit assut tapersersoratsigu matumuuna oqatigaarput.

 

Atassummi isumaqarpugut kommunit imminnut qanittut suleqatigiissinnaanerannik anguniagaq qimanngikkaluarlugu nutaamik siunnerfeqarluni pimoorutamik anguniagaqartariaqalersoq.

 

Kommunit minnerusut kommuninut annerusunut ineriartortsinerminni katataagaluttuinnartut tamatuma­ni eqqarsaatigalugit tulleriiaarilluni aningaasaleeqatigiittarsinnaaneq eqqarsaatinut ilanngunneqartariaqart­oq Atassummit isumaqarfigigatsigu.

 

Soorlu nunatsinni kommunit tamarmik teknikkikkut allaffeqarput. Tamarmik immikkut inunnik isumaginninnermik qullersaqarfeqarput. Tamarmik immikkut aningaasaqarnikkut qullersaqarfeqar­put. Tamarmik aningaasarsialeriffeqarput. Akileraartarnikkut qullersaqarfeqarput il.il.

 

Tamakku tamaasa eqqarsaatigigaanni ingerlatsinermut aningaasarpassuit atorneqartarput. Tamakku ataatsimoorussamik qullersaqarfeqalernimmikkut aningaasanik ileqqagaqarsinnaagaluarput ineriartortitsinissaminnt atorsinnaasaminnik. Pingaartumik tassa pingaartumik suliffissanik nutaanik pilersitsiniarnerminni.

 

Taamaattumik kommunit imminnut qanittut suleqatigiillutik ineriartorteqatigiissinnaanerat anguniarlugu suleqatigiissitamik pilersitsoqarnissaa eqqarsaatigineqartariaqalerpoq soorlu makkuninnga kommunit KANUKOKA-mit Danmarkimi kommunit kattuffiannit Kalaallit Nunaanni sulitsitsisut peqatigiiffiannit kiisalu Namminersornerullutik Oqartussat ilaasortaaffigine­qartussamik.

 

Siunissami kommunini tamanit innuttaasut pitsaanerpaamik akikinnerpaamillu sullinneqarnissaat tamatumani anguniarlugu. Atassummit isumaqarpugut siunissami nunatsinni innuttaasut aningaasa­tigut imminnut ullumikornit napatissinnaanerullutik ineriartortinneqassappata inuit nammineerusul­lutik suliniuteqartut ingerlataqareersullutapersersornerusariaqartut.

 

Pisortat ingerlatsinerat siunissami annikinnerpaaffimminiitinneqarnissaa siunertaralugu. Taamaa­liornitsigut pisortat ingerlatsinermut aningaasartuutaasa ullumikkut qaffakkiartuinnartut annikilli­sikkiartuaartinneqarnissaat anguneqariartuaarsinnaaqqullugu.

 

Namminersornerullutik Oqartussat tamakkiisumik ilaannakortumilluunniit pigisaasa pisortanit isumalluuteqarlutik qularnaveeqqusigaasimanermikkut ajutooraangata nunatsinni akileraartartunut akisunaarneqartarsimaqaat. Soorlu KNI PUISI A/S Qorlortorsuaq maannakkullu Royal Greenland A/S millioninik utritilikkaanik amigartoorujussuartarnerat nunatsinni akileraartartunut akisunaarne­qartarsimaqisut ilinniartikkaatigut pisortat kisimik tunisassiorfeqarnikkut niuernikkut tuniniaanik­kullu siunissami isumalluutigineqarsinnaanngitsut.

 

Niuernikkut tuniniaanikkullu ingerlatat pisortanit oqartussaaffigineqartillugit siunissami nunatta karsia ingerlatanit ajortoortoqartillugu aningaasartuuteqartuartussasoq paasereerparput.

 

Tamannalu piaartumik qaangerniartariaqalerparput. Taamaattumik Namminersornerullutik Oqartussat tamakkiisumik ilaannakortumilluunniit pigisaasa soorlu TELE Greenland A/S Royal Greenland NUKA A/S Nukissiorfiit ilaalu ilanngullugit namminersortunngorsarneqarsinnaanis­saannik suliniarnerit aallartittariaqalersut. Atassummit piumasaraarput.

 

Niuerneq tunisassianillu avammut tuniniaaneq nunatsinni namminersortunit misilittagaqarfigineqa­lersimasoq eqqarsaatigissagaanni namminersortut peqatigiillutik ataatsimoorlutillu ingerlatsinissar­tik sapinngikkaat takusinnaalereersimagatsigu. Taamaaliornitsigut pisortat ingerlatsinerat allaffissornerujussuarmik aningaasarpassuarnillu naleqartartoq siunissami qimakkiartuaarneqassam­mat.

 

Nunatsinni inuit nammineerlutik napatissinnaasut amerliartortinneqassappata inuit peqqissut sulisinnaasullu namminneq napatinnissaat anguniakkanut pingaaruteqartunut ilannguneqartariaqar­poq.

 

Taamaattumik ineqarnermut meeqqerivinnut akiligassanullu allanut akiliutaasartut nalimmassarne­qarnissaat Atassummit assut pingaartipparput. Nunatsinni inuit nammineersinnaasut amerlanerpaaf­fimminiitinneqalerpata pisortat ikiortariaqavissunut tassalu innorluutilinnut innarluutilinnut utoqqarnut meeqqanut inuusuttunullu ikiorsertariaqartunut nukissaqarnerullutik akissaqarnerullutil­lu ikiorsiisinnaalissammata.

 

Erseqqissartariaqarparpulli pisortat innuttaasut sullinnissaannut ikiorsiinissamut pisussaaffeqarnerat unitsinneqarsinnaanngimmat. Soorlu makku eqqarsaatigalugit, meeqqat atuarfianni ilinniartitaaneq atuarfeqarnerlu inuusuttut qaffasissumik ilinniagaqartut amerliartuinnartut tapiiffigineqartarnerat. Minnerunngitsumillu nunatsinni peqqinnissakkut sullissinerit nunatta iluani sullissinerit Danmarki­mullu suliaritikkiartortarnerit eqqarsaatigalugit pisortat pisussaaffeqarnerat unitsinneqarsinnaann­gimmat matumuuna Atassummit erseqqissaatigaarput. Inuit peqqissut nakorsan­it pisariaqanngimmata napparsimasut kisimik.

 

Nunatsinni aningaasarsiorneq ilorraap tungaanut saatinneqasappat ingerlatat suulluunniit pisortanit tapiiffigineqaratik nammineerlutik ingerlasinnaanissaat aqqutissat pingaartut ilagaat. Taamaattumik nunatta aalisaqassusianut aalisariuteqarnikkut akilersinnaasumik ingerlatsinissamut naleqqussaajuarniss­ap nutarterinissallu pisariaqartuinnarnera Atassummit oqaatigaarput.

 

Immattami pisuussutaat nunatsinni aningaasarsiornikkut suliffissaqarniarnikkullu ullumi siunissami­lu pingaaruteqartuaannartussaammata.

 

Taamatullu pingaartigaaq suliffissuaqarnikkut aalaakkaasumik suliffissaqartitsiniarnerup tulaassukkan­ut naleqqussaaffigineqartuarnissaa. Pingaartumik tulaassukkat tamarmik nutaajutillugit suliffissuarni suliarineqartarnissaat pitsaassutsimikkut naleqquttumik akilerneqartarnissaannut pingaaruteqarluinnarmata.

 

Taamaattumik Atassummit piumasaraarput nunap immikkoortuini suliffissuaqarnikkut naleqqussaaniss­ap natserinissallu? piaartumik pilersaarusiorlugit aallartinneqarnissaat pisariaqar-ma­t.

 

Tamatumani Qeqertarsuup tunuani nunattalu kujataani naleqqussaanissap piaartumik aallartinneqarniss­aa eqqarsaatigaarput. Soorunami nunatta qeqqani naleqqussaanissat ilanngullugit.

 

Nunatsinni suliffissaqartitsiniarneq eqqarsaatigalugu nunatta avataaniit suleqateqarsinnaanerup nukittosarneqarnissaa Atassummit assut pingaartipparput. Pingaartumik tunisassiassat nunatsinni suli iluaqutineqanngitsut tamatumani eqqarsaatigalugit.

 

Soorlu assagiarsuinnik tunisassiorneq eqqarsaatigalugu avataaniit suleqateqarneq qanoq iluaqutaatigis­oq takoreeripput. Tamatumalu annertusartuarneqarnissaa assut Atassummit pingaartipparpu­t.

 

Siunissami inuiaqatigiit aaqqissuussaanerat eqqarsaatigalugu Naalakkersuinikkut suliniutissat Naalakkersuisun­it siunnerfigineqartut soorlu inuit atugarisaasigut suliffissaqarniarnikkullu ingerlatsiner­mi aningaasat aalajangersimasumik siunertaqarnerulluni atorneqartarnissaannik misissueqqissaartoqarniss­aa aamma suliffissarunnissamut sillimmasiisalernissamik pilersitsisinnaanissam­ut periarfissat.

 

Kiisalu siunissami nunatsinni sulisussat piginnaasaqanerulernissaat anguniarlugu qanoq iliornikkut periarfissanik ilanngussisoqarsinnaaneranik Naalakkersuisut saqqummiussaat Atassummit tamakkiisum­ik tapersersoratsigit.

 

Nunatsinni kommunini pisortanit ikiorsiissutigineqartartut amerlanersaat suliffissaqannginneq peqqutigalugu tunniunneqartartut ukiumut 100 million kr-nit sinneqartarput.

 

Tamakku tunniutiinnarnagit sulinikkut suliffissaqartitsiniarnernullu atorneqartarnissaat pimoorullug­it aaqqiiffiginiartariaqarparput. Inuit namminneq sulinermikkut napatinnissaat pingaaruteqartorujussuumma­t.

Pingaartumik inuusuttut suliffissaqannginnertik peqqutigalugu ikiuutinik aalliinnartartut siunissami utaqqiinnalernerannik tamanna kinguneqaleqqunagu.

 

Siunissami nunatsinni inuussutissarsiornerup aningaarsarsiornerullu siuarsarneqarnissaa siunertaralu­gu assigiimmik akeqartitsinerup ukiup pingasut matuma siornatigut Naalakkersuisunit saqqummiunneqartup qulaajaavigeqqinneqarnissaannik Naalakkersuisut saqqummiussaqaqqinnerat Atassummit tikilluaqquvarput.

 

Tamatumani innaallagissap erngup kiassanermullu akit allanngortinneqarsinnaanerat siunertaralu­gu. Atassummit isumaqarpugut nunatsinni nioqqutissiorneq avammullu niuerneq eqqarsaatigalugu innaallagissamut imermut kiassanermillu akit allanngortissinnaanerannik periarfissat piaartumik neriorsoqqinneqarnissaat pisariaqartoq nunatsinni suliffissuit tunisassiorfiillu akilersinnaasumik ingerlanneqassappata taamaaliornissaq assut pisariaqartikkaat nalunnginnatsigit.

 

Soorunami assigiimmik akeqartitsinerup ullormiit ullormut atorunnaarsinneqarnissaa anguneqarsinnaanngits­oq nalunngilarput. Periarfissalli aningaasarsiorniarnitsinnut iluaqutigisinnaasag­ut atorluartariaqarparput.

 

Nunatsinni akileraarutitigut akitsuutitigullu nammineerluta isertitagut tassaapput siunissami uagut nammineq aningaasatigut napatissinnaalernissatsinnut uuttuutissat pingaarnersaat.

 

Ukiuni 1997-miit 2001-mut akitsuutigut akileraarutitigullu isertitagut misissorluaraanni takuneqarsinnaav­oq akitsuutitigut isertitagut ullumimut appariaateqarsimasut.

 

Qujanartumillu akileraarutitigut isertitagut malunnartumik qaffariaateqarsimallutik nunatsinni suliffissaaleqis­ut suliassaqarnerulersimanerisa kingunerannik. Tamanna qujanarpoq.

 

Ukiuni tullerni qulini nunatta aningaasatigut qanoq inissisimanissaanik takussutissiaq misissorluareerlu­gu ullummikkullu aningaasatigut inissisimanerput aallavigissagaani minnerunngitsumil­lu Namminersornerullutik Oqartussat suliffeqarfissuit tamakkiisumik ilaannakortumilluunni­it pigisaasa ukioq 2000-mi akiitsui 2 milliard 791 million kr-usut takugaanni aningaasatigut sukangasuumik aqutsinissaq akiitsunillu annertusaaqqinnginnissaq aatsaat taamak pisariaqartigilerpoq.

 

Ukiummi qulit qaangiuppata ullumikkutuut aningaasarsiorfissanik nutaanik pilersitsiortunngikkutta 2011-mi nunarput 261 million kr-nik aningaasaliinissamik pisariaqartitsisussanngussammat.

 

Taamaattumik suliffissanik nutaanik aningaasarsiorfiusinnaasunik nassaarniarnissarlu ullumikkorni­it pimoorunnerullugu anguniartariaqalerparput.

 

Taassumalu saniatigut nunatta karsiata ullukkornit sinneqartooruteqarnerusalernissaa aalajangiussimaneqartariaqarlun­i.

 

Taamaaliornikkut piumanngikkaluaruttaluunniit nunatta aningaasanik atorniartariaqalernissaa pinngitsoorsinnaassannginnatsig­u.

 

Ullumikkut nunatta karsiata aningaasanik isertitaqarnerusalerneranut suliffeqarfiit tamakkiisumik ilaannakortumilluunniit Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartut akiitsuminnik akilersuilerner­at iluaqutaapput. Naatsorsuutigineqarlunilu 2004-mi akiitsut tamarmik Namminersornerullut­ik Oqartussanut akilerneqarsimanissaat.

 

Taamaalilluni 2005-mi isertitakkatta 50 million kr-nit aamma ikileriarnissaat naatsorsuutigineqarlun­i. Taamaattumik peqqutissaqarpugut aningaasanik paarsilluarnissatsinnut. Nunarput aatsitassanik peqaraluartoq ullumikkumut ajuusaarnaqisumik suli annertunerusumik aningaasarsiornitsinnut iluaqutigineqanngitsunik.

 

Tamanna tupinnarpallaanngilaq misissueqqaarnerit misissuinerit minnerunngitsumillu aallartitsiniarner­it aningaasarpassuarnik naleqartartut nalunngilarput. Taamaattumik Atassummit Naalakkersuisunut piumasareqqissavarput nunatsinni aatsatassanik piiaasinnaanermut nunatta ullumikkorni­it suli annertunerusumik neqerooruteqarsinnaanerata nalilersoqqinneqarnissaa. Soorlu akileraartarnikkut aningaasaleeqataasinnaanikkut allatigullu oqilisaassisinnaanerit tamatumani eqqarsaatigalugit.

Nunatsinni aningaasarsiorfissanik nutaanik ujartuinitsinni imeq pimoorullugu iluaqutiginiartariaqalerparpu­t. Imermik ukiumut milliardinik isaatitsisinnaanitsinnik nunarsuarmi minguinnerpaamik nungukkallartussaanngitsumik peqarpugut.

 

Ullumimulli aningaasarsiutigalugu suli iluaqutiginngisatsinnik. Nunatsinni imermik nioqquteqalersinnaan­eq anguniarlugu piffinni assigiinngitsuni misissuinerit inatsisiliornerillu naammassereerpu­t. Aallarteriarnissarlu kisimi amigaataalerluni.

 

Atassummit isumaqarpugut aallartitsiniartunut Naalakkersuinikkut tapesersuineq aningasaleeqataasinnaaner­lu siunertap piviusunngortinniarneqarnissaanut nukiit atortariaqalerigut.

 

Nunatsinni utoqqartagut inuunertusiartorput. Tamanna timikkut peqqinnerulernerannik takussutissaav­oq nuannersoq. Suli inuummersornerusinnaagaluarput ulluinnarni atukkamikkut ullumikkornit pitsaanerusumik pisortanit atugassaqartitaagaluarunik.

 

Taamaattumik Atassumit tupiginngilarput aningaasaqarnitta nassuiaatigineqarnerani nunatsinni utoqqaat amerliartornerat ilanngunneqarsimammat.

 

Naalagaaffiit peqatigiinni 1999-mi utoqqarnut ukioritinneqarmat nunatsinnut tunngaviusumik isumaqatigiissutaas­ut ilaat ima oqaasertalik issuarpara Anammineersinnaassuseqartitaaneq ima paasineqassaaq, utoqqaat naammattumik pilersuisinnaassuseqarnissaminnut tunngavissiisinnaasum­ik isertitaqarsimanissaat@. Issuaaneq naavoq.

 

Atassut naalagaaffeqatigiinnermik pingaartitsisuuvoq. Inatsisinik tunngaviusunik kalaaliugutta qallunaajuguttaluunniit qallunaat nunaanniikkutta nunatsinniikkuttaluunniit assigiimmik pineqartussaanitsinn­ik inatsisinut tunngaviusunut pituttugaavugut. Tamannalu aamma nunatsinnut aningaasanik naleqartarpoq.

 

Ajuusaarnaqaarli naalagaaffeqartigiinnerup iluani utoqqartatsinnut inatsisit tunngaviusut atugassaritita­at assigiinngimmata. Qallunaat nunaanni utoqqaat pitsaanerusumik atugassaqartitaappu­t. Tamannalu tunngavigalugu nunatsinni utoqqaat amerliartuinnartut qallunaat nunaannut utoqqaliartorlutik nunasiartortarput.

 

Taamaattumik Atassummit Naalakkersuisunut kaammattuutigissavarput ukiamut 2003-mut aningaasan­ut inatsisissaq suliarineqalerpat utoqqaat aningaasatigut atugaasa pitsanngorsarneqarnissa­at isumaginiaqqullugu.

 

Nunatsinni nammineerusussuseqarnermik anguniagaqarneq takorluugaannaanani piviusorsiortumik anguniarneqassappat ilinniartitaanikkut aaqqissuussaanerput Ysorneqartariaqarpoq? Meeqqat inuusuttullu siunissami nunatsinni suliffinni sumiluunniit qullersatut sulisutullu sulinissaminnut piginnaasaqalernissaat angujumallugu.

 

Tamanna anguneqarsinnaanngippat nammineerusussusermik oqalunneq piviusunngortissinnanngilarpu­t. Taamaattumik Atassummit piumasarissavarput inuusuttortatta qaffasissumik ilinniagaqarniarnerminni qallunaat oqaasiinik piginnaasaqarluarnissaasa qulakkeerneqarsimanissaa­t. Qallunaatut piginnaassaqarluarneq oqaatsinik allanik pingaartumik tuluit oqaasiinik angusaqarluarnissamut toqqammaviulluinnartarmata.

 

Taamaattumik siunissaq eqqarsaatigalugu 2000-nullu ikaarsaarnitsinni sianigilluinnartariaqarparput kalaallit uagut immikkoorniarnermik pilersitsissannginnatta.

 

Nunarsuarmioqatigiit peqatigiikkaluttuinnarneranni piumasaasut periarfissarititaasullu peqataaffigisinnaajumallugi­t. Taamaattumik nunarsuarmik oqaatsit atugaanerpaat tuluit oqaasiisa qallunaat oqaasiisulli piginnaasaqarfiginissaannut aqqutissiunissap nukittorsarneqarnissaa Atassumm­it assut pingaartikkatsigu matumuuna oqaatigaarput.

 

Nunarsuarmi sumiluunniit ilinniarluarsimasut suliffinni sumiluunniit atorfissaarutinngisaannartut nalunnginnatsigit.

 

Naggataatigut nunatsinni aningaasatigut killiffipput ilungersunaraluaqisoq Atassummit peqataanitsig­ut imaani inuussutissarsiortortatsinnut tassa aalisartunut minnerunngitsumillu piniarnerm­ik inuussutissarsiuteqartut aningaasatigut ikiorserneqarnissaannik ukioq manna 25,3 million kr-nit pitsanngorsaatissatut akuersissutigineqarsimanerat angusatut pitsaasutut nalilerlugit Atassummit tulluusimaarutigigatsigit.

 

Taamatut oqaaseqarluta nunatsinni aningaasaqarnikkut ingerlatsineq pillugu nassuiaat imartooq oqaaseqarfigaarput. Atassummiillu neriorsuutigissavarput nunatta aningaasaqarnerata pitsanngorsarneqarnissaan­ut aningaasatigullu aqutsilluarnissamut suleqataanissatsinnut piareersimagatt­a. Qujanaq.

 

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.

Nalunaarusiap matumuuna saqqummiunneqartup oqaluuserineqarani inuiaqatigiit aaqqissugaanera­ta nutarternissaanut najoqqutassatut 2000-mi ukiakkut Inatsisartuni ataatsimiinnermi tunngaviatigut Inatsisartuni akuersaarneqartoq naleqqersuutigissallugu pissutissaqartugut Inuit Ataqatigiit isumaqarpu­t.

 

Siunissamimi takorluukkamik taalluugu taamanikkut pilersaarutip saqqummiunneqarnerani ukiut qulit 15-t avungangaaq isigaluni pissutsinik nikisitsiartuaarnissap annertunerpaatigut iluarineqarluni oqaluuserineqarnerani isummiunneqartut ilaatigut makkuupput.

 

Inuiaqatigiit aaqqissuganerata naalagaaffimmik ingerlatseriaasiusimasumit qimatsiartuaarnissami ukiumiit ukiumut piunnaarlugu ungasinnerusumut siunnerfeqarluni Inatsisartut innuttaasullu peqatigalug­it pilersaarusiorluakkatut ingerlanneqartariaqarnera pingaartinneqarpoq.

 

Misissuilluarnernik toqqammaveqarluni nassatarisassaanillu ilisimannereerluni allannguutit piviusunngortittarnissa­at pingaartinneqarpoq.

 

Taamanikkullu 2000-mi ukiakkut Naalakkersuisut saqqummiinerminni isertuunnagu saqqummiuppa­at allannguutissatut siunnersuutit ilaqartussaammata aallaqqaammut sivikinnerusum­ik pissutsit sungiutereersimasat allanngortinneri ippinnartunik ilaqanngitsoortus­saanngitsut.

 

Aamma taamanikkut saqqummiinermi oqaatigineqarpoq allannguutissatut iliuuserineqartussat ataasiakkaartuugaluarlutik uiguleriillutik tamakkerlutik piviusunngortinneqarnermikkut inuiaqati­giit atugarisaannik pitsaanerulersitsinissaat siunnerfiusoq.

 

Taamaattumik tunngaviusumik isummiunneqartunut qinikkat akornanni aalajangiusimanninnissaq pingaartuusoq aamma erseqqissarneqartut ilagaat.

 

Tamakkulu piviusunngortinnissaannut Inatsisartut innuttaasunut paaseqatiginninnissamut pisussaaffimm­ik annertuumik isumagisassinneqarput. Taamanikkut tunngaviusumik isummernerup kingorna tunngavigiumallugit Inatsisartut aalajangiunneqartut ullumikkut ukiut marluulersut qaangiunneran­ni Naalakkersuisut ingerlatsinerannut matumuuna nalunaarusiakkut takutinneqartoq  ullormiit ullormut ingerlatseriaaseqartumik periuseqarnermut uteriarnertut Inuit Ataqatigiit nalilerpaa­t.

 

Siunnerfiit ilagaat inuiaqatigiit periarfissaasa piorsaaviginerisigut tamalikaarnerusumik inuussutissarsiutitig­ut periarfissiinikkut inuiaqatigiit atugartuujussutsikkut angusimasaat ajornerulersinnaveersaarneqassasu­t.

 

Inuiaqatigiit ukioqqortussuseq najoqqutaralugu katitigaanitta annertuutigut allanngoriartornerput sillimmartaarfigineqassasoq arajutsinaveersaaqquneqartut ilagaat. Ukiut aningaasarsiornikkut ingerlalluarfi­it aningaasaqarnerup patajaallisarneqarneranut atorneqassasut Inatsisartuni amerlanerit pingaartippaat.

 

Tamatumuuna ukiut aningaasarsiornikkut kinguariartorfiulersinnaasut innuttaasut atukkamikkut ajornerusumik atugaqalernissaannik kinguneqartinnaveersaarumallugit.

 

Taamatut aningaasanik annertusaarilluarluni pilersaarusiorluakkamillu ataatsimut tamakkiisumik pingaarnersiuinikkut periuseqartariaqarnermi ukiuni kingullerni Inatsisartuni oqaaserineqartut Naalakkersuisoqarfi­it ilaasa ataqqinianngippallaaraat arajutsisimaneqartariaqanngilaq. Sulimi pisortaqarfin­ni ataasiakkaani aningaasanut inatsisissap piareersarnerani pikkorliornerit aningaasanik aqutsiniarnermut tupaallannartunik nangiarnartorsiortitsisarnerat nalinginnaavallaaqaaq.

Tamatumunnga assersuutitut Inuit Ataqatigiit tikkuarusuppaat ilinniartaanermut aamma isumaginninnerm­ut pisortaqarfiit ukioq kingulleq 55 million kr-nit missaannik Inatsisartut akuerinngisaann­ik sippuillutik atuisimanerat.

 

Pisortaqarfiit matumani pineqartut annertunerpaatigut Inatsisartut inatsisaannik tunngaveqarlutik pisussaaffeqartuupput. Imaappoq sippuinerit aqutsinerlunnermik pissuteqanngikkunik pinngitsoorat­ik aningaasatigut matussuseqartartussaapput. Inatsisartut akuersineritigut.

 

Tamannali imaanngilaq pisortaqarfinni tuppallersaatipalaanngussasoq eqqarsarluni ajunngilaq aningaasartuutissat Inatsisartuni akuerititavut unioraluallarpata matussuserneqallarumaarput inatsisin­ik toqqammaveqaratta. Ilumut taamak eqqarsarluni aningaasanut inatsit piareersarneqartassapp­at aningaasat inuiaqatigiinni tulleriiaarilluarnikkut atugassanngortitassat killeqartut aqunniarnerat ajornartorsiartuinasssooq.

 

Sippuinerimmi matumani assersuutigisagut ataatsimut pingaarnersiuilluni Inatsisartuni tulleriiaariniarnerm­ut sanngiilliortitsipput. Naak aningaasivik nutaanik sillimmatinik imaqanngitso­q.

 

Sinerissap qanittuani aalisanerup pissutsinut naleqqussarnissaanut Inatsisartut isummernerata ukioq mannamut 32 millioninillu aningasaliisimanerata qaavisigut 22 million kr-nit sinnerlugit rejet akiin­ut maanaannaq minnerpaaffiliinermut kiisalu puisit amiinut tapiissutit 36 million kr-niit 40 million kr-Naalakkersuisut maanaannaq qaffaavigineqarneri ullormiit ullormut pilersaarusiorluagaanngitsum­ik aningaasanut atuinermut assersuutissaqqipput.

 

Imaanngilaq katillugit 26 million kr-nik maanaannaq aningaasaliivigineqartut pisariaqanngitsutut isigatsigit. Kisianni ukioq aningaasaliiffik aallartillavinnartoq aningaasaliiffigineqarnissamik pisariaqartitsinerm­ik allarpassuarnut sanilliussinani taamak aningaasaleeriaaseq Inatsisartut missingersuusiorn­eq pillugu inatsisaannik sanioqqutsineruvoq.

 

Inatsisartut rejenut akinik minnerpaaffiliinissamut taarsiullugu ukiaq kingulleq ataatsimiinnermi ukioq mannamut naleqqussarnissamut 20 million kr-ninik orsussamut 10 million kr-nik kiisalu KNAPK-p qaammarsaanermut ilinniartitaanermullu atugassaanik 2 million kr-nik aningaasaliisimaner­at isumaarutsitsivoq.

 

Ernumanarnerusorli tassa tapiissutit pineqartut 26 million kr-nik aningaasalerneqarmata aningaasan­ik suli piginngisatsinnik kisianni ukiup sinnerani akileraarutitigut akitsuutitigullu Naalakkersuisoq isertissangasamissut ilimagisaannit.

 

Ilinniartitaanermili isumaginninnermilu Naalakkersuisoqarfiit 55 million kr-nit nalinginik siorna atuinerusimanerat ilumut inatsisitigut pisussaaffinnik tunngaveqarsimappat ilimagisariaqarpoq ukioq mannamut aningaasanik inatsisip aningaasanik taamak amerlassuseqarsinnaasunik iluarsiivigineqartariaqarnissa­a.

 

Aningaasat taamak amerlatigisut ilumut pisariaqassappata Naalakkersuisut sumit nassaarissanganera­at paasissutissiissutigineqassasoq ullumikkut Inuit Ataqatigiit pisariaqartippaat. Ilinniartitaanerit Inatsisartunit pingaartinneqartut Naalakkersuisunit annikillileriffigineqalersaarpat. Imaluunniit aamma utoqqarnut inuusuttunut meeqqanullu pisussaaffiit ilanngartuiffiginiarneqarnerpa­t.

 

Ingerlatsilluarnikkut pisariillisaanikkullu tapiissutit ilaannik annikillileriarnerit aatsaat aallartilaarneran­ni matumunnga akerliusumik angallannermut Naalakkersuisut silaannakkut angallannerm­ut akikillisaatissatut 40 million kr-nit angullugit tapiissutitigut qaffaasariaqarnermik piffissaq kingulleq oqaaseqarnera qanoq iliuusissaarulluni tusarnersaarutaannartut oqaaserineqartut­ut Inuit Ataqatigiit nalilerpaat.

 

Silaannakkut angallanneq eqqarsaatigalugu ingerlatsiviit tamatumunnga attuumassuteqartut Grønlandsf­ly aamma Mittarfeqarfiit sooq ingerlatsinerminnut akikillisaaniassappat. Aamma sooq ingerlatsinertik pissutsinut piviusunut naleqqussarniassavaat pisariillisaallutik.

 

Ilisimagunikku Naalakkersuisunit taamaaliornissaq pisariaqartinneqanngitsoq tapiissutilli qaffaqqinnerisig­ut iluarsiivigineqarnissaa ilimasaarutigineqareersoq.

 

Taava soormi unammilleqatigiinnikkut akikillisaasinnaaneq piviusunngorsinnaanngitsoq Naalakkersuis­ut isumaqarfigigunikku qangatut ingerlaarfinnit sinneqartooruteqarfisunit ingerlaarfiit akisuallaat matussuserneqartarnerinik periuseq eqquteqqiinnanngilaat.

 

Inuit Ataqatigiit tunngaviusumik isumaqarput sinerissap qanittuani aalisarnikkut pissutsinut naleqqussaaniarner­it angallannikkullu ingerlatsinermi eqaallisaaqqusilluni unamminikkullu akikillissaanissan­ik oqaluutigaluni saniatigut akinik minnerpaaffilersuinerit tapiissutaannarnillu iluarsiiniarnerit imminnut assortuuttuusut.

 

Allanngilaq anguniarumallugit aalajangeriikkanut upperinninnginneq. Inuiaqatigiit Naalakkersuinikk­ut anguniagassatut tusariikkaminnut tunuliaqutaasariaqartutut misigileraluarnerann­ik tamanna annnertusaataanngitsoq Inuit Ataqatigiit isumaqarput.

 

Naak Naalakkersuinikkut isummiussanik pilersitserusussuseq aqqutissanillu nutaanik nassaarniarusussuse­q. Naak inuaqatigiinnut maligassijuilluni siuttoorusussuseq. Ajuusaarutigaarput siullermik Kattusseqatigiit kingornalu Demokratinik aallarniiniartup saallutik anorimut saallutik oqarluartaarutaannartiguunerusoq periusaat Naalakkersuisooqatigiit partiivinit annertuutigut ingerlanneqalers­oq oqaatigisariaqaratsigu.

 

Ilungersorluni sulinikkut pilersitserusussuseq siunnerfinnik nalinginnaq nikitsitseqattaarnikkut tamanit iluarineqarusunneq inuiaqatigiit qinikkaminnit piumasarinngilaat. Aalajangersimasunik siunniussaqaraanni tamakku ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu iluaqutissartaat innuttaasunit paaseqatiginnissutaasariaqart­oq Inuit Ataqatigiit aalajangiusimavaat.

 

Iliuuseqarniarani nutaanillu nassaarniarani nipituneqqusaalluni oqarluartaarnikkut periuseqarnerup nutarterinissanut iliuuseqartariaqarneq ingialerpaa. Nammineq pigisatsinnik atorluaannginneq inuiaqatigi­it namminneq napatikkusussusiannut nukittorsaataanngilaq.

 

Aalisakkanik qalerualinnillu tunisassiornermit perlukut eqqaannakkat suli puisit amiinnaanik iluaquteqarn­eq kujataani savat 20.000-t sinneqartut meqquisa atorluarsinnaasaraluatta eqqaannarneqarnerann­ik sanaartornermilu atorsinnaasorpassuarnik eqqaajuarnermik isiginngitsuusaariner­it inuiaat namminiilerumallutik suliniartut ilisarnaatigisariaqanngilaat.

 

Nassaarniallaqqissuseq pilersitserusussuserlu ilatsiinnarnermit taallersimaneqartuassapput. Naalagaaffi­up nunatsinnut aningaasaliuttagai ingerlatsinermut aningaasartuutinut matussutissatut ullumikkutut annertutigisumik isumalluutaajuartillugit.

 

Ukiaru ataatsimiinnissamik Naalakkersuisut naalagaaffiit ukiuni tullerni nunatsinnut aningaasaliinissaan­ut isumaqatigiinniarnissamut qanoq piginnaatitaaffilerneqarnissaannut tamanna Inatsisartuni partiit tamatta eqqarsaatigilluassagipput Inuit Ataqatigiit matumuuna kaammattuutigaa­t.

 

Siusinnerusukkut oqareernitsitut ingerlatsinermi aningaasartuutit ukiut qaammatai marlussuit ingerlariiginnart­ut 26 million kr-nit angullugit qaffanneqarput aningaasanut inatsisip saniatigut aningasanik suli landskarsimut nakkanngitsunik matussuseqarneqarlutik.

 

Tamatumap peqatigisaanik Naalakkersuisut upernaaq manna ataatsimiinnermut siunnersuuteqarput avataasiortut kilisaatinik uutitikkatut tunisassiaminnut akitsuut akilertagaat 3%-miit 1%-timut appartinneqassaso­q.

 

Tamatumuuna landskarsi ukioq manna akitsuutitigut isertissangasai 15 million kr-nit angullugit ilanngarneqassapput.

 

Minnerunngitsumik kilisaassuarnik avataasiorluni aalisarneq rejerniarneq niuernermik nukiit toqqammavigilluinnarlug­it ingerlanneqarnerarlugu kilisaataatillit oqaatigiumasarpaat. Minnerunngitsum­ik maannakkut aningaasaqarnermut naalakkersuisuusup tamanna siuttuuffigisimav­aa inimi maani.

 

Rejet imartatsinnut pisassatut akuerineqartartut inuiaqatigiit ataatsimoorullugit pigisaattut Inuit Ataqatigiit isumaqarfigaat. Pisuussutinik taakkuninnga ingerlatsiumallutik nukissaqartut ukiut ingerlanerinik inuiaqatigiinnit akuerineqarlutik taamak atugassiisunut akiliuteqartarnerat pissusissamisoortut­ut Inuit Ataqatigiit isigaat.

 

Inuussutissarsiutitut niuernerup nukinginik illernartunik toqqammaveqarluni ingerlanneqartutut ukiuni iluatsisimaarfiusuni kilisaataatileqatigiit naammattorsuarnik qujarunnartumik iluanaaruteqartarpu­t, iluanaaruteqarfigisarpaat.

 

Inuussutissarsiutitut taamak ingerlanneqartutut iluanaarutit nikerartuunissaat ilisimareertariaqarpoq. Akit pitsaajunnaanerisigut ajutuuallallunilu pisortanut inuiaqatigiinnut qinnuuloornertut taaneqarsinnaas­oq avataasiorlutik kilisaataatilinnit aamma atugaalissappat inuussutissarsiutit allat imminnut napatittariaqarnerannik piumasaqarneq annertusiartortoq isumaaruttussaavoq.

 

Pisussutit inuiaqatigiit ataatsimoorullugit pigisaasa atornissaannut piginnaatitaaneq akiliuteqarfigissallu­gu ingasattajaarnerunngilaq. Tamakku tamaasa oqaatigereerlugit Naalakkersuisooqatigi­it marloqiusamik oqalullutillusooq oqaqarlutillusooq ingerlatsiniarnerat pissutsin­ut atuuttunut ukiunilu tulliuttuni atuutilersussatut ilimagisariaqakkanut naapertuutinngilaq.

 

Inuiaqatigiit aaqqissugaanerannut allannguiniarneq ungasinnerusumut eqqanaarinartussaammat aqaguinnarmut iseqarluni pipallatamik aaqqiissuteqartarnermik nukillaarsarneqartariaqanngilaq. Allannguisariaqarnerit aalajangiiffiginissaannut toqqammavissanik piareersaatit Naalakkersuisut isumannaagassaraat.

 

Tamanna assersuutigalugu uumasuuteqarnermik ingerlataqartunut annertuumik pakasaasumik qanittukk­ut Naalakkersuisunit uniorlugu atorneqarpoq. Inuussutissarsiummik ingerlataqartunut pakasaasumik.

 

Allannguiniarnerni attorneqartussat peqataanissaannik nassatarisassaannillu qulaajaalluarnermik toqqammaveqarnissamik Inatsisartut 2000-mi ukiakkut inassutigisaannut tamanna akerliuvoq.

 

2003-mi Inatsisartut upernaakkut ataatsimiinnissaannut Naalakkersuisut suliffissaarunnernut sillimmasiisalernissam­ut toqqammavissamik saqqummiilersaarput. Tassunga atatillugu Inuit Ataqatigi­it Naalakkersuisut innersuukkusuppaat statsministerimut Namminersornerullutik Oqartussan­ut nunatta aningaasaqarneranut siunnersuisoqatigiit nalunaarusiaannut qanittukkut saqqummersum­ut immikkoortoq 2, punktum 6-mi isumaliutersuutit arajutsinaveersaarluinnaqqullugi­t.

 

Aammalu tamatuma eqqartornerani puigorneqassanngilaq siusinaarluni pisartagaqartitsineq annertusiartortum­ik atugaalersimaneranut taartaasussatut kommunit kattuffiannit piginnaanngorsaaqqiinerm­ik siunertaqartumik ukioq kingulleq isumaqatigiissutaasup ilungersuullu­gu aallunneqartariaqanera.

 

Inuup kialuunniit tamakkiisuunngikkaluamik inuiaqatigiinni sulisinnaasutut atorfissaqartinneqarne­ra tamatumani siunnerfiuvoq. Siusinaartumimmi pisartagaqartitsineq amerlasuutigut aqqutissatuaanngila­q.

 

Innuttaasut ataasiakkaarluta immitsinnut napatikkusunnerput Inatsisartunit siuarsaavigissallugu inatsisiliornitsigut periarfissaqarpugut. Kommunillu kattuffianni isumaqatigiissutip timitaliiviginissa­at Naalakkersuisut isumannaagassatut pisussaaffigaat.

 

Inuiaqatigiit aaqqissugaanitta nutarterniarneranut atatillugu iliuusaareersut ilagaat ineqarnermut akiliutit ukiortaamiit allannguiffigineqarneri.

 

Tamatuma Inatsisartunut saqqummiutinnginnerani pisortaqarfiit minnerpaamik marluk ineqarnerm­ut aamma isumaginninnermut pisortaqarfiit ukioq sinnerlugu misissuereernerannik tunuliaqutaqarpo­q.

 

Nutarterinermut siunertaavoq akissarsiakinnerit akunnattunillu isertitaqartut iluaqutigisassaannik ineqarnermut tapiissuteqariaatsip pitsanngorsarnissaa, aammalu pisortat inissiaataanni ineqarnermut akiliutit inissialiornernut aningaasartuutinut naleqqunnerulernissaat.

 

Inuit Ataqatigiinni pisortaqarfinni pineqartuni aammalu atuisut akornanni misissuereerluta paasivarp­ut innuttaasut ilaat aaqqissuussinermi nutaami siunertarineqanngitsutut eqqornerlugaasimasu­t.

 

Matumani eqqarsaatigaagut utoqqalinersiallit aamma allatigut pisartagallit maanna annikinnerusum­ik ineqarnermut tapiissunneqartalersimasut.

 

Nutaamik peqqussusiornermik tamanna siunertaanngilluinnarmat peqqussutip inimi maani oqaluuserinera­ni uagut erseqqissaatigeerparput. Illersorneqarsinnaanngilluinnarpoq innuttaasunut taakkuninnga eqquinerlunnissaq. Ilami 400-500 kr-nik ineqarnermut akiliinerunermik ulluinnarni inuuniarnermut atukkat annertuumik ajorseriarput.

 

Equngassut taanna iluarsiniarlugu Inuit Ataqatigiit Naalakkersuisut qinnuigissavagut Inatsisartut ukiamut ataatsimiinnissaannut ineqarnermut tapiissuteqartitseriaatsip allanngortinnissaanut siunnersuumm­ik saqqummiussaqaqqullugit.

 

Tamanna pisinnaavoq siorna upernaakkut ataatsimiinnermi aningaasaqarnermut naalakkersuisup neriorsuineratut inuiaqatigiit aaqqissugaanerat pillugu iliuusissatut pilersaarutip 2002-mi ukiakkut ataatsimiinnermi nalilerneqarnissaanik neriorsuutaata oqaluuserineqarnissaanut atatillugu.

 

Naalakkersuisut nalunaarusiaat matumani oqaluuserisarput naapertorlugu ukiuni tulliuttuni qulini ingerlatsinermut aningaasartuutit minnerpaamik 261 million kr-nik ukiumut amerleriarsimassangatinneqarpo­q.

 

Isumalluangaarluni tamanna naliliineruvoq. Naalakkersuisut ilimagaat ukiuni tulliuttuni qulini akileraarutitigut isertitat ukiut tamaasa 2%-mik qaffattassasut. Imaappoq aningaasarsiornikkut assoralisimaarnermik ukiuni tulliuttuni qulini nunarput nalaataqassanngippat.

 

Taamaluunniit isumalluarneq eqquutissagaluarpat ukiumullu landskarsi minnerpaamik 40 million kr-nik sinneqartoorluni ingerlasariaqarmat aningaasartuutigineruligassatut taaneqartut ukiut qulit qaangiuppata ukiumut 261 million kr-ussangatinneqartut naammassisinnaassagutsigit aningaasartuut­it qumartiterujussuarneqanngippata akileraarutitigut qaffaanissaq avaqqunneqarsinnaanngila­q.

 

Tamakkuli Naalakkersuisut annertunerusumik isummersorfiginagit ernumassutigerpasinngimmatig­it aasaajuaannartuunissaanik oqqummukaaginnarlugu ingerlassanganertut taasariaqartoq eqqortuusorineqarsinnaanngila­q.

 

Naalakkersuisummi namminneq nalunaarusiaminni nalunaarutigaat ukiut tulliuttut qulit ukiut tamaa­sa akileraarutitigut isertitat 2%-mik qaffariartarnissaannik oqarnertik piviusunik toqqammaveqara­ni isumalluarnerinnarmik toqqammaveqarpoq.

 

Tassa Naalakkersuisut namminneq nalunaarusiaminni oqaatigisaat innuttaasut utoqqalisartut amerliartortillug­it peqqinnissaqarfik aningaasartuutaanerulersussaq eqqortumik oqaatigineqarpoq nalunaarusiami.

 

Partii peqqinnissamut Naalakkersuisuutitaqartoq siorna decemberip arfineq sisamaata tungaanut peqqinnissaqarfimmi isornartorsiuinerpaasoq Naalakkersuisuutitaqalerami Naalakkersuinikkut qanoq pitsannguutaasinnaasunik kalerriussaqarpa?

 

Peqqinnissamut Naalakkersuisoq ikkutiinnarluni imminut atorunnaarsittutut oqaatigigaanni ilumoorneruv­oq atorfilittamigooq ingerlataat naamaqaat tassa inuiaqatigiinnut qujasaataa.

 

Inuussutissarsiutitigut ingerlatsineq taamaalu suliffissaqartitsineq nunap suulluunniit aningaasaqarneran­ut aalajangiisuulluinnarput. Taamaattumik Inuit Ataqatigiit pingaartippaat inuussutissarsiutitig­ut periarfissanik nutaanik nassaarniartuarnerup innuttaasunillu kaammattuijuarner­up saniatigut inuussutissarsiutit suli maannamut pingaarnersaata aalisanerup peqqissaartumik ingerlatsiviunissaata qulakkeersimajuarnissaa.

 

Ukoq kingulleq sinerissap qanittuani suligasuartussamik ataatsimiititaliaq sulisinneqaraluarpoq suliakkiissummulli naammaginartumik naammassinninngilaq. Soorlu makkunatigut. Aalisariutit pisaqarsinnaassusaat tulaassinnaassusaasalu annertussusaat nalilersuiffigineqarsimanngillat.

Suliffissuit naammassisinnaasaat misissortussaagaluarlugu nalilersorsimanngilaat. Suliffissuit sulisussaqarniarnikk­ut ajornartorsiutaat. Aalisariutit inuttaqarniarnikkut atugaat rejerniat karsissaaleqisarner­at sikulersortarnermut ajornartorsiutit il.il. sukumiisumik nalilersuiffigisimanngilaa­t.

 

Taamaattumik Enoksenip ataatsimiititaliaanik taasaq Aalisarnermut Naalakkersuisup pilersippaa paasinninnerput malillugu ataatsimiitsitap taassumap Inatsisartut 2001-mi ukiakkut ataatsimiinnermin­ni aalisarnermut isummersuutitut inassuteqaataat toqqammavigalugit sulisussaas­oq paasivarput.

 

Juullerluinnartorli suliaminik naammassinninnerarlugu Naalakkersuisut tusagassiuutitigut tutsiukkaluaannart­ut suleqatigiissitami peqataasimasut Naalakkersuisunut saqqummiineq eqqortuunnginnerarlu­gu assortuussutigilerpaat. Ullumikkumullu Inatsisartut naleqqussaanissamut aningaasaliissuteqartut taamaattumut suliamut pingaarnertut susassaqartut Naalakkersuisut qanoq iliulersaarnerannik Enoksenillu ataatsimiititaliaata qanoq inassuteqarsimanerannik suli kalerrinneqanngilagu­t.

 

Naalakkersuisut kisermaassisutut pissusilersornerat tamanna Naalakkersuisooqatigiit Inatsisartuni 18-nik tunuliaqutaqarlutik amerlanerussuteqaminernerminnik tunngaveqartissimassagunarpaat.

 

Partiit naalakkersuisuutitaqartut Inatsisartuni ilaasortaatitaat Inatsisartuni innuttaasut qinigaattut Naalakkersuisunut aqutsisuujunnaarlutik anngaasussannanngorsimanerat Namminersorneq pillugu isumalioqatigiissitaqaraluarnermut naapertuutinngitsoq isumaqarpugut.

 

Aamma Naalakkersuisut ileqqorissaarnimininnguamik pigisaqarsimagaluarunik ataatsimiinnermi matumani minnerpaamik Inatsisartut aningaasaliissutinik akuersisimasut nassuiaateqarfigisimasariaqaraluarpa­at sinerissap qanittuani aalisarnerup qanoq iliuuseqarfigineqalersaarnerani­k.

 

Taamak aalisarneq uninngavigilaatsiarparput. Taannami tassaavoq nunatta avammut nioqqutigisinnaassaann­ik ingerlatsivituaq. Taamaattumik aalisarnikkut avammut tunisakkatta sapinngis­aq tamaviat naleqarnerpaanngorlutik avammut nioqqutigineqartarnissaat Inatsisartut ukiar­mi oqallinnerminni pingaartinnerpaallugu inassuteqaatigaat.

 

Tamannaliuna soorlu Naalakkersuisunit soqutigineqarpallaanngitsoq. Inatsisartuni ilaasortaatitaat ukiarmi asuli isumaginngisaminnik oqalussimaqinerput.

 

Naggataatigut imaappoq Naalakkersuisuutitaqarnikkut amerlanerussuteqaneq eqqarsaruunaarner­mik kinguneqartariaqanngilaq. Inuit Ataqatigiit illuatungiliuttutut kaammattuutigaat nunatta imminut napatilernissaanut inuigaqatigiit tamakkinerpaamik ikaarsaaqatigissagutsigit killiffigisatta aamma Inatsisartuni tamatta ilungersorluta nassaarniartuarlutalu suliniuteqartuarnissarput aatsaat taamak pisariaqartitsigigaa puigorneqassanngilaq.

 

Paaseqatigiinneq nammaqatigiinneq ataatsimullu qiimmassaqatigiinneq periutsit tamakku qanganitsernavianngilla­t. Pingaarnertut siunnerfik tassaajuartariaqarpoq inuiaat namminersortut nunamik imminut napatinnissaannik ilorpiaminnit sorsuutiginnerusuttut.

 

Taamak oqaaseqarluta aningaasaqarnikkut ingerlatsineq pillugu Naalakkersuisut nalunaarutaat isummersorfigaarput.

 

Mads Peter Grønvold, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat.

2002-mi aningaasaqarniarnikkut ingerlatsineq pillugu nassuiaat Kattusseqatigiinniit peqqissaartum­ik misissoreerlugu imatut oqaaseqarfigissavarput.

 

Kattusseqatigiinniit siullermik ernumaassutigaarput nunatta aningaasaqarnera ajortikkiartulersimas­oq oqaatigineqarmat. Taamatut ernumassuteqarnitsinnut tunngavigaarput ukiuni kingullerni Namminersornerullut­ik Oqartussat iluani aningaasaqarnikkut ingerlatsinermi aningaasartuutit qaffatsikkiartuinnarneqarsimanera­t. Naak illuatigut aningaasat nunatta karsianut isertinneqarsinnaas­ut annerusumik allanngoriartunngitsut. Illuatungaatigut ingerlatsinermut aningaasartuut­it qaffakkiartuinnartut.

 

Ingerlatsinermut aningaasartuutit aningaasartuutit amerliartuinnarnerat unitsinneqanngippat nunatta aningaasaqarnera innarlerneqassaaq. Namminersornerulernerup kingorna Naalakkersuinikkut ingerlatsinerliortarsimaner­it takutippaat aningaasaqarniarnikkut sukannernerusumik ingerlatsineq ingerlanneqartariaqalersoq. Naak aningaasaqarniarnikkut sukannernerusumik ingerlatsisoqarniartoq Naalakkersuisunit oqaatigineqartataluartoq annerusumik kinguneqartinneqartannginnera Kattusseqatigiinni­it akuersaarsinnaanngilarput.

 

2001-mi Inatsisartut aningaasanut inatsisaat qiviaraanni Naalakkersuisoqarfiit marluk 55 million kr-nit missaanik sippuillutik aningaasanik atuisimapput. Soorlumi aamma ukioq manna avataasior­lutik rejerniat akileraarutaat 3%-miit 1%-mut Naalakkersuisunit appartinniarneqartoq.

 

Taamaaliornikkut 15 million kr-nit nunatta karsianut isertinneqarsinnaajunnaarlutik inissinneqar­put.

 

Kattusseqatigiinniit taamatut Naalakkersuisut aningaasaqarnikkut aqutsinerat akuersaarsinnaanngilluinnarparpu­t. Tassami 70 million kr-nit missanik nassaarniartoqalertussaamm­at 2000-mi aningaasaliissutini imaluunniit Naalakkersuisut qanoq iliuuseqarniarnerpat Naalakkersuisoqarfi­it aningaasanik sippuillutik atuisimanerannut.

 

Aningaasanik sippuilluni atuisimaneq sumik aningaasalersorneqarniarpa? Aningaasaqarniarnikkut sukannersumik ingerlatsineq nunatsinni ingerlanneqalissappat Naalakkersuinikkut ingerlatsinerliortarner­it unitsinneqartariaqalerput.

 

Namminersornerulernerup kingorna Naalakkersuinikkut aqutsinerliornerit takutippaat aningaasanik milliardinik arlaqartunik kukkussuteqartarneq naleqarsimasoq. Kukkussutigineqartartullu tamatigut inuiaqatigiinnit akilersorneqartarlutik.

 

Assersuutigineqarsinnaavoq Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartoq Royal Greenland A/S aningaasaqarniarnikkut inissisimanera qiviaraanni takuneqarsinnaavoq ukiumut akiitsut erniaan­ut 200 million kr-nit tungaannut akiliisarmat. Soorlumi aamma erniat saniatigut akiitsut akilersorneqartariaqaraluartut suli maannamut akilersorneqanngitsut. Pineqartumi amigartooruteqarlu­ni ingerlatsineq pissutaalluni.

 

Kattusseqatigiinniit Inatsisartuni ataasiarnata Royal Greenlandimi ingerlatsineq pillugu oqaluuserisasanngortitsisarsimagaluarpug­ut ajornerusumik annerusumik kinguneqartannginngitsumi­k. Tassami Naalakkersuisunut annerusumik Royal Greenland A/S-mi ingerlatsisut tusaaniarneqartarmata, naak aningaasarsiorneq pineqartumi ajorluinnartumik ingerlanneqaraluart­oq annerusumik qulaajaasoqarani ingerlatsisut Naalakkersuisunit periarfissinneqaqqittarsimapp­ut ingerlatseqqinnissaminnut.

 

Naalakkersuisoqarfiit aningaasaqarnikkut nakkutilliinerat annertunerusariaqartoq Kattusseqatigiinni­it isumaqarpugut tassami apeqqutaasariaqanngimmat pineqartoq aktieselskabitut ingerlanneqarnersoq. Aningaasaqarnikkut ajutoortoqaraangat Namminersornerullutik Oqartussat akiliisinneqartarput nammineq piginnittuunertik pissutigalugu.

 

Taamaattumik pissusissamisoorpoq aningaasaqarnikkut nakkutilliinerup suli maannakkornit annertunerusum­ik ingerlanneqarnissa. Aamma aktieselskabini Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartunit.

 

Kattusseqatigiinniit maannakkutut aningaasaqarniarnikkut nunatsinni ingerlatsineq akuersaarsinnaanngilarpu­t. Tassami illuatigut oqaluutigaluta aningaasaqarniarnikkut ingerlatsineq sukannernerusumik ingerlanneqartariaqartoq illuatigullu aningaasanik sippuilluni atuisarneq Naalakkersuisoqarfin­ni ukiut tamaasa ingerlanneqartuartoq.

 

Aningaasaqarnikkut ingerlatsineq siunissami iluatsinneqassappat oqaasiinnaanngitsumik sukannersum­ik aningaasaqarnikkut ingerlatsineq Naalakkersuisoqarfinni aamma ingerlanneqartariaqarpo­q.

 

Inatsisartunit ilaasortanit aammalu Naalakkersuisunut ilaasortanit eqqaamaneqassaaq aqagu aatsitassarsiorn­eq aallartinneqaraluarpalluunniit aningaasarsiorneq aatsaat ukiut 15-t missaat qaangiuppa­ta nunatta karsianut annerusumik iluaqutaasulluni ingerlanneqalersinnaammat.

Ukiuni arlaqartuni nunatta aningaasaqarnera aalisarnikkut tunngaveqarluni ingerlanneqarpoq soorlu­mi aamma ukiuni aggersuni aalisarneq kisiat annerusumik nunatta aningaasarsiornikkut isumalluutigisariaqara­a.

 

Ukiuni kingullerni sinerissap qanittuani aalisarnikkut ineriartortitsinnginnerup kinguneraa alisarner­up akilersinnaanerusumik suli ingerlalersimannginnera. Kattusseqatigiinniit Naalakkersuisuinikkut suliaqartunut eqqaamaqqussavarput sinerissap qanittuani aalisakkat akii taamaatsillugit aalisartut nutaanik angallatitaarnissamut namminneerlutik akissaqanngimmata.

 

Taamattumik Kattusseqatigiinniit isumaqarpunga ESU-mi aningaasaliissutit qaffanneqartariaqartut. Aatsaat taamaaliornikkut aalisarneq akilersinnaasumik ineriartortinneqarsinnaammat.

 

Kattusseqatigiinniit oqaatigaarput ingerlatsinermut aningaasartuutit ikilisikkiartortinneqartariaqartut naak illuatungaatigut oqaaseqarluta ESU-mut aningaasaliissutit amerlineqartariaqartut. Taamatut siunnerfeqarnerput tunngavigarput aningaasaliissutit aningaasanik pissarsissutaasinnaasut annerusum­ik nunatta aningaarsiornerlunnerani aningaasalersorneqartariaqartut. Isumaqaratta taamaaliornikk­ut nunatta karsianut isertinneqarsinnaasut amerlisarneqarsinnaammata.

 

Assersuutigalugu ukioq 2002-mi Inatsisartut aningaasanut inatsisaat qiviraanni ESU-mut aningaasaliissut­it iluanni angallatit nutaat aningaasalersorneqarsinnaanngillat. Naak sinerissap qanittuani angallatit akilersinnaanerusumik ingerlanneqalissaappata nutaanik taarsersorneqartariaqaraluartu­t.

 

Aningaasaqarniarnikkut ingerlatsineq pillugu nassuiaammi oqaatigineqarpoq maannakkorpiaq takuneqarsinnaasoq aalisarneq iluanaarutaajunnaariartortoq rejet akii appariartorsimapput. Rejenut alisakkanullu suliffissuarnut tulaanneqartartut ataavannginnerusumik uneqattaartumik tunisassiat tulaanneqartalersimasut oqaatigineqarluni.

 

Tamatumalu kingunerigaa nunami suliffissuit atorlugit aalisarnikkut inuussutissarsiuteqarneq akilersinnaajunnaariartorsimaso­q.

 

Taaamatut aningaasarsiornikkut killiffeqarneq imaannaanngitsuusoq Kattusseqatigiinniit isumaqarpugu­t. Piaartumillu Naalakkersuinikkut qanoq iliiuseqartoqanngippat nunatsinni aningaasarsiorn­eq equsoortinneqarsinnaasoq Kattusseqatigiinniit isumaqarluta.

 

Taamatut aningaasarsiornikkut killiffeqarneq pillugu Naalakkersuisut qanoq iliuuseqarniarpat? Aningaasarsiorneq ilorraap tungaanut saatinniarlugu Naalakkersuisut qanoq suliniuteqarniarpat. Soorlumi aningaasarliornerup kingunerigaa kommunit ataasiakkaat aningaasartuutitik akilersinnaajumallug­it taarsigassarsisariaqalersimasut eqqarsaatigalugit Naalakkersuinikkut qanoq iliuuseqartoqanngippat kommunit amerligaluttuinnartut aningaasarsiornikkut ajutoorluinnarsinnaammat­a.

 

Taamaattumik taamatut kommunit ataasiakkaat aningaasanik taarsigassarsisalernerat qiviaraanni takuneqarsinnaavoq suliffissuit piffissap ilaani matuneqaqattaartarnerat pissutigalugu aningaasanik kommunit taarsigassarsisalerneranut tunngaviusoq.

 

Taamaattumik pingaaruteqarluinnarpoq suliffiit ataavartumik pilersorneqarsinnaasunngorlugit ingerlanneqarnissaasa Naalakkersuinikkut qulakkeerneqartariaqarnerat. Kattusseqatigiinniit isumaqarpug­ut piaartumik Naalakkersuinikkut qanoq iliuuseqarnissaq anguniarneqartariaqartoq. Tassami oqaatigineqartariaqarmat nunami suliffissuit nalimmassarneqarmata ilaatigut piviusorsiunngitsum­ik nalimmassaaneq ingerlanneqarsimasoq.

 

Soorlumi ilaatigut qulakkeerneqarsimanngitsoq nunami suliffissuit nalimmassarneqarmata tunisassiassan­ik pilersorneqarnissaat.

Imaluunniit Naalakkersuinikkut siunnerfiit suli ersarinnerusimasariaqaraluarnerpat. Kattusseqatigiinni­it isumaqarpugut nunami suliffissuit nalimmassarneqarmata isumaqatigiissutit piviusunngortinneqartariaqartut. Sulisut ataavarnerusumik suliffissaqartikkumallugit soorlumi aamma akilersinnaasumik tunisassiorneq ingerlanneqassappat tunisassiornerit ataavarnerusumik ingerlanneqarnissaat Naalakkersuinikkut aamma qulakkeerneqartariaqarmat.

 

Nunarput qiviaraanni nunap immikkoortuini kommunit ajunngilluinnartumik suliffissanik pilersitsivigineqarsinnaappu­t.

Sulisussat pineqartuni atorluarnerisigut. Soorlumi aamma pingaaruteqarluinnartoq tunisassiorneq eqqarsaatigigaanni imeqarnikkut ajornartorsiuteqarsinnaanerup pinngitsoorneqarnissaa. Taamaaliornikk­ut suliffiup ataavarnerusumik ingerlanneqarsinnaanera qulakkeerneqarsinnaammat aningaasarsiornerlu ataavarnerusoq pilersinneqarsinnaalluni.

 

Nunatta karsianut aningaasat isertinneqarsinnaasut annikilliartulernissaat naatsorsuutigineqarpoq. Taamaakkaluartoq ingerlatsinermut aningaasartuutit suli ukiunut aggersunut annertusiartuinnarnissa­at naatsorsuutigineqarluni.

 

Ukiuni aggersuni Namminersornerullutik Oqartussat ingerlatsinermut aningaasartuutit ikiliartortinneqassappa­ta aningaasat inuiaqatigiinnut atorsinnaasagut killeqangaatsialertussaammata sapinngisamik allaffissornikkut aningaasartuutit annikillisartariaqalissapput, soorlumi aamma Namminersornerullutik Oqartussat allaffinnik attartornermut ukiumut 13,3 mio.kr.-init atorneqar­tartut, sooq Naamminersornerullutik Oqartussat allaffimmi nammineerlutik pigisassaminnik sananianngillat, ingerlatsinermut aningaasartuutit annikillisarniarlugit.

 

Soorlumi aamma oqaatigineqartoq utoqqaat amerliartornerat ilutigalugu pineqartunut aningaasaliis­sutit ukiuni aggersuni qaffakkiartulernissaat, Peqqinnissaqarfimmut Soraarnerussutisinianullu aningaasartuutit aamma qaffakkiartornissaat ilimagineqarput.

 

Ukiuni aggersuni akileraarutitigut nunatta karsianut isertinneqarsinnaasut procentinik marlunnik qaffattarnissaat naatsorsuutigineqarpoq. Soorlumi aamma isertitat allat 2002-2004-imut allanngun­gaatsiassangatinneqanngitsut.

 

Kattusseqatigiinniit taamatut nunatsinni aningaasaqarnikkut killiffeqarneq ernumanartuusoq isumaqarpugut, tassami Inatsisartut inatsisissaatigut aningaasaliunneqarsinnaasut qiviaraanni annertuumik ukiuni aggersuni killeqalertussaammata. Ukiuni qulini aningaasatigut missingersuut qiviaraanni annerusumik aningaasanik isertitatigut nikikkiartorfiusussaanngitsoq Aningaasaqarner­mut Pisortaqarfiup naatsorsuutigaa.

 

Kisiannili aningaasartuutit qaffakkiartuinnarnissaat naatsorsuutigineqarluni. Ukiumut 40 mio.kr.-inik sinneqartoortarnissaq aalajangiussimaneqassappat, ukiut tallimat qaangiuppata 155 mio.kr.-init pisariaqartinneqassapput, ukiullu qulit qaangiuppata 261 mio.kr.-init pisariaqartinneqassallutik.

 

Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut taamatut nunatsinni aningaasaqarnikkut inissikkiartorneq ernumanartuusoq, soorlumi aamma oqaatigineqarsinnaasoq nunatta karsianut aningaasat isertinne­qarsinnaasut annikilliartulersinnaanerat.

 

Missingersuummi oqaatigineqarpoq ukiuni aggersuni aningaasarsiorneq taamaaginnassappat, akileraarutit qaffanneqartariaqassasoq, imaluunniit aningaasartuutitigut sipaartoqarnissaa pinngitsoorneqarsinnaanngitsoq oqaatigineqarluni.

 

Innuttaasunut sullissineq ajornerulissanngippat aningaasaliissutit ajornerulinnginnissaat anguniarne­qartariaqarpoq. Peqqinnissaqarfimmut aningaasaliissutit, kommuninut ataatsimoortumik tapiissutit, utoqqalinersiutit, aningaasartuutit allat inatsisitigut pituttorsimasut, sanaartorneq, allaffisorneq, allatigut ingerlatsinermut aningaasaliissutit ilanngullugit qiviaraanni aningaasat annertuut pisariaqartinnerat takuneqarsinnaavoq.

 

Soorlumi oqaatigineqartoq ingerlatsinermut aningaasartuutit akissaqartinneqassappata, nuna tamakkerlugu akileraarut qaffanneqartariaqartoq, imaluunniit aningaasartuutitigut sipaarniartoqaler­nissaa pinngitsoorneqarsinnaajunnaartoq.

 

Ukiuni arlaqalersuni suliassat assigiinngitsut kinguartinneqartarput, aningaasaliissutissat naammat­tut pigineqanngimmata. Soorlu aamma sipaarniarneq ingerlanneqalissappat ukiuni aggersuni suliassat Inatsisartuni aningaasalersorneqartussat aamma kinguartiterneqartariaqalertussaassapput.

 

Atuarfiit illoqarfinni nunaqarfinnilu iluarsaanneqartariaqartut, nutarterneqartariaqartullu aningaa­sassaqartinneqartariaqarput. Nunaqarfinni atuarfiit oqaluffiutigisut ukiuni kingullerni naleqqukkun­naartut Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut, taamaattumik nunaqarfinni atuarfiit oqaluffiutigisut immikkoortillugit aamma ingerlanneqartariaqalerput, ingerlanneqalernissaat pinngitsoorneqarsin­naanngilaq.

Sineriatsinni talittarfiit containerilersornermut naleqqussarneqartariaqarput, taamaaliornikkut suli akikinnerusumik usinik assartuineq ingerlanneqalersinnaammat. Soorlumi illoqarfinni containeri­lersorfiusuni akit illoqarfinni containerilersorfiunngitsuninngaanniit appasinnerusut.

 

Ukiuni aggersuni nunatta aningaasaqarnera pitsanngoriartortitsisinnaasoq suli annerusumik naalakkersuinikkut tapersersorneqarnissaat pinngitsoorneqarsinnaanngilaq. Tassami avammut niuerneq qiviaraanni suli pitsanngoriartortsinneqarsinnaammat aalisakkanik avammut niuernermi mittarfiit atorsinnaasunngorlugit iluarsinneqarsinnaappata.

 

Assersuutigalugu avannaani Ilulissani, Uummannamilu mittarfiit tallinerisigut qalerallit nutaajutil­lugit Europamut Canadamullu assartorneqalersinnaapput, soorlumi aamma aalisakkat allat taamatut assartorneqalersinnaasut.

Taamaaliornikkut aningaasat amerlanerusut nunatta karsianut isertinneqarsinnaammata.

 

Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut maannakkut nunatta aningaasaqarnikkut inissisimanera tulluussimaarutigineqarsinnaanngitsoq. Taamatullu aningaasaqarnikkut inissisimanerup kinguneri­gaa, peqqissaartumik siunissami aningaasaliissutinik tulleriiaaraluni aningaasaliisuisariaqarnerup ingerlanneqalernissaa Naalakkersuinikkut qulakkeerneqartariaqarnera pinngitsoorneqarsinnaajun­narmat.

 

Kattusseqatigiinniit Naalakkersuisunut erseqqissaqqugaluarparput inuiaqatigiit aaqqissugaanerat pillugu arlatitsigut allanngortitsisoqartussaq oqaatigineqarmat, taamatut piumasaqarnitsinnut tunngavigaarput ataatsimut nunarput qiviaraanni inuussutissarsiutitigut periarfissat assigiinngitsoru­jussuummata, piffiit ilaanni inuussutissarsiornikkut periarfissagissaartarmata, soorlumi aamma piffiit ilaanni annertuumik periarfissaqartaratik.

 

Taamaattumik Kattusseqatigiinniit Naalakkersuisunut erseqqissaqqugaluarparput inuiaqatigiit aaqqissugaanerat eqqarsaatigalugu illoqarfiit, nunaqarfiillu inussutissarsiuteqarnikkut annerusumik periarfissaqanngitsut aaqqissuussaanikkut imminut napatissinnaanngitsut siunissami qanoq Naalakkersuinikkut iniliuuseqarfiginiarneqarnersut, taanna nassuiaatigineqarnissaa pisariaqartippar­put. Tassami pingaaruteqarmat inuiaqatigiit aaqqissugaanerat pineqarpsat ataatsimoortumik, tamanullu isigaluni isigisumik, imminut napatissinnaasuinnaat kisiisa pinnagit, ersarissumik tamanut inuiaqatigiinnut nassuiaateqarnissaq.

 

Kattusseqatigiinniit nunatsinni namminersortunngorsaaneq tapersersorparput, kisianni KNI A/S-ip taamatut tunineqarnera akuersaarsinnaanagu. Tassami pineqartoq nammisortunngorsarneqarmat oqaatigineqarpoq aktiat amerlanerpaat nunatsinni pigineqarnissaat. Eqqaamaneqartariaqarpormi KNI A/S-i inuiaqatigiinnit pigineqarmat.

 

Kattusseqatigiinniit neriuutigisimavarput nunatsinni namminersornerullutik pisiniarfiutillit aammalu innuttaasut aktianik tunisinermi piginneqaanissaasa periarfissinneqarnissaat.

 

Kattusseqatigiinniit pingaaruteqarluinnartutut isigaarput, Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartut selskabit namminersortunngorsarneqassappata sapinngisamik innuttaasut aktianik amerlanerpaanik piginnittunngortarnissaat qulakkeerneqarnissaa. Tassami tulluartuunngimmat inuiaqatigiit pigisaani selskabini pisortat annerusumik piginneqataasalissappata, imaluunniit inuiaqatigiit pigisaani sulisut kisimik periarfissinneqartassappata.

 

Ineqarnermut akiliut nutartigaaneranut tunngatillugu Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut ineqartu­nut pitsaanngitsumik sunniuteqartoq. Soorlumi oqaatigineqartoq akissarsiakinnerit ikiorniarlugit meeqqanut tapiissutit peerneqarsimasut, taamaaliornikkut illuatigut akunnattumik akissarsiallit, akissarsiakinnerilli ineqarnermut tapiissutisisarneratigut pitsaanerusumik iluarsiisoqaqqullugu.

 

Eqqaamaneqassaaq taamatut ineqarnermut tapiissutit allanngortinneqarnerat ineqartunut arlaqartu­nut pitsaanngitsumik sunniuteqarmat. Allaat utoqqaat tapiissutinik piiaaffigineqarlutik, aali naalakkersuinikkut anguniarneqartoq pissakinnerusut atugaat ajornerulinnginnissaat. Inuit sulilluarlutik aningaasarsiortut aammalu pisortat tapiissutaanik annerusumik isumalluuteqanngitsut qaqugu Naalakkersuinikkut annerusumik tapersersorneqalerniarpat.

 

Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut inuit aningaasarsiorluarlutik sulilluarlut aamma tapersersorne­qarnerusariaqalersut, tassami taamatut aningaasarsiorluartut nunatta aningaasaqarniarneranut annerusumik nammaqataammata.Inuiaqatigiit aaqqissuussaanerat eqqarsaatigalugu Naalakkersui­nikkut suliniutit tulliuttut qiviaraanni pinngitsoorneqarsinnaanngilaq aningaasaqarnikkut nunatsinni ineriartorfiusumik pilersitsilluni Naalakkersuinikkut ingerlatsisariaqarneq, tassami ingerlatsinermut aningaasartuutit akissaqartinneqassappata silu aningaasarsiorfiusinnaasut aammalu aningaasalersue­qataasinnaasut allat ujartorneqartariaqarmata.

 

Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut aalisarnikkut ajornatorsiutit sapinngisamik pinngitsoortinneqar­tariaqartut, tassami ukiuni kingullerni sinerissap qanittuani aalisarneq tamaat qiviaraanni aalisartut tunisiniarnermi annertuumik ajornartorsiuteqartarput, ullullu arlallit aalisartuni aalisarfigineqanngit­soortarlutik, tunitsivissaqannginneq pissutaalluni.

 

Soorlumi aamma piffiit ilaanni tunisassiorfiit imeqarnikkut annertuumik ajornartorsiuteqarnerat pissutaalluni tunisassiorneq ingerlanneqartanngitsoq. Soorlumi oqaatigineqartoq aalisartumut, aalisakkerisumut inuiaqatigiinnullu aningaasaqarneq pigiuartitsinissarlu aalisarnermi nukittorsarne­qartuarnissaa anguniarneqartoq, sinerissap qanittuani aalisarnikkut ataqatigiinnerusumik tunisas­siorfitsigut tunitsivitsigullu piffissami qaninnermi iluarsiisoqanngippat aalisartut sulisartullu aningaasarsiornerat iluarsiivigineqarsinnaanngilaq.

 

Kattusseqatigiinniit Naalakkersuisunut kaammattuutigaarput Uummannap sulluani tunisassiorfiti­gut tunitsivitsigullu nalimmassaasoqartariaqarnera aamma pinngitsoorneqarsinnaanngimmat, umiarsuit tunitsiviit atorunnaarneqassappata.

 

Ukiuni kingullerni ilinniartut ilinniakkaminnik naammassinngitsoortartut amerligaluttuinnarnerat unitsinneqartariaqarpoq. Sooq ilinniartut taamak amerlatigut ilinniakkaminnik unitsitsisarpat. Taamatut ilinniarnermik unitsitsisarneq ilinniagaqarnerup pitsaannginneranik tunngaveqarpa? imaluunniit ineqarnermik ajornartorsiuteqarneq pissutaava? Qanoq iliornikkut ilinniartut ilinniakkaminnik naammassinnittarnissaat anguneqarsinnaava? Niuernerup inuussutissarsiuteqar­nerullu iluani aningaasarsiorneq nunatsinni pitsanngorsarneqassappat, nunatta tunniussinnaasaa massakkornit annertunerusumik atorneqartariaqarput, assersuutigalugu nunatsinni sanaartorneq qiviaraanni Siku Block annerusumik atorneqanngilaq, naak pineqartoq inissialiornermi atorneqar­tuuguni ukiuni arlaqarnerusuni aningaasartuuteqarfiunnginnerusinnaasoq.

 

Assersuutigalugu Siku Block-imik inissialiortoqarpat ukiut arlaqartut inissiaq nutarterneqartaria­qanngilaq, naak illuatigut qisuit atorlugit inissialiornermi inissiat ukiut 20-30-ikkaarlugit nutarterneqartarnissaat pinngitsoorneqarsinnaanngitsoq.

 

Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut nunatta iluani aningaasat annertunerusumik kaaviaartinneqas­sappata, nunatta tunniussinnaasai atorneqarnerusariaqartut. Aatsaammi taamaaliornikkut nunatsinni aningaasaqarneq nukittorsarneqarsinnaammat.

 

Inuiaqatigiit atugarisaat ajornerulissanngippata assigiinngippallaamik sumiiffimmiit sumiiffimmut akeqartitsineq ingerlanneqalinnginnissaa pisariaqarpoq.

 

Piffiit ilaanni ulluinnarni inuuniarneq ajornerulersinneqassaaq, piffiit ilaanni assigiingitsumik akeqartitsineq ingerlanneqalissappat.

 

Kallerup innera, imernut akiliutit qaffanneqassappata assigiinngitsumik akeqartinneqalissappata, inuuniarneq piffiit arlaanni assigiinngitsitsinerujussuarmik ingerlatsisoqalissooq.

 

Nunatta inissisimanera qiviaraanni aammalu illoqarfiit nunaqarfiillu taamak siammarsimatigisu­miittut eqqarsaatigigaanni assigiimmik akeqartitsineq unitsinneqassappat, inuit atugaat assigiinn­ginnerulernissaat anguneqassaaq. Taamatut nunatsinni Naalakkersuinikkut ingerlatsineq ingerlanne­qalissappat akit apeqqutaatinnagit piffiit ilaanni 100 kr.-imik piffiillu ilaanni 1.000 kr.-imik akeqartitsineq ingerlanneqalissappat Kattusseqatigiinniit akuersaarsinnaanngilarput.

 

Ukiuni aggersuni inissiarsuarnik nutarterineq annertuumik ingerlanneqartussaavoq, taamaattumik qallunaat naalagaaffiat suli annertunerusumik aningaasalersuiqataasariaqartoq isumaqarpugut. Tassami nutarterineq kisimi ingerlanneqartussaanngilaq, aamma nutaaliorneq qallunaat naalagaaffi­ata aningaasalersueqataaffigisariaqarpaa.

 

Ukiuni aggersuni nunatta aningaasaqarnera ataatsimut isigalugu nunatta namminersulivinnissaa eqqarsaatigissallugu tulluartuugunanngilaq. Tassami akileraarutitigut akitsuutitigullu isertitat atorlugit nunatta nammineernerulernissaa anguneqarsinnaanngimmat. Nunatta nammineerneruler­nissaa anguneqassappat piviusorsiortumik pilersaarusiorneq ingerlanneqartariaqarpoq ukiut qulit qaangiuppata suna anguneqassava - qanoq iliorluni nammineernerulernissaq aningaasalersorneqas­sava. Asuli oqarluartaarnerit unitsinneqartariaqalerput, nuna nammineernerulissappat imminut aningaasaqarnikkut napatinneqarsinnaasariaqarpoq, aatsaat taamaaliornikkut namminersulivittoqar­sinnaavoq.

 

Taamatut Kattusseqatigiinniit oqaaseqarluta Naalakkersuisut 2002-imut aningaasaqarniarnikkut ingerlatsineq pillugu nalunaarutaat tusaatissatut tiguarput, aammalu neriuutigalugu Inatsisartuni oqallilluarnissaq.

 

Daniel Skifte, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat.

Mads-Peter Grønvold qutsavigaarput. Maannakkut oqaaseqassaaq

 

Otto Steenholdt, attaviitsoq.

Nalunaarut ataatsimut isigalugu nuannaajannartumik neriuutitaarnermillu Inatsisartunut ilimageriik­kattut oqariartuuteqanngilaq.

 

Nalunaarutip eqqartugai maani ataatsimiinnermi annerusumik minnerusumilluunniit oqallisigereer­simavagut.

 

Nalunaarut aallartilluaraluarpoq imatut issuartariaqassagakku:

AAningaasaqarnitta qaffakkiartornera pitsaanerpaaffissaminut pereersimavoq@.

Taakku takuinnaraanni nalunanngilaq pitsaalluinnaqqissaartumi issiaartugut suna tamaat eqqasuutigiunnaarlugu. Taanna kisiat eqqarsaatigissagaanni neriuummernaraluassusia, ilami suli imak nangimmat:

ASuliffissaaleqineq annikitsuinnaasoq, Naalakkersuisut takusinnaalersimagaat akileraarutitigullu isertitat naatsorsuutigisaraluanit amerlanerusimasut@, takussutissalli taakku aamma allamik nipilimmik nanginneqarput, tassa Asiunissami aningaasaqarnitsigut mianersortariaqarneq@, tikeq napparlugulusooq ersarissumik ilimagalugulu nalunngeriikkatsitut paasititsiniutigineqalermat.

 

Nalunngilagummi aalisarnikkut isertittakkagut ikiliartortut, ingerlatsinermullu aningaasartuutit qaffakkiartuinnavissut. Uanga maani ingerlatsinermut aningaasartuutit qaffakkaluttuinnarnerat tamanit naluneqarani ukiut tamaasa uteqattaartuaannalerneqarmat siunnersuutigisimagaluarpara taannarpiaq kisimiitillugu siunnersuuteqarfigisarlugu, ataatsimiititaliuullugu itisuumik oqallisigine­qaleqqulugu. Tamannali pisarnermisut oqallisigineqartariaqaraluarnera ilassineqarani qatangiinnar­simavoq, immaqami aamma saqqummiinermi taanna ilanngunneqanngippat oqallinneq naannerule­qinammat.

 

Nalunaarummili kingumut uterfigineqartoq ilisarnavissorlu unaavoq, Aullumikkut tusagarput. Ingerlatsinermut aningaasartuutit amerliartornerat unikaallatsiniarutsigu ilungersuutissaqaqaagut@. Issuaaneq tassunga naavoq. Iluatigerpaluillugu oqaatigineqartoq.

 

Ilungersunartoq ukiut tamaasa maani inimi oqallisaasoq iluamik attorumanagu igarsuartut kissartutuut naqqullu qeqqanut inissinneqarsimasutuut ittoq kaaverusaartuarparput. Qaa pimoorul­lugu annikillisinniarlugulu oqallisiginiartigu. Immaqa Danmarkimi naalakkersuisunngortut periaaseq aallartitaat ilinniarfigisinnaagaluarneripput, taakkumi ataatsimiititaliarpassuit allallu nævninik qallunaatut taaneqartartut, ilaatigut pisoqalisimangaaramik sumut atorneqarnerat nalunarsisimasut piiarmatigit, allaffissornerujussuarnillu millisitsillutik, ila immaqa aamma tassaniittoqaraluarpoq uagut ujaasilluarutta, piiagassanik ingerlatsinermut akikillisaatissanik nassaarfigisinnaagaluakkatsinnik.

 

Aamma politikkikkut nuannersoqartarmat eqqarsaatigineqarsinnaavoq Atassutikkut Danmarkimi politikkikkut qanitatik maanna Naalakkersuisuummata, Siumukkunnit akuerineqassagunik qulaani taasakka aamma nunatsinni aqqutissiuukkumallugit saaffiginnissinnaanerat. Nunatta aamma avataanit isumassarsiorneq ajornanngilaq.

 

Nalunaarummi annilaajaallaataasinnaasoq tassaavoq kommunit akissaqarumallutinngooq aningaasanik siumoortalersimasut.

 

Kommunit nunatta uummataanut aalersuisuusut taamak ajornartorsiuleriartornerat sakkortuumik siunissami aningaasaqarniarnissaq pillugu isumakulersitsivoq. Kinaluunniit aamma inuinnanngua­nik taasakkatta ilaat aamma taamatut naapitaqartalersarpoq maanna erseqqissagassarinngisannik, tassa nammineq inuiaqatigiilluunniit aaqqissugaaneranit aallaaveqartumik qaammammut aningaasarsiaminik amigarinnileraangami aningaasanik atorniarnermut saattarmat. Tamatigut qaammatit naanerit tamaasa aningaasaqarniarneranut ajorsititsigaluttuinnartartumik. Pissutsit tamakku ukiuni makkunani ilisimaarilersimaqaagut.

 

Aningaasaqarniarneq tamatta isumakulunnartutut naliligarput, tassami suliffinnik nutaanik piumagaluarluta nassaassaqanngivilluta siunniuttagatoqarput ukiut qulit qaangiunneranni nunarput 261 mio.kr.-inik pisariaqartitsisoq, tassa siunniuttagatoqarput.Tamakkulu suli saniatigut inuiaqati­giinnut kalaallinut aningaasaajaatissaq annertooq ersarissumik taaneqarpoq utoqqaat amerliartor­nerat. Maanili naluneqanngilaq naak tamanna aningaasartuutissaq alliartuinnartoq ajuusaarutigine­qartaraluartoq uanga nuannersutut taasarakku, pissuseq nunatsinni peqqinnissakkut ingerlaarnitta kusanartumik takussutissiissutaa, kalaallit uagut inuunertusiartornerput.

 

Naak nalunaarummi oqaatigineqaraluartoq siunissaq isumalluarnangaaranilu aarlerinarpallaanngit­sutut eqqoriarneqartariaqartoq. Uanga tamanna naluneqarunnaartutuut imak naatsumik oqaatigisari­aqarpara. Maannamiit siunissamut nunatta aningaasarsiornerani pissutsit taamatut ingerlaannassap­pata imaannaanngitsunik ernumassutissaqarpugut. Ilami isumaqarluinnarama tunisassiorneq kinguariartortoq, suliffissanillu nutaanik nassaarsioraluarneq iluatsinngitsoortumik maanna taasariaqartoq aallaavigalugit ukiut tamaasa 40-20 mio.kr.-inik sinneqartooruteqartarnissaq ilaatigut qularnarsigaluttuinnartoq, sunami alla sipaarnerup saniatigut taamak iluanaarfiulluni sinneqartooru­tinik piffiusinnaasut nalunaarummi innersuunneqanngimmata.

 

Naluneeruttutut aalisarnermi pissutsit issaannannguaq assuarlerfigisimavakka, tassa sinerissami qanittumi aalisartunut, avataasiortunullu pisassat agguaanneqarnerannut atatillugu. Uanga nunami suliffissuit annerungaartumik suliassersorneqarnissaat siunniusimauarniariga maani Inatsisartunut ilaasortat avataasiortut pingaarnerutimmatigik, taamalu pisassanik agguaanermi nunami suliffissuit oqarta missukutaralugit.

 

Nunamiuna sulisut amerlanerusut suliffissuarni suliassaqartittualeraanni sulisut aamma akileraartar­nerisigut nunap aningaasivia sipaakkanik immersorneqarlualissasoq, kisianni killormut saatinneqar­poq, nunami suliffissuit matooqqarnerat ingerlaannarpoq, sulisut suliffissaaruttut nunap aningaasa­qarniarneranut ilungersunartumik, taakkualu pisuussutiginngilluinnagaannik aningaasaajaataalerput.

 

Nalunaarummi silatusaarnissaq taaneqartoq tassaavoq, aningaasanik peqqumaateqartariaqarneq, tassa ukiut aningaasaqarniarnitsigut toraarlugit ornitagut qularnanngivimmata ukiunik saluttunik taaguuteqartussat.

 

Qulequttat nalunaarummi ilanngussorneqartut ilagaat, ilungersortuarneq taassuma ataaniilluni inuiaqatigiiusugut aaqqissuussaanerput qassiitigut allanngortittariaqartoq.

 

Eqqarsaatersornerli tassunga naavoq, allanngortitigassallu suut siunitsinniinnersut oqaatsimik ataatsimilluunniit taaneqaratik. Pereersulli nalunngisagut soorlu KNI, Pisiffik imaatigullu assartuineq iluarsaaqqinnertut taaneqarlutik.

 

Qulequttat allat oqaaseqarfigissanngisakka tassaapput namminersortunngorsaaneq, imaatigut arsartuineq, ineqarnermut akiliutit iluarsaqqinneqarnerat, nukissiuutit erngullu assigiimmik akeqartinneqarnerat.

 

Nalunaarut kingumut qiviarluni oqaluttuartoq annerusumik oqaaseqarfigissanngilara, ataatsimulli tamaat isigalugu tusaatissatut tiguinnarumallugu, tassami oqaatigineqartut tassaammata suliniutit aallarnerneqareersimasut. Inuiaqatigiillu kalaallit pitsaanerusumik atugassaqartitaanissaat toqqammavissaqalernissaallu kisianni oqaatigineqarani qanoq iliornikkut tamakku siunissami anguneqassanersut, suunersullu.

 

Immaqa nalunaarut allakkatigut Inatsisartunut ilaasortanut nassiussorneqarsimaguni piffissaajaa­taannginnerusimassagaluartoq, nalunaarut tusaatissatut siunissamilu aningaasaqarniarnitta unigani ernumanartup tungaanut ingerlanera imaluunniit ingerlasuusoq paasivara.

 

Per Berthelsen, Attaviitsoq.

Ukiuni maanna amerleqisuni sangujoraaqisumi aqutsinerup kingunipilui maanna nalunniutilerput, qularutissaanngilarlu ukiuni tulliuttuni aningaasanik isertitat malunnartumik apparumaarnissaanik ilimasuffiusuni aningaasalersugassanut amikkisaarneq maannamit sakkortunerusumik suli malugilissagipput.

 

Maannami suut tamarmik killorngusutut ittumik ingerlapput, isertitat ikiliartortut, illuatungaanili ingerlatsinermut aningaasartuutit qaffakkiartuinnarlutik. Tamannalu sivisunersumik kikkunnilluun­niit kingunipilutsitsinertaqanngitsumik nammanneqarsinnaanngillat. Soorluli kommunit ilaanni tamanna aamma takugipput, tassa kommunialunni ingerlatsinermi akissaqarumallutik kassekrediti­liortariaqarsimasuni.

 

Oqariartaatsitoqqammi ilumuussusii uppernarseqqillaraagut uanilu tassa oqariartaat, silammut supoortoqarsinnaanngimmat saniatigut qajuusanik qaneq ulikkaarsimatinniaatigalugu.

 

Maannamummi politikkikkut aqutsineq ingerlatsinerlu imak inissisimapput ingerlallutillu, kingunissaq puigorluinnarlugu aqutsinermi aalajangiussat avataasigut pilerinartitat suut tamaasa aamma sanguffigalugillu pisiariniarneqartarsimallutik, ersarissumik mianersoqquteqartuusut ikinnerussuteqartittarlugit, nipangertinniartarlugit, nipangersitsinissarlu ajornaraangat taava taakkua ataatsimoorfiusuminngaanniit ajattorlugit peersittarlugit.

 

Qujaqaaarli suut tamarmik killissaqartarmata, maannalu ersarissumik aningaasaqarniarnermut atatillugu qujanartumik killissaq avaqqunneqarsinnaanngitsoq tikiinnaqaarput, piumanngikkaluarut­taluunniit unneqqarissumik ammasumillu oqaloqatigiittariaqarneq.

 

Qimarratigineqarsinnaajunnaarpormi aningaasaqarniarneq pillugu nutaamik isummersornissaq pisariaqartoq. Isertitat ikiliartorput, aningaasartuutillu qaffakkaluttuinnarlutik, taakkulu iluini suleriaasissaq piviusorpalaartoq naniniartariaqalerparput.

 

Siunnerfiusormi isumaqarpunga assortuussutigisinnaanngikkipput, tassalu anguniassagatsigu politikkikkut nammineersinnaajartornissaq, aningaasaqarniarnikkut imminut napatissinnajartorneq aqqutigalugu. Makku aqqutigalugit:

 

Siullermik piusup iluini innuttaasunut atitunerpaamik naammaginarnerpaasumillu atugassaqartitsi­niarnissaq.

 

Aappassaanik isertitat tungaasigut qaffassaaniarnissaq.

 

Pingajussaanillu aningaasartuuti iluini killilersuiinnarani aammali annernannginnerpaasumik ikilisaaniarnissaq, taakku iluini taava ujartussavagut siunnerfiulersut anguniarlugit sakkussaasin­naasut suleriaasiusinnaasullu.

 

Soorunami siunissami oliamik iluanaarutaasinnaasunillu allanik nassaartoqariataarsinnaanera isumalluutigalugu suutaarunnissatta tungaanut maannatut ingerlarsuinnarsinnaagaluarpugut, kisiannili kialuunniit tamanna pissasoq illersorsinnaagunanngilaa.

 

Aningaasaqarniarnermi pineqartillugu pisariaqarluinnarpoq piviusorsiortumik nalilersuinissaq.

 

Taamaattumik uanga nammineq tunginnit siunissamik takorluuillui takussutissiissusiami iluarinartinnerpaassagaluarpara Awaist case@, tassalu ajornerpaasumik ingerlasinnaanermik takorluugaasut aammalu Abest case@, tassalu isumalluarnerpaasumik isiginnilluni ingerlasinnaaner­mik takorluugaasut imminnut sanilliunneqarsinnaasunngorlugit takussutissiarineqarsimagaluarpata, pingaartuummammi piviusorsiortumik nalilersuisinnaanissami taakku nikingassutigisinnaasaannik takusaqarsinnaanissaq.

 

Siulianili periarfissat pingasuusut taaneqartut uterfigeqqilaariarlakka.

 

Siullermik oqarpunga, tassani ujartorneqassasoq periarfissat piusut iluini atitunerpaamik anner­nannginnerpaasumillu atugassaqartitsiniarnissaq. Naalakkersuisullu sinnerlugit Aningaasaqarner­mut Naalakkersuisoq Augusta Salling ersarissumik nalunaaruteqarpoq ullumikkusut inuuneq ingerlassappat, taava ukiuni tulliuttuni qulini pinngitsooratik 261 mio.kr.-init arlaatigut qaqittaria­qassasut, ukiumut tamakkiisumik karsimi 40 mio.kr.-init sillimmatissatut pisariaqaqisut sinneqarto­orutigineqartassappata.

 

Uanilu taalara 40 mio.kr.-init ukiuni siuliusuni pisartut ikerinnakkullu piffissami sivikitsuararsuar­mi aaqqiissutitut atorneqartuartarsimasut eqqarsaatigigaanni suunngilluinnarmata. Eqqaalaaginnar­tigumi Royal Greenland Namminersornerullutik Oqartussanit 100%-imik pigineqartoq, qanoq akiitsoqartigisoq erniaannarnut qularnanngitsumik ukiumut 200 mio.kr.-init pallillugit aningaasar­tuutitaqartartumik.

 

Artorsaleraangammi kikkut akiliisariaqalersarpat Namminersornerullutik Oqartussat. Royal Greenlandimi nammineq aningaasaqarnikkut tasisuaartuuteqanngingajalluinnarpoq, namminerisa­mik aningaasaatai akiitsunut sanilliullugit quleruarterutaannaallutik. Uanilu tassami sanilliussineq taanna iluartuusamat iluatsillugu aamma taalara Savalimmiormiut ukiuni kingullerni ukiumut 600 mio.kr.-inik sinneqartooruteqartarneq aallaavigisarmassuk piviusunngortittarlugulu.

 

Tassanimi ersarilluinnarpoq ukiorpassuarni nunatsinni kinguneqarpianngitsumik piisaapiluttoqar­tarsimaneq, sunnguamilluunniit siunissami qaninnerinnannguamilluunniit nammaqqissallugu akissaqartinneqanngilluinnartumik. Tassumalu aamma takutippaa qanoq pingaaruteqartigisut piffissamut ungasinnerusumut tutsuviginartumik pilersaarusiortarnissaq, taassumalu iluani aningaasartuutissanik isumatuumik tulleriiaarisarnissaq aalajaalluinnartumik aallunneqartumik.

 

40 mio.kr.-immi sinneqartoorutitut tamakkiisumik kaaviiaartitaasut iluini sanilliukkutsigit 1%-ip ataaniipput - sugami tassa. Taamaammat ilumoorluinnarpoq saqqummiussinermi pisariaqarluinnar­tutut taaneqarmat aningaasartuutit ikilisarneqarnissaat sinneqartoorutaasullu qaffassarneqarnissaat, tassalu naatsorsuutigiuminaappoq isertitat ukiuni tulliuttuni qaffarujussuarnissaasa toqqissisimanar­tumik isumalluutigineqarsinnaanissaat.

 

Taamaammat akileraarutitit, akitsuutillu qaffarujussuartariaqalissanngippata aqqutissatuaavoq aningaasartuutitigut malunnarluartumik pakkersimaaarinniinnarani ikilisaalernissaq, avataanillu aningaasaliiumasoqarsinnaasunik suli maannamiit sakkortunerusumik kaammattuinissaq.

 

Tamannalu anguneqassappat taava aamma pisariaqarluinnassaaq innuttaasunut allanut ilaluarnertut paasineqarsinnaasumik kiinnertarnerup mianersorfiginerulernissaa.

 

Anguniartariaqassaaq politikkikkut aqutsinikkullu sangujoraarunnaarluni tutsuviginarnerusumik pimoorussinerulluni akaaratigiippalunnerusumillu siunnerfeqartumik ingerlaniarsarilernissaq, inuit ataasiakkaat qanoq qanorlu inissisimanissaat pinissaallu salliutilluinnarunnaarlugu, suliassalli qitiutinnerulerlugit sulilernikkut.

 

Anguniartariaqassaaq aningaasarsiornerusut akileraarutitigut eqqugaanerunissaannik suaartaatigin­ninnerit mianersorfiginerulernissaat, taamallu aamma inuiaqatigiinni periarfissanik kissaatigineqar­tunik soorlu nammineerluni atuarfimmik aallartitsitserusuttunut akerartuinerujussuartaaq unitsittariaqassalluni.

 

Suummi tamarmik ataqatigiilluinnarput, tassanilu piumasaqarfigineqartut aamma killormut piumasaqartarnissaat avaqqunneqarsinnaanngilluinnassalluni. Sipaarnerinnarmi aqqutigalugu ingerlaniassagutta eqqugaasussat siulliit tassarpiaassapput, ulluinnarni assigiinngitsutigut artorsartitaareersut, utoqqaat, inuusuttut, piniartut, ikiortariaqartut il.il.

 

Utoqqalinersiutillimmi qiviaannarutsigit nalunngilarput ullutsinni innuttaasunut taakkununnga atugassarititaasut ima amigaateqartigisut tupinnanngitsumik ilaanni oqaatigineqartarluni, utoqqalineq soorluli tassa inuunermi pillaatisiassaasoq. Taamatut misigisitsineq uanga peqataaffigi­sinnaanngilara.

 

Inuusuttagut aamma taalaareerakkit uterfigeqqilaassavakka. Naalakkersuisut nassuiaasiaminni ilaatigut taavaat ilinniagaqartut amerlanerusut ilinniakkaminnik naammassinnittalernissaat kaammattorniarlugu ilinniagaqarnermusiaqartitsinerup iluani nutarterisoqassasoq, atoruminarsaaso­qarlunilu.

 

Tassunga atatillugu assut annikikkaluamilluunniit paaserusukkaluarpara suut siunnerfiusut. Allaffissornikkummi ilinniarnermi tapiissutisisarnerup atoruminarsarneratigut qularigakku siunnerfiup angusaqarfigineqarsinnaanissaa.

 

Arlaatigummi siunnerfiusoq aningaasartuutitigut qaffassaataanngitsoorunnanngilaq allatigut sipaartariaqarnissamingaasiit imaqarnanngitsoorunnangitsumik. Siornami takoreerparput aamma ilinniagaqartut eqqarsaatigalugit isummersortarneq qanoq ataqatigiinngitsigisoq ilaatigummi tamanna ersermat ilinniarnerup illuatungaatigut qaffassarnissaa suaartaluutigineqartoq illuatungaati­gut partiit arlaannit sipaaruteqarnissaq pulaffigineqarmat, siunnersuutigineqarmat qaffasinnerusu­mik ilinniagaqartut ilinniutinik atuagarsinissamut tapiissutisiarisartagaat peerneqassasoq.

 

Tassaniinnaq aamma ingalluniaasiit erseqqippoq, politikkikkut ingerlatseqatigiinniarnermi suut tamarmik ataqatigiinnerannik qaammaasaqarnerup killeqassuia.

 

Nå, uparuagassarpassuit taamak tigulaariffigilaariarlugit kingulliullugit siunnerfinnut kaammattoru­masannut ikaarsaalaassaanga.

 

Naalakkkersuisunit nassuiaammi siunissamut ungasinnerusumut isigaluni pilersaarusiortarnissamik pingaartitsinerulerneq nuannaarutigalugu tikilluaqquara, tassa ilaatigut sinerissamut qanittumi aalisarnermi ajornartorsiutit taaneqarneranni saqqummiunneqartut eqqarsaatigalugit.

 

Soqutiginartutut anguniagassatullu akiviit tunngavigalugit ingerlajatulernissmik oqaatigineqartut aammalu pisariaqartitanik tikisitsiortornerujussuup annikillisarniarnissaani suliniuteqar

nissamik saqqummiussineq iluarisimaarlugulu tapersersorumavara.

 

Isumaqatigilluinnarpara ingerlatsinermut aningaasartuutinik sukangasuumik, uangalu oqarumavun­ga sukangalluinnartumik, aqutsinissamik siunnerfeqarneq, taannalu ilalerumalluinanrpara tassanilu pingaatilluguttaaq tapersersorumallugu oqarneq, suleriaaseq imatut ittariaqartoq pilersaarutaasut avataatigut aningaasartuutissat pinngoraangata, tamanna taava matussutissarsiuunneqartassasoq allatigut sipaaruteqarnikkut. Oqassaangali tamanna taamaalaat tapersersorsinnaagakku aningaasar­tuutit nutaat pinngortut tassaagaangata avaqqunneqarsinnaanngilluinnartut.

 

Saqqummiunneqartunilu soqutiginartilluinnarpara suliffissaarussinnaanermut sillimasiortarnissamik isuma. Innuttaasummi ataasiakkaajusugut aamma tamatta kingusippallaalertinnagu pimoorunnerul­lugu suleqataaffiniartariaqalerparput inuiaqatigiinnut ataasiakkaatut nanertuutaannginniarnerpaanis­sarput, killormullu sapinngisamik ataasiakkaatut inuiaqatigiinnut ikorfartuutaanerulernisaput ilaatigut naammagittallaqqinnerulernikkut atorluaanissamillu pingaartitsinerulernikkut kiisalu eqaannersumik akaareqatigiinnerup anersaavani inuusaaseqarniarnikkut.

 

Piffissaatillugumi nassuerutigisariaqalerparput inuiatatigiinnguugatta ikeqisunik nammattussaqartut nunami angeqisumi ingerlatissalluguli akisoqisumi inuusut, taamaammallu inuiaqatigiinni aqutseriaaseq ingerlatseriaaserlu maannatut ittoq nammassallugu akissaqartinnagu.

 

Taamaammat nunarsuup sinneranut inussiarnersumik tikilluaqqusisumillu kiinertariaqarpugut soorluli tamanna uagut aamma qularnanngilluinnartumik kissaatigissagipput avatitsinnut uagut angalassagaluarutta, nunarpummi pisuussutinik tunniussassanik ulikkaartoq qularutissaanngilaq, tamakkulu piffissami aggersumi aqqutigalugit nammineerluta napasinnaajartulernissatsinnut aqqutissiuussiumaarput. Tungaanulli periarfissat assigiinngitsut allat eqqumalluarluta piviusorsior­tumillu nalilersueriaaseqarluta atorluarniartariaqarpagut, oqaluttuarisaanermi siusinnerusukkut piffiit allaalluinnarnerini aalajangiussimasat malartaaserutiginagit ajugaaniutiginiarnagit.

 

Taamaammat aamma soorlu assersuutigigalugu tunuarsimaafigineqartariaqanngilaq EU-mi periarfissaasinnaasut nutaamik misissuiffigineqarsinnaanissaat, maannami EU-p avataani inuuneq ukiorpassuarni misilereerlugu pissutsinik periarfissaasinnaasunillu sanilliussisinnaalerpugut. Periarfissallu ilaatigut taamaatut ittut mattunagit eqaatsumik ammatittariaqarpavut, eqimattammi iluani nammineeriartorneq pilersinneqarsinnaavoq. Taamaammat pisariaqanngilaq tamatuma anguniarnerani avammut mattussinissaq imaluunniit imminut mattunnissaq.

 

Tamanna ajornanngitsoq ilaatigut Ålandimit uatsitullu namminersornerulluni oqartussatut inissisimasut qeqertaararpassuusumit 25.000-innarnillu inoqartumi takutinneqarpoq, taannami EU-mi ilaasortaavoq immikkut piumasaqaasersugaasumik. Taamaki iliornikkut illersorlugu nunarujussuit akornanni nunavarannguusutut kinaassusiaagaannginnissani, ineriartornerummi imarisariaqarpaa atukkat amerlanerpaanut pitsanngorsarsinnaanissaat taamallu inuiaqatigiit aqqumminni annikinnerpaami taamaallaat akunnerminni katagaanissaat.

 

Taamatut oqaaseqarallarlunga 2002-mi aningaasaqarniarnikkut ingerlatsineq pillugu naalakkersui­sut nassuiaataat tusaatissatut tiguara.

Anders Andreassen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siumut.

Oqaaseqartut tulleq tikitsinnagu erseqqissaateqalaassannga tassalu oqaaseqarnermi piffissaliussat eqqaasitsissutigilaassagakkit. Partiit oqaaseqartui siullermeernermi 30-t minuttit oqalussinnaapput, aappassaaneernermi 15-it minuttit pingajussaaneernermilu sivikitsunnguami tassalu 2 minuttit missaani.

 

Taavalu ilaasortat allat, tassa partiit oqaaseqartuisa avataatigut oqaaseqarniartut siullermeernermi 10 minuttit, aappassaaneernermi 10 minuttit kiisalu aamma pingajussaaneernerani naatsunnguamik 2 minuttit missaani.

 

Tassungalu aamma ilaalluinnartoq oqaatigissavara, tassalu Naalakkersuisut allat aamma periarfis­sap taassuma iluani tassalu siullermeernermi 10 minuttit, appassaaneernermi 10 minuttit pingasjus­saanneernimilu 2 minuttit missaani. Taakkua eqqaamaqqussavakka oqaaseqartunut.

 

Augusta Salling, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq, Atassut.

Qujanaq. Siullermik qujassutigissavara partiit Kattusseqatigiit attaviitsullu saqqummiussatsinnut akissuteqaataat.

 

Nunannaarutigalugu oqaatigisinnaavara akissuteqaatit imarisaat Naalakkesuisut saqqummiussaan­nut uanga takusinnaagakku tapersiisut, tassalu ingerlasimaneq massakkut allanngortinneqartariaqa­lersoq aammalu ullumikkut ingerlanerput najoqqutaralugu ingerlaannassagutta taava siunissami aningaasalersuiniarnikkut assorujussuaq ajornartorsiuteqalernissarput taanna oqaluttunit tamanit aamma isumaqatigineqarluni oqaatigineqarmat assorujussuaq nuannaarutigaara, isumaqarpunga taamaaliluta ukiumut 2003-mut aningaasatigut inatsisissap suliarinerani taava toqqammavissamik pitsaasumik tunineqarluta.

 

Tassa sukaterisariaqalerpugut ingerlatsinermi aningaasartuutit qaffariartuinnarnerat unikaallattittari­aqalerparput, taannalu piviusunngortinneqartariaqarpoq. Qangali eqqartorneqartuartarpoq ajornartorsiutit siunitsinnipput qanoq iliuuseqartariaqalerpugut, ukiorpaalussuit matuma siornali tamanna erseqqissarneqartalerput, kisianni anguneqarsimanngilaq ajoarluartumik, taamaattumik piffissanngorpoq massakkut aningaasat inatsisissaata suliarinerani tamanna eqqummaariffigissallu­gu, aammalu maani oqaaseqartut tunngavigalugit naatsorsuutigisinnaavara Inatsisartuni taamani­kussaq oqallisigineqalerpat aamma tapersersorneqarluni anguniarneqarumaartoq.

 

Tassami saqqummiussinermi oqaatigisarput qujanartumik utoqqalisartut suli utoqqanngonrerusar­nerat piuvoq, tassalu siunisami utoqqaat amerlanerusut isumagisussaavagut. Uani taama oqarnitsin­ni pitsaanngitsutut oqaatiginngilarput taanna, kisianni pisussaaffigigatsigu aamma utoqqaat isumagissallugit aammalu tamanna aningaasanik kinguneqartussaammat, tamanna pinngitsoornata piareersimaffigisariaqaratsigu sipaaruteqarfigisinnaanagulu taanna nalunnginnasigu.

 

Taamaattumik aningaasatigut ingerlatsinermi maani periarfissaqalaarnitsinni sinneqartoortarnisaq pingaaruteqarluinnarpoq sinneqartoorutillu ukiuni kingullerni angusarsimasagaut naammaginann­gillat, taamatut sillimmasersussagutta siunissamut. Aamma nalunngilarput tamatuma saniatigut iluarsaaqqinnermi aningaasartuutit annertuut siunitsinni utaqqipput.

Tamakku assigiinngitsut pissutigalugit, tassa sinneqartoorutit sinnqartoorutaasartut qaffatsinniarne­qarnissaat anguniarneqartariaqarpoq aammalu aningaasartuutaasartut nalilersuilluarnikkut ikilisikkiartuaarnissaat taanna pisariaqarluni. Uteqqissavara nuannaarutigigakku nalugisinnaagakku Inatsisartunit tapersersorluarneqartoq.

 

Oqaaseqartunit assigiinngitsunit tikinneqartut naalakkersuisoqarfinnut assigiinngitsunut tunngassu­teqartut naatsorsuutigaara Naalakkersuisut assigiinngitsut nammineerlutik aamma akissuteqarfigis­sagaat, kisianni ilaatigut pinngitsoorumanngilanga aamma oqaaseqarfigilaasalluguaningaasaqarnit­sinnut attuumassuteqarluinnaqqissaarmat kommuninut tunngassuteqartut oqaatigineqartut tasalu kommunit aningaasaqarniarnerminni ingerlanerminni massakkut aamma, soorlu aamma uagut Naalakkersuisuni saqqumiukkipput, arlaqalermata kassekreditimit atorniartariaqalersimasunik. Tassuunaanngakkulluunniit takutinneqarpoq aningaasaqarnikkut mianersortumik ingerlasariaqaler­nerput.

 

Ilumoorpoq Namminersornerullutik oqartussani kisimi ingerlatsinermi aningaasartuutit annikillisar­neqartariaqanngimmata, kisianni kommunini aamma tamanna isumagineqartariaqartoq pingaarute­qarluinnarmat tamannalu aamma oqaaseqartut arlaqaqisut tikimmassuk aamma nuannaarutigaara. Tassami Namminersornerullutik Oqartussani aningaasaqarnerput kommunillu aningaasaqarnerat imminnut ataqatigiilluinnartuuvoq, taamaattumik aamma ineriartortitsinermi suleqatigiilluinnarnis­sarput pisariaqarpoq.

 

Aamma isumaqatigaakka oqaaseqartut taamatut kommunini aningaasaratuutikillisaanermi tikinniarneqartariaqartoq kommunit imminnut qanittut suleqatigiinnerulernissaat. Tamanna nalunngilarput kommunit kattuffiata kommunillu nammineerlutik aamma anguniarlugu ukiorpaa­lunngortuni oqaloqatigiissutigisarlugu ineriartortikkaat, kisianni aamma oqaatigisariaqarpoq oqaloqatigiinnerit tamakku kinguneqartinneqartariaqalerput, siunnissammi ajunngilluinnarput, tassa aningaasartuutikillisaanissamik siunertaqarneq aammalu sullissinerup pitsaanerulersinneqar­nissaanik siunertaqarneq. Tassuunaatigut Naalakkersuisuni taperseruinerput taamaaliortoqarnissaa­ni erseqqissatigissavara.

 

Tikinneqarput akileraarutit akitsuutillu qaffakkiartorunnaarnerat. Oqaatigaarput akileraarutit agguaqatigiissillugu ukiumut 2%-imik qaffattarnissaat naatsorsuutigigatsigu. Tassani seqinersiu­laarnerinnarmik, seqineq saaginnarlugu oqaaseqarnermik oqaatigineqarsinnaanngilaq, tassa misissuueqqissaarneq aammalu naatsorsueqqissaarneq aammalu pissutsit ineriartornerinik malinnaaqqissaarsimaneq tunngavigalugu naatsorsuisoqarsimavoq aammalu ukiut ajornerusut aqqusaarsinnaanerat, tassa avammut tunisaqarnikkut isertikakinnerusinnaanerit ilanngullugit naatsorsorlugit agguaqatigiisillugu ukiumut 2%-imik akileraarutit qaffattarnissaat naatsosuutigine­qarpoq. Taamaattumik saqqummiussagut missingiussagut taakkua imaaliinnarluta tigusarinngilagut, kisianni tunngavissaqarluarluta aammalu paasissutissat assigiinngitsut misilittakkallu assigiinngit­sut pisortaqarfinni pigineqartut tunngavigilluarlugit taakku saqqummiunneqarput.

 

Aningaasartuutikillisaanissaq anguniarlugu ingerlatat assigiinngitsut, sullissinerit assigiinngitsut aamma aqqissuussiffigineqartariaqarnerat taanna anguniarneqarmat taperserneqarpoq. Ilaatigut oqaatigineqarpoq tamanna nutaajunngilaq oqaatigineqartariannginnguatsiaraluartumilluunniit allaat oqaaseqarfigineqarluni. Kisianni oqartariaqarpunga nutaajunngikkaluarpalluunniit , soorlu assersuutigalugu erngup, kallerup innerata aammalu kiassarnerup akiinut tungassuteqartut iluarsaasseqinnissaq siunniussaq taanna naalakkersuisooqatigiit siunniuppaat aammalu suliassat tassunga tunngassuteqartut paasisinnaavara Inatsisartuni aamma tapersersorluarneqartut, tassalu taamaalilluni suliassat tunngavilersorneqarlutillu ingerlaqqinnissaat naatsorsuutigineqartariaqas­saaq.

 

Soorlu oqaaseqartut aamma oqaatigigaat suliffinnik, suliffinnik Nunatsinni pilersitsiortortoqassap­pat taava sulinermik ingerlatsinissaminni atugassarititaasut taakkununnga oqilisarneqartariaqarput pilersitsiumassuseq annerusoq maani pigineqalissappat Nunatsinni, taannalu pisariaqarteqaarput atorfissaqarteqaarput ineriartorneq ingerlaqqissappat.

 

Tassunga aamma attuumassuteqarluinnarpoq erngup nukingata atorluarneqarnerusinnaanera. Aamma tikinneqartarput nukissiutit allat uuliamik eqqussuinngikkaluarluni atorneqarsinnaasut. Tamakku eqqummaariffigineqarput Naalakkersuisuninngaanniit aammalu misissuiffigineqarlutik.

 

Aamma ilaatigut Siumup oqaaseqartuata taanna tikippaa tassuunalu ilaatigut oqaatigalugu allaat avataaningaanniit attartorluni tamakku aaqqiiniarfigineqarsinnaanerat suliassat aallartiaarsinnaa­nerat tikinneqarsinnaasoq. Oqaatigissavara Naalakkersuisuninngaanniit misissuinerit tamakku ingerlanneqarmata, aammalu aningaasalersueriaatsit qanoq ittut periarfissaasinnaanersut aamma misissorneqarlutik.

Kisianni aamma pinngitsoorusunngilanga oqaatigissallugu soorunami nalilersuilluaqqissaarneq tunngavigalugu qanoq aningaasalersueriaaseq sorleq atorneqassanersoq aalajajangiiffigineqartus­saassammata aamma maani Inatsisartuni tamanna eqqummaariffigineqartariaqarumaarpoq.

 

Tassa eqqartorneqartut ilagivaat suliffeqarfissuit namminersornerullutik Oqartussanit pigineqarut akiitsui annertoqisut aammalu tamanna Nunatta aningaasaqarneranut pitsaanngitsumik kinguneqari­ataarsinnaasoq arlaannik equsoortoqassappat. Tamakku assigiinngitsut Nunatta akissaqassusia tunngavigalugu akiitsunik pilersitsisarnissarput soorunami aamma nalilersorluartariaqartassavarput.

 

Namminersortunngortussaanissaq Namminersornerullutik Oqartussat selskabit pigisaasa namminer­sortunngorsarneqarnissaannut suliat ingerlaqqinnissaannik Naalakkersuisut oqaatigisaat taperserne­qartoq aamma malugigallu nuannaarutigaara. Tassa ilumoorpoq siunissami angujaartuartariaqarpar­put Namminersornerullutik Oqartussat suliffinnik immini ingerlasinnaasunik ingerlataqarunnaarnis­saat siunissamik anguneqartariaqarmat. Namminersortut ingerlatsisinnaasut piareerneri aqqutigalu­git aallaavigalugit namminersortunngorsaaneq aamma angujartuaarneqartariaqartoq pingaarluinnaq­qissaarpoq.

 

Oqaaseqartut ilaat oqarami Namminersornerullutik Oqartussat pisissaaffitik isumaginerusariaqar­paat, tassuunakkut isumaqataavunga, tassa suliffinnik ingerlatsineq allanit ingerlanneqarsinnaappat taanna tikinniartariaqarparput.

 

Aalisarnermut tunngasut nalunngilara Aalisarnermut Naalakkkersuisup nammineerluni annetuumik aamma nassuiaateqarfigalugillu tikikkumaarai, taamaattumik piffissamik annertunerusumik atuiniarnanga taakkua oqaatigineqartullu allat tikinngikkalluarlugit taava aningaasanik sippuisima­nermut tunngassuteqartut aamma oqaaseqartut arlallit tikimmassut, taakkulu naalakkersuisoqarfinni arlariinni pisimasut. Siornamut tunngassuteqarput tassulu uagut maani massakkut naalakkersuusu­gut soorunami qanoq iliuuseqarfigisinnaasimanngilagut, kisianni ilumoorpoq qanoq iliuuseqarnani aningaasartuutaasimasut taakkua ingerlateqqiinnarneqassappata ukiumi uani aamma taava qaangiinissaq tikinneqartussaammat, taamaattumik naalakkersuisoqarfiit taakku sippuisimasut aamma massakkut misissuipput tamatuma aaqqivigineqarnissaa qanoq iliuuseqarnikkut naammassi­neqarsinnaanersoq. Taannalu Naalakkersuisuninngaanniit aamma soorunami malinnaaffigilluarpar­put taamaattumik naatsorsuutigilluinnarparput aamma aaqqivigineqarnissaanut iliuusissat assigiinngitsut saqqummiunneqanissaat piumaartoq. Tassa pingaaruteqarluinnarpoq taamatut ingerlatsinermi Inatsisartuni aningaasartuutissat akuerereerneqarsimasut avataatigut sippuisariaqa­lissagaanni allatut iliuuseqarfigineqarinnaanngitsunik taava piaartumik aamma aningaasalerneqar­nissaannut tunngassuteqartut aaqqinniarneqartarnissaannut. Ajoraluartumilli ukioq kingulleq taanna pisimanngimmat sippuisimaneq ersarissoq takuneqarsinnaavoq.

 

Kisianni tamakku assigiinngitsut uterfigineqaqqikkumaarput aammalu nassuiaatissartai tikinneqaq­qikkumaarput ukiumut 2001-imut aningaasartuutaasimasut pillugit maani inimi oqallinneq ingerlanneqalerpat.

 

Ilinniartitaanermut tunngassuteqartut aamma Naalakkersuisut Siulittaasuata akissuteqarfigissavai Ilinniartitaanermut Naalakkersuisoq maaniinngimmat, taava taakkua pulaafigineqartussat assigiinngitsut uanga tikissanngilakka soorlu oqareersunga piffissaq aamma atornerlukkumanagu taamannak. Taama oqaaseqarallarpunga. qujanaq.

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siumut.

Siullermik ajuusaarutigissavara aatsaannguaq oqaaseqarnermut piffissaliussat taagorneranni ersrissumik oqaatiginnginnakku, tassa suliamut attuumatinneqartumut Naalakkersuisunut ilaasortat pineqartut, uani tassa suliami pineqarpoq Aningaasaqarnermut Naalakkkersuisoq, taanna suleriaaserput malillugu ' 47, imm. 3-mi pisinnaatitaavoq sukkulluunniit oqaaseqarnissaminit piumasaqarsinnaalluni.

 

Taavalu tulliulluni oqaaseqassaaq Peqqinnissamut Naalakkersuisoq.

 

Edward Geisler, Peqqinnissamut Avatangiisunullu Naalakkersuisoq, Atassut.

Uani nuannaarutigivara aamma utoqqarnut tunngassuteqartut peqqinnissaqarfimmut attuumatillugit aamma tamanit eqqaaneqarmata. Oqaaseqarfigierusutarali uaniippoq tassa Inuit Ataqatigiinnit oqaatigineqarmat issuaavunga: APeqqinnissamut Naalakkesuisoq ikkutiinnarluni imminut atorunnaarsittutu oqaatigigaanni ilumoorneruvoq atorfilittammingooq ingerlataat naammaqaaq@, tassa inuiaqatigiinnut qujasaataat.

 

Inuit Ataqatigiinnut oqaatigissavara isumaqalersitsissanngilasi suliaq sunaluunniit eqqarsaatigi­gaanni imminiiginnarneqartassasoq aamma naalakkersuisooqataanisinni akisussaaqataavugut, taamaattumik suliaritinniarlutik utaqqisut taakkua sipporlugillusooq allaat anguniakkatsinnut massakkut sulissuteqarsimalluta. Tamakkua erfaannartut ilaat massakkut pimoorullugit suliniutigi­neqarput, ima oqaatigalugu suliaritinniarlutik utaqqisut allattorsimaffiat massakkut naammassiaar­tuaarneqalerpoq silaannarmiikkunnaarluni, siunnerfissat aalajangiiffigisassallu eqqarsaatigalugit taanna sakkussatut atorneqartussaammat.

 

Suliniutit ullormiit ullormut naammassineqarneq ajorput tamanna aamma Inuit Ataqatigiit ilisimavaat, soorlu suliaritinniarlutik utaqqisut eqqarsaatigigaanniluunniit. Isumaqalersitsissoqas­sanngilaq Inuit Ataqatigiit kisimik politikkeqartuullutik, taamaattumik oqaatigissavara allaat ulloq manna tikillugu angusagut naalakkersuisooqatigiinnit assorsuaq iluarisimaarnarmata. Aamma utoqqaat eqqarsaatigigaanngi, napparsimavimmi utoqqalisussaannartut isigineqartartut siunissami aamma aaqqissuusseqqinnissami eqqarsaatigaagut kommunit suleqatigalugit plejehjemenut inissinenqartarnissaat aamma anguneqartussaassaaq. Tamakkuupput aamma peqqinnissaqarfiup suleqataaffigisassatut eqqarsaatigisai. Utoqqaat napparsimavimmi utoqqalisussaannartut angerlarsi­maffeqartinnissaat

 

Peqqinnissamut Naalakkersuisutut uanga akisussaaffigisinnaanngilara, taamaattumik kommunik­kuutaartumik aaqqissuussinissaq pingaaruteqarpoq, ilaatigut misigitissallugit aamma namminneq angerlarsimaffigisaminni plejehjemmemini nammineq angerlarsimaffittut isigisaminni inissinneqar­nissaat.. Taanna peqqinnissqarfiit kommunillu akissussaaqatigiiffigalugu ingerlatissappassuk tamanna utoqqalisussamut aamma oqalisaataassaqaaq. Ullumikkumut pissutsit imaapput, utoqqaq napparsimavimmut ilaatigut ilaquttanit pulaarneqartarpoq allamik siniffimmi najugaqateqartoq, aali angerlarsimaffia. Tassani inuunissani naggasertarpaa. Pissutsit taamaasanngillat, taamaattumik oqartoqassanngilaq uniinnaqqasugut politikkeqarpugut aamma siunissamut isigisumik.

 

Aamma Paarisamut tunngassuteqartut eqqarsaatigissagaanni tassani ineriartortitseqqippugut. Paarisa nutarterneqarpoq. Taamaattumik peqqinnissaqarfimmi suliniutit assigiinngitsut atorfilittat peqatigalugit ingerlavugut. Imaanngitsoq atorfilittat kisiisa tassani isummersortissagigut. Politikkikkut anguniagassagut aamma uagut suleqataaffigissavagut Atassummik aammalu naalakkersuisooqatigiinni. Taamaattumik isumannanngilagut aamma isummersuutinik tunniussuis­saqqaarpugut. Aamma partiit allat allallu assigiinngitsutigut peqqinnissamut tunngasutigut politikkeqarput, taamaattumik isumaqalersitsisoqassanngilaq Inuit Ataqatigiit kisimik torrallataasu­mik peqqinnissamut politikkeqarlutik.

 

Anguniagassavut angussaqaarpagut aatsaat qaammatit tallimat qaangiupput, sorpassuarnik nuannesunik pisoqartarpoq aamma nuanniikkaluilluunniit soqutiginartittarpagut. Tassaafallarli.

 

Hans Enoksen, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunaqarfinnullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Qujanaq. Uani nassuiaammi Inuit Ataqatigiit saqqummiussinerminni tupinnartunngortitsiniaanerat inuiaqatigiinnut aalisarneq eqqarsaatigalugu isumaqarpunga pissusiviusunik ilisimannilluaraluarlu­tik eqqortunik nassuiaasussaagaluarlutik taamaaliunngitsut. Taanna pissuserissaarluta tamatta aaqqittariaqarparput, pissutsit ilisimasagut aallaavigalugit illuatungiliuttuugaluarauttaluunniit inuiaqatigiit eqqoortumik oqaluttuuttarniartigut taava pisariaqanngitsumik nukinnik atuinerit assortuunnerillu sangutisissinnaanngussavavut suleqatigiinnermut kaammattoqatigiinnermut, taanna isumaqarpunga maani inimi pikkoriffiginerusariaqaripput tamatta. Aamma uagut taanna siunissami angorusupparput.

 

Ukiarmi pisut eqqarsaatigalugit aalisartut atugaat assut ilungersunartumik inississimapput. Inuiaqatigiinnut ilungersunarsimaqaaq avatitsinni uagut soriarsinnaanngissagut akit pissutaallutik  nunami maani inuutissarsiorneq unittuujusavikkaluarmat. Ilungersunarsimaqaaq suliffissuit matooralermata, sulisartut suliffissaarullutik angerlartiinnarneqartalermata, aalisartut inuttassaarul­lutik uninngaannalermata aammalu imminut akilersinnaasumik ingerlasinnaajunnaarlutik ilaatiugt uneralermata.

 

Taanna naalakkersuinikkut sulialinnut uagutsinnut tamatsinnut ilungersunarsimaqaaq, kisiannili qujanartumik paaseqatigiilluarluta minnerunngitsumik aalisartut kattuffii suleqatigilluarlugit aaqqiissutissamik nassaarniarsimavugut naak inuiaqatigiinnut akisugaluaqisoq, kisiannili takusinnaagatsigu taamaaliunngikkutta ingerlariaqqissinnaanngitsut sulilu annertunerusumik aningaasanik atuisariaqassasugut taamatut ingerlaneq akueriinnarlugu ingerlagutta.

 

Aamma Inuit Ataqatigiit ilisimasariaqarpaat aalisariutit akilersinnaasumik ingerlassagunik inuttaqartariaqarmata aammalu taakku inuttaat ilaqutaqarlutillu akilersugaqarlutik inuiaqatigiinnut peqataammata, taamaammat isiginngitsuusaaginnarsinnaanngilagut., inuiaqatigiinni ilungersunartu­mik atugaqarlutit uninngasut isiginnaaginnarnissaanni kaasimaaginnarnissatsinnut. Oqareerpunga uagutsunnut ilungersunarsimaqaaq aningaasat tigusassagut taama killeqartigisut kisiannili qujanartumik naalakkersuisooqatigiit paaseqatigiilluarnermikkut aqqutissamik siunnerfeqarlutik nassaarsimapput tassalu immikkut ikiorsiillutik 22,3 mio.-inik aningaasaliisimallutik, taannalu qujanartumik allaroarnermik annertuumik massakkut kinguneqartitsisimavoq.

 

Puisit amiinut tunngatillugu, puisit amiinut tapiissutit appartinniarneqalermata Inatsisartunut ilaasortat arlalippassuit kissaateqarput taamanikkut naalakkersuisunut taakkua appartinneqassann­gitsut piniartut atugaat ilungersunaqimmata eqqoqqinneqarsinnaanngimmata annerusumik aammalu Aalisanremi Piniarnermi Ataatsimiititaliami taanna Naalakkersuisunut aammalu Aningaasaqarner­mut Ataatsimiititaliamut apuunneqarnikkuuvoq, kisianni taamaakkaluartoq taamanikkut akit appartinneqarput,t amatumalu kingunerisaanik piniartukkormiut atugaat assut ilungersunartumut killissimapput.

 

Inuuniarnikkut atukkat piniartukkunnut ajorsilluinnarsimapput. Ameq kisiat isumalluutigaat ammilluakiata apparnera pissutaalluni inooqatigiinermi ajornartorsiutit arlallit tikinneqarsimapput, taannalu isumaqarpuga inuiaqatigiinni taamatut naligiinngitsigisumik ingerlanerput akuersaarneqar­sinnaanngitsoq, tassami ingerlanerput qiviaraanni ilaat sippulissuarmik pissaqarput ilaalli pissaqanngillat suliffisaqaratilluunniit. Isumaqarpunga pisinnaanerusut taamatut ikiorsiissuteqar­nerat inuiaqatigiinnut ajornartorsiornerusunut pissusissamisoortoq, aammalu annerusumik apeqqusersorneqartariaqanngitsoq taamanikkut atukkat taama ilungersunartigisut takusinnaatillugit.

 

Tassami piniartukkormiut tunitsivissaqanngillat. Illoqarfiit qiviaraanni amerlanerpaat kalaalimine­erniarfinni taamaallaat tuniniaasinnaapput. Nunaqarfiit ilaanni tunitsiviit matoqqapput, illoqarfiit ilaanni kalaalimineerniarfeqanngilalluunniit tunitsivissaqanngillaq, ameq panertoq kisimi isumalluutigineqarpoq. Taamaammat tupinnartunngortinniarneqassanngillaq ammit akiisa pitsanngorsarneqarnissaat naalakkaersuinikkut kingullermik isumaqatigiissummi aaqqinneqarmat. Tassami piniartukkut aamma ilaqutaqarput, meeraqarput, illoqarput kiassarneqartariaqartuni innaallagialinnik allanillu aamma soorunami pisariaqartitaminnut akissaqarnissaat aamma isuamqarpunga tupinnartuliaanngitsoq ammit akiisa pitsanngorsanerisigut ikiorsiiffigiisinnaagutsi­git.

 

Naalakkesuisut kisermaassisuttut pissusilersornerarneqarnerat eqqunngilluinnaqqissaartoq matumuuna oqaatigissavara, aamma qularinngilara allat Naalakkersuisut taanna erseqqissaassutigis­sagaat. Minnerpaarpaamilluunniit inatsisinik uniuiniarnissaq naalakkersuinikkut siunertaraineqann­gilaq, sapinngisamillu pitsaanerpaamik inuiaqatigiinnut minnerunngitsumillu aamma Inatsisartunut paasissutissanik tunioraanissaq aamma tupinnartuliaanngitsoq siunnerfigineqartorli oqaatigissavar­put.

 

Naalakkersuisut ileqqorissaarnimininnguamik pigisaqarsimagaluarunik ataatsimiinnermi matumani minnerpaamik Inatsisartut aningaasaliissutinik akuersisimasut nassuiaateqarfigisimasariaqaralur­paat, ilaatigut taamatut oqalupput Inuit Ataqatigiit.

 

Ippassaaninnguaq aalisarneq pillugu inatsisissaq saqqummiunneqarpoq, taannalu malunnarluartu­mik Inatsisartunit tamakkiisumik tapersersorneqarpoq inuit ataasiakkaat eqqaassanngikkaanni. Aammalu taanna Inuit Ataqatigiit annertuumik taperserosrpaat siunissamut pitsaasumut ingerlariaq­qinnissaq siunnerfigineqarmat.

 

Pilersaarusiorniarneq aalisarneq eqqarsaatigalugu ukiut kingulliit assut ilungersunarsimavoq. Ullormiit ullormut aalajangiisarnerit ilaatigut tikinneqartarsimapput tamakkulu inuiaqatigiinnut suliffissuarnut aalisartukkormiunullu annertuumik ilungersunartorsiornermik kinguneqartarsimap­put. Tamakku pinngitsoorniarlugit massakkut inatsisisaq aaqqissuunneqartoq neriuppunga siunissami ingerlariaqqinnissamut pitsaasumik aqqutissamik ammaassissasoq, tassami suliffeqarfis­suaq Royal Greenland inuiaqatigiit pigisaaat pitsaasumik ingerlassappat aamma aalisarnikut pitsaasumik siunnerfilimmik ilisimatinneqartariaqartoq siunissami suut anguniarneqarnersut aammalu suut aallaavigalugit siunissami aalisarneq ilusilersorneqassanersoq.

 

Taakkuinnaanngillat. Aamma namminersortut pitsaasumik periarfissinneqarnissaat tassani tikinneqarpoq. Kilisaataatillit aalisartullu siunissamut siumut isigisumik pilersaarusiornisaminnut aqqutissaminnik ammaanneqarput, taamaalillutik aningaasaliisinnaanerit allallu suliffissanik pilersitsisinnaanerit isumannaatsumik tikinneqarnissaat qularnaarniarneqalerpoq taannalu ikioqatigiilluarluta isumaqarpunga timitalertariaqaripput.

 

Tupinnanngitsut tupinnartunngortinniarneqassanngillat inuiaqatigiilli piumasaat aallaavigalugit maani sulineq inerlanneqarmat oqaatigissavara, aammalu ataatsimiititaliami massakkut sulinerit ilaatigut Inuit Ataqatigiinnit naammassisutut oqaatigineqaraluartur suli ingerlammata. Raajarnirner­mut tunngatillugu angallatinik naleqqussaanissamut tunngasut suli naammassineqanngillat taakkulu naammassineqariarpata aamma saqqummiunneqartussaapput. Taassumap ssaniatigut saattuarniar­nermut tunngasut massakut suliaralugit aallartinneqarput, taakku naammassippata aamma saqqummiunneqassapput. Taava taakkua naammassippata massakkut qaleralinniarnermut tunngasut aamma aallartinneqassapput taamaalilluni siunissami pitsaasumik tunngavissaqarluni aalisarsinnaa­nerit aqqutissiuunniarneqartut aammalu Inatsisartuni tamakkiisumik tapersersorneqartut tupinnar­tunngortinniarlugit isertuussassatut maani oqaatiginiarneqassanngillat.minnerpaarpaamilluunniit isertuussinissamik tunngaveqanngillat Naalakkersuisutt. Qujanaq.

 

Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat, Siumut.

Akissuteqarfigilaaginnasasvakka atuartitsinermut tunngasumik Inuit Ataqatigiit apeqquteqqataat, tassani regnskabit 2001-imi saqqummiunneqarneranut atatillugu apeqqutit taama ittut annertuneru­sumik itisilerlugit tikinneqartussaammata innesuussutigalugu. Taamaalilluta sippuisimanernut tunngasunut apeqqutit taakkua tikinneqarsinnaajumaarmata.

 

Kisianni tassa sippuisimanermut tunngatillugu atuarfeqarfiup nalunaarutaa nammineq najoqqutara­lugit oqaatigineqassaaq 1994-imili taamanikkut ingerlatsinermi, ingerlatsinerup iluani direktoratit sipaarniarterit ilaatigut 5%-minngaanngiit aallartittumik sipaaruteqartarnerit aqqutigalugit aamma taanna suli atuussimavoq Josef Motzfeltip aamma naalakkesuisuunerata nalaani, tassani ingerlatser­mit sipaarniarnerit aqqutigalugit piffissaq kingulleq nalunaarutigineqarsimavoq siorna tassa sipaarniaqqittoqarsinnaajunnaarsimasoq, imaappoq ingerlatsivik atuarfeqarfimmi aningaasanik sipaarniafigineqarsinnaajunnaartutut nalunaarutigineqarmat.

 

Taamaattumillu tassani sippuisariaqarsimaneq nassuiaateqarfigineqarumaartoq regnskabit 2001-miittut tikippata, oqaatigiinnassavara ilaatigut kollegienik inissaqartitsiniarnermi annertuumik, tassani ilaatigut 10 mio. kr.-nit pallillugit kollegiet inissat naammatsinniarlugit, aningaasanik atuisoqartariaqarsimammat.

 

Tamakkua nassuiaatissat, oqaatigissavara regnskabit suliarineqarneranni itisilerlugit

tikinneqarumaa­rmata.

 

Aamma Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup oqaatigisaanut tapiliullugu oqaatigissavara, kommunit aningaasaqarniarner­at Kalaallit Nunaani soorumi nakkutiginiarlugu aamma ingerlasoqarpo­q.

 

Kommunit maannamut pingasut kassekreditimikkut, tassa attartornerminni ingerlatsinerminni atugassaminnik noqaasimapput, sinnerilu kisianni attartugaqartut, takkua attartukkaminnik ulluinnarni aningaasartuutinik atugaqanngilla­t, kisiannili procektinut aalajangersimasunut, sanaartornernut tunngatillugit attartugassanut taakk­ua sammitippaat.

 

Aamma ataatsimut oqaatigissagukku Kommunit Nakkutigineqarfianinngaanniit, Tilsyndsrådeminngaannii­t, oqassaang­at kommunit aningaasaqarniarnerat annilaangartutut isigineqanngimmat, aammalu tassuunakkut nakkutilliiner­it suleqatigiinnerillu naammattumik ingerlanneqarmata.

 

Taava ataatsimoornerusumik oqaaseqarfigissagukku uani maannakkut oqallinneq, nuannaarutigaa­ra Aningaasaqarnerm­ut Naalakkersuisutullu nalunaarusiaq manna ilassilluarneqarma­t. Soorunami oqaluttuarisaanerminngaanni­it tunngavilinnit, pingaartumik 2000-minngaannersunik kisitsisinik una nalunaarusi­aq suliaruneqarpoq.

Aammalu maannakkut ilaatigut suliat kisitsisit naammassillugit inerneqarsimanngikkaluartut.

 

Taamaakkaluartoq paasissutissat eqqartorneqarneranni aamma oqaatigineqassanngilaq ukiut tamaasa 2 %-mik Naalakkersuisut akileraarutinut qaffaaniartut. Kisianni aningaasartuutissat tungaatigut sillimaniarnerit nakkutigissagaann­i, eqqoriaanerillu uaniittut ukiut  2011-p tungaan­ut ingerlanermi, taamaaginnassappata ukiut tamaasa 2 %-ti tikillugu qaffaasoqarsinnaaner­a, taanna taaneqarpoq. Aamma taanna taamaasillugu erseqissaassutigilaarpa­ra paatsoortoqaqqunagu.

 

Inuit Ataqatigiinnut tunngatillugu oqaasissaqalaarpunga aamma. Malugisinnaavara illuatungiliutt­up oqaaserineqart­ut partiininngaanniit, ilaatigut ima oqaatigimmagit, naalakkersuisooqatigi­it partiivi allaajunnaartu­t, Kattusseqatigiit kingornalu demokratimut aallarniiniartut anorimut saallutik oqarluartaarutaannartigullusooq periusaat atulersimasoq.

 

Taamaattoqanngilaq, naalakkersuisooqatigiit aammalu partiinut ilaasortat oqaaserisaat ullumikk­ut saqqummiunneqart­ut soqutiginarluinnartunik ilaqarput, aamma Kattusseqatigiit, Demokratillu ullumikkut oqaaserisa­at aamma soqutiginartumik ilaqarput.

 

Tamakkua tusarnaarlugit Naalakkersuisuni maani ingerlatsivugut, assersuutigalugu assorujussu­aq nuannaarutigaa­ra Siumup oqaluttuata oqaasia, naalagaaffeqatigiinnerup ullumikk­ut erseqqissumik, aamma ukiu­ni tulliuttuni naatsorsuutigineqarnissaa oqariartuutigineqarma­t. Soorlu aamma Atassutip oqaaseqartuata, kiisalu aamma Kattusseqatigii­t, taamatullu aamma Demokratit tungaaninngaanniit.

 

Naalakkersuisunit tamanna soqutiginarpoq, naalagaaffeqatigiinnermi pisussaaffiit aamma tassa­ni partiinit naatsorsuutigineqart­ut amerlanerussuteqarluartut maani tamanna tunngavissamitt­ut tikkuartormassuk, aammalu taamaalilluni danskit naalakkersuisuinik isumaqatigiinniarnissa­ni Siumup, Atassutip, Kattusseqatigiit, Demokrat­it Ataviitsullu erseqqivissum­ik nalagaaffeqatigiinner­mut naatsorsuuteqarnissaq tikkuarmassuk.

 

Aamma Siumup oqaluttuata, taamatullu aamma Demokratininngaanniit oqaaseqartut, EU-mut tunngatillugu oqaaserisaat, taakku aamma maluginiarpakka. Oqaatigissavara Naalakkersuisut pingaartilluinnarpaat maannakk­ut ULT-mut tunngatillugu isumaqatigiinniarnerit, aappaagu pisussat, kisiannili maannakkut maj-minngaanniit aallarnisarniagassagut. Pingaaruteqarluinnartut­ut ukiuni tulliuttuni naatsorsuutissatut isumaqarfigigigut.

 

Aningaasaqarniarnitsinni EU-mut isumaqatigiissut pingaaruteqaqaaq, aamma ULT-mi aaqqissuussiner­it nutaam­ik aaqqissuutassat, Naalakkersuisuninngaanniit taakkua pingaartutut, annertuumillu aamma angusaqarfiuniartussat­ut eqqarsaatigaara.

 

Kisianni aamma tassani sungiunniagassaqarpugut, EU-minngaanniit aalisarnikkut isumaqatigiissut­ip aningaasartassa­i, taakku tamaasa uagut nammineq aalajangiiffigisassatut tigusarpagut. Kisianni EU-p programiin­ut pulalissagutta, tassanilu immikkut EU-mit immikk­ut isumaqatigiissuteqarluta nunatut ineriartortut­ut isigineqarluta tapiiffigineqartarlernitsinni, sillimmavigissavarput, piareersi­maffigissavarput.

 

Aamma EU-p tapiissutimi iluani oqarsinnaammat, suliarinnittussarsiuussineq EU-p tamarmi iluani pisarnissaa aamma Kalaallit Nunaannut tapiissutinut tunngatillugu tikinneqarsinnaamma­t.

 

Tamakkuupput sillimaffigisariaqakkagut, naatsorsuutigaaralu ajornartorsiutinik tassani takusassaqarfigissanag­u. Kisiannilu pissusissaatut aaqqinniarneqarumaartoq.

 

Nalunaarusiami aamma uani taaneqanngikkaluartut aatsitassarsiornikkut manna tikillugu sooruna­mi iluatsitaqarsimanngilagu­t, kisianni uninngaannartoqanngilaq. Aatsitassarsiornermi sapaatip akunnera kingulleq oliesiortut aningasuut, Europamiittut tamarmik amerlanersaat naapinneqarput. Ippassaq USA-mi ataatsimiittoqarpo­q, taamaattumillu isumaqatigiissutigineqarp­oq 16. juli 2002 tungaanut isumaqatigiinniarnerit qinnuteqaatissanik imallit, ukiorlo manna naatinnagu aappaagu­mut oliesiornikkut aamma periarfissat isumaqatigiillu­ni atsiorneqarsimanissaat ukioq naatinnagu siunnerfigineqassasut.

 

Tamakku ilaanngillat nalunaarummi uani, kisiannili iluatsinngikkaluartut aamma siunissami naatsorsuutigissavarp­ut tamakkuninnga suliniarnerit unittoornavianngitsut.

 

Naggataatigut una taalaarlara, isumaqatigilluinnarakku oqaatigineqartoq, nunatta aningaasanik avataaninngaanni­it aningaasaliiffigineqarluni ineriartortitsinissamik suleqatigineqarnissaa pisariaqarpoq. Nuna kajungernartutut nioqqutigisinnaasariaqarparput, danmarkimik suleqatiginninnerpu­t, EU-mik aammalu kikkunn­ik avataaniit aningaasaliisinnaasunik, Canadam­it allaat, maannakkut suleqatiginninnerit aallartipput.

 

Tamakkua ammaffigalugit oqariartuuteqartunut assut qujavunga. Aamma naatsorsuutigaarput taamatut sulinerit ingerlaqqissasut ukiuni tulliuttuni.

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siumut.

Tulliulluni oqaaseqassaaq, Ineqarnermut, Attaveqarmut Pilersuinermullu Naalakkersuisoq.

 

Jørgen Wæver-Johansen, Ineqarnermut, Ataaveqarnermut Pilersuinermullu Naalakkersuiso­q, Siumut.

2002-mi aningaasaqarniarnikkut killiffipput pillugu nassuiaat pillugu oqaaseqartut assigiinngits­ut uanga suliassaqarfinn­ut tunngatillugu oqaaseqaataannut akissuteqalaarniarpung­a.

 

Oqaaseqartut tulleriaarlugit oqaaseqarfigilaassavakka, siullermik Siumup oqaaseqartua, Simon Olsen-ni.

 

Maluginiarpara Nukissiarfiit imminnut akilersinnaasunngortinniarneqarnissaat, aamma Naalakkersuisuni­it oqaariartuutigineqarto­q, taanna Siumup tungaaninngaanniit isumaqatigineqarto­q, ilaatigut tassani takorloorneqarsinnaas­ut assigiinngitsuupput. Aamma minnerunngitsumik nalilersorneqartariaqartut ilaat tassaavo­q, taamatut netto styret virksomhed-tut ingerlaannarnissaat attatiinnarneqassanersoq, imaluunniit allatut aaqqissuussin­eq siunnerfigineqassanersoq.

 

Kisianni tamakkua naatsorsuutigaakka aamma ukiaru uterfigineqartussanut ilaassasut, tassami Naalakkersuisuni­it ilaatigut aamma ukiaru isummerfigineqarsinnaasunik saqqummiussaqarniaratt­a, ukiuni tulliuttuni 10-ni, 15-nini, ilaatigut erngup nukingata nunatsin­ni qanoq annertunerusumik atorluarneqarsinnaanera pillugu pilersaarutaasinnaasun­ik siunnersuutinik saqqummiussaqarnissar­put naatsorsuutigaarput.

 

Taamaattumik erngup nukinga iluaqutigalugu, nunatsinnilu atorluarlugu, kiisalu avataaniit oliemik pilersorneqarnissatsinn­ik pituttorsimanerujussuatta annikillisarneqarnissaanut tunngatillu­gu oqallinnerit naatsorsuutigaa­ra ukiamut uterfigeqqissallutigit.

 

Maluginiarpara aamma Siumup oqaaseqartuata kissaatigigaa nukissiutit allat, soorlu seqernup, anorip allallu nukingi atorluarneqarsinnaaneri, taanna tikkuartoraa. Minnerunngitsumillu aamma sanaartornerup iluani qularutissaanngitsum­ik siunissami nutarterisariaqarnissarput pisussaassaaq.

 

Taamaattumik taamatut suliniuteqarnissamik Naalakkersuisunut Siumuminngaanniit kaammattuuteqartoqarne­ra tusaatissatut tigorusuppara, suliassarlu malersoqqillugu.

 

Siumup tungaaninngaanniit nunatta iluani angallanneq, usinillu assartuisarneq aamma taaneqartun­ut ilaavoq, tassungalu tunngatillugu naluneqanngitsutut usinik assartuisarnerup nutarternerata kingunerisaanik usinik angallassiner­mi assigiimmik akitsuuteqartitsineq tamakkiisum­ik atorunnaar­sinneqartussaavoq, pilersaarutit najoqqutaralug­it 1. januar 2003-mi.

 

Taanna pilersaarut suli najoqqutaraarput Naalakkersuisuni, taamaattumillu tassani tamakkiisum­ik nutarterineq naammassineqarsimanissa 1. januar 2003-mi naatsorsuutigaarput.

 

Timmisartuussinikkut angallassinermi aaqqiissutissanik ukiamut Naalakkersuisut saqqummiussaqarnissa­at kissaatigineqart­oq maluginiarpara. Tamanna aamma siusinnerusukk­ut sapaatip akunnera kingulleq oqallinnitsinn­ut naapertuuppoq. Tamatumanilu aamma Naalakkersuis­ut taamatut ukiamut isummerfigineqarsinnaasun­ik naammassisaqarnissaat naatsorsuutigaakk­a.

 

Inuit Ataqatigiit sinnerlugit oqaaseqartumut, Josef Motzfeldt-mut oqaatigerusuppara, angallann­eq pillugu maani oqallittoqarmat isumaqatigiissutigineqartoq tassaavoq, mittarfeqarfinn­ut tapiissutit naliliivigineqassasut. Imaanngits­oq tapiissutit 40 mio. kr.-nik qaffaavigineqarnissa­at aalajangerne­qartoq.

 

Misissuisoqarnissaanik Inatsisartuni amerlanerussuteqartut kissaataat, taanna Naalakkersuisu­ni suliarissavarput, nalilersuillutalu misissuissaagut, taava ukiamut apeqqut pineqartoq uterfigeqqissaqqaarparpu­t. Peqatigiillutalu maani inimi Inatsisartuni nalilersuilluta.

 

Taamaattumik Inuit Ataqatigiinniit Inatsisartut naliliisoqarnissaanik kissaataa apeqquserneqarm­at tupaallaatigilaarpar­a. Aammami oqallinnermi taamatut nalilersuisoqarnissaan­ut akerliusoqanngim­mat.

 

Aamma oqaatigilara, immaqa tupigusuutigineqartariaqanngikkaluarmat naalakkersuisooqatigi­it nutaat isumaqatigiissutimin­ni siunnerfigineqartunik piviusunngortitsiniaassappat­a.

 

Apeqqutigineqarportaaq sooq qangatut ingerlaarfinnit sinneqartooruteqarfiusunit ingerlaarfiit akisuallaat matussuserneqartarnerann­ik periuseq Naalakkersuisuni eqquteqqiinnarniannginnerippu­t.

 

Tassunga tunngatillugu oqaatigilara, ingerlaarfiit avissaartinneqarnissaat, tassa amigartooruteqarfiusunu­t, taakkunani­lu kiffartuussinermut isumaqatigiissusiorluni ingerlatsisoqarnissa­a, taavalu unammilleqatigiinneq tunngavigalugu ingerlaarfiit immikkoortillug­it ingerlatsinissaq, taanna Inatsisartuni isumaqatigiissuteqarneq tunngavigalu­gu pilersitaammat, aaqqissuussinerulli tamatuma ilaata allatut aaqqissuullugu nutaamik nalilerneqarnissaan­ik Inatsisartut oqariartuuteqarnerat sukkut ajortoqarnersoq takujuminaatsippar­a.

 

Taamaattumik Inuit Ataqatigiit kajumissaarusuppakka, angallannermut tunngassuteqartut tamat­ta tunngavissaqarnerullut­a, soorlu Inatsisartut taamak kissaateqartut, ukiamut aalajangersaaffigalug­it uterfigissagigu­t.

 

Kattusseqatigiit oqaaseqartuannut, Mads Peter Grønvold-mut, maluginiarpara containerersorlu­ni umiarsualiviit piorsarneqarnissaat kissaatigineqartoq, taamaaliornikkut usinik assartuineq akikinnerusoq anguneqarsinnaanera takorloorneqarluni.

 

Tassunga tunngatillugu nerioarsuutigineqareersutut, upernaaq manna katersuunnitsinni siunissa­mi nunatsinni umiarsualiviit ineriartortinneqarsinnaanerat pillugu pilersaarutaasinnaasu­t, siunnersuutit agguaanneqartussaamma­ta nalunaarusiaralugit, taannalu aamma Naalakkersuisuniit suliarissavar­put.

 

Taanna tunngavigalugu naatsorsuutigaarput Naalakkersuisuni pingaarnersiuilluta tulleriissaariner­mi ilanngussaqarnissarpu­t, kiisalu umiarsualiviit nunatsinni ineriartortinneqarnissaan­ut tunngatillugu pilersaarutit Inatsisartuni, aamma minnerunngitsum­ik aningaasaqarnermut inatsit oqaluuserineqa­lerpat ukiamut uterfigineqarnissaa­t.

 

Maluginiarpara Kattusseqatigiinniit aamma kissaatigineqartoq, mittarfeqarfiit eqqarsaatigalugi­t, talliliisoqassappa­t, imaluunniit nutaanik sanasoqassappat, tamanna nalilersuilluarnern­ik tunngaveqartinneqartariaqarto­q.

 

Angallanneq pillugu maani oqallittoqarmat, aamma Inatsisartut tamarmiusut taamatut naliliippu­t. Tassa susoqassagaluarpalluunni­it nutaaliornissat tamarmik inuiaqatigiit ataatsimut aningaasaqassu­serput taanna ataatsim­ut nalilersorlugu, aammalu suut kingunerissaneraat, taakk­ua misissorluaq­qaarlugit aalajangiisoqarnissaan­ik kissaateqarneq, taanna Naalakkersuisu­ni paasilluarparput.

 

Kiisalu maluginiarpara Kattusseqatigiinniit, sanaartornermi nunatta pissarititai pillugit oqariartuuteqartoqarner­a. Salliutillugit, ilaatigullu aamma Siku Bloki taaneqarluni, tassunga tunngatillugu, tallimanngormat Inatsisartuni oqallinnerput, taanna innersuukkusuppara, tassa­ni isumaqatigiiffiusumik illuliortitsisarneq aningaasalersuineq pillugu, peqqussutissap nutarterneqarnissaan­ut tunngatillugu nunatsinni pissarititat taakkua aamma aallaavigalug­it periarfissiisoqarnissaanik aningaasalersuisarnermi ujartuisoqarmat, aammalu Naalakkersuisuni­it siunnerfeqartoqarniarmat, taanna Inatsisartuniit isumaqatigiissutigineqart­oq paasisorigakku.

 

Taamatut naatsumik oqaaseqarfigilaarpakka suliassaqarfinnut apeqqutigineqartut oqaatigineqartull­u.

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siumut.

Tulliulluni oqaaseqassaaq Isumaginninnermut, Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq.

 

Ole Dorph, Isumaginninnermut  Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Uanga aamma takisuuliussanngilanga, aamma uunga massakkut eqqartukkatsinnut qulequttamu­t, aningaasanik ingerlatsineq pillugu nalunaarummut 2002-mut, uangalu oqartussaaffim­ma iluani apeqqutit assigiinngitsut akissuteqarfiginiarsarissavakk­a.

 

Partiininngaanniit assigiinngitsuniit maluginiarpara ineqarnermut sillimmateqartitsinerup eqqunneqarsimaner­a, oqallisigineqartoq soqutigineqarluni. Taanna 2001-mi upernaakkut Inatsisartu­ni oqallinneq aallaavigalugu akersissutigineqarsimavo­q. Taannalu peqqussut ukioq manna 1. januar 2002 atuutilersimalluni.

 

Aammalu maannakkut qaammatit pingasut qaangilaarlugit atuutereerpoq, nalilersuinerup aallartinneqarniss­aa kissaatigalugu ataatsimiititaliamik pilersitsisoqarsimavoq, tassa Isumaginninnerm­ut Pisortaqarfimminngaanniit  aamma Ineqarnermut Attaveqarnermut Pisortaqarfimminngaanni­it aammalu Aningaasaqarnermut Pisortaqarfimminngannii­t.

 

Tassalu taakkua nalilersortussaassavaat peqqussutip qanoq atuunnera inuiaqatigiinnuut, minnerunngitsumil­lu utoqqalinersialinnut sunniuteqarnera.

Kisiannili tamanik maani inimi eqqoriarneqarsinnaasutut, naliliineq taamak sukkatigisoq pisinnaanngila­q, massakk­ut kvartal siulleq aatsaat qaangerparput, paasissutissallu nalilersuiner­mi atorneqartussat kommunininngaannii­t, ineqarfinninngaanniit, INI A/S-minngaanni­it ulloq manna pissarsiarineqarsinnaanngillat suli.

 

Aammalu naatsorsuutigineqarpoq minnerpaamik kvartalit marluk qaangiuppata nalilersuisinnaan­eq pitsaaneq anguneqarsinnaalissasoq, aammalu neriorsuutigineqarsimasutut, tassa ukiassamut nassuiaan­eq pisussaassooq, aammalu taanna naatsorsuutigilluinnarpara pissaso­q.

 

Aamma tassunga atatillugu oqaatigissavara, soorlu aamm Josef Motzfeldt-ip taanna pillugu oqalunnermi­ni taatsiaga­a, tassani aamma pisortaqarfiit taakku marluk, tassa Isumaginninnerm­ut Pisortaqarfik aamma Ineqarnerm­ut Pisortaqarfik kisimik peqataasimanngill­at taassuma pilersikkiartuaarneqarneranu­t. Aamma Aningaasaqarnerm­ut Pisortaqarfik peqataasimasoq Josef Motzfeldt-ip nalunngilluinnarpaa.

 

Kiisalu maluginiarpara, suliffissaqartitsiniarneq pillugu sillimmateqartitsilernissap eqqunneqarnissaa­ta soqutigineqarner­a. Aamma nalunaarummi taanna takuneqarsinnaavoq, taassum­ap suliarineqarnera massakkut pisortaqarfimmi suliarineqarpoq. Oqaatigisinnaavaralu 12. marts, 13. marts-anilu kattuffiit nunatsinniittut isumaqatigiinniarsinnaas­ut Kangerlussuar­mi ataatsimeeqatigineqarpu­t.

 

Aammalu ataatsimiinnerup kingorna malunnarpoq, takuneqarsinnaallunilu kattuffiit suut toqqaannartum­ik soqutiginninnersu­t, kattuffiit suut nalorngisut, Kattuffiillu suut soqutiginninngitsu­t.

 

Kisianni isumaqarpunga kattuffiit nalorngisut, kattuffiillu allat ullumikkut immaqa soqutiginninngits­ut pisarineqarsinnaas­ut uuma suliap pitsaasumik suliarineqarluni kattuffinnut pineqartunut saqqummiunneqaqqinneratigu­t.

 

Taannalu pissooq massakkut upernassap ingerlanerani, kattuffiillu ataatsimeeqatigineqartussaapp­ut ataasiaannarnati­k, tassa uumap pilersikkiartuaarneqarnissaan­ut naatsorsuugilluinnarparput arlaleriarlu­ni ataatsimeeqatigiinn­eq ingerlanneqarumaartoq.

 

Tassalu ilisimatitsissutigalugu oqaatigisinnaavara, tassa tamakkiisumik suliffissaarunneq pillu­gu sillimmateqartitsiniss­ap atuutilerfissaa ullulerneqarallarsimammat 1. januar 2005.

 

Taava aamma partiininngaanniit maluginiarpara, ulloq unnuarlu angerlarsimaffiit aamma innarluutill­ik angerlarsimaffiin­ik atuivallaarsimanerit uparuarneqartut.

 

Taanna ilumoorpoq, ataasiaannarnanilu nassuiaatiginikuuvarput, tassa oqaatigissavara maannakk­ut naalakkersuisunngora­ma siorna, taassuma kinguninngua nassuiaanneqarama paasiva­ra qaangiineq pereersimaso­q. Uangalu sakkortoorujussuarmik ingerlatsisinnaagaluaru­ma matoraaneq aallartissimassagaluarpar­a.

 

Kisianni soorunami aamma meeqqat ulloq unnuarlu angerlarsimaffinnut inissinneqarsimasut, taak­ku sumunngartissavagu­t. Inuiaqatigiinni periarfissaq kingullerpaaq aqqutigalugu, meeqqat ulloq unnuarlu angerlarsimaffin­ni inissinneqartarput, taakkua matoorarlugit aallartissimagaluarut­ta budgetig­ut eqqortinniarlugit, taava meeqqat inuusuttuaqqallu pineqart­ut sumut inississavagut, inissiffissaqartinngilagu­t.

 

Tamatumalu kingorna Inatsisartut Isumaginninnermut Ataatsimiititaliaat ilisimatippara, aamma Aningaasaqarnerm­ut Ataatsimiititaliaq ilisimatippara, Naalakkersuisullu ilisimatillugit qanoq pissuts­it isikkoqarnerani­k.

 

Taamaattumik taassuma tungaata, oqaatigisinnaavara, suliarineqarnera suli naammassineqanngila­q. Naatsorsuutigaarp­ut taakku amingaatigineqartut aningaasat, tassa nutaajunngimmata aamma, ukiut kingulliit arlallit taanna putoq alliartuaarsimavoq, tassalu ukioq kingulleq 15 mio. kr.-ninik ulloq unnuarlu angerlarsimaffi­it amigartoornerat killiffeqarsimallun­i.

 

Tassa taanna unitsittariaqarpoq, taanna tamatta isumaqatigiissutigisinnaavarput, aamma budget­it eqqortut ulloq unnuarlu angerlarsimaffinni eqqunneqartariaqarput. Taannalu suliaq maannakkut pisortaqarfitsinni suliaraarput, aamma naatsorsuutigaarput akisussaaffik annerto­oq ulloq unnuarlu angerlarsimaffinnut inississinnaagutsigu aamma taamaalilluni akisussaaffimm­ik pilersitsineq akisussaaqataaner­lu taakkunani atuutilersinnaanissaa takorloorsinnaagatsig­u.

 

Taamatorpiaq aamma inissisimasoqarpoq, innarluutillit pillugit aamma angerlarsimaffiit, taak­ku aamma qaangiisimappu­t, 10 mio. kr.-nit missaanik. Aamma taanna oqaatigisariaganngitsoq suminngaanni­it peqquteqarsimaso­q, tassa aamma atuarneqarsinnaareermata.

 

Tassalu taanna qaangiisimaneq sapinngisamik soorunami matussuserniarneqartariaqarmat, taamaattum­ik ulloq unnuarlu angerlarsimaffiit eqqarsaatigalugit, ungalup uatsinnut ungaluliunneqarsimas­up allinissaa kommuninit akilerneqartumik, taanna massakkut siunniullu­gu ingerlanniarsariniarparput. Kommunillu isumaqatigiinniarfigineqartussaassapp­ut tamatuminnga.

Isumaqatigiinninniarnissarlu piffissarlu qaninnerpaallu ingerlanerani aallartinneqartussaassallunil­u.

 

Aammalu innarluutillit angerlarsimaffiisa aamma qaangiisimanerata matussuserneqarsinnaanissa­a, taanna uagut ungalutta iluani aningaasat nassaarineqarsinnaaniss­ai avaqqussinnaassanngilagut, kisianni soorlu aamma kultureqarner­up silarsuaani oqartoqartoq, sipaarniarneq ukini kingullerni arlalissuarni ingerlanneqartareersimavo­q, massakkut sipaarniaqqissagutta aamma uagut pisortaqarfitsin­ni annernarluinnartum­ik pisussaavugut.

 

Kisiannili soorlu aamma siorna Inatsisartut ataatsimiittarfimmi oqaaseqartut ilaata oqaatigiga­a, akissaqartikkusutag­ut akissaqartittarpagut, taamaattumik neriuutigilluinnarpara, aamma paaseqatigiinnikk­ut ajornartorsiutaasimasut, ulloq unnuarlu angerlarsimaffiit eqqarsaatigalugi­t, aammalu innarluutillut angerlarsimaff­ii eqqarsaatigalugit, taanna paaseqatigiinnikkut maani Inatsisartuninngaanni­it aaqqiiffigineqarumaarto­q.

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siumut.

Maannalu oqaaseqaqqinniarpoq Per Berthelsen, Attaviitsoq, tulliukkumaarpoq Otto Steenhold­t, Attaviitsoq.

Per Berthelsen, attaviitsoq.

Ullugissaarnermik siullermik inussiarnisaartunnguamik, Naalakkersuisut Siulittaasuat isummersuutikulunnguan­ut naalaarluartumik inussiarnersumillu akissutaanut qujajumavunga.

 

Tulliatut qisuariarfiginngitsoorumanngilara Josef Motzfeldt-ip seernaqisumik Demokratinut uannul­lu miloriussa­a.

 

Naalakkersuisup Jørgen Wæver-Johansen-itut, assorsuaq aamma paatsuungavunga, sunarpiaq pillu­gu tassani taamarsuaq seernartumik pineqarnera tunngaveqarnersoq, imaassinnaavoq angalane­ra tassunga peqqutaasinnaaso­q, kisianni tassa tusaatissatut tigussavara, oqaatigalugu­lu pineqartumit qiviarnipajunnguamilluunni­it pisartuunani tuppallernartuummat eqqarsaataaniittun­ga paasillugu.

 

Maanngarninnut kisianni peqqutaaneruvoq, ujartorakku namminiilivikkumasoq Per Rosing Petersen, tassami ilaatigut tusagassiutitigut Per Rosing Petersen-ilu oqallippugut, nunatsinni namminiilivinnissa­p, tassanili aningaasaqarner­up tutsuiginartumik aaqqiivigineqarnissaa isumaqatigiinngissutigalug­u.

 

Taamaattumik assorsuaq paaserusunnaraluarpoq, namminiilivikkumasoq taanna sumiinnerso­q, aammalu oqallinnerm­ut uunga atatillugu saqqummiussaqarumanersoq. Tassami takusinnaagak­ku tusagassiutini naqitanngorlu­gu saqqummersartuni ujartugannguakka akineqarsimanngitsu­t, taamaattum­ik assorsuaq soqutiginartikkaluarpa­ra uani periarfissagissaarma­t, namminiilivinnissamut aningaasanut atatillugu qanoq isummersuuteqarners­oq tusassallugu.

 

Aammalu tassunga atatillugu bloktilskudi piaartumik peerneqassappat qanoq ililluta ingerlariaqqissinnaanissarp­ut maani tusassallugu.

 

Neriuppunga taamatut oqariartuuteqarnera tusaassagaa, aammalu saqqummiussaqarumaartoq, taamaanngipp­at naatsorsuutigaara parteeqataasa immaqa sinnerlugu oqaaseqassussinnaajumaaraa­t.

 

Taamatuttaaq aamma maqaasivara Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami Siulittaasuusoq, oqallinn­eq una Siulittaasum­ut piukkunnartorujussuuvoq akuuffigissallugu. Aammalu tusarnikuunngila­ra angalanissaminik angalaqitimin­ik sivisunerusumik angalanissaminik qinnuteqarsimaso­q. Taamaattumik ujartoraluarpara uani oqallinner­mi akuujumannginnersoq, tassa­mi takusinnaagakku angalaqataa tikereersimasoq, aammalu maani akuulluinnartoq, taamaattum­ik taannartaa aamma ujartulaarpara paaserusullugu Inatsisartut uagut Siulittaasorigatsi­gu Aningaasaqarnerm­ut Ataatsimiititaliami. Taamaattumik soqutiginartikkaluarpa­ra aamma tusassallu­gu sooq maani najuutinnginnersoq, aammalu oqallinner­mi taamaalilluni peqataannginnersoq.

 

Anders Andreassen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siumut.

Tulliulluni oqaaseqassaaq Otto Steenholdt, attaviitsoq, tulliukkumaarpoq Simon Olsen, Siumu­t.

 

Otto Steenholdt, attaviitsoq.

Uparuatsiagassakka marlussuupput. Siullermik Siumup oqaaseqartuata oqaasii, tassa naalakkersuisooqatigi­it arlaleriarlutik kommuninut nipaat maluginiarakku, tassa taakku naqisimaneqarat­ik ingerlasussaatitaaneranut tunngatillugu taamatut uparuaatsiarusukkama. Naak Siumup oqaaseqartuata atoraluaraa kommunit nammineersinnaatitaaner­at ataqqilluinnaraluarlug­u.

 

Kisianni tassani eqqaasaqarpoq qanoq iliortariaqarnerannik, kommunit imminnut qanittut, taavalu nammineersinnaassuseqarner­at tamatigut mianerigaluarlugu oqaaqqissaaruteqarpalumma­t. Soorlulu kommunit namminersorsinnaanerannut tatiginninnerujussuarm­ik ersertitsisuunngitsumik. Tassa uanga assorsuaq kommunit nammineersinnaatitaaner­at ittoornartutut isigigakku.

 

Qulaaniit, Namminersornerullutik Oqartussaninngaanniit, taamatorsuaq oqarfigineqarnissaat uanga nuannarivallaannginnakk­u.

 

Siumup oqaaseqartuata aamma oqaasia nuannarisara aajuna, innersuummagu danmarkillu aningaasatig­ut aviffeqatigiittarner­at ingerlasoq Siumumit naatsorsuutigaarput. Taannaannguatsiarp­oq ungasissorsuunngitsukkut Per Rosing Petersen-ip oqaaseqarnera, taakk­ua aningaasat danmarkiminngaanneers­ut matuneqassasumik nipilimm­ik oqarnera, arlalinn­ik qisuariarfigineqarsimaso­q.

 

Soorluuna taanna oqaaseqartuata pigaa, naalagaaffeqatigiinneq atuuppoq, aammalu tamanna tunngavigalu­gu nunatta danmarkillu aningaasatigut aviffeqatigiittarnerat ingerlassasoq Siumumi­it naatsorsuutigaarput.

 

Erseqqippallaanngikkaluartumik oqaaqqissaarutitut taanna parteeqatiminut oqaasiatut tiguvar­a.

 

Paasivara qupperneq tallimaanni, Siumut isumaqarsimasoq siunissaq qanittuinnaq isigalugu pipallattum­ik isikkulinn­ik aaqqissuussuteqartarnerit, inuiaqatigiinnut nukissaqarfigineqaratillu akissaqartinneqanngitsut, isumaqatigilluinnarpar­a, tassa Siumut naalakkersuisuutitaqartuaannartuumma­t, taamatut pipallannerit naalakkersuisuutitaqartartum­ut atoqqunagit innersuussutai isumaqatigigakkit.

 

Taavalu isumaqatigilluinnagara aajuna aamma Siumup oqaaseqartuata saqqummiutaa, tassun­ga pissutiginerarmass­uk aningaasat suliffissaaleqisunut tunniussuunneqartartut sulininngorlug­it aaqqinneqarnissaa­t, assut taanna aamma unga isumaqatigaara, tunniussuiinnara­ni kisianni sulininngorlug­it tunniussiniartumik nipeqarlu­ni oqaasia nuannaralu­gu oqaatigisariaqarakku.

 

Atassutip oqaluttua aamma ilaatigut nuannaraara, ullumi avisimi saqqummersumi allassimav­oq qulequtaq, politikkikk­ut akerliujumannginneq Atassummiit atorneqarunnaassaaq, tassa qulequtaq.

 

Soorluuna aamma oqaaseqarnermini tassani Atassutip oqaluttuata Siumumut naalakkersuisooqatimin­ut oqaatsit ilaatigut atugai tassaniittut taassumap qulequttap ataani, oqaatigimma­gu qanoq pisoqarsimanera KNI-mi, Puisi A/S-mi, Qorlortorsuarmi maannakkut Royal Greenland A/S-mi, millionit untritilikkaanik amigartoorujussuartarner­at nunatsinni akileraartartun­ut akisunaarneqartarsimaqisut, taakku eqqaalaariarlugit qamutileriarpaa, tassa una akerliujumannginn­eq qimallugu, akerliliilaarluni sakkortulaartumik naalakkersuisoqatimin­ut taanna nipi anillatsinnguatsiarma­gu pissusissamisoorpoq, ullumikkut avisip saqqummert­up qulequtaa eqqortissaguniu­k.

 

Ammalu inissaaleqinermut tunngasut, taakkua aamma Atassumminngaanniit eqqartorneqartut, assut uanga ajoriffissaqartinngilakk­a, takisoorsuugaluarpoq, kisianni naalakkersuisooqataallu­ni oqaasii nuannersutut tiguvakk­a.

 

Kingulliukkusuppara Inuit Ataqatigiit Siulittaasuata oqaasii, naalakkersuineruna ilaaffigalugu aamma malunnartart­oq naalakkersuisooqatigiissimagaluit avissinnarlutik illuatungiliuttunngoriataaraanga­t. Oqaatigisarpa­at tassaasartoq taanna ilungersunarnerpaaq, oqarfigeqqajaaneqartarne­q, umaak ilissiuna taanna ilusilersugarsi.

 

Taamatut oqarpunga Inuit Ataqatigiit Siulittaasuata oqaasii sakkortukujuttut, saassutaarinnittu­t, massakkut naalakkersuisuusun­ut ilisarnarluinnarmata, kisiannili oqaasii sakkortukuluttut tamaasa misissuataalaarsinnaanngeriarakk­it una eqqaalara, naalakkersuisooqataajunnaarp­ut december-imi, taavalu naatsorsuutigilluinnarpa­ra aningaasaqarnikk­ut pilersaarutit taamanikkut Inuit Ataqatigiit Siulittaasuata akisussaaffigilluinnaga­a, december-imi piareereersimassasut ukiup tullianut ingerlanissamu­t.

 

Taamaattumik quianalaartarput, oqarluni uanga tassaniikkallarama ajunngikkaluarput, kisianniu­na qimariarakku taanna naalakkersuiffik ilattoortoqalersoq.

 

Tassa taamaapput uani uparuarusutakka, ilaatigut oqartariaqarunaraluarmat, aamma uanga taanna aaqqissuussin­eq pisooqataaffigaara, kisiannilu taanna nipangiutiinnarlugu oqaaseq illuatungiliuttup atortariaqagaa, sakkortuum­ik akerliussaanga, taanna nipaaginnarpoq, naak ilaatigut oqartariaqaraluarlun­i, aap pilersaarup uanga taanna peqataaffigisimavara, immaqa kukkusimavunga, taamaassappat immaqa tusarnernerussagaluarpoq.

 

Kisianni soorlu oqareersunga, illuatungiliuttup suliassarisassarisartagaa tassaavoq, sapinngisam­ik naalakkersuisooqatigi­it maskinaannut sioqqanik iluamik assakaasunnaajunnaarsitseriarnissa­q, taannaa­na aqqutiginnguatsiara­at aamma ilisarnarluinnartumi­k.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Tullinnguulluni oqaaseqassaaq Simon Olsen, tulliupoq Josef Motzfeldt.

Simon Olsen, Siumut.

Naatsuarunngamik, siullermik oqaatigissavara Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuata uparuartugaat ilalissuummat­a, tassami isorisassaqaaloqaaq. Nikassaatinik malittuinnarmik akoorivoq. Soorluluso­oq qimoqatigisimanngisaq.

 

Aalisakkanik tunisassiornermi perlukut eqqaannakkat, puisit amiinnai aammalu ammit allat 20.000-it, il.il. taakkarsorneqarpu­t.

 

Aningaasaqarnermut naalakkersuisuuninni aningaasaliissutissanik innersuussisimaqqooqisutit arajutsisimagunarpar­a. Kisianni taamaannginnguatsiavippoq, aamma taamaanngilaq. Nassuerutigissava­ra arajutsisimanngilluinnarakk­u, tassami innersuussutissaqanngilagut, aamma illit innersuussutissaqanngilatit.

 

Kisianni Inuit Ataqatigiit qutsappakka, inuutissarsiutinik pingaatitsileriataarujussuarnerannut, taan­na qujanarluinnarpo­q. Siumuminnganniit nuannaarluta tiguvarput.

 

Naalakkersuisut marloqiusanik oqaqarlutillusooq ingerlatsinerarpasi maannakkut. Taamatutta­aq aamma Naalakkersuis­ut kisermaassisutut pissusilersornerarpasi. Tamannaannaanngilaq, nalikkersuisooqatigi­it Inatsisartu­ni ilaasortaatitaat Naalakkersuisunik aamma aqutsisuujunnaarsimanerarpas­i.

 

Taamatut naliliinersi soqutiginaqaaq, kisianni uanga nammineq Inatsisartuni ilaasortatut nipangiukkuminaatsissavar­a.

 

Otto Steenholdt assut nuannaarutigaara Siumup oqaasiinut soqutiginnilluinnarluni taamatut uparuaallatsiarner­a, aamma malugaara assut iluarisimaarit.

 

Siumuminngaanniit iluarisimaarparput Naalakkersuisut nalunaarusiaat amerlanerpaanik aamma akuersaarneqarto­q, aamma Siumumiit sapinngisamik silittumik aammattaarlu illersorneqarsinnaasum­ik siunissaq ungasinnerusoq aamma tikkuaaffigalugu oqariartuuteqarlu­ta nalunngilarput.

Taassuma saniatigut Siumumit aningaasatigut illersorneqarsinnaasumik taamatuttaarlu sillimanerusum­ik ingerlatsiniss­aq pingaartilluinnaripput aamma oqaatigeqqikkusussavara.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Simon Olsen Qutsavigaarput, maannakkullu oqaaseqassaaq Josef Motzfeldt.

 

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit.

Kingulliugaluartut siullinngortariaqarmata, siullertut Simon Olsen-ip Siumup sinnerlugu oqaasi­i, Inuit Ataqatigi­it inuussutissarsiornermut politikkeqalersimaqaat.

 

Ataatsimiititaliami Inuussutissarsiornermi Inatsisartut Ataatsimiititaliaani Siulittaasuusutit nalunngilar­a, tassani Aalisarnermi Ataatsimiititaliami ilaasortaasutit nalunngilara, aamma aalisarnerm­ut naalakkersuisuuninni Inuit Ataqatigiit Aalisarnermut Ataatimiititaliami siulittaasuutitaqart­oq nalunngilara.

 

Sumiginnarneqarsimasut, inuussutissarsiornikkut nalakkersuisuni imaakkajuttanngilaq nallakkersuis­ut ataasiakkaa­t, minnerunngitsumik aningaasaqarnermut, aningaasaqarnermut naalakkersuis­oq tassaasusaavoq naalakkersuisoqarfiit ataasiakkaat aningaasaliissutissanik qinnuteqaataann­ik tulleriaarinermik nakkutilliisoq, aningaasanik atuinermik nakkutilliisoq.

 

Inuussutissarsiornermi isummersortitut Inuit Ataqatigiit atuussimanerput arajutsisimassaguk­ku nammineq suleriaats­it najoqqutaralugu, taanna tupinnartutut uanga isigissanngilara.

 

Kisermaasserpalaartumik Naalakkersuisut ingerlatsinerannik oqaaseqarnitsinni pivarput, Inatsisartu­ni ilaasortaat naalakkersuisuutitaqartut soqutiginngimmassuk aningaasat 20 mio. kr.-nit, assersuutigalu­gu sinerissap qanittuani aalisarnermi naleqqussaanissamut Inatsisartut akuerisaat sumut atorneqarnissaat.

 

December qeqqa qaangilaartoq tusagassiutikkut tusarparput Hans Enoksen-ip ataatsimiititaliaa­ta suliaminik naammassinngitsut. Ullumikkut qaammatit sisamat qaangiupput suligooq piariinngillat, naluvaat 20 mio. kr.-nit qanoq atorneqassanersut.

Ilisimasarput mannaavoq, aningaasanik inatsimmi allassimasoqarpoq sinerissap qanittuani aalisarnerm­ut naleqqussaanerm­ut atorneqassasut, rejerniarneq kisimi pineqanngilaq, aalisarn­eq sinerissap qanittuani ingerlanneqart­oq tamakkerlugu pineqarpoq, Inatsisartut Aningaasanut Inatsisa­at oqaasertai najoqqutaralugit.

 

Taamaattumik uaniluunniit, upernaakkut ataatsimiinnermi piffissaq imannangaatsiaq ingerlareers­oq naalakkersuisuutitaqart­ut Aalisarnermut Ataatsimiititaliami siulittaasuutitaqarpu­t. Aalisarnermut Ataatsimiititali­aq ataatsimiinnermi uani pisariaqartinneqaqis­oq ataasiarluniluunniit suli ataatsimiigiaqqullu­gu qaaqquneqanngila­q.

 

Sunaana utaqqigipput, Naalakkersuisut kisimiillutik tamakku aalajangersussavaat, ukiarmi oqallinner­mi neriorsuutigineqarp­oq Hans Enoksen Ataatsimiititaliaata sulineranut Inatsisartut Aalisarnerm­ut Ataatsimiititalia­at qanimut peqataatinneqassasoq, ullumikkut Aalisarnermut Naalakkersuis­oq qanoq oqaluppa, ilissi taakku susassarinngilas­i, uagut kisimiilluta ingerlatissavagu­t.

 

Piniartukkormiut atugaat ilungersunaqimmat Inuit Ataqatigiit arajutsisimanngilarput, sineriss­ap qanittuani aalisarner­mi ingerlataqartut atugaat ilungersunaqimmat arajutsisimanngilarput, taamaamm­at oqarpugut oqaaseqarnitsinn­i, imaanngilaq taakkua aningaasaliissutigineqartut 26 mio. kr.-nit maanaannaq puttutsinneqartut akerlerigatsigit, kisianni Inatsisartut inatsiseqarpug­ut missingersuusiornerm­ik inatsimmik, tamakkiisumik ataatsimoorlu­ta tulleriinnilersugassag­ut pingaarnersiuillu­ta ukiumut ataasiarluta. Soormi inatsisiliussuugut malissinnaanngikkutsig­u.

 

Kisianni Siumup oqaaseqartua siullermeerluni oqaaseqarnermi oqarmat akileraarutinut iluarsartuusseqqittariaqartug­ut ullup sinneranut oqaluuserisassatsinnut Inuit Ataqatigiit oqaluuserisassanngortitaann­ut taanna tusarluarnarpoq.

 

Naatsorsuutigaarput siornali Siumup, Atassutip, Kattusseqatigiillu akileraartarnikkut inatsit najoqqutaralu­gu inuiaqatigiit atugarisaanut naleqqussaanissaq, naligiissaarinissaq pingaartinneqarto­q, taamaammat isumalluarpug­ut oqaluuserisassap tullinnguuttup 96, 93-illu oqaluuserinissaanut, tamakkua inussiarnersumik isummersorfigineqarumaassasut.

Aamma Siumup oqaluttua isumaqatigaarput oqarmat, Naalakkersuisut ukiut qulit ingerlaneri­ni ukiumut 261 mio. kr.-inik qaffasinnerusumik ingerlatsinermut aningaasartuuteqalernissarp­ut Naalakkersuis­ut tikkuartoraannik Siumup oqaluttua oqarmat, aap tikkuartorpaat, kisianni qanoq iliuusissatik suut nalunaarutigaat, nalunaaruteqanngilla­t.

 

Pisortat ingerlassiviini aningaasartuutit qaffasippallaarput, tassuuna isumaqatigivatsigit aamm­a, taamaammat Angallannermut Naalakkersuisup 40 mio. kr.-nik qaffaasinnaanermik tusagassiutitigut oqaasii naqitanngorlugit atuarpakka. Tassani allassimavoq pisariaqartutut isigineqartoq, kisianni mittarfeqarfiit pisortaanut oqaaseqarfigineqarsimav­oq taakkua sunniutissa­at suunngitsoralaajusoq.

 

Taamaammat qaffasippallaartunik oqaluutigalusi, illuatungaani naalakkersuisuutitasi suli tapiissutin­ik ingerlatsinerm­ut qaffaanissaannik oqalunneranik tapersersuisutut isumaqassanersu­si uanga taanna paasisinnanngilar­a, imminnut ataqatigiinngillat.

 

Aamma sulisinnaasut nunatsinni nikerarsinnaaneranik Siumukkut Atassutikkullu oqaluttuisa oqaatigisa­at isumaqatiginaraluaqaa­t, nunattalu isorartussusia eqqarsaatigalugu inissaqarniarner­lu eqqarsaatigalugit ataguli kollegiessaqartitsinatalu ilinniarfinnik pilersitsiortornerp­ut uteqqinniaqinatigu­t, suliffissarsiorusuttut ilaquttatik ilagalugit sivisoorsuarm­ik qimassimasariaqartassanngikkunikki­t, periarfissinnissaat eqqartorpallaalertinnag­u.

 

Atassutip oqaluttuata saqqummiussineq isertuaatsoq allaat illuatungiliuttut periarfissillugit isummersornissaann­ik nersualaarujussuarpaa, qanormi allatut, kisermaassilluni naalakkersuisoqarfim­mi ingerlatsinngilagut maani nunatsinni.

 

Pissusissamisoorpoq periuseq taanna atorneqarpoq ukiumiit ukiumut, Inatsisartut nukilaattuunngits­ut tamakkuninn­ga piumasaqarmata.

 

Aamma Atassutip oqaaseqartuata nunatsinni kommunit suleqatigiinnerulernissaanik isuma saqqummiupa­a, imma­qa suleqatigiissitaliornissaq allaat eqqarsaatigalugu, danmarkimilu kommun­it kattuffiat tamatumani siunnersortissat­ut issuassaqqissumingaasiit nutaamik eqqussiniart­oq tassuuna paasivarput.

Nammineq nunatsinni ilisarnaatigut najoqqutaralugit ingerlatsinermi nassaarniaraluarnitsinni tamakk­ua tusaqqittarlug­it tupinnarpoq.

 

Aamma Atassutip oqaaseqartuata tupinnakuluttumik oqaatigisai marluk imminnut assortuuttut tassaapput, namminersortunngorsaan­eq ullumikkorninngaanniit annertunerusumik, sukkanerusumil­lu ingerlanneqartariaqarpo­q, kisianni erngup iluaqutigineqarnissaa tikikkamiu­k, tassani pisortat aningaasaleeqataallut­ik peqataanissaat ujartorlugu oqaatigalugu.

 

Inatsisartut oqaluttarfiat nalinnginakajaarfigineqarpallaartutut nalilertaratsigu tamakkua uppernarsaataappu­t.

 

Aamma napparsimasut kisimik Peqqinnissaqarmit atorfissaqartitsisuunerarlugit Jakob Sivertsen-i Atassut sinnerlu­gu oqarmat, oqartariaqarpugut, pingaarnerpaaq napparsimalersitsinnginniss­aq inuit ataasiakkaarluta aamma akisussaaffigisarput, aamma Peqqinnissaqarfi­up susassaqarfigaa, taannalu Paarisap nutarterneqarnera siornaalli ingerlanneqart­oq Peqqinnissaqarnermut Naalakkersuisut massakk­ut oqaatigaa nassaarisimallug­u.

 

Aammalu utaqqisut allattorneqarneranni naalakkersuinikkut ulapeqataalersimalluni, atorfillit akornan­ni siornaal­li ingerlanneqartoq, tupinnaqaaq taamak suliassaaleqitigisimassaguni, naalakkersuinikk­ut suliassaanngitsut tamakk­ua nalunaarsuinerit atorfillit suliassaraat.

 

Utoqqaat naalagaaffiup isumagissagaanik nipilimmik Atassutip oqarnera pissusissamisuunngila­q, aamma Atass­ut taamatut isummersimassaguni namminersornerulerner­mi inatsit allanngortinniarlu­gu Atassut suliniuteqartariaqarpo­q.

 

Tassami utoqqarnut isumaginninnerit Namminersornerullutik Oqartussat Inatsisartullu susassaqarfigaa­t, naalagaaffi­up susassaqarfii tassaapput eqqartuussiveqarneq, politeeqarneq illersornissarl­u, taavalu nunanut allan­ut suli aperisarpugut arlaanik iliuuseqarniaraangatta.

 

Taavalu Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq akissuteqarnermini akileraartarnermut ukiut tulleriit qulit 2 %-mik qaffasinnerusunik isertitaqarnissamik oqaaseqarnini uparuarneqarmat nassuiaatigaa Naalakkersuisut misissueqqissaarnerm­ut aallaavigalugu ukiumut 2 %-mik qaffaasarniss­aq eqqoriarsimagaa­t.

 

Nalunaarusiassinni qupperneq aqqaneq aappaani ima allassimasoqarpoq, issuarpara, tassalu missingersuum­mi ukiuni tullerni qulini akileraarutitut isertitat ukiumut 2 %-mik qaffattarnissa­at naatsorsuutigineqarmat, tamanna isumalluarnermik taasariaqarpoq, tassalu naatsorsuutigineqarpoq nunatsinni aningaasaqarnerup qaffakkiartorne­ra ingerlaavassasoq, aammalu aningaasarliortoqalissanngitso­q, imaluunniit aningaasatigut ingerlatat unittooqqalissanngitsu­t.

Tassa misissuilluarsimanissinni taanna paasisimasarsi killormut illit massakkut oqaatigivat.

 

Siullermik Edvard Geisler-imut, taavalu Peqqinnissamut Naalakkersuisumut, taavalu Aalisarnerm­ut Naalakkersuisumu­t, oqaatsit uteqattaagaat tassaapput, Peqqinnissamut Naalakkersuiso­q, isumaqartitsiniartoqassanngil­aq Inuit Ataqatigiit kisimik peqqinnissamut politikkeqartut.

 

Hans Enoksen-ip Aalisarnermut Naalakkersuisup oqaatigaa tupinnartunngortinniarneqassanngila­q, oqaatsit taakkua uteqattaarpaat assupilorujussuaq. Sooru­mi suligasuartumik taasaq ukiarmi naammassisaqarto­q, taassuma suliai naammassimma­ta Hans Enoksen-ip ataatsimiititaliaq nutaaq Enoksen ataatsimiititalianut piso­q.

 

Tusagassiutitigut tusarparput 17. december missaani taanni suliaminik naammassinnilluni Naalakkersuisun­ut tunniussisoq, Nalakkersuisunut isummersortussanngorlugit, qaammatit sisamat qaangiupput suli piariigaqanngilas­i, suli Aalisarnermut Ataatsimiititaliaq ilisimatinngilars­i.

 

Tamakkuukua uagut Inatsisartut Siulittaasoqarsianinngaanniit aallunneqartutut isumaqarfigerusutagu­t, tamakkua sumiginnarneqarmata uparuaasariaqartutut misigisariaqarsimasugu­t. Inatisartoqarneq naalakkersuisoqarnerlu qanoq malittarisassaqarluni ingerlanneqassas­oq ilisimagatsigu.

 

Taamatumik puisit amiinut, raajallu akiinik minnerpaaffiliinermi oqarnitsitut imaanngilaq akerlerigatsigi­t, periutsinuk­ua inatsisiliatsinni sanioqqutsilluni tassanngaannaq tupaallatsitseqattaartu­t, tamakkua pissusissamisoortut­ut isiginngikkigut.

Naalakkersuisup Siulittaasuata Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermullu Naalakkersuisoq sinnerlu­gu oqaaseqarneratig­ut paasivarput 55 mio. kr.-inik siorna pisortaqarfiit sippuisimaner­at aningaasartuutaasimasu­t, inatsisinik toqqammaveqarluni sinniisimanertut taaneqartoq.

 

Tassa imaappoq ukioq manna ilimagisariaqarparput  minnerpaamik taamak annertutigisunik aningaasan­ik inatsit aaqqiivigineqartariaqassasoq, imaluunniit Naalakkersuisut qumartiterisariaqassasu­t.

 

Landskarsip naatsorsuutai utaqqisariaqanngilagut aquguaniisaannannguaq suliassagut, Naalakkersuis­ut pilersaaruteqareersimassapp­ut 55 mio. kr.-nik siorna sippuisimaneq ukioq manna qanoq iliuuseqarfigissanerlug­u.

 

Aningaasanik ingerlatsinermi sillimmatinik qanoq aningaasaateqarpugut, Naalakkersuisut

siulliullut­ik ilisimassavaa­t, 25 mio. kr.-niinnaateqarpug­ut ullumi­lu april aatsa­at qiteqquppo­q.

 

Kiisalu seqerngup qaamarnga, seqerngup nukinga pinnagu, Simon Olsen oqaasiinut aammalu Naalakkersuis­up Siulittaasuanut oqassugut siornali Inuit Ataqatigiit taanna saqqummiussarpu­t, qujassutigaarput, Naalakkkersuis­ut aammalu Siumup partiiata tamanna akuersaartutut isummerfigimmassu­k.

 

40 mio. kr.-inik tapiissuteqarniarnermut Inatsisartut isummersimanerarlugit Angallannermut Naalakkersuis­up oqaasii eqqunngillat, apeqquteqaat aallaavigalugu oqallinneq aalajangiiffiusanngila­q, isummersorfiusarpoq. Aalajangiisoqanngilaq Inatsisartuni.

 

Taavalu eqaallisaaneq aningaasartuutikillisaanerlu ingerlassivinni kaammattuutigiuannguarlu­gu qimanneqalersaartut­ut paasigatsigu, aperivugut soormi ingerlaarfiit ingerlalluarfiusut sinneqartoorfiusuninngaanni­it ingerlanerluffiunerusut tapersersuinnalinngilisigit.

 

Otto Steenholdt-mut oqassuunga, ilummorpoq, 9. december aningaasaqarnermut naalakkersuisuuvung­a, kisianni tamatuma kingorna 20 mio. kr.-nit sinerissap qanittuanut aalisarnerm­ut naleqqussaanermut atugassat pilersaarusiorneran­ut peqataanngilanga, taanna isornartorsiorpar­a.

 

22,3 mio. kr.-inik akinik minnerpaaffiliinermut siunnersuuteqarneq uanga peqataaffiginngilar­a, 3,6 mio. kr.-nit amminut maanaannaq 19. december Naalakersuisuninngaanniit isumaqatigiissuteqartitsisiman­eq uanga akisussaaffiginngilar­a. 55 mio. kr.-nit qanoq matussuserneqarnissa­at pilersaarusiorfigineqanngimmat uanga taanna akisussaaffiginngilara.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Taava maannakkut oqaaseqassaaq Mads Peter Grønvold.

 

 

Mads Peter Grønvold, Kattusseqatigiit.

Inatsisartuni sulinitsinni inuit qinigaat Kattusseqatigiinniit ataqqisarpagut, aammalu maannam­ut suli ataqqiuarumallugi­t.

 

Inuit Ataqatigiit oqallinnermi oqariartuutigisaqarnerminni assersuuppaatigut Kattusseqatigiit, kingorna­lu Demokratim­ik aallartitsiniartut. Anorimut saalluta asuli oqarluartaartartuinnaasugu­t.

 

Isumaqarpunga taamatut inuit qinigaannik naliliisarneq tulluartuunngitsoq. Soorunalimi allat­ut aamma qinigaavugu­t, Inuit Ataqatigiittuut. Innuttaasunik sullissisussaalluta. Piukkunneqarsimagat­ta aamma qinersimavaatigu­t.

 

Taamaattumik nakkarsaaniarsarisarnerit assigiinngitsut atorlugit pinngitsoortariaqaraluarpagut Inatsisartut oqaluttarfian­i, ingammik radio avammut ammatillugu.

 

Kattusseqatigiinniit oqariartuuteqarnitsinni ersarissumik oqaatigivarput, Naalakkersuisunit akineqassas­oq naalakkersuisoqarfi­it marluk 55 mio. kr.-inik missaanik sippuinerminni qanoq ilillut­ik taakkua sippuinerit matussuserniarneqarners­ut ujartorparput.

 

Aammalu 15 mio. kr.-nit isertitassaagaluit ukioq manna isertinneqanngitsoortussaapput taakku­a, taakkua aamma qanoq ililluni matussuserniarneqarnersut ujartorparput, taakkua ersarissum­ik akineqanngilla­t, aammalu taamatut aningaasanik sippuilluni atuisarnermi ukiuni tullinnguuttuni sanaartugassanut aningaasaliissutissat allallu suliass­at kalluarneqartarmata sapinngisamik sippuillu­ni atuisannginnissaq pingaaruteqarluinnarpoq.

 

Tassami aningaasanut inatsit ukioq kingulleq eqqartoratsigu, ukioq manna aamma atortussaq, atuarfi­it nutarterneqarnissaan­ut aningaasaliissutit suli annertunerusut pisariaqartinneqaraluartu­t, aningaasaliissutit annikinnerus­ut nutarterneqarnissaanut atuarfiit atorpagut.

 

Taamaalilluni tamakkununnga aningaasaliissutit annertunerusinnaagaluartut naalakkersuisoqarfi­it ilaasa sippuillut­ik aningaasanik atuisarnermikkut aningaasat pitsaanerusum­ik atorneqanngitsoortart­ut eqqarsaatigalugit pitsaanerusumik sukannerusumillu aningaasaliissutinik atuisarnissaq pinngitsoorneqarsinnaanngila­q.

 

Kisianni Isumaginninnermi Naalakkersuisup akissuteqaataa paasinarpoq, imatut nammineq naalakkersuisunngorsimas­oq aningaasaliissutit nungoreersimasut.

 

Ukioq manna sillimmatit 25,1 mio. kr.-niinnaapput, taakkulu aamma ilanngarterniarsarineqalereerp­ut naalakkersuisoqarfi­it arlaanniit. Taamaattumik ukioq sinnerutt­oq pissanganarpoq Naalakkersuisut aningaasaqarnikk­ut qanoq iluarsiissutissaminnik saqqummiussaqarnissaat.

 

Aalisarnermut Naalakkersuisoq oqaluttarfikkut oqarpoq, aamma uagut paasissutissiissutigissavarp­ut Kattusseqatigiinni­it aalisarnermik piniarnerinnarmillu inuussutissarsiuteqart­ut tapersersortuaratsigit, soorlumi aamma ataatsimiititaliami tamakkua sammineqaraangata tapersersorluartarigut, aammalu aningaasaliissutissatig­ut allatigullu aalangerniartoqaraang­at tapersersuisartugut.

 

Naalakkersuisup Siulittaasuata akissuteqarnermini kommunit aningaasarissaartut oqaatigaa, kommun­it arlallit aningaasarissaarput, kisianni ajoraluartumik aamma kommuneqarpoq aningaasarissaarunnaaraluttuinnartuni­k.

 

Uagut Inatsisartuni ilaasortat aamma arlaqalaarpugut saniatigut kommunimut ilaasortaasugut, kommuni­mi aningaasaqarnerit

 

Taanna Inatsisartut ataatsimiinnerat sioqqullugu radioaviisikkut oqaatigineqarpoq, aammali taannarpiaq pillugu aningaasaqarnermut naalakkersuisoq oqarpoq, ilaatigut tapiissutit qaffanneqar­nerisigut taanna aningaasalersorneqarsinnaasoq. Tassa taakkua inuiaqatigiinnut ilisimatitsissutigine­qarput, taamaattumik angallannermut naalakkersuisoq oqassanngilaq tallimanngornermi immikko­ortut 73-iannut atatillugu tamakkua saqqummiunneqartut. Taakkuluunniit annertunerusumik tikinneqanngillat.

 

Naggaatigut naalakkersuisut siulittaasuannut kaammattuutigissavara B aammalu partiinit tamanit kissaatigineqarmat, ilaatigut kommunet qanimut suleqatigineqatigiinnerunissaat anguniarlugu partiinit tamanit kissaatigineqartup pivisunngortinnissaa siunertaralugu akunnermiliuttunngoqqullu­gu, tassami naluneqanngitsutuut ukiut 20-it sinnerlugit Nunatta Kujataani suleqatigiiffik ingerlani­kuuvoq, maannakkullu taakkua angusaqarsimanerat, ilaatigut annertuumik soqatigisat assigiinngit­sut aallaavigalugit ingerlalluartutut oqaatigineqarsinnaanngilaq, aammalu isumaqarpunga ilaatigut nunap iluani pissutsinik naalakkersuisoqarsinnaanissaq, taanna naalakkersuisut aamma erseqqissaa­tigisariaqaraat, tassami maannakkut regionikkaartumik eqititerinerup kingunerisaanik kommunet minnerit annertoorujussuarmik assigigiinngitsutigut eqqorneqarput, aammalu taanna oqallinnermi ersarissorujussuaq massakkut saqqummiunneqarpoq, tassami kommunet ataasiakkaat eqqorneqarsi­masut B taakkua aningaasatigut nakkaattoornerat B ersikkiartuinnarmat. Taamaattumik aamma nutarterinissamut atatillugu Inatsisartut eqititerisimanerat, tassani Nukissiorfiit eqiterneqarnikuusi­mapput, INI A/S pilersinneqarnikuuvoq, ilaatigut allaffissornikkut aningaasartuutit millisarniarlu­git.

 

Taamatut eqiterisimanerup kinguneri maannakkut qulaajarneqartariaqalerput, ilumut inuiqatigiinnut akikinnerpaaq pilersinneqarsimanersoq Inatsisartunut oqaatigineqartariaqarpoq, tamannalu misissuinikkut ingerlanneqarsinnaasutut Inuit Ataqatigiinninngaanniit takorloorparput. Tassa oqaatigeqqissavara, tassa Inatsisartuni suleqataaffimmut. Kisianni aamma naalakkersuisuninngaan­niit eqqortumik paasitinneqarnerit aallaavigalugit Inatsisartuni sulinissaq pingaaruteqartorujussuu­voq, tamannami inuiqatigiit pisariaqartikkaat tamatta arajutsisimanngilarput.

 

Daniel Skifte,  Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Lars Sørensenimut qujavugut. Taavalu ilisimatitsissutigissavara tassa naatsorsuutigaarput arfinermut soraarniarnissarput, imannak killeqarraarinngikkaluartoq, taamaattoq isumaqarpunga pissusissamisoortoq ataatsimiinnermi aqutsisutut oqaatigissallugu mannakkut naalakkersuisut siulittaasuat akunnermiliuttutut Kujataani kommunet pinerannut eqqartunngilarput, aamma taamaappoq nunap iluani nallakkersuisoqalernissamut tunngasut, aamma tamakkua eqqartunngila­gut. Ullumikkut eqqartugassaraarput aningaasaqarnikkut ingerlatsineq pillugu nalunaarut.

 

Suli oqaaseqartussat arlalissuupput, taamaattumik arfernup missaani asoornissarput naatsorsuutiga­lugu ingerlanissarput ajornanngippat kissaatiginarpoq.

 

Tulliulluni oqqaaseqassaaq Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit. Tulliupporlu Josef Duusi Motzfeldt.

 

 

Johan Lund-Olsen, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq. Aningaasaqarnikkut pissutsit pillugit nalunaarut sammigatsigu, taava aamma eqqaama­sariaqarparput maani Inatsisartuni akisussaaffeqaratta.

 

Inatsisartuni akisussaaffeqarpugut Nunatta karsianut, inuiqatigiinnullu. Sippuisoqarsimatillugu akisussaaffik taanna sakkortuseriartarpoq, taannalu naalakkersuisuniippoq. Taanna naalakkersuisup, pingaartumik aningaasaqarnermut naalakkersuisuusup aamma eqqaamaqqissaarniartariaqarpaa. Taamaammat akisussaaffik taanna eqqarsaatigalugu nunatta karsianullu inuiqatigiinnullu annertuumik akisussaaffeqarneq aamma eqqarsaatigalugu naalakkersuisut pisussaffigivaat tikkuassallugu sippuisoqarsimatillugu taakku suminngaanniit matussutissinneqassanersut.

Atagu assersuutigiinnarlara taamani ukioq kingulleq Inuit Ataqatigiit Siumullu naalakkersuisooqati­giikkallarmata, taamani uagut aningaasaqarnermut naalakkersuisoqarfik Inuit Ataqatigiinninngaan­niit naalakkersuisuutitaqarfigivarput. Eqqaamaneqassagunarsivoq siorna upernaakkut maajimi umiarsualivinnik matooraallutikk aalisartut, tassa sinerissap qanittuani aalisartut,  umiarsualivinnik matooraareerlutik maani Inatsisartuni ataatsimiileratta aningaasanik naleqartunik maani Inatsisartut ataatsimiinneranni taamani aalajangigassaqarpugut. Ilaatigut sinerissap qanittuani ajornartorsiutinut aaqqiiniutissat, aammalu taamani peqqinnissaqarfiup iluani sippuisoqarsimanermut matussutissiini­arnissaq.

 

Taamani naalakkersuisut B naalakkersuisuutitarput nunatta karsianut inuiaqatigiinnullu akisussaas­suseqarnini ataqqillugu Inatsisartunut saqqummiuppai kisitsisit assigiinngitsorpassuit, sippuisima­nerit aammalu sinerissap qanittuani aalisarnermi ajornartorsiutigineqartut qanoq suminngaannillu matussutissinniarneqarsinnaanersut. Taakkualu ammasumik allakkatigut agguaanneqarluni suleriaaseq malillugu Inatsisartunut saqqummiunneqarput.

 

Tassa taamatut sulisussaavugut, pingaartumik taanna naalakkersuisutta naammassiniagassarivaat. Kisianni tassa maannamut apriilip tallimaannili Inatsisartut upernaakkut ataatsimilluta aallartere­erattali naalakkersuisut immikkut pisussaaffeqarnerat ajoraluartumik aningaasaqarnermut maannakkut naalakkersuisuusumit suli paasineqarsimagunanngilaq. Tassami raajanut akitsuut, 15 miliuuninik aningaasartaqartoq, massakkut annaasassagut taakkua suminngaanniit matussuserni­arneqarnersut inatsisissatut siunnersuut saqqummiunneqarmat siullermeerneqarmat suminngaanniit matussuserniarneqarnersut oqaatsimik ataatsimilluunniit tikkuartuisoqanngilaq. Kisitsisinik saqqummiussisoqanngilaq. Aamma sippuinerit, tassa Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Naalakkersuisoqarfimmiittut aammalu Isumaginninnermut Naalakkersuisoqarfimmeersut, sippuinerit taakkua aamma suminngaanniit matussuserniarneqarnersut aamma kisitsisinik ataasinnguamilluunniit tikkuagaqarnani massakkut eqqartorneqarput.

 

Isumaqarpugut naalakkersuisut, tassami maani Nunatta karsia pineqarmat, taanna akisussaffitsik ataqqinartoq eqqarsaatigalugu aamma suliasariaqartut. Taaamaaliunngippatami namminneq ilaatigut aalajangersagaliatik, tassa budgetregulativimi aalajangersarneqarsimasut, taakkua sanioqqullugit aamma ingerlatsilersimaassapput.

Taanna oqaatigilaariarlugu taava una aamma oqaaseqarfigilaassavara, taassa Inatsisartut Aalisarner­mut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliaani ukiorpassuarni ilaasortaasimasutuut, tassa oqaaseqarfigerusuppara maannakkut naalakkersuisuusup oqaatigimmagu una, aatsaanngooq taama ataatsimiititaliamik ima qanitsigisumik suleqateqartoqarpoq. Aap, taanna oqallisigineqarsinnaavoq.

Suleqatigiinneq taava pitsaasimaqippat, taava Enoksenip udvalgip, Enoksen-udvalgimik taagorlugu suligasuartinneqarsimasoq ukiamiilli inassuteqaatigisai tamakkiisut, soormi-una taava ataatsimiiti­taliamut tunniunneqanngitsut?

 

Tallimanngormat aalisarsarnermut inatsisissatut allannguutissatut siunnersuut maani inimi siullermeerneqarpoq. Tassanilu inatsisissatut siunnersuummi oqaasertaliussani allassimavoq aalisarnermi inatsimmut allannguutissatut siunnersuut, taassa tunngaveqartinneqartoq Enoksen-udvalgip inassutigisimasaanik. Kisiannili suli taakkua tunniunneqanngitsulluunniit aammalu tallimanngormat Inuit Ataqatigiinninngaanniit piumasaqaatigivarput saqqummiussiissummi  oqaatigineqareermat Enoksen-udvalgip inassuteqaatai tunngavigalugit taanna suliaasimasoq, taavami taakkua Inatsisartunut tunniunniarsigit, minnerpaamik ataatsimiititaliamut attuumassute­qartumut. Kisianni tassa taanna maannamut suli anguneqanngilaq, taamaammat suleqatigiinnermik pitsaasimaqisumik oqalunniaatigaluni taamatut pisoqartassappat, taava suleqatigiinneq pitsaasima­navianngilaq, aamma ima qanitsigisumik ataatsimiititaliamik suleqateqartoqarsimanavianngilaq. Tassani aamma una ilisimatitsissutigilaassavara Enoksen-udvalgip ilaan­nakortumik inassutigiumaa­gassai, aap ataatsimiititaliamut naalakkersuisup kissaateqarneratigut februaarip aallartilaarnerani ataatsimiititaliamut saqqummiunneqarput, kisiannili erseqqissaaffigineqarluni naalakkersuisup tungaaninngaanniit taak­kua inerniliussaagallartut, tamakkiisuunngitsullu aammalu taanna ataatsimiititaliaq, Enoksen-udvalgimik taaguuserneqartoq aatsaat suliani tamakkiisumik naammassiu­maaraa Arnat Ulluanni, martsip arfineq-pingajuanni.

 

Ataatsimiititaliamut naalakkersuisup ilisimatitsissutigivaa ulloq taanna killigalugu taava piaaner­paamik inassuteqaatit tamakkiisut, tassanngaanneersut, ataatsimiititaliamut pilertortumik taava tunniunneqarumaartut ingerlatinneqarumaartullu. Ulloq manna tikillugu tamanna aamma suli naammassineqanngilaq. Taamaammat neriuutiginarpoq tamakkua aamma paasissutissat pingaarute­qarluinnarmata, inatsisiliortutullu tamakkua aamma pisariaqartilluinnaratsigit piaartumik aamma ataatsimiititaliamut apuunneqarsinnaajumaarnissaat.

Daniel Skifte,  Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Johan Lund Olsen qutsavigaarput.

Aappassaaneerlunga ilisimatitsissutigissavara: Maannakkut suliarput nalunaarutaavoq. Sippuisima­neq naalakkersuisoqarfinni allani landskarsip naatsorsuutaaniippoq, aammalu taanna pisussaavar­put. Tassa suliatta assigiinngissutaa, taamaattumik taanna erseqqissaannarpara. Nalunaarut pillugu oqallikkatta, sippuisimanerlu, soorlu oqaluttumit kingullermit minnerpaamik pingasoriarluni oqaatigineqartoq, suliassaqarfimmi allamiippoq. Taamaattumik piffissap imaalinera pissutigalugu, oqaluttussallu arlalissuummata kaammattuutigissavara naammassiniarnissa tikissagipput.

 

Maannakkut tulliuppoq Josef Motzfeldt, pingajussaaneerami naatsuararsuarmik.

 

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit.

Imermik nioqqusiornissamut tunngatillugu Atassutip oqaluttuata, namminersortut saperpata taava pisortat sassartariaqarnerannik oqaaseqarneranut oqaatigiinnassavara, siullermik siorna erngup iluaqutigineqarnissaa inatsisiliornermut Atassutip pisortat akuunissaannut akerliulluinnarnera mumissimammat maluginiaratsigu, taavalu oqaatigissavara namminersortut sapinngillat, kisianni pisortat iliuuserisartagaattut pinnatik piareersarluarlutik piareersarnertik massakkut naammassiga­luttuarpaat.

Taavalu ineqarnermut aaqqiineq, akiliuteqartarnermut aaqqinneq aamma Atassutip oqaluttuata oqaatigisaa, uagunngooq massakkut isumaqataanialersimasugut isorinnittunut. Nammineq aaqqiineq taanna ajoriffissaqartinngilarput, kisiannili saqqummiunneqarnerani, taamatut saqqum­miunneqarnerani neriorsuutaasut uniorlugit eqqornerluisoqarsimappat Inatsisartut pisussaapput kukkunertik aaqqiivigissallugu. Taanna-una kaammattuutigigipput.

 

Taava aalisarnermut naalakkersuisumut susoqanngitsumik oqarsimanerarneqarninnut. Oqarpunga susassarinngisamik paasineqarsinnaasumik oqarnerit taanna oqaatigaara oqaravit suliat naammas­sippata piareerpata takkutissaqqaarpugut. Uffa neriorsuutigineqartoq Enoksenip ataatsimiititaliaata sulinerani aalisarnermut ataatsimiittitaliaq qanimut suleqatigineqassasoq. Susoqanngilamik oqanngilagut, suliaqaqaasi, taanna ataqqivarput, kisianni uani suliami aalajangersimalluinnartumik uparuagaqarpugut.

 

Taavalu aamma aalisarnermut naalakkersuisumut oqaatigissavara inatsisiliat tamakkua peqqissaar­tumik suliarineqartarput, tusarniaavigineqartartussat tusarniaavigalugit. Kisianni 20 miliuunit aningaasaliussat taakku atorneqarnissaat inatsisiliuunneqartussaanngilaq. Qanoq atorneqarnissaat Inatsisartunut saqqummiutiinnartussaavasi, aningaasat akuerineqareermata.

 

Taavalu 55 miliuuninik aningaasaqarnermut naalakkersuisup oqarneranut oqaatigissavara septemberimili siorna ilinniartitaanermut naalakkersuisoq toqqaannarlugu ilisimatikkakku pisortaqarfiup, ilinniartitaanermut pisortaqarfik ilisimatippaa, sunaaffa kamassaanik tuniinnarlugu. Taama angitigisumik sippuinngilagut, 10 miliuunit inorlugit sippuivugut. Taamaammat iliuuserisin­naasakka iliuuserisimavakka.

 

Daniel Skifte,  Inatsisartut siulittaasuat, Atassut.

Josef Motzfeldtimut qujavugut.

Taava tullianik oqaaseqassaaq aningaasaqarnermut naalakkersuisoq. Utoqqatserpunga ineqarner­mut, attaveqarnermut pilersuinermullu naalakkersuisoq.

 

Jørgen Wæver-Johansen, Ineqarnermut, Attaveqarnermut Pilersuinermullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Qujanaq. Siullermik Inuit Ataqatigiit sinnerlugit Inatsisartuni ilaasortap Lars Sørensenip oqaatigi­saanut tunngatillugu oqaatigerusuppara innersuussutigerusukkakku imaqarniliat, angallannermut tunngasut pillugit oqallinnitsinnut attuumassuteqartut.

 

Radioaviikkut eqqartorneqarneri, qanorlu taanna paasineqarsinnaanera, taanna assortuussutigisin­naavarput. Ataaserli qularutigineqassaanngilaq. Uanga ilisimaqqissaarpara aningaasaqarnermik inatsimmik pilersitsiniarnermi ingerlaaseq sunaanersoq. Taamaattumik aamma neriorsuuteqareer­lunga pinissara takorloorneqarsinnaanngilaq.

 

INI A/S-imut tunngatillugu ujartukkannut, tassalu aaqqiissutteqarnissaanut tunngatillugu naalakkersuisut qanoq siunnerfeqarnerinik aammalu apeqqutit assingusut tassunga. Tassunga tunngatillugu eqqaasitsissutigissavara, aamma oqaluuserisassanut ilanngunneqarnikuummat tassungarpiaq tunngasuteqartut pillugit oqallinnissamut siunnersuut, taamaattumik tassani taanna tikeqqinneqassaaq.

 

Mogens Kleistip, Kattusseqatigiit sinnerlugit Inatsisartuni ilaasortap, oqaasiinut tunngatillugu oqaatigerusuppara ilumoormat sanaartornerup iluani pilersaarusiorneq pitsaanerulersinneqartaria­qarpoq. Taanna qularutigineqarsinnaanngilaq. Taamaattumik aamma Finanslovip akuersissutigine­qarneranut atatillugu aammalu budgetregulativit, tassa nalinginnaasumik aningaasanik aqutsisarnit­sinnut tunngatillugu massakkut malittarisassiagut tunngavigalugit jannuaarip aallaqqaataaniit atuutilersumik pilersaarusiortarneq allanngortinneqarpoq. Ukiumi siullermi Inatsisartunit akuerineqartartussanngorlugu pilersaarusiornermut aningaasartuutit akuersissutigineqarnissaat. Taamaalilluni ukiup tullissaani pilersaarutit naammassereerlugit Inatsisartut inaarutaasumik naliliinissaannut periarfissinniarlugit.

 

Inaarutaasumik Inatsisartut nalileereerpata, taava pilersaarutit naammassineqareernikut tunngaviga­lugit suliariumannittussarsiuussineq ullumikkornit piaarnerujussuarmik ingerlanneqarsinnaanngus­saaq, taamaalillunilu aamma pissusissamisoornerusumik sanaartorneq ingerlanneqarsinnaasunngor­lugu.

 

Taamaattumik ingerlaannaq sunniuttussaanngilaq, kisianni ukiuni tulliuttuni pitsaaneruleraluttuin­nartumik sunniunnissaa naatsorsuutigilluinnarparput.       

 

Daniel Skifte,  Inatsisartut siulittaasuat, Atassut.

Naalakkersuisuni ilaasortamut qujavugut.

Tulliulluni oqaaseqassaaq Aalisarnermut Naalakkersuisoq.

 

Hans Enoksen, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunaqarfinnullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Qujanaq.

Tassa partiit avataatigut oqaluttumut IA-minngaanniit Johan Lund Olsenimut.

Minnerpaarpaamillunniit Enoksenip Ataatsimiititaliaani sulianik isertuussinianngilagut, aamma tunniussinaveersaarnianngilagut. Ippassaani maani oqallinnerup kingornatigut naalakkiutigaara taakkua piaartumik naammasseqqullugit, Aalisarnermut Ataatsimiititaliamullu ingerlatinneqassasut. Neriuppunga taakkua sulisut naammassillugit apuutissagaat. Tassami aamma uagut pisortaqarfipput sulisukitsuararsuuvoq. Nunanut allanut pisussaqarfiit massakkut aamma isumaqatiginninniutigine­qarput. Tamakkualu tunngavigalugit ajoraluartumik killeqartumik pisortaqarfimmi sulisoqarpoq. Kingusinnaarussinianngilagut, aamma minnerpaamilluunniit tamakku isertuussiniarnermik tunngaveqanngillat. Aamma inatsisissap uuma saqqummiunneqarnissaanut atatillugu Aalisarnermut Ataatsimiititaliaq nassuiaateqqissaarneqarpoq, paaseqatigiiffiulluartumik. Taavalu aamma taassuma saniatigut ESU-mut tunngasut sumut killinnersut oqaatigineqarput. Aamma taanna paasilluarneqar­toq naatsorsuutigaara Aalisarnermut ataatsimiititaliamit.

 

Ukua 20 miliuuninut tunngatillugu uteqattaarneqartut, taassa ilaatigut tamakkiisumik taanna suli naammassineqanngilaq, piaartumik taakku naammassineqarnissaat siunnerfigaarput. Tassa aalisariutit nutaanngilisimasut annertuumik ajornartorsiutigineqarput. Raajarniarnerinnaq tassani kisimi ajornartorsiutaanngikkaluartoq, kisianni erseqqissaassutigissavara annertunerpaarpaamik massakkut raajarniarnermut  pissutsit ajornartorsiorfiummata angallatit eqqarsaatigalugit.

 

Aamma toqqissiallaatigaara IA-p  oqaluttuata taamatut oqarsimannginnerminik oqaaseqarnera, kisianni oqaannavissoq allakkakku isumaqarpunga maani uanga eqqortumik oqalullunga.

Qujanaq.

 

Daniel Skifte,  Inatsisartut siulittaasuat, Atassut.

Taavalu maannakkut oqaaseqassaaq Per Berthelsen, pingajussaaniilerami naatsuararsuarmik.

 

Per Berthelsen, attaviitsoq.

Ja, maanga sassarpunga apeqqutissaqarlunga pingasunnguanik, ilaatigut apeqqutivinnik, ilaati­gullu toqqartaarneqarneq aallaavigalugu qisuqariaatinik.

 

Nipangiussiinnartarneq uanga sumilluunniit orniginartitarinngilara. Taamaattumik uani eqik­kaagiinnassaanga.

Josef Motzfeldtip Demokratinut sitserinnera asuliinnaasimavoq. Per Rosing-Petersenip namminersulivinnissam­ik oqalunnera asuli oqalunnerusimavoq. Inatsisartut Aningaasaqarnerm­ut Ataatsimiititaliaanni siulittaasoq tammarsimavo­q, tammarsimappat ujartinniarli. Taamak akineqanngivikka­ma naalallunga utaqqigaluarsinnarlunga naggaarutaasum­ik oqaaseqaannarpunga, taamatut ukua apeqqutigisaraluakkakka inaarlugit.

 

Daniel Skifte,  Inatsisartut siulittaasuat, Atassut.

Per Berthelseniumut qujavugut.

Tulliulluni oqaaseqassaaq aningaasaqarnermut naalakkersuisoq.

 

Augusta Salling, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq, Atassut.

Utikuluttunut ilaarusunngikkaluarlunga, kisianni pisariaqarsoraara Inuit Ataqatigiinninngaanni­it ukununnga 55 miliuuninut tunngatillugu oqaaseqaataat aammalu raajanut akitsuutip, massakkut inatsisaata allanngortinniarneqarneranut tunngatillugu oqaasii oqaaseqarfigalaartariaqarlugit.

Tassa una erseqqissaqqiinnartariaqarpara ukioq qaangiussimasoq 55 miliuuninik sippuisimane­q, taanna tassa sippuisimaneruvoq, aningaasalerneqassanngilaq, immikkut ujaasissussunneqassanngil­aq taanna. Kisianni ukiumi uani, ingerlalers­oq maannakkut, taakk­ua aaqiiviginiartigit, misissuisoqarpo­q. Misissuin­eq nammaassippat taava suminngaaanniit anin­gaasalerneqarnissaa pissusissaq naapertorlugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut  saqqummiunneqassaa­q, naalakkersuisun­it taama isikkulerlugu aningaasalersorneqarniss­aa akuerineqareerpat.

 

Unaana uanga ajuusaarutigiinnariga, taamanikkut ukiumut uunga aningaasartuutiss­at akuerigatsigi­t, sunaaffa siusinnerungaartukkut ilisimaneqarsimas­oq aningaasartuutit taama qaffasitsigisut, aamma­lu ukiumut tullianut taanna sunniuteqartussaasoq. Taava aningaasalereerneqarsimasariaqaraluarpo­q, taava massakkut aningaasanik ujaasinissarp­ut pisariaqassanngikkaluarpoq. Tassa taanna.

 

Taava 15 miliuunit ukua raajanut akitsuummut attuumassuteqartut, tassa imaapp­oq raajanut akitsuumm­ut tunngassuteqartoq akuersissutigineqarpat procentim­ik ataatsimik aapparnissaa, taava soorunami aningaasartassai nanineqassappu­t, aammalu Finansudvalgimut taanna ingerlateqqinneqassaa­q.

 

Taava aningaasarniarnikkut ingerlatsineq pillugu nalunaarut 2002-mi soqutigineqarlu­ni oqalliffiumm­at assorujussuaq qujavunga, aammalu naalakkersuisun­it soorunami oqaatigineqart­ut alaatsinaallugit siunissami aamma ingerlaqqittussaavugut. Qujanaq.

 

Daniel Skifte,  Inatsisartut siulittaasuat, Atassut.

Aningaasaqarnermut naalakkersuisumut qujavugut.

Taavalu periarfississavara immikkut Josef Duusi Motzfeldt oqaaseqaqqullugu oaaseqarumamma­t.

 

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq Siulittaasoq.

 

Aningaasaqarnermut naalakkersuisumut oqaatigipallalaaginnarniarlugu pisortaqarfik imaluunni­it pisortaqarfiit pineqartut pissutissaqanngitsutut misigisimappata aningaasaqarnerm­ut naalakkersuisuugaluaruilluunni­it aningaasaliinissaq ujartortariaqanngila­t, oqaatigineqarpat taakkua aningaasanik sinniisorinninnigut uagut namminn­eq pisortaqarfim­minni allatorujussuaq aningaasartaqart­ut ilisimanerarmatigit.

 

Daniel Skifte,  Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Josef Motzfeldtimut qujavugut.

Tassalu taassumap naammassinnginnerani ujartorneqartoq akissuteqarfilaassavara. Aamma taamaaliussamaaram­a, taassa Per Berthelsenip apeqqutigaa Mikael Petersen, ilaatigut oqaas­eq Atammarsimaso­q@ atorlugu, tusarniippoq.

Aammami uanga ulluni kingullerni saaffigineqartarpunga apeqquteqartorpiaq paasiniaasorlu sumiinners­oq ujaqqullugu. Tassa Inatsisartut ataatsimiinneranni maannakkut piffissap taamaalinera­ni peqataasanngimmat aalajangersimasut punktit arlalissuit suliarineranni.

 

Taava imatut Inatsisartut ilisimatissavakka: Taanna aqagu siulittaasoqarfimmi pilersaarutaareers­ut aatsaat pisunngunngitsut, pilersaarutaareersut malillugit Inatsisartut allaffigineqartussaammata Inatsisartut akisussaaffiat Inatsisartuni ilaasortaagaanni, ataatsimiinnermi­lu peqataanissamut tunngasum­ik sumiinnersoq erseqqissaatigalugu allanniaratt­a. Suliassaq taanna ingerlatereerparput.

 

Taamaattumik maannakkut apeqqutigineqartoq akisinnaanngilara, aamma taamatut akissuteqarfigissanngila­ra ippassaq uannut suliassiissut aallaavigalugu. Ilisimatitsivunga taamaattoqarto­q.

 

Toqqissisimanissaq peqqutigalugu periarfissippakkit Per Berthelsen oqaaseqassasutit. Illit-una ujartorakku apeqqutit taamatut akissuteqartunga. Kisianni ilisimassavat uanga suliassinneqara­ma aamma ilinnut tunngasumik.

 

Per Berthelsen, Attaviitsoq.

Inatsisartuni Siulittaasoq qutsavigaara, kisianni isumaqarpunga apeqqut akineqaannartussaa­galuartoq, uani inuk immikkut apeqquteqartoq taanna saassutaarnagu.

Tamanna pissappat siusinnerujussuakkut pisussaasimassagaluarpoq, massakkut piffissaq kingullerpaaq atorlugu taamaaliortoqarani. Assorsuaq suleriaaseq taamaattoq toqqissisimanar­tinngilara.

 

Daniel Skifte,  Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Taamaalilluni suliassaq tassunga killippoq. Neriorsuutiga eqqortissavara, Inatsisartut allaffigineqassappu­t.