Nutaarsiassat

05-02-2004

Henriette Rasmussen ataatsimeeqatigineqarpoq

Pineqartoq: 04.02.04 ataatsimeeqatiginnissamut apeqqutit

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Kultureqarnermut, Ilinniartitaa-nermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq Henriette Rasmussen ulloq manna isumasioqatigalugu ataatsimeeqatigaa

Sulisitsisut ilinniartuminnut akissarsisitsinissaat siunertaralugu Naalakkersuisut januarip naanerani sulisitsisunut tapiissutinik tunniussisinnaanngornerannik kinguneqartumik aningaasaliinermi tunngavinnik oqaasertaliussanillu assigiinngitsutigut allanngortitsinissaq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap ulloq 26. januar 2004-mi akuersissutigaa.

KANUKOKA-mit Kalaallit Nunaannilu Sulisitsisut Peqatigiiffiannit saaffiginnissutit tunngavigalugit suliaq manna pillugu erseqqinnerusumik itisiliinissamik Naalakkersuisuni ilaasortap Henriette Rasmussenip qinnuiginissaa Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap pisariaqartissimavaa. Taamaattumik ataatsimiititaliap ulloq 28. januar allagaqarnermigut Naalakkersuisuni ilaasortaq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami ullumi pingasunngor-nermi ulloq 4. februar isumasioqatigiilluni ataatsimiinnissamut aggersarsimavaa. Aggeqqusissummi makku pillugit erseqqinnerusumik paasissutissinneqarnissaq kissaatigine-qartoq taaneqarpoq:

1. Isornartorsiutitut saqqummiunneqartunut Naalakkersuisoq qanoq oqaaseqaateqaru-mava?
2. Aaqqissuussinerup allaffissornikkut aningaasatigullu suliffeqarfinnut pitsaanngitsumik sunniutigisinnaasai pillugit Naalakkersuisoq qanoq paasissutissiissuteqarsinnaavaa?
3. Akissarsiat tunniunneqartartussat qanoq annertussuseqarpiartussatut Naalakkersuisu-mit naatsorsuutigineqarpat?
4. Misiliummik suliffissatut inissat amerlassusaasa ineriartornerannut nutaamik  aqqissuussineq qanoq kinguneqartussatut Naalakkersuisup naatsorsuutigaa?
5. Suliamut tunngatillugu Naalakkersuisoq allanik oqaasissaqarpa?

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq isumasioqatigiilluni ataatsimiinnermi immikkoortut siuliani taaneqartut Naalakkersuisuni ilaasortap naammaginartumik akigai, tamatumalu saniatigut isumasioqatigiilluni ataatsimiinnermi Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap paasissutissat Naalakkersuisuni ilaasortamit pissarsiarisani ilanngullugit nassiuppai.

Naalakkersuisuni ilaasortaq akissuteqareermat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami ilaasortat ataasiakkaat qinnuiginninnerisigut immikkoortut ataasiakkaat erseqqinnerusumik itisiliivigineqarput. Matumani immikkut erseqqissaatigineqassaaq iluarsaaqqinnerup 1. januar 2004-mi atuutilernissaa tunngavissaatinneqartuarsimasoq Naalakkersuisuni ilaasortap aalajangiusimammagu. 1. august 2004-mi atuutilersussatut pilersaarutigineqartoq tassaavoq 2003-mi decemberimi kinguartinneqartoq, tassanilu pineqarani taassuma ilaa ilinniartut akissarsiaannut tunngasoq.

Ole Thorleifsen
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siulittaasua

Pineqartoq: 04.02.04 ataatsimeeqatiginnissamut apeqqutit

1. Isornartorsiutinut saqqummiunneqartunut Naalakkersuisoq qanoq oqaaseqaateqarumava?

Akissaasersoriaaseq Kalaallit Nunaanni siusinnerusukkut atorneqarsimanngitsoq maani pineqarpoq. Taamaammat eqqumiigisassaanngilaq lærlingit sulisitsisullu akornanni ilaatigut paatsuungasoqartarmat.

Taamaattorli erseqqissassavara suliffissaqartitsiniarnermi illuatungeriissut, tassa pisortat sullissivii aammalu namminersortut, aaqqissuussinerup nutaap matuma eqqunneqarnissaanut pilersaarusiornermi 2001-ip aallartisarneraniilli peqataasimammata aammalu aaqqissuussinerup kingunissai pillugit sukumiisumik paasitinneqartarsimallutik.

Pingaartumik Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiat sunniutilimmik peqataasimavoq aammalu aaqqissuussineq pillugu ilaasortaminut paasissutissiinissaminut nammineq pisussaaffini ilisimaarisimallugu. Aammattaaq pissutsit lærlingit pillugit isumaqatigiissutinut tunngasut aaqqissuussinermut naleqqussarneqarnissaannut siuttuunissamut pisussaaffeqarpoq.

Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiata aaqqissuussinerup atuutilersinneqarnissaanut atatillugu inatsisitigut peqqussusiornikkullu allannguutissanut aaqqissuussinerup atuutilersinneqarnissaanik inatsisitigut tunngaviliisussanut tunngatillugu tusarniaanermi akissuteqaammini apeqqut ulloq aaqqissuussinerup atuutilerfissaanut tunngasoq qaqugukkulluunniit oqaaseqaateqarfigisimanngilaa. Tassunga atatillugu oqaatigineqassaaq illuatungeriissut tamarmik, tamatumunnga aamma ilaallutik Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiat, aallaqqaataaniilli isumaqatigiissutigimmassuk praktikkerluni tapisisarneq pillugu aaqqissuussinerup allanngortinneqarnera naapertuunnerpaamik aallartissasoq ukiup naatsorsuiffiup aallartinneranit, tamannalumi tunuliaqutaavoq ulloq atuutilerfissaq inatsisissamut siunnersuummi januarip aallaqqaataanut 2004-mut inissinneqarmat. Kisiannili siunertaajuarsimavoq ilinniagaqarnersiutit pillugit peqqussut nutaaq ukiup atualerfiup aallartinnerani aallartittumik atuutilersinneqassasoq, tassa imaappoq aggustip aallaqqaataani. Kikkut akuusut tamarmik taamaasillutik ilisimanikuuaat praktikkerluni tapisisarnerup allanngortinneqarnerata atuutilerfia aammalu ilinniagaqarnersiutit pillugit peqqussutip atuutilerfia assigiinngissasut.

KANUKOKA-p tusarniaanermi akissuteqaammini aallaqqaataaniit taakkartorpaa aaqqissuussineq aningaasartuutitigut nikingassuteqassanngitsoq tamannalu tunuliaqutaralugu sulisitsisunut akissarsiatigut tapiissutit ilinniarnerni ataasiakkaani atuarnerit sivisussusiat naapertorlugu allanngorartumik aalajangersarneqartarnissaat aalajangiusimasimallugu.

Tamanna aningaasanut inatsimmi oqaasertaliunneqartuni sillimaffigineqarpoq.

Paasivara Naalakkersuisoqarfinni pissutsinik iluarsisariaqartunik suli peqartoq. Taamaattoq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap peqataaneratigut aaqqissuussinerup januaarip aallaqaataani 2004-mi atuutilersinneqarnissaanut inatsisitigut pisariaqartumik tunngaviliissutissiinissaq periarfissinneqarpoq, taamaasiornikkullu tamanna pillugu Inatsisartut aalajangiinerata malinneqarnissaa periarfissinneqarluni.
 
Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiata kaammattuineratut aaqqissuussinerup atuutilersinneqarnissaata aggustip aallaqqaataanut 2004-mut kinguartinneqarnissaa inatsimmik unioqqutitsinerusimassagaluarpoq.

2. Aaqqissuussinerup allaffissornikkut aningaasatigullu suliffeqarfinnut pitsaanngitsumik sunniutissai pillugit Naalakkersuisoq qanoq paasissutissiissuteqarsinnaava?

Nutaamik aaqqissuussinerup aningaasatigut allaffissornikkullu sunniutissai pillugit ima oqaaseqaateqassaanga: Aallaaviatigut nutaamik aaqqissuussineq illuatungeriissunut kikkunnut tamanut aningaasartuutitigut nikingassuteqartussiaanngilaq, kisianni tapiissutit annertussusilerneqarneranni naatsorsuinermi tunngaviusut tunngaveqarput ilinniarnernik ilivitsunik, tassa imaappoq atuarnermik taamaatitsinerit apeqqutaatinneqaratik. Naatsorsuinermi tunngaviusut 2001-imi upernaakkut illuatungeriissunut attuumassuteqartunut saqqummiunneqarput akuerineqarlutillu – tamatumunnga peqataatinneqarlutik Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiat aamma KANUKOKA, tamannalu ajornartorsiutitut tusarniaanermi akissuteqaatini qaqugukkulluunniit uparuarneqarsimanngisaannarpoq.

Aaqqissuussineq taamaasilluni sulisitsisut ataatsimut isigalugit taakkununnga aningaasartuutitigut nikingassuteqassanngilaq. Kisiannili allanngortitsinerummat ilinniarnerup ingerlarnga tamaat isigalugu sulisitsisut akissarsianut aningaartuutinik akiliisalernissaannik kinguneqartoq nutaamik aaqqissuussinerup kingunerissavaa lærlingit ilinniarnerup ukiuata siulliani taamaatitsisut suliffeqarfiit aningaasartuutaasa amerlineqarnerannik pilersitsiviunissaa, tassami siusinnerusukkut lærlinginut ilinnialerlaanut aningaasartuuteqartarsimanngimmata. Akerlianilli suliffeqarfiit nutaamik aaqqissuussinerup atuutilerfiata nalaani lærlinginik ukiuni ilinniarfiusuni malittaasuni lærlingiuteqartut nutaamik aaqqissuussineq iluaqutissarsiffigissavaat lærlingit taakku ilinniarfiat ukioq siulleq AEB-iikkut tapiissutinit akilersorneqartareermat, oqaatigineqartutulli tapiissutit annertussusiat ilinniarnerup ilivitsup tamarmiusup sivisussusia naapertorlugu naatsorsorneqarluni. Kingunissat tamakku illuatungeriissunit tamanit, aamma Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiannit, ilisimaneqarlutillu akuersissutigineqarnikuupput. 

Nutaamik aaqqissuussinerup siunertaasa ilagerpiarpaat ullormit siullermit atuutilersumik suliffeqarfiup lærlingimut aningaasaliinera lærlingit sulisitsisullu akornanni annertunerusumik attaveqarnerup pilersinneqarnissaanik kinguneqarumaartoq. Tamanna ima kinguneqassaqqoorpoq ilinniarneq pillugu isumaqatigiissutit ikinnerusut taamaattorli siusinnerusut atorunnaarsinneqartalernissaat lærlingit suliffeqarfiutillit ilimagisaannik angummassisinnaanngitsut eqqarsaatigalugit.

Tusarniaanermi akissuteqaatit upalungaarsimaffiginiarlugit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap oqaasertaliussaani akuersissutigineqartuni tapiissutit annertussusiat allanngorartumik aalajangersaaffigineqarput annertussutsit sisamanngortillugit. Apeqqut tamanna pingaartumik KANUKOKA-p siusinnerusukkut tusarniaanermi akissuteqaammini pingaartittarsimavaa.

Allaffissorneq eqqarsaatigalugu suliffeqarfiit lærlinginik Danmarkimi atuarnertalimmik ilinniagaqartut skolehjemmeni najugaqarnermut akiliisarnerit ingerlattalissavaat tamatumalu kingorna tamakku lærlingit akissarsiaannit ilanngaatitut nalunaarsortalissallugit.

3. Akissarsiat tunniunneqartartussat qanoq annertussuseqarpiartussatut Naalakkersuisumit naatsorsuutigineqarpat?

Nutaamik aaqqissuussinerup anguniagaraa lærlingi ilinniarnerup ilivitsup ingerlarnga tamaat assigiiaartumik akissaasersorneqassasoq, tassa ilinniartoq atuaraluaruni praktikkeraluaruniluunniit assigiimmik aningaasanik pisartagaqassasoq. Siusinnerusukkut imaakkaluarpoq piffissami ilinniartup atuarfimmi atuarnerata nalaani ilinniagaqarnersiuteqartinneqartarpoq aammalu piffissami lærlingip praktikkerfiata nalaani lærlingip suliffeqarfia lærlingimik akissarsisitsisarluni ilinniagaqarnersiutininngarnit qaffasinnerujussuarnik.

Maanna nutaamik aaqqissuussineq naapertorlugu lærlingip suliffeqarfia tassaavoq ilinniarnerup tamarmiusup nalaani lærlingimut akissarsianik tunniussisartoq. Akissarsiat qaffasissusiat ilinniagaqarnersiutit annertussusiata siusinnerusukkullu lærlingip akissarsiaata annertussusiata akornanniittariaqarpoq. Tamatuma saniatigut lærlingip suliffeqarfia AEB-mit tapiissutitigut ilinniagaqarnersiutitigullu taarsiiffigineqartalissaaq KIIIP-ip naatsorsuinera naapertorlugu illuatungeriissunut kikkunnut tamanut missingersuutitigut nikingassuteqannginnermik nassataqartussamik.

Inatsisartut peqqussutaanni nr. 12, 18. december 2003-meersumi nalinginnaasumik oqaasertaliussani aalajangersarneqarpoq ilinniarnerup ilivitsup ingerlarngani lærlingimut ataatsimut tapiissutip annertussusissaa qaammatikkaartumik 2.000 kr.-iussasoq sulisitsisunut tapiissut. Tamanna agguaqatigiissillugu annertussusiuvoq ilinniartumut ataatsimut Nunatta Karsiata aamma AEB-ip agguaqatigiissillugu aningaasartuutaat tunngavigalugit naatsorsorneqartoq.

Lærlingit piffissani atuarfiusuni atuarnerisa sivisussusiat apeqqutaatillugu sulisitsisut lærlinginut aningaasartuutigisartagaasa pitsaanerusumik agguataarneqarnissaat qularnaarumallugu naatsorsueriaaseq toqqarneqarpoq annertussutsit pingasut nalinginnaasumik oqaasertaliussani eqqaaneqartut sulisitsitsinut tapiissutip 2.000 kr.-inut naatsorsorneqarneranni tunngavigineqartut naapertorlugit sulisitsisunut tapiissutit allanngorartumik aalajangersorneqarfiusoq.

Assersuummik nassarpunga maanna agguaassassannik sanasutut, qalipaasutut VVS-montøritullu ilinniarnermi ilinniartumut tunngatillugu naatsorsueriaatsimik takussutissiissoq. Tassani takuneqarsinnaavoq aaqqissuussinermit pisoqqamit nutaamik aaqqissuussinermut ikaarsaarneq illuatungeriissunut tamanut aningaasartuutitigut nikingassuteqanngitsoq ilinniartup sulisitsisua qaammammut 2.029 kr.-mik tapiiffigineqarluni taarsiivigineqaraangat.

Ilisimatitsissutigisinnaavara lærlingit akissarsiaannik inaarutaasumik annertussusiliineq aalajangersaavigineqassasorineqarmat piffissami atuarfiusup nalaani ilinniagaqarnersiutitut tapiissutigineqartut annertussusiat aamma piffissami praktikkernerup nalaani lærlinginut akissarsiaritinneqartut annertussusiat ”oqimaalutarneqartumik” agguaqatigiissitsineq tunngavigalugu.

Inaarutaasumik akiliinermi annertussutsit aatsaat aalajangersarneqarumaarput suliffissaqartitsiniarnermi illuatungeriissut tungaannit pissutsit isumaqatigiissuteqarnernut tunngasut aaqqinneqareerpata.

4. Misiliummik suliffissatut inissat amerlassusaasa ineriartornerannut nutaamik aaqqissuussineq qanoq kinguneqartussatut Naalakkersuisup naatsorsuutigaa?

Misigivunga pingaaruteqartoq immikkoortoq taanna aallaqqaaserneqassasoq oqarluni nutaamik aaqqissuussineq suliffissaqartitsiniarnermi illuatungeriissunut allanut arlaleriarluni tusarniaassutigineqartarsimammat – aammalu akuersaartumik tiguneqartarsimammat.

Immikkoortoq 2-mi eqqartutsiarpara ilinniartut ukiumi siullermi aallarterlaanut tunngasoq, pissutsillumi piviusut tassaapput ukiut ilinniarfiusut aappaannut ikaarsaanermi lærlinginik isumaqatigiissutinik atorunnaarsitsinerit amerlasuut siusinnerusukkut naammattoortarsimagatsigit, tassa imaappoq lærlingip suliffeqarfimmut aningaasartuutaalerneranik kinguneqartumik.

Taamaammat ilimanarpoq lærlinginik isumaqatigiissutit tamakku maannamut aaqqissuussinerup ukiumi siullermi sulisitsisumut aningaasartuutaaffiunnginnera pissutigerpiarlugu isumaqatigiissutigineqartarlutillu attanneqartartut ikilinerat naammattoorumaaripput. Paarlattuanilli pissutissaqartumik ilimasuttoqarsinnaavoq ullumikkornit malunnarnerusumik lærlingit amerlanerusut ilinniarnertik naammassisalerumaaraat aaqqissuussineq lærlingip sulisitsisullu akornanni qaninnerusumik attaveqalernerannik nassataqassangatinneqarmat. Lærlingip ilinniarnermi tigummiinnarneqarnissaa sulisitsisup annerusumik soqutigisarilissavaa, ilaatigut aningaasat tungaasigut pissutsit pissutigalugit.
 
Aaqqissuussineq praktikkerfiit amerlinerannik nassataqarumaarnissaa imaasiallaannaq ilimananngilaq. Inuutissarsiutitigut ilinniartitaanerup tungaatigut suliniutit allat tamakkua amerlisarnissaannik siunertaqarput.

5. Tusagassiorfinnit, assersuutigalugu Sermitsiami 30. januar 2004-meersup qupp. 21-mi oqaatigineqarpoq ilinniartut akissarsiaattut tunniunneqartunit akileraarutit sulinngiffeqarnersiutissallu ilanngaatigineqartassasut. Tamatuma kingunerissagunarpaa aningaasat inuuniutigissallugit naammannginnissaat. Tamatumunnga Naalakkersuisoq oqanoq oqaaseqarumava?

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap maluginiarpaa isuma tusagassiuutitigut saqqummiunneqartoq lærlingit akissarsiaannut akiliutinit akileraartoqarlunilu feriepenginik akiliisoqarumaartoq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaa naapertorlugu lærlingit naammattumik inuussutigisinnaasaarunnerannik kinguneqartussamik.

Ilisimatitsissutigisinnaavara ilumoormat lærlingit akissarsiannut akiliutinit akileraartoqassammat. Tamanna isumaqarpoq lærlingit ukioq siulleq atualersut qaammammut  4.200 kr.-it saniatigut allanik isertitaqanngitsut aaqqissuussineq nutaaq naapertorlugu aningaasanik ikinnerusunik qaammammut 200 kr.-inik akileraarutigineqartut amerlaqataannik pissarsisalissammata. Tamanna lærlinginut Nuummi najugaqartunut isumaqarpoq qaammammut 80 kr.-nik ikinnerusunik pisartagaqalissammata. Lærlinginut ukiuni tulliuttuni ilinniartuusuni nutaamik aaqqissuussineq isumaqarpoq ukiumut 5.000 kr.-mik akileraaruteqartoqartassasoq, tassa 2.000 kr.-mik akileraartoqartassasoq siusinnerusukkut b-indkomstitut (5.000 kr.) tamakkiisumik ilanngaateqartoqartarsimammat. Tamanna isumaqarpoq qaammammut 166,67 kr.-mik nalilimmik annikinnerusumik pisartagaqartoqartassasoq.

Feriepenget immikkullu ferieqarnissamut ajunngitsorsiassat akiliutit iluanni naatsorsorneqarput, tassami qaammammut sulisitsunut tapiissutit 2.000 kr.-nik naleqartut naatsorsorneqartarmata feriepenget immikkullu feriemut ajunngitsorsiassat ilanngutereerlugit.

6. Ilinniartut akissarsiaasa akileraarutaasussaanerisa ajornartorsiutaaneranut tunngatillugu iliuusissat qanoq ittut iliuuserineqarnissaat Naalakkersuisup naatsorsuutigaa?

Ilisimatitsissutigisinnaavara Inatsisartut upernaamut ataatsimiinnissaannut akileraartarnermut politikkimut iliuusissaq nutaaq siunertaralugu maannakkut annertuumik nassuiaammik suli-arinnittoqarmat. Akileraarneq pillugu iluarsartuusseqqinnissap januaarip aallaqqaataani 2005-imi atuutilersussap siunertarissaavaa inuiaqatigiit iluanni aningaasarsiakinnerpaat, tassunga lærlingit aamma ilaatinneqarput, appasinnerusumik akileraartalernissaat.

Tamanna tunngavigalugu akileraartarnermut politikkip qanoq iliuuseqarfigineqarumaarnerata utaqqimaarfigineqarnissaa innersuussutigissavara, tamatuma kingorna nutaamik aaqqissuus-sinerup kingunerisaanik lærlingit akissarsiaannut tamakkiisumik sunniutaa nalilersorneqarsin-naaqqullugu.
 
Inussiarnersumik inuulluaqqusillunga

Henriette Ramussen
Naalakkersuisunut ilaasortaq