Ullut ataatsimiiffiusut
pingajuat, sisamanngorneq 13. februar 2003, nal. 18:45
Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Inatsisartut
Siulittaasoqarfianni ilaasortaq Per Rosing-Petersen, Siumut.
Per Rosing-Petersen, Inatsisartut
Siulittaasoqarfianni ilaasortaq, Siumut.
Immikkoortup kingulliup tullia,
immikkoortoq 36, Naalakkersuisut pisussaatinneqarput amerikarmiut Pituffimmi
saliinissaat isumagissallugu.
Tassani
isumaliutissiissusiortqarnikuuvoq, Niuernermut, Inuussutissarsiornermut, Eqqiss
isimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaq, saqqummiissoorlu Emil
Mikaelsen, takanna.
Emil Mikaelsen, Niuernermut,
Inuussutissarsiornermut, Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu
Ataatsimiititaliaq.
Qujanaq. Amerikamiut Pituffimmi
saliinissamik isumaginneqqullugit Naalakkersuisut peqquneqarnissaannik
Inuusuttut Inatsisartuini aalajangiiffigisassatut siunnersuut pillugu
Inuusuttut Inatsisartuisa Niuernermut,
Inuussutissarsiornermut, Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu
Ataatsimiititaliaata isumaliutissiissutaa, aalajangiiffigisassatut
siunnersuutip aappassaa neerneqarnerani saqqummiunneqartoq.
Inuusuttut Inatsisartuisa
ataatsimiititaliaat suliarinninnermini ukuninnga inuttaqarpoq:
Jens Nielsen, Sussi Adelholm, Sofie
Olsvig, Emil Mikaelsen, Tukuminnguaq Nykær Olsen,
Birgitte Fly.
Inuusuttut Inatsisartuisa
ataatsimiitiaata siunnersuut siullermeerlugu oqaluuserine‑qarnerata
kingorna misissuataarpaa, imatullu oqaaseqarfigissallugu:
Siunnersuuteqartut siunnersuutaannut
tunngaviliunneqartut ataatsimiititaliap tamakkiisumik taperserpai.
Mingutitsinerup inunnik uumasunillu ajoqusiisinnaanera
akuerineqarsinnaanngilluinnarpoq, Naalakkersuisullu aalajangersimasumik
siunnerfeqarlutik piumassuseqarluarlutillu ajornartorsiutip
aaqqiivigineqarnissaa anguniarlugu suliaminnik ingerlatitseqqittariaqarput.
Ataatsimiititaliap sakkutooqarfimmut
Pituffimmut atuuttut pillugit inatsiseqarnikkut pissutsit isumaqatigiissutillu
immikkut ittut ilisimaarai, tamannali Pituffimmi eqqaanilu avatanngiisitigut
ajornartorsiuteqarfiit naammaginartumik aaqqiivigineqarnissaannik
Naalakkersuisut tunngaviusumik isigalugu suliarinnittussaasutut
pisussaaffeqarnerannik akornusiisuusariaqanngilaq.
Tassunga atatillugu amerikamiut
Kalaallit Nunaanni sakkutooqarnikkut mittarfeqarfeqarnerannut, tassunga
ilanngullugu Pituffimmi sakkutooqarnikkut mittarfeqarfimmut tunngatillugu,
Danmarkip inissisimanera akisussaaffeqarneralu ataatsimiititaliap
erseqqissaatigiumavaa. Inissisimaneq akisussaaffeqarnerlu, ileqqorissaarnikkut,
aningaasaqarnikkut avatangiisinullu tunngasutigut
qimarratigineqarsinnaanngitsoq. Pituffimmittaaq sakkutooqarnikkut mittarfimmi
avataanilu avatangiisitigut ajornartorsiuteqarfiit, Naalagaaffiup
peqataaffigisaanik peqataaffigin-ngisaanilluunniit, amerikamiunut
oqaloqatigiissutigalugit allartinneqartariaqartut ataatsimiititaliap
oqaatigiumavaa.
Ataatsimiititaliap qularnaatsumik
naatsorsuutigaa piffissaq nutaaliaasunik atugaqarfiusoq aamma Kalaallit
Nunaanni Namminersornerullutik Oqartussat avatangiisitigut peqqinnissakkullu
nukittuumik tunngavilersuutaat ataatsimut katillugit ima isumaqartut,
Namminersornerullutik Oqartussaniit inatsisinut naalagaaffiullu
inatsiseqarneranut inissisimanerinnaq kisiisa qiviallaanagit, qallunaat
kalaallillu tungaanniit oqaloqatigiittuarnikkut avatangiisinut Kalaallillu Nunaannut
pitsaasunik angusaqartoqarsinnaasoq.
Sakkutooqarfittut mittarfiup
Pituffimmiittup inatsiseqarnikkut isumaqatigiissutillu tunngavigalu‑git
immikkut inissisimanera innersuussutigalugu ataatsimiititaliaq isumaqatigiittoq
pissutissaqarluni imaattumik aalajangiiffigisassatut siunnersuutip
allannguutissaatut siunnersuummik saqqummiussiumavoq: Siunnersuutigineqarpoq
aalajangiiffigisassatut siunnersuut ima oqaasertalerneqassasoq:
Naalagaaffimmut, tassungalu
ilanngullugu immaqa Amerikamut, Pituffimmi eqqaanilu avatangiisinik
saliinissamik avatangiisinillu ilusiatut iluseqalersitseqqinnissamik pisussaaf‑figalugu
anguniagaqarfiusumik oqaloqateqarnerup aalajangiusimaneqarnissaanik
Naalakkersuisut isumaginneqqullugit peqquneqarnissaannik Inuusuttut
Inatsisartuini aalaja-ngiiffigisassatut siunnersuut.
Tamanna
tunngavigalugu siunnersuutaaqqaartup itigartitsissutigineqarnissaa
Ataatsimiititaliap isumaqatigiittup inassutigaa, tamatumalu peqatigisaanik
allannguutissatut siunnersuut akuersissutigineqaqqullugu inassutigalugu.
Taama naatsumik oqaaseqarluni
Inuusuttut Inatsisartuisa Niuernermut, Inuussutissarsiornermut,
Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaata
aalajangiiffigisassatut siunnersuut aappassaanigassanngortippaa.
Per Rosing-Petersen, Inatsisartut
Siulittaasoqarfianni ilaasortaq, Siumut.
Emil Mikaelsenimut qujanaq.
Allanik oqaaseqartoqarumasoqarnerluni. Oqaaseqartoqarumavoq Qârqutsiánguaq
Sadorana, takanna.
Qârqutsiánguaq Sadorana, Avanersuup Atuarfia, Qaanaaq.
Qujanaq. Tassa saliinissaq pillugu
piaarnerpaamik Pituffiup eqqaani saliinissaq uagut kissaatigaarput, taavalu
avatangiisinut inunnullu ajoqqusiinissaa pinngitsoortinniarlugu
piaarnerpaamillu saliinissaq anguniarparput. Taamaattumik ataatsimiititaliap
isumaliutissiissutaa akerleralugu taasissaagut, isumaqaratta siunnersuuterput
allanngortinneqarani akuersissutigineqartariaqartoq. Qujanaq.
Per Rosing-Petersen, Inatsisartut
Siulittaasoqarfianni ilaasortaq, Siumut.
Qârqutsiánguaq Sadoranamut
qujavugut. Taava
tullinnguuppoq Suusi Adel Holm, takanna.
Sussi Adel Holm, Ilinniarfissuaq, Nuuk.
Qujanaq. Siunnersuutip
allanngortinneranut tunngavigivarput uagut Kalaallit Nunaat
nunarujussuugaluarlut inuiaqatigiit mikisunnguugatta Amerikalu
nunarujussuulluni inuppassuarnillu ulikkaarluni. Taamaattumik taamanikkut una
Pituffik, sakkutooqarfik pinngortinneqarnialermat qallunaat isumaqatigiissut
suliarinikuummassuk, qallunaanut akisussaaffik tunniukkusullutigu siunnersuut
allanngortipparput, taakku akisussaassutut isigigatsigu, taakkulu suliassarissammassuk.
Uagut kalaallit
Amerikamut naleqqiulluta imaaligaluarutta soqutigineqarnaviannginnata qallunaat
aqqutigsariaqarpagut. Neriuppunga akuerissagissi. Qujanaq.
Per Rosing-Petersen, Inatsisartut
Siulittaasoqarfianni ilaasortaq.
Sussi Adel Holmimut
qujanaq. Tullinnguuppoq Johanne Olsen Kreitzmann, takanna.
Johanne Olsen Kreutzmann, Ilisimatusarfik, Nuuk.
Taamaakkami. Qanoq ilillusi
ataatsimiititaliami isummersimasusi uunga - siunnersuuteqartut siunnersuutaanut
tunngavigineqartoq ataatsimiititaliap tamakkiisumik tapersersinnaammagit
taamannallu akikillisaarujussuarlusi. Saliineqarnissaq ajunngilaq
akisussaaffigijumanngilarsi, kisianni siunnersuuteqarpusi
imaalioqqilaaginnarniarta. Ukiorpassuit taamaalioqqilaartuarpugut,
saliisoqanngilaq ukiorpassuit Qaanaarmiut inuunerat navianartorsiortinneqarpoq,
immaqa uagorpiaq massakkorpiaq uani isersimasugut
navianartorsiortinneqaraluarutta immaqa aatsaat
tamaviaarnerusimassagaluarpugut, nammineq taama qanimut qanigitigalugu inuuneq
atoraluarutsigu immaqa aatsaat qisuariarniarsimassagaluarnerluta akikilliliineq
una siunnersuutissinni ataatsimiititaliami akikilliliineq
tigujumajunnaassallutigu allaat.
Massakkut una
akikilliliissummik uanga taarusutara massakkut akuersissutigijumagutsigu
imaassaaq Qaanaarmiut piumasaat anguneqarsinnaasanngilaq. Soormi taava
Qaanaarmiut piumasaat anguneqarsinnaassanngippat imannak isummerutta,
ajunngilaq sussa, taava saliisoqarani ukiorpassuit mingutsitsineq
ingerlaqqinniarli. Taava isummerutta taamatut ajunngilaq amerikarmiut mingutsitsijuarniarlik
taakkani, ajunngilaq sussa malinnaaffiginngikkaluarutsigu qanoq isummerniarlik.
Unali pingaarnerusariaqaraluarpoq siullermeerluni siumaliutissiissut, taanna
ataqqineqarpat, taanna piumaneqarpat taava ataatsimiititaliap isummernera
akerlerisariaqarparput.
Per Rosing-Petersen, Inatsisartut
Siulittaasoqarfianni ilaasortaq, Siumut.
Johanne Olsen Kreutzmannimut
qujanaq. Tassa siunnersuut oqaasertaa imaappoq: Naalakkersuisut
pisussaatinneqarput amerikarmiut Pituffimmi saliinissaat isumagissallugu, tassa
naalagaaffe qatigiinnerup toqqammavigalugu nunanut allanut massakkut
saaffiginnittarneq Danmarkip naalagaaffiata ingerlattuummagu taamaasillugu
siunnersuut taamaassiinnarlugu akuerineqarsinnaannginnera taanna
isumaliutissiissummi toqqammaviugunarpoq.
Tullinnguuppoq Jens Nielsen,
takanna.
Jens Nielsen, Sanaartornermik Ilinniarfik,
Sisimiut.
Qujanaq. Akikilliliinertut
uagut taanna isigerusunngilarput. Una eqqarsaatigisariaqarpat Amerika
saaffigigukku Pituffimmi saleeqqullugu, qallunaallu naalagaaffiat saaffigigukku
aamma Pituffimmi saleeqqullugu, sorliup akuersinissaa ilimanarnerua? Taakkunani
akuersisut kikkut akuersinissaat ilimanarnerua? Kikkullu Qaanaarmiullu
piumasaanut - tassami piumasaminnik angusinissaaq qanoq ililluni
qanillisarsinnaavarput? Qanoq ililluta?
Piumasarivaat
saliisoqarnissaa, taanna eqqarsaatigisariaqarparput aamma taamannak
mingutitsisoqarnikuunerani qallunaat akisussaasuupput taamani
aalajangigarivaat, qallunaat saaffigineqartuupput akuersisuullutillu
sakkutooqarfiliortoqanissaanik, pisussaassutut aamma saliisariaqarpoq,
akikilliliisoqanngilaq. Qujanaq.
Per Rosing-Petersen, Inatsisartut
Siulittaasoqarfianni ilaasortaq, Siumut.
Jens Nielsenimut qujanaq.
Allamik oqaseqartoqarumava, taamaanngilaq.
Taamaasillugu
allannguutissatut siunnersuut taasissutigineqassooq, tassalu allanngutissatut
siunnersuut imaappoq, naalagaaffimmut tassungalu ilanngullugu immaqa Amerikami
Pituffimmi eqqaanilu avatangiisinik saliinissamik avatangiisinillu ilusiatut
iluseqalersitseqqinnissamik pisussaaffigalugu anguniagaqarfiusumik
oqaloqateqarnerup aalajangiusimaneqarnissaanik Naalakkersuisut
isumaginneqqullugit peqquneqarnissaanik Inuusuttut Inatsisartuini
aalajangiiffigisassatut siunnesuut.
Kikkut tassunga
isumaqataappat?
19.
Kikkut akerliuppat?
3.
Kikkut taaseqataanngillat?
6.
Taamaasilluni
allannguutissatut siunnersuut akuersissutigineqarpoq.