Oqaluuserisassani immokkoortoq 05-1 |
|
||
Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera |
Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Inatsisartut Siulittaasuat Anders Andreassen.
Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat:
Naalakkersuisut sinnerlugit maanna saqqummiutissavara Kalaallit Nunaata nunap
immikkoortuinut kommuninullu aggorneqarnera pillugu inatsisartut
inatsisisaannut nutaamut siunnersuut.
Kommuninik aqutsineq pillugu inatsisartut inatsisaanni nr. 19, 28. November
1985-imeersumi maannakkullu atorunnaareersumi ' 2-mi
imm. 1 allassimavoq: AKommunip aqqata allanngortitaanera taamaallaat pisinnaavoq kommunit
nakkutilliisoqarfiata akuersineratigut@ Issuaaneq naavoq. Tunngavissiaq taanna immikkut inatsisikkut
malittarisassiaavoq kommunit aqqinik akuersissuteqarnermut atatillugu
atorneqartarsimasoq, illuatungaatigut nunap kommuninut aggorneqarneranik
aalajangersakkat allat Kalaallit Nunaata nunap immikkoortortaanut kommuneqarfinnullu
aggorneqarneranik inatsisartut inatsisaanni nr. 5, 8. juni 1985-imeersumi
atuarneqarsinnaasut sulilu atuarneqarsinnaallutik.
Kommunalbestyrelsit, nunaqarfimmi aqutsisut il.il. pillugit inatsisartut
inatsisaata nr. 20, 3. november 1994-imeersup akuersissutigineqarneratigut
kommunit aqqisa allanngortinneqarnissaat pillugu inatsisikkut malittarisassiaq
immikkut ittoq atorunnaarmat Kalaallit Nunaata aggorneqarneranik inatsit
kisimi atorneqalissaaq. Aqutsinissamut inatsimmut maannakkut atuuttumut oqaaseqaatini takuneqarsinnaavoq
naatsorsuutigineqartoq aternik allanngortitsinerit siunissami pisalissasut
Kalaallit Nunaata allaffissornikkut aggorneqarnera pillugu inatsit
tunngavigalugu, tassa imaappoq Kalaallit Nunaata nunap immikkoortortaanut
kommuneqarfinnullu aggorneqarneranik inatsisartut inatsisaat nr. 5, 8. juni
1985-imeersoq. Inatsit taanna aternik allanngortitsinernik allaffissornikkut
akuersissuteqarnissamut tunngavissanik imaqanngimmat kommunip aqqanik
sumilluunniit allanngortitsinissaq inatsisip allanngortinneqarnissanik
pisariaqartitsiviussaaq.
Tamanna tunngavigalugu siunnersuutigineqarpoq Kalaallit Nunaata
aggorneqarnera pillugu inatsimmi aalajangersakkamik ilanngussisoqassasoq,
taanna malillugu kommunip aqqanik allanngortitsineq pisinnaalissalluni
Naalakkersuisut sioqqutsisumik akuersinerisigut, Kalaallit Nunaanni nunat aqqinik
aalajangersaasartut inassuteqareernerisigut.
Kalaallit Nunaata aggorneqarnera pillugu inatsimmi atuuttumi aqqit
taagorneqartut eqqarsaati-galugit maannakkuugallartoq kommunit marluk atermik
allanngortitsiniarput, tassalu Tasiilaq aamma Avanersuaq.
Tasiilaq inatsimmi atiuvoq, kisianni Nakkutilliisoqarfiup
kajumissaaruteqarneratigut aammalu 25. februar 1993-imi kommunimik
isumasiuteqarsimaneq tunngavigalugit Kalaallit Nunaanni Nunat aqqinik
aalajangersaasartut aalajangerpaat kommunip aterissagaa Ammassalik, illoqarfiulli
Tasillaq aterissallugu. Nunat aqqinik aalajangersaasartut isumaqarput taaguutit
taakku eqqortuusut. Tamanna tunngavigalugu siunnersuutigineqarpoq kommunimut
taaguut eqqortoq, tassa- lu Ammassalik, kommunit aggorneqarnerat pillugu inatsimmi
nutaami ilanngunneqassasoq.
Avanersuarmi
kommunalbestyrelsip kissatigaa kommunip aterilissagaa Qaanaaq. Tamatumunnga
ilaatigut patsisaatinneqarpoq kommunimit kissatigineqarmat illoqarfiup aqqata
atorneqarnissaa, ilaatigullu maannakkut ateritinneqartoq tappavani najugaqartut
oqaasii, tassa inuttuut, malillugit sumiiffimmut pissusissamisoortumik
taaguutaanngimmat, kitaamiulli oqaasiinik tunngaveqar-luni.
Siunnersuutip matuma
kommunip kissaataa naammassissavaa, tamatumalu kingorna kommuni ateqalissalluni
Qaanaaq.
Inatsisip
iluarsaanneqarneranut atatillugu kommunit tamarmik, KANUKOKA aamma Kalaallit
Nunaanni Nunat aqqinik aalajangersaasartut kommunit aqqi pillugit
tusarniaavigineqarsimapput. Taaneqartut eqqaassanngikkaanni kommunit
arlaannaataluunniit kissatigisimanngilaa kommunip aqqanik allanngortitsinissaq.
Kalaallit Nunaanni Nunat aqqinik aalajangersaasartut aqqit
allan-ngortinneqarneri akuersissutigisimavaat. Ataatsimiititap ilanngullugu
siunnersuutigisimavaa inatsisit killeqarfiliussallu sukumiinerusumik
misissorneqassasut.
Iluarsiissutissatut
siunnersuummi siunertarineqanngilaq inatsimmi atuuttumi takuneqarsinnaa- sut
killeqarfiliussat allanngortinneqarnissaat. Allannguutissat
annikitsuinnaagaluartut inatsisip atuuttup allanngortinneqarneranik siunnersuusiornissamut
taarsiullugu inatsisip nutaarluinnaap akuersissutigineqarnissaanik
siunnersuuteqarnermut tunngaviuvoq aternik allannguinissamut allaffissornikkut
akuersissuteqartalernissamik aaqqissuussinissamik siunnersuutip sukuluitsu-mik
tunngavissinneqarnissaa.
Siunnersuummi
saqqummiunneqartumi kommunit aqqinik allanngortitsinerit akuersissutigineqarnissat
tassungalu atatillugu Inatsisartut Naalakkersuisunik piginnaatitsinissaat
taamaallaat pineqarmata matumuuna inassutigissavara inatsisissatut siunnersuut
aappassaaniigassanngortinneqassasoq.
Ruth Heilmann, Siumup oqaaseqartua:
Kalaallit Nunaanni nunap immikkoortuinut kommuninullu aggorneqarnera
pillugu inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarneranik inatsisartut
inatsisissaannut siunnersuut, siullermeerneqarneranut tunngasut pillugu
Siumumiit inatsisartut inatsisaannut siunnersuut tamakkiisumik
tapersersortarput. Makkuninnga tunngavilersuuteqarluta: Siumumiit
pissusissamisoortumik isigaarput inatsisissami siunnersuutigineqartutuut
Nunatsinni kommunit aqqisa allanngortitsiniarneqarneranni allanngortitsinissaq
pisinnaalissappat Naalakkersuisut sioqqutsisumik akuersinerisigut Kalaallit
Nunaanni aqqinik aalajangersaasartut inassuteqareernerisigut. Kalaallit
Nu-naanni nunat aqqinik aalajangersaasartut 1993-imi Ammassallit kommunianut
tunngatillugu aalajangernerat Siumumiit tapersersorusupparput, tassalu
kommuunip aterissagaa Ammassalik, illoqarfiullu Tasiilaq aterissallugu.
Taamaattumik tapersersorparput kommunimut taaguut eqqortoq, tassalu
Ammassalik, kommunip aggorneqarnera
pillugu inatsimmi nutaami ilanngunneqassasoq. Taamatuttaaq Avanersuarmi
kommunalbestyrelsip kissaataa, tassalu kommunip aterilissagaa Qaanaaq Siumumiit
taperserparput. Tamatumunnga patsisigineqartut Siumumiit paasiulluarneqarput
Qaanaap kommuniani najugaqartut tamaasa nutaamik kommunip ateqarlerneranik
pilluaqquvagut. Ilanngullugu Siumumiit oqaatigerusupparput iluarisimaaratsigu
inatsisip iluarsaaneqarneranut atatillgu susassaqartut tamarmik kommuunit katuffiallu
tusarniaavigineqarsimammata. Taamatut Siumumiit oqaaseqarluta Kalaallit
Nunaanni nunap immikkoortuinut kommuninullu aggorneqarnera pillugu inatsisartut
inatsisaata allanngortinneqarneranik inatsi-sartut inatsisissaannut siunnersuut
tamakkiisumik taperserparput, allannguuteqartinnagulu aappaassaaneerneqarnissaa
inassutigalugu.
Jakob Sivertsen, Atassut-ip oqaaseqartua:
Kalaallit Nunaata nunap immikkoortuinut kommuninullu aggorneqarnera pillugu
inatsisartut inatsisissaannut siunnersuut Naalakkersuisut Siulittaasuannit
saqqummiunneqartoq Atassut-mit soqutigalugu oqaluuserisimavarput, Atassut-mit
paasilluarparput Kalaallit Nunaata aggorneqarnera pillugu inatsimmi
ilanngussisoqarnissaa pisariaqartinneqartoq takusinnaagatsigu, taamaalilluni
kommunip aqqanik allanngortitsisoqarsinnaalissalluni Naalakkersuisut
sioqqutsisumik akuersinerisigut, Kalaallit Nunaanni nunat aqqinik
aalajangersaasartut inassuteqarnerat tunngavigalugit.
Naalakkersuisut inatsisissamik nutaamik saqqummiussaqarnerminni oqaatigaat Kalaallit
Nunaata aggorneqarnera pillugu inatsimmi atuuttumi kommunit taagorneqartut
eqqarsaatigalugit kommunit marluk aterminnik allanngortitsiniartut, tassalu
Tasiilaq kiisalu Avanersuaq.
Tasiilamut tunngatillugu kommunip taaguutannik allanngortitsiniarneq
kommunimit qanimut suleqataafigisimavarput malinnaaffigisimallugulu,
Naalakkersuisut inatsisissamik saqqummiussaqarnerminni oqaatigaat Tasiilami
kommunip aterissagaa Ammassalik illoqarfiullu aterissallugu Tasiilaq. Taamatut aternik
allanngortitsinissaq kommunalbestyrelsit kissaatigisimavaat. Aamma
Naalakkersuisut oqaatigaat kommunit aggorneqarnerat pillugu inatsimmi nutaami
aternik allanngortitsiniarneq ilanngunneqassasoq. Matumuuna Atassut-mit
qujavugut kommunit kissaatigisaat inatsisitigut naqissuserneqartussanngormat.
Kiisalu Avanersuarmi
kommunalbestyrelsip kommunip aqqanik allanngortitsinissaminik kissaatigisaata
aamma akuersaarneqarnera Atassut-mit nuannaarutigaarput, kommunit
nam-minneersinnaanerat ataqqineqartoq takusinnaagatsigu.
Naalakkersuisut
inatsisissamik saqqummiussaqarnerminni oqaatigaat iluarsiissutissatut
siun-nersuummi kommuneqarfiit killeqarfiisa allanngortinneqarnissaat
siunertarineqanngitsoq. Nunatsinni kommuneqarfiit killeqarfiisa ataatsikkut
allanngortinnissaat imaaliallaannaq anguneqarsinnaanngitsoq nalunngilarput.
Kisiannili kommunit ataasiakkaat siornatigut killeqarfim-minnik
allannguiniarlutik oqaloqatigiittarsimasut eqqarsaatigalugit
taakkuinnaalluunniit kille-qarfimminnik allannguinissamut qanoq isumaqarnerat
Naalakkersuisunit paasiniarneqarsiman-ngimmat, imaluunniit
saaffiginnissutigineqarsimanngimmat Atassut-mit ajuusaarutigaarput.
Imaatigut angallatit
pitsanngoriartortillugit ungasissumut piniariartarneq annertuumik
inger-lanneqarlersimavoq, siornatigut nunat sinnattorinngisaannakkalluunniit
imaaliallaannaq tikinneqarsinnaalersimallutik, taamaattumik siunissami
pinngitsoorneqarsinnaajunnaassaaq kommunit killeqarfiisa
nalilersoqqinneqarnissaannik, tamatumani nunatta pisuussutaasa nungusaataanngitsumik
atorluarneqarnissaat eqqarsaatigalugit.
Tamakku tunngavigalugit
Atassut-mit Naalakkersuisut piumaffigissavagut KANUKOKA suleqatigalugu
kommuneqarfiit nunatsinniittut tamaasa siunissami killeqarfimminnik allanngortitsiniarnersut
paasiniaafigineqarnissaat, tamanna piffissami qanittumi
naammassineqarsinnaan-ngikkaluarpalluunniiit, Atassut-mit isumaqaratta kommunit
killeqarfii ullutsinnut naleqqussar-nissaat pisariaqartinneqalersoq.
Taamatut oqaaseqarluta
inatsisissamut siunnersuut akuersaarparput, taamatullu isikkoqarluni
aappassaaneerneqarnissaminut ingerlateqqinneqarnisaa isumaqataaffigalutigu.
Leif Fontain, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:
Naalakkersuisut siunnersuutaat annertunerusumik allannguuteqanngitsoq,
taamaallaalli kommunit aqqinik allanngortitsinerit
akuersissutigineqarnissaannik tassungalu atatillugu Inatsisartut
Naalakkersuisunik piginnaatitsinissaannik imaqartoq IA-mit tapersersorparput
aappassaanii-gassanngortinneqarnissaalu akuersaarlugu. Taamaattorli ukiuni
kingullerni avataaniit aammalu pisortaqarfinniit Kalaallit Nunaanni
immikkoortuinilu kalaallisut aqqit ataqqineerukkiartorneri maluginiarlugu
IA-mit kissaatigaarput kalaallisut taaguutigut annertunerusumik atorneqassasut
aammalu ataqqineqassasut.
Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:
Akulliit Partiiata inatsisissamut siunnersuut inatsimmut aaqqiissutissatut
pisariqartutut isigaa, tassa Inatsisartut inatsisaata nr. 20, 3. november
1994-imeersup atorunnaarsinneratigut Kalaallit Nunaata agguataarneqarneranik
inatsit kisismi atortuulersimammat, taamaattumillu inatsisissamut siunnersuut
Akulliit Partiiata taperserpaa.
Akulliit Partiiata paasivaa KANUKOKA aamma Kalaallit Nunaanni nunat aqqinik
aalajangersaasartut isumasiorneqarsimasut.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:
Nunatta immikkoortunut kommuninullu aggorneqarnera pillugu inatsisip
kommuninut KANUKOKA-mullu tusarniaatigineqarsimanera Kattusseqatigiinniit
pissusissamisoortutut isigaara. Kommunit killeqarfiinut tunngatillugu nunap
assingata killeqarfinnut immikkoortiterlugu titartakkap ilanngunneqarnissaa
kissaatigaara. Assersuutigalugu kommunit killeqarfii sermersuarmiittut
inatsisissami matumani takuneqarsinnaanngillat allorniusat sanimukartut ammukartullu
gradelersuutaat atorlugit nalunaarsorneqarsimanngimmata. Kiisalu kommunit
aterminik allanngortitsisinnaanerat inatsimmi matumani periarfissinneqarnissaa
naleqquttuuvoq, taamaattumillu kommunit marluk tassalu Tasiilap Avanersuulu
kommuniisa aterminnik allanngortitserusunnerat akornutissaqartinnagu.
Taamatut oqaaseqarlunga siunnersuutip aappaasaaneerneqannginnerani, nunatta
asserujussuata immikkoortunik kommunit killeqarfiinut titartagaq
ilannguteqqullugu piumasaraara.
Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut
Sulittaasuat:
Qujassutigaara taamatut siunnersuummut tapersiilluarneq. Aammalu marlussuit
taamaallaat oqaaseqarfigissallugit.
Tassa ilaatigut Atassumminngaaniit kommunit killeqarfii
tikinneqarsimanngimmata ajuusaaru-tigineqartoq, ilumoorpoq. Taanna aamma kommunit
iluarsaaqqinnissaanni apeqqut tikinneqar-simagaluarpoq, kisiannili apeqqut
taanna maannakkorpiaq tikinneqarsimannginneranut pissutaasunut ilaavoq
kommunit maannakkut aaqqissuuteqqinneranni periarfissinneqarniarmata kommunit
imminnut qanitut assigiinngitsutigut suleqatigiiffigisinnaasaasigut soorlu
assersuutigalugu inuussutissarsiornikkut ataatsimut pilersaarusiornernut aamma
assigiinngitsutigut suleqatigiiffigisinnaaneq ammaassiniartoqarsimammat.
Kisianni ilumoorpoq apeqqut taanna tikinneqanngit-soornavianngilaq aamma
siunissami. Ilaatigullu aamma kommunit assersuutigalugu Upernaviup Avanersuullu
maannakkut Qaanaap kommunianik ateqarlersussap akornanni oqaloqatigiinnerit
suli ingerlapput, killeqarfiit tassaniittut eqqarsaatigalugit.
Kattusseqatigiinninngaaniit kissaatigineqarpoq kommunit killeqarfii
maannakkut nalornineqan-ngitsut Inatsisartunut aamma ilanngullugit
ilisimatitsissutigineqassasut, tamannalu aamma naammassineqassaaq.
Kiisalu Inuit Ataqatigiinniit oqaatigineqartoq Kalaallit Nunaata kalaallisut
aqqit ataqqineeruk-kiartorneri maluginiarlugit, kissaatigalugu kalaallisut
taaguutit annertunerusumik atorneqassa- sut aamma ataqqineqassasut. Ilumoorpoq
taanna aamma nunatsinni atit qangasuarli aamma atiusimasut atorlugit aternik
ikkussuiniarneq maannakkut ingerlanneqarpoq.
Kisianni aajuna ilisimatitsissutigineqartoq aamma oqaatigilaarusutara.
Nunatsinni assersuutigiinnarlugu Kangerlussuaq ateq taaneqaraangat taava
Kangerlussuarparujussuit nunatta sineriaaniipput. Nuussuaq aamma amerlaqisut,
Qeqertarmik taaguutillit amerlaqaat. Taavalu nalunaarsorneqarneranni nunat
assinginik aqqinik nalunaarsuisoq taanna allatut ajornartumik sumiiffia
ilanngullugu taaneqartarnissaannik maannakkut misissuiffigineqarput. Soorlu
assersuutigalugu Kangerlussuaq taaneqarpat allatut ajornartumik sumiinnersoq
ilanngullugu Sisimiut Kangerlussua imaluunniit imaassava Maniitsup
Kangerlussua, taakku akornanniimmat. Tamakkuupput ajornartorsiutit nunat
aqqinik aaqqissuisut ajornartorsiutigisaat.
Tassa nunatsinni taaguutit amerlaqigamik qallunaatut inflationimik
taaneqartartut amerlaqigamik Kangerlussuarpassuugamik Qeqertarpassuullutik,
Nuussuarpassuullutik.
Kisianni tassa ilumoorpoq taakkua atitoqarsui najoqqutaralugit maannakkut
ikkussorniarneqarput.
Qujavunga taamatut oqaaserineqartunut.
Oqaluuserisaq naammassivoq.
Marlunngorneq 23. september 1997 nal. 13.20
Oqaluuserisani immikkoortoq 6.
Kommunini misiligutitut aaqqissuussinerit pillugit Inatsisartut
inatsisissaannut siunnersuut.
(Naalakkersuisut Siulittaasuat)
Siullermeerneqarnera.
Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Inatsisartut
Siulittaasuat Anders Andreassen.
Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut
Siulittaasuat:
Naalakkersuisut sinnerlugit maanna saqqummiutissavara kommunini
misiligutitut aaqqissuussinerit pillugit siunnersuut.
Kommunit angisuujuppata mikisuujuppataluunniit kommuninilu ataasiakkaani
pissutsit atugaasut assigiinngisitaaraluaqisut kommuninut
malittarisassarititaasut assigiimmik imaqarnerat kommuninit arlalinnit
allanillu isornartorsiorneqartarsimavoq. Assigiinngissutit tamakku
patsiseqarsinnaapput nunap suatungaani inissisimanermik, angissutsikkut
ilusiligaanikkullu allatulluunniit.
Taamaattoqarnera kommuninik iluarsaaqqinniarnermi kingusinnerusukkullu
isumaginninnermik iluarsaaqqinniarluni sulinermi uppernarsarneqarpoq.
Aammattaaq suliarisassat ilaasa naammassineqarnissaanni kommunit
suleqatigiissinnaanerat soqutigineqaleriartorpoq.
Inatsisissatut siunnersuutikkut kommunit Naalakkersuisullu
periarfissinneqarput piffissap aalajangersimasumik aalajangikkap iluani
ataqatigiissaakkanik misiligutitut aaqqissuussinissaminnut. Misiligutit
taaneqartut imarisinnaavaat assersuutigalugu oqartussaanermik Namminersornerullutik
Oqartussaniit kommuninut, kommuniniit Namminersornerullutik Oqartussanut,
kommunalbestyrelsimiit nunaqarfinni aqutsisunut, ataatsimiititalianut
imaluunniit atuisut siulersuisuinut nuussinissaq.
Kingornatigut misiligutitut aaqqissuussinerit nassatarisinnaavaat
kommuninut malittarisassaatitaasut iluarsiivigineqarnerat
naleqqussarneqarnerallu aammalu kommunit aqutsinerat suliassanillu
isumaginninnerat pillugu Inatsisartut Naalakkersuisullu
aalajangiisarnissaminnut tunngavissaat nutaat pitsaanerillu
tunngavissiussallugit.
Inatsisartut matumani siunnersuummi annermik siunertaavoq najukkani
namminermi aqutsinerup annertusarneqarnissaa, kommunip aqutsinerata najukkami
pissutsinut naleqqussarneqarnerata pitsaanerulersinneqarnissaa, innuttaasunik
kiffartuussinerup pitsanngorsarneqarnissaa aammalu kommunip ingerlanneqarnerani
aningaasanik sulisunillu atorluaanerulernissaq. Taamaattumik misileraanerit
nunami tamarmi pisortat sullissinerisa annikinnerpaaffissaat tunulliutinngikkaluarlugu
suliassanik aaqqiinermi periusiusartut najukkami aalajangikkat
ersarissarneqarnissaannut peqataassapput.
Tamatumani Namminersornerullutik Oqartussani pisortaqarfiit aamma KANUKOKA
tusarni-aavigineqarsimapput.
Misiligutitut aaqqissuussinerit aallaavittut missingersuutinut
sunniuteqassanngillat, tassa imaappoq suliassaq nuunneqaraanngat aningaasartai
malinnaassapput. Taamaattoq misiliinermut misiliinernullu immikkut ittunik
atugassanngortitsisoqarsinnaavoq imaluunniit ataatsimoortumik tapiissutit
ukiumoortumik isumaqatigiinniutigineqarneranni allannguutissat
isiginiarneqassallutik.
Matumuuna Inatsisartunut inassutigissavara siunnersuut
saqqummiunneqarnermisut iluseqarluni Inatsisartut Inatsiseqarnermut
ataatsimiititaliaannut saqqummiunneqassasoq tamatumalu kingorna
aappassaaniigassanngortinneqassalluni.
Ruth Heilmann, Siumup oqaaseqartua:
Siumumi pingaartittuarlugulu siunertaraarput najukkami namminermi
aqutsinerup annertusarneqarnissaa, taamaaliornermi kommunip aqutsinerata najukkami
pissutsinut naleqqussarneqarnerata pitsaanerulersinneqarnissaa angujumallugu.
Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuummi matumani tamannarpiaq
anguniarneqartoq maluginiarparput, tamannalu nuannaarutigaarput.
Kommunini misiligutitut aaqqissuussinerit kingunerissavaat ullumikkorniit
eqaannerusumik inatsisitigut periarfissaqartoqalernera, tamanut
iluatinnaateqarluartumik. Inatsisissatut siunnersuummi assersuutigiinnarlugu
periarfissiunneqarpoq, kommunalbestyrelsimit nunaqarfimmi aqutsisunut oqartussaanermik
nuussisoqarsinnaanera. Taamatuttaaq periarfissaalissaaq oqartussaanermik
Namminersornerullutik Oqartussanit kommuninut nuussisoqarsinnaanera. Siunnersuutit taamatut Siumup anguniagaanut
naapertuupput, tapersersornarlutillu.
Inatsisissatut siunnersuummi ilaatigut aamma
suliassarisat ilaasa naammassineqarnissaanni kommunit suleqatigiissinnaanerat
ammaanneqarpoq, tamanna aamma Siumup anguniagaanut naapertuuppoq.
Siumumiit nuannaarutigalugu maluginiarparput
misiligutitut aaqqissuussinerit Naalakkersuisunit pimoorunneqarluinnarmata.
Tamanna ersippoq siunnersuummi allaqqammat aallaavittut misiligutitut
aaqqissuussinerit missingersuutinut sunniuteqartassanngitsut. Tamanna
isumaqarpoq suliassaq akisussaaffigineqartoq nuunneqaraangat aningaasartai
malinnaasassapput.
Taamatut oqaaseqarluta Siumumiit inassutigissavarput
siunnersuut aappassaaneerneqannginnermini Inatsisartut Inatsiseqarnermut
ataatsimiititaliaannut saqqummiunneqassasoq.
Knud Sĝrensen, Atassutip
oqaaseqartua:
Atassummiit
oqaatigissavarput oqaluttartup nuutaa kigarneqanngitsoq unaammat 1. januar
taava 1976 kommunit Naalagaaffimmit avissaarlutik namminersortunngornerisa
kingorna kommunalbestyrelsit KANUKOKA-milu siulersuisuusartut kingoraartaattut
kommunit annerusumik piginnaassusilerneqarnissaannik oqalliseqartarsimammata
aamma suli oqallipput tassanilu annerusumik minnerusumillu angusaqartarlutik.
Atassummiit
nuannaralugu oqaatiginiarparput kommunit iluarsaaqqinnissamut
ataatsimiititaliap sulinerani ilaasortaatitagut kommunit ukiuni siusinnerusuni
ingerlanneqarneranni misilittagaqarluartut aqqutigalugit oqallisinik
siunnersuutinillu saqqummiusisarnerisigut tassani aamma pitsaasumik
sunniuteqarsimagatta.
Atassummiit
siunertariuarparput aammalu suliniutigiuassallugu kommunalbestyrelsit
nunaqarfinnilu aqutsisut siunissami namminiileriartornerisa suleriaasiisalu
nutartertuarnissaat. Tamanna aamma ersisilluarparput aalajangigassat
annerujartuinnartumik piffinni ataasiakkaani kommunalbestyrelsinit namminernit
aalajangerneqartalernissaannik Inatsisartunut qinersinermi kingullermi
qineqqusaaruteqarnertsigut. Nalunngilarpummi suulluunniit aalajangerniakkat
piffinni unillutik, innuttaasut piumasarisaannik malinnaasunit
nalilerluarneqarlutik aalajangiiffigineqaraangamik innuttaasunut
kimeqarnerpaamik, kommunalbestyrelsemut innuttaasunullu akikinnerpaamik
tuttarmata.
Aamma Atassummiit
erseqqissarniarparput soorunami allannguinissaq piinnavillugu suunilluunniit
allannguinissaq kissaatiginagulu tapersersortannginnatsigu. Allannguineqassatillugu
pingaartillugu nalilersortagassagut tassaajuassapput ilumut allannguinissaq
innuttaasunut kommunalbestyrelsemullu aningaasatigut
nanertuutaaginnassannginnersoq kiisalu allaffissornikkut ilumut
annertusaaginnarnermik aamma kinguneqaannassannginnersoq, minnerunngitsumillu
inatsisiliornikkut kommunit pisussaaffiinut tulluuttuunersoq.
Tamakku
tunngavigalugit Atassummiit oqaatigissavarput kommunini misiliisarnissamik
siunnersuut manna saqqummiunneqartoq tamakkiisumik tapersersoratsigu.
Soorunami neriuutigaarput tamanna kommuninit atorluarneqarumaartoq
pitsaasumillu aamma innuttaasunut iluaqutaasumik
inerititaqarfiujumaartuni. Taamaattumik
matuma inatsisissap piviusunngornissaa suleqataaffigissavarput.
Maliinannguaq
Marcussen Mĝlgaard, Inuit
Ataqatigiit oqaaseqartuat:
Kommunit
nammineernerulernissaat ukiuni kingullerni pingaartinneqarluni anguniakkatut
taakkartorneqartarsimavoq. Tamannalumi kommuninik iluarsaaqqinnermi
ataatsimiititaliarsuarmi sammineqarmat Inuit Ataqatigiinniit qanimut
suleqataaffigisimavarput.
Taamatulli
aaqqissuussinerit iluatsittumik ingerlassappata misiligutitut aaqqissuussinerit
periarfissiuunneqartariaqarput. Tamannalumi inatsimmi matumani anguniarneqartoq
Inuit Ataqatigiinniit maluginiarparput. Naluneqanngitsutut nunap immikkoortuini
kommunit suleqatigiinnernik pilersitsisimapput, taakkulu suleqatigiillutik
aaqissuussisinnaanerat matumani aamma pissanganartut ilagissavaat.
Kommunit
suleqatigiittarnerat soorlu isumaginninnikkut kujataani ingerlanneqartoq
ilisimaneqarpoq. Tamakkulumi misiliinerit aamma allani pitsaasumik
kinguneqarsinnaappata nunap sinneranut iluaqutaasumik atulersinnaanissai
takorloorneqarsinnaavoq. Tamatumanilumi nukiit aningaasatigullu atugarisitaasut
toqqammavigalugit suleqatigiilluni iliuuseqarsinnaanissaq
periarfissiuunneqassaaq.
Taamatuttaaq
Qeqertarsuup tunuani assersuutitut inuussutissarsiutitigut siuarsaanermi
takornariaqarnermilu suleqatigiinnerup suli annertusarlugu
ineriartortinnissaani periarfissat nutaat kommunit akunnerminni
suleqatigiissutigisinnaalissavaat.
Aamma Inuit
Ataqatigiinniit isumaqarpugut inuussutissarsiutitigut siuarsaanermi
annertunerusumik pilersaarusiorluakkamik nunap immikkoortuini nunaqarfiillumi
akornanni suleqatigiissinnaaneq takorloorneqarsinnaasoq, maannakkutuut
inatsisit qeratavallaartutut taaneqarsinnaasut aporfigivallaanngikkaluarlugit.
Upernaaq
kommunalbestyrelsimut qinersinermi ajoraluartumik nunaqarfiit ilaat
isertitaqanngitsoorput. Taakkulu kommuninut sunniuteqarsinnaaneri matumani
aamma aqqutissiuunneqarsinnaanissaat periarfissiuunneqassaaq, ilaatigut
kommunip ingerlanneqarneranni aaqqissuussinerit immikkut ittut
periarfissaqalernerisigut.
Taamatut
misileraanermik periarfissiuussineq aaqqissuussinermi pisariillisaanermik
kinguneqarsinnaaguni siunertani angussavaa, kisiannili Inuit Ataqatigiinniit
isumaqarpugut taamatut aaqqissuussinerup kingunerisariaqanngikkaa innuttaasut
atugaasa ajornerulernissaat. Soorlumi ukiuni kingullerni utoqqaat kattuffiata
naammagittaalliutigisaraat kommunimiit kommunimut atukkamikkut
assigiinngippallaamik atugaqartitaanertik.
Pisariillisaanerup
siunertarisariaqarpaa kommunini eqaannerusumik sulisinnaaneq sullissisinnaanerlu.
Aammalu kommunit qeratavallanngitsumik namminerlu eqqarsariallaqqissuseq
nutaaliorsinnaanerlu atorlugit sullitanut pitsaasumik kinguneqartumik
suliniuteqarsinnaaneq ammaaffigisariaqarpaat.
Inuit
Ataqatigiinniit ajuusaarutiginngitsuunngilarput maluginiaratsigu inatsit una
taamatut iluseqarluni KANUKOKA-mut tusarniaassutigineqarsimagaluarluni
kommuninut ataasiakkaanut tusarniaassutigineqarsimanngimmat.
Taamatut
oqaaseqarluta inatsisissatut siunnersuutip Inatsisartut Inatsiseqarnermut
ataatsimiititaliaanut saqqummiunneqassasoq innersuussutigaarput.
Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:
Akulliit Partiiata inatsisissamut siunnersuut tamakkiisumik taperserpaa.
Tassami inatsisissamut siunnersuutip misiligutitut aaqqissuussinernut
atatillugu kommunit periarfississammagit oqartussaanermik
Namminersornerullutik Oqartussanit tigusinissaannut.
Ukiut ingerlaneranni tamatumunnga tunngasut ajunngitsunik
misilittagaqarfiusimapput, tassa misiligutitut paragraffi tunngavigalugu
suliniutit assigiinngitsut aallartinneqartarsinnaammata, soorlu
inuussutissarsiutinut klasse siulleq tassa erhvervsklassemik taneqartoq Nuummi,
NIS-imik aaqqissuussinerit SSPK allallu suliniutit inuusuttunut
tunngassuteqartut. Taamanikkut periarfissat immikkut ittut faglovimik
taaneqartut tunngavigalugit pilersinneqartarsimapput. Matumuuna akuersineq
eqaanerusumik aaqqiinerussaaq.
Inatsisissamut siunnersuummi ilaatigut siunertaapput najukkani
ataasiakkaani nammineernerusumik aqutsilernissaq aamma kommunini aqutsinerup
najukkani ataasiakkaani pissutsinut naleqqussarneqarnissaa. Taamaattumik
inatsisissami siunertarineqartut Akulliit Partiiata tamakkiisumik taperserpai.
Paasivara pisortaqarfiit aamma KANUKOKA isumasiorneqarsimasut aamma
misiligummik aaqqissuussinerit missingersuutinut tassa budgetinut
sunniuteqassanngitsut.
Taamaattumik inassutigissavara siunnersuut taanna taamatut isikkoqarluni
aappassaanik oqaluuserisassanngortinneqassasoq.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:
Innuttaasunik kiffartuussinerup aammalu aningaasanik sulisunillu atuinerup
pitsaanerulersinneqarnissaa siunertaralugu inatsisissap pilersinneqarnissaa
Kattusseqatigiinniit tapersersorpara. Taamaalilluni aamma kommunit
nammineersinnaanerat tassuunakkut annertusineqassammat.
Taamatut periarfissiinissaq minnerunngitsumik kommuninik iluarsaaqqinnermik
ataatsimiititaliami aammalu inunnik isumaginninnermik iluarsaaqqinnermik
ataatsimiititaliami suliarineqartut ilaasa suliareqqinnissaannut periarfissat
tassuunakkut aamma pitsaanerulersinneqarsinnaanerat ilaatigut
qulakkeerneqarlunilu anguneqarsinnaammat.
Taamatut oqaaseqarlunga siunnersuutip aappassaaneerneqannginnerani
Inatsiseqarnermut ataatsimiititaliamut saqqummiunneqarnissaa inassutigaara.
Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut
Siulittaasuat:
Isumaqatigineqarpoq Inatsiseqarnermut ataatsimiititaliami tamakku
saqqummiussuunneqartut misissorluarneqassasut. Aamma taanna
pissusissamisoorpoq. Akissuteqartinnanga aammalu qujallunga siullermik taamatut
ilassilluarneqarneranut taalaassavara danskit taamatut misiliinissaq
atorsimasartik 1985-imi taamatut periarfissiisimammata taamatut
misiligaqarniarlutik 1985-imi amt-kommuninut arfinilinnut taava kommuninut
allanut 30-inut. Kisianni aamma oqaatigineqarpoq tappavani danskit akornanni
assut soqutigineqarsimasoq taamaalilluni aaqqissuussineq. Taamaattumik
maannakkut uani aaqqissuussineq uagut nunatsinni malitsigitinneqartoq imaanngilaq
tappavani misilittakkat issuaqqissaarlugit iliorniartoqartoq. Kisianni
nunatsinni isorartoqisumi kommunit akornanni aamma unammiualaarluni
peqqinnartumik unammiualaarluni ingerlatsinerit periarfissinnissaat aamma
ajoqutaanngilaq.
Siumukkut oqaaseqartuanit oqaatigineqartoq ilumoorpoq tassa kommunini
misiligutitut aaqqisssuussinerup kingunerissagaa ullumikkornit eqaannerusunik
inatsisitigut periarfissiortoqalernera, ilumoorpoq taanna. Aammalu tamanna
iluatsinnaateqarnera Siumuminngaaniit tikkuarneqartoq isumaqatiginarluinnarpoq.
Atassutip oqaluttuata Hr. Knud Sĝrensen-ip oqaatigisamini taasai tassa tamanna aningaasatigut nanertuutaasinnaanera
ingerlatsinikkut nanertuutaasinnaanera allatigullu suliakkersuutaasumik
allaffissornikkullu suliakkersuutaasinnaanera. Ilumoorpoq tassuunakkut
nakkutigisassaqarpoq, taamatut pisoqarnissaa pinaveersimatinniassallugu.
Taamaattumik inatsisissami paragraf 7-imi tassani ataqatigiiaarisussamik
ataatsimiititaliamik peqarnissaa, tassa taanna Atassutip oqaluttuata tikkuagaa
tassani navianartuusinnaasut tassani nalilerneqartarnissaat
sillimaffiginiarneqarpoq paragraf 7-imi ataqatigiiaartumik udvalgip
nalilersuinermi tamakkua aamma tikittassammagit.
Taavalu Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuinik aamma taaneqarpoq KANUKOKA-p
tusarniaavigineqarsimaneranut ilanngullugu kommunit
tusarniaassutigineqarsimannginera. Oqaatigissavara KANUKOKA-p nammineq kissaatigisimagaa
nammineq tusarniaavigineqarnissani taanna naammassineqarsimammat tamannalu
naammattutut isigineqarsimalluni taanna periarfissaq taamaalilluni
atorniarneqarsimavoq.
Akulliit Partiiata ilaatigut assersuummik taasaqarnera ilumoorpoq tassani
Nuummi inuussutissarsiummi klasse taamak taasimasami Nuummi misiliisimaneq
inuusuttunut tunngasoq. Tassani misilittakkat aamma takutippaat periarfissanik
taamaattunik atuinermi suliassat ajunngitsut iluatsittullu aamma
anguneqarsinnaasut.
Uani malugeqqussavara aamma paragraf taaneqartut tassa
eqqaamanerlunngikkukku paragraf pingajuanni taamatut misiliinermi
aallartitsinissami taakkartorneqarsimammata suut misiliiffigineqarsinnaasut.
Paragraf 3-imi taaneqarsimapput ilaatigut isumaginninnermut tunngasut,
atuarfinni, sunngiffimmi, teknikikkut ingerlatsivimmi, sulisitsinermi,
inuussutissarsiornermi taavalu kommunit siulersorneqarneranni kommunillu
aningaasatigut ingerlatseriaasianni. Taakkua saniatigut aamma
saqqummersoqassappata taava naatsorsuutigineqarpoq tamakku taaneqartut
saniatigut taava Naalakkersuisut Inatsisartunut saqqummiissarnissat uani
periarfissat taaneqartut avataasigut aallarniiniartoqassappat.
Taamak oqaaseqarlunga oqaaserineqartut qujassutigaakka aammalu
isumaqatigalugu Inatsiseqarnermut udvalgimut ingerlateqqinneqarnissaa.
Ataatsimiinnnermik aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Anders
Andreassen:
Taamaalilluni ullormut oqaluuserisassat arfinngata siullermeerneqarnera
naammassivoq. Aappassaaneerneqannginneranilu Inatsisartut Inatsiseqarnermut
ataatsimiititaliaannut saqqummiunneqaqqaassalluni tamatumalu kingorna
aappassaaneerneqarumaarpoq.
Oqaluuserisaq naammassivoq.
Marlunngorneq 23.september 1997 nal. 13.45
Oqaluuserisassani immikkoortoq 8.
Kangerlussuup siunissaa pillugu nassuiaat.
(Naalakkersuisut Siulittaasuat)
Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Inatsisartut
Siulittaasuat Anders Andreassen.
Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut
Siulittaasuat:
Naalakkersuisut sinnerlugit matumuuna Inatsisartuni
oqaluuserisassaq saqqummiutissavara Kangerlussuup siunissami inissisimanissaa
pillugu nassuiaat.
Naluneqanngitsutut Kangerlussuarmi
sakkutooqarfik 1992-imi oktoberimi sakkutuujunngitsuinnarnut atugassatut
inissisimalerpoq amerikamiut Kangerlussuup sakkutooqarfittaa qimammassuk.
Tamatuma tungaanut sakkutooqarfik kommunit aggornerisa
avataaniitinneqarsimavoq. Nunap tamatuma sakkutooqarfiujunnaarneranut
atatillugu Inatsisartut aalajangerput Kangerlussuaq kommuninut agguataarinerup
avataaniiginnarallassasoq aallaqqaammut 1997-imi oktoberip naanissaata
tungaanut, tassa ukioq manna.
Atorfillit pisortaqarfinnit
assigiinngitsuneersut nassuiaammi ilanngunneqartumi nalunaarpaat pisortat
suliassaataat, isumalluutaat - inissisimaneratalu allanngortinneqarnissaanut
atatillugu periarfissat killiliissutillu, takorloorinerit pingasut
kinguliiniittut tunngavigalugit:
Siullermik a)
Kangerlussuaq kommunitut namminersortutut
aappassaannik b) Kangerlussuaq nunaqarfittut inissisimalissasoq
pingajussaannik c) Kangerlussuaq kommunit aggornerisa
avataaniiginnassasoq.
Tassa misissuinermi suleqatigiissitap
suliassarisimanngilaa siunissami inissisimanissaanut kaammattuutinik
saqqummiussinissaq, inerniliunneqarporli maannakkut kommunit aggornerisa
avataanni inissisimanerata kommunitut nunaqarfittulluunniit inissinneqarluni
allanngortinneqarnissaa piffissami sivisuumi ingerlasariaqartoq, kiisalu
kommunit aamma Namminersornerullutik Oqartussat akornanni nammagassat
suliassallu agguataarneqarnerat pillugu isumaqatigiissutaa-eersunut
attuissasoq.
Suliassami tassani suleqatigiissitap
tikkuarpaa ullumikkut inatsisit atuuttut periarfissaqartitsisut
oqartussaaqataanerup
annertusineqarnissaanut Nunaqqatigiit Siunnersuisoqatigiivi,
Borgerrċdit,, taamak taaneqartartut annertunerumik oqartussaaffilernerisigut,
immaqa misiligutitut aaqqissuussinertigut, taamaalilluni siunissami
ungasinnerusumi Kangerlussuaq Kalaallit Nunaanni kommunitigut aqutsinermut
ilanngukkiartuaarneqaqqullugu.
Naalakkersuisut sinnerlugit matumuuna
Inatsisartunut inassutigissavara piffissami 1997-imiit ukioq 2001
pingaarnerusutigut iliuusissanut pilersaarutit makku aallartinneqassasut:
Aallaqqaammut Kangerlussuaq kommunit
aggornerisa avataanniiginnassasoq, aallaqqaammut kommuninut aamma nunaqqatigiit
siunnersuisoqatigiivinut ukioq 2001 qinersinissap tungaanut.
Aappassaannik piffissaq ukioq 2001
tungaanut misiliiffittut atorneqassasoq, tamatumani nunaq-qatigiit
siunnersuisoqatigiivi suliassani innuttaasunut tunngasuni annerusumik oqartussaaffilerneqarlutillu
akisussaaffilerneqassallutik aammalu suliassaqarfinnut ataasiakkaanut inatsisit
isumalluutinillu atuineq naleqqussarneqassallutik.
Pingajussaannik Kangerlussuaq nunap iluani
pissutsinut allaffiup "kommuninut mikisunut" aaqqissuussineranut
ilanngunneqassasoq, tassani nunaqqatigiinnut ikittunut isumagisassanik
naammassinnittarneq iluarsartuussivigineqarmata.
Sisamassaannik misiligutitut
aaqqissuussinerit naliliivigalugit nalunaarusiaq kingusinnerpaamik ukioq 2000
Inatsisartut ukiakkut ataatsimiinneranni saqqummiunneqassasoq, taassuma
imarissallugit ukioq 2001-imi qinersinerup kingornatigut Kangerlussuup
inissisimanissaata allanngortinneqarsinnaaneranut siunnersuutit.
Tallimassaannik akileraartarnermut
tunngasut ukioq 2001 tungaanut allannguuteqaratik inger-lassasut, kommunitulli
inissinneqarsinnaaneranut isumaliutersuutinut ilaatinneqassallutik.
Arfinilissaannik Akitsuusiisarnermut
tunngasut eqqarsaatigalugit akitsuusiiffiunnginnerata atorunnaarsinneqarnissaata
kingunerisassai pillugit misissuinerit aallartinneqassasut.
Taamatut oqaaseqarlunga matuuna nassuiaat
Inatsisartunut oqaluuserisassanngortippara.
Ruth Heilmann, Siumup oqaaseqartua:
Qujanaq. Kangerlussuup siunissami inissisimanissaa pillugu nassuiaammut
imatut Siumumin-ngaaniit oqaaseqaateqarusuppugut.
Amerikkarmiut Kangerlussuup sakkutooqarfittut atorunnaarmassuk 1992-imi
Kangerlussuaq annertunerusumik sakkutuujunngitsunik atorneqalerpoq.
Sakkutooqarfiujunnaarneranut atatillugu Inatsisartut aalajangerput Kangerlussuaq
kommunit aggornerisa avataaniiginnarassassasoq aallaqqaammut 1997-imi oktoberip
naanissaata tungaanut.
Ukiuni tallimani Kangerlussuup ingerlanneqarsimanera annertunerusumik
Namminersornerullutik Oqartussanut attaveqartumik ingerlanneqarsimavoq aamma
allaffissornikkut aqunneqarnera ilanngullugu. Ukiuni taakkunani Kangerlussuup
ingerlanneqarnera sakkutooqarfiugallarneraniit allaanerusumik ammanerusumillu
ingerlanneqaleriartorsimavoq, ilaqutariit arlalissuit suliffigilersimavaat,
atuarfeqarnikkut meeqqeriveqarnikkullu annertusiartuaartumik
meerartaqarfiulluni maannakkut ingerlanera maluginiagassat pingaarutillit
ilaattut oqaatigisariaqarluni.
Kangerlussuup aqunneqarnera borgerrċdeqarnikkut tapertaqarfiusumik ingerlanneqarpoq oqaatigineqarsinnaavortaaq
takornariartitsinikkut annertuumik ukiuni kingullerni Kangerlussuarmi
aaqqissuussisoqaqqilernera ineriartortinneqarsimammat. Kiisalu
ataatsimeersuartarfiusumik neqerooruteqartarnerit annertusiartuaartinneqarmata
aamma akunnittarfeqarnikkut siuarsaavi-gineqartumik.
Kangerlussuaq Maniitsup Sisimiullu Kommuuniinit susassaqarfigineqarnera
ingerlanneqartuarsimavoq. Soorlu aamma qangarsuaaniilli piniariartutut ukiup
annersaa orninneqartuartarsimalluni, pingaartumik aamma Kangaamiormiunit eqalunniarfittut
aavariartarfittullu ukiup annertunersaa najorneqartarluni. Naatsumik
oqaatigalugu Kangerlussuaq peqqumaasivissuartut inuuniutissanillu
isumalluutivissuartut isigiuarneqarsimavoq suli ullumimut taamatut
isigineqarluni.
Aamma 1960-p kingorna umimmaliisoqarnerata kingornagut ullumikkut
piniagassaalernerannik tunngaveqartumik suli piniartunit annerusumik
isumalluuteqarfiulluni aamma ukiuunerani umimmanniartarneq eqqarsaatigalugu.
Kangerlussuaq nunarsuugami alianaatsorsuaq piniagassarpassuaqartorlu
tupinnanngitsumik soqutigineqarnera annertoorujussuuvoq taamaattuassallunilumi.
Pingaartumik aamma mittarfeqarfittut atorneqarnera inissisimaneralu
pitsaalluinnartuummat oqaatigineqartarlunilu allaat nunarsuarmi mittarfeqarfiit
naatsorsuutigiuaannagassanut ilaalluni, tassami silarlujuitsuunera pillugu
mittarfittut akunnaatsorujussuartut pingaaruteqartumillu inissisimasutut
nalilerneqartar-luni.
Kangerlussuaq pillugu nalunaarusiamik maannakkut pissutsit ingerlasut
eqqartorneqarput. Suleqatigiissitaliallu nalilersuinera ersarissoq aamma
eqqartorneqarpoq. Kangerlussuaq siunissami nammineq Kommuuninngussanersoq
nunaqarfittut ingerlatinneqassanersoq imaluunniit ullumitut ingerlassanersoq
nalilersuiffigineqarsimavoq.
Ataatsimiititaliap inassuteqaataa Siumumiit taperserusupparput. Siumumi
isumaqarpugut maanna aaliangerniassalluni piaarpallaartoq.
Suleqatigiissitaliallu innersuussutaa ukioq 2001- imi isummerfiginissaata
pinissaa isumaqatigilluinnaripput Siumumi erseqqissaatigissavarput. Siumumi
isumaqaratta aamma taamanikkut mittarfeqarnitsigut ingerlanerput
misilittagaqarfigilersimassagipput, taamalu ersarinnerusumik isummernissamut
tunngavissaqarnerulersimassal-luta.
Siumumi aamma kissaatiginiarparput maannamut annertunerusumik Kommuunit
saniliiniittut Maniitsormiut Sisimiormiullu suleqatigiissitami
peqataalernissaat pisariaqarluinnartoq, tassami saqitsaannertaqanngitsumik
siunnerfeqartumilli aaliangiinissamut taakkua susassaqartut oqaloqataanissaat
Siumumiit pisariaqarluinnartutut isumaqarfigigatsigu.
Imaannaanngitsumik killeqarfinnut tunngasut nunallu ilaani
eqqissisimatitaasunut tunngasut atorneqarnerittaaq soorlu Arnangarnup Qoorua
allanillu Kangerlussuup nunamik sanilerisamik Kommuunianiittunik atuinera
oqalliseqqinnissami tikinneqartarnissaa sillimaffigisariaqartuupput
mianernartutut isigisariaqartut. Taamaattumik peqataatinneqarnissaat
pingaartuuvoq, soorlu aamma Qeqqani Kommuunit ataatsimiittarnerini
anguneqarsimasoq - tamatigut Borgerrċdip ataatsimiinnerni peqataasarnissaa. Tamannalu periarfissaq nuannersumik
atorluarneqalereernikuummat Siumumiit iluatsillugu maani oqaatigerusutatsinnut
ilaatipparput.
Siumumit nalunaarusiaq iluarisimaarparput aammalu nuannaarutigaluguttaaq Kangerlussuarmi
najugaqartut oqartussaaqataanerat pingaartillugu isumasiuinerit aamma
ingerlanneqarsimasut nalunaarusiami takussutissaqartinneqarmata.
Kangerlussuarmi sulisut annertuumik piumasaqarfigineqartuupput allaat
oqaatigisariaqarluni ilaanni inummut sakkortuallaarsinnaasumik
piumasaqarfiusuulluni, pingaartumik aamma ilaquttat qimallugit
suliartorsimasuni. Siumumi isumaqarpugut Kangerlussuarmi ilaqutariittut atukkat
pitsaanerulersittariaqartut aamma inunnik isumaginnittoqarnikkut
inissaqartitaanikkullu.
Atukkat pitsaanerulersinneqartariaqarput.
Kangerlussuarmiut aamma akileraartartuupput, taa-maattumik atugarisamikkut
pitsaanerulersitserusunnerat Siumup tungaaninngaanniit isumaqatigilliunnarlugillu
tapersersortariaqartutut isumaqarfigaavut.
Oqaatigerusupparputtaaq, Kangerlussuaq
ukiuni kingullerni inuusuttunut ilinniagaqartunut iluaqutaasumik sungiusaammik
suliffiulluartarsimammat tamanna Siumup tungaaniit nuannaa-rutigeqaarput.
Tassuunakkut takusinnaagatsigu
inuiaqatigiinnut pingaartumillu inuusuttut siunissaannik iluaqutaasumik
suleqataasoqartoq, taamatut ingerlataqarnerannik iluatsittumik
ingerlanissaannik kissaallugittaaq Kangerlussuarmi sulisut qutsavigissallugit
pissutissaqarluarsorivugut Kanger-lussuakkoortarnitsinnullu kiffartuunneqartarnivut
pillugit qutsatissaqarfigilluaratsigittaaq.
Maannakkut naalakkersuisutigoortumik
borgerrċdi kommuunillu pineqartut akornanni annertunerusumik
oqaloqatigiittoqartalernissaa Siumumit pingaaqisutut isumaqarfigaagut.
Naalakkersuisunullu piumasaqaatigalugu.
Taamatut oqarluta, Siumup tungaaniit
nalunaarusiaq tusaatissatut tiguarput, misissuinerullu ingerlaqqinnissaa
innersuussutigineqartoq aamma akuersaarlutigu.
Anders Nilsson, Atassutip oqaaseqartua:
Kangerlussuaq pillugu nassuiaat
saqqummiunneqartoq eqqumiiginarpoq. Nassuiaammi Kangerlussuup siunissami qanoq
inissisimanissaa sammineqarpoq, siunissamili Kangerlussuup periarfissai
oqaatsimik ataatsimilluunniit sammineqaratik.
Kangerlussuaq siornatigut amerikamiut sakkutooqarfigaat.
Ullumikkut kinaluunniit inuinnarnut mittarfiliassamik Kalaallit Nunannut
isaaffiusumik Kangerlussuup qinnguarnisut taama inuilaajutigisumi
inissisimasumik sanatitsinavianngilaq.
Ukiualunnguit matuma siorna tikillugu
Kangerlussuaq Akisermaanik@
inoqarpoq. Imaaliallaannartumik ilaquttat tikinneqarsinnaanatik.
Tamakkuuppalli uagut pisariaqartitavut?
Atagu ukiut qulit siunissamut
isigeriartigik.
Ukiut qulit qaangiuppata
paasereersimassavarput Qeqertarsuup Tunuani takornariartitsisarneq aatsaat
iluamik aallartissinnaassasoq toqqaannartumik timmisartukkut
tikinneqarsinnaalerner-migut. Qeqertarsuup Tunua atlantiku qulaallugu
timmisartunut mittarfeqalereerpoq takornariaqarnerlu ingerlalluarluni.
Ukiut qulit qaangiuppata aammattaaq
paasereersimassavarput innuttaasut 20 procentii aammalu Kalaallit Nunaanni
akilersinnaasumik inuussutissarsiorfiit amerlanersaat Nuummiittut aam-mattaaq
atlantiku qulaallugu timmisartunut mittarfeqartariaqartut.
Taamanissamut Kalaallit Nunaat pingasunik Aisaaffeqalereersimassaaq@:
- Narsarsuarmi, Kujataani
- Nuummi, Kalaallit Nunaata Qeqqani
- Aasianni, Qeqertarsuup Tunuani
Kangerlussuarlu angallannermi
eqiteriffiujunnaarsimassaaq. Immaqa suli takornariaqartaannarsinnaavoq,
kisianni illoqarfittut ataavartinnissaa tunngavissaqarnani.
Ineriartornerup taamaassinnaanera
siunnerfigisariaqarparput.
Taamaattumik Kangerlussuup siunissaa
pillugu naalakkersuisut suliamik pilersaarutaasa malinnissaat
silatusaarnerussaaq, taamalu Kangerlussuaq kommuunit aggornerisa avataanni
inissisimajuaannartillugu.
Pingaartutut erseqqissartariaqarpoq
taamatut isummerneq Kangerlussuarmi innuttaasut sinniisaannit
tapersersorneqarmat.
Taava inissianik, atuarfinnik,
napparsimavinnik meeqqerivinnik il.il. Kangerlussuaq pisariaaruppa?
Naagga, soorunami Kangerlussuarmi
innuttaasut nunaqarfimmi/illoqarfimmi pisariaqartut taamaaqataannik
peqatariaqarpoq. Nunatsinni nunaqarfinni illoqarfinni allanisulli. Kangerlussuup
mittarfeqarfittut annerpaatut, Nuummi Aasiannilu timmisartunut atlantiku
qulaallugu timmisartunut mittarfeqalernissaasa tungaanut, piffissami
ikaarsaariarfiusumi ingerlanneqarnerani ilaqutariinnut pisariaqartinneqartunut
inissialiortoqarnissaa pisariaqarpoq.
Aappaatigut Kangerlussuarmi timmisartunut
mittarfiliornermut aningaasaliissanngilagut ukiut qulit aggersut akimorlugit.
Taamaattumik 1998-imut aningaasanut inatsisissamut siunnersuummi piusumi
timmisartuussinermi pissutsinut pitsanngorsaatissanut 50,3 mio koruuninik
qinnuteqaat itigartittariaqarparput. Aningaasat 50 mio koruunit ilaat taakkua
pitsaaneruvoq inissiassanut, atuarfinnut meeqqerivinnullu Kangerlussuarmi
ilaqutariinnit pisariaqartinneqartunut atorneqa-runik.
Kiisalu akitsuuteqartitsinnginnermik
atorunnaarsitsinerup kingunerisassai pillugit misissuilersitsinissamik
naalakkersuisut pilersaarutaat Atassutip immikkut tapersersorpai. Tamanna
Kangerlussuarmi nalinginnaasumik naligiisitsiartornerup ilagaa. Tamanna
akiitsunik landskarsimut nakkartussanik pissaqarfiulissaaq, aammalumi
ilanngaaserinerup pisariillisinnera sipaarutissarpassuaqarfiussalluni.
Massakkutut ilanngaaserinermi suliat
illoqarfinni tamani Danmark-imit Kangerlussuaq aqqusaarlugu Anunniffiusuni@ pisarpoq. Ilanngaaserinerup tamarmiusup
Kangerlussuarmi pilersinneqarnissaa tamanit pisariinnerpaavoq.
Naggataatigut piffissaq iluatsillugu
innuttaasut sinniisaat taakkua marluk sinnerlugit anersaaruluut
oqaatigissavara. Innuttaasut sinniisaannit marlunnit assigiimmik
oqaatigineqarpoq, saaffiginnissutaasartut aalajangersaasarnerillu inuinnartut
atorfilinnut taakkununnga tunngasut, amerlanertigut Namminersormerullutik
Oqartussani pisortaqarfiit assigiinngitsut aammalu Pituffimmi Kangerlussuarmilu
sulisitsisut angisuut akornanni matoqqasumik kaajallaasitatut
ingerlatinneqartartut.
Atassut isumaqarpoq pissutissaqartoq
erseqqissassallugu tassa apeqqutit tamarmik Kangerlussuarmi innuttaasunut
aammalu Pituffimmi inuinnarnut atorfeqartunut tunngasut, taakkunani innuttaasut
sinniisaannut isumaqatigiinniutaasariaqartut Mittarfeqarfinnut, Greenland
Contractorsinut, Grĝnlandsflymut sulisitsisunulluunniit allanut pinnatik.
Taamatut oqaaseqarluta Kangerlussuaq
pillugu suliassanut pilersaarut saqqummiunneqartoq Atassummit akuersaarparput.
Mannasse Berthelsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:
Inuit Ataqatigiinniit Kangerlussuup
siunissami inissisimanissaa pillugu nassuiaat pissanngatigisimavarput. Siunissami
Kangerlussuaq qanoq atorneqarniarnersoq qanorlu inissisimassanersoq pillugu
tikkuussisinnaasunik allassimasoqassanersoq pissanngatigisimavarput.
Nassuiaammili sunnguamilluunnit eqqaaneqanngilaq Kangerlussuaq siunissami qanoq
atorniarneqarnersoq, tamatumalu kinguneranik qanoq inissisimassanersoq
nassuiarneqarsimanani.
Imarpik qulaallugu timmisartorsuarnik
siunissami atorneqaannassanersoq nalunarpoq. Nummi mittarfiup aamma imarpik
qulaallugu timmisartorsuarnut mittarfittut atorneqalernissaanik Naalakkersuisut
suliniuteqalerput. Tamatumalu kingunerisaanik Kangerlussuaq qanoq inissisimassanersoq
nalunarluni. Soorlu siusinnerusukkut Inatsisartuni aalajangiunneqareersoq
siunissami Kangerlussuaq timmisartukkut assartuinermi qitiusutut
atorneqassasoq.
Naatsumik oqaatigalugu naluarput
naalakkersuisoqatigiinniit siunissami Kangerlussuaq qanoq atorniarneqarnersoq.
Aningaasanut inatsimmi 60 mio. koruunit
sanaartugassanut immikkoortinneqarsimapput, ukiunilu pingasuni tulliuttuni
Kangerlussuarmi ilaasut tikittarfiata imaluunniit aallartarfiata illutassaa 52
mio koruuninik naleqarluni. Tamannali qularnarpoq, Nuummi
mittarfiliortoqas-sappat Kangerlussuarmi aningaasaliissutigineqartut
taamanikkussamut suli aningaasanut inatsimmiissanersut.
Taamaattumik Inuit Ataqatigiinniit
eqqumiiginngitsuunngilarput nassuiaammik taamaak ittumik saqqummiussisoqarnera Kangerlussuup
siunissami qanoq atorneqarnissaa nalullugu. Massak- kut malaatiinnarlugu siunnersuutigisinnaanngilarput kommuunitut
inissinneqassanersoq. Siunissami Kangerlussuup qanoq atorneqarnissaa
nalugaluarutsiguluunniit 2001-imut utaqqeqqaarata Kangerlussuup massakkut
inissisimanera pitsanngorsarneqarnissaa aallartisarneqarnissaalu Inuit
ataqatigiinniit kaammattuutigissavarput.
Amerikamiut Kangerlussuaq qimammassuk
nunatsinnut uterpoq. Ukiunilu kingullerni naleqqussaaneq Kangerlussuarmi
suliffeqarfiit mittarfeqarfimmit ingerlanneqarsimapput. Tamannali
ingerlatiinnarneqartariaqarpoq, soorlu qinikkat naliginnaasumik innuttaasunut atugassaritinneqartunut
oqartussaalernerulersillugit.
Maannakkut paasinarmat mittarfeqarfiit
suliffeqarfittut soqutigisani aallaavigaluginerullugit inuiaqatigiinnguanut
ingerlatsisimasoq oqartussaaffigalugit inuussutissarsiutinik kikkut aallartitsissanersut
kikkut inissaqartinneqassanersut allarpassuartigullu.
Inuussutissarsiutitigut
ineriartortitsinikkut, inissaqarniarnikkut, inunnik isumaginninnikkut,
atuarfeqarnikkut sunngiffimmilu sammisassaqartitsiniarnikkut allatigullumi
borgerrċdimit pissutsinut naleqqussaanerup ingerlateqqinnissaa
pissusissamisoortutut isigaarput, soorlu aamma borgerrċdip
nakittorsaqqinneratigut.
(Naatsumik oqaatigalugu suliffissuarmiit
mittarfeqarfinnut oqartussaaffiit assigiinngitsut tiguneqarnerisigut,
taamaalilluni nunaqarfinni aqutsinermut qanillattorneqassammata.) Siunertallu
pingaarnerpaartaraa, inuiaqatigiit sulisoqarnikkullu pisinnaatitaaffiit
ullummikkorniit najoqqutarineqarnerulissammata. Taamaattumik Naalakkersuisut
qinnuigissavavut piaarnerpaamik Kangerlussuami borgerrċdip
oqartussaaffeqarnerulenissaannut anguniarlugu inatsisitigut
tun-ngavissaalatsissappata inatsisinut allannguutissanut nunaqarfittut
aqutsinermut ikaarsariarnissamut aqqutissiuussisussanik
saqqummiusseqqullugit,
Imarpik qulaallugu Kangerlussuaq
qitiusumik angallaffiunngikkaluaruniluuniit Inuit Ataqatigiinniit
qularutiginngilarput inuussutissarsiuutitigut ineriartortitsinnaaneq
periarfissaqarluartoq soorlu takornariartitsinikkut.
Tamannalu pisariaqarpoq kommuuni
ineriartortitsinissamut soqutiginnittoq periarfississallugu,
piareersaateqarnissaanik kiammi soqutigissavaa? Kangerlussuaq matuneqareersoq
kommuuninut tunniunneqarniarpa? Inuit Ataqatigiinniit nukinginnartutut
isigaarput Nuummi mittarfissualior-toqarsinnaaneranik isummertoqannginnerani
paasereersimaneqassasoq Kangerlussuup sumut atorneqarnissaa.
Inuit Ataqatigiinniit
kaammattuutigissavarput, Kangerlussuarmi borgerrċdip oqartussaaffeqalernissaanut
suliniutit aallartereeqqullugit ukiunilu tullerni Kangerlussuup sumut
atorneqarnissaa aalajangiiffigineqassasoq. Maannakkut Kangerlussuarmi
innuttaasut nalornisinneqarput siunissartik qanoq ittuussanersoq.
Takorlooruminaatsipparput Kangerlussuaq
siunissami qanittumi illoqarfittut inissisimalernissaa, taamaattumik nunaqarfittut
inissisimalernissaanut kommuunimut sorlermut inissinneqarnissaa- ta
paasiniapallannissaa kaammattuutigissavarput.
Bjarne Kreutzmann, Akulliit partiiat:
Maluginiarparput Kangerlussuup siunissami
inissinneqarnissaa pillugu nassuiaat Kangerlussuup kommuunit
agguataarneqarnerisa avataaniittutut maanna inissisimanerata
allanngortinneqarnissaanik aalajangiinissamut tunngavissaasinnaanngitsoq,
tamatumunnga immaqa patsisaavoq suliassiissutigineqartut naammassineqarnerata
ammavallaarnera.
Taamaattoq maluginiarparput
Kangerlussuarmi borgerrċdip nammineq inassutigisimagaa Kangerlussuup
inissisimanera allanngortinnagu oqartussaaffiit Namminersornerusuniit
borger-rċdimut nuutsikkiaartuaarneqassasut. Taamaattumik nassuiaat
tusaatissatut tiguarput, imatulli oqaaseqarfigalugu:
Siullermik ajunaarnersuaqarsinnaanera
eqqarsaatigalugu Kangerlussuarmi nakorsamik aamma piareersimasoqannginnera
misissuiffigineqaqqissaartariaqarpoq sapinngisamik piaarnerpaa- mik aaqqiivigineqarnissaa siunertaralugu.
Aappassaannik innuttaasut suliffeqarfiillu
pisortat ingerlatsinerat pillugu naammagittaalliuute-qarniartut
periarfissinneqartariaqarput pisortanut qulliunerusunut
naammagittaalliuumminnik ingerlatitseqqinnissaminnut.
Pingajussaannik suliap ingerlateqqinnerani
naliliiffigineqartariaqarpoq Nuummi atlantikoq qulaallugu timmisartorsuarnut
mittarfiliortoqassagaluarpat tamanna Kangerlussuup siunissaa- nut qanoq sunniuteqassanersoq.
Sisamassaannik suliap ingerlatinneqarnerani
sanilliussisoqartariaqarpoq, Narsarsuup ullutsinni Narsap kommuuniani
nunaqarfittut inissisimaneranut. Kiisalu tallimassaannik Kangerlussuup
inissisimanerata ukioq 2001 nallertinnagu allanngortinneqarnissaa
siunertaralugu aalajangiinissami tunngaviusussamut atatillugu paasissutissanik
suliarilluakkanik tunineqartariaqarpugut.
Taamaalilluta Inatsisartuni
taamanikkussamut piviusorpalaartumik nalilersiusinnaaniassagatta.
Namminersornerusunut kommuuninut innuttaasunullu sunniutissai nassuiaammi
amigaatigiga-tsigit.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:
Naluneqanngitsutuut kommunalbestyrelsit
nunaqarfimmi aqutsisut ilaalu ilanngullugit Inatsi-sartut inatsisaat normu 20,
novemberip pingajuanni 1994-imeersoq tunngavigalugu kommunalbestyrelsit
nunaqarfinnilu aqutsisut pisussaaffinnik akisussaaffinnillu annerusumik
tigusiartuaarnissaminnut periarfissinneqarput.
Taamaattumik Kangerlussuup aamma
assigiinngitsutigut nammineerluni periarfissanik peqareersoq siunissami kommuunitut
nammineerluni aqutsinermi inatsimmut kommuunillu immik-koortutut
aggorneqarnerannut inatsimmut kiisalu Inatsisartut inatsisaannut normu 10,
oktoberip 31-anni 1996-imeersumut ilanngukkiartuaarnissaat
avaqqunneqarsinnaassanngilaq.
Tamannali aamma pisariaqarpoq inunnik
nalunaarsuisarneq tamakkiisumik atortinneqassappat, tassami ullummikkut inuit
qasserpiaat Kangerlussuarmi najugaqavinnersut uppernarsassallugu
ajornakusoormat, naak nunaqqatigiit sinniisuisa nalunaarutigisimagaluaraat
Kangerlussuarmi inuit 500-t najugaqartut.
Taamaattoq nassuiaammi erserpoq,
Kangerlussuarmi najugartut ilaat inunnik nalunaarsuiffim-mut allatsinneq
ajortut. Imatummi nassuiaammi allassimasoqarpoq: AAkuttunngitsunik
kommuunini qimatami adresserisaq tigummiinnarneqartarpoq inigisaq
tigummiinnarumallugu@ taamaat-tumik ilaatigut siuliani
taaneqartut pissutigalugit Kattusseqatigiinniit Naalakkersuisut inassuti-gisaat
isumaqatigaakka Kangerlussuaq piffissami 1997-imiit ukioq 2001-imut kommuunit
aggornerisa avataaniiginnarallassasoq.
Piffissallu pineqartup iluani
nunaqqatigiit siunnersuisoqatigiivi suliassanik innuttaasunut tunngasunik
annerusunik oqartussaaffilernerisigut akisussaafilernerisigullu kommuunitut
nammineerluni ingerlasinnaanera piareersarneqassalluni.
Suliaq soqutiginarpoq pissanganarlunilu.
Taamaattumik Kattusseqatigiinniit isumaqarpunga taamatut aaqqissuussinissap
nalunaarusiornissaa pingaaruteqarluinnartoq aammalu akitsuusiisarnermut
tunngasut misissuifigineqarnissaat pisariaqarluni.
Nalunaarusiamittaaq ilaatigut
oqaatigineqarpoq Kangerlussuaq ukioq 2000 tikitsinnagu
ami-gartoorutaanngitsumik ingerlanneqarsinnaasoq. Taamaattumik piffissap iluani
piareersaatit misissugassallu ingerlanneqarnissaat pingaaruteqarput.
Taamatut oqaaseqarlunga nassuiaat tusaatissatut
tiguara.
Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat:
Qujavunga maani oqaaserineqartut pillugit
partiit sinniisuinit Kangerlussuup siunissaa pillugu nassuiaammut
oqaatigineqarmata. Aammalu ataatsimut malugisinnaavara borgerrċdit qinigaallutik
Kangerlussuarmi oqartussaasut erseqqinnerusumik oqartussaaffiisa
nalorninaatsumik ilusilernissaat, taakkununnga inunnut sulisunut.
Avatangiisiinut, mittarfeqarfinnut, Greenland Contractorsinut,
Grĝnlandsfly-mut ilaallu ilanngullugit.
Inuit Ataqatigiinni ilaasortamut, Mannasse
Berthelsen-imut oqaatigissavara nalunaarusiaq taanna allassimaniaraluarpoq
Kangerlussuup siunissami inissisimanissaa pillugu nassuiaammik. Kangerlussuup
siunissaanut tunngatillugu naliliinerit annertungaatsiartut
oqallisigineqarsinnaasut taakkartorneqarsimammata aamma innersussutigissavara
maluginiaqqullugu.
Siumup oqaaseqartuaniit taaneqartut
tunngavigalugit oqaatigilaassavara, soorlu nalunaarusia- mi partiillu allat oqaaseqartuinut oqaatigineqarpoq
inuit 500-t missaat Kangerlussuarmiimmata. Kisianni nalunaarusiaq taanna
augustimi saqqummersoq ima suliarilluagaatigaaq allaat oqaati-gineqarluni
anaanat naatsorsuutigigaat piffissami aggersumi tallimat arfinillit aamma
qitornartaarumaartut.
Tassami imaappoq: Ineriartornerat
misissoqqissaarneqarpoq malittareqqissaarneqarluni. Taamaattumillu
meeqqerivinnut allanilu isumagineqarnermut tunngasut tamarmik
(naatsorsuusior-neqarsimallutik).
Inuit 500-t taakku sullivianni ilaatigut
aamma ilinniarfittut inissiisarnerit Siumup oqaaseqartu- ata taasai
ilumoorput, STI-imi ilinniartut
praktikkerfeqartillugit sulisut 20-t tikillugit amerlassusillit
periarissaqartinneqarput. Tamakkunatigut aamma inuiaqatigiinnguit taakkua 500-t
missaat Kommuunit aggornerisa (avataanikkarluarlutik) ikiuupput.
Qularutiginngilaralu oqartussaasut annertunerusumik oqaloqatiginerisigut
piginnaanilernerisigullu periarfissaq aamma atorluarniarneqartariaqarpoq.
Atassutip oqaaseqartartuata, Anders
Nielsson-p oqaatigisaa, borgerċdit tungaaninngaanniit imaaginnanngitsoq
Kangerlussuarmi kisianni aamma Pituffimmi saaffiginnissutit maanga ingerlasut
kaaviiaartutut pissuseqartarnerat taanna naammagittaalliut aamma
misissortissavar-put. Aammalu nalunaarfigeqatigiittarnermi periusissat
nalorninaatsut taakkua tungaanniit uagul-lu tungitsinniit malinneqartussat
aamma alaatsinaanniarneqassapput.
Finanslov-mut 1998-imut 50,3 mio
koruuninik ikkussisoqarsimaneratigut -
timmisartut inissii-vigisartagaasa tungaatigut pitsanngorsaaniarnerit -
malugisinnaavara Atassutip tungaaninngaaniit qissimillattaarneqartut
aammalu oqaaseqarfiginissaat tusarumaarsimagatsigit maannakkut annertunerusumik
oqaaseqarfigissanngilakka.
Inuit Ataqatigiinninngaanniit
oqaaserineqartut aamma akissutigisannut tunngassuteqarput. Ilumoorpoq
maannakkut Kangerlussuarmi innuttaasut siunissartik qanoq ittuussanersoq
nalor-nissutigissagaat. Kisianni taamaakkaluartorluunniit oqaatigisariaqarpoq,
tamatumani nalorni-sinnaaneq tupinnanngimmat. Nuummi mittarfiit atulernerisigut
mittarfeqarfik taakaniittup siunissaata qanoq ittuunissaa
attorneqanngitsoorsinnaanngimmat. Tamannalumi sillimaffigalugu nalunaarusiaq
imaattoq maannakkut saqqummiunneqarsimasoq tamatumani ikiuutissaaq pissutsit
qanoq inneranik nassuiaassiniarnermut.
Siumup oqaluttuata allallu
oqaaseqarnerminni taasaat Kangerlussuup eqqaani nunat alianaatsorsuupput
aammalu takornarianut orninneqartarnerat annertoqaluni, qularnanngilarlu
Kangerlussuaq qanorluunniit isummerfigineqaraluarpat, siunissami
takornariartitsinikkut inissisimanissaa qularutigineqarsinnaassanngilaq
ammaffigineqarnissaalu.
Soorunami aamma oqartoqarsinnaavoq inuit
500-t nunaqarfittut angisuutut isigalugit taamaalilluni inissinneqarsinnaasut,
periarfissarlu tamanna nalunaarusiami eqqartorneqarsimavoq. Taamaattoqassappallu
isumaqatigiinniarnissat paaseqatigiiffiusussat tassaasariaqarput Maniitsup kommuunianut
Sisimiulluunniit kommuunianut atassanersoq tamatumanilu piffissaq nallerpat
isummerfiginiarneqarumaarpoq.
Kisianni maannakkut tamanna nunaqarfittut
inissisimanissaa pinngikkaluarlugu ullumikkutut nangiinnarallarnissaa
eqqarsaatigineqarpoq.
Atassutip ilaatigut tikkugaa,
pissutsilluuniit ullumikkut taamaakkarluarpata oqaaseqarfigilaassavakka.
Atassutip taasaa ullumikkut akileraaruteqanngitsumik ingerlassinermi
nangitsiinnarfiunissaanik apeqqut taanna misissorneqaqqullugu, isumaqarpunga
taanna misissuiffiginissaa periarfissaqartillugu misissuiffigineqarsinnaasoq.
Akuulliit Partiiata oqaaserisai kingumut
ajunaarnersuaqarsinnaanera timmisartorfiugami aammalu timmisartorfioqaluni
ajunaarnersuarmik eqqorneqarsinnaanera sillimaffigiumallugu aamma tamanna
sillimaffiginiarneqarmat oqaatigissavara.
Sillimaniarnissamut suleqatigiissitat
arlaleriarlutik saqqummiussaqartarsimammata ilaatigut Grĝnlandsfly, politiit
Grĝnlandskommando-lu. Taamaalilluni inuit susassaqartut tassani suleqatigiillutik
qanoq iliuuserineqarsinnaasunik saqqummiussaqartarlutik. Kisianni
ilisimavarattaaq ilaatigut Grĝnlandsflyp tungaaninngaanniit aamma suli
oqaloqatigiinnerit nangeqqinneqarnissaannut Grĝnlandsflyp noqqaassutigigaa
politiit, Grĝnlandskommando-p -
naalagaaffiup ataani kiisalu oqartussat allat attorneqartut
akornanni.
Akulliit Partiiannit oqaatigineqartoq
ilumoorpoq, tassuunakkut alaatsinaatassat aamma ilaammata.
Taama oqarlunga nassuiaat Inatsisartuni
ilassilluarneqarmat qujassutigaara.
Marianne Jensen, Peqqinnissamut, Ilisimatusarnermut
Avatangiisinullu Naalakkersuisoq:
Naalakkersuisut Siulittaasuata akissutaanut
ilassuteqalaarusuppunga. Malunnarpoq oqaaserineqartunit pingaartinneqartoq
Kangerlussuarmi najugaqartut kiisalu borgerrċdit tusaaniarneqarnerunissaat.
Akulliit Partiianniit oqaatigineqarpoq Kangerlussuarmi nakorsaqarsinnaaneq
piaarnerpaamik misissorneqassasoq.
Taakkununnga tunngatillugu oqaatigissavara
ukioq manna siusinnerusukkut borgerrċdip ataa-tsimeeqatiginerani
isumaqatigiissutigisimavarput susassaqartut assigiinngitsut suleqatigiillutik
misissuillutillu siunnersuusiussasut. Maannakkut suleqatigiissitaq
pilersinneqareerpoq, maannamullu tamarmik sinniisussaqalereerlutik.
Aqaguunngikkuni aqaguagu Kangerlussuarmi suleqatigissitaq ataatsimiittussaavoq
peqqinnissaqarfimmiit peqataaffigineqartumik.
Taamaattumik neriuppunga naatsorsuutigalugulu
piffissami qaninnerpaami inassutinik siun-nersuutinillu naalakkersuisunut
apuussaqartoqarumaartoq.
Hans Enoksen, Siumut:
!992-iminngaanniit Sisimiut kommuuniat ilisimatinneqarsimavoq 1997-imi Kangerlussuaq eqqartoqqissinnaagipput, nalunngilarpummi Sisimiut kommuunianiimmat Kangerlussuaq aamma soqutigaarput utertinneqarnissaa. Kisianni massakkut tusarparput aamma kingumut ukiut sisamat misissuisoqassasoq, suna misissorneqassagami?
Assersuutigiinnarlugu Narsap kommuunianut Narsarsuaq ajornartorsiutitaqanngilluinnartumik ilaavoq. Kulusuk ajornartorsiutitaqanngilluinnartumik Ammassalimmut ilaavoq. Sooq Kangerlussuaq Sisimiut kommuunianut ilaatinneqassanngila? Qangarsuaaniilli Sisimiut kommuunianiippoq, taamaammat kimmaassutigineqartariaqanngilarluunniit kommuunimut sorlermiissanersoq.
Nalunngilluinnarparput Sisiumiut kommuuniata iluaniittoq, taamaattumik akuersaaruminaatsittupilussuuara suna misissorniarneqarnersoq. Kommuunit iluarsaaqqinnissaanut ataatsimiititaliarsuaq siunniussaqarpoq kommuunit eqitertinneqassasut ilaatigut taamak oqaluttoqarluni, sooq taava aamma massakkut immikkut naalagaaffeeraliussaagut? taamatut eqqarsariarluta.
Misissuinissaq ajorinngilarput, kisianni neriorsorneqareersimasut qulaatiinnarlugit aamma misissueqqittoqarnissaanik aalajangerneq akuersaaruminaatsittupilussuuara. Taamaammat Naalakkersuisut Sisimiut kommuunianut oqaloqatiginnittariaqarput. Qularinngilaralu Sisimiut kommuunianut utertinneqassappat sorpassuartigut piareersimasoqartoq.
Neriuppunga oqaatsikka tusarnaarneqassasut, asulimi oqalunngilanga aamma qularinngivippara ilissi kommuuneqarfissi iluanni taamatut pisoqartuuppat ingasannerusumilluunniit maani nilliaqqajaqaasi, qujanaq.
Mannasse Berthelsen, Inuit Ataqatigiit:
Oqaaseqarnitsinni eqqaasavut akineqanngimmata nassuiaqqilaassavakka iluamik.
Siumup oqaluttuata nassuerutigaa, Kangerlussuarmi sulisut sakkortuallaarsinnaasumik suliffigineqarnerat, inuiaqatigiinnguit pisussaaffii nalinginnaasut Kangerlussuarmi tamakkiisumik atortinneqarnissaat suliffeqarnikkut nalinginnaasut pisinnaatitaaffiit atortinneqarnissaat eqqartuinitsinni oqartoqartarpoq.
Allaat inussiatulluunniit ulloq unnuarlu ilaatigut sulisinneqartarlutik, nakkutiginnittoqanngimmat. Borgerrċdi siunnersuisartuinnaavoq, naalakkersuisoqarfiit allaffeqarfittut ingerlapput, kommuuninut forvaltningitut Naalakkersuisut kommunalbestyrelsitut atorlutik. Tassani eqqarsaatigiinnarneqarsinnaavoq qanoq ungasitsigisoq naalakkersuisuninngaanniit Kangerlussuarmi innuttaasunut attaveqarneq iluarsisariaqartoq qanoq nukinginnartigisoq.
Assersuutigiinnarlugu Kangerlussuarmi sulisut asoortitaagaangamik imaluunniit asooraangamik mittarfeqarfimminngaannit oqarfigineqartarput ulloq una qaangiuppat inissiaminngaanniit anissaatit, tassa imaapoq Kangerlussuarminngaanniit anisitaavoq. Iluarsisassat nukinginnartuupput, tamakkulu aaqqinneqarsinnaapput borgerrċdi inuttut qinikkatut oqartussaaffiinnik anner-paamik tigusinerisigut.
Taassuma aamma saniatigut inuussutissarsiornikkut ineriartortitsineq aamma kiap massakkut ineriartortissallugu oqartussaaffigaa? Suliffiit aallartinneqartartut mittarfeqarfiit isumaqatigiissuteqaqqaarnatik aallartissinnaanngillat, tassa nunaqavissut sinerissaminngaanniit takornariartitsinermut tunngasunik aallartitsiniarnermi periarfissaqanngillat.
Maannakkullu takusagut ajuusaarnartut Kangerlussuarmi atuupput, takornarianut sullissisut kikkuuppat? Ajoraluartumik qallunaaginnaviupput naak kalaalerpassuit sinerissami sapinngitsut takornarianik sullissisinnaasut - taamaalillutillu nunaqavissunut iluaqutaasumik inuussutissarsiutinik ineriartortitsisoqarsinnaagaluarpoq.
Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:
Naalakkersuisut Siulittaasuata
oqaaseqarnera qutsavigeriarlugu naqqiissuteqalaassaanga.
Oqaaserisimasakka issuarlugit oqarmat
imatut paasineqarsinnaasorigakku Kangerlussuarmi mittarfimmi sillimaniarnermut
tunngasut oqaaseqarfigigikka.
Ajunaarnersuaqarsinnaanera
eqqarsaatigalugu Kangerlussuarmi nakorsamik
piareersimasoqan-nginnera misissuiffigeqqissaarneqartariaqarpoq,
sapinngisamik piaarnermik aqqiigivigineqarnissaa siunertaralugu.
Paatsuuisoqaqqunagu oqaaseqarfigaara. Kisianni Peqqinnissamut Naalakkersuisup
Marianne Jensen-ip
oqaaseqarfigereerpaa.
Mannasse Berthelsen-imut oqaasiinut
Kangerlussuarmi sulisunut tunngasuuteqartut taperserpakka. Ilisimareeratsigummi pissutsit qanoq
ittuusut. Taamaattumik uteqqilaarusuppara nassuiaam mut oqaaseqaatitsinni
immikkoortut aappaat tassa immaattoq innuttaasut suliffeqarfiillu pisortat
ingerlatsinerat pillugu naammagittaalliuuteqartarniartut
periarfissittariaqarput pisortanut qulliunerusunut naammagittaalliuumminnik
ingerlatseqqinnissaminnut.
Taanna isumaqarpunga
pingaaruteqartorjussuaq tassami
suliffiup sulinerullu ingerlalluarnissaannut pingaaruteqarluarmat, tassami
kikkulluunniit naammagittaalliuuteqarsinnaasut ingerlatitseqqinnissaminnut
periarfissinneqartariaqarput. Tassami inuit qinigaraat, aammalu inuit
qinigaattulli (...) tassani isumaginissaat periarfissaat
naleqqussartariaqarput.
Malugisinnaavara Kangerlussuup
siunissaa pillugu nassuiaat, Inuit Ataqatigiinnut, Mannasse
Berthelsen-imut......pissutsit qanoq ittuusut. Taamaattumik uteqqilaarusuppara
uani nassuiaammi oqaaseqaatitsinni immikkoortut aappaat, tassa imattoq;
innuttaasut, suliffeqarfiillu pisortat ingerlatsinerat pillugu
naammagittaalliuuteqartarniartut periarfissittariaqarput, pisortanut
qul-liunerusunut naammagittaalliuumminnik ingerlatseqqinnissaminnut. Taanna isumaqarpunga
pingaaruteqartorujussuaq, tassami aamma sulinerup, suliffiup sulinerullu
ingerlalluarnissaanut pingaaruteqarluarmat. Tassami kikkulluunniit
naammagittaalliuuteqartarsinnaasut periarfissinneqartariaqarput
ingerlatitseqqinnissinnaanissaminnut.
Karl Lyberth, Siumut:
Partiit avataasigut
oqaaseqarnianngikkaluarpunga, Siumut partiimiippunga. Partiit oqaaseqartuisa
avataasigut oqaaseqalaarniartunga, takissanngilaq.
Hans Enoksenimut
naqqiutigilaarniarlugu, imaanngikkaluarpoq killeqarfilerngusaanniartugut uani,
kisianni Hans Enoksen-i oqarpoq, Kangerlussuup Qinngua mittarfeqarfik Sisimiut
kommuneata iluaniittoq. Kisianni taanna eqqunnginnami.
Killeqarfik mittarfeqarfiup kangia-tungaani avannaa-tungaani naqinneq tatsit atuarlugit ingerlavoq, tassa tatsip Aajuitsup tasia aammalu Sanningasoq, taavalu aamma kimmut taanna naqinnerni tatsit mikinerumaat aqqusaarlugit killeqarfia ingerlavoq. Naatsumik oqaatigalugu sakkutooqarfiup killeqarfia kangimut avannamut killeqarfigalugu Sisimiut kommunea tassunga unippoq. Mittarfeqarfik Sisimiut kommuneata iluaniinngilaq. Eqqortussaq pillugu taamatut Hans Enoksen-i naqqilaarpara. Killeqarfilerngusaakkumaarpugut uatsilaaq.
Siverth K. Heilmann, Atassut:
Qanormi ilaannai kommuneqarfilerngusaatissappat? Isumaqarpunga Kangerlussuup siunissaa pillugu oqallinnermi massakkut nalilersuinerit partiillu assigiinngitsut oqaaserisai, ajunngitsumik tiguneqartut, aamma pilertortumik assigiinngitsut tigulertorneri ilaatigut kukkuluttuutigineqartartut tamatta ajortumik aamma nalaanneqartartugut ippigisarpagut.
Kangerlussuup kommuneqarfinngorsinnaanera nunaqarfittulluunniit tiguneqarsinnaaneranut apeqqutit ataasianngeqaluta kommunet sanileriit, pingaartumillu Sisimiut Maniitsullu tamak- kua qeqqani kommuunit suleqatigiinnit ataatsimut eqqartortarsimavagut. Kisianni aamma pisuussutit assigiinngitsut eqqartulaaratsigit, isumaqarpunga tamatta suleqatigiissagutta, assigiinngitsunullu isumaqatigiissuteqassagutta tamakkumiaasit tuttut umimmaallu, uagut killeqarfitta iluaniittut, mamartut pinngitsoorsinnaanngisagut, tamakkua isumaqatigiinniutigineqartariaqarput. Qangarsuali ajornartorsiutigisarparput.
Kangerlussuup Qiinguani aallaaveqartumik, Kangerlussuullu killeqarfiullu kommuunitta avataaniinnera pissutigalugu takornarissat maangaannaq angalaartarneri aaqqissuussaanngitsumik, piniartunullu takornarissanullu akornusersortuartarnerni ippigiuartarsimavagut. Tamakku sapinngisamik ajunnginnerpaamik aaqqinniarlugit oqaloqataaffigiuartarsimavagut. Kisianni taannaannarluunniit eqqaassagaanni ukiuunerani umimmanniartarneq suleqataaffigaarput Sisimiut kommuuuniallu. Aasaanerani umimmanniartarneq tuttunniartarnerlu ajunngitsumik suleqataaffigaarput, kisianni kisianneqaqaaq. Tassani nalunaarummi uparuagaqalaarusuppunga, pisortqarfiit assigiinngitsut Kangerlussuup siunissaanut nalunaarusiornerminni ingammik piniagassat pillugit. Tassani assersuutigiinnarsinnaavara, takornarissat piniartullu Maniitsormiut taaneqarlutik imminnut aporaassimaneri eqqunngitsut, tassani taaneqarsimapput, taanna iluarin-ngilluinnarpara. Sapinngisannguartik ajunnginnerpaarlu anguniarlugu Maniitsormiut umimmanniartarnermut aaqqissuussinermut ukiuuneraniillu aallartitsisuusimasut, aammalu pilliuteqarsimasut, taamatut pineqarnerat uanga tunginninngaaniit akuersaarsinnaanngilara. Taamaakkami suliassaq peqqissaartumik suliarineqartariaqarpoq. Siulliuniunnissaq kommuunimut uunga atalernissaanut nukingiunnagu peqqissaartumik suliariniartigu.
Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit:
Takornartaanngilaq ilaannikkut ajuusaarnartumik kommuunit akornanni pilerngunnerit, Inatsisartut oqaluttarfiat atorlugu oqallisigineqartarmata. Siumup oqaluttuata avataatigut oqaaseqartoq Hans Enoksen issualaassavara, arlaleriarluni oqariartaaseq ima nipilik atorpaa; Atassami Kangerlussuaq uagut kommuunitta iluaniippoq@. Kikkut uagut? - Inatsisartut, Inatsisartut nuna tamakkerlugu qinigaavugut. Hans Enoksen Sisimiuni qinigaanngilaq Inatsisartunut, kisiannili Qeqqa- ta qinersiviani qinigaavoq. Taamaammat paaserusuppara Inatsisartunut ilaasortatut, uagut kommuunitta iluaniittumut oqarnertut Auagut@ tassani kikkut pineqarnersut.
Cecilie Vahl, Siumut:
Qujassutigaara partiit oqaaseqartuisa
avataasigut oqaaseqarsinnaatitaagama. Tassa IA-minngaaniit oqaaseqartuusup
saqqummiussaa soqutiginaatilerujussuartut uanga aamma isigigakku, tassa aamma
Narsarsuaq uani oqallinnermi tikillattaarneqarmat.
Ilumoorluinnarami taanna sulisut
mittarfeqarfinniittut soraaraangamik inigisaminninngaaniit aamma
ingerlaannangajattumik anisinneqartarput taamaasillutillu inissaaruttarput,
immaqa ilai ukiut arlaallit sulereersimallutik
angerlarsimaffeeruteriataartarput. Taamaattoq taanna ajornartorsiut
pingaaruteqaqimmat neriuppunga saqqummiunneqartut tunngavigalugit, taanna
aaqqinni-arneqassasoq.
Hans Enoksen, Siumut:
Tassa Karl Lyberthip oqaasiinut. Nalunngilarput sakkutooqarfinngornialermat, taakku sooq-unami killeqafiit allanngortinneqarsimapput Naalakkersuisuninngaanniit. Kisianni sakkutoo-qarfiujunnaareermat aamma utertinneqaqqittariaqarput.
Qujanassusia
Tuusip paasisimagaa, uanga iliornera maani. Tuusip Qaqortuminngaaneernini
tunngavigalugu aamma maanngaanit nilliasaqimmat, Qaqortumi
inissialiortoqaqqullugu, mittarfiliortoqaqqullugulu; taava ippinnassaaq - suna ippinnaqutigissavaa uanga suminngaaneerfiga
aallaavigalugu taamatut oqassaguma. Imaallaat immaqa aatsaat
paasilinnguatsiarparsi sumiiffissi ilaatigut annerutippallaartarlugu. Uagut
taamaaliunngisaannarpugut, aatsaavissuaq uanga manna oqaluttarfik atorlugu
oqaluppunga Sisimiut kommuuniat illersorlugu, akuttoqaaq taamaaliortarnera. Qujanaq.
Ruth Heilmann, Siumut:
Siullermik IA-p oqaluttuanut,
uparuaataanut. Tassa uani nersualaassavara uanga oqaaseqarninni Kangerlussuarmi
sulisut annertuumik piumasaqarfigineqartuupput, allaat oqaatigisariaqarluni
ilaanni inummut sakkortuallaarsinnaasumik piumasaqarfiusuulluni, pingaartumik
aamma ilaquttat qimallugit suliartorsimasunut. Sooq-unami Kangerlussuaq uagut
qanimut suleqatigisarparput aamma ataatsimeeqatigisarparput borgerrċdep
iluani.
Taamaatumik pissutsit Kangerlussuarmi
pissusiusut ilisimaarivagut, ilaatigut sulisut napparsimanerisigut allat
sulisut piffissami sivikitsumi sineriarlutik aamma makittariaqartarput
suliartoqqusaallutik. Tamakkua pissutsit ilisimaarigatsigit uani taamatut
oqaaseqarpunga, aammalu nalunagu SIK sulisut sinniisui tamakkua peqatigalugit
aaqqinniarlugit aamma iliuuseqartoqarniartoq. Uani tupinnaqaaq aamma Hans
taamatut oqinaariniartigisumik oqaaseqarsinnaanera. Tassa annerusumik
iserfiginianngilakka oqaasii kisianni innersuussutigerusuppakka Siumup
gruppiani oqaaserineqartut, tassani aamma Naalakkersuisut Siulittaasuata
ilassilluarmagu kommuunit qanittumittut ukiuni tulliuttuni Kangerlussuup
siunissaa pillugu oqallittarnerni aamma peqataatinneqartarnissaat. Kiisalu
Siisip oqaasianut tunngatillugu inigisanik qimatsigallartarneq suliartortartuni,
taanna periarfissaqarpoq INI aqqutigalugu isumaqatigissuusiorsinnaaneq. Taanna
aamma arlalinnit Kangerlussuarmi sulisunit atorneqartoq nalunngilara. Taanna
aqqutissaasoq ilanngullugu oqaatigerusuppara.
Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit:
Oqimaaqatigiissumik nunatta
ineriartortinnera Inuit Ataqatigiit sulinitsinni toqqammavigaarput. Immikkut kommuunit
ataasiakkaat suusupajugineqaleraangata, missukutagineqaleraangata
aggerfigigutsigit aggerfiginngikkutsigilluunniit illersortariaqartarpagut
maanngaanniit.
Kisiannili Inatsisartunut ilaasortap Hans
Enoksenip apeqqutiga akinngilaa. Siullermik oqaatigissavara aamma Sisimiut
kommuuni immikkut illersorlugu oqaaseqarniaruit taamatut oqaaseqarluni
maanngaaniit periarfissaqarnera, takanna! Kisianni apeqqutigaara Auagut kommuuniani@
oqalunninni, kikkut kommuuniat tassani piviuk? - Inatsisartut kommuunia, Siumup
gruppiata kommuunia imaluunniit suna kommuuni piviuk?
Peter Ostermann, Atassut:
Inatsisartut nassuiaammik
saqqummiussinikkut aperineqarpugut, qanoq isumaqarpisi? Kangerlussuaq qanoq
pissavarput? Nassuiaatip inassutaa saqqummiunneqarpoq, ima, ima iliorsinnaavugut,
tassa isummerfissarput.
Uagut isummerpugut sooq-unami
misissoqqaarlugit saqqummiussaasut, uagut isumaqarpugut massakkut
piffissanngortoq oqassalluta Kangerlussuaq qanoq atussavarput. Taamaaliornikkut
Naalakkersuisut nalunaarfigaagut apeqqut saqqummiuteqqippat, uagut isumarput
ilisimareerparsi uunga sammisoq. Pilersaarutigaarput maani
mittarfissualiorniarluta aamma oqallisigisarparput Qeqertarsuup Tunuani
mittarfiliussalluta angisuumik, taava massakkut piffissaq kingullerpaaq uagut
Naalakkersuisutut nalunaarfissarput Inatsisartut, isumarput sumiippa?
Killeqarfiup sumiissaneri, umimmaat
mamaqisut allallu apeqqummut tassunga tunnganngillat. Inatsisartut aana
soqutigisassaat; inuiaqatigiit akissaqarpugut mittarfippassuaqassalluta? -
Naamik, tassa taanna nalilerniagassarput aammalu pisussaaffipput. Kangerlussuaq
Narsarsuarlu suliffiit marluk assigiinngitsorujussuupput. Kangerlussuarmut
suliartortut nalunngilaat pissutsit qanoq ittut, sulinermi atugassat qanoq
ittut. Narsarsuaq nunaqarfiup, nunaqarfinnik aqutsisoqarluni, taamaatumillu
tassani inissaqarnikkut allatigullu pineqarnissat kommuunip akisussaaffigai.
Qujanaq.
Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat:
Oqaatigissavakka kommuunit killeqarfii
saqqummiussinermi ullumikkut attorumaneqanngimmata aammalu
attorniarneqarsimanngimmata. Taamaattumik kommuunit killeqarfiinut allanullu
tunngasut taakku Naalakkersuisuninngaaniit oqaaseqarfigineqarsinnaanngitsutut
nalunaarutige-reerpagut, aammalu Kangerlussuarmut tunngatillugu Kangerlussuup
immikkukajaaq inissisimanera pillugu erseqqissaatigisariaqarpoq 1993-imilli
danskit naalagaaffiata bloktilskuditigut aamma aningaasanik taakunga
akiliisarnera immikkut Kangerlussuarmut tunngatitanik. Taamanikkut 60
millionit aallarniutigalugit akiliisalerneq aallartippoq. Immikkut taakani
danskit naalagaaffiata pisussaaffimmisut akilersugai, tamatumani
sakkutooqarfimmut ingerlanneqarallarmat, taavalu aamma inuinnaasunit
timmisartornikkut angallassiviulermat sakkutooqarfiit timmisartunik
alapernaarsuisut miffigisarlugu atugarimmassuk il.il. Tassani aamma danskit
naalagaaffiat immikkut tassani aningaasartuutissamigut aamma pitussimammat.
Tamakkuupput assigiinngitsut eqqarsaatigalugit Kangerlussuaq Narsarsuarmut aamma imaaliinnarlugu assersuunneqarsinnaanngitsoq.
Aamma ilaatigut uani taalaarlara
Kangerlussuarmi aamma suliat ilisimatusarnermut tunngasut
assigiinngitsorpassuit aamma tassanngaannit ingerlanneqartuupput,
qitiusuminngaaniit ingerlassivimminngaaniit taakku nakkutigineqarlutik
ingerlanneqarput.
Taamaattumik uani saqqummiussami
maannakkut isumaqatigineqartumi ukiup 2000-ip tungaanut, borgerrċdip
pisinnaatitaaffiisa erseqqissarneqarnissaat imminnut oqimaaqatigiittarnerup
qitiusuminngaaniit, borgerrċdip borgerrċdimiillu uagutsinnut
pisinnaatitaaffiisa misissorneqarnissaat
erseqqissarneqassaaq, allaat nalunngilagut akileraarutit annertoqisut,
ilumoorpoq taanna. Kangerlussuarmiut ukiumut inuiqatigiinnut 30 millionit
missaani akilertarpaat akileraarutimikkut. Ja, taamak annertutigisumik
akileraartarput. Taamaattumik taassuma iluani pisinnaatitaaffimmikkut aamma
eqqarsaatigisakka tassaniittut tunngavigalugit, sinniisutik aqqutigalugit
saqqummiussaat aamma tusarnaarneqassapput. Taamaattumik avataaninngaaniit
aallanik tamanit killilersimaarniarneqarnerat tassuunakkut
nakkutigisariaqarluni.
Aamma Kangerlussuarmut suliartortut
isumaqatigiissutit aaliangersimalluinnartut najoqqutara-lugit suliartortarput,
politikkikkut akuleruffigiuminnaapput. Inuk suliartortussaq taassuma nalun-ngilaa
namminerminut piumasarisaasut qanoq ittut, tunngavigalugit nammineq
suliartussalluni, aammalu suliffimmi tassani nakkutilliinngitsoq allatulli
nakkutilliinngippat taava aamma allanik taarsertariaqarluni. Isumaqatigiissutit
tassaniittut aalajangersimasut politikkikkut imaaliinnarluni
akuleruffigineqarsinnaanngillat. Inuup nammineq atsiorluni suliffimmut tassunga
pisup sulias-sani nakkutigisassarai, taavalu aamma taamaaliorsimanngippat aamma
allamik taarsertariaqarluni, aammalu nunaqarfittut imaluunniit illoqarfittut
isikkoqanngimmat aamma suliunnaarnermi allatut ililluni, inunnik
isumaginninnikkut uninngaffissaanik allanillu aaqqissuussiniarneq
ajornakusoorpoq. Taakungarfissaavoq suliassamik aalajangersimasumik
suliartorluni, taannalu inerpat qimattussaallugu. Taamaattumik maannamut
oqaatigineqartut assigiiinngitsut taamaa-lillugit ataatsimut oqaaseqarfigaakka.
Oqaluuserisaq naammassivoq.