Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immokkoortoq 41-1		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Sisamanngorneq 9. oktober 1997 nal. 13.07

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 41.

 

Suleriaatsimi ' 41 naapertorlugu apeqquteqaat oqaluuserisassaq:

Inatsisartunut ilaasortap Hans Enoksen-ip siunnersuutigaa kommunet inuussutissarsiutitigut siuarsaaniarnermi taarsigassarsisitsisarnerisa atuutsinneqaqqilernissaa.

 

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq Lars Sørensen.

 

Hans Enoksen, apeqquteqartoq, Siumut:

Kommuunit inuussutissarsiutitigut siuarsaaniarnermi (atukkiisinnaanerannut) tunngasumik siunnersuutiga matumuuna saqqummiutissavara.

Naluneqanngitsutuut kommuunit inuussutissarsiornikkut siuarsaaniarnermi soorlu aalisariutit iluarsaanneqarneranut aquuteralaajarsimasut umiatsiaarartaarniartut taarsersugassanik atortitsin­neqartarnikuupput. Ajoraluartumillu ullumikkut tamanna ajornartitaalernikuuvoq.

 

Ukiut makku aalisartut piniartullu inuussutissarsiornikkut ilungersunartumik inissisimalersimap­put, aalisakkat ajornakusoorpallaarnerat pissutigalugu. Qujanartumillu avannaani qaleralinniar­neq iluatsisimaarpoq, qaleralinniartunut ajunngilluinnartumik.

 

Ukiut kingulliit kommuunit inuussutissarsiornikkut taarsigassartitsisarnerat Namminersornerusu­nit unitsinneqarpoq, assut annertuumik aalisartunut piniartunullu eqquinerluttumik. Isumaqar­punga tamanna kommuunit (nammineersinnaalernerannik) mattussinerusoq, tassami kommunal­bestyrelsip nammineq nalunngilaa pissutsit qanoq innersut, kommuuneqarfigisaminni.

 

Taamaammat tamanna mattussineq unitsittariaqarpoq. Kiammi akuersaarsinnaavaa kommuunimi inuussutissarsiornikkut siuarsaaniaraanni taamaallaat inunnik isumaginninnermi aningaasartuutit kisimik isumalluutigineqarnissaat.

 

Taamaammat siunnersuutigaara inuussutissarsiornikkut siuarsaanissami kommuunit namminneq aningaasaliisarnerisa atuutsinneqaqqilernissaat. Inuit aningaasarsiornikkut ajornartorsiulersi-masut ikiorsiiffigalugit ingerlariaqqinnissaat inuiaqatigiinnit akikinnerungaassammat. Neriuuti­gaara siunnersuut ilassilluarneqassasoq. Illoqarfimmiut nunaqarfimmiullu tassani annertuumik ikorsiiffigineqassammata inuussutissarsiornermikkut. Qujanaq.

 

Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat:

Inatsisartunut ilaasortap Hans Enoksen-ip siunnersuutimini oqaatigaa, kommuunnit inuussutis­sarsiornikkut siuarsaaniarnerminni inuussutissarsiortunut taarsigassarsiassaminnut periarfis­saarutsinneqarsimasut. Kommuunit inuussutissarsiortunut taarsigassartitsinissaminnut periarfis­saarutsinneqanngillat. Taamaaliorsinnaatitaanerammi kommuunip inuussutissarsiutinut aningaa­saleeqataasinnaanissaa pillugu inatsisip normu 22, 3 november, 1994-imeersup akuersissutigine­qarneratigut aalajangersimasumik malittarisassinneqarmat. Inatsisip taassuma atuutilinnginnerani kommuunit aningaasanik taarsigassarsinissaminnut periarfissaqartitaapput, taakku kommuunit akileraarutitigut isertitaasa 5 procentiinut naleqquttussaallutik.

 

Malittarisassap taassuma sanngeequtigai, kommuuunit akileraarutitigut isertitakitsut taarsigassar­sinissaminnut periarfissalunnerat aammalu kommuunit assigiinngitsut malittareqqusanik a-qutsinerisa piffimmiit piffimmut (sumiiffimmiit sumiiffimmut) assigiinngisitaarnerisa aalaja-ngersimasumik qulakkeerinninnissaq pisinnaasimanngimmagu. 

 

Inatsisip normu 22, 3 november, 1994-imeersup akuersissutigineqarneratigut kommuunit inuussutissarsiutinik ingerlatsinermut akuliussinnaanerat aalajangersimasumik malitassaqarlu- ni periarfissiissutigineqarpoq. Kisianni kommuunit inuussutissarsiortunut taarsigassarsinissamut suli periarfissaqartitaapput.

 

Kisianni ilumoorpoq inatsit killiliissutinik imaqarmat, taakkunani kommuunip aningaasaliinera inuussutissarsiutinik pioreersunik allanut unammillernermik annerulersitsinnginnissaa pillugu maleruaqqusakkut. Tamanna isumaqarpunga kommuunit inuussutissarsiutinut aningaasaliineri kommuunimi inuussutissarsiutit ingerlatassanut nutaanut siunertaqartinneqarnerusariaqartut.

 

Taamaattumik Naalakkersuisut isumaqatigaatsit ugguuna: Kommuunit inuussutissarsiortunut taarsigassartitsinissaminnut periarfissaqartitaasariaqartut, kisianni  Naalakkersuisut isumaqarput inatsit maannakkut atuuttoq tamatumunnga naammattunik periarfissaqartitsereersoq.

 

Lars Karl Jensen, Siumup oqaaseqartua:

Inatsisartunut ilaasortap Hans Enoksen-ip kommuunit inuussutissarsiutitigut siuarsaanermi taarsigassartitsisarnerisa atuutsinneqalernissaanik siunnersuutaa; tassuunga assingusumik ina-tsisartunut ilaasortat allat siusinnerusukkut oqaluuserisassanngortitsisarnerat tunngavigalugu matumani oqaluuserisassanngortinneqartoq Siumumiit taperserlugu imatut oqaaseqarfigissavara:

 

Inuussutissarsiutitigut siuarsaaniarnermi taarsigassartitsisarnermut kommuunit atukkiisinnaanerat ukiuni arlalinni atuutereersimasoq Kommunalreformkommision-ip suliaasa ilaanut atatillugu 1994-imi unitsinneqarpoq, tamatumunngalu taarsiullugu inuussutissarsiutinik siuarsaaniarnermut atasumik kommuunit aningaasaleeqataasinnaanerat inatsisikkut 1994-imi atulersukkut periarfis­sinneqarluni.

Siumumiit maluginiarparput kommuunit inuussutissarsiutitigut siuarsaaniarnermut aningaasalee­qataasinnaanerat ukiuni pingasuni atuutereersimalersoq kommuunit akissaqassusiat apeqqutaatil­lugu illoqarfiit ilaannaanni taamatut aaqqissuussineq atortinneqartarsimasoq. Amerlaqisunilli inuussutissarsiutinik ingerlatsereersut toqqammavissaannik ajornartorsiorlersillugit kommuunini aningaasanik atukkerneqarsinnaanngimmata taamatut nalaataqartut inunnik isumaginninnerup iluani periarfissanik innersuunneqaannartarsimasut.

 

Qaqugumulluunniit Siumup akuersaarumanngilaa, inunnik isumaginninnermut aningaasartuutit killeqareeqisut atuuffissaminnut atorneqaratik taamatut ilusilimmik atorneqarnissaannik aaqqis­suussineq. Tulluartuunngilarmi inuk peqqissoq, sulisinnaasoq akilersuinissaminnullu periarfis­sarsiortoq inuuniarnikkut ingerlataanik aningaasarsiornikkut ajornartoortillugu inunnik isumagin­ninnermi aningaasanik aalliinnartunngortissallugu.

 

1994-imi inatsisiliarineqarsimasup siunertarinngilaa, kommuunini innuttaasut atugarliortinneqar­nissaat. Taamaattumik inatsit taanna kommuunit nammineersinnaanerannut killiliinertut paasillu­gu Siumup Naalakkersuisunut inassutigissavaa, KANUKOKA peqatigalugu kommuunit inuussu­tissarsiutitigut siuarsaaniarnermi taarsigassartitsisinnaanerata kommuunit aningaasaqarnerannut akornutaanngitsumik atuutileqqinneqarnissaa kommuunit aqunneqarneranni periarfissat aqquti­galugit aqqutissarsiuuteqqullugu.

 

Taamatut oqaaseqarluta Inatsisarnut ilaasortap Hans Enoksen-ip siunnersuutaa taperserparput.

 

Jakob Sivertsen, Atassutip oqaaseqartua:

Siunnersuut saqqummiunneqartoq siornatigut inatsisartuni siunnersuutitut saqqummiunneqareer­simavoq, allakkatigullu akineqarsimalluni.

 

Atassummiit erseqqissarusupparput ullumikkut kommuunit inuussutissarsiutinik aallartitsitsini­arnermi aningaasatigut tapersiisinnaammata piginneqataasinnaallutilluunniit atukkiisarnermut taarsiullugu.

 

Ullumikkut kommuunini inuussutissarsiutit siuarsarniarlugit kommuunit tapersiisinnaaneran-  nik periarfissaq naammagineqarsimanngippat taava kommuunit atukkiisinnaanerat anguniarlu- gu Atassummiit suleqataanissarput piareersimaffigaarput. Apeqqut kommuunit aningaasaqar­nerannut attuumassuteqarmat matumuuna Atassummiit piumasarissavarput nunatsinni kommuu­nit tamarmik apeqqut pineqartoq pillugu tusarniaaffigineqassasut. Tamatumani kommuunit nammineersinnaanerat aalajangiinngikkallarnermi ataqqineqartariaqarmat.

 

Kommuunit atukkiisinnaanerat atortuulersinneqaqqissappat nunarput tamaat eqqarsaatigalu assigiimmik malittarisassaqarnissap qulakkeerneqarnissaa pingaartumik atortut suut atorniarnik­kut suut pissarsiarineqarsinnaasut erseqqissumik nalunaarsorsimanissaat Atassummiit pingaartit­tupilussuuvarput.

 

Kommuunit karsiat siunissami sunik tamanit atorniartarfittut isigineqaleqqunagu. Kiisalu kommuunit atukkiisalernissaat nunatsinni kommuunit akuersaarpassuk taava KANUKOKA peqatigilluinnarlugu malittarisassat kiisalu kommuunini aqutsinermut inatsit paatsuugassanngit­sumik aqqiivigineqarnissaat Atassummiit kissaatigaarput. Hans Enoksen-ip siunnersuutaa pillugu Atassummiit taamatut oqaaseqarpugut.

 

Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Qinigaaffiup matuma ingerlasup 1995-imit aallartinneranit Inatsisartunut ilaasortat  tallimat tas-sa aamma siunnersuuteqartoq ilanngullugu siunnersuuteqartarsimapput ESU-mut assingusumik kommuunit innuttaminnut jannuaarip aallaqqaataa 1995-mi tikillugu tapiissuteqartarsimaneran­nut ammaassisoqaqqinnissaanik siunertaqartumik inatsisinik maannamut atuutilersimasunik allanngortitsisariaqartugut.

 

Tamanna takussutissaasorivarput ammaassisoqaqqinnissaanik immaqa tunngavissaqarlualersima­sugut, tassami siunnersuuteqartarsimasut tamarmik inatsisartuni partiit annersanit pingasuneer­suusarsimapput taassumalu saniatigut kommuunini assigiinngitsuni suleqataanerminni misilitta­garilersimasaannik aamma aallaaveqartarsimallutik.

 

1995 sioqqullugu pissusiusut kommuuninut ajornartitaasimanngilaq ESU-mi malittarisassaareer­sut saniatigut pingaartumik umiatsiaararsortunillu ajornartuuissimasunut allatigullu ikiorsiivigi­neqarsinnaanngitsunut taarsigassartitsisinnaasarnerat imaluunniit tapiissuteqartarsinnaasima­nerat. Tamannali maanna ajornarsivissimammat oqaatigissavara Inuit Ataqatigiit siunnersuute­qartoq tunngaviatigut isumaqatigigatsigu kisiannili aamma kissaatigissagatsigu allannguisoqar­tinnagu KANUKOKA aqqutigalugu kommuuninut tusarniaatitsisoqaqqaassasoq ajornanngip-  pat upernaakkut 1998-imi ataatsimiinnissatsinnut erseqqissumik inassuteqartoqarsinnaaqqullugu.

 

Soorunalumi pingaartikkatsigu tamanna patsiseqarpoq kommuunit qulaatiinnarlugit aalajangii­sinnaannginnatta aammalu eqqaamasariaqaratsigu maannamut pissusiulersunut kommuunit iluarsartuuteqqinnissaannut ataatsimiititaliarsuarmi sulinermi KANUKOKA matumani sammine­qartunut aamma isumaqataareersimammat. Ilisimaneqartutuulli pisut upernaaq kommuuninut nutaamik qinersisoqareersimavoq KANUKOKA-p siulersorneqarnerani nikittoqarneranik aam-ma kinguneqarsimasumik.

 

Taamaattumik takisuuliunngikkaluarluta siunnersuuteqartoq siunnersuuteqartarsimasullu allat tunngaviatigut isumaqatigisinnarlugit kissaatigissavarput suliaq maanga unitsivinngikkaluarlugu kommuuninut tusarniaasoqaqqaarallassasoq 1998-imi upernaakkut inatsisartuni ataatsimiilerutta aalajangiinissatsinnut tunngavissaqarluarniassagatta.

 

Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:

Inuussutissarsiortut ajornartorsiuteqarnerannut Akulliit partiiaat paasinnilluarpoq aappaatigulli inuussutissarsiutinut kommuunit taarsigassartitsinissamut periarfissaat ukiuni kingullerni unitsinneqarsimasoq nalunagu. Taamaattumik taarsigassartitsinerup unitsinneqarnissaanik aalajangersimanerup atorunnaarsinneqarnissaa Akulliit Partiiata (navianartoqartippaa) ulorianar­toqartippaa. Unitsitsinissamut taamani aalajangernermut tunngaviusut ilaat nalunngisat naaper­torlugit tassaasimammat unammilleqatigiissinnaanerup equngassuteqarnera.

 

Paasivara kommuunit qanoq iliuuseqarsinnaanissaminnut periarfissaqartinneqartut taassuma saniatigut. Taamaattumik isumaqarpunga taamani aalajangersimaneq eqqarsaatigalugu taamatut aalajangiisoqassappat avaqqutaarinerussasoq. Tassami kommuunit periarfissiinnassagatsigit aammattaarli pinngitsaaliisutut issagatsigit imaatigut inuussutissarsiortuniunnaanngitsoq soorlu aalisartutut. Inuussutissarsiutinillu allanut tapiissuteqarnissaannut isumaga naapertorlugu taamaaliornikkut kommuunip aningaasaqarniarnikkut artornartorsioreersut nammatassissagatsigit qaangeruminaasinnaasumik.

 

Taamatut naatsumik siunnersuut oqaaseqarfigaara.

   

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Oqaaseqalinnginninni isumaqarpunga pingaaruteqartoq eqqaassallugu inatsisartuni suleriaatsitta malinneqarnissaa pingaaruteqarmat. Oqaluuserisassat pillugit paasissutissat naalakkersuisuninn­gaanniit akissuteqaatit oqaluuserineqannginnerani tigunissaat pingaaruteqarpoq. Suliami pineqartumi Naalakkersuisut akissuteqaataat tigusimannginnatsigu agguaanneqanngimmaallu tamanna iluaangivara.

 

Inatsisartunut ilaasortap Hans Enoksen-ip siunnersuutaa, Kattusseqatigiit tungaaningaanniit paasilluarpara. Taamatullu aalisartunut piniartunullu kommuunit periarfissamik ammaasseqqin­nissaat tapersersorlugu.

 

Soorunami taamatut periarfissamik ammaassisoqaqqissapput siornatigut misilittakkat isiginiann­gitsoorneqarsinnaanngillat, tassa kommuunit ilaanni ajoraluartumik taamtut ikiorsiisarnermi aningaasat kommuuninut isertitsinneqartussat taarsersorneqartarneri ajornartorsiutaasarsimam­mata.

 

Taamaattumik pisariaqarpoq kommuuninut inuussutissarsiutinullu taperserneqartussanut assigiimmik atuutsinneqarsinnaasumillu aningaasat utertinneqarnissaanut qulakkeerinnittumik malittarisassaliortoqarnissaa. Inuppassuimmi akilersuinissamut piumasssuseqartut akiliiumajun­naartartunik eqqorneqartarmata. Inuussutissarsiutillu siuarsarneqarnissaat pimoorullugu sulissuti­gineqassappat pisariaqarpoq inuussutissarsiutip imaani nunamilu assigiimmik tapersersorneqar­nissaat. taamaammalli kommuunit kisimiillutik isumalluutigineqarsinnaanngillat. Matumanilu aperiasariaqarpoq piffissanngorsimannginnersoq KNAPK-p SIK-illu siuarsaanissamut peqataa­tinneqarnerunissaat aqqutissarsiuunneqarsinnaannginnersoq.

 

Taakkuami ilaasortaat ajornartorsiuteqarlutik nilliajuarput, kattuffiillu aningaasanik qalaarput ilaasortanik inuussutissarsiornikkut siuarsaaffigineqarnissaannik iluaqutaasinnaagaluartunik. Malunngikkaluarpara SIK-p SULISA-mut peqataasoq kisianni kommuunit aamma suleqatigine­qarsinnaanerat ammaaffigineqartariaqaraluarpoq. Soorunami kattuffiit pingitsaalineqarsinnaann­gillat suleqatigineqarsinnaasariaqarlutillu.

 

Ikioqatigiinnissarput pisariaqaqaaq, kommuunimmi suliassaq kisimiillutik tamakkiisumik naammassisinnaanngilaat, minnerunngitsumik kommuunit aningaasakilliornerat eqqarsaatigalu­git. Qularnanngilarlu kommuunit KNAPK, SIK immaqalu Namminersornerullutillu Oqartussat peqatigiinnermikkut nukittuumik inuussutissarsiutit siuarsarneqarnissaannut aningaasaateqarfim­mik pilersitsisoqarsinnaassaaq. Inuiaqatigiinnut iluaqutaasussamik.

 

Taamatut naakkaluamik oqaaseqarlunga inatsisartunut ilaasortap Hans Enoksen-ip siunnersutaa taperserpara.

 

Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat:

Naatsorsuutigigakku partiinit tamanit taperserneqassasoq aamma tamanna pivoq, suliassarlu ingerlaqqissaaq. Naalakkersuisullu piffissami aggersumi suliassaq pillugu erseqqissaateqarfigis­savaat.

 

Tamannali pitinnagu erseqqissaageqqaassavara ilaatigut piffissaq uterfigilaarlugu. Maani ilaatigut inatsisartuni nutaat amerlaqimmata qinersinerup kingornatigut inatsisartuniilersimasut (kommuunillu ilaatigut nutaanik qinigaasimallutik)

 

Kommuunit iluarsaaqqinnissamut ataatsimiititaliarsuup siunnersuuteqarneratigut kommuunit inuussutissarsiutinik aningaasaleeqataasinnaanerat pillugu inatsit taanna siusinnerusukkut oqaatigisara normu 23, 3 november, 1994-imi akuersissutigineqarpoq. Inatsit kommuunit inuussutissarsiutinik ingerlatsinermi peqataanissaanut assigiiaamillu ingerlatseriaaseqarnissannut tmatumani tunngaviusutigut tunngavissiisoq taavalu tamatumunnga peqatigitillugu inatsisikkut isumaginnermut suliffeqarnermullu inatsit tunngavigalugit pisariaqartitsineq tunngavigalugu aningaasartuutit aamma siunnerfilimmik inuussutissarsiutinik ineriartortitsineq erseqqinnerusu­mik tassuunakkut avissaartinneqarput.

 

Inatsisip taassuma pineqartup kommuunit periarfissippai tamatigoortumik kommunini inuussu­tissarsiornerup pilersaarusiukkamik ataqatigiissaarneqarnissaannut ineriartortinneqarnissaannul­lu. Inuussutissarsiutinillu aningaasalersuinissamut periarfissaareersunut tapertaassalluni. Siuner­taasimanngilaq soorlumi aamma taanna eqqaaneqartoq kommuunit aningaaserivinnut inuussutis­sarsiutinut ineriartortitseqatigiiffinnut qitiusumik inuussutissarsiutinut tapersiinissamut periarfis­sanut pioreersunut il.il unammillernissaat.

 

Soorlu aamma kommuunit peqataaqqusaanngitsut najukkani ataasiakkaani unammilleqatigiinner­mik equtitsinermut. Kommuunini inuussutissarsiortuni peqataanerata pingaarnerusutut siuner­taraa: Kommuunit inuussutissarsiornermi ingerlatat nutaat aallartinnerani kommuunit aporfissa­nik piiaaqataanissaa.

 

Kommuunip inuussutissarsiutit eqqarsaatigalugit pilersaarusiornermini assersuutigalugu qiner­sinnaavaa aalisarnermik inuussutissarsiuuteqarneq tapersersorlugu ineriartortinniarlugu. Taman­nalu siunertaralugu aalisartunut piniartunullu pilersitsinermut tapiissuteqarsinnaalluni imaluun­niit aningaasalersuisarfimmi taarsigassarsianut qularnaveeqqusiisinnaalluni. Aningaasaliissute­qartarneq kommuunit aningaasatigut pisinnaasaanut naleqqussagaassaaq inuussutissarsiutinillu aningaasaliissutit aningaasaliillutik kommuunit aningaasartuutaannut allanut ataqatigiisillugit tulleriiaarinermi pingaarnersiuinikkut.

 

Kommuunit namminneq inuunnut ataasiakkaanut taarsigassartitsisinnaanngillat siusinnerusukkut kommuunit taarsigassartitsisarneranut periarfissaat atorunnaarmat Inatsisartut inatsisaata normu 22, 3 november 1994-imeersup tamatumani akuersissutigineqarneratigut. Kommuunip nammi­neq inunnut ataasiakkaanut taarsigassartitsisinnaannginneranut pissutaavoq, kommuunip suliassarinngimmagu namminersortunut taarsigassartitsisarneq.

 

Suliassaq tamanna aningaaseriviit aningaasalersuisarfiillu allat suliassaraat. Kisiannili kommuu­nit inuussutissarsiutinut suliffissaqartitsiniarnermulluunniit allaffiinut suliassatsialaavoq aalisar­tut piniartulluunniit periarfissat assigiinngitsut pillugit siunnersortassallugit ilitsersortassallugil­lu, taamatullu aamma ikiorlugit qinnuteqarnerminni immersuinissaannik il.il ikiuuttassallutik.

 

Kommuunini inunnik isumaginninnermik ingerlatsiviit pisuni immikkut ittuni aquuteralattaar­nermut imaluunniit aalisarnermut piniarnermullu atortunik allanik pissarsinissamut ikiorsiisin­naapput. Innuttaasunut ataasiakkaanut ikiorsiinissamut isumaginninnermut inatsit periarfissiissu­taat naapertorlugit suliassani ataasiakkaani naliliisarnerit tunngavigalugit.

 

Namminersornerullutik Oqartussat Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu tapersiisarneq pillugu Inatsisartunut peqqussutaat normu 8, 31 oktober 1996-iminngaannersoq naapertorlugu umiatsiaaqqap pisiarineqarnerani akiata 75 procentia tikillugu tapiissutaasinnaapput. Umiatsi­aaraq nutaajussaaq isikkanik 16-inik takissusilik ikkuttakkamik motooreqassaaq. Peqqussutip ' 8-t najoqqutaralugu tapiiffigineqarnissamut piumasaqaatinik teknikkimut tunnganerusut atuarne­qarsinnaapput.

 

Tapiissutit uterteqquneqarsinnaapput tapiiffigineqarfimmiit ukiut tallimat iluanni umiatsiaaraq allamut tunineqarpat. Imaluunniit umiatsiaaraq inuussutissarsiuummut atatillugu atorunnaarne­qarpat.

 

Kommuunit inuussutissarsiutini aningaasaleeqataasinnaanissaat pillugu inatsit januaarip aallaq­qaataanni 1995-imi atulerpoq. Suut tamarmik takutippaat inatsit peqataasimasoq kommuunit inuussutissarsiutitigut suliffissaqartitsiniarnikkullu ingerlatsinermik aallussinerulernerannik.

 

Takuneqarsinnaavoq suliffissaqartitsiniutit kommuunit aningaasartuutaat tamarmiusut inatsisip atulernerata kingorna qaffakkiaartuaarsimasut. Kommuunit (...) missingersuutitik ima aaqqis­suuttalersiimavaat kommuunini siunnerfilimmik inuussutissarsiutitigut ineriartortitsineq qulak­keerniarlugu, suliffissaqartitsiniarnerlu siuarsarniarlugu kommuunit inuussutissarsiutini aningaa­saleeqataasinnaanissaat pillugu inatsit kisiat aqqutiginagu kisiannili aamma eqqarsaatigilluakka­mik sanaartornernut aningaasaliissuteqartarnikkut suliffissaqartitsiniarnermullu aningaasaliissutit siunnerfeqarluartumik atorneqarnerisigut akissarsiatigut isertitaasartut suliffeqarfiillu qularnaar­neqarnerisigut najukkani ataasiakkaani ingerlataqarneq annertusisimavoq.

Tamanna atuarneqarsinnaavoq kommuunit KANUKOKA-p nammineq nalunaarusiaanni aningaasaqarnertik pillugu 1997-imi, nalunaarusiarlu taanna inatsisartunut qangali aamma ilisimaneqarpoq.

 

Kommuunit inuussutissarsiutini aningaasaleeqataasinnaanissaat pillugu inatsit maanna ukiuni pingasungajanni atuussimalereerpoq. Kommuunit sulisimapput killiliussat inatsimmi periarfis­siissutaasut iluanni, taamaattorli inatsisip qanoq paasineqarnissaa malunnarpoq ullumi oqaluttuti­gut ilaatigut nalornissutaasartoq.

Ullumi inatsisartuni oqallinneq tunngavigalugu kommuunit suleqatigalugit  ilumut qanoq ajornartorsiutaatiginersoq misissortinniarpara. Tamatumalu kingorna nalilerlugu sutigut malit­tarisassat iluarsineqartariaqarnersut erseqqissartariaqarnersulluunniit. Taamaalilluni kommuunini pitsaanersumik periarfissinniarlugit qinnuteqartut ataasiakkaat taperserneqarnissaannut periarfis­sat pillugit pitsaanerusumik siunnersorneqartarnissaannut matumani minnerunngitsumik aalisar­nermik piniarnermilluunnit inuussutissarsiuteqartut eqqarsaatigalugit.

 

Hans Enoksen, apeqquteqartoq, Siumut:

Siullermik nuannaarutigaara siunnersuut maani ilassilluarneqarmat. Naluneqanngitsutuummi upernaaq KANUKOKA-p ataatsimeersuarnerani aamma annertoorujussuarmik kommuunit eqqartorsimavaat, periarfissap tassani killeqarpallaarnera pissutigalugu.

 

Tassami kina oqarpa Kommunalreformkommissionip inatsisiliaat ajoquteqanngilluinnartoq kina oqarpa KANUKOKA akuersereermat kommuuni taanna atuuttussatut isigissagaat. Sukkulluun­niit periarfissaqartitaasariaqarpugut peqqussutit tulluartuusorinngikkutsigit inuiaqatigiit ingerlati­taanerannut siunnersuuteqarsinnaanissatsinnut.

 

Takusinnaavaralu oqatarnitsituut inuinnannguit akornanni tamakkununnga pulasartuni malunnar­taqimmat ajornartorsiutit ima atsigisut. Uagut ajornartorsiutitut isiginngikkaluakkavut tamakku­nani ajornartorsiutaasupilussuupput.

 

Qaammammusiagulluunniit inorlugit ukiumut aningaasarsiaqartut tassani illersorneqarnissaat qulakkeerneqarnissaat qulakkeerusuppara.

 

Umiatsiaaqqap 75 proncenti tikillugu tapiiffigineqartarnera ajunngeqaaq aamma atuisunut iluarunaqaaq, qujanarporlu. Kisianni amerlavallaarujussuarput tassunga angummassinnaanngitsut umiatsiaarartaarusukkaluarlutik angummassinnaanngitsut amerlaqaat. Annerusumillu ikiorsiiffi­giniaraluakkavut taakkua pissarsiakinnerpaat peqqussutit pissutigalugit inuuttoortinneqartarput, taavalu ikiorniaraluakkavut ikiorserneqanngitsoortarlutik.

 

Aningaaseriviit atorniarfigineqarsinnaanerat kialuunniit assortorsinnaanngilaa, aamma tunuliaqu­taqaraanni ajornanngilliunnarpoq,  kisianni 15.-20.000-nik aningaasarsiaqarluni aningaaserivim­mut attarsigaluaraanni, takuneqarsinnaa­voq ingerlaannaq oqarfigineqassalluni, ajoraluartumik illit uangalu oqalo­qatigiissinnaanngilagut, ima aningaasarsiakitsigigavit periarfissaqanngila­tit maani ikiorneqarnissannik.

 

Taava periarfissaq sunaalerpa tulleq? Allatut ajornartumik immaqa kommune-mukartariaqas-sapput, tassanilu pissutsit ima atukkatik ilungersunartigimma­ta ikiorserneqarnissartik qinnutiga­lugu.

 

Aamma nuannaarutigaara kommune-t nammineersinnaanerat ataqqineqarnissaallu maani eqqartorneqarnerat. Tusarniaanissarlu salliutinneqarluni. Aap ajunn­geqaaq aamma taamaattus­saavoq. Kisianni amerlavallaarujussuaqaat ilaatigut kommune-t qarsupiinnarlugit inimi maani aalajangiisarneq.

 

Sivert K. Heilmann, Atassut:

Uanga aamma kingulliit ilaginnguatsiaramikku tassunga Hans Enoksen-ip siun­nersuutaanut assingusumik maani inimi siunnersuuteqarsimasoq, taamaattumik pinngitsoorusunngilanga aamma oqaaseqarfigilaassallugu.

 

Taamanikkulli takusinnaareeratsigu siunnersuutigisimagaluarpara, taassuma mattussinerusima­sup inatsisartut inatsisaata allanngortitsinikkut tassa kommune-t pisinnaatitaaffiata, umiatsiaaq­qanut atukiisarnermut "ajorneru­lersitsinera" taamatut oqaatigigaanni, imatut paasillugu aalisartoqarfiusu­ni imaluunniit aalisagaqarfiunerusuni massakkut aningaasarsiortut massakkut inatsisip nutaap ajornartinngilaa 25 %-mik katersaqarsimagaanni aallarniu­tissanik naammatsitsi­sinnaalluni.

 

Kisianniuna takusinnaasimagipput taamanili, pingaartumik aalisartoqarfis­suu­simagaluartuni aamma Maniitsumi. Qeqqaninngaanniit kujammut takusinnaa­varput isertitat imatut annikitsigi­sut, tassannga umitsiamik nutaamilluun­niit pisaarniarnermut katersaqarnissaq ajornakusoorluin­nartuusoq.

 

Taannaana taamanikkulli anigorniarlugu, kommune-t pisinnaasut atukkiisar­nissaat ammatiinnar­nissaallu kissaatiginarsimasoq. Taamaattumik uani oqal­linnermi assut nuannerpoq KANUKOKA aammalu kommune-t tusarniaaffiginiarne­qarmata.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Ilumoorpoq, siunnersuuteqartoq inatsisartuni ilaasortaq Hans Enoksen-i nammineerluni nuna-qarfimmiuusoq, uani qularutissaanngilluinnarpoq pissutsi­nik paasinnilluavissorsimasoq, taamaat­tumillu tapersersorluinnartariaqar­poq.

 

Taanna periarfissaq umiatsiaarartaarnissamut tunngasoq 75 %-mik tapiiffigi­neqarluni ajunnge­qaaq, kisianni uagut inatsisartuni ilaasortaasugut ulluin­narni piniartut aalisartut tikillugit oqalo­qatigisarnerini malunnarluinnar­poq periarfissaq taanna ajunngikkaluaqisoq, kisianni siuleqatus­sat taakkua 25 %-it naammatsinniarneqartarneri annertoorujussuarmik ajornartorsiutaap­put, pissutigalugu ilaatigut kommune-ni ikiorserneqarsinnaannginneq taakku­aluunniit tungaa eqqarsaatigalugu.

 

Tassami assersuutigisinnaavarput siorna december-i qaammat 1996-mi aalisar­tut piniartullu peqatigiiffiat Kangaatsiami Aalisarnermut Pisortaqarfimmut Naalakkersuisumut saaffiginnippoq ajornartorsiut imanna annertutigimmat qanoq iliuuseqartoqartariaqartoq naalakkersuinerup tungaatigut. Allaat tunngavilersuutini oqaatigineqarpoq Kangaatsiap kommune-anni aalisartut piniartullu agguaqatigiis­sitsinermi 1996-mi 4.000 koruunit inorlugit aali­sartoq ataaseq aningaa­sarsiaqarsimasoq ukioq tamaat. Ukioq tamaat 4.000 koruunit inorlugit agguaqatigiissitsinermi aningaasarsis­sutigineqarsimaneri  ilumut eqqarsaatigigaanni taava oqartoqartariaqarpoq assersuu­tigalugu kom­mune-mi pineqartumi aalisartut amerlanerparpaat umiatsiaarartaarsinnaann­gillat 75 %-milluunniit tapiiffigineqaraluarunik.

 

Taamaammat periarfissat taakkununnga pitsaanerusut anguniartariaqarput. Aammalu uani isumaqarpunga isiginiartariaqartut pingaartut ilagigaat, kik­kut ukua taamatut periarfissaaleqisut? Periarfissaaleqisut amerlanerpaat tassaapput KNAPK-p aammalu SIK-p ilaasortai. Inatsisartuni ilaasortaanngit­sut. Inatsisartuni ilaasortat uagut pissarsiagut naammaqaat ila ila naamma­qaat. Kisianni taakkua akissarsiakinnerpaat, taakkuuku pisariaqartitsisut, ajornartorsiutaallu paasisaria­qarpoq.

 

Karl Lyberth, Siumut:

Nuannertarpoq, kingusinaalaaraluartumik tamatta inuit tamatta aammalu inat­sisartuni ilaasortaa­sugut tamatta kingusinaalaaraluartumik pissutsinik paasinnittarnerput. Aamma nuannerpoq Naalakkersuisut pissutsinik paasinnit­tarnerat aamma ilaanneeriarlutik kingusinaalaaraluartumik.

 

Inuiaqatitta akornanni akuliulluinnarluni inuusuulluni pingaartumillu umi­atsiaararsortut akornan­ni inuulluni, umiatsiaararsortoqatigalugit malunnar­luinnartarpoq ajornartorsiortartut, arlaannik umiatsiatik imaluunniit aquu­teralatik ajutooraangata ajornartorsiorluinnartalersimasut. ´95-p kingorna taanna malunnarpoq.

 

Taamaattumik tamannarpiaq pillugu januar-ip qulingiluaani ´96-mi inatsisar­tuni siunnersuuteqar­punga upernaakkut oqaluuserisassanngortillugu Hans Enoksen-ip siunnersuutaata asserluinnaa. Kommune-nit atukkiisinnaanerata utertinneqarnissaa taamani siunnersuutigivara.

 

Massakkut qujanarpoq assut partiit tamarmik Akulliit Partiiat pigunarnagu taanna akerliliisutut nipeqarmat kisianni tamarmik Kattusseqatigiillu paa­sinnillutik umiatsiaararsortut allallu aningaa­sarsiakinnerusut ajornartor­siutaannik paasinnillutik ammaammata periarfissamut tassunga, tassa paasi­narpoq Naalakkersuisut KANUKOKA-lu oqaloqatigiissapput, ajornartorsiortut periarfis­saannik ujaasillutik aaqqiiniarlutik, tamanna assorujussuaq quja­narpoq.

 

Kisianni tassa oqareernitsituut tamatta kingusinaalaartaraluarpugut aamma eqqaamasakka malillugit uani siulinni oqaluttut tamarmik, eqqaamanerlukkuma utoqqatsissaanga, taamani siunnersuutigisaraluanni akuersisimanngillat, oqarfigisimavaannga uatsilaaq takoqqaalaariartigu, kisianni taamanili taku­sinnaasimagaluarparput tamatta ajornartorsiut taanna atuuttoq. Taamanili taanna aaqqissimasariaqaraluarparput.

 

Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit:

Unaana oqaatigiinnarniariga, tassa aamma saqqummiussinitsinni oqaatigerii­garput tassaavoq Hans Enoksen-i uani siunnersuuteqarsimavoq, kisianni tassa Hans Enoksen-i kisimiissimanngi­laq aamma aatsaaginnaq oqaluttup tassa Karl Ly­berth-ip oqaatigivaa aamma tassa ukioq manna upernaamut 97-mut ataatsi­miinnis­satsinnut atatillugu imaluunniit siornali 96-mut upernaakkut ataat­simiinnissamut siunnersuuteqareersimallutik.

 

Taakku saniatigut siunnersuuteqartarsimapput inatsisartunut maannakkut aamma siulittaasorili­garput Anders Andreassen aamma taamatut nipilimmik siunnersuuteqareersimavoq aamma Sivert K. Heilmann-ip taamatut siunnersuu­teqarsimanini maani oqaluttarfimminngaanniit oqaatigereerpaa.

 

Taamaattumik maani isumaqatigeeqigatta, tassa suliassaq tullinnguuttoq aajuna unaaginnarpoq  Naalakkersuisut ingerlateqqittariaqarpaat timi­ta­liiniarnissaq, tassa taamaammat aamma naatsor­suutigisariaqarparput uper­naamut ataatsimeeqqilerutta taava Naalakkersuisut saqqummi-ussassaqarumaar­tut immaqa inatsimmik nutaamik immaqaluunnit inatsit una pioreersoq kommu­ne-nullu matussisimasup aaqqiivigineqarnissaa taanna suliariinnassallugu.

 

Kisianni aamma una oqaatigilaarusuppara taamatut periarfissiinissaq kommu­ne-nut maannakkut pisariaqarluinnalermat piffissami kingullermi annertuumik tusagassiutitigut allatigullu eqqartor­neqarpoq aningaaseriviit kattunnerisa kingorna tassa Grønlandsbank-ip kiffartuussiniarnera aamma ajorsigaluttuin­nartoq.

 

Taanna aamma eqqarsaatigiinnarluguluunniit pisariaqarluinnarpoq kommune-t taava ammaanne­qarsinnaanissaat. Tassami ukua ESU aqqutigalugu periarfissat soorunami ammagaluarput aamma siunnersuuteqartup nammineq oqaaseqarneratuut ajunngikkaluaqaat 25 %-nik tigutsisissaqarluni aquuteralannik pisaarniar­sinnaaneq. Kisianni tassa oqaatigeriikkattuut aningaaseriviit kattunneri­sa kingorna aamma tamakkua aningaasarsiakitsunut aporfinngorsimapput imaan­naanngitsut taamaattumik tassa ammaassisoqaqqinnissaa taaanna isumaqarpunga sanioqqukkuminaatsoq.

 

Taamaattumik nuannaarutiginiartigu Naalakkersuisut matuminnga suliakkerne­qarmata tassa timitaliiniarnissaminnut.

 

Lars Karl Jensen, Siumut:

Oqartoqarneratuut isumaqatigeeqigatta immaqa oqallisigeqqinnissaa pisaria­qanngikkaluarpoq.

 

Uani Naalakkersuisut Siulittaasuata Jonathan Motzfeldt-ip ESU-mi tapiisarnermi peqqussutip iluaniittuni atuffammatigut, tamakkua nalunngilagut ilumoorput, tamakku periarfissat ilagivaat, periarfissarlu tamanna aamma ukiuni kingul­lerni marlunni inuiaqatigiissutitsinni atorluarneqarsi­maqaaq, umiatsiaaqqa­nik pisaarniartut taperneqartarsimapput. 1996-mi umiatsiaarartaarsimapput 40-t taavalu ukioq manna akuerisaareersut ilanngullugit 45-put, tassa ukiut marluk ingerlaneranni tassa umiatsiaaqqat 85-t. Qujanartumilli tamarmik nunatsinni suliffeqarfinni suliarineqartut aalisartunit pissarsiarineqar­si­mapput.

 

Soqutigineqarsinnaassasoralugu taakkua kisitsisit aamma ataatsimiissitalia­mi ilaasortaaffigine­qartut aningaasartaannik ilisimaneqareeraluartut, ta­piissuteqartarnermi 75 %-i Landskasse-minngaanniit akilerneqartartoq taak­ku­nunnga umiatsiaaqqanut 85-nut akiatigut paaserusunneqas­sappat inuiaqati­giit 9,7 mio-it umiatsiaarartaartunut maannakkumut tapiissutigereersima­vaat.

 

Siunnersuuteqartup Hans Enoksen-ip oqaatigisaatuut qularnanngilaq nunaqar­fimmiuni aningaa­sarsiornikkut periarfissaqarpallanngitsuni umiatsiaarar­taarniarneq periarfissaqarpallaanngilaq aningaasatigut tassa 25 % ilaa­tigut annertusinnaasarmat umiatsiaaqqap atortoqarani akia aggua­qatigiissillugu eqqarsaatigigaanni. Taakkua ersarissaatigilaaginnarpakka paasissutissatut tunniuk­kusullugit.

 

Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:

Uani suliassami oqaaseqarninni nangaanartoqartillugu oqaatigigakku aamma ilanngullugit oqaatigaakka taamanikkut aalajangersaanerup tunngaviisa ilaat taaneqartut tassa unaamilleqati­giissinnaanermut sammisut taakkua isumaqar­punga saneqqutiinnarneqarsinnaanngitsut, taamaat­tumik Naalakkersuisut siu­littaasuata oqasii iluarrilluinnarpakka tassa sukumiisumik misissortinnis­sai aammalu apeqquteqarnissaq kommune-mut assigiinngitsunut pisariaqartit­si­nermut tunngasut isumaqataaffigilluinnarpakka.

 

Tassami uani aamma taasara pisariaqarluinnarsorigakku taamatut aalajanger­sakkamik allanngor­titsinikkut pinngitsoorani periarfissamik atorsinnaasumik aamma pilersitsisoqarsinnaanera taanna uanga mianersoqqussutigiinnarakku, taamaalilluni kommune-t pinngitsaalineqartutullusooq pineqalissammata ukua ima imatullu pigussigit taava ukua allat aamma ima imatullu pisinnaasaria­qarpasi inatsisitigut taamatut ammaasoqarsinnaanera tikkuaannarpara. Oqaa­tigine­qartutuut isumaqatigiippugut tamatta.

 

Hans Enoksen, Siumut:

Karl Lyberth oqarmanuna kingusinaalaartartugut tamatta. Taamanikkut Kaalik­kut siunnersuute­qarsimapput Sivert-ikkut, taava allakkatigut akineqaramik naammagiinnarsimavaat, taamaammat oqartoqarsinnaanngilaq uagut aatsaat kingusinaarluta paasinnissimasugut. Uanga aamma allakkatigut akineqaraluar­mat takusinnaagakku akissut uanga isummannut naapertuutinngilluin­nartoq, ikiugassagut ikiorniarutsigit atorsinnaanngitsutut isigisara pissutigalugu siunnersuutiga soorunami illersorsimavara sakkortuumik pinngitsoornagu inimi maani oqallisigineqaqqullugu, aatsaallu taama iliornikkut angusima­vara maani oqallisigineqarnissaa, taamaammat oqartoqar­nera kingusinaalaar­luni paasinnittarnermut isumaqarpunga tulluartuunngitsoq.

 

Tassami taamanikkut ilissi allakkatigut akineqarassi, akissut naammagiin­narsimavarsi suliarlu unitsiinnarlugu. Uanga taamaaliorusussimanngilanga taku­sinnaagakku periarfissaq taanna allanngortinneqartariaqartoq.

 

Naalakkersuisut Siulittaasuat:

Taama oqartoqassanngilaq kingusinaarluni paasinninneq uparuartuutaasinnaa­soq. Uani kingusi­naarluni paasinnittoqanngilaq. Siusinaarluni paasinnitto­qarsimavoq, taanna inatsisip allanngor­tariaqarneranik. Inatsisit iluarsi­sarput ima torinngitsigaaq kommune-rparujussuarnut akiligassa­nik ulikkaar­si­malluni, taamaattumillu taanna tunngavigalugu inatsit nutaaq iluarsiniar­simavarput, taamaalillunilu iluarsineqarsimalluni.

 

Aammalu KANUKOKA-p nalunaarusiaa agguaanneqarluni maannakkut pigineqartoq qiviarutsi­gu aatsaannguaq oqaaseqarninni aamma taasara 1994-minngaanniit inatsisip atulerneraninngaan­niit 96 ilanngullugu 97-mut pilersaarutinut tassanilu allassimasaat najoqqutaralugit, kommune-t inatsimmi tassani ajun­ngitsumik atorluaasimapput.

 

Suliffissaqarniarnermut tunngatillugu aningaasaliissutinik 1994-mi 92-minn­gaanniit 20 mio. sinneqartuninngaanniit marloriaatinngortissimavaat 96-mut 42-43 mio. tikillugit suliffissaqartit­siniarnermut tunngasunik aningaasa­lersuinissaminnut inatsit taanna tunngavigalugu ammaanne­qarnertik ilaatigut tapertaralugu.

 

Taamaattumik paasinnilluarluta inatsit taanna suliarisimavarput, kommune-t sapinngisamik inunnik amerlanerpaanik kommune-minni suliffissaqartitsinis­saat inatsit taanna suliaammat. Aamma ataaseq suliarinerani neriuppunga uparuarneqaatiginagu aamma ataqqiniassagipput Naalakkersuisuni. Kommune-t nammineersinnaassusiat ataqqeqalugu, ataqqillugulu suliassaq tassani inger­lassaaq. Kommune aamma naaggaasinnaasariaqarpoq innuttani aggerpat aquu­teralattaarniarlunilu ingerlaannarluni allaffimmut iserluni oqarluni imaat­tumik pisaarniarpunga, kommune-t taanna namminneq aalajangertassa­vaat, tassani nammineersinnaassuseqarput imminnulli aamma naaggaarsinnaassusertik tas­sani atussavaat.

 

Taamaattumik kommune-t immineersinnaassusiat aamma ataqqillugit inatsisit makkua suliaam­mata, taamaattumik aamma naaggaarsinnaassusiat aamma ataqqis­savar­put. Soorlu aamma angersinnaassusiat ataqqiniaripput.

 

Taamaattumik suliassap uumap ingerlaqqinnerani kommune-t aamma nammineer­sinnaassusiat tassani ataqqillugu innimigalugu ataqqillugulu aamma sulias­saq ingerlaqqissaaq. Soorlu ippin­nartoqarsimappat mikisualutsigut aamma oqarpunga mikisualutsigut inuit ataasiakkaat sooruna­mi itigartinneqartut tassani aamma maalaffissaminnik allanillu saaffissaqartarput aamma taanna ajunngilaq aamma taama iliortassaagut. Kisianni uani inatsit aamma pitsaa­quteqarmat, pitsaasu­millu kinguneqarsimammat taanna aamma taarusuppara.

 

Taamaattumik suliassiissutigineqarnera soorunami oqassanngilanga qilanaara­lugu kisianni nuannaralugu suliarissavara.

 

Oqaluuserisaq naammassivoq.