Oqaluuserisassani immikkoortoq 94-1 |
|
||
| Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera | |
Ataasinngorneq
26. oktober 1998 nal. 14.25
Ataatsimiinnermik
aqutsisoq: Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuat.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:
Kalaallit Nunatsinni Inatsisartunut qinersineq pillugu Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarnissaanut siunnersuummut immikkortoq 7-imut ilanngullugu allannguutissatut imatut siunnersuuteqarpunga.
Soorlu siusinnerusukkut Inatsisartut Siulittaasuat Siulittaaqarfimmilu ilaasortat ilaat qulaani pineqartumut allannguutissatut siunnersuuteqarnissannik ilisimatitsereersimasunga. Matumuuna tamanna pillugu Inatsisartuni Kattusseqatigiit tunuliaqutaralugit ilaasortatut, kiisalu tunuliaquttama isumasioreernerisigut minnerunngitsumillu aamma inatsisitigut periarfissat ilaatigut Inatsisartut Allattoqarfiat suleqatigalugu isumasioreerlugit paasinarpoq matumuuna siunnersuutigisara Danmarkip naalagaaffiani inatsisinut tunngaviusunut Namminersornerullutik Oqartussani oqartussaanermut inatsimmut imaluunniit nunat tamat akornanni isumaqatigiissutinut akerliunngitsoq.
Taamaattumik Kalaallit Nunatsinni Inatsisartunut qinersisarneq pillugu Inatsisartut inatsisaata ' 15-iata atorunnaarsinneqarnissaa inuit kikkulluunniit killersugaanngitsumik assigiimmillu aamma naligiimmik pisinnaatitaaffeqarlutik aamma nunatsinni Inatsisartunut allatulli annerusumik piumasaqaatitaqanngitsumik, tassa atsiortitsinernik katersiluusaaqqaarnatik qinigassanngortissinnaalernissaat qinigassanngortissinnaalernissaalluunniit anguniarlugu siunnersuuteqarpunga.
Kiisalu nunatta isorartunerujussua ilaatigut atsiortitsinernik katersiniarnermi ajornakusoorsinnaanera aamma eqqarsaatigalugu taamatut siunnersuuteqarlunga.
Partiimmi tunuliaqutaralugit qinigassanngortinniartut taamatut piumasaqarfigineqarneq ajorput, soormi inuit ataasiakkaat partii tunuliaqutarinagu qinigassanngortittartut qinigassanngortittulluunniit immikkoortitaasut taama piumaffigineqassappat.
Inuit tamarmik assigiimmik periarfissaqartinneqartariaqarput, partiinut ilaasortaagunik ilaasortaanngikkunilluunniit apeqqutaatinnagu, aammami inuit akunnitsinni assigiinngisitsineq inerteqqutaavoq, soorlu tamanna aamma inuit pisinnaatitaaffii pillugit eqqartuisoqaleraangat ersersinneqartartoq, taamaattumik matumuuna ataatsimiinnermi matumani oqaluuserisap aappassaaneerneqannginnerani Kalaallit Nunatsinni Inatsisartunut qinersisarneq pillugu inatsisip ' 15-iata atorunnaarsinneqarnissaa siunnersuutigivara, neriuppunga suliap aappassaaneerneqannginnera Inatsiseqarnermut Ataatsimiititaliamut siunnersuut manna ilanngullugu oqaluuserineqarumaartoq.
Tassungalu atatillugu saqqummiussaq allassimavara imaattoq aamma: Kalaallit Nunatsinni Inatsisartunut qinerisarnermi inatsisip allanngortinneqarneratigut, tassa qinersiviit aggorneqarnerisa allanngortinneqarnissaat qularnanngitsumik inunnut ataasiakkaanut kattusseqatigiillutilluunniit partiit avataasigut qinigassanngortinniartunut suli annerusumik ajornartorsiortitsinermik kinguneqartussaavoq, minnerunngitsumik nunarujussuatta isorartunerujussua ilaatigut pissutigalugu.
Inuit partiit avataasigut Inatsisartunut qinigassanngortinniartut immikkoortitaanatik allatulli naligiimmik periarfissaqartinneqartariaqarput, partiinut ilaasortaagunik ilaasortaanngikkaluarunilluunniit apeqqutaatinnagu. Taamaammat partiit avataasigut qinigassanngortinnermi piumasaqaatigineqartartup, tassalu inummut ataatsimut atsiornerit minnerpaamik 40-t piumasaqaatigineqartarnerat atorunnaarsinneqartariaqarpoq.
Inuit kikkulluunniit politikkikkut qanoq isummersinnaatitaanerat nunami inuit tamat oqartussaaqataaffianni inatsisit tunngaviusut ilaatigut naapertorlugit kinaluunniit qinersisinnaatitaasoq killilersorneqarani qinigassanngortissinnaasariaqarpoq.
Taamaattumik nunatsinni qinersineq pillugu inatsisip allanngortinneqarnissaa ilaatigut aamma kommuneqarfinni allaffissornikkut suliassakinnerulersitsinermik kinguneqartussaasoq qularnanngilaq, tassami maannakkut inatsimmi atuuttutmi piumasaqataasut, tassalu atsiornerpassuit, inuup normui, sumi najugaqarneq, qinersisinnaatitaanermut tunngasut tamarmik inatsimmut naapertuuttariaqarnerat misissuiffigineqartartussaavoq piumasaqaataallunilu. Tamannlu piffissarujussuarmik atuinermik kinguneqartarpoq. Taamaammat ' 15-ip atorunnaarsinneqarnissaa aamma allaffissornikkut suliassanik annikillisitsinermik kinguneqartussaasoq naatsorsuutigineqarsinnaavoq. Malugeqquneqassaarlu ' 15-ip atorunnaarsinneqarnerata ' 16 imm. 3-p, ' 17 imm. 2-p aamma atorunnaarsinneqarnissaat kingunerisussaammagu, kiisalu ' 18-ip allanngortinneqarnera aamma pisariaqassasoq, soorlu tamanna allannguutissatut siunnersuummi nassuiaatitaanilu ilanngussami takuneqarsinnaasoq.
Taamatut oqaaseqarlunga suliap akuersaartumik inussiarnertumillu ilassineqarnissaa naatsorsuutigalugu saqqummiuppara.
Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat:
Inatsisartunut ilaasortaq Anthon Frederiksen Kattusseqatigiit sinnerlugit Inatsisartunut qinersisarneq pillugu Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarnissaanik siunnersuuteqarpoq, siunertaralugu partiit avataasigut Inatsisartunut qinersinermut qinigassanngortittut qinigassanngortitsisoqarnissaannik piumasaqaatip atorunnaarsinnissaa.
Hr. Anthon Frederiksenip siunnersuumminut tunngavilersuutigaa tamanna partiit avataasigut qinigassanngortinniartunut oqilisaataassasoq nunamilu isorartoqisumi partiit avataasigut qinigassanngortittut atsiornernik katersiniartarnerat ajornakusoorpallaartoq.
Naalakkersuisut isumaqarput Inatsisartunut qinersivimmi qinersisartut qinigassanngortitsisut ikinnerpaamik 40-nissaannik amerlanerpaamillu 50-iunissaannik piumasaqaatikkut qinersisoqarnissaanut qinigassanngortinnermut atatillugu qinersisartuni tapersersorteqarnissaq qulakkeerneqartoq. TAamaassanngippat kikkulluunniit qinersisinnaatitaasut qinigassanngortissinnaalissapput peqatigitillugulu qineqqusaarnermut nunatta karsianit naalakkersuinermik suliaqarnermut tapiisuteqartoqarnissaanik piumasaqaateqarsinnaalerlutik. Taamaammat Naalakkersuisut isumaqarput pissusissamisuunngitsoq inuit qinersisartunit arlaatigut tapersersorneqanngitsut Inatsisartunut qinersinermut qinigassanngortissinnaassappata.
Taamaattumik Naalakkersuisut inassutigissavaat Inatsisartut Inatsisartunut ilaasortap Anthon Frederiksenip siunnersuutaanut isumaqataanatik taasissasut, taamaalilluni siunnersuut inimi maani aappassaaniigassanngortinneqassanngitsoq.
Ruth Heilmann, Siumup oqaaseqartua:
Siumumiit Naalakkersuisup akissuteqaataani
tunngavilersuutaasut tamakkiisumik taperseratsigit siunnersuutip
itigartinneqarnissaa Siumumit isumaqataaffigigatsigu annertunerusumik oqaaseqarfigissanngilarput
siunnersuut ilalernartuutinnginnatsigu.
Otto Steenholdt, Atassutip oqaaseqartua:
Inatsisartuni ilaasortap hr. Anthon Frederiksenip siunnersuutaa, tassa nunatsinni Inatsisartuni qinersisarnermi ' 15-ip peerneqarnissaa Atassummiit naatsuinnarmik oqallisigisimavarput.
Inatsisartunut ulloq ukiorlu manna tikillugu qinerseriaatsip Anthon Frederiksenip siunnersuutaatuut ilusilerlugu allanngortinneqarnissaa Atassummiit akuersaarsinnaanagu nalunaarutigissavarput.
Inuit kikkulluunniit pisinnaatitaaffii Atassummiit ataqqivagut, ullorlu manna tikillugu periarfissaqartitsineq, tassa aternik tapersersuisunik katersisarneq allanngortinnagu ingerlatiinnarneqassasoq Inatsisartunut Atassuminngaanniit inassutigiumavarput, taamaalillutalu Naalakkersuisut inassutaat Atassummiit ilalerlugu.
Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:
Partiit avataasigut Inatsisartunut qinigassanngortinniartunut qinigassanngortinnermi inatsit malillugu inummut ataatsimut atsiornernik ikinnerpaamik 40-nik tunuliaqutaqaqqaartariaqarnermik piumasaqaateqartoqarnera, Inatsisartunut ilaasortap Anthon Frederiksenip maanna torunnaarsinneqartariaqarnera siunnersuutigivaa.
Inuit Ataqatigiit siunnersuut gruppitsinni oqallisigereerlugu Naalakkersuisut isumaqatigalugit nalunaarutigissavarput siunnersuut aamma uagut tapersersorsinnaannginnatsigu.
Taamatullu naatsunnguamik oqaaseqaannarluta siunnersuut taasissutigitinneqassappat isumaqataanata taasissaagut.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:
Tupigusuutiginngilluinnavippara partiit isumaqataannginnertik takutimmassuk, tassami kialluunniit naatsorsuutigisinnaavaa pinngitsooratik partiit unammillerneqartussaapput sakkortuumik partiit avataani inissisimasuniit. Taamaattumik tupinnanngilluinnavippoq itigartitsiniarnersi.
Aamma tamanna Kattusseqatigiinni qinigassanngortinniartut qinigassanngortikkumaartullu inuit ataasiakkaat neriuppunga unissutigissanngikkaat nikalluinnartoqarsinnaanngilarmi. Unali Naalakkersuisut Siulittaasuata akissuteqaammini oqaaseq anitaa, assut eqqumiigikujuppara, tassa imaattoq: Ainuit qinersisartunit arlaatigut tapersersorneqanngitsut@ kikkuugamik inuit qinersisartunit tapersersorneqanngitsut, tassa killilersuineq tassaneereerpoq. Imaassinnaavoq inuk kinaluunniit partiimut ilaasortaanini pissutigiinnarlugu atsiornernik katerseqqaarnani qinigassanngortissinnaasoq tapersersorneqanngitsoq, aamma taamaattorpassuit takusareerpagut qinigassanngortinnermi tapersersorneqanngikkaagamik qinigaaneq ajortut.
Uannut assersuutigilanga, partiit avataasigut qinigassanngortikkama qinersisartut 700-ngajaat pissarsiaralugit, taava tapersersorneqarsimassanngilanga? Taava maannakkut qinersinissami aamma ilissitulli immikkut isigineqarnaga inooqataarusukkaluarpunga, kisianni paasivara tamanna partiinit ajornartinneqartoq. Ilumut oqartariaqarpunga kinaassusersiorneq annertooq tassani takutinneqarpoq, kisianni 30-ungaluartusi merserileqqajarsimanngilassi, qujanaq.
Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat:
Ajuusaarutigissavara paatsuunganartumik oqarsimaguma Anthon Frederiksenimut, tassa una qularutiginngilluinnarpara aamma Kattusseqatigiit 40-50-it angullugit piaarnerpaamik katersisinnaanerat, taanna qularutiginngilara unali kikkulluunniit qinigassanngortitsinermi taava 40-50-inillu qularnaatsumik tapersersorneqarlutik, taavalu aamma qinigassanngortinnerminni allatulli qinigassanngortittutut aningaasanik taperneqarnissaminnik qinnuteqarsinnaaneranut arlaatigut uppernarsaatissaqarneq eqqarsaatigalugu, taakku 50-it ilaasa ikigisaraluarpaat Inatsisartuni qinersinermiluunniit 40-innaammata atsiortussat/katersisussat immaqa 100-galuarpataluunniit pitsaanerusoq.
Aammalu nuna tamarmi ataatsimut qinersivinngorpat qularnanngilaq apeqqutit taamaattut tikinneqarsinnaapput, kisianni uagut maannakkut 40-niit 50-inut qinersisinnaaneq qujassutigaara partiinit tamanit tapersersorneqarmat, taannalu aamma neriuppunga aalajangiusimaneqassasoq.
Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuat:
Siunnersuuteqartup siunnersuutigaa aappassaaneerneqarnissaanut ingerlaqqissasoq, kisiannili allannguutissamik siunnersuuteqartoqarpoq, tassalu Naalakkersuisut siunnersuutigaat aappassaanut ingerlanneqassanngitsoq, tassungalu isumaqataasut nikueqqussavakka: 29. Akerliusut nikueqqussavakka: 1. Taaseqataanngitsut: 0.
Taamaalilluni siunnersuut itigartinneqarpoq.