Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 114		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Sisamanngorneq 28.oktober 1999 nal. 18.10

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 114

 

Naalakkersuisut Inatsisartut ukioq 2000-mi upernaakkut ataatsimiinnissaannut meeqqat atuarfianni klassini qullerni atuartut atuarnermut tapiiffigineqartarnerat pilersuisuusut isertitaat apeqqutaatinnagit tunniunneqartalernissaannik siunnersuuteqaqqullugit peqquneqarnissaasa Inatsisartuni aalajangiiffigineqarnissaanik siunnersuut.

(Augusta Salling)

Ataatsimiinnermik aqutsisoq, Anthon Frederiksen, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq:

Taavalu tillinnguuppoq oqaluuserisassaq nr. 114 tassalu Naalakkersuisut Inatsisartut ukioq 2000-mi upernaakkut ataatsimiinnissaannut meeqqat atuarfianni klassini qullerni atuartut atuarnermut tapiiffigineqartarnerat pilersuisuusut isertitaat apeqqutaatinnagit tunniunneqartalernissaannik siunnersuuteqaqqusilluni peqqusinissaq Inatsisartuni ilaasortap Augusta Salling-ip aalajangiiffigisassatut siunnersuutaa massakkullu siunnersuuteqartoq Augusta takanna.

Augusta Salling, Atassut, siunnersuuteqartoq:

Qujanaq. Siunnersuutinnut makku tunngavigivakka. Ualiartulernermut kiisa oqallorlitiivippugut. Meeqqaat atuarfinni qullerni atuartut atuarnermut tapiiffigineqartarnerat pillugu Inatsisartut peqqussutaat normu 5, 28.oktober 1982-meersoq ilaatigut ima oqarpoq:

§ 2-mi immikkoortoq 1: Ukiut tamaasa qaammatisiutit malillugit naannginnerani Inatsisartut ukiumi atuarfiusumi tullermi atuarnermut tapiissutisissagaanni pilersuisuusut isertitaasa killigisaat kiisalu tapiissutit annertussusissaat aalajangertassavaat. Taanna malugilaassavarsi.

§ 4 imm.1: Tapissutit atuartup pisassarai tapiissutit qinnuteqaatitaqanngitsumik atuartup pilersuisorpiaanut tunniunneqartassapput.

§ 4 imm. 2-mi allassimavoq: Tapiissutit ukiumi atuarfiusumi qaammatini qulini qaammatit tamaasa utimoortumik tunniunneqartassapput. Qaammatini atuartup atuarnerminut malinnaanngiffiini tapiissutit tunniunneqartassanngillat.

Tassalu imaappoq atuartut angajulliit 9.klassimiit qummut qaammammut aningaasanik pisortaniit tigusartagaqartinneqartarput, tigusartakkalli tiimit aalajangersimasut atuanngitsoorsimagaanni tunniunneqartarnatik. Tamanna ajunngilaq aningaasanik pissarsissagaanni pissarsiarinissaannut pisussaaffimmik sungiusarnermik siunertaqarunarmat, uangali una naapertuinngitsutut isigaara aaqqinneqartariaqarsoraaralu, tassalu: Atuartut tamarmik assigiimmik pineqanngimmata, angajoqqaamilli isertitaat aallaavigalugit pissarsisarlutik atuarnertik nakkutigigunikku inmaluunniit atuarnertik nakkutigilluaraluarlugu angajoqqaamik isertitaat tunngavigalugu pissarsisinnaasaratik.

Matumuuna siunnersuutigaraa atuartut atuarnerminnik paarsilluartut akissarsiaqartinneqartassappata taava tamanna atuartunut tamanut tutsinneqartalissasoq. Qujanaq.

Lise Skifte Lennert, Kultureqarnermut, Ilinniaritaanermut Ilisimatusarnermullu Naalakkersuisoq:

Landsrådip ileqqoreqqusaliorneratigut meeqqat atuarfianni klassinut annernut tapiissuteqartarneq 1978-imit atorneqalersimavoq. Isumaginninnermi Iluarsaaqqinnermut Ataatsimiititaliarsuup 1981.imi isumaliutissiissutaa tunngavigalugu taamatut aaqqissuussineq allanngortinneqarpoq, Inatsisartut peqqussutaata nr. 5, otoberip 28-anni 1982-imeersup akuersissutigineqarneratigut.

Angajoqqaat aningaasakilliorneq pissutigalugu meeqqaminnik atuarfimmit anisitsinissaannut pissutissaqaleqqunagit aningaasatigut ikiorneqarnissaat, tapiissuteqartarnermi ilaatigut siunertarineqarpoq.

Taamaalilluni aaqqissuussineq atorlugu meeqqat aningaasarissaangitsunik angajoqqaallit aningaasarissaartut meeraasulli periarfissaqarlutik atuarnissaat qularnaarniarneqarpoq. Angajoqqaat aningaasarissaarnerusut meeraasa aningaasat pissutigalugit atuarfimmit aninissaat ima ilimagineqanngitsigivoq, angajoqqaat taakku tapiiffigineqarnissaat pisariaqartutut isigineqarani.

Meeqqat atuarfianni klassini annerni atuartut tamarmik tapiiffigineqartalissappata peqqussummi inuttut atugarisat tunngavigalugit politikkimut siunertarineqartumut tamanna akerliussaaq. Tamarmillu tapiiffigineqartalissappata aningaasat amerlanerusut aamma pisariaqartinneqassapput, imaluunnit atuartut ataasiakkaat pissarsirisartagaat ikilineqartariaqassallutik.

Isertitat najoqqutarineqarunnaarnissaanik siunnersuuteqartup siunnersuutaa Naalakkersuisut paasinninnerat naapertorlugu aaqqissuussinermi siunertarineqartumut kiisalu tapiissutit sumut atorneqarnissaanik paasinerluineruvoq. Peqqussummi paragraf 4, immikoortoq siullermi aalajangiunneqarpoq tapiissutit atuartup pissarigai, imali tamanna paasineqassanngilaq, aningaasat taakkua atuartup kaasarfimmiussarigai, imaluunniit nammineq atugassaaanut tapiissutaasut.

Tamatuma kingorna aningaasat taakku pilersuisorpiaasumut tunniunneqartussaanerat ersarissarneqarpoq, tassanilu erseqqilluni aningaasat taakkua ilaqutariit pilersuinerminni tunngaviinut tamarmiusumut tapiissutaasut, tassalu angajoqqaat nammineerlutik aalajangigassarilerpaat tapiissutit qitornaminnut iluaqutissanngorlugit qanoq atorneqassanersut.

Meeqqat ilaasa nammineq atugassaminnik tunineqartarnerat pinngitsoorneqarsinnaanngilaq, aammalu atuartut tamarmik tapisisaraluarpataluunniit atuartut ataasiakkaat namminneq atugassaminnik qanoq amerlatigisunik pissarsinerat suli assigiinngittuarallassaaq, angajoqqaammi ilaasa aningaasat qitornaminnut ingerlateqqittassammatigit allalli atisanut allanulluunniit qitornap pisariaqartitaanut atortassallugit.

Taamaammat Naalakkersuisut siunnersuummut isumaqataangillat, tamannalu tunngavigalugu siunnersuutip akuersissutigineqannginnissaa inassutigissallugu.

Naggassiullugu Naalakkersuisunit nalunaarutigissavarput, aaqqissuussineq misissuataarneqartussaammat meeqqat atuarfiata iluarsaateqqinneqarneranut atatillugu.

Ruth Heilmann, Siumup oqaaseqartua:

Naalakkersuisut Inatsisartut ukioq 2000-imi ataatsimiinnissaannut meeqqat atuarfianni klassini qullerni atuarnermut tapiiffigineqartarnerat pilersuisuusut isertitaat apeqqutaatinnagit tunniunneqartalernissaanik siunnersuuteqaqqullugit peqquneqarnissaasa Inatsisartunit aalajangiiffigineqarnissaanik siunnersuut, taamatut Inatsisartunut ilaasortaq Augusta Salling Atassummiit siunnersuuteqarpoq.

Siumup meeqqat tamarmik assigiimmik pineqarnissaat anguniarlugu tamakkiisumik suliniaqataarusuppoq, soorlu aamma tamanna Isumaginninnikkut Iluarsaaqqinnermi suleqataanitsigut ersarissumik tamaviaarutigisimagipput, ilaatigut meeqqat pisinnnaatitaaffiisa annertuumik paasineqarnissaanik suliniuteqarnissamik siunnersuuteqarnitsigut, aammalu kaammattuuteqarnitsigut meeqqat atuartut ilaqutariillu assigiinngitsutigut, soorlu aamma ineqarnikkut tapiiffigineqartarnerisa ataatsimoortumik nalilersoqqinneqarnissaanik Naalakkersuisunut suliniuteqaqqusinitsigut, atuartut angajoqqaat isertitaat aallaavigalugit tapisisinneqartarnerisa nalilersoqqinneqarnissaanik allagaqaatit Iluarsaaqqinneq aqqutigalugu, aammalu ullumikkut suli ingerlatinneqartuarput.

Tamanna Siumumiit arajutsisimanngilarput. Taamaattumillu aamma Naalakkersuisup oqaaseqaateqarnermini atuarfeqarnerup iluarsartuussivigineqarnera aqqutigalugu apeqqut aaqqiviginiarlugu suliniuteqarnissamik neriorsuutigisaa Siumumiit isumalluarnartuutipparput, atuarfitsialak aamma ersarissumik oqarmat, atuartut assigiimmik pineqarnissaanik.

Taamaatumik ukioq 2000-imi meeqqat atugarisaasa annertuumik oqallisigineqarnissaannut atatillugu apeqqutip taassuma nutaamik nalilersoqqinneqarnissaa Siumumiit kissaatigaarput. Taamanikkut 1978-imi taamatut inatsisiliornermi tunngaviusut paasinarluartuupput, naleqquttuullutillu. Ullumikkut ilumut taamatut ingerlatsisoqarnerata naleqquttuunera Siumumiit apeqquserparput.

Ukioq 2000-imi meeqqat naligiissumik pinearnissaat anguniassagipput aamma Siumumiit sulissutigaarput, pingaartumillu inuup nammineerluni ikiorsiissutinik isumalluuteqaannarani imminut napatinnissaa aamma aqqutissiuusseqataaffigissallugu Siumumiit piareersimavugut, Isumaginninnermi Iluarsaaqqinnermi kaammattuutaareersut, atuarfitsialak aammalu suliffeqqarnermut iluarsartuusseqqinneq nutaaq aqqutigalugu angusaqarfiginissaa isumalluarnartuutikkipput Siumumiit oqaatigissavarput.

Taamatut Siumumiit oqaaseqarluta Naalakkersuisut tapiissutit tamaasa ataatsimut isigalugit nutaamik nalilersuillutillu KANUKOKA peqatigalugu suliamik ingerlatsinissaat kaammattuutigaarput, suleqataasussallu tamaasa sulilluarnissaanik kissaakkumavagut.

Finn Karlsen, Atassutip oqaaseqartua:

Inatsisartunut ilaasortap Augusta Salling siunnersuutaanut, tassalu meeqqat atuarfianni klassini qullerni atuartut atuarnermi tapiiffigineqartarnerat pilersuisut isertitaat apeqqutaatinnagit tunniunneqartalissasut, tamatumunnga tunngatillugu Atassummiit imaattumik oqaaseqassaagut.

Naluneqanngitsutut Atassutip qangali politikkimini anguniartuagaraa, nunatsiini innuttaasut assigiimik pineqartarnissaat. Taamaattumik Inatsisartunut ilaasortap Augusta Sallingip siunnersuutaa Atassumiit oqaatigissavarput tamakkiisumik taperseratsigu. Taamatut siunnersuuteqarnernimi siunertaraa meeqqat klassini anginerusumi atuartut angajoqqaat isertitaat apeqqutaatinnagit assigiimik tamarmik aningaasanik tapiiffigineqartalernissaat.

Ullumikkummi imaappoq atuartut angajoqqaavisa isertitaasa minnerpaaffiat qummut qaangersimappassuk meeqqat atuartut taamatut isertitalinnik angajoqqaallit tapiissutinik pisinnaanngilat.

Siunnersuut Atassumminngaanniit tapersigarput akuerineqassappat kingunerusussaasavaa, atuartut aningaasarsiakinnernik aningaasarsiaqarnernilluunniit angajoqqaallit tamarmik assigiimik atuarnerminnik paarsilluarnerulernissaat, tassami nalussanngimmassuk atuarnertik paarilluarunikkut aningaasanik tamakkiisumik pissarsissallutik.

Taamaattumik peqqussutip politikkertaa nalilersoqqittariaqalerpoq, tassami peqqussutip politikkertarimmagu angajoqqaat isertitakittut tapiiffigineqassasut, kisianni qanoq isilluni aningaasarsiakinnerit tapiifigineqarsinnaappat atuartut timit angullugit inortuisimappata. Taamaattumik aningaasarsiakinnerusunut tapiissutitut taaneqarsinnaanngitsutut oqaatigisariaqarput.

Atassummiit pingaartilluinnarparput taamatut tapiisarneq atuutsiinnassappat meeqqat inuusuttuaranngulersut meeqqat atuarfianni atuartut tamarmik assigiimik tapiiffigineqartariaqartarnerat, tassami taakkuupput qaffasinnerusumik atuarfinni aammalu suliffinnut ikaarsaalersut, aningaasarsiakinninerni anginaasarsiaqarnernilluunniit angajoqaaqaraluarunik tamarmik assigiimik inuussutissarsiuteqarniarlutik angusaqarniartussat.

Uanili suliami eqqaaneqanngitsoorsinnaanngillat oqallittarnerit meeqqat tapisiaanik taaneqartartut, taakku ilumut atorfisarititaasunut atorneqartarnersut tamakku aamma inimi maani annertuumik oqallisigineqartarput, aammalu upernaaq Inatsisartuni ilaasortap Vittus Mikaelsenip meeqqat tamarmik assigiimik tapisiaqalernissaat oqaluuseritimmagu Inatsisartut gruppiini tamanit taperserneqarluni neriorsuutigineqarsimavoq ukiaq manna saqqummiunneqassasoq, kisianni maannamut saqqummiussisoqanngilaq.

Tamaakkaluartoq Atassummiit oqaatigissavarput Vittus Mikaelsenip upernaaq siunnersuutaanut aammalu Augusta Sallingip siunnersuutaa annerrusumik assigiinngissuteqanngimmata. Taamaattumik suliamut siuliani tapersiisimagaani, maana siunnersuutigineqartumut itigartitsissalluni tunngavissaaleqinassaaq. Siunnersuut akuerineqassappat isumaqanngilagut aningaasarpassuarnik nassataqassasoq, tassami atuanngitsoortarnerit, inortuinerit ilanngaataasarput, imaluunniit pissarsinngitsoorutaasinnaasarlutik.

Aningaasanik annertunerusumik nassataqarsinnaassaaq atuartut atuarfimminni paarsilluarlutik atuanngitsoortarunnaarpata, inortuissaarpataluunniit, taamaattoqassagaluarpat uagutsinnut tulluusimaarnartuusussaassaaq.

Soorunalumi siunnersuut akuerineqassappat peqqusuumik allanngortitsinermik nassataqartussaavoq.

Taamatut oqaaseqarluta Inatsisartut ilaasortap Augusta Sallingip siunnersuutaa taperserparput, inassutigalugulu partiit Kattusseqatigiillu tapersissagaat.

Olga Poulsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Inatsisartunut ilaasortap Augusta Sallingip Atassummeersup siunnersuutigivaa, malittarisassat atuartut annerit tapiiffigineqartarnerannut tunngasut allannguuteqaqqullugit.

Maleruagassat tunngaveqarput peqqussummik 1982-imeersumik atuartut annerit tapiiffigineqartarnerannik peqqussut. Taanna tunngavigalugu atuartut 9. klassimit qummut angerlarsimaffimminnilu najugaqartut qaammammut pisartagaqartinneqarput, atuarnerminnik ingerlatsippata.

Tamanna pisarpoq qaammatip ataatsip ingerlanerani pissuteqavilluni timet qulit sinnerlugit atuanngitsoorsimanngippata. Atuartunut tapiissutit amerlassusissaat aalajangerneqartarput pilersuisup akileraaruteqaatasussatut isertitaat apeqqutaatillugit, ullutsinnilu angajoqqaat isertitaat 252.485 kr.-it ataasimappatigit.

Inuit Ataqatigiinni eqqaammasariaqarsorivarput atuartunut tapeqartitsinerup siunertarpiaa tassaasoq angajoqqaat aningaasakilliornerat peqqutigalugu atuartut atuarunnaartinneqartannginnissaat. Inuit Ataqatigiinnit pingaartipparput meeqqat atuarfiini kikkut tamarmik sivisunerpaamik pissarsiffiulluartumillu atuartitaanissaat, aamma ilaqutariinni aningaasakilliortuni atuarunnaajaartariaqarnermik kinguneqassanngitsoq.

Pisariaqartitsinerpaanut tapiissuteqartitsisoqartariaqarpoq, pissutsit piviusut imaapput. Atuartut angajoqqaavisa isertitaat assigiinngitsorujussuullutik, tassuunakkullu nalimmassaanissaq pisariaqarpoq. Meeqqat atuartut atugaat naligiinneruleqqullugit isertitakinnerit pilersuineranni inuiaqatigiinnit ikorfartortariaqarput.

Taamaattumik Augusta Sallingip siunnersuutaa itigartipparput, massakkullu aaqqissuussisimanerup ingerlaannarnissaa tapersersorlutigu.

Loritha Hendriksen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Naalakkersuisut Inatsisartut ukioq 2000-imi upernaakkut ataatsimiinnissaannut meeqqat atuarfiini klassini qullerni atuartut tapiiffigineqartarnissaanut pilersuisut isertitaat apeqqutaatinnagit tunniunneqartarnissaanut siunnersuut Inatsisartunut ilaasortap Augusta Sallingip saqqummiussaanut Kattusseqatigiinniit ima oqaseqarfigissavarput.

Soorlu siornatigut Kattusseqatigiit oqaaseqarfigereersimagipput atuartut annerit tapiiffigineqartarnissaat qanoq pingaaruteqartigisoq, Atuartunut annernut assigiimmik atugaqartitsinissaq pingaaruteqarluinnarmat. Atuartut anginerusut qullasinnerusumut atuartut, soorlu aseersuutigalugu GU-mi il.il. atuartut angajoqqaaminni najugaqaruni angajoqqaat akissarsiaat aallaavigalugit atuarnerninni tapisiaqartinneqarneq ajorput, taamaalillutillu atuarnerminni avataatigut suliffeqartariaqarlutik, uffa ilinniagassatik saniatigut annertoreeqqisut, saniatigullu atuartut annerusut atuartut piumaffigalugit qaffasissumik ilinniagaqaqqullugit siunissamilu nunatta pisariaqartimmagit.

Taamaattumik siunnersuuteqartoq paasilluarlugu taperserumavarput sakkortuumik. Immaqa ima aperisoqarsinnaavoq, aningaasat suminngaanniit aassagatsigit. Siornatigut Kattusseqatigiinniit oqaatigereersimasarput atuartut annerit assigiimmik atugaqartinneqartariaqartut, unalu uteqqikkusupparput, soorlu aningaasarsiakkaat meeqqanut inigisaminnut tapiiffigineqartarpat, nalunngilarpummi aappariit ilaat ukiumut 500.000 tikillugit isertitaqartartut, ataasiarnangalu naammattoorsisarpunga ima oqartunik tusaasarlungalu, uagut ilumut sussa tapiiffigineqartanngikkutta nammineerluta akilersinnaavarput. Taakkununnga akissakilliornerusunut tunniunnissaat. Taakkuinnaalluunniit pigaanni ajornanngitsumik aningaasat taakkuninnga aaneqarsinnaagaluarput. Taannalu misissoqqoqaarput.

Kisiannili ima paaseqqunngilagut akissarsiakkaat immikkut eqqorniaratsigit, kisianni pissusissamisoorpoq piviusorpalaarlunilu tamaalillunilu aamma assigiimmik atugaqartitsilluassagatta. Naallu ussernartorsiornaraluartoq meeqqat atuartut annerit tamarmik pisartagaqalernissaanik kissaateqarnaraluartoq, tamaattoq Kaattusseqatigiinniit isumaqarpugut tamakku aallaqqaammut misissorneqartariaqartut misissuiffigineqarsinnaasut.

Naggataatigullu maluginiarparput Naalakkersuisut isumaqataangikkaluartut, taamaattoq ersarissarusupparput atuarfitsialak piviusunngortussaq atuartut suleqatigiiffigissagunikku pisariaqarpoq atuartut immikkoortinneqannginnissaat, assigiimmik atugaqartinneqartariaqarlutik. Taamaalillutik sulilluaqataanissaat annerusumik pisariaqartinneqassammat.

Taamaalilluta Kattusseqatiinniit isumaqatigaarput atuartut annerusut pisartagaqalernissaat angajoqqaat isertitaat aallaaviginagit.

Lise Skifte Lennert, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu Naalakkersuisoq:

Siumup oqaluttuata Ruth Heilmannip taavaa meeqqat atuartut ilaqutariillu assigiinngitsutigut tapiiffigineqartarnerata ataatsimoortumik nalilersorneqarnissaanik Naalakkersuisut suliniuteqarnerat, aap, tamaappoq, taannalu tassa suliniuteqarnerput ataatsimoortumik Naalakkersuisoqatigiit iluanni isumaqatigiissutigisimavarput, taavalu tassani tapiissutit eqqarsaatigalugit aaqqissueqqinnissatsinni suleqatigiilluta anguniarumaarlugu.

Taava Atassutip oqaluttuanut una assut apeqquserusullugu, soorunami tamarmik assigiimmik paarsilluarnerunissaat aningaasarsisarunik taammassuk, aamma oqarlutik nalussanngimmassuk atuarnertik paarilluarunikku aningaasanik tamakkiisumik pissarsisassallutik, tassa taanna apeqquterujussuuvoq, ilaa soorlu taanna neqitaralugu inuusuttuararttagut atuartinniassavagut. Tassa taanna tunngaviatigut isumaannginnami, kisiannili una Landsrådilli nalaanneersuummat 1978-iminngaaneersuulluni aalajangersagaq taama ullutsinnut tulluarunnaarsimammat Naalakkersuisoqatigiinni siunniussimavarput ullutsinnut tulluartumik aaqqissuussinissaq, taanna tulluarunnaavissimanera tassa taamaalilluni takutinneqaannarpoq ilaa, una pissakinnerusut tapersersorneqarsimagaluarput uani, kisiannili tassa ullutsinnut tulluarinnaarsimammat nalileeqqinnissatsinni taamatut nalileeqqinnissatsinni ujartussavarput qanoq ililluta ullutsinnut tulluarnerusumik aaqqiissinnaanerluta.

Augusta Salling, Atassut, siunnersuuteqartoq:

Siullermik Naalakkersuisup aammalu partiit Kattusseqatigiillu siunnersuutinnut oqaaseqaataannut qujavunga. Siumup oqaaseqartuanut aamma qujarusuppunga meeqqat atuartut naligiimik pineqarnissaat taanna namminneq siunniussimallugu aalajangiussimallugu oqaatigimmassuk, taamaattumillu Naalakkersuisut aamma qinnuigimmassuk upernarsamut nalilersueqqullugu uunga siunnersuumik atasumik aamma.

Atassutip aamma Kattusseqatigiit tamakkiisumik tapersiinerat aamma qujassutigaara, IA-kut isumaqataangilluinnarnerat taanna qanoq iliorsinnaannginnakku tusaatissatut tiguinnartariaqarpara.

Kisianni aamma Naalakkersuisup oqaaseqaataanut oqalaarusuppunga imaluunniit oqaaseqarfigilaarusuppara, tassa una meeqqat atuarfimmiit, meeqqatik atuarfimmiit anisinnginniassamatigit tapiissutinik tunineqartarsimapput taamanikkut, taavalu kisianni taava atuanngitsoortalerpata anisipallanniassammatigit tapiissutinik tunineqassanngillat, ilaa, tassa ullutsinnut naleqqukkunnaavissimasoq taanna takuneqarsinnaavoq, taamaattumik uanga aamma Naalakkersuisup neriorsuutigimmagu uunga siunnersuumut tunngatillugu aamma nalilersuisoqarlunilu saqqummiussisoqarumaartoq neriulluassaanga upernaammut tusagaqassallunga tassunga tunngasumik. Qujanaq.

Lars Sørensen, Inuit Ataqatigiit:

Oqaluttut arlariit oqaatigisarpaat meeqqanngooq tamarmik assigiimik pineqarnissaat anguniarneqartariaqartoq. Taamatut oqarneq assigiimik pineqarnissaat sumik aallaaveqarnersoq assorujussuaq paaserusunnartarpoq. Ilumut meeqqat assigiimik aningaasatigut pineqarnissaat tassani eqqarsaatigineqarnersoq, ataasiarnani taanna oqaluttuninngaanniit oqaatigineqartarmat. Puigorneqartarunarpoq meeqqat maannakkumut assigiimik pineqarsinnaanngimmata, tassami uagut angajoqqaatut akisussaavugut, meeqqatta 18-iliinissaasa tungaannut. Taamaattumik aamma meeqqat assigiimmik atugaqartinneqarsinnaanngillat aningaasartaat eqqarsaatigigaanni, kisiannili uani siunnersuummi siunnerfigineqarpoq angajoqqaajusut akissaqareersut suli annertunersumik aningaasanik pissarsinissaat tassani siunertarineqarluni.

Uagut Inuit Ataqatigiinninngaanniit pingaartikkatigu meeqqat assigiinnerpaamik atugaqarnissaat, taamaatumik siunnersuuteqartoq ersarilluinnartumik itigartipparput, tassami uagut angajoqqaajusugut meeqqat 18-iliinissaanut pilersuisussaatitaavugut, aammali taassumap isumaqarpunga eqqartuinermi saneqquttannginnissaa pisariaqartoq.

Siumumi oqaluttuttup Ruth Heilmannip ilaatigut oqaatigivaa 1998-imi taamatut pilesinneqarsimanera qularnanngitsumik nutaamik nalilerneqartariaqartoq, Inuit Ataqatigiinniit oqaatigeruppara isumaqarama apeqqutaangitsoq 1978-iinera imaluunniit 1999-iinera, taanna apeqqutaasinnaanngilaq, aammali oqaatigisariaqarparput ilaatigut aalisakkat ajornarsinerisa kingunerisaanik suli innuttaasut atugarisaat maannakkut assigiinnginnerujussuanngornikkuupput, tassa imaappoq pissakinnerit atugaat oqimaallinikuupput, pissarissaarnerillu atugaat oqilinikuullutik.

Taamaattumik tamakku ataatsimut isigalugit isumaqarpunga politikkikkut suliniartariaqartugut aamma assigiimmik pineqarnissamik eqqartuinitsinni uagut nammineerluta annertunerusumik qiviartariaqarpugut, oqareernittuummi assigiimmik meeqqat pineqarnissaat angusinnaanngilarput, pissugitagulu angajoqqaatut aamma nammineerluta pisussaaffeqaratta, kisiannili politikkikkut atugarisat sapingisamik assigiinnerpaamik ingerlanneqarnissaat anguniassagutsigu taamatut aaqqissuussineq isumaqarpunga inuiaqatigiinnut tulluarnerpaajusoq.

Aamma oqaluttarnerni kikkut tamarmik assigiimmik atugaqarnissaanik oqallinnermi aningaasaannaaviit aallaavigalugit oqallittarneq isumarpunga qimanniartariaqaripput, nammaqatigiinnissamik oqaluutigaluta taava massakkut atugarissaarnerusut atugaasa pitsanngortikkaluttuinnarnissaanik oqariartorneq isumaqarpunga taanna qimallugu pissakinnerit annertunerusumik maannakkut illersortariaqarigut.

Olga Poulsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Naatsuararsuarmik, tassa Larsip oqaasii isumaqatigivakka, uani isumaqarpunga takusinnaasariaqaripput uagut Inatsisartuni ilaasortaasugut ukiumut aningaasat aalajangersimasut taakkuummata meeqqanut uani atuartunut agguaanneqartartut aalajangersimasut. Taava assigiinnissamut oqalullutalu taamatut aningaasat taakkua meerarparujussuarnut agguaanniarutsigit meeqqat assigiinnissaat anguniarlugu, takusinnaaleriissavarput erniinaralaannguaq pissaq tunniunneqartussat annikitsuararsuanngussasoq meeqqanut tamarmut ataasiakkaanut, taamaasillunilu meeqqat pissakinerusunik angajoqqaallit tassani allaat atisassarsiutissaanut amigatilerlugit aningaasat tunniuttavagut, ilaa, taanna isumaqarpunga pisariaqartoq takussallugu, uagut naammattunik aningaasarsiallit, uagut tassami ilaa, meeqqagut atisassaannik tuniorarsimaavagut, kisianni suliffissaaleqisut aammali aningaasakilliortut meeqqamik atisassaannilluunniit akissaqarneq ajortut, tamakkua ikiortariaqarpagut, uagut aningaasarsiaqarnerusut, uagut, imaanngitsoq uanga, uagut tassami, pisariaqartinngilagut, oqaatigilluannaarlugu.

Ruth Heilmaan, Siumup oqaaserqartua:

Tassa uanga erseqqissaatigeqqinniaannarpara, Siumumit kissaatigaarput tapiissutit ataatsimut isigalugit Naalakkersuisut nalilersoqqissagaat, taavalu upernaammut saqqummiussillutik. Uani soorunami meeqqat tamarmik assigiimmik pineqarnavianngillat, aap, angajoqqaatut aamma tamatta atugarisagut assigiingitsorujussuupput, kisiannilu pissaqarutta imaluunnit pissaqarpian-ngikkutta aamma kina pilluarnerunersoq aamma pilluannginerunersoq aamma tassani isumaqarpunga tassunga tunngatillugu eqqartorneqartariaqanngitsoq, kisianni uani pisortat ingerlataanni sapinngisamik assigiimmik iliornissarput isumaqarpunga taanna killiffigisimagipput, nalilersoqqissallugu, tassami ukioq 1978 ukiorpassuit qaangiupput, taamatut atuartut angajoqqaavi pissakinnerusut eqqarsaatigalugit taamatut atuartunut kaassarfimmiunik agguaassoqartarsimanera suli ullumikkumut atuummat, taannalu angajoqqaarpassuit aamma atuartut namminneq akornanni takussaasumik naammagineqannginnerat taanna naammagineqarneq ajorpop, aammalu ilaatigut allaat immaqa assortuunikujunnik atuarfimmi assortuuneqartussaanngikkaluartumi immaqa aamma pilesitsisoqartarluni.

Taamaattumik tamakkua angajoqqaat qaangerusuppaat, allaalluunniit oqartoqartarpoq taakku atorunnaarsinneqarnissaat aamma assigiinnarpaa, ilaa, kisianni soorunami angajoqqaat allat aamma allatut oqalupput, taamaattumik upernaammut isumaqarpunga tamaasa tapiissutit eqqarsaatigalugit nalilersueqqinnissaq taanna oqallisigeqqikkumaarparput, taannalu assorujussuaq qilanaarnarpoq.

Vittus Mikaelsen, Siumut:

1978-ikkunni ullumilu inuuneq assersuunneqarsinnaajunaarput aningaasarsiornerup tungaatigut. Ullumikkut aamma annertungaatsiartumik anisinneqartarpoq pissakinnerit, taanna tassa aamma paasiuminaatsoq, kikkunukua pissakinnerit. Assersuutigalugu 252.000-inik akissarsialik, akissarsiaqartut aappariit, marlunnik meeqqerivimmiittuuteqarunik, qaammammut 5.000-it angullugi akiliisassapput, aamma saniatigut aamma taassuma angeqqataanik illumut akiliisassapput, kisianni pissakinnerit oqarutta, meeqqerivimmititsinermi akikinnerpaaq ullumikkut 200 kr.-it missarpiaannaanik angajoqqaat taamaallaat akiliisarlutik, taavalu pissakilkliornernik taasartakkagut ullumikkut inatsisitigut periarissaqarpoq angajoqqaamik aningaasarsiornermikkut ajornartorsiorpata taakkua ikiorneqassallutik, kisiannili ukua aappaat inatsisitigut periarfissaqanngillat ikiorneqarsinnaanissaminnut, aamma oqallittarnitsinni isumaqarpunga erseqqissumik immikkortinneqartariaqartut eqqarsartariaaserput tassani suna pineqarnersoq, meeqqat pineqarnersut imaluunnit angajoqqaat iluanni ajornartorsiutit pineqarnersut, akulerutsittaratsigit taananguna ajornartorsiut annertuumiksaqqummertartoq, tassani saqqummersitsisut saqqummersitaa erseqqivippoq, meeqqat akornanni meeqqat tassa inuusuttuaranngulersut akornanni malunnartuaannarmat immikkoortitaasarnerat taakkua malugisarmassut nammineq atuarnerminni tamakkulu tasagut aamma pineqartut. Assorujussuaq una eqqarsariartaaseq ullumikkut 78-imut, ukiut 22-issaat ullumikkut taamanikkut inunnik isumaginninneq allaanerulluinnarpoq, aamma ullumikkut inunnik isumaginninneq allaanerulluinnarpoq, tamanna maluginiartariaqassavarsi.

Loritha Hendriksen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Tassa isumaqarpunga immikkoortilluinnartariaqarigut pissakinnerit pissaqarnerillu, oqanngilagut aamma pissakinnerit kisimik pissapput, kisiat ullumikkut ullutsinnut naleqqutunik eqqarsartariaqarpugut. Ukiorpassuit qaangiupput taanna inatsiseq atorsimavoq, aammalu taamanikkut pissutsit inatsisillu allaanerujussuupput, pingaartumik isumaginninnerup iluani.

Taamaattumik isumaqarpunga eqqartukkagut massakkut ukuusut inuusuttut ineriartortut atuarlutik atuarniarlutik ingerlaqqittut. Aammalu Vittu isumaqatigilluinnarpara oqarmat pissakinnerit kikkunukua. Pissakinnerit ajunngilluinnartumik ullumikkut inatsisitigut periarfissaqarput, meeqqerivinnut akiliineq ajorput, imaluunniit fritidshjemminut akiliineq ajorput, taakkua periarfissaqarput ajunngitsumik atorluaallutik ikiorneqassallutik. Kisiannili angajoqqaaqarpoq akissarsiamikkut appasissuni, tamaviaarlutik marluullutik suligaluarput, taamaattumillu meeqqat inuusuttunngulersut atuarfimmi atugaat aamma soorunami malinnaaffigisariaqarlugit, saniatigullu aamma meeraqarunik aamma meeqqat taakkua pilersortariaqarlugit.

Isumaqarpunga tassani eqqarsarluartariaqartugut, aamma nuannaarutigaara oqaatigineqarmat nalilersorneqassasoq, isumaqarpunga taanna nalilersuinissaq tamatsinnut pingaaruteqartorujussuusoq aammalu nalilersuinermi immikkortitsinani assigiimmik qanoq pisinnaatitaanissaq aammalu periarfissat taakkua atorluarneqarumaartut. Taamaattumik aamma qilanaaraarput taanna oqallinnissamut peqataanissarput, ilusilersueqataanissarput.

Josef Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisoq:

Tassa assigiimmik iliornissamik pisortat assigiimmik iliornissaanik oqalunneq aammalu meeqqat assigiimmik pineqarnissaanik oqalunneq taavalu aamma atugarisatigut naleqqussaanissaq, taakkua marlunngorlugit oqaatsit pingaaruteqartut assortuussutigineqarput.

Taavalu aamma ilaatigut tunngavilersuutigineqarluni meeqqat atuartut angisoorsuanngortut uani pineqarput, angajoqqaavisaluunnit allaat paasisinnaanngikkaanngooq oqassutigisaraat sooq meeqqat pissarissaarnerusunit qallikkut atugarissaarnerusunik angajoqqaallit taamatut allatulli pineqaartannginnerannik oqalunneq. Isumaqarpunga tunngaviusutut angajoqqaatut maaniikkutta nunani allaniikkutaluunniit pisussaaffitta ilagisariaqarpaat nammaqatigiinneq sanngiinerusunik inissisimasunik isumassuerusunneq inuiattut ilisarnaatigerusuttariaqarigut.

Meeqqerivinni akit massakkut pineqanngillat, upernaaru taakkua eqqartorneqartussaapput, naligiisaarineq.

Qallikkut atugarisat assigiinnerunissaat pisortat isumagisassaraat. Pilluarneq qallikkut pigissaarnermiinngimmat, taanna ilumoornerarsinaavarput tamatta, kisianni pingaarnerpaaq tassaavoq pisortat suunuku isumassugassarigigut, tassaavoq meeqqat atugarisaasa, qallikkut atugarisaasa sapinngisamik uagutsinninngaanniit assigiissarneqarnissaat.

Godmand Rasmussen, Atassut:

Kingulliuniartanngikkaluarpunga, uangaana taanna eqqartorneqartoq pillugu assorujussuaq aamma taperseerusuttunga, kikkorliunersunut pinerpoq.

IA-p oqaaseqartua isumaqatigilluinnarpara Lars Sørensen oqarmat, meeqqat assigiimmik pineqarnissaat atugaqarnissaat sulissutigissavarput, ilumoorputit. Taava meeqqat pitsaasumik assigiimmik atugaqartissagutsit, taava immikkortitsissanngilagut, tassa taanna pingaartorujorujussuuvoq. Taava aamma una pingitsoornagu eqqaaniarpara una, inuit annertuumik ilinniagaqarsimasut sulilluarnermikkut annertuumik isertitaqalertartut pillassangilagut meeraat, assigeerluinnarmik taakku aamma pisartagaqartariaqarput, meeqqat nunarsuatsinni Kalaallit Nunaanni assigiimmik pissagutsigit, taava immikkoortitsissanngilagut. Taanna pissaqarnerusunik oqalunneq, meeqqanut tutsissanngilarput, angajoqaanuku namminneq anguniakkaminni atugarissaarneq angusaraat ilungersornermikkut. Taakku ataqqissavagut, inuit qaffasissumik aningaasatigut inississimasut eqqartuutassarinngilagut uagut, meeraannut tunngatillugu pillaalluta, allaat sumi inunngorsimaneq assorujussuaq aamma akerlerineqartartoq nalunngilara, sumi inunngorsimaneq meeqqanut tutsinniassanngilarput, allaanngilaq tassani atorniaripput sumi inunngorsimaneq meerartatsinnut, ataqqiniartigik angajoqqaat inissilluarnermikkut isertitaqalersimasut angisuunik, taakku ataqqissavagut.

Meeqqanut nuannersorujussuusooq assigiimmik taamatut pisartagaqalersinnaaneq, inuit qaffasissumik inississimasut taakku nipangiunniartigut, ataqqiinagassarivagut, inuiaqatigiinni nanertuinatik annertuumik suleqataasut.

Lars Sørensen, Inuit Ataqatigiit:

Isumaqarpunga kuulumaap paasinerlussimagaanga. Tassa oqartariaqarpunga uagut angajoqqaajusugut meeqqatsinnut pisussaaffeqarpugut perorsaanisatsinnut assigiinngitsunullu, taanna saneqqussinnaanngilarput aamma oqaatigereerpara meeqqat assigiimmik pineqarsinnaanngillat pissutigalugu assigiimmik uagut iseritaqaratta, ilaqarpugut ukiumut 20.000-nik isertitalinnik aammali allaat ilaat milliunit allaat angullugit isertitallit. Pisussaaffeqarnerput aallaavigalugu taamaattumik oqartoqarsinnaanngilaq meeqqat assigiimmik pineqarnissaat tassuuna anguneqartoq.

Uagut Inuit Ataqatigiinni oqaatigereerparput pingaartikkipput meeqqat assigiinnerpaamik atugaqarnissaat pisortat aamma isumageqataaffigisariaqaraat . Uanga tupigusuutigisaqaara ilumut angajoqqaat meeqqallu eqqartorneqaleraangata pillaanernik assigiinngitsunillu oqaluttoqartarmat, isumaqarpunga taanna pillaanerunngitsoq kisiannili inuiaqatigiit nammaqatigiittussaanerput tunngavigalugu taava sapinngisamik pissakinnerusut illersornissaat aqqutissiuunniarneqartartoq. Uanga tupigisarpara meeqqat maani oqalutsinniarneqaleraangata aammalu taamatut eqqarsartinniarneqaleraangata, pissutigalugu uagut angajoqqaajusugut akisussaavugut meeqqatta 18-liinissaata tungaanut, taamaattumillu taamatut oqaluttoqartarsimappat taava taanna tupigusuutissaq annerpaavoq.

Uagut 1978-mi meeraasimasugut taavalu aamma massakkut 2000-mut massakkut ikaarsaarialernitsinni massakkut meeraqartuusugut pissutsit allanngorsimanngillat, pissakinnerit meerai suli meeqqanit pissaqarnerusuninngaanngiit naqisimaneqartarput taakkuuppulli ullutsinni qularnanngitsumik naqisimaneqarnertik tunngavigalugu atuarfimmi ajornartorsiortitsisuusut. Meeqqat oqimaannerartarnerannik oqaluttarnerit qaangerneqassappata taava inuiaqatigiit atugarisaat pinngitsoornatik assigiissarneqartariaqarput. Equnganeq inuiaqatigiinni toqqissisimannginnermik pilersitsisarpoq. Meeqqat toqqissisimannginneranni pinngitsoornani aamma aallaaveqarpoq meeqqat ulluinnarni angajoqqaat atugaasa assigiinnginnerujussuat, taanna pinngitsoornagu eqqaamasariaqarpoq aamma oqallinnerni makkunani.

Olga Poulsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Tassa nappaagama pinngitsoorusunnginnama Kuulumaap, Larsip oqaatigereeraluarpaa kisianni uanga aamma misigisimavunga oqartariaqarlunga imatut. Kuulumaap ilisimasariaqarpaa uagut pillaasinnaanngilagut aamma maani pillaaniartoqanngilaq. Uagut pinngitsoortikkusupparput meeqqat usoruttut taakkua ikiorserneqarnissaat, meeqqat pissarissaartunik angajoqqaallit meeqqaminnik pilersuisinnaasut takugaangatsigit aamma takusarpavut ilaatigut meeqqat angajoqqaavi pilersuinissaminnut iluamik periarfissaqanngitsut, meerai nallinnartut taakkuukkua uagut ikiorusukkigut pillaanianngilagut.

Hans Enoksen, Siumut:

Tassa malunnarmat amerlanerussuteqarluartut taanna siunnersuut itigartereeraat isumaqarpunga oqallinneq maannga kipitinneqartariaqartoq aammalu pissakinnerusut illersorneqarnissaat tamatta pisussaaffigisariaqarparput. Angajoqqaat aningaasarsiarissaartut meeraat angajoqqaavisa plersorniarlisigit akissaqareerput naammattunik, taamaammat uanga isumaqatigisinnaangilluinnarpakka aningaasanik naammattunik pissaqareersut suli qaavisigut meeraasa ikioqqinneqarnissaat. Pitsaanerungaassaaq pissakinnerusunut taakku tutsinneqarpata.

Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat:

1978-mi siunnersuuteqarsimasutut taamani oqaatigilaassavara akuerineqarmat pissuteqarpoq taamanikkut meeqqat inuusuttunngulersut kolligiat tungaatigut periarfissaqanngitsut angajoqqaaminni najugaqaannartut atuarnerminnillu ingerlateqqittut taakkua periarfissinneqarniarmata ullumikkut aaqqissuussineq taama ittoq atorlugu. Aaqqissuussineq taanna naalakkersuisuni misissoqqissavarput. Taamanikkut atorneqanngillat uddannelsesløn suulluunniit ilinniarnernut tunngatillugu akissarsiaqartitaanerit. Maannakkut ullutsinni tamakku atulersimapput, taamaattumik una aaqqissuussineq nutaamik nalilissallugu pissutissaqarluinnarpoq.

Augusta Salling, Atassut siunnersuuteqartoq:

Qujanaq. Aamma tassa ajorinngilluinnarpara massakkut naggataarutaasumik oqaaseqassaguma, isumaqarpunga isummat ersarilluinnaqqissaartut massakkut pissariarigivut. Kisianni paatsuungassutigilaarpara Siumup oqaaseqartuanut atatillugu Siumut akerliulluinnartutut oqaatigigakku. Siumup oqaaseqartuata oqariartuutaa uanga ima paasigakku, suliassaq taanna nalilersoqqinneqartaraiqartoq, taamaattumillu amerlanerussuteqartut taanna suliap ingerlateqqinnissaa isumaqatigigaat. Aammalu Siumup oqaaseqartua anngaammat taamatut paasisinnaavarput.

Anthon Frederiksen, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq:

Augustamut qujanaq. Tassa soorlu aamma Naalakkersuisut Siulittaasuata oqalunnermini ersersikkaa aammalu siunnesuuteqartup massakkut kingullermi oqalukkami ersersikkaa amerlanerussuteqartut taanna suliassaq kissaatigivaat naalakkersuisullu aamma akissuteqarnermini oqaatigivaa suliat massakkut atuarfitsialammut tunngasut ingerlanneqarneranut atatillugu suliat tamakkua misissuiffigineqarnissaat ingerlanneqassasoq. Taamaalilluni tassa ullumikkut oqaluuserisassaq taanna nr. 114 matuneqarpoq.

Oqaluuserisaq naammassivoq.