Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 18-1		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Marlunngorneq 19. oktober 1999 nal. 16.51

Oqaluuserisassani immikkoortoq 18.

Inuussutissarsiummik Ingerlataqartunik Nalunaarsuiffik pillugu Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuut.

(Aningaasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisoq)

Siullermeerneqarnera.

Ataatsimiinnermi aqutsisoq: Anders Andreassen, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Josef Tuusi Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisoq:

Naalakkersuisut sinnerlugit saqqummiukkusutara tassaavoq inuussutissarsiummik ingerlataqartunik Nalunaarsuiffik pillugu Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuut siullermeerneqassasoq matumuuna.

Ukiut 1996-imiit 1997-imut nikinneranni Danmark-imi inuussutissarsiummik ingerlataqartut qitiusumik nalunaarsorsimaffiat pillugu danskit inatsisaannut Nunarput ilaatinneqarunnaarpoq.

Taamaattumik matumuuna siunnersuutigineqarpoq Nunatsinni inuutissarsiummik ingerlataqartut nalunaarsorsimaffiannik pilersitsisoqassasoq.

Taama iliornikkut pisortani oqartussaasuni allaffissornikkut suleriaatsit oqilisarneqassapput, suliffeqarfiit namminersortut pisortanillu pigineqartut pillugit paasissutissanik tunngaviusunik pisortat oqartussaasut namminersortullu pisariaqartitsinerat naammassineqassaaq.

Taamatullu aamma suliffeqarneq inussarsiornerlu pillugit kisitsisitigut paasissutissiornermut tunngavissat pissarsiarineqassallutik. Nalunaarsuiffik allaffissornikkut, taamatullu aamma kisitsisitigut paasissutissiornermut nalunaarsuiffittut pilersinneqassaaq. Naatsorsueqqissaartarfimmi inissisimassalluni tassanngalu aamma akisussaaffigineqassalluni.

Siunnersuut tusarniagassanut tusarniaaffigineqartussanut siunnersuummut nalinginnaasunut nassuiaatinut taaneqartunut tusarniaassutigineqarsimavoq. Tusarniaanermilu akissutit inatsisissatut siunnersuummut ilanngunneqarsimapput.

Ataatsimut isigalugu tusarniaanermi akissutinit erserpoq taamatut inuussutissarsiummik ingerlataqartunik nalunaarsuiveqalernissaq pisariaqartinneqartoq.

Inatsisissatut siunnersuut akuersissutigineqaruni aningaasatigut kingunerisassai 2000-mut aningaasanut inatsisissamut siunnersuummi ilanngunneqareerput, tassani siunertamut matumunnga immikkut 400.000 kr.-nit immikkoortinneqarnissai siunnersuutigineqarluni.

Taamatut naatsumik oqaaseqarlunga inatsisissatut siunnersuut Inatsisartunut oqaluuserisassanngortippara.

Tommy Marø, Siumup oqaaseqartua:

Naalakkersuisut Inuussutissarsiummik Ingerlataqartunik Nalunaarsuiffimmik Inatsisartut inatsisissaatut siunnersuuttaannut Siumumiit imatut imalimmik oqaaseqassaagut:

Siullermik Siumumiit Naalakkersuisut, Inuussutissarsiornermik ingerlataqartut nalunaarsuiffissaannik pilersitsinissamik Inatsisartut inatsisissaannut siunnersuuteqarnerat ilassilluarparput.

Siumumiit pisariaqartutut isigaarput nunatsinni inuussutissarsiummik ingerlataqartut qitiusumik nalunaarsuiffeqalernissaat. Siusinnerusukkut Kalaallit Inuussutissarsiummik ingerlataqartut, Danskit Inuussutissarsiornermik ingerlataqartut nalunaarsuiffianni allassimasuutigineqartarsimapput ukioq 1996-97 tikillugu.

Siumumiit nuannaarutigaarput Naalakkersuisut siunnersuummut atatillugu attuumassuteqarsinnaasunut tusarniaassutigineqaqqaarsimanera. Taammaalillunimi susassaqartuniit ersersinneqarmat Inuussutissarsiornermik ingerlataqartut Nalunaarsuiffeqarnissaat pisariaqartilluinnarneqartoq.

Siumumiit nunatsinni namminerisatsinnik Inuussutissarsiornermik ingerlataqartunik nalunaarsuiffeqalernitsigut annertuumik naatsorsueqqissaartarfimmut, peqatigiiffinnut kattuffinnullu, suliniaqatigiiffinnut aningaasaateqarfinnullu, Namminersornerullutik Oqartussanut, kommuninut KANUKOKA-mullu annertuumik iluaqutaallunilu allaffissornikkut pisariillisaataasaaq.

Taamatut oqaaseqarluta Siumumiit inassutigissavarput aappassaaneerneqannginnermini Inatsisinik Atortitsinermut Ataatsimiititaliamut ingerlatinneqaqqaarnissaa.

Godmand Jensen, Atassutip oqaaseqartua:

Inuutissarsiummik ingerlataqartunik nalunaarsuiffik pillugu Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuut Atassummiit imatut oqaaseqarfigissavarput.

Inuussutissarsiummik ingerlataqartunik nalunaarsuiffik pillugu inatsisissamut nassuiaat peqqissaartumik misissorparput paasivarput, inuussutissarsiummik ingerlataqartut pillugit eqaatsumik ingerlataqannginnera pissutigalugu taamatut ingerlataqarlutik sulisuusut sulissutaqartullu akornanni ajornartorsiutaasartut ilaatigut allaat sivisuumik apuuffissaqanngitsutut isikkoqalersinnaasartut. Eqaatsumik inatsiseqalernikkut pitsaanerusumik sukkanerusumillu isumaqatigiinngissutit qaangerniarneqarnissaannut tunngavissiuiniarneqartoq.

Paasisinnaavarput pingaaruteqartussaasoq namminersortunut, inuussutissarsiummik ingerlataqaraanni nalunaarsuiffimmullu nalunaaruteqarsimanngikkaanni ilaatigut allaat inatsisip avataanilusooq inissisimasoqarsinnaasoq.

Inatsisissamut siunnersuut misissorluarparput pitsaaqutillu arlaqartut malugisinnaallugit. Soorlu § 11-mi allassimasoq:

Kikkulluunniit Naatsorsueqqissaartarfimmut allagaqarlutik noqqaassuteqarnermikkut paasissutissat tunngaviusut § 10 naapertorlugu inuussutissarsiummik ingerlataqartunik nalunaarsuiffimmut ilanngunneqarsimasut imminnut tunngasut pillugit paasissutissinneqarsinnaasut.

Inatsisissamut siunnersuut innuttaasut akornanni peqatigiinnermi ilaatigullu sivisuumik pisariaqanngitsumillu aaqqiiniartarnernut ersarissumik inatsimmik tunngaveqarluni sulissussiniarnermut tunngaviliisuummat Atassutip tungaaniit tamakkiisumik tapersersorparput.

Taamatut oqaaseqarluta inuussutissarsiummik ingerlataqartunut nalunaarsuiffik pillugu inatsisissatut Inatsisartunut saqqummiunneqartoq Atassutip tungaaniik tapersiummik oqaase-qarfigaarput.

Ole Lynge, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Inuit Ataqatigiinniit nuannaarutigaarput Naalakkersuisut inuussutissarsiummik ingerlataqartunit nalunaarsuiffik pillugu Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuummik maanna saqqummiussaqarnerat.

Tamatsinnut annertuumik pingaaruteqarpoq Nunatsinni namminermi inuussutissarsiummik ingerlataqartunut nalunaarsuiffimmik pilersitsinissaq.

Saqqummiussami oqaatigineqartutuut Nunatsinni suliffeqarfiit namminersortunut pisortanillu pigineqartut pillugit paasissutissanik tunngaviusunik Pisortat, oqartussaasut namminnersortullu pisariaqartitsineri naammassineqassapput, kiisalu suliffeqarneq inuussutissarsiornerlu pillugit kisitsisitigut paasissutissiornermut tunngavissat pissarsiarineqassallutik.

Inuussutissarsiummik ingerlataqartut Nunatsinniittut kikkulluunniit taamatut Nunarput tamakkerlugu nalunaarsuiffeqarnissaq pisariaqartilluinnarmassuk Inuit Ataqatigiit qularinngilaat.

Ullumikkut inuussutissarsiornikkut inissisimanerput Nunanullu allanut niuernikkut inissisimanerput eqqarsaatigalugu Nunarput suliffissuaqarnikkut Avammullu niuernikkut annertuumik ilisimaneqaleriartortut siuariartortullu ilagilluinnarpaat.

Sinerissami kommunet amerlanerit inuussutissarsiornermi siunnersuisoqarfinnik ullumikkut pilersitsiortorsimapput, tamanna tunuliaqutaralugu inuussutissarsiutinik piorsaaniarnerit arlaqartut piorsaaviginiarneqarput.

Taamaattumik inuussutissarsiutinik taamatut aallarnisaaniartunut ingerlataqareersunullu paasissutissanik takussutissaqartitsisinnaanissaq annertuumik pisariaqartinneqartarpoq, pingaartumillu ukiuni kingullerni marlussunni nalunaarsuiffiit taamatut amigaatigineqarsimaneri qularnanngilluinnarpoq.

Nunanut allanut niueqateqarnikkut inuussutissarsiornikkullu pilersitanik illersuinissaq matumani aamma taassallugu pingaaruteqarpoq.

Sumiluunniit inuussutissarsiutinik ingerlataqarfiusuni pilersitanik annaasaqarnaveersaarnissaq patajaallisaanissarlu sapinngisamik qulakkeerniarneqarsimasariaqarpoq.

Taama iliunngikkutta inuussutissarsiutit pilersitat ingerlatallu annaaneqarsinnaanerisa pinngitsoortinneqarsinnaanerat qulakkersimassanngilarput.

Nunatsinni inuussutissarsiutinik ingerlataqartut kikkulluunniit mianersuuttariaqarpaat ingerlatinerminni, sulisorqarnerminni, niuernerminni il.il. susassaqanngitsut ajornanngippallaamik sullivimmut imaluunniit ingerlatseqatigiiffinnut pulatinnaveersaarnissaat.

Pingaartumik inuussutissarsiutinik nutaanik aallarnisaaniartoqartillugu pissutsit mianersuussassat arlaqartarmata.

Tassa Inuit Ataqatigiinniit maluginiarparput siunnersuummut tunngatillugu tusarniaaneqarsimasoq. Tusarniarneqarsimasut amerlanerpaat tunngaviusumik isumaqataallutik nalunaarsimasut.

Taamatut oqaaseqarluta Inuit Ataqatigiit Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuutip aappassaanneerneqarluni ingerlanneqarnissaannut akuersaarpugut.

Mogens Kleist, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Inuussutissarsiummik ingerlataqartunik nalunaarsuiffik pillugu Inatsisartut inatsisaattut siunnersuut Naalakkersuisup saqqummiussaa Kattusseqatigiinniit imatut oqaaseqarfiginiarparput.

Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfiup suliaasa annertusineqarnerasigut tassalu inuussutissarsiummik nalunaarsuiffik immikkoortortaqalerneratigut aammalu naleqqussarneqalernissaat tungitsinniit pitsaasutut taakkartorusupparput.

Tassami taamatut inuussutissarsiornermi nalunaarsuiffittaarnikkut Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfimmi inissisimasoqalerneratigut suliat maannakkumut ingerlareersut saniatigut sukumiisumik nalunaarsuinerit ingerlanneqalissammata.

Inatsisitigut tunngavissat aqqutigalugit normulersuinerit sukannersumik, sukkanerusumik aammalu patajaannerusumik ingerlanneqalernissaat ammaassisuussapput annertuumik. Tassalu GEA normut atorlugit.

Pitsaaqutaasinnaasut arlalissuit taakkartorneqarsinnaapput. Pitsaanerusumik naatsorsueqqaartarnikkut ingerlatsinerup kingunerissavai sullissineq sukumiinerusumik ingerlanneqalersinnaammat.

Pitsaaqutaasa aamma ilagissavaat assersuutigalugu Isumaginninnermi Pisortaqarfimmiit sulisussaaleqinermut misissuinerit sukumiisut ingerlanneqalersinnaammata.

Taama isilluni suliffiit qanoq angitiginersut, sulisui qanoq amerlatiginersut il.il. ersarinnerusumik ingerlanneqalersinnaammata.

Suliffeqarfinnut paasissutissat pingaarutillit annertuut pigineqalissapput aammalu aallerfigineqarsinnaallutik paasissutissanik misissuinermut assigiinngitsunik tunngatillugu.

Aammalu pitsaaqutaasa ilagissavaat inunnut ataasiakkaanut paasissutissat ingerlanneqarsinnaanngimmata kisianni paasissutissat .......... naliliisoqartalersinnaammat misissuinerni assigiinngitsuni.

Kattusseqatigiinniit taakkartorneqarsimasut arlalissuit iserfiginagit saqqummiussaq soqutiginartutut inuiaqatigiinnullu pingaarutilik aappassaaneerneqannginnerani ataatsimiititaliamut attuumassuteqartumut ingerlateqqinneqarnissaa innersuutigerusupparput.

Josef Tuusi Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisoq:

Taama ililluuta ilaannikkut eqqoriagarput eqquvillugu saqqummiussaqartarnitsinnut una takussutissaavoq pisariaqartitsineqartoq paasinarpoq.

Taama ikkaluartoq oqaatiginngitsoorusunngilara inatsisissatut saqqummiunneqartoq, Inatsisartut soorunami kukkunersiuisussaanngillat, inatsisissatut saqqummiussarput pingasutigut kukkuneqalaarmat taanna Inatsisartunit arajutsineqarsimasoq nalunaarutigeriissavara aappassaaneerinninnissamut naqqiissuteqarfigilaanngitsoortariaqassannginnatsigu tassani inatsisip imarisaa pivallaanngikkaluarlugu kisianni innersuussinerit kisitsisitai ilaatigut kukkuneqartut § 12-ni, 15-ni aammalu 17-anni taakkualu iluarsiissutissat aappassaaneerinninnissamut iluarsiumaarpavut, kisianni qujanaq taamatut ilassilluarneqarneranut.

Saqqummiininnut oqareernittut taanna inatsisissaq akuerineqassaguni aningaasartai aningaasanut inatsisissami ilanngunneqareersimammata paasivara Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami oqaaseqarfigineqarsimasut inatsisilli imarisaatut aamma annertunerusumik uparuagassartaqanngitsutut isikkoqarmat soorunami Inatsisartuni Siulittaasoqarfiup isumagissavaa pisariaqartitsisoqarnersoq.