Oqaluuserisassani immikkoortoq 36-53-65 |
|
||
| Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera | |
Ataasinngorneq 11. oktober 1999
nal. 15.46
Oqaluuserisassani immikkoortoq
65.
Ataatsimiinnermik
aqutsisoq: Inatsisartut
Siulittaasuat Johan Lund Olsen.
Finn Karlsen, siunnersuuteqartoq, Atassut:
Suliffissaaleqisut ilaasa
suliumanngittarnerannut tunngatillugu misissuinissamut siunnersuutigisaq
saqqummiutissavara.
Nunatsinni suliffissaaleqineq
annertoqisoq tamatta nalunngilarput aamma nalunngilarput suliffissaaleqisut
assigiinngitsunik assut ajornartorsiuteqartartut taamaakkaluartoq aamma
nalunngilarput illoqarfinni arlaqartuni suliffissaaleqiffiusuni suliffeqarfiit
assigiingitsut sulisussaqarniarnikkut assorsuaq aamma
ajornartorsiuteqartarmata.
Tamanna pillugu
siunnersuutiginiarpara Nunarput tamaat suliffissaaleqisut ilaasa
suliumanngittarnerannut suna peqqutaanersoq paasiniarneqassasoq.
Ilaatigummi imaassinnaavoq
pisortanik aningaasanik tunineqaannartarnertik ilaasa sulisinnaanerinut
nukillaarsaavallaartarsimasinnaasut allaat suliumassuseeruttarlugit.
Imaluunniit aamma ilaatigut sullivinni pisortat
ajornartorsiutaasarsimasinnaasarnerat assigiinngitsunik
peqquteqarsimasinnaapput. Isumaqarpunga paasisariaqarigut tamakkua
ajornartorsiutit.
Ajornartorsiut imaannaanngitsutut
oqaatigineqarsinnaavoq piaartumillu iluarsiniarniartariaqarluni.
Tassami politiker-iusugut tamatta
siunertaraarput suliffinnik nutaanik nassaarniartuarnissaq taamaattumillu aamma
piumasarisariaqarlugu sulisut peqqissut piumassuseqartullu pigissallugit.
Taamaattumik pingaarpoq
ullumikkut suliffissaaleqisut ilaasa suliumanngittarnerannut suna
ajornartorsiutaanersoq paasissallugu, tamatsinnut pitsaanerpaamik
kinguneqarnissaa siunertaralugu.
Otto Steenholdt, siunnersuuteqartoq, Atassut:
Siunnersuutiga saqqummiussimasara imaappoq. Tassa suliffiit illoqarfiit ilaanniittut ersarissumik kalaallinik sulisoqarumanngitsut sakkortunerusumik piumaffigisariaqalerput.
Namminersornerulernissaq eqqunnialeratsigu politiker-it tamatuminnga piareersaasiortuusugut, inunnik taasisitsinissaq sioqqullugu sakkortuumik inuusuttortatsinnik kajumissaarivugut ilinniarneq aammalu ilinniarneq sakkortuumik aalluteqqullugit, Nunartik namminersornerulertussaq allaat qallunaat sulisorineqarallarsimasut taarseriartuaarlugit Nunaminnik sulissussisuussammata.
Upperinngisaannarpara kalaallit tamarmik suliffimminnik paarsinerluttutut oqaatigineqassappata. Suliffinnilu allaat Namminersornerullutik Oqartussat ingerlatitaanni qullersaasunit pisarneq malillugu qallunaajusunik sulisoriumaneqassanatik naak ilaatigut kalaallit ilinniarluarsimasut kajumissaarneqartuarnertik malillugu suliffissarsiortaraluartut tigujumaneqassanatilli.
Kinaluunniit suliffeqarfimmi sulisoq, qallunaajusimaguni kalaaliusimaguniluunniit, qullersanullu anngussimaguni nammineq suujunnaarsitaanissaminik suliffissaarunnissaminik kalaallimillu taarserneqarnissaminik suliniuteqanngisaannarpoq.
Sulili inuiaqatigiinnut narrujumminarnerpaaq pilersarpoq suliffeqarfimmi qullersaasoq atorfinitsitsisartussarlu kalaallinik sulisoqarumanngikkaangat.
Illoqarfinni allani immaqa taama isiorneq ersarilluanngikkaluartoq maani Nuummi suliffiuteqartoqalerpoq qallunaaginnavinnik sulisulinnik ilaatigut sullissutaminnik oqaasiinik paasinnissinnaanngilluinnarlutik taakkuninnga sulissutaqarniarsarisut.
Suliffeqarfiit tamarmik annertuumik tassa Namminersornerullutik Oqartussaniit kommune-niillu suliassersorneqarnissaminnik kissaateqartarput, tamannalumi aamma malillugu qinnuteqaateqartarlutik.
Kalaallit inuusuttut ilinniarnerminnut tunngatillugu suliffeqarfinni sungiusartagassaapput tassa praktik-erfinnik taaneqartartunik.
Tamakkuluunniit suliffeqarfinni Nunatsinniittuni ilinniartutut inissaqartinneqarunnaarnerat ajornartorsiutaalerpoq Naalakkersuinikkut sakkortuumik qanoq iliuuserisariaqalersoq.
Suliffeqarfiit ersarissunik kalaallit nunaminni sulisorineqariartornissaannik inuusuttullu ilinniagaqarnertik naapertorlugu praktik-erlutik suliffeqarfinni nunatsinniittuni ilinniartutut tigummisariaqarnerannik ilungersuutiginnillutik suliniuteqartut suliassanik siulliutitaallutik tunineqartarnissaat aamma naalakkersuinikkut suliniutigisariaqalerpoq.
Eqqarsaat tamanna nutaajunngilaq, Landsråd-itoqqalli kalaallit namminneq nunaminni namminersornerulersumi sulisorineqarnerulernissaat pingaartillugu Namminesornerulernissaq pilersaarusiuleramiuk ersarissumik paatsuugassaanngilluinnartumillu avammut suaarutigiuareersimavaa ukiuni makkunani allaat Namminersornerullutik Oqartussat ataani kommune-nilu sianiginngitsuusaartariaaruttoq.
Ukiuni makkunani Nunatta namminersulernissaa eqqartorneqartualerpoq, oqallinnermi ingerlajuartussami tamatigut siullernut ilaatittuinnartariaqalersoq tassaavoq Nunarput namminersulersinnaanngilaq qulaani pissutsit narrunartut aaqqilluinnarneqartinnagit.
Suliffeqarfiit Namminersornerullutik Oqartussat pigisaanni atorfinitsitsiniartarnermi piumasarisariaqalerpoq atorfinitsitsisartut tamatigut kalallimik ilaqartassasut.
Tamanna qangaaniilli suusupagineqartuarpoq avataaniilli tikisitsisoqarnerujussuarmik kinguneqartuarluni, massa kalaallit ilinniarluarsimasut atorfinitsitsisartunit imminnut ulorianartutut nalilerlugit sanioqqutaarneqartuartut.
Maani eqqartukkama ilagilluinnarpaat tamanit assuarineqartuartoq avataaniit tikisitat suliffittaaminni kalaallinit tassani sulisutoqqanit ilinniartinneqartuartartut suliffimmi qullersat ilaattut qullersatulluunniit ivertinneqannginnerminni.
Siunnersuut manna qallunaaluarnerunngilaq pisariaqarluinnalersoruna uagut politiker-it kalaaliinnaanngitsut Danmark-imili Folketinge-mi partiit ilaasortaasa nuimanersaat ilagalugit isumaqatigiilluinnarluta Namminersornerulernissaq pilersaarusioratsigu inuiaqatigiinnut kalaallinut kajumissaarutigiuagarput puigortuusaarneqarluni kalaallinik ilinniarsimasunik atorfinnullu qullersaasinnaagaluanik narratsitsiualersoq kingumut eqqaasitsissutigissallugu ilungersuutigilluinnarlugulu naalakersuinikkut piviusunngortinniarneqartariaqalerluni.
Neriuutigilluinnarpara Inatsisartuni qulaani oqaatigineqartut oqallisigilluarneqarumaartut kalaaleq nammineq nunamini ullumikkumit annerungaartumik sulisorineqarnerusariaqalerpoq aammami suliffiit Nunatsinniittut kalaallinik qullersallit ikippallaarujussuaqaat ilami allaat Namminersornerulernerup ukiuni tyve-nngortorsiorluni nalliuttorsiutigineqarnerani oqalugiartorparujussuit oqaatsimik ataasiinnannguamilluunniit siunnersuutip matuma siunertaanut assingusinnaasut taanaveersaarlugilluunniit taanaveersaartarsimagaluaraat.
Mikael Petersen, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq:
Matumuuna Naalakkersuisut suliffissarsiuussisarneq pillugu peqqussutip allanngortinneqarnissaanut siunnersuutaa saqqummiutissavara.
Siunnersuutip siunertaraa suliffeqarnermi aaqqissuusseqqinnerup 1997-imi aallartitatta kommune-t qanimut suleqatigilluinnarlugit ingerlateqqinneqarnissaata inatsisitigut tunngavissaqartinneqarnissaa.
Siunnersuut una maanna Inatsisartunut saqqummiunneqartoq annertunngikkaluarluni Nunatsinni sulisussarsiortarnerup suliffissarsiuussisarnerullu nutaaliaasumik ullutsinnullu malinnaasumik tulluuttumillu aaqqissuutseqqinneqarnissaani pingaaruteqarpoq.
Soorlu allannguutissatut siunnersuummi allassimasoq misiliilluni ingerlatsisarnissami suliffissaaleqinerup akiorneqarnissaa suliffissarsiuussisarfiit ingerlanneqarneranni pisariillisaanerit ineriartortitseqqiinerillu suliffissaaleqisut inuttut ataasiakkaarlugit siunissamut pilersaarusioqatiginerat.
Sulisinnaanngorsaanerit internet atorlugu sulisussarsiortarnermik il.il. misileraanermi sammineqartussat ilagaat.
Naalakkersuisut pingaartippaat misileraanerit KANUKOKA, kommune-llu ataasiakkaat, Ilinniartitaanermut Pisortaqarfik Kattuffiillu assigiinngitsut qanimut suleqatigilluinnarlugit ingerlanneqarnissaat.
Suliffeqarnermik iluarsaaqqinneq ataatsimut isigalugu anguniakkanut sisamanut sammivilimmik ilusiligaavoq.
Siullermik
Suliffeqarneq pillugu misissueqqissaartarnerit naatsorsueqqissaartarnerillu aallartisarnissaat.
Aappassaannik
Suliffeqarnerup ingerlanneqarnerata ilusaa aaqqissuussaaneralu.
Pingajussaannik
Inatsisiliornikkut nutarterinerit.
Sisamassaannillu
Sulisinnaasut piginnaanngorsarnissaat.
Iluarsaaqqinnermi suliat maanna aallartinneqarsimasut ilaatigut imaqarput sulisinnaasut maannali suliffissaqanngitsut inuttut ataasiakkaarlugit ataatsimoortukkaarlugillu siunissamut pilersaarusioqatigisalernissaat ilaatigut siunertaralugu piginnaasaatigut piukkunnarsaqqinnermikkut pisariaqarfiatigullu inuttut atugarisat nalimmarsarnerisigut suliffeqalernissamut inuussutissarsiutitigulluunniit ilinniagaqalernissamut aqqutissiuunneqartalernissaat.
Taama iliornermi nakkutigeqqissaarneqassaaq suliffeqarfiit sulisussani qanoq piginnaanilinnik pisariaqartitsinerat.
Suliffeqarnermi iluarsaaqqinnerput pillugu Inatsisartunut ilisimatitsissummi takuneqarsinnaasutut kisitsisit paasissutissat takutippaat Nunatsinni sulisinnaasut ukiut kingulliit qulingiluat ingerlaneranni 1.607-nik ikileriarsimasut. Ikileriaatit taakku avataanit suliartortut ikileriarnerannik tunngaveqarpoq.
Taamak sulisinnaasut ikileriarsimagaluartut suliffissaaleqisut annerusumik ikiliartornerannik manna tikillugu kinguneqarsimanngilaq.
Taamaattumik Naalakkersuisut suliffeqarnikkut ingerlatsinermi sukaterinissaq pisariaqartutut isigaat.
Nuannaarutissaavorli ukioq manna ukiup affaani siullermi suliffissaaleqisut siornamut naleqqiullugu 10%-ip missaanik ikileriarsimasut Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfiup qanittukkut nalunaarutigimmagu. Naatsorsueqqissaartarfiup suliffissaaleqisunik naatsorsuinerani kingullermi takuneqarsinnaasutut, suliffissaaleqisut 80 % -tii suliamik ilinniagaqarsimassuunngillat.
Suliffeqarnermik iluarsaaqqinermik Inatsisartunut nalunaarusiami eqqartorneqartutut ullumikkut nunatsinni suliffissaaleqinermi inuit 3.000-it missaat avataaniit suliartortut sulisoraagut. Tamatumunnga ilutigitillugu inuit aamma taama amerlatigisut suliffissaaleqinermik eqqorneqarsimapput.
Nalunaarummi oqaatigineqartutut qularutissaanngilaq, suliffeqarnermi politikkikkut ukiuni tulliuttuni iliuusissaq tassaasariaqartoq, nunami maani sulisorineqarsinnaasut atorfinnut ullumikkut avataaneersunit inuttaqartinneqartunut naleqqussarnissaasa piginnaanngorsarnissaasalu qulakkeerneqarnissaat.
Tamanna suliffeqareersut suliffissarsiortullu ilinniartitaanikkut suliffeqarfiit pisariaqartitaannut naapertuuttumik ullumikkornit annertunerusumik ataqatigiissumillu aaqqissuussinikkut, ingerlanneqassaaq.
Ersarinnerusumik oqaatigalugu, pikkorissut suli pikkorissaqqittariaqarput. Ilinniagaqanngitsullu ilinniartinneqartariaqarlutik.
Suliffissarsiuussisarnerup sulissussarsiuusisarnerullu siunissami tatiginartutut suliffittullu pilerinartutut ingerlanneqarnissaa anguniarlugu suliffeqarnermi ingerlatsinermi nutarterinerup ilagisariaqarpaa, suliffissarsiuussisarfiit aaqqissuuteqqinneqarnerat.
Suliffissarsiuussisarfinni sulisut siunissami suliassaminnut pikkorinneruleqqullugit ilinniarteqqittariaqarpagut. Aammalu attaveqaqatigiinnermi atortorissaarutit nutaaliaasut periarfissaqarfiisigut iluaqutigalugit suliffissarsiuussisarnermi, sulisussarsiuussisarnermilu ingerlatsinerput pisariillisartariaqarlutigu.
Ullumikkut suliffeqareersut pikkorissaqqinnissamut periarfissaat, suliffeqarfiillu sulisunik sutigut pikkorissarsimasunik, ilinniarsimasunillu pisariaqartitsinerat imaaliallaannaq paasisinnaanngilarput. Suliffissarsiuussisarfiilli aaqqissuuteqqinnerisigut paasissutissiisarnermilu periarfissarititaasut atorluarnerisigut, nuna tamakkerlugu ataqatigiissaakkamik suliffeqarnermi ingerlatsisoqalissaaq.
Illuutinik il. il. nutarterilluni iluarsaassinissarsuarmi sulisitsisut sulisartullu nunami maani najugaqavissut, sulisorineqarnissaata aaqqissuussamik aqunneqartumillu sulissutigineqarnera aallartereerparput.
Qularitissaanngilaq pilersaarusiorneq, ilinniartitaaneq, sulisullu sumi qanorlu ilinniagallit atorfissaqartinneqarnerat aaqqissuulluakkamik aqussinnaagutsigu, suliffissat ikitsuunngitsut periarfissaalerumaartut.
Suliap tamatuma iluatsittumik ingerlanneqarnissaa, pisortaqarfiit, ilinniarfiillu suleqatigiinerisigut naammassiniarlugu suliniuteqarpugut.
Suliffeqarnerup aaqqissuuteqqinneqarnerani suliniutitigut maannakkut saqqummiunneqartunit annertunerujussuupput. Ilisimatitsissutitut nalunaarusiaq innersuussutigissavara, apeqqutit eqqartorneqartut tamaasa maanna pulaffigisinnaannginnakkit.
Naalakkersuisut siulittaasuata ammaalluni oqalugiarnermini inuusuttut sulliviisa nuna tamakkerlugu ataatsimoortumik ingerlanneqalernissaannik Naalakkersuisut eqqarsaateqarnerat ilanngullugu saqqummiuppaa.
Naalakkersuisut piffissami qaninnermi kommunikkaartumik inuusuttut sulliviisa ingerlanneqarnerat nalilersorteqqissaarniarpaat. Isumaqarpunga inuiaqatigiit ineriartornerannik inuusuttut inutttut naleqassutsimik ilinniagaqarusussutsimik, suliumatussutsimik, kiisalu nunagisamut inuinullu asanninnermik immersornissaannut annertunerusumik periarfissiisumik aaqqissuussinissaq imaqartinneqartariaqartoq.
Taamaattumik piffisami qaninnermi Naalakkersuisut suleqatigiissitaliorniarput siunissami aaqqissuussinissamut nalilersueqqinnissamut tunngavissanik suliaqartussamik.
Suliffeqarnikkut pissutsini aamma nunatsinni ineriartornerup ilusilersornerani ilaatigut kisitsisitigut eqqoriaaginnartarnerit tunngavigineqartarnerat naleqqukkunnaarpoq, piviusorsiortuunanilu. Suliffeqarnermut pisortaqarfik aamma nunatsinni naatsorsueqqissaatarfik suleqatigiilluta massakkut aallarteruttorpugut. Suliffeqarnerup tungaatigut kisitsisitigut natsorsueqqissaartarnerup ingerlaavartup piviusunngortinneqarnissaa siunertaralugu.
Amminik mersortarfiit nioqqutissiorfiusut siunissaat pillugu, Naalakkersuisut Inatsisartunut tamakkiisumik saqqummiussinissaat upernaakkut Inatsisartut ataatsimiinneranni 2000-imi pissaaq. Suleqatigiissitap tamanna pillugu suliaqartinneqartup suliani tamakkiisumik naammassisimaleriarpagu.
Nunatsinni suliffeqarnikkut ineriartortitsinermi pingaaruteqartut ilagivaat, nunat qanigisatsitut taaneqarsinnaasut sukumiisumik suleqatigineqarnissaat. Taamaattumik nunat avannarliit qanimut suleqatiginerat annertusarneqarpoq, soorluttaaq Danmarkimi Naalagaaffeqatigiinerup iluani periarfissarititaasunik atorluaanerunissarput siunertaralugu, Danmarki suleqatigineruleripput.
Tamatumani assersuutitut taaneqarsinnaapput, sulisunik paarlaasseqartigiissinnaanerup aallartinneqarnera aammalu Danmarkimi sulisunik pikkorissartitsisarfiit atorluarneqarnerunissaannut ammaassineruneq.
Danmarkimi suliffeqarnermut Ministereqarfik suleqatigalugu, nunatsinni suliffinni avatagiisitigut aqutsinerup, kiisalu suliffeqarfinnik nakkutilliinerup pitsanngorsaaffigineqarnissaat suliarineqalerpoq. Kingusinnerusukkut nalilersueqqissaarnerit ingerlanneqareerpata, pineqartut Namminersornerullutik Oqartussanit tiguneqarnissaat siunertaralugu.
Naalakkersuisut pingaartippaat nunatsinni sulisoqarnermi, kiffartuussinermilu naammassisaqarsinnaassutsip pitsaassutillu qaffassarneqarnissaat. Tamannalu angusaqarfiussappat suliffeqarfiit tamarmik kattuffiillu tamarmik suleqataarusussutsimik, akisussaaqataanermillu takutitsisariaqarput. Ilaatigut namminerisamik sulisoqarneq pillugu politikkeqarnikkut ineriartortitsiuarnertik aqqutigalugu.
Naalakkersuisut siunertaraat suliffeqarnermi inatsisitigut tamakkiisumik nutarterinissaq piviusunngortikkiartuaarneqarumaartoq, misileraanerit aallartinneqalersut tunngavigalugit.
Taama oqaaseqarlunga siunersuut una siullermeerlugu Inatsisartunut oqaluuserisassanngortippara, inassutigissalluguli aappassaaneerneqannginnermini Inatsisartut suliffeqarnermut ataatsimiititaliaani oqaluuserineqassasoq.
Inatsisartunut ilaasortap Finn Karlsenip suliffissaaleqisut ajornartorsiutaat pillugit, misissuititsinissamik aallartitsisoqarnissaanik siunnersuummini siunniuppaat, suliffissaaleqinerup taama annertutigineranut tunngaviusut paasiumallugit pitsaanerusumik tunngavissaqartoqartariaqartoq.
Finn Karlsenip taavaa pingaarnertut, ajornartorsiutaasoq tassaasinnaasoq, pisortat ikiorsiissutigisartagaasa suliffissaaleqisunut akiliutigiinnarneqartarnerat. Taamaattorli tamatumunnga atatillugu allanik aamma peqquteqartoqarsinnaasoq.
Inatsisartunut ilaasortamut Finn Karlsenimut akissuteqaatigisaq, agguaanneqareersoq innersuussutigissavara, tamatumani tamakkiisumik nassuiaatigineqarmat, suliffeqarnerup aamma isumaginninnerup iluani pissutsit pillugit misissuinernut atatillugu suliniutit suut, aallartinniarneqarnersut.
Taamatuttaaq immikkoortoq 36, tassa massakkut saqqummiussaq innersuusutigissavara. Tamatumani aamma pineqarmat Inatsisartunut ilaasortanut ilisimatitsissut, matumani siunnersuutigineqartumut attuumassuteqartoq. Soorluttaaq aamma isumaginninneq pillugu suliniutit killiffiat pillugu nassuiaammut atasumik oqallinnermut aamma attuumassuteqartoq. Taannalu Inatsisartunut oktoberip qaammataata naanerani saqqummiunneqartussaassaaq.
Taamaattorli erseqqissarumavara, isumaqarama siunnersuut assorujussuaq pingaaruteqartoq. Tassani suliffissaaleqasut ajornartorsiutaannik misissuineq, aalajangiisuujumaarmat pingaartumik suliffissaaleqisut suliffeqarnermi akulerunnissaminnut periarfissaqarnerulernissaat nalilersinnaajumallugu. Matumani suliffissaaleqisut suliffeqarnermi pisariaqartinneqartunut atatillugu inuttut suliatigullu piginnaasaat eqqarsaatigalugit.
Taamatut iliuuseqarnikkut Naalakkersuisut suliffeqarnerup sunniutilimmik annikillineqarnissaanik anguniagaat tunngavissinneqarluarsinnaassapput. Soorluttaaq sulisartut nunatsinni nunaqavissut suliffeqarnermik pisariaqartitaannut sammisumik annertunerusumik iluaqutiginiarneqarsinnaasut.
Inatsisartunut ilaasortap Otto Steenholdtip oqaluuserisassami uani oqallitsitsinissamut saqqummiussaanut tunngatillugu siullermik innersuussutigissavakka immikkoortup 36-p tassa uani saqqummmiussama, oqaluuserinerani ilanngullugu saqqummiunneqartut, oqaaserineqartullu soorluttaaq immikkoortoq 36-mut tunngatillugu Inatsisartunut ilaasortanut ilisimatitsissutitut agguaanneqarsimasoq, oqaluuserisassamut tunngasunik paasissutissanik annertuunik imaqartoq.
Immikkulli uunga saqqummiussamut tunngatillugu oqaatigissavara Naalakkersuisut pilersaaruteqarmata, piffissami qaninnermi Namminersornerullutik Oqartussat suliffiutaanni sulisoqarnermut akisussaasut, atorfinitsitsisarneq, sulisunillu ilinniartitseqqittarneq pillugu isumasioqatigiisitsiniarlutik.
Isumasioqatigiisitsinissap siunertarerpiarpaa sulisorisat ilinniartinneqartarnerisa suliffimmilu akisussaaffeqarneruleriartornissamut qaffakkiartornissamullu periarfissaat. Atorfinitsitsisarnerlu aammalu najugaqavissunut atugassarititaasut assigiissarneqarnissaat siunertaralugu, suleqatigiinnerulernissaq.
Taamaattumik tamatuma isumasioqatiigeernerup kingorna, pisortaqarfitsinni pilersaaruteqarpugut, suliffeqarfiit Namminersornerullutik Oqartussanik ingerlanneqartut, ingerlatseqatigiiffinnullu Namminersornerullutik Oqartussanik pigineqartunut atorfinitsitsisarnermi tunngaviusumik maleruagassanik pilersitsinissaq siunertaralugu, sulissagatta.
Maleruagassamik tunngaviusumik pilersitsisoqarneratigut naatsorsuutigaarput nunatsinni atorfinitsitsisarnermi sulisitsisut, kalaaliugunik qallunaajugunilluunniit assigiimmik tunngavissaqalernissaat, suliffeqarnikkut ingerlatsinermi toqqissisimanerusumik naapertuilluartumillu toqqammavissaqartoqalissasoq.
Tommy Marø, Siumup oqaaseqartua:
Qujanaq. Matumuuna suliffissarsiuussisarneq pillugu Naalakkersuisut saqqummiussaat pillugu Siumumiit imatut imalimmik oqaaseqarfigissavarput:
Siullermik ukiorpassuarni suliffissarsiuussinikkut ingerlatsisarneq ilaatigut eqartumik ingerlanneqartartoq, ullumikkut pimoorutivillugu allanngortinniarneqalermat Siumumiit iluarisimaarlugu oqaatiginiarparput.
Siunnersuutip siunertaata tassalu suliffissarsiuussisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaata allanngortinnissaanik 1997-imi aallartinneqarsimasup kommunip qanimut suleqatigilluinnarlugit ingerlateqqinnissaanik imaqartoq Siumumiit iluarisimaarluinnaratsigu. Siumumiimmi kommunit avaqqunneqarsinnaanngitsutut isigaagut.
Naalakkersuisut peqqussutissatut siunnersuutaanni ammaanneqassapput ukiorpassuarni suliffissaqarsimanngitsut, suliffissarsisinnaanngitsulluunniit. Pikkorissaanerit ilinniartitseqqinnerillu aqqutigalugit periarfissiuunneqassallutik.
Siumumiit sulisussarsiortarnerup suliffissarsiuussisarnerullu innuttaasunut pitsaanerusussaq anguniarlugu sulisoqalernera maluginiarlugulu nuannaarutigaarput. Taamaattorli nunatsinni sulisoqarnermut ilinniartitseqqittarnermullu politikki ersarinnerusariaqartoq Naalakkersuisunut piumasarissavarput aaqqiiviginiaqqussallugu.
Aammalu allaannguutissatut siunnersuumi allassimasoq, misiliilluni ingerlatsitsisarnissamik suliffissaaleqinerup akiorneqarnissaa taassumalu matitsigisaanik suliffissarsiuusisarfiit ingerlanneqarnerisa nutaamik aaqqissuussivigineqarnissaat, ammaanneqartussaasoq ersarippoq.
Naalakkersuisunulli malugeqqussavarput kommunit suliffissarsiuussisarfii nutaamik aaqqissuussivigineqarnerisa nassatarisassai. Tassaasullu sulisut amerlanerusut, aningaasartuuteqarnerulernermillu nassataqartussat. Taamaattorli nutarterinissaq iluatsilluassappat aammalu suliffissaaleqisut sullinneqarnerat pitsaasuussappat avaqqunneqarsinnaanngitsut.
Suliffissarsiuussisarfinni sulisut siunnersuisartutut imaluunniit ilitsersuisartutut ilinniartinneqarnissaat Siumumiit isumalluarfigaarput. Neriuutigalugulu taamaasilluni suliffissaaleqisut ullumimit pitsaanerusumik sullinneqalersinnaanerat isumaqarfigigatsigu.
Aammalu ullumikkut naqitsiinnariarluni aningaasanik ikiorserneqartarneq atorunnaarsikkiartuaarnissaanut alloriarnerummat.
Peqqussutissap allanngortinneqarnerata nassatarisaanik suliffissaaleqisup suliffittaarnissaanut imaluunniit suliniarfigineqalernissaanut sivisunerpaamik qaammammik killiliinissaq pisariaqartutut Siumumiit isigaarput. Naalakkersuinikkullu anguniakkatut pitsaasutut taasariaqarluni.
Oqartariaqarpugut inuk sulerusuttoq suliffissaqartoq, aammalumi tamanna piviusunngorsinnaavoq, suliffissaaleqisuutitta pitsaanerusumik ikiornerisigut, suliniarfiginerisigullu.
Nunatsinni suliffippassuaqarpoq, kalaallit namminneq ingerlassinnaasaannik. Tamakkulu nammineq ingerlatilissagutsigit imminut piumaffiginissaq aammalu suliffimmik paarsilluarnerunissaq avaqqunneqarsinnaanngilaq.
Nunatsinni suliffissaaleqineq akiorniarlugu tamatta ataatsimoornissarput pingaaruteqarpoq. Taamaattumik nunap immikkoortui suleqatigalugit suliffissaaleqinerup akiornissaa, pingaaruteqarluinnartutut Siumumiit tikkuarusupparput.
Aammalu tassunga atatillugu suliffissaqartitsiniutit tassalu mandtiimit nunap immikkoortuinik suleqatigiissuteqarsinnaappata angusassaq annerussasoq. Suliffissaaleqisormi qitiutillugu suliniarneq ingerlanneqartariaqarmat.
Taamaattumik nunap immikkoortuinik siunnersuisoqatigiit pilersinneqarnissaat Siumumiit isumaqatigaarput. Pilersinneqarnissaalu Naalakkersuisunut sulissutigeqqussaallugu.
Siumumiit nuannaarutigaarput Naalakkersuisut nuna tamakkerlugu kiffartuussisarnerup, tassalu Ungdomstjenestep eqquteqqinneqarnissaa siunnersuutigimmassuk, aammalu inuusuttut ilatsiinnanngitsut sinerissap sinnerani ilinniartitsissutitut atulernissaat eqqarsaatigimmassuk.
Siumumiit maluginiarparput, ilinniartitseqqittarnermi aningaasaliissutaasartut sulisitsisut akiliutigisartagaat, AIP-iip 1985-imi qaffanneqarsimanatik aappaagumut 0,1%-imik qaffanneqarnissaat siunniunneqarsimammat. Qaffaaneq nuannaarutigigaluarlugu Siumumiit isumaqarpugut. Ilinniartitseqqittarneq suli annertunerusumik pimoorunnerullugulu ingerlanneqassappat, aningaasat amerlanerusut pisariaqartinneqartut.
Siumumiit Naalakkersuisunut suliniutigeqqussavarput tunngaviusumik ilinniartitaanerit, aammalu ilinniartitseqqiisarnerit pikkorissaasarnerillu immikkoortinneqalersinnaanerat misissoqqussallugu.
Nunatsinni suliffissaaleqisut akornanni inuusuttut 30-iniit - 34 tikillugu ukiullit, kisitsisinngor-lugillu 1700-t missaat suliffissaaleqinerpaatut inississimapput. Tamannalu Siumumiit qanoq iliuuseqarfigineqartariaqartutut isumaqarfigaarput. Inuusuttut aatsaat suliffimmut piukkunnarseruttortut, sooq taamak amerlatiginerat misissortariaqartutut nalilerumavarput.
Siumumiit aamma taanngitsoorusunngilarput, inissianik allanillu nutarterinissat, taassumalu malitsigisaanik ullumimut pilersaarusiornerit, minnerunngitsumik Sanaartornermi Ilinniarfimmi Sisimiuniittumi aammalu Viborgimi AMU- Centerimi qallunaat nunaaniittumik nutarterinissarsuarmut atatillugu suliffissaaleqisunik pikkorissaanerit. Taakkuussallutillu qaqugumut sanaartornernut nutarterinernullu suliuartussat.
Immikkoortoq 65-imi Finn Karlsenip suliffissaaleqisut ajornartorsiutaannik paasiniaanissamut apeqquteqaataa aammalu immikkoortoq 53, Otto Steenholdtip suliffiit illoqarfiit ilaanniittut ersarissumik kalaallinik sulisoqarumanngitsut sakkortuumik piumaffigineqartalernissaannik apeqquteqaataat, pillugit Siumumit innersuussutigerusuppagut Naalakkersuisut suliffissarsiuussisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuutaannut tunngassuteqaqimmata annertunerusumik oqaaseqarfigissanagit.
Naggataatigut Siumumiit nuannaarutigalugu oqaatigissavarput, nunatta avataaniit suliartortartut, ukioq arfineq-sisamat ingerlaneranni 2000-ip missaanik appariaateqasimammata. Tamannalu ima paasisariaqartoq, kalaallit suliffinnik annertunerujartuinnartunik tigusiartornerannik.
Siumumit taamatut oqaaseqarluta nuannaarutigalugulu inunnik isumaginninnermi ataatsimiitsitaliarsuup, aammalu suliffeqarneq pillugu isumasioqatigiissimanerup suliaasa taamatut timitaleriartuaarneqarnerisa annertuumik alloriarnissaq, Naalakkersuisup peqqussutissamik siunnersuuteqarnermikkut periarfissikkaat.
Taamatut oqaaseqarluta Siumumiit siunnersuutip aappassaaneerneqannginnermini Inatsisartut suliffeqarnermut ataatsimiititaliaanut ingerlateqqaarnissaa inassutigissavarput. Qujanaq.
Gudmand Rasmussen, Atassutip oqaaseqartua:
Suliffissarsiuussisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarnissaanut siunnersuummut, aammalu Inatsisartunut ilaasortap Finn Karlsenip, Otto Steenholdtillu oqallisissiaanut oqaaseqaat.
Qulaani pineqartoq pisarnitsituut Atassumit qimerloorluareerlugu imaattumik oqaaseqaateqassaagut:
Siullermik nuannaarutigaarput Naalakkersuisut eqaallisaanissamik isummersuuteqarlernerat. Pissusissamisoortutut isugigatsigu, tassani pineqarmat suliffissaaruttarnerup akiorniarneqarlernera. Inuummi kialluunniit peqqitsilluni suliffissaqarsinnaanera inummut peqqinnarnerpaatut isigiuaratsigu, tamannalumi ilumoorpoq. Nuannerporlu Naalakkersuisut susassaqartut tamaasa qanimut suleqatigalugit isummiussimasaat, Atassumit pissusissaatut isigaarput.
Isumaqarnarporli nunatsinni kommunini suliffissarsiortarfii qanimut suleqatigiinnerannut nukittunerusariaqartoq. Attaveqatigiilluarnikkummi illoqarfimmi suliffik inuttassaqartinngisaq, illoqarfimmi allami nassaarineqarsinnaasorinarmat.
Kiisalu eqqaaneqartut ilagaat, Danmarkimi sulisunik paallaaseqatigiittarlersinnaaneq, isuma kusanarluinnartuuvoq. Puiortariaqanngilarli nunaqarfinni nukissiorfinni sulisut, illoqarfinni aamma sulisutuulli paarlaateqatigiissinnaanerata, aqqutissiuuneqarnissaaq.
Taamaaliornikkummik annertuumik paasissutissanut suliamut tunngasumik pissarsisoqarnissaa qularnaammat.
Atassummiilli uparuanngitsoorsinnaanngilarput, nunatsinni suliffissarsiuussisarfiit avaqqutiinnarlugit sulisussanik avataanit tikerartitsisarnerujussuaq. Massakkornit sakkortunerusumik, sukateriffigineqarluni aaqqiivigineqarnissaa. Suliffissarsiortarfimmi inummut sanngiinnerunuinnaq sooq, atuutinneqartuassappat.
Namminersornerulersimanitta sorlaata isumaa taamaanngilaq. Kangerlussuaq assersuutigisinnaavarput, pineqartoq sanaartorfiunngilaq, aserfallatsaaliuineq annertusorinarunarluni. Kisiannili avatitsinniit sulisoqarnikkut atuinerput annertuallaarujussuaqaaq. Pineqartumimi suliffissarsiuussisarfiit avataaneersumik inuttaqartillugit nunaqavissut sulisorineqarnerat annerulernavianngilaq.
Immaqalu aamma Thule-mi
taamaalluarsinnaalluni. Tamakkuinnaalluunniit eqqarsaatigilerlugit,
inuttaaqataasutuut nunamik sulisseqataarusukkaluarluni
aporfissaqartitaajuarneq, ilaatigut kissaarmernermik ilaqartassaguni tamanna
tupinnanngilluinnarpoq. Nunamiuna manna uagut inunngorfipput aamma
toquffissarput.
Naalakkersuisut eqikkaarnerminni
oqaatigaat 1992-imi kingullermik allannguisoqarsimasoq. Taamaattumik
nuannerpoq, maannakkut qanoq iliuuseqalersaarlutik pilersaaruteqalernerat.
Kiisalu nalunngilarput ilinniartitaaneq qanoq akisulluinnartigisoq. Inuit
qassimmitaava ilinniarnerminnut allagartamik peqaraluarlutik, asuli skuffeminni
toqqortariinnarpaat.
Assersuutigeriartigu
Imarsiornermik Ilinniarfik atulermalli, 1500-t missaat maannamut
angusaqarsimapput. Qassiinnaalli atorneqarpat, maannamut aali suli
avatitsinniit ikiortissarsiortuartugut. Pissutsit taamannaannaq ingerlanerat
Atassutip aaqqiivigineqarnissaa ilungersortumik kaammattuutigerusuppaa.
Inuunermi inuttut atukkat
oqimaannerpaat ilagaat suliffissaaruttarneq. Naalakkersuisut siulittaasuat
ammaanermi oqaaseq atugaa imartugaluaqaaq, una: "Immitsinnut
nalligiunnaarluta aniguiniarniarta". Inuiaqatigiinnili
atorfissaqanngitsutuut misigisimajuassagutta, qaqugukkut taava
nalerisimaarnerulluta inuuneqalissangatta.
Suliffeqarneq pillugu
nalunaarummi Kangaatsip, Upernaviullu kommuniini suliffissaqarfiit
ajornerpaatut taaneqarsimapput. Tassanimi inuit 100-t tulleriinneri malillugit,
106-iniit 97-inut pilersuisussaammata. Kisitsisit annertoqaat, taava
aperisariaqalerpugut, nunatsinni suliffiit aalaakkaasut tunniussinnaasaat taama
killeqartigimmata, siunissami nioqqutissat avataaniit tamarmik ineriikkat
tikisittuaannassavagut?
Naak, immaqa
misissuilluaqqissaarnikkut nunatsinni amerlasuut poortortarneqartalersuuppata,
suliffissanik nunatsinnut iluaqutaanerusunut atorsinnaangaluarlutigit.
Narsamimi nersutinik tikisitsilluni agguisarneq pitsaasumik
misilittagaqarfigilereersimavarput. Nalunaarummi suliffissaaleqisut
appariarsimanerat tusarlugu nuannerpoq, kisianneqarlunili. Nalunngilarpummi
aappaasoq inooqataasoq ilaqutaasorluunniit suliffeqartillugu isertitat
pissutaallutik, illoqataasoq suliffissaarukkaangami
tunitsiiginnartunngortarnera. Inuk taama eqqorneqartoq, timikkut tarnikkullu
annertoqisumik eqqorneqartarpoq.
Nalunerlu ajorpaa suliffissarsiortarfimmut
saaffiginnikkaluaruni suliffissaqanngikkuni qaqugukkulluunniit aningaasanik
pisinnaasarani, tassami inooqataasup isertitaasa tamanna
pituttoreersimalermassuk. Taamaattumik ajoraluartumik allarlitsigut
kingunerisarlugu inooqutigiit avissaartarnerat. Suliffissaaleqisorlu
anisinneqaraangat qimannermik kinguneqartumik, pineqartoq kommunip
inissarsiortarpaa, tamanna ajunngilaq.
Taava ineqarnermut qularnaveeqqut
akilerneqartarpoq. Innaallagiaq taavalu aamma qaasarfimmiussinneqartalersarluni,
uffa massa ajornartorsiut aallarteqqaarmalli, suliffissarsiorluni
nalunaarneraniit ikiorsiineq pisartuuppat, inummut pineqartumut oqinninnerpaaq
tuttassangaluarpoq.
Tamannaannaanngilarli
inuiaqatigiinnut akikinnerpaamik pisoqartarsagaluarluni, ikiorsiissutinimmi
ineqarneq akisuneroqimmat. Naggataatigut Naalakkersuisut iluarsaaqqinnermut
pilersaarutaat sakkortuumik Atassumiit taperserparput. Piumasaraluguli pisortat
suliffeqarfiisa namminersortullu suliffiuteqartut sulisussarsiornerminnut
atatillugu, nunatta avataaniit tikisitsinnginnerminni nunatsinni
suliffissarsiortarfiit, tamatigut aqqutigeqqaatalissangaat.
Taamali iliorumanngitsut
ullumernit sakkortunerungaartumik kinguneqartitsiffigineqartalernissaat
pisariaqartillutigu. Kiisalu Inatsisartuni ilaasortap Finn Karlsenip
oqallisissiaanut tunngasunik ima immikkut oqaaseqarumavugut:
Finn Karlsenip suliffissaaleqisut
pillugit oqallisissiaat tamakkiisumik isumaqatigaarput. Inatsisartunut
ilaasortap Otto Steenholdtip oqallisissiatut siunnersuutaanut Naalakkersuisup
immik-koortup 36-imi tamakkiusavillugu akisimagaa paasivarput.
Taamaattumik immikkut
anginerusumik oqaaseqarfiginagu nuannaarutigalugu oqaatigissavarput,
Naalakkersuisut pilersaaruteqalersimammata piffissami qanittumi,
Namminersornerullutik Oqartussat sulisoqarnermut akisussaasut
atorfinititsisarneq sulisunillu ilinniartitseqqittarneq pillugu
isumasioqatigiisitsiniarnerat. Taamaaliornerup siunertarimmagu sulisorisat
akisussaaffeqaleriartornissaannik aammalu atorfigisamik qaffakkiartornissamik.
Taamatorpiaq siunertaqarluta
Atassummiit siusinnerusukkut oqallititsisimavugut, ukiut marluk matuma
siornatigut. Taamanikkullu ajoraluartumik amerlanerussuteqartunit
itigartissutigineqarsimasumik. Maannalu paasivarput tamanna Naalakkersuisut
qanoq iliuuseqarfiginialeraat. Tamanna Atassummit nuannaarutigilluinnarparput,
neriuutigalugulu qanittumi malunnaatilimmik kinguneqartinneqassasoq.
Inatsisartuni ilaasortap Finn
Karlsenip suliffissaaleqisut ilaasa suliumanngittarnerannut suna
ajornartorsiutaanersoq paasiniaasoqarnissaanik siunnersuutaanut tunngatillugu
imaattunik oqaaseqassaagut:
Inatsisartuni ilaasortap Finn
Karlsenip erseqqissumik oqaatigaa, nunatsinni suliffissaaleqineq
annertuujummat. Aammalu eqqortumik oqaatigalugu sinerissap ilaani, aamma suliffissaaleqiffiugaluartuni
sulisitsisut sulisussaminnik assut ajornartorsiuteqartartut.
Paasilluarsinnaavarput taamatut suliumanngitsut ajornartorsiutaannik
paasiniaanissamut siunnersuuteqarmat.
Tamannami ajornartorsiut
paasissallugu Atassummit pingaarluinnartutuut isumaqarfigaarput, sunaana
ajornartorsiutaasoq.
Nunatsinni partiit tamarmik
siunniunnikuuaat, siunissami nunatta namminersulivikkumaarnissaa. Taamaattumik
pingaartorujussuuvoq nunatsinni suliffissaaleqisoqartillugu, suliffeqarfiit
sulisunik amigaateqartinnginnissaat anguniassallugu.
Suliffissaaleqisut ilaasa
suliumanngittarnerannut ajornartorsiutigisinnaasaat arlaliusinnaapput.
Ilaatigut immaqa sivisuallaamik suliffissaaleqineq sulisinnaanermut
nukissaarutivittutuut misigititsilersinnaasartoq. Taamaammat Atassummiit
piumasarissavarput suliffissaaleqineq annertutillugu, pisortat aaqqissuussannik
ukioq kaajallallugu suliffigineqarsinnaasunik
pikkorissarfigineqarsinnaasunilluunniit suliffissaaleqisut paarlagaallutik
suliffigisinnaasaannik, sinerissami pilersitsiortoqaqqullugu.Taamaalilluni
sivisuumik suliffissaaleqisut ilaat, toqqaannartumik suliffimmut
innersuunneqassaarlutik sulisinnaanermut piareersimanerullutik
innersuunneqarsinnaanialissammata.
Atassummiit
arajutsisimanngilarput, pingaartumik pisortat suliffeqarfiutaasa ilai
ataavartumik sulisitsisartuunngitsut, tamanna aamma peqqutaasinnaavoq inuit
ilaasa taamaattumik sulerusuttannginnerannut. Taamaattumik Atassummiit
kissaatigissavarput pisortat suliffeqarfiutaasa ataavartumik suliffigineqarsinnaanngornissaat
sapinngisamik anguniarneqartariaqartoq.
Aammattaaq Atassummit
arajutsisimanngilarput, suliffeqarfiit allat namminersortunit pigine-qartut
kalaallinit qallunaanilluunniit pigineqaraluarunik tamarmik
sulisussaqarniarnikkut annertuumik ajornartorsiuteqartartut. Tamanna
ilungersunartutut oqaatigisariaqarparput, piaartumik qanoq
iliuuseqarfigisariaqarluni.
Naggataatigut
siunnersuuteqartunut Naalakkersuisut akissuteqaataannut
pilersaaruteqarnerminnullu oqaasii, isumalluarnartutut oqaatigissavagut.
Immikkullu oqaaseqarfiginngikkaluarlugit ataatsimut akissuteqaat paasinarmat
suliffissaaleqisut pillugit pitsanngorsaataasunik suliniutinik
aallartitsisoqarniartoq, isumalluarluta tamatsinnut pitsaanerpaamik
angusaqarfiunissaa kissaatigaarput. Taama oqaaseqarluta oqaluuserisassap
aappassaaneerneqannginnermini susassaqartunut ataatsimiititalianut
ingerlaqqinnissaa innersuussutigaarput.
Ole Lynge, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:
Inuit Ataqatigiinniit
suliffissarsiuussisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaata
allanngortinneqarneranik Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut, kiisalu
tamatumunnga atatillugu aamma suliffeqarnermi iluarsaaqqinneq pillugu
ilisimatitsissut ilanngullugu imatut oqaaseqarfigerusuppaat:
Siullermik Inuit Ataqatigiinniit
suliffeqarnermi iluarsaaqqinnissaq pillugu sulinissamilu tunngavissanik
iliuusissanillu annertuumik suliaqarsimasut, sinerissamilu
suliffissarsiuussisarfinni suliap aallarnisarneqarneranut atatillugu
immersueqataallutillu suleqataalluarsimasut tamaasa qutsavigerusuppagut. Aamma
eqqarsaatigaavut 1998-imi junimi suliffissaqartitsiniarneq pillugu
isumasioqatigiinnersuarmi Qaqortumi ingerlanneqartumi peqataasimasorpassuit.
Inuit Ataqatigiinniit
pingaartipparput erseqqissassallugu nunatsinni innuttaassuseqartup kialuunniit
pisinnaatitaaffianut ilaalluinnarmat suliffissaqartinneqarnissaq, soorluttaaq
tamanna aamma Naalagaaffiit Peqatigiit akornganni inuit tamat pisinnaatitaaffii
pillugit erseqqissumik aalajangersarneqarsimasoq.
Nunatsinni Inatsisartut
Naalakkersuisullu inuup kialuunniit sulisinnaanissaanik qulakkeerissunnissaanut
aqqutissat sinaakkusersorlugillu tulleriinnilersugassaraat.
Eqqaamaneqartariaqarpoq nunatsinni sulisartoqarnikkut suliffissuaqarnikkullu
ukiuni arlalissuunngitsuni ineriartupiloorneq pisimammat.
Taamatut ineriartortitsineq
innuttaaqataasunut ilaqutariinnut, inunnullu ataasiakkaat ulluinnarni
inuunerannut, tassa inuusaatitsinnullu annertuumik aalajangiisuusarpoq.
Ilaqutariinnut pilersuisussat aningaasarsiorfissaqartinneqanngikkunik,
innuttaaqataasutut misigisimanerat killeqalersarpoq. Sulerusussutsimik
kajumissuseq unittoortinneqartarpoq. Tamannalumi pinngitsoortinniarlugu
periusissanik iliuusissanillu qujanartumik maanna tunngavissinneqarnitsigut
nunatsinni sulisoqarnikkut iluarsaaqqinneq piviusorsiortumik
ilusilersoriartorsinnaavarput.
Suliffeqarnermi iluarsaaqqinneq
pillugu ilisimatitsissummi eqikkaanerit inassutigineqartullu annertunerpaatigut
Inuit Ataqatigiit isumaqatigaat. Taakkua tamaasa oqaaseqarfigissanngilagut
pingaarnerusumilli makkua ilassutitut oqaaseqarfigerusullugit:
Ilumoorpoq ullumikkut
suliffissarsiuussisarfiit inuttut isumagineqaleriartornissamut alloriarfittut
atorneqarnerat isigineqaqqajaasarnerallu qimanneqartariaqalermat.
Illuatungaatigut suliffissarsiuussisarfiit aalaakkaasumik suliffeqalernissamut
ilinniaqqinnissamullu aqqutaasariaqalerput.
Nunarujussuatsinni
avinngarusimasumilu suliffeqarfiit ukioq kaajallugu
suliassaqartitsiviusinnaasut imaaliinnarluta ullumikkut suli
qulakkeersinnaanngilagut. Avannaani qaammatini arlalinni sikuusarnera,
taamatullu kujataani aammami tunumi sikorsuusarnera eqqaaginnaraanni,
pisuussutinik uumassusilinnik pingaarnerusumik inuussutissarsiuteqartilluta
suliassaq imaannanngilaq, taamaattorli piumagutta inuiaqatigiit
suliffeqarnissaannut piumasaat naapertorlugu suliffeqarnikkut
piorsaasinnaanissaq ajornassanngilaq.
Kommunikkaartumik
Namminersornerullutillu Oqartussani suliassaqartitsiniutitut
aningaasaliissutaasartut maannamiit pitsaanerusumik nakkutigineqarlutillu
aqunneqartariaqalerput. Suliassaqartitsiniutit taamatussatut isigineqaannaratik
piumasaqaatitaqartariaqarput, piffissami aalaja-ngersimasumik
inuussutissarsiutivimmik ingerlatsilernissamik tapertaqartillugit Tassa
imaappoq, suliniut sunaluunniit erseqqissumik siunertaqartinneqartassaaq,
sulisitsiniummi peqataasunut aamma inunnut ataasiakkaanut pisinnaasat
soqutigisallu aallaavigalugit ilusilersorneqarsinnaasariaqarput.
Taamatut aningaasaliissutit
nunguppata suliamut atatillugu ilinniaqqinnissamik pisinnaatitaaffiullunilu
pisussaaffiliisuusariaqarpoq, inuup inuilluunniit arlaqartut
unittoortinneqaratik ingerlaqqinnissaannik ammaassisumik.
Eqqaamaneqassaaq
suliassaqartitsiniutitut aningaasaliissutit, mandtiiminik taaneqartartut
nammineq aamma suliap pitsaassusissaanut suliap imminut akilersinnaaneranut,
naammassuseqarluarsinnaanermullu kigaallassaaginnarsinnaasarmata, soorunami
apeqqutaasaqaluni suliassaqartitsiniut suna pineqarnersoq.
Assersuutitut taaneqarsinnaavoq
sinerissami ammerivinnut mersortarfinnullu tapiissutaasartut. Mandtiimit
piffiit ilaanni atorunnaarsinneqarnerisigut takussutissalimmik maanna
suliffeqarfiit ilaat namminersortutut taaneqarsinnaalermat, taamaalilluni
ullormut suliffiup sivisussusissaa, ammit ullormut naammassisinnaasat
amerlassusissaat, naammassisaqarluarsinnnaassuseq, sulisut akissarsiaat il. il.
suliffeqarfiup nammineq sulisut piniartullu peqatigalugit
aaqqissuussinnaalerpaat. Taamatullu suliassaqartitsiniutit
aningaasaliissutaasaraluartut suliassaqartitsiniutinut allanut
nuunneqarsinnaanngorlugit.
Tamatuma saniatigut Inuit
Ataqatigiinni isumaqarpugut, annertussusileriikkanik pisariaqartitsinerlu
tunngavigalugu suliffissaarusimanermi ikiorsiissutaasartut,
ilatsiinnartunngortitsisinnaanerat pinaveersaartinniarlugu taamatut
aningaasaliissutit naliginik akissarsiaqartitsilluni sulisitsinermut
atorneqarsinnaaneri pisariinnerulersinneqartariaqartut.
Eqqumaffigineqartariaqarpoq
allatut ajornartoornermi taamaallaat pisinnaatitaaffiit taakkua atuutsitinneqartariaqarmata,
illuatugaatigullu isumalluutitut isigineqartarneri qimanneqartariaqalerlutik.
Tassani aamma suliffeqarfiit sulisullu pisussaaffii
naleqqussarneqartariaqarput.
Siuliini Inuit Ataqatigiinniit
taakkartoriikkagut tunngavigalugit Naalakkersuisunut kaammattuutigissuarput,
inuit sulinermikkut isertitaasa imminnut akilersinnaasuunissaat
qulakkeerniarlugu suliassaarusimanermi aningaasaliissutaasartut taamaasillutik
ilatsiinnartunngortitsinnginngissaat aamma siunertaralugu, isertitatigut
akileraarutaasartut aqqutigalugit arlaatigut iluarsiiniartoqarsinnaanera
misissuiffigeqqullugu.
Tamatumunnga ilanngullu
piviusumik suliffissaarusimanerup sivisunerpaaffissaa, assersuutigalugu qaammat
ataaseq aalajangersimasumik sivisussusilerneqarneratigut illugiinnut
pisussaaffiliinerit ersarissarneqartariaqarnerat. Taamaasilluni
suliffissaarusimasup piffissap qaangiutinnginnerani suliffimmut allamut
ikaarsaariartinneqarnissaa qulakkeerniarneqarsinnaammat.
Sanaartortitsinerit
sapinnngisamik ukiup sanaartorfiusup annertunerpaartaani aalaakkaasumik
suliassaqartitsiviunissaat siunertaralugu suleriaatsinik
naleqqussaasoqartariaqarpoq, tassami sanaartornermi sulisorisat sapinngisamik
sivisunerpaarmik suliffeqarsinnaaqqullugit.
Inuit Ataqatigiinniit pingaaruteqartutut
eqqaasissutigerusupparput, soorlu aamma aningaasanut inatsisissatut siunnersuut
ukioq 2000-imut atatillugu saqqummiussinitsinni eqqaagipput, nunatsinni
sulisorisinnaasagut naapertorlugit sanaartornerit iluarsaaqqinnerillu
aaqqissuuttariaqartut, sapinngisamik avataaniit suliartortitsinissaq
killilersimaarniarlugu.
Naapertuutissaaq
sanaartortitsinermut atatillugu iluarsagassanut aningaasaateqarfissap
pilersinneqartussap siulersorneqarneranut ilanngullugu sulisoqarnissamik
anguniakkat ersarissarneqarnissaat.
Inuit Ataqatigiinni isumaqarpugut
suliariumannittussarsiuussinerit aqqutigalugit sulisoqarnissanut
piumasaqaateqartarnermi periaatsit allanngortinneqartariaqartut, soorlu
assersuutigalugu sanaartugassap suliarineqarnerani sulisussat avataaneersut
killilimmik atorneqarsinnaaneri pillugit, tamatumani periaatsit
mittarfiliortiternermi atatillugu atorneqarsimasut aamma
tunngavigineqarsinnaapput.
Taamatuttaaq
suliariumannittussarsiuussinernut atatillugu piumasaqaatinut ilaasariaqarpoq,
pisortat sanaartugassaataasa suliarineqannginnerini sulisitsisut
sulisoqarnikkut pissutsinut naleqqussaasarnissaat.
Suliariumannittussarsiuussinikkut
suliffeqarfiit akuerisaasut piumaffigineqarsinnaasariaqarput, nunatsinni
sulisinnaasut suliassanut aalajangersimasunut tunngaviliunneqarnerisigut
sapinngisamik avataaniik suliartortitsinissat pinaveersaartinniarlugit,
taamaalilluni aamma nunaqavissut atorfissaqartinneqarnerpaanissaat
aqqutissiuunniarlugu.
Sulisoqarnikkut
iluarsaaqqinnermut atatillugu Inuit Ataqatigiinnit pingaartipparput, nunatta
avataanit suliartortitsisarnermut inatsit, suliassaqarfinnut tamanut
atuuttussanngorlugu suliareqqinneqarnissaa. Tassa avataaniit
sulisussarsiortoqartillugu piumasaqaatit ilaqartinneqartariaqarput, ukiunut
aalajangersimasunut atuuttussamik sivisussusilikkamik. Aamma
pisussaaffiliisoqartariaqarluni taamatut sulilersitsisoqassatillugu atorfiup
nunaqavissumit tiguneqarnissaanut ikaarsaarfiuusumik, kiisalu atorfiup
inuttalerneqarnissaanut atatillugu ilinniartitseqqittarnissamik pisussaaffiliinikkut.
Kommunit suliffissaqartitsinermut
inuussutissarsiornermullu allattoqarfii, allaffissornikkut
pisariillisaavigineqarnissaat pisariaqarpoq. Soorlu sulilersitsinissamut
suliniutinik suliassaqartitsiniutinillu aallarnisaalertorsinnaanermut pisussaaffiliisoqarneratigut
kommuni sulisartut peqatigiiffii, sulisitsisut peqatigiiffii
suliffissarsiuussisarfiillu suleqatigiinnerat ullumikkornit
toqqaannarnerulersinnaavoq. Taakkua tamarmik soqutigisaat ataasiuvoq, tassalu
suliassaqarnissaq sulisoqarnissarlu.
Taamaammat Inuit Ataqatigiinit
kaammattuutigerusupparput sulisoqarnikkut aaqqissuusseqqinnerup ingerlanerani
misilittaanernilu susassaqartut taakkua illoqarfinni ataasiakkaani
naleqqunnerusumik aamma allaffeqarfitsigut ingerlatseqatigiissinnaalernissaat
periarfissarsioqqullugu.
Nukiit atorneqarluassappata
susassaqartut tamarmik ataatsimoorfeqarsinnaasariaqarput, taamaalilluni
sulisussanik suliassanillu innersuussisarnermi illuatungeriit akornanni
ilisimatitseqatigiittarnerit pisariinnerulernissaat, aammalu sivisunerusumik
suliffissaarusimasimasut ataasiakkaarlugit pilersaarusiuussinnaalernissaannut
nukissaqartoqaleqqullugu.
Nunani issittumiittugut
suliffissuaqarnikkut sulisoqarnikkullu atugarisagut arlalitsigut
assigiissuteqarput. Amerlanertigut tamangajatta pisuussutit uumassusillit
inuussutissarsiutigaagut. Taamaattumik aamma pingaartinneqartariaqarpoq
sulisoqarnikkut ineriartortitsinermi misilittakkatigut
immersoqatigiissinnaaneq, sulisunik paarlaasseqatigiissinnaanissaq,
inuussutissarsiutaasinnaasunik ataatsimoortumik piorsaaqatigiissinnaaneq,
ilinniartitaanikkut nutarterisinnaaneq il.il.
Inuit Ataqatigiit periarfissatut
isigaat naggueqatigiit inuit akornanni taamatut sulisoqarnikkut piorsaanermi
suleqatigiinnermilu, suli ullumikkornit saqquminerusumik aamma
inerisaasoqarnissaa. Kommunit ilaat maanna ikinngutitaartornermikkut
suleqateqarsinnaanerminnik periarfissarsiornerat annertuumik
tapersersorneqartariaqarpoq.
Tamatuma saniatigut
kaammattuutigissuarput Naalakkersuisutigoortumik nunat eqqaamiugut, soorlu
Islandi toqqaannartumik isumaqatigiissuteqarfiginiarneqartariaqarpoq,
suliffissuaqarnikkut sulisoqarnikkullu periarfissanik assigiinngitsunik
imaqarsinnaasunik.
Soorlu misilittarneqartut
ilagisinnaagaat nunani pineqartuni aalisakkerivissuarni sulisussaaleqiffiusartunilu
akunnattoortoqartillugu suliartortitsisinnaaneq. Taamatuttaaq nunalerinermi
suleqatigiissutaasinnaasut arlaqarput.
Suliffeqarnermi iluarsaaqqinneq
pillugu ilisimatitsissut qupperit minnerpaamik 100-inik takissuteqartoq tamaat
oqaaseqarfiginiassanngilarput. Inuit Ataqatigiinniilli naggasiukkallarlugu
oqartariaqarpugut, kiisami qujanartumillu suliamik taamatut suliffeqarnermi
iluarsaaqqinnissamut tunngavissaq annertuumik inuiaqatigiinni
malittarineqarlunilu oqaluuserineqartarnissaa siunissatsinnut
pinngaaruteqarluinnartutut taasariaqarmat.
Tamanut kaammattuutigaarput
siunertat anguniakkallu sapinngisamik suleqatigiissutigalugit
ineriartortinneqarnissaannut aqqutissiuussisoqaqqullugu. Inuiaqatigiit
ukiorpassuunngitsuni suliffissuaqarnikkut ineriartorfiusimasumi
pinngitsuugassaanngitsumik qimataasoqartarlutalu aaqqissuussinerlunnikkut
suliumassutsip paaralugu ineriartortinneqartuarnissaa
tappiiffigivallaarsimavarput.
Nunatsinni suliffissuit
sulisoqarnerup tungaatigut toqqissisimanartumik, sulisuminnut
siunertaqarluartumik piviusumik sulisorisat qaffassarnissaannut,
pikkorissartinneqartarnissaannut minnerunngitsumillu ukioq kaajallallugu
sulisitsinissamut ullumikkornit pikkoriffeqarnerusariaqarput.
Susassaqartut tamarmik,
illuatungeriit tamarmik pissaaneqarput suliffissuaqarnikkut ajornartorsiutaasut
iluarsineqarnissaannut. Iluaqutaanngilaq tunitsivissatigut, sulisussatigut
allatigullu ajornartorsiortoqalersillugu pisuutitassarsiortarneq. Tamattaana
aaqqissuussineq eqeersimaartumik, qiimasumik, pilersortumik akaarinnittumillu
suleriaaseqarnikkut iliuuseqartarnissarput ujartortariaqaripput.
Sulisinnaasup sulerusuttullu
kissaatigaa, aalaakkaasumik ukioq kaajallallugu suliffissaqarnissaq. Kinami
oqarmat inuk ilaannakumik suliffeqaruni tamanna naammagissagaa
kissaatigalugulu.
Sulluta suliffissarsiortoq
pinnngitsaalillugu suliamut naleqqutinngitsumut nassiutissuarput. Inuup
nammineersinnaassusia kinaassusia pisinnaasaalu aallaavigalugit
suliffeqarnikkut inerisaasoqartariaqarpoq. Sulerusussuseq piviusorsiortumik
qaffassarneqartariaqarpoq.
Inuit Ataqatigiit 1978-imili
aallarnerneqaqqaaramik anguniagaasa pingaarnerit ilagisimavaat, nunatsinni
sulisartut suliffeqarfinni oqaasissaqaqataanerisa annertusarneqarnissaat. Aamma
ingerlatseqatigiiffinni, pisortat suliffeqarfiini assigisaannilu
suliniuteqaqataallutik sulinermikkut atugassarititaasutigut naleqquttumik
aaqqissuussivigineqarnisaat.
Anguniakkat suli ungaseqaat,
taamaattorli upperaarpuut ullumikkut suliniutigut ingerlareersut,
aporfissaqartassagaluaruttaluunniit anguneqarsinnaanerat.
Inuit Ataqatigiit sinnerlugit
Inatsisartuni ilaasortaasugut Naalakkersuisuutitagullu annertuumik
suleqatigiinneq piviusoq aqqutigalugu suleqateqarnissamut piareersimavugut,
soorluttaaq Naalakkersuisooqatigiinnerput aqqutigalugu piviusumik
suleqataanissamut piareersimasugut.
Taamatut oqaaseqarluta
suliffissarsiuussisarneq pillugu peqqussutip allanngortinneqarnisssaanik
Inatsisartut peqqussutissaatut siunnersuut Inuit Ataqatigiinniit
akuersaaratsigu nalunaarutigissuarput, tamatumalu aappassaaneerneqartigani
Inatsisartut sulisoqarnermut ataatsimiititaliaani oqaluuserineqarnissaa
akuersaarlutigu.
Inatsisartuni ilaasortat
matumunnga siunnersuutaat aamma ilanngullugit ataasimiititaliami
naliliiffigineqarnissaat inassutigissuarput. Qujanaq.
Loritha Henriksen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:
Suliffissarsiuussisartut pillugit
Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarnissaanik Inatsisartut
peqqussutissaanut siunnersuut.
Inatsisartunullu ilaasortap Otto Steenholdtip
suliffiit illoqarfinniit ilaanniittut ersarinnerusumik kalaallinik
sulisoqarumanngitsut saakkortuumik piumaffigineqarnissaannut pillugu
siunnersuutaa.
Aammalu inatsisartunut ilaasortap
Finn Karlsenip, suliffissaaleqineq suliffissaaleqisut ajornartorsiutaannik
paasiniaanissamut tunngassumik siunnersuutaa oqaluuserisimavarput, taakku
ataatsimut soqutigalugit. Eqqartoreerlugillu Kattusseqatigiinniit ima
oqaaseqarfigerusuppagut:
Nalunngilarpummi piffissanngortoq
sukumiisumik suliffissaaleqineq sulerusussuseqalersitsisinnaanerlu pimoorlugu
aaqqiivigineqartariaqarnerat. Taamaattumik nuannaarutigaarput ukioq nutaaq
iserfigisassarput suliffissaaleqisunut sulerusussuseqalersitsisinnaanermullu
piukkunnarsarfissap inatsisiliuunneqarnissaa siunniunneqarmat.
Nalunngilarpummi
suliffissaaleqineq ullutsinni annertuallaartoq, nunattalu ineriartorneranut
naleqqutinngitsoq. Suliffissaaleqinerlu inummut kikkunnulluunniit
attuumassuteqarmat artukkiisarlunilu, minnerunngitsumik suliffissaaleqisumut
kinaassumik imminullu tatigiuunnaarnermik annertuumik kinguneqartarmat.
Inuusuttagummi meerartagullu
siunissami ineriartortut siunissaqartissagutsigit piaartumik pissutsit
taamaattut aaqqiivigisariaqarpagut. Tassalu misissuilluarneq ilaatigut
ajunngitsumik sunniuteqarsinnaammat.
Kattusseqatigiinniit
siunnersuutit tamaasa ataatsimut oqaaseqarfigalugit tunngaviatigut
akuersaarpagut. Aammalumi pingaartuuvoq suliffeqarfiit suugaluartulluunniit
kalaallinik sulisoqartinneqarnissaat, imaluunniit ilinniartuuteqartariaqarnerat
peqqussutikkut ersarissarneqartariaqartoq isumaqarpugut.
Kalaallit Nunaanni
naliginnaasuusariaqarpoq suliffeqarfiit suulluunniit kalaallinik aamma
pinngitsooratik aamma sulisoqarnissaat, innuttaasunut sunniutilimmik. Soorlu
aamma avataaniit sulisussarsiortarneq killilersimaarniartillugit
inatsiseqareeraluartugut.
Immikkut 36-imut tunngatillugu
una maluginiarsimavarput, suliassaq annertooq pingaaruteqaqimmat
misissuinissarlu peqqissaartumik pisariaqarmat aningaasartaasa ikinaagaaneri.
Nunarput taamak tamaat eqqarsaatigalugu pissutsit sumiiffinniit sumiiffinnut
assigiinngeqimmata. Taamaattumik ukioq 2000-imut aningaasanut inatsisissamut
aappassaaneerneqannginnerani misissoqquarput aningaasartaasa
amerlineqarnissaat.
Suliap pimoorullugu
sukumiisumillu iluaqutaassalluni siunissami sunniuteqassappat
pingaaruteqaqimmat aningaasartaasa amerlineqarnissaat kissaatigaarput.
Kiisalu
pingaaruteqarluinnartuuvoq kommunet susassaqatigiillu allat tamaasa qanimut
suleqatigilluarnissaat pingaaruteqaqimmat, minnerunngitsumik suliffissaaleqisut
akornanni paasisitsiniaajuartariaqarmat, periarfissallu suunerinik
qaammasaajuarnissaq pisariaqarpoq. Tamaalilluni
sulisinnaajunnaarnersiuteqarniarlutik qinnuteqartut pitsaasumik
naliliiffigineqartassammata.
Taama oqaaseqarluta Kattusseqatigiinniit
siunnersuut ataatsimut oqaaseqarfigaarput, suliallu
aappassaaneerneqannginnerani Inatsisartut suliffissaqarnermut
ataatsimiititaliaanut oqaluuserisassanngortinnissaa inassutigissavarput.
Maluginiakkatta aningaasaliissutinut tunngasortai misissoqqinneqarnissaat
kissaatigaarput.
Mikael Petersen, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu
Naalakkersuisoq, akissuteqartoq:
Siullermik partiit aammalu
Kattusseqatigiit oqaaseqartuinut qujajumavunga, taama oqaatsinik
imaannanngitsigisunik aammalu, oqaatigilluaannarlugu iluartigisunik
suliffeqarnikkut politikkimut Naalakkersuisut saqqummiussaannut oqaaseqarmata.
Saqqummiunneqartut ataatsimut
isigalugit isumaqatigiigaarmata allatut oqarfiunngilaq, Naalakkersuisuni
suliassagut, suliassatut saqqummiussagut aallartissavagut, immaqa taama
naatsigisumik oqarsinnaagaluarpunga.
Kisiannili ataasiakkaannguit
soorunami erseqqissaateqarfigilaartariaqarput, annertunngitsut.
Siullermik Siumup oqaaseqartuanut
tunngatillugu. Ilaatigut Siumuminngaannit oqaatigineqarpoq Naalakkersuisunut
piumasaralugu, politikki suli ersarinnerusoq ingerlanneqartariaqartoq,
minnerunngitsumik ilinniartitseqqittarnermut tunngatillugu. Taamaappoq
uanerpiaq saqqummiussatsinni tamannarpiaq aamma pivarput. Naalakkersuisuni
pilerserusupparput ilinniartitseqqiisarneq, nunatsinni sulisinnaasut
suliassanut aalajangersimasunut ingerlanneqartunut
naapertuuttunngorsarneqartarnissaat angujumallugu.
Isumaqarpugut taamaaliornikkut
aammalu taamaaliortarnerup pitsaanerulersinneratigut, soorunami taamaattoqaraluarpoq
ullumikkut, anguneqarsinnaassasoq allaat nunatsinni suliassat sanaartoronerup
iluani allallu suliassaqarfiit kiffartuussinerup iluani ingerlanneqartut
iluanni uagut nunatsinni nammineerluta, tamakkiisumik
naammassisinnaalerumaarigut.
Naalakkersuisuni isumaqarpugut
ullumikkut aaqqissuussinigut ilinniartitseqqittarnermut tunngatillugu
equngasssuteqarmata aammalu pisariaqartinneqartumut naapertuutinngimmata,
inuiaqatigiit pisariaqartitaannut naapertuutinngimmata,
sulisinnaarujussuugaluartut ilaatigut atunngitsoortarigut. Soorlulusooq
siunnersuuteqartut ilaata, tassa Otto Steenholdtip ilanngullugu oqaatigigaa,
atorfinititseriaatsit assigiinngitsut pisariaqartoq
naapertuuttunngorsassallugit. Tassa tamannarpia uagut Naalakkersuisuni massakku
siunertaralugu suliassagut saqqummiuppagut.
Ilinniartitseqqiisarnerup iluani
akisussaaffiit agguartaarneqarsimaneranni ersarinnerusumik
tunngavissaqarnissarput ilanngullugu suliassaraarput. Uagut
Naalakkersuisoqarfiit iluini akisussaaffiit ersarinnerunissaat pisariaqarpoq.
Ilinniartitaanermut Pisortaqarfik, Sulisoqarnermut Pisortaqarfik,
Inuussutissarsiornermut Pisortaqarfik akornitsinni suli ersarinnerusumik
suleqatigiinnerput aaqqittariaqarparput, tamanna nassuerutigisariaqarpara.
Taassumalu saniatigut kommunit
Namminersornerullutik Oqartussallu akornanni pisussaaffiit aamma
ersarinnerusariaqarlutik, soorlu aamma taamaattoq suliffeqarfissuit, ilami
suliffeqarfiillu naminnersortunit pigineqartut akornanni aamma pisussaaffiit
ersarinnerusariaqarnerat pisariaqartoq.
Tassa inatsisitigut
ilinniartitseqqiisarnermut tunngaviit ersarinnerusariaqarput inuiaqatigiinni
malinneqarsinnaasariaqartut, paatsuugassaanngitsumik. Tamannarpiaq
tunngavigalugu suliagut ingerlateqqissuagut.
Atassutip oqaaseqartuata
ilanngullugu taavaa, suliffissarsiuussisarfiit atorneqarnerat
annertusineqartariaqarpoq, naatsumik oqaatigalugu taamatut
paasineqarsinnaasumik. Ilumoorpoq suliffissarsiuussisarfiit ullumikkut
atorneqarnerat, suliffissarsiorfittut aammalu suliassanik innersuussisarfittut
atorneqarnerat annikillisimaqaaq, qangamut naleqqiullugu.
Aaamma inuit suliffeqarfinnut
toqqaannartumik suliffissarsiortarnerat isumaqarpunga anner-
toorujorujussuanngortoq. Tamatuma
pissutsip ingerlanneqalersup ajornakusoortittorujussuan-ngortittussaavaa
sulisinnaasut ataatsimoortumik isiginiarneqarsinnaanerat
malinnaaffiginiarsarinerallu. Taamaattumik suliffissarsiuussisarfiit nutaamik
aaqqissuunneqarnissaat uani avaqqussinnaanngilarput, taamaattumillu
nuannaarutigaara akuersorneqarmat iluarsaaqqinnissaq piaartumik aallartissasoq,
aammalu tassunga ilanngullugu partiininngaanniit tamanit saqqummiunneqartoq
qanoq iliuusissatut siunnersuutigineqartut taakkua ilanngullugit
Naalakkersuisuni tamuaqqissaassavagut.
Inuit Ataqatigiinniit
ilanngullugu maluginiagara tassaavoq, oqaatigineqartuni sanaartornerup
tungaatigut piumasaqaatigut aamma sukartertariaqarivut.
Suliariumannittussarsiuussisarnermut atatillugu sulisussatigut
sulisussarititaasussatigullu piumasaqaatinik ilassuteqartinneqarnissaat
kaammattuutigineqarluni.
Tamanna Naalakkersuisuni aamma
ilanngullugu eqqartortareersimavarput, minnerunngitsumik ilinniartut
sungiusaatigalugu sulisinneqartarnerannut tunngatillugu, tassa
praktikkertarnerannut tunngatillugu. Taamaalilluta inuiaqatigiinni
sanaartornerup iluani ullumikkut avataaninngaanniit annertoorujussuarmik
tikerartitsineq atugarput ilisimaariutigalugu inatsisitigut qanoq
iliunngikkutsigu soorunami suusaarnerussaq, taamaattumik aaqqissuussinitsinni
ilanngullugit taakkua aaqqiiviginiarsarisariaqassuagut.
Assersuutitut tikkuarusuppara
Naalakkersuisoqarfitsinni Suliffeqarneq pillugu Pisortaqarfiup ataani, aamma
nalilersuinerit soorunami ingerlattaratsigit. Kingumut qivialaarluni soorlu
erngup nukinganik nukissiorfissuaq sananeqarmat nunatsinninngaanneersut
sulisorineqartut soorunami amerlanerusinnaagaluartut takusinnaavarput, iluamik
aaqqissuussineq ingerlanneqarsimasuuppat.
Aamma taamaappoq
mittarfiliortiterneq eqqarsaatigalugu, mittarfiliortiternermi immaqa aamma
amerlanerusut nunatsinni najugaqartut najugaqavissullu
sulisorineqarsinnnaasimangaluarput. Aaqqissuussineq aamma
pitsaanerusimasuuppat.
Massakkulli tikitarput tassaavoq,
illuutinik il. il. iluarsaassinissarsiarmi aaqqissuussinissaq. Taamaattumik tassani
sivisoorsuarmik ukiorpassuarnut tulliuttuni suliarineqartussat nunatsinni
sulisinnaasunik naammassiniarneqarsinnaasariaqarput. Tamannalu pillugu
Naalakkersuisunit qanoriliusissanik ersarinnerusunik suliaqarluta
aallarteruttorpugut.
Naatsumik oqaatigalugu Inuit
Ataqatigiinninngaaniit saqqummiunneqartoq una, sanaartornermut
tunngassuteqartoq, taannavoq immikkoortoq aamma immikkut ittumik
qanoriliuuseqarfigisariaqangarput. Sulisinnaasut nunatsinni najugaqavissut
eqqarsaatigalugit.
Isumaqarnarpoq taassuma tungaanut
tunngasut inatsisit, aammalu ingerlatsinermut tunngassuteqartut
nakkutilliisussaanermut tunngasut, tamakkua pineqariarpata pitsaanerusumik
aaqqiisinnaanerput Naalakkersuisuni aqqutissiuussinnaajumaaripput.
Ilanngullugu oqaatigineqartuni
taaneqartoq tassa avataaninngaanniit tikerartitsinerup pisarnera, aammalu
annertujuarnera, naak avataaninngaaniit sulisussat killersimaarneqarnissaat
pillugu uagut inatsiseqaraluartugut. Tassunga tunngatillugu
erseqqissaatigissavara, massakkuungallartoq Naalakkersuisuni taassuma
tungaatigut sukaterinissamik pilersaaruteqannginnatta. Imatut paasinagu,
taasuma tungaatigut kajumissuseqanngitsugut, kisiannili erseqqissaatigissavara
isumaqaratta inatsisitigut allatigut periarfissat pitsaanerulerpata. Aammalu
suliniutitsigut uani saqqummiunneqartutigut periarfissat tamakkiisumik
atorneqalerpata, taava tikerartitsineq namminerisaminik
annikilliartuinnarumaartoq.
Tassa imaappoq, sulisinnaasut
iliniagaqarsimasullu annertusiartornerat ilutigalugu avataanin-ngaaniit tikerartitsineq,
sulisinnaasut aqulluarnerisigut avataaninngaaniit tikerartitsinissaq
pisariaarukkiartussaaq nammineq.
Isumaqarpugut tamanna
iluatsissinnaallutigu, aqutsilluarneq aammalu nakkutilliilluarneq
sulisinnaasunik nammineq pigisatsinnik aqqutigalugu.
Kattusseqatigiinninngaanniik
oqaatigineqartut immikkoortoq 36-imut tunngatillugu annertoorujussuarmut. Aap,
annertoorujussuuvormi, isummat nuanneraluaqaat tassa aningaasanik
amerlanerusunik immikkoortitsisoqartariaqarneranik inassuteqarmat.
Uannut nuanneqaaq taanna
kaammattuut tusarlugu, kisianni oqaatigissuara tassa
Naalakkersui-suninngaanniit nalilersueqqissaaarsimagatta, suliffeqarnikkut
iluarsaaqqinnermut aningaasat atorsinnaasagut, nalilersoqqissaarlugit
finaslovimut ikkussimagatta. Qujanartumillu Naalakkersuisut tamarmik tamanna
tassa sulissutigisimavaat. Suliffeqarnikkut iluarsaaqqinneq
aningaasaliiffigalugu. Una oqaatigisariaqarpoq, suliffeqarnermi iluarsaaqqinneq
aammalu inunni isumaginninnikkut iluarsaaqqinneq imminnut atasorujussuummata.
Aamma atalluinnaqqissaartillugit ingerlanniarsarigatsigit.
Suliat ineriartornerat
ilutigalugu naatsorsuutigaara inunnik isumaginninnikkut tunniunneqartartut
aningaasarpassuit, sulilersitsinermut nuukkiartuaartinneqarumaartut. Kommunit
tamanna aallartikannereerpaat - kommunit arlarlit, allaat inunnik
isumaginninnermut tunniussuiinnarneq unikaallartisimaarniarlugu,
sulisitsinernut aningaasatigut nutserinertik aallartereermassut.
Taamaattumik neriuutigaarput
Naalakkersuisuni siunertagut tassunga tunngasut nammaqatigiittumik,
ikorfartoqatigiittumillu ineriartortinneqarumaartut inunnik isumaginninnikkut
iluarsaaqqinnermi aammalu suliffeqarnermi iluarsaaqqinnermut.
Soorunami pisariaqartitsigutta
amerlanerusunik aamma Naalakkersuisuninngaaniit Inatsisartunut finasudvalgiluunniit
aqqutigalugu qularnanngilaq saqqummiussisinnaajumaarpugut. Qujavunga oqaatsinut
kaammattuutinullu imaqarluartunut.
Lise Skifte Lennert, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilisimartusarnermullu Naalakker-
suisoq:
Siumumiit oqaluttup Tommy Marøp oqaaseqaatimini quppernerit pingajuaanni Naalakkersuisunut suliniutigeqquaa, tunngaviusumik ilinniartitaanerit aammalu ilinniartitseqqittarnerit immikkoortilerneqarsinnaanerat misissoqqullugu.
Misissueqqusineq ullumikkut piviusunik ilisimasanik ilassuteqarfigilaassavara, erseqqissaataanerusunik.
Inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerit pitsaanerulernissaat anguniarlugu iluarsaaqqinneq Inatsisartut akuersinerisigut aallartinneqarpoq, naluneqanngitsumik. Inuussutissarsiutinut ilinniartitaanermik iluarsaaqqinneq taanna allartinneqartoq Inatsisartut ukuninnga oqallisineqarnerisigut tunngavilerneqarpoq.
Siullermik ilinniartitaanermik inuussutissarsiutinillu paasissutissiisarneq ilitsersuisarnerlu pillugit nassuiaat, 1998-imi ukiakkut pisoq taavalu STI-mi ilinnniarnikkut pillugit nassuiaat upernaaq 1999-imi, minnerunngitsumillu inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerit inuussutissarsiutinullu pikkorissartitsisarnerit pillugit Inatsisartut peqqussutissaannik akuersinneq aamma upernaaq 1999-imi pisoq.
Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisup Inatsisartut ukiaanerani 1998-imi ataatsimiinneranni suliffeqarneq pillugu nassuiaataani aamma peqqussusiami qularnaatsumik erseqqissarneqarsinnaasut ukuupput:
Siullermik, Suliffeqarneq pillugu Naalakkersuisoqarfiup sulisorineqarsinnaasut tamarmik ilisimalerneqarnissaat, aamma immikkoortitaarnerisa piginnaasatigut pikkorissarsinnaanerisa, suliffissaaleqisut amerlassusiinik nalunaarsuineq kiisalu suliffissaaleqisut ajornartorsiutaasa aamma piariarfissaasa nalunaarsorneqarnissaat isumagissagaat.
Aappassaanillu, Ilinniartitaanermut Naalakkersuisoqarfiup inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerit inuussutissarsiutinullu pikkorissartitsinerit pilersinnissaat qulakkiissagaa.
Inuussutissarsiutinut ilinniartitaanernik aamma pikkorissartitsisarnernik kiisalu suliffeqarneq pillugu iluarsaaqqinneq suliarineqarput Inatsisartut aamma Naalakkersuisut akuersissutaat malillugit.
Tamatumunnga ilanngunneqassapput, nalunngisakka malillugit, isaasalerlugu "marloqiusanik ilinniartitaanernik ingerlatsineq" imatut iluatsissimanngitigimmat maanna annertuumik misissuiffigineqalersimalluni ilinniartitaanerit ataatsimoortinneqaleqqinnissaat aqqutissiuunneqarnialersimalluni.
Danmarkimi inuussutissarsiutinut pikkorissartitsisarnerit immikkut ingerlasut, tassa AMU-systemimik taaneqartartup politikkerinit inuussutissarsiortunillu annertunerujartuinnartumik isornartorsiorneqalersimapput. Kissaatigineqarluni inuussutissarsiutinut pikkorissartitsisarne-
rit, tassa AMU-centrenik taaneqartartut inuussutissarsiutinullu ilinniarfiit imminnut kattunnissaat aningaasanik, sulisunik ilinniarfinnillu atorluaanerunissaq siunertaralugu.
Marloqiusanik ilinniartitaanermik ingerlatsineq immikkut annertuumik aningaasaliinikkut aatsaat pilersinneqarsinnaavoq. Illoqarfinni ataasiakkaani immikkoortunik marlunnik ilinniartitaanernik pilersitsinissamut aningaasat, sulisussat, inissat atuartitsivissallu immikkut pilersinneqaqqaartariaqassapput.
Nalunngikkaluarlugu suliat tamarmik eqaallisarneqarsinnaasut oqartariaqarpugut, maanna inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerit inuussutissarsiutinullu pikkorissartitsisarnerit aaqqissorluakkat misilittagaqarfiulluartullu pigigatsigit.
Ilinniartitaanerni taakkunani pisariaqartinneqartut tunngaviusumik ilinniarnerit, ingerlaqqiffiusunik ilinniarnerit, pikkorissartitseqqinnerit, ilinniagaqarnissaq siunertaralugu piareersarnerit, ilinniartitaanernik inuussutissarsiutinullu paasissutissiisarnerit kiisalu inuussutissarsiutinut pikkorissartitsisarnerit ingerlanneqarsinnaapput, nukiit atortussallu amerlanerit pigineqareermata.
Tamakku ullumikkut ingerlapput, qanoq annertutigisumik ingerlanneqassanersut aningaasat sulisussallu kisimik aalajangerumaarpaat. Ja, qujanaq.
Otto Steenholdt, Atassut, siunnersuuteqartoq:
Siunnersuuteqartutuut partiininngaanniit oqaaserineqartut aammalu Naalakkersuisuminngaanniit oqaaserineqartut tusarnaarluarlugit isumaqarpunga, neriunaateqartumik akissuteqartoqarlunilu oqaaseqartoqartoq. Assorsuaq taanna nuannaajallaatigaara, kisiannili aamma tassa isumaqatigilluinnarlugit, suliffissarsiuussisarfiit sinerissamiittut aamma taakkununnga oqaaserineqartut isumaqatigilluinnarpakka, ila piorsarneqarnerusariaqarput, pikkorinnerusariaqarput nunatsinni suliffissaaruteqasunut qonoq iliorlutik ikioqatigiillutik siunissami suleqatigiilluarsinnaanerat annertuumik sulissutigisariaqarpoq.
Aamma oqaatigerusullugu Danmarkimi atorneqarluartarmat, soorlulu ilaasa oqaatigisaraat sinnasaatituut suliffissaaruttoqaraangat ilinniaqqitsinniarsarisaraat ilaanni ukiut arlalissuit, tassalu tamakkua aamma ilinniarteqqinneqaraluartut massuajuartarput, ilinniaqqusinnarlugit taamatut angusaqakkassaangata atorfinitsissanagillu.
Ajunngilaq pikkorissartinneqartarniarlik, tamakkua suliffissaarussimasut
kisianni aamma atorfinitseqqittarneqarnissaat sapinngisaq naapertorlugu
sulissutigisariaqarpoq. Tassa
kommunit assorsuaq isumalluutigissavagut siunissami.
Iluarinngilluinnagaraana
uanga oqaatiginiagara tassaasoq, nunatsinni suliffeqartoq qallunaaginnavinnik
sulisulinnik, uanga taanna ippigilluinnarakku siunnersuutinni ersarissumik
taavara, qallunaaluanngikkaluarlunga eqqumiilluinnarmat kalaallit
sulisorineqarnissaannik taama ilungersortigitilluta takusaqarsinnaagatta
qallunaaginnavinnik suliffimmi sulisoqartoq.
Taanna kialluunniit
akuersaarsinnaanngimmagu, taamaattumik siunnersuutip imarigaa imaattoq:
ajornanngippat kalaallinik sulisoqartuartut imaluunniit meeqqat
ilinniarnerminnut atatillugu, inuusuttulluunniit atatillugu
praktikkerfissaaruttalermata tamakkuninnga ilungersuutiginnillutik
suliffiutillit sapinngisamik suliassaannik tuniorarneqarneroqqullugit,
taamaaliornermikkut ilinniartitseqataammata kalaallinut siunissami inuusuttunut
sullissisussatsinnut.
Naalakkersuisup
saqqummiussaa pilersaarutissat imaluunniit maleruaqqusassat, assorsuaq
neriunartoqartippakka taamatullu naatsunnguarmik oqaaseqarlunga tassa qujavunga
siunnersuut taamannak ilassilluarneqartigimmat, kisiannili ukiorpaalussuarni
aamma taamatut oqallinnermi ilaasareerluni assorujussuaq kissaatigissavara,
oqaasiinnaanatik piviusunngortinneqassasut, tamannalu Naalakkersuisup
isumagissagaa.
Olga Poulsen, Inuit Ataqatigiit, Inuiat
Ataqatigiit oqaaseqartuata avataatigut oqaaseqartoq:
Uaniuna Finn Karlsenip
siunnersuutaanut atatillugu suliffissaaleqisut ilaasa suliumanngittarnerannut
tunngasumi ajornartorsiutaasinnaasutut imaluunniit peqqutaasinnaasutut
taaguinermi, tassunga ilanngullugu peqqutaasinnnaasutut eqqaarusukkiga, soorlu
assersuutigalugu suliffissaaleqisut suliffissaaleqisutut inissisimaleraangamik
sivisuumillu suliffissaqarnatik, taava akiliunneqartarput inigisaminnut aammalu
qullernut. Taannalu sungiutipiluinnartalertarpaat, amerlasuut taamaalillutillu
sulerusussuseqaraluarlutik taanna iluatigalugu suliffimmut uternissaminnut
unissutigisarlugu.
Taamaattumik
Sulisoqarnermut Naalakkersuisoq aammalu Isumaginninnermut Naalakkersuisuusoq
kaammattorusunnarpoq, taassuma ajornartorsiutip aamma ilanngullugu
misissorneqarnissaa, qanoq ilillutik suliffissaaleqisut taamatut immaqa ukiut
arlalissuit allaat iniminnut qullernullu akiliunneqartareerlutik tassanngaannaq
suliffeqarfimmut uternerminni akilersuilersussaatitaalernertik
uterfigigaagamikku, sungiusaqqaalaarlugit immaqa tassunga
akilersuisussaatitaanermut, immaqa qaammatit pingasut missaanni. Taanna
arlaatigut qanoq misissorneqarsinnaanissaa kaammattuutigerusukkiga.
Loritha Henriksen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:
Tassaana paatsuugalaarlunga
apeqqutigerusukkiga Inunnik isumaginninnermik Naalakkersuisup oqaasia,
pilersaaruteqaratik sukatiteriniaratik. Uagut isumaqaratta ukiorpassuit
maanngaanniit oqaluttarfimminngaanniit eqqartorneqartuartut avataaninngaanniit
tikisitsisarnerit. Tamakkua sukatinngikkutsigit ilaa ukualu nunaqavissut
suliffimmut pitsaasumut ilinniartillugit sulilersissagutsigit, tamakkua
massakkuminngaannit sukaterinerit aallartittariaqarput.Isumaqarpunga
pi-ngaaruteqartorujussuaq una, suliassaq annertoqimmat. Taamaattumik aamma
naligiissillugit sukaterinissaq eqqarsaatigineqartariaqarpoq.
Mikael Petersen, Isumaginninnermut
Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq:
Tassa oqaaseqartumut
kingullerminngaanniit Kattusseqatigiinninngaanniit oqaaseqartup oqaatigisaanut
tunngatillugu erseqqissaatigissavara, nunarput konventioninut, tassa nunarsuaq
tamakkerlugu sulisoqarneq pillugu isumaqatigiissutinut aamma akuersaartumik
inissisimammat, tassa akuersereernikuummat peqataassalluni. Aammalu ILO-p
maleruaqqusai malillugit suliassat ataqqillugit ingerlatsinissaminut
akuersaarnikuummat.
Taassumalu saniatigut nunat
avannarliit aamma isumaqatigiissutaat assigiinngitsut peqataaffigissallugit
nunarput siunertaqarmat, isumaqatigiissutit tassunga tunngassuteqartut aamma
malissallugit.
Taamaattumik
nunatsinninngaanniit inatsisit inunnut allanut tunngatillugu killilersuisut
sumut killeqartinneqarnissaat taanna mianersuutitalerujorujussuuvoq.
Taamaattumik Naalakkersuisuni tassuuna mianersorpugut.
Inuluarneq aammalu ammit
qalipaatai aallaavigalugit immikkoortiterineq taanna sumiluunniit nunarsuarmi
akuersaarneqanngilaq. Kisianni sooorunami uagut nunatta iluani nammineerluta maleruaqqusat
inatsisillu tunngavigalugit ingerlasussaagatta, inatsisiliagut nunatta iluani
inuit piginnaatitaaffiinik tunngaveqartumik ataqqinnittumillu ilusilernissaat
taanna akisussaaffigaarput.
Taamaattumik
Naalakkersuisuninngaanniit pingaartinneruarput malittarisassialiussalluta
imaannak imaannallu pissusilersorutta taava nunatsinni najugaqavissut
periarfississinnaavagut. Tamakkualu maleruaqqusat aamma suliffeqarfinnit
assigiinngitsunit ataqqineqartariaqarput.
Tassa imatut inatsit
allamiunik ammillu qalipaataanik tunngaveqartumik killiliinngitsoq, kisianni
inuit piginnnaatitaanik aallaaveqartumik inuiattullu pingaartitsisumik, soorlu
kalaaliussutsimik aamma pingaartitsisumik ineriartortitsiviusoq taanna
pingaartinnerugatsigu erseqqissaatigissavara.
Taamaattumik atagu
takulaariartigu ukua Inatsisartuni massakkut akuersorneqartut, qanoq
iliuusissagut, qanoq sunniuteqarumaarnersut, taava immaqa ukiut marluk
qaangiuppata, misileraanerit aallartinneranniit ukiut marluk qaangiuppata
immaqa takulluarsinnaalersimassuarput taamaalilluta qanoq
sunniuteqaleriartornerat.
Ullumikkut
avataaninngaanniit suliartortut killilersimaarneqarnissaat pillugu
inatsiserisarput soorunami taanna uagut nammineq inatsisigaarput, aamma
naalagaaffeqatigiinnerup iluani taanna ippigineqanngitsutut isikkoqarpoq,
kisianni qularutiginngilara tassuuna sukaterinerit qanoq ittuusut
pilissagaluarpata, taava avaqqunneqarsinnaanngilluinnarpoq aamma
naalagaaffeqatigiinnerup iluani sulisoqarnikkut politikkimik
ataqqeqatigiittumik pissuseqartumik ineriar-
tortitsinissamut
isumaqatigiissutigut aamma allanngoriaannaasut.
Taamaattumik tassuuna
mianersorpugut Naalakkersusisuni, kisianni soorunami
misissorneqan-ngitsoorsinnaanngilaq sutigut sukkullu, sukkut
sakkortusaassuugut, sunik sakkortunerusunik piumasaqarsinnaavugut, tamakkua
soorunami tamakkua misissoqqissaartuarpagut aamma taamaaliortuassaagut.
Taava naggataatigut
oqaatigiinnassavara tassa oqaatigereerakku innersuussutigineqartut
assigin-ngitsut taakkua Naalakkersuisuni tamuaqqissaartusaassagigut,
tamuaqqissaareerutsigillu suliassat misileraanermi tunngavissat taakkua
kommunit peqatigalugit aamma ilusilersorneqarumaarmata.
Taamaattumik
neriuutigilluinnarpara kaammattuutigineqartut aamma Olga Poulseniminngaanniit
taakkua piviusunngortitsivigisinnaallutigik, aammalu Otto Steenholdtip
neriuutaa, tassa oqaasiinnaanngitsumik piviusunngortitsiviusumilli
pisoqarumaartoq. Tamanna neriorsuutigissavara taamaaliussagatta, tassami
misileraanissamut kommunit peqataaniarlutik aamma namminneer-lutik nalunaareermata.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiinniit:
Kattusseqatigiinni
oqaaseqarnitsinni ilaatigut aallavigisimavarput maannakkut
Namminersornerullutik Oqartussat inatsisaat, tassalu avataanniit
tikisitsisarnermi sulisussarsiornermi killilersimaarinninnermi inatsit.
Taanna naluneqanngitsutut
maannamut tamakkiisumik atortinneqanngitsoq, taannaluuna aamma oqaluttarfik
manna atorlugu siusinnerusukkulli annertuumik uparuartorneqarsimammat.
Maannakkut tusaratsigu taassuma tungaatigut sukateriniartoqanngitsoq, taanna
pakatsissutigigipput.
Kisianni tassa paasinarpoq
malunnarlunilu suliniutit aamma taassuma tungaatigut siunertaqartut
pimoorullugu oqaasiinnaanngitsumik, taanna aamma uagut qalleqqissarusupparput,
oqaasiinnaanngitsumik anguniartariaqalersut suleqataaffigerusuppagut.
Imatut paasineqassanngilaq
taamatut piumasaqarnitsinni nunarsuarmi isumaqatigiissutit assigiinngitsut
ataqqinianngikkigut, aamma imatut paasineqassanngilaq inuit qalipaataanik
immikkoortitsiniartugut imaluunniit inuluarniartugut. Taamaattoqanngilaq
kisianni soorunami nunami sullitatsinni kikkut aamma tulleriiaartariaqarneri
pingaarnersiuinerlu aamma taanna saneqqunneqarsinnaanngitsoq nunani
suniluunniit takuneqarsinnaasarpoq.
Johan Lund Olsen, ataatsimiinnermik aqutsisoq:
Ja qujanaq, tassalu
takusinnaasakka malillugit allanik oqaaseqartoqarnianngimmat taamaalilluta
immikkoortoq 36, immikkoortoq 65, immikkoortoq 53-ilu naammassillugit
oqaluuserivagut.
Taavalu
immikkoortoq 36 eqqarsaatigalugu, tassa paasivara Inatsisartut suliffeqarnermut
ataatsimiititaliaannut taanna ingerlaqqissasoq, aappassaaneerisoqartinnagu.