Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 67		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Pingasunngorneq 27. oktober 1999 nal.16.00

 

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 67

 

 

Naalakkersuit Inatsisartut ukioq 2000-imi upernaakkut ataatsimiinnissamut, nammineerluni illulianik piginnittut, angallatit kiassaatissaannik kiassaatillit, kiassaativinnik taar-sersuinissaminnut aningaasanik oqilisaassinertalimmik attartortinneqarsinnaalernis-saannik siunnersuuteqaqqullugit peqquneqarnissaata Inatsisartuni aaliangiiffigineqar-nissaannik siunnersuut.

(Lars Karl Jensen)

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Inatsisartut Siulittaasuat Johan Lund Olsen.

Lars Karl Jensen, siunnersuuteqartoq:

Siullermik qulequtaa nalunngikkaluarissi, atuaqqaalaassavara: Naalakkersuit Inatsisartut ukioq 2000-imi upernaakkut ataatsimiinnissamut, nammineerluni illulianik piginnittut, angallatit kiassaatissaannik kiassaatillit, kiassaativinnik taarsersuinissaminnut aningaasanik oqilisaassinertalimmik attartortinneqarsinnaalernissaannik siunnersuuteqaqqullugit peqquneqarnissaata Inatsisartuni aaliangiiffigineqarnissaannik siunnersuuteqarpunga.

Inatsisartut 1999-imi upernaakkut ataatsimiinnissaannut, imaattumik siunnersuuteqarpunga: Nammineerluni illuliat angallatit kiassaatissaannik kiassaatillit, aningaasatigut oqilisaassinertalimmik kiassaatiminnik pilersorneqarnissaannut siunnersuut.

Siunnersuut taanna Inatsisartut siulittaasoqarfianniit allakkatigut akisassanngortinneqarsimavoq, Naalakkersuisut allakkatigut akissutaat naammaginnginnakku, aaliangiiffigisassatut siunnersuut una matumuuna saqqummiuppara. Naluneqaangitsutut inissianik amingaateqarneq ikiorsiiffiginiarlugu, nammineerluni illuliat 1970-ikkut aallartisimalerneranni sanaartorneqartalerput. Illullu taakkua nunaqarfinni illoqarfinnilu najugalinnut iluaqutaallutik ullumikkumut napapput.

Illut taakkua sananeqarnerminniilli angallatik kiassaataannik ullumikkut atorneqartunik kiassaasersugaapput, piginnittullu kissaateqarnerat tunngavigalugu siunnersuutigaara, kiassaatit taakkua kiassaativinnik tassa uuliatortunik radiator-ilerneqarsinnaasunillu ullutsinni naleqqunnerusunik peqqinnissamullu naapertuunnerusunik taarsersorneqassasut.

Taamatullu taarsersuinerit, illunik piginnittunut aningaasanik oqilisaassinertalimmik attartorneqarnerisigut pissasut. Aningaasanik attartortitsinikkut oqilisaassinissamik oqarninni allatigut oqilisaassiserni periaasiusartut aallaavissatut atorneqarsinnaanerat eqqarsaatigaara, tassalu attartukkat erniaqaratillu taarsersugassaanngitsut aamma attartukkat erniallit kiisalu attartornermi nammineq akileqqaagassat. Procent-it attartornermi taarsersuinermilu toqqammavissat taasaqarfiginisssaat ussernartorsiornaraluartoq, taakku pillugit taasaqanngilanga, siunnersuutiga taperserneqassappat tamakkununnga tunngasut ataatsimiititaliani susassaqartuni tunngavilersorneqalerpata oqaloqataassamaarama.

Taama oqaaseqarlunga siunnersuutima Inatsisartunit ilassilluarneqarnissaa neruutigalugu, siunnersuut Inatsisartunut oqaluuserisassanngortippara.

Steffen Ulrich-Lynge, Ineqarnermut Attaveqarnermut Pilersuinermullu Naalakkersuisoq:

Nammineerluni illulianik piginnittut angallatit kiassaataannik kiassaatillit taakkuninnga kiassaativinnik taarsersuinissaminnut aningaasanik oqilisaanertalimmik taarsigassarsisinneqartalernissaannik Inatsisartunut Ilaasortap siunnersuutaata kingunerisassai, Naalakkersuisut misissuiffigaat.

1996-imiilli nammineerluni illuliat angallatit kiassaatiginngisaannik kiassaasersoreerlugit tunniunneqartalerput. Ukiuni 1973-miit 1996-imut nammineerluni illuliat 1500 missaat sanaartorneqarsimapput, erseqqissumik ilisimaneqanngilaq illut taakku ilaanni qassini iluaqutaasumik angallatit kiassaatiginngisaannik kiassaasersuisoqarsinnaassanersoq.

Nammineerluni illuliaq pisoqaq imatut aserfallassimatigisinnaavoq, aningaasaliiffiginissaa imminut akilersinnaassanani. Kissaatigineqartutut kiassaasersuinermut ullumikkut aningaasartuutigineqakkajuttartut 100.000 aamma 150.000 kroonit akornanniipput. Nammineerluni illuliani 1.500-it missaaniittuni kiassaasersuinermut tamakkerlugit aningaasartuutigineqartussat taamaalillutik 150 mio. kroonit missaaniipput.

Nammineerluni illuliani pisoqqani kiassaatit pitsanngorsarnerannut pujoorfinnut saviminernut nutaanut aamma angallatit kiassaataannut nutaanut kissarsuutinulluunniit uuliatortunut taarsigassarsititseriaatsit, ullumikkut atuuttut malillugit taarsigassarsititsisoqartarpoq. Boligstøtte-mut tunngatillugu taarsigassarsiarititanut ukiumut Aningaasanut Inatsimmi aningaasartuutaasartut 50 mio. kroonit missaaniipput, piginnittut paarlaanneranni, piginnittulluunniit ingerlaqqiinnarneranni boligsstøtte-mik illuliat iluarsaanneqarnerannut pitsanngorsanerannullu taarsigassarsititsisoqakkajuneruvoq.

Taamaallaat 1 mio. kroonit missaat, nammineq illuliat pigineqartut akilerneqarnerannut pitsanngorsaneranulluunniit, taamatuttaaq assersuutigalugu kiassaataareersut pitsanngorsanerinut taarsigassarsiatut atorneqartarput. Nammineerluni illuliani kiassaasersuinermut atatillugu aningaasaliissutissat pisariaqartitat 150 mio. kroonit missaanniittut, taamaalillutik taarsigassarsititseriaaseq allanngortinnagu maannakkut aningaasaliissutaasartunut killissarititaasut iluanni ukiut ikitsunnguit ingerlaneranni naammassineqarsinnaassanngillat.

Ullumikkut boligstøtte aqqutigalugu illulianik pigineqartunik, iluarsaassinernut pitsanngorsaanernullu taarsigassarsinissamut annertuumik pisariaqartitsisoqarpoq, naammassineqarsinnaanngitsunik. Nutaamik aaqqissuussineq taarsigassarsiat pioreersut allanngortinneqarsinnaanngornerisa kingunerisaanik boligstøtte-mut tunngasunik taarsigassarsiarititanut aningaasaliissutissat siunissami annertuumik piumaneqalernissaat naatsorsuutigineqartariaqarpoq.

Nammineerluni illuliani angallatit kiassaataat kiassaativinnut naleqqiullugit immikkut ikuallattoornissamut ulorianaateqanngillat, aserujaatsuupput qitiusumik illuni ataasiakkaanik kiassaateqarfiit atorneranni iluarsaassisussap kingoraatsissalluunniit aaliangersimasup utaqqinerani nammineq piumassuserinngisamit sivikinnerusumik sivisunerusumilluunniit taakku qaminngatittariaqarnissaat ilimanarnerulluni.

Manna tikillugu Naalakkersuisut isumaqarput aningaasat atorneqarsinnaasut killeqartut pingaartumik boligstøtte-mit illuliat ataatsimut isigalugu aserfallatsaalineqarnerisa pitsaanerulernissaannut taamatuttaaq nammineerluni illuliat allilerneqarnerinnut pitsanngorsarneqarnerinullu atorneqassasut, Naalakkersuisuniit taamatut oqaaseqarluta boligstøtte-mut nammineerlunilu illuliornermut tunngatillugu taarsigassarsiaritinneqartartut killeqartut qanoq pingaarnersiorlugit tulleriiaariffigineqarnissaannik Inatsisartut qanoq kissaateqarnersut tusarusussagaluarparput.

Vittus Mikaelsen, Siumup oqaaseqartua:

Inatsisartunut Ilaasortap Lars Karl Jensen-ip siunnersuutigaa, nammineq illuliat 1973 nunatsinni sanaartorneqalersut angallatit kiassaataannik kiassaatillit kiassaataasa taarserneqarsinnaalernissaannik taarsersuerusuttut inatsisitigut periarfissaqalernissaannik Inatsisartut periarfissiinissaat

Siumumiit siunnersuut tunngaviatigut tamakkiisumik taperserparput, taamaattorli aningaasartuutit atorneqarsinnaasut killeqartut ilisimavarput. Tamaatumik Siumumiit innassutigissarvarput siunnersuut Inatsisartut Ineqarnermut Ataatsimiititaliaanni sukumiisumik misissuiffifineqassasoq, aammalu Inatsisartut ukioq 2000-imi upernaakkut ataatsimiinnissaannut taatsimiinnissaanni Naalakkeruisut siunnersuummut tunngatillugu aaqqiissutaasinnaasumik siunnersuuteqassasut. Taamatut naatsumik oqaaseqarluta siunnersuutip aaliangernissaanut tunngavissaqalerpat uterfigineqaqqinnissaa innersuussutigissavarput.

Daniel Skifte, Atassutip oqaaseqartua:

Inatsisartunut Ilaasortaq Lars Karl Jensen Siumut, Intasisartut suleriaasianni paragraf 30, immikkoortoq 3 naapertorlugu Inatsisartut aaliangeqquai, oqaluuserisaq manna naalakkersuisunit upernaamut inatsisiliuutsiffegeqqullugu. Ineqarnermut Attaveqarnermut pilersuinermullu Naalakkersuisup akissuteqaammini apeqqutit arlaqartut, aammalu imaannaanngitsut imaluunniit imaannaanngitsutut taasariaqartut tikkuartorpai.

Soorlu nammineerisamik illuliat 1996-ip tungaanut katillugit 1.500-it missaat sananeqarsimasut tamammik assigiinngisitsinertaqanngitsumik kiassarnermut atortorisamikkut taarsersuinissamut periarfissinneqassagaluarpata, 100 mio. imaluunniit 150 mio. kroonit missaat tamatumani atorneqartariaqartut. Ammalu illut ilaat assut aserfallassimasut. Kiisalu illut tamakkua pitsanngorsarnissamut ukiumut 50 mio. kroonit missaat atorneqartarlutik.

Atassummiit siunnersuutigineqartoq takinerusumik oqaaseqarfiginagu, aammalu Naalakkersuisunut suliassiissutinngortinnagu kissaatigaarput. Siunnersut Ineqarnermut Ataatsimiititaliamut ingerlatinneqassasoq, tassani suliassaq misissorluarneqarniassammat. Soorunami naatsorsuutigaarput suliassaq aatsaat ukiup ingerlanerani Ineqarnermut Ataatsimiititaliamit suliarineqarumaartoq.

Ole Lynge, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Inatsisartunut Ilaasortap Lars Karl Jensen-ip siunnersuutaanut atatillugu, Naalakkersuisut akissutaat tupinnanngitsumik nalunnissuteqarnermik ilaqarput. Nunatsinni nammineerluni illuliaasimasut 1973-miit 1996-imut pitsaassutsimikkut ullumikkut qanoq illersorneqarsinnaatigisumik aserfallatsaaliuiffigineqarlutillu paaqqutarineqarsimanerat pillugu ajornanngippat paasissutissanik ersarinnerusunik pissarsinissaq, Naalakkersuisut aappaagumut misissuiffigissagaat Inuit Ataqatigiinniit inassutigissarvarput.

Ullumikkut siunissamilu nammineerluni illuliortiternernut aningaasalersuinernullu piumasaqaatit, akilersueriaatsillu pillugit naleqqussaasoqarnissaa Inuit Ataqatigiit pisariaqartutut nalilerpaat. Tassami nammineerluni illuliat nunaqarfinni avinngarusimasunilu innaallagissiorfeqanngitsuni ilaatigullu erngup aqqusersungaanngitsunik pilersitaapput, inissianik amingaateqarneq pitsan-ngorsaasariaqarnissarlu siunertaralugu.

Ullumikkut pissutsit arlalitsigut allannguuteqarput, peqqinnissaq avatangiisillu eqqarsaatigalugit, nammineerluni illuliortiternerit taamaattut pitsaassutsimikkut ullutsinnut naleqquttuusariaqarput. Illut taamaattut suli pisariaqartinneqarput atorneqaqalutillu, taamaattumik Inuit Ataqatigiinniit pissusissamisoorsoraarput nunarput tamakkerlugu iluarsangassat nalilersorneqarnerannut ilanngullugit nammineerluni illuliortiternermi piumasaqaatit aammalu aningaasalersuisarnermi periaatsit ilanngullugit nalilersoqqaarneqarnissaat.

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Inatsisartunut Ilaasortap Lars Karl Jensen-ip siunnersuutaa siusinnerusukkulli Inatsisartuni aamma inimi maani ataasiarnata eqqartortarsimavarput. Taamaattumik pisariaqavippoq pissusissamisoorlunilu Naalakkersuisut peqquneqarnissaat, suliassat pineqartut annertuumillu pisariaqartitsiviusut iluarsineqarnissaat anguniarlugu, piaartumik Naalakkersuisut iliuuseqarnissaannik inassuteqarnissaq. Nalunngilarpummi pingaartumik nunaqarfinni nammineerluni illuliat, ilaatigut aamma iluarsaaneqarnissaannut annertuumik pisariaqartitsisoqartoq.

Taamaattumik siunnersuuteqartup siunnersuutaa, angallatit kiassaataannut taamaallaat tunngassuteqaraluartoq, taamaattoq Kattusseqatigiinniit Naalakkersuisunut kaammattuutigerusupparput nammineerluni illuliat tamakkiisumik iluarsaanneqarnissaat anguniarlugu suliniuteqaqqullugit.

Taamaattumik Naalakkersuisup akissuteqaammini aningaasat iluarsaassinissamut, pisariaqartinneqartut ataatsimut katillugit 150 mio. kroonini amerlassuseqarnissaannik, aammalu nammineerluni illuliat pujoorfiisa nutaanik taarsersortariaqalernissaannik kiisalu illut ilaatigut iluarsaanneqarsinnaanerisa ilumut akilersinnaaneranik nalornerpaluttumik oqarnera Kattusseqatigiinniit sakkortuumik illuatungilerniarparput. Tassami nammineerluni illuliat 1.500-it missaaniinnerarneqartut soorunalimi aallaqqaammut tamarmik ataatsikkut aaqqiiffigineqarsinnaanerat akissaqartinneqanngitsoq kialluunniit takusinnaammagu, paasisariaqarparput.

Kisiannili suliami illut aaqqiiffigineqarnissaminnik pisariaqartitsisut amerlassusii missiliuinnarnagit kisitsisilli eqqortut paasineqarnissaat pisariaqarpoq. Aammalu suliassat pisariaqartitsineq aallaavigalugu tulleriiaarneqarlutik ingerlanneqarnissaat, Kattusseqatigiinniit piumasaqaatigaarput. Tassami nunaqarfiit ilaat tikittarlugit inuisalu ilaat oqaloqatigisarlugit, paasinarmat ilaatigut illugisamik iluarsaanneqarnissaannik annertuumik pisariaqartitsisoqartoq.

Taamaammat Kattusseqartigiit kaammattuutigeqqissavarput Naalakkersuisut nammineerluni illuliat pillugit paasissutissanik misissuititsinissaat aallartittariaqaraat. Tamatuma kingorna suliassat pimoorullugit aallartinniassammata, tassami ajornartorsiutip kiassaateqarnermut tunngasuinnaanngimmata. Naaggataatigullu oqaatigissaravarput, illut taama amerlatigisut iluarsaanneqannginnissaannut iliuuseqanngitsoornissamut akissaqanngitsugut, imatut paasillugu nammineerlutik illuliorsimasut ilaat nammineerlutik iluarsaassinissaminnut periarfissaqartarput tamannalu soorunami pissusissamisoorpoq.

Kisianni ajoraluartumik aamma suli amerlaqaat nammineerlutik illuliarisimasaminnik, iluarsaassinissaminnut aningaasatigut periarfissaqanngitsunik. Taamaattumik ilaqutariit taakkua aamma aningaasalersuinissami periarfissinneqarnissaat ujartorneqartariaqartoq Kattusseqatigiinniit kaammattuutigaarput. Taamatut naakkaluamik oqaaseqarluta Inatsisartunut Ilaasortap Lars Karl Jensen-ip siunnersuutaa tapersiutigalugu, suliap aallartinneqarnissaa inassutigaarput.

Lars Karl Jensen, siunnersuuteqartoq, Siumut:

Siullermik Naalakkersuisut akissuteqaataat uunga tunngatillugu tigoqqaarakku assut eqqarsaatigisimavara. Uanga nammineq isumagisanni naatsorsuutigisimannginnakku, illut ajunngitsunnguusut, kiassaasersorneqassagunik kr.100.000-niit kr.150.000-inut akeqarsinnaanerat. Immaqa taakkua illussaarsuarnik atugassaasimassapput.

Qularutiginngilara uani teknikkikkut tunngasortaanik aamma paatsoortoqarluni Naalakkersuisunut saqqummiussisoqarsimasoq. Kiasianni kiassaatit ukua angallatinut kiassaatissatut naatsorsuussat, nammineerluni illuliani atugarineqarneranni tunngavigisara tassaavoq, peqqinnissamut ikuallattoorsinnaanermullu navianarmata. Taakkua tamarsuisa ataatsikkut taarsersunngikkaluarlugit, taarsersuerusuttut periarfissinneqarnissaannik, inatsisitigut aqqutissiuunneqarnissaat. Taanna partiinit Kattusseqatigiinnit IA-millu aamma taperserneqarmat assurujussuaq qujassutigerusuppara.

Qilanaarivaralu Inatsisartut inassuteqataattut, Ineqarnermut Ataatsimiititaliap aammalu Naalakkersuisut upernaamut tamnna pillugu saqqummiussinissaat. Qujanaq.

Steffen Ulrich-Lynge, Ineqarnermut Attaveqarnermut Pilersuinermullu Naalakkersuisoq:

Tassa oqaatigerusuppara misissuinerit nunaqarfinni aamma illoqarfinnilu nammineq illulianut ingerlanneqarmata massakkut aamma. Taamaalilluta annerusumik tamakkiisumillu nalunaarutinik pisussaassaagut, taamaalilluta aamma naliliisinnaassagatta aamma taamaalillugit qanoq aningaasartuutissat amerlatigusut atorneqarnissaat, taassunga tunngasumut.

Taava uku,- ilumoorpoq Inatsisarnut Ilaasortap Lars Karl Jensen-ip oqaatigisaa, tassa isumaqarpunga ilaatigut assigiinngitsut marluk oqaluuserineqarsimasut, tassani akissutinni aamma apeqqutaani. Tassami uagut akissutitsinni una akissutigisatsigut centralvarm-anlæg-inik taasartagaat qallunaatut, tassa tamakkiisumik kiassaatit taava olietank-ilerlugit naqqumi imaluunniit illup silataani.

Kisialli Lars Karl Jensen-ip saqqummiussaatut massakkut aatsaat iluami paasilerlugu, imaannguatsiarami oliefyr-it taakkulu allaallutik.Tassa tunngavissamigut assigiinngitsuupput, taamaattumik aamma pisariaqarluinnarpoq Ineqarnermut Ataatsimiitiliaq suleqatigeqqissaarlugu suliap ingerlaqqinnissaa. Taava taamaalittuta tusaatissatut aamma suliassatut isigaarput soorunami,

IA-p Atassutillu aamma Siumullu taasaat, taavalu aamma Kattusseqatigiit isumaqartigisutut aamma tusaavakka, Ineqarnermut Atatsimiititaliamut ingerlateqqinneqarnissaa.

Daniel Skifte, Atassutip oqaaseqartua:

Atassumminngaaniit maluginiarpara partiit tunngaviatigut tamarmik isumaqatigiittut, suliassaq ingerlariaqqittariaqartoq. Taamaattumillu siunnersuuteqartup aamma siunnersuumminik naggataatungaani oqaatigaa, apeqqutit assigiinngitsut itisileriffigalugit Ineqarnermut Ataatsimiititaliamit suliarineqalerpata tunngavilersorluarumaarlugit.

Taamaattumik Atassutip tungaaninngaaniit siunnersuut nammineq pitsaasuusoq misissorluarneqarsiassammat, Naalakkersuisut siunnersuutaat isumaqatigisimavarput. Kisianni tassa uunga atasumik aamma oqartariaqarpunga, ilaatigut Kattusseqatigiinniit oqartoqarmat misissuisoqaqqittariaqartoq. 1996-mi naammassisamik Inatsisartunullu agguaassamik, missuisoqarsimavoq nammineerluni illuliat aammalu boligstøtte-mut atasut qanoq ittuuneri qanoq iluarsartariaqarneri nunaqarfinni illoqarfinnilu.

Taanna innersuussutigalugu sakkussat tamakkununnga tunngasut, isumaqarpunga naammattorsuarnik pigineqartut. Kisianniuna amigaataaginnartoq aningaasalerneqarnissaat, tassalu taanna pillugu qularnanngitsumik Ineqarnermut Ataatsimiitiliap eqqartuileruni tamakkua itisileriffigissavai.

Johan Lund Olsen, ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Allanik oqaaseqartussaqanngimmat- aajuna isumaqatigiissutigineqartoq; tassalu siunnersuut una itigartinneqanngilaq kisianni tassa aamma suliareqqinneqassaaq Ineqarnermut Ataatsimiititaliamit, anjornanngippat Inatsisartut upernaakkut ukioq 2000-mi ataatsimiinnissaannut aamma uterfigineqarsinnaanngorlugu. Tassalu taamaalilluta ullumikkut oqaluuserisassagut naammasivagut, naammassivagut. Taavalu aqagu sisamanngorneq oktoberip 28-anni oqaluuserisassaqarpugut amerlasuukasinnik, tassa immikkoortut nr. 70, 74, 78, 79, 113, 114 aammalu 16. Immikkoortoq nr. 16 pingajussaanerinninneruvoq. Immikkoortut nr.17, nr.23, nr.25 taavalu immikkorrtoq nr.34 pingajussaanerinninnerit. Tassa taamaalilluta ullumikkut Inatsisartut ataatsimiinnerat tamaanga killeqarpoq.

Oqaluuserisaq naammassivoq.