Oqaluuserisassani immikkoortoq 45-1 |
|
||
Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera |
Ataasinngorneq
02. juni 1997 nal. 14.55.
Ataatsimiinnermik
aqutsisoq: Inatsisartut Siulittaasuat Jonathan Motzfeldt.
Anthon Frederiksen, Siunnersuuteqartoq,
Kattusseqatigiit:
Inatsisartut upernaakkut 1997-mi
ataatsimiinnissaannut siunnersuutima ilagivaat Kalaallit Nunatta Danmark-llu
akornanni umiarsuakkut akit, Danmark-miit nunatsinnut, nunatsiniillu
Danmark-mut akit assigiilertariaqarnerat.
Siunnersuutinni soorunami nammineerlunga
uanga taamatut siunnersuuteqarniarsimanngilanga, kisiannili Inatsisartuni
qinikkatut saaffigineqarnera tunngavigalugu siunnersuut saqqummiullugu, aammalu
taamatut sulisussaanera paasisimagakku, taamaattumik taamatut
siunnersuuteqarpunga.
Tassani siunnersuummi pineqarpoq,
Danmark-minngaanniit akit nassiussinermi nunatsinnut akikinnerummata, aammalu
nunatsinninngaanniit Danmark-mut nassiussisarneq ilaatigut biilit angallatillu
eqqarsaatigalugit, allaat marloriaat angungajallugu akisunerusarmata.
Taamatut siunnersuutiga naatsumik
oqaatigalugu nalunaarutigaara.
Finn Karlsen, Ataatsimiititaliap
Siulittaasua, Atassut:
Inatsisartut Angallannermut
ataatsimiititaliaata 12., 23. aamma 26. maj ataatsimiittarnermini immikkoortut
assigiinngitsut ataatsimiititaliamut suliassanngortinneqarsimasut
suliarisarpai.
Angallannermut Ataatsimiititaliap nunatta
Danmark-llu akornanni umiarsuakkut akit Danmark-miit nunatsinnut,
nunatsinniillu Danmark-mut akit assigiilertariaqarnerannik Inatsisartunut
Ilaasortap Anthon Frederiksen-ip siunnersuutaa oqaluuseraa.
Angallannermut Ataatsimiititaliaq
tamatumunnga atatillugu Inuutissarsiornermut Angallanermut Pilersuinermullu
Pisortaqarfimmut paasissutissanik pissarsiniarsimavoq.
Angallannermut ataatsimiititaliaq
isumaqarpoq usinik assartuinermi assigiinngitsumik akeqartitsineq perioaatsip ataatsimoortup
ilagigaa. Taamaalilluni Danmark-ip nunattalu akornanni usinik assartuinermut
akigitinneqartut assigiinngissuteqarnerata atorunnaarsinneqarnissaanik siunnersuut
kisimiitillugu isigineqarsinnaanngilaq.
Ilanngullugu Angallannermut ataatsimiititaliaq
isumaqarpoq aaqqissuussinermi atuuttumi inuiaqatiinni isiginiagassat
pingaarutillit isiginiarneqartut. Matumuuna immikkut tukkuarneqassapput
avammut niuernerup kiisalu nunatta iluani usinik ingerlatseqqittarnermut
aningaasalersorneqarnerata isiginarneqarnissaat.
Taamaattumik Angallannermut
ataatsimiititaliap isumaqartigiissup inassutigaa siunnersuut
akuersissutigineqassanngitsoq.
Angalannermut ataatsimiititaliami
ilaasortaapput Hans Enoksen - Siumut, Lars Karl Jensen - Siumut, Siverth K.
Heilmann - Atassut, Josef Motzfeldt - Inuit Ataqatigiit, uangalu Finn Karlsen -
Atassut.
Peter G. Samuelsen,
Inuussutissarsiornermut, Angallannermut Pilersuinermullu Naalakkersuisoq,
Siumut:
Angallannermut ataatsimiititaliap nunatta
Danmark-llu akornanni umiarsuakkut akit Danmark-miit nunatsinnut,
nunatsinniillu Danmark-mut akit assigiilertariaqarnerannik Inatsisartunut
Ilaasortap Anthon Frederiksen-ip siunnersuutaa oqaluuserisimavaa.
Ataatsimiititaliap isumaqatigiissuup
inassutigaa, siunnersuut malinneqassanngitsoq, usinik assartuinermi
assigiinngitsumik akeqartitsineq periaatsip ataatsimoortup ilagimmagu, aammalu
periaatsimi atuuttumi inuiaqatigiinni isiginiaqassat pingarutillit
isiginiarneqarmata.
Angallanermut ataatsimiititaliap
oqaluuserinninnera akissutaalu qujassutigaakka, Inatsisartunulli Ilaasortap
Anthon Frederiksen-ip siunnersuutaa oqaaseqarfigitsiassalugu.
Siunersuutip imaraa periaatsip
ataatsimoortup, ullumikkut usinik assartuinermut nunatsinni namminermi
avataanilu atukkatta allanngortinneqarnissaa. Periaatsimi atorneqartartoq
tassaavoq, akitsuut, usinut Danmark-minngaanniit Kalaallit Nunaaliaanneqartunut
akitsuusiunneqartartoq, agguaanneqartarluni usit nunatsinni namminermi
assartorneqartut aningaasalersornissaannut. Tamanna isumaqarpoq ullumikkut
sinerissami nunaqarfinni illoqarfinnilu usinut akissaajaateqartoqassanani,
eqqortumik pigaanni Royal Arctic Line A/S-ip umiarsualivinnit aqqusaartagaanit
illoqarfimmut nunaqarfimmullu piffissarpiaannut ingerlanneqarnerat akilerneqartussaagaluartoq.
Nunatsinni namminermi usinik assartuinermi akitsuusiinikkut tapiisarneq 60 mio.
kr.-it angullugit angissuseqarpoq. Periaatsip atorunnaarsinneqarnera
kinguneqartussaavoq ilaatigut Lands-kasse-mut, tassami taassuma tapiisarneq
aningaasalersortussaammagu arlaannit taarsiivigineqarani, imaluunniit
atuisartunut ataasiakkaannut, taakkumi akit qaffariangaatsiarnerannit nalaanneqartussaassammata.
Taamatut oqaaseqarlunga neriuppunga
Inatsisartunut Ilaasortap Anthon Frederiksen-ip apeqquteqaataa
erseqqissaavigalugu.
Justus Ignatiussen, Siumup oqaaseqartua:
Aallaqqaasiutigalugu oqaatigissavara
Inatsisartut Angallannermut Ataatsimiititaliaat isumaliuutissiissutaanut
Siumut isumaqataammat, aamma Naalakkersuisunut Ilaasortap akissuteqaammini
erseqqissaateqarnera paasillugu isumaqatigigatsigu.
Siunnersuuteqartup Inatsisartunut
Ilaasortaq Anthon Frederiksen-ip suna pigaa paasivarput, imarpissuaq ikaarlugu
usinik assartuinermi akit ullumikkut ilusiligaanerata tunngaviatigut
allanngortinneqarnissaat tapersersorsinnaanagu.
Akeqartitsinermi pissutsit tamakkiisumik
isiginiarneqareersimapput, aamma nunatsiniit avammut nassiussinermi akit
qaffatsinneqassagaluarpata nunatta avammut niuernera akornuserneqassagaluarmat.
Tammannalu Siumup peqataaffigisinnaanngilaa.
Akerlianik Siumut isumaqarpoq
ungasinnerusorlu eqqarsaatigalugu nunatsinnut Royal Arctic Line-ip akigititaasa
appartikkiartuannarneqarnissaat, Naalakkersuisunit siunnerfigineqareersimasoq
tapersersorlutigu.
Peter Ostermann, Atassutip oqaaseqartua:
Nunatta Danmark-llu akornanni
umiarsuartigut assartornermi akit assigiilernissaannik Inatsisartunut
Ilaasortap Anthon Frederiksen-ip siunnersuutaa pillugu Angallannermut
Ataatsimiititaliap isumaqatigiissup isumaliutissiissutini
saqqummiuteqqammerpaa.
Siunnersuummik itigartitseqqusilluni
Ataatsiiititaliap inassutaa isumaqatigigatsigu Atassut-miit oqaatigissavarput,
siunnersuut isumaliutigilluaqaanngimmat, siunnersuutigineqartutummi akit
assigiilersinneqarnerisa soorlu avammut tunisassiornerput eqqussammagu.
Avammut tunisassiornerput inuiaqatigiit
aningaasaqarniarneranni pingaaruteqarluinnartuuvoq, Atassut-milu
Naalakkersuisut avammut tunisassiornerunissamut iliuuserisartagaat assut
nam-magisimaarpavut, neriuutigalugu Naalakkersuisut taama suliniuteqarnertik
ingerlatiinnassagaat.
Siunnersuummut naaggaassaagut.
Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit
oqaaseqartuat:
Angallannermut Ataatsimiititaliaq
isumaliuutissiissutaat Inuit Ataqatigiit tamakkiisumik akuersaarpaat.
Assartuinermili akiusut eqqartornerannut
atatillugu Inuit Ataqatigiit oqaatiginngitsoorusunngilarput
maluginiarsimagatsigu umiarsuaatileqatigiifiup Royal Arctic Line-ip ukioq
naatsorsuiffik 1996 sinneqartooruteqarluarluni 28 mio. kr-it pallillugit
anigorsinagaa aamma maluginiarsimagatsigu.
Piffissarlu manna iluatsillugu
Naalakkersuisunut kaammattuutigissavarput generalforsamlingitut nunatsinnut,
nunatsinnit, nunatsinnilu assartuinermut akiusut qaffasippallaarujussuartut
apparsarneqarnissaanut suliniarneq nangittumik aalluteqqullugu.
Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:
Nunatta Danmark-llu akornanni
umiarsuartigut assartornermi akit Danmark-miit nunatsinnut, nunatsinniillu
Danmark-mut assigiilersinnaanerannut tunngatillugu Akulliit Partiiata nalunaarutigssavaa,
Angallannermut Ataatsimiititaliaq ugguuna isumaqatigigamiuk, tassa usinik
assartornermi assigiingitsumik akeqartitsineq periaatsip ataatsimoortup
ilagigaa, taamaalillunilu Danmark-ip nunattalu akornanni usinik assartornermik
akigitinneqartut
assigiinngissuteqarnerata atorunnaarsinneqarsinnaanera kisimiitillugu
isigineqarsinnaanngitsoq.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:
Nuannaarutigaara siunnersuutima
Angallannermut Ataatsimiititaliamit ilaatigut aggersarneqarlunga annerusumillu
nassuiaatsinneqarlunga oqaluuserisimammagu.
Illuatungaatigullu aamma
Ataatsimiititaliami ilaasortat ilaanni nassuiaaneqarlunga paasissutissanik
annerusunik tunineqarnera qujassutigissavara.
Taamaattumik Angallannermut Ataatsimiititaliap
isumaliuutissiissummini akuersaannginnera aammalu Naalakkersuisup
akissuteqaammini saqqummiussai paasilluarlugit isumaliuutissiissut
akissuteqaallu tusaatissatut tiguakka.
Naggataatigullu erseqqissaatigissavara
soorunami inuuttaasut kissaataat aallaavigalugit Inatsisartunut qinikkatut
pisussaaffiga naapertorlugu oqaluuserisassatut siunnersuutinik nassiussisarama,
mannalu siunnersuut immaqa siulittaasoqarfimmiit aperquteqaatissatut
innersuunneqarsimasuuppat pisariinnerusumik ingerlanneqarsimassangaluarpoq.
Kisianni paasilluarpara siunnersuutip taamatut naammassineqarnera.
Peter G. Samulsen,
Inuussutissarsiornermut, Angallannermut Pilersuinermullu Naalakkersuisoq,
Siumut:
Partiit oqaaseqartui
qutsavigiinnarusuppakka aamma siunnersuuteqartoq qutsavigissuara
nassuiaatigineqartut paasilluarmagit, taakku saniatigut maluginiarpara Siumup
aamma Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuinit kissaatigineqartoq imaluunniit
oqariartuutigineqartoq ullumikkut imarpik ikaarlugu usinik assartuinermi akit
qaffaseqisut, qaffasiqimmatami, taakkua siunissaq eqqarsaatigalugu
appartikkiartuarnissaat qularnaarniarlugu Naalakkersuisut tamatumanik
suleqataassasut. Tamanna Naalakkersuisuni aamma kingullermik qanittukkut Royal
Arctic Line-ip ukiumoortumik ataatsimeersuarnerani oqariartuutigisimavarput
naalakkiutitut pinnagu kisiannili suliffeqarfissuup Royal Arctic Line-ip
umiarsuaatileqatigiiffitta umiarsuarnik 600 mio. kr.-it angullugit nalilinnik
pigisaqartup aningaasarsiornikkut ilorraap tunngaanut inissikkiartornermini
angusatigullu pitsaanerujartortumik inissikkiartornermini soorunami
pisussaaffini tamaasa qulakkereerlugit, taava akitsigut aamma
naalakkersuinikkut piumasaqaataasut qissimingaarlugit ingerlassasoq.
Tamanna Naalakkersuisunit peqataaffigijumaaripput
oqaasereriigakka innersuussutigalugit suliffeqarfik aningaasarsiornikkut
nukittorserniarli usitigut akit kisiisa pinnagit piumasaqarfigaarput
aammaattaarli aqumiut sulisullu aamma kalaallit pikkorissartinneqarnissaat
eqqarsaatigalugu aamma piumaffigaarput maani Inatsisartuninngaanniit,
taamaattumik piumasaqaatit tamakkua periarfissaqartinneqarnerat ilutigalugu
taava naammassineqartarnissaat peqataaffigiumavarput.
Ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartut
Siulittaasuiat Jonathan Motzfeldt:
Taamaalillu oqaluuserisassaq taanna
naammassivoq.
Oqaluuserisaq naammassivoq.