Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 01

Ataatsimiinnerit ] Op ] Nĉste ]

Siullermeerneqarnera Aappassaanneerneqarnera Pingajussaaneerneqarnera

Ataasinngorneq 10. maj 1999 nal. 13.00

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 1

 

Ataatsimiinnerup ammarneqarnera.

(Inatsisartut Siulittaasuat, Johan Lund Olsen)

 

 

Ataatsimiinnermi aqutsisut: Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat aammalu Anders Andreassen, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq:

 

 

Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat:

Ataatsimiinneq ammarpoq. Inatsisartut Siulittaasoqarfiat sinnerlugu Inatsisartunut Naalakkersui­sunullu ilaasortat qinigaaffimmi nutaami ileqquusumik ataatsimiiliveqqaarnissatsinnut ullumikkut najuussinnaasut uummatinnik pisumik tikilluaqqorusuppakka.

 

Ingerlaqqitsinnangali ilisimatitsissutigeqqaassavara Inatsisartunut ilaasortaq Finn Karlsen ullumikkumiit ataatsimeeqataasinnaanngikkallarluni allakkatigut 6. maj nalunaaruteqarsimam­mat. Finn Karlsen peqataasinnaanngikkallarnerminut ilaquttamini immikkut pisoqarneranik pissutissaqavilluni qinnuteqareersimavoq, taamaammallu ilisimatitsissutigeriissavara Atassut sinnerlugu sinniisussaq siulleq aggersarneqareersimalermat ataasinngornermiit 17. majimit aamma maani ataatsimeeqataalersussaq.

 

Nuannaarutigivara inatsisiliortutut ullumimiit sulilivinnissatsinnut Inatsisartunut Naalakkersuisu­nullu ilaasortat taama amerlatigisut najuussinnaammata taamatullu inuiaqatigiinnut innuttaasu­nullu ajunngitsussaq anguniarlugu suleqataanissamut maanna piareersimasutut ullumimiit katerissinnaanngoratta.

 

Inatsisartut upernaakkut ataatsimiinnissatsinni matumani assigiinngitsunik suliassaqarpugut aalajangiiffigisariaqakkatsinnik. Suliassavut qanorluunniit oqimaatsigigaluarpata qinikkatut pisussaaffeqarnerput malillugu naammassiniagarissavagut, ajunngitsumik Nunatsinni innuttaaqa­taasut aamma kiffartuukkumallugit. Neriuutigivara aalajangiisarnissatsinnut toqqammavissat naammattut, taamatullu Inatsisartuni suleriaasitsinni pissusissaq naapertorlugu atugassarisavut tamarmik ilaasortanut maanna apuunneqareersimassasut imaluunniit taamaassimanngippat, piffissami aggersumi atorneqarumaarnissaallu sioqqullugu apuunneqarumaassasut.

 


Inatsisartuni sulinermi kiisalu naalakkersuinikkut pissutsit pillugit oqallinnitsinni eqqaamajua­gassarput uaniittoq tulluartuusorivara aamma ullumikkut oqaatigilaassallugu, tassaasorlu: Nunatta aqunneqarnerani amerlanerpaat sunniuteqarsinnaanissaat tunaartaralugu aamma suliniar­tussaatitaagatta, inatsisiliatsinnullu ataqqinninnerput malinnittariaqarnerpullu Inatsisartutut salliutinniartuartariaqaratsigu. Tamanna eqqaamaniagassatsitut oqaatigigakku naveersiniar­nerunngilaq, kisiannili Inatsisartut pingaaruteqartumik suliassaqarnerannik inissisimanerannillu ersersitsiniarnerulluni, tassami pisortat oqartussaasut malittarisassiaasa malinneqarnissaannut ataqqineqarnerulernissaannullu aamma uagut tassaavugut maligassiuiniartussat.

 

Ataatsimiinneq manna ullumikkut aallarnigarput kingusinnerusukkut eqqaamasarumaakkatsinnik pisoqarfiussasoq qularinngilara. Majip aallaqqaataani, tassalu ippassaanitsiannguaq, ukiut 20-it qaangiupput maani Nunatsinni namminersornerulernerput pillugu inatsit atortussanngortinneqaq­qaarmat. Taassumalu nassatarisaanik Inatsisartoqalerlutalu aamma Naalakkersuisoqartaleratta, siulliit majip 7-anni 1979 ivertinneqarput, taamanerniillu maannamut assigiinngitsunik Naalak­kersuisoqartarsimavugut.

 

Ukiut 20-it ilinniarfiusut aqqusaareersimavagut, kisiannili aamma kukkuluttorfiusarsimasut, tamannami miserratigineqarsinnaanngilaq. Taamaattorli oqarsinnaasorivunga ukiut inuiaat suli namminiileriartorusulernerannut peqqinnartumik aamma atorluarneqarsorinarmata, tamannalu nuannaarutissaammat. Majilli aallaqqaataani pisortatigoortumik nalliuttorsiortoqanngilaq, ulloq ilisimaneqartutuut aamma sulisartut nunarsuarmi tamarmi ullorsiorfigisarmassuk.

 

Taamaammat namminersornerulersimanitsinnit ukiunik 20-nngortorsiorluta nalliussinissarput Nunatsinni sumiiffinni tamani inuiattut ullorsiorfigisartakkatsinni aamma pisussanngortinneqar­simavoq. Tamanna tulluartuuvoq neriuutigivaralu Inatsisartunut Naalakkersuisunullu ilaasortat junip 21-iani pisussanut assigiinngitsunut aamma peqataalluarumaartut.

 

Ataatsimiinnerput manna naammassiniariarutsigu eqqaamassassanut ilaavortaaq, Inatsit tunnga­viusoq junip tallimaani, Nunatsinnilu aatsaat 1953-imi atortussanngortinneqartoq, pilersinneqar­nerminiit ukiunik 150-inngortorsiutigineqassammat. Tamanna pingaartumik Qallunaat Nunaanni persuarsiutigineqassaaq. Qularnanngilarlu maani Nunatsinni aamma eqqaaneqarumaarmat, naak immikkut persuarsiutigineqanngikkaluarluni. Ilisimatitsissutigissavarali Nunarput, Qallunaat Nunaanni junip sisamaanni tallimaannilu nalliuttorsiualaarnermut peqataatitaqassammat, tassalu Naalakkersuisut siulittaasorisaannit kiisalu Inatsisartut sinnerlugit Inatsisartuni siulittaasumit.

 


Ataatsimiinnerup immikkut eqqaamaneqaatissaannut aamma ilaavortaaq maani tassa sanilerisara, tassalu Alibak Steenholdt. Alibak aasamut julip aallaqqaataani soraarninngortussaavoq, taamaa­lillutalu Inatsisartut ukiorpassuanngortuni ataatsimiittarnerpassuini aqutseqataajuartarsimasoq ataatsimiinnermi maani aamma naggataartittussanngorparput. Qularinngilara Alibak ataatsimiin­nerput manna naammassereeriarutsigu aamma maqaasilertarumaaratsigu, Alibammi Inatsisarto­qalernitsinniit aalajaassuseqarluni tunniusimallunilu maannamut suleqataajuartarsimavoq. Soraarninngortussaq Inatsisartunit inuulluaqquniarlugu qutsaviginiarlugulu kingusinnerusukkut ilasseqatigiilaarumaarparput.

 

Ukiut ullullu ilungersunartut, tupannartumillu pisoqarfiusinnaasartut atorpavut. Naalagaaffiit ilaat sakkulersornikkut sorsuffiulerlutik isamititersut, nunarsuatta ilaani sorsunneq aqqusaaq­qaanngikkaluarlugu inuiaat aamma akaareqatigiillutik inooqatigiilersinnaasartut naammattoortar­pavut naak inuiaassutsimikkut aamma assigiinngikkaluaqalutik. Taamatut pisoqaraangat inuit nunap assinganik sakkulersornikkut sorsoqqaanngikkaluarlutik aamma allanngortitsisut siumu­gassaasarput, inuillu taamaattut tuppallernartarput unnersiutissaasarlutillu.

 

Ungasinngitsukkut aprilip aallaqqaataani NUNAVUT pilersinneqarneratigut taama pisoqarluni naggueqativut Akilinermiut imaannaanngitsumik angusaqarput Canadap killeqarfiisa iluanni nunap assingata allanngortinneqarneranik aamma kinguneqartumik. Naggueqativut kimmut affarlerisavut, taamaalillutik immikkut Inatsisartoqalerlutillu aamma Naalakkersuisoqalerput maani Nunatsinni namminersornerulereersimanitsinnut assingusumik aaqqissuusseqqammerneri­sigut.

 

Naalakkersuisut siulittaasuat Jonathan Motzfeldt peqatigalugu pisoq tamanna, Canadami tamarmi, minnerunngitsumillu naggueqatitta akornanni persuarsiutigineqaqisoq, qaaqqusatut najuuffigisimavarput. Oqaatigissavaralu NUNAVUT-mi Inatsisartunngortut suleqatigerusumma­tigut maannamullu namminersornerulereersimanitsinnik misilittakkavut pillugit paasisassarsiorfi­gerusulluta ilinniarfigerusummatigut. NUNAVUT-mi oqartussanngortunik Inatsisartutigoortu­mik taamatullu aamma Naalakkersuisutigoortumik suleqateqalersinnaanissarput taamaammat naatsorsuutigisariaqarparput. Matumuunalu taakani Inatsisartut siulittaasortaavata Mr. Levi Barnabasip inuulluaqqussutaa ilissinnut apuutissavara.

 

Jugoslaviamili Kosovomilu pissutsit taama pisoqarfiunngillat, ullullu tamaasa isiginnaarutikkut sorsuttut inoqativullu nunaminnit qimagutitaasut takujuartarpavut. Inatsisartuni upernaaq manna katersuunnitta naggataatungaani Kosovo-mit Jugoslaviamiillu qimaasunut ikiuiniartoqarlunilu Nunatsinni annertuumik aaqqissuussisoqarlunilu aningaasanik katersuiniartoqassamaarpoq. Neriutigivara kaammattuutigerusullugulu kikkulluunniit Nunatsinni innuttaaqataasut sorsunnerup eqqugarpassuinut ikiuukkusunnertik takutinniarumallugu aaqqissuussinissanut peqataaniaru­maartut. Minnerunngitsumik aamma uagut qinikkatut inissisimasugut.

 


Inatsisartut upernaakkut ataatsimiilernitsinnut atasumik tikilluaqqusinera naggasertariaqalerpara, taama iliornialerpungalu Siulittaasoqarfimmi isumaqatigiissutigeriigarput naapertorlugu KNAPK-mi siulittaasuusimasoq eqqaaniarlugu aamma nikueqqussallusi.

 

Ilisimaneqartutuut Anthon Siegstad 29. marts 1999 tamatsinnut tupannaqisumik tassanngaannar­luni toqukkut qimaguppoq. Taamaalilluni KNAPK-p ukiuni kingullerni arfinilinni eqeersimaar­tumik siulittaasorisimasani ajoraluaqisumik annaavaa. Inuussutissarsiornerup tungaatigut Inatsisartut eqeersimaartumik Anthon Siegstad ukiuni taakkunani suleqatigisimavaat. Taamaam­mat Siulittaasoqarfimmiit tulluartuusorisimavarput maani nikuilluta nipaallisimaarallassasugut Antuup eqqaaneqarnera ataqqinartooqqullugu.

 

Qujanaq, upernaakkullu ataatsimiinnissatsinnut tamassi tikilluangaaritsi.