Oqaluuserisassani immikkoortoq 01 |
|
||
Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera |
Ataatsimiinnermi
aqutsisut: Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat aammalu Anders Andreassen,
Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq:
Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat:
Ataatsimiinneq ammarpoq. Inatsisartut Siulittaasoqarfiat sinnerlugu Inatsisartunut Naalakkersuisunullu ilaasortat qinigaaffimmi nutaami ileqquusumik ataatsimiiliveqqaarnissatsinnut ullumikkut najuussinnaasut uummatinnik pisumik tikilluaqqorusuppakka.
Ingerlaqqitsinnangali ilisimatitsissutigeqqaassavara Inatsisartunut ilaasortaq Finn Karlsen ullumikkumiit ataatsimeeqataasinnaanngikkallarluni allakkatigut 6. maj nalunaaruteqarsimammat. Finn Karlsen peqataasinnaanngikkallarnerminut ilaquttamini immikkut pisoqarneranik pissutissaqavilluni qinnuteqareersimavoq, taamaammallu ilisimatitsissutigeriissavara Atassut sinnerlugu sinniisussaq siulleq aggersarneqareersimalermat ataasinngornermiit 17. majimit aamma maani ataatsimeeqataalersussaq.
Nuannaarutigivara inatsisiliortutut ullumimiit sulilivinnissatsinnut Inatsisartunut Naalakkersuisunullu ilaasortat taama amerlatigisut najuussinnaammata taamatullu inuiaqatigiinnut innuttaasunullu ajunngitsussaq anguniarlugu suleqataanissamut maanna piareersimasutut ullumimiit katerissinnaanngoratta.
Inatsisartut upernaakkut ataatsimiinnissatsinni matumani assigiinngitsunik suliassaqarpugut aalajangiiffigisariaqakkatsinnik. Suliassavut qanorluunniit oqimaatsigigaluarpata qinikkatut pisussaaffeqarnerput malillugu naammassiniagarissavagut, ajunngitsumik Nunatsinni innuttaaqataasut aamma kiffartuukkumallugit. Neriuutigivara aalajangiisarnissatsinnut toqqammavissat naammattut, taamatullu Inatsisartuni suleriaasitsinni pissusissaq naapertorlugu atugassarisavut tamarmik ilaasortanut maanna apuunneqareersimassasut imaluunniit taamaassimanngippat, piffissami aggersumi atorneqarumaarnissaallu sioqqullugu apuunneqarumaassasut.
Inatsisartuni sulinermi kiisalu naalakkersuinikkut pissutsit pillugit oqallinnitsinni eqqaamajuagassarput uaniittoq tulluartuusorivara aamma ullumikkut oqaatigilaassallugu, tassaasorlu: Nunatta aqunneqarnerani amerlanerpaat sunniuteqarsinnaanissaat tunaartaralugu aamma suliniartussaatitaagatta, inatsisiliatsinnullu ataqqinninnerput malinnittariaqarnerpullu Inatsisartutut salliutinniartuartariaqaratsigu. Tamanna eqqaamaniagassatsitut oqaatigigakku naveersiniarnerunngilaq, kisiannili Inatsisartut pingaaruteqartumik suliassaqarnerannik inissisimanerannillu ersersitsiniarnerulluni, tassami pisortat oqartussaasut malittarisassiaasa malinneqarnissaannut ataqqineqarnerulernissaannullu aamma uagut tassaavugut maligassiuiniartussat.
Ataatsimiinneq manna ullumikkut aallarnigarput kingusinnerusukkut eqqaamasarumaakkatsinnik pisoqarfiussasoq qularinngilara. Majip aallaqqaataani, tassalu ippassaanitsiannguaq, ukiut 20-it qaangiupput maani Nunatsinni namminersornerulernerput pillugu inatsit atortussanngortinneqaqqaarmat. Taassumalu nassatarisaanik Inatsisartoqalerlutalu aamma Naalakkersuisoqartaleratta, siulliit majip 7-anni 1979 ivertinneqarput, taamanerniillu maannamut assigiinngitsunik Naalakkersuisoqartarsimavugut.
Ukiut 20-it ilinniarfiusut aqqusaareersimavagut, kisiannili aamma kukkuluttorfiusarsimasut, tamannami miserratigineqarsinnaanngilaq. Taamaattorli oqarsinnaasorivunga ukiut inuiaat suli namminiileriartorusulernerannut peqqinnartumik aamma atorluarneqarsorinarmata, tamannalu nuannaarutissaammat. Majilli aallaqqaataani pisortatigoortumik nalliuttorsiortoqanngilaq, ulloq ilisimaneqartutuut aamma sulisartut nunarsuarmi tamarmi ullorsiorfigisarmassuk.
Taamaammat namminersornerulersimanitsinnit ukiunik 20-nngortorsiorluta nalliussinissarput Nunatsinni sumiiffinni tamani inuiattut ullorsiorfigisartakkatsinni aamma pisussanngortinneqarsimavoq. Tamanna tulluartuuvoq neriuutigivaralu Inatsisartunut Naalakkersuisunullu ilaasortat junip 21-iani pisussanut assigiinngitsunut aamma peqataalluarumaartut.
Ataatsimiinnerput manna naammassiniariarutsigu eqqaamassassanut ilaavortaaq, Inatsit tunngaviusoq junip tallimaani, Nunatsinnilu aatsaat 1953-imi atortussanngortinneqartoq, pilersinneqarnerminiit ukiunik 150-inngortorsiutigineqassammat. Tamanna pingaartumik Qallunaat Nunaanni persuarsiutigineqassaaq. Qularnanngilarlu maani Nunatsinni aamma eqqaaneqarumaarmat, naak immikkut persuarsiutigineqanngikkaluarluni. Ilisimatitsissutigissavarali Nunarput, Qallunaat Nunaanni junip sisamaanni tallimaannilu nalliuttorsiualaarnermut peqataatitaqassammat, tassalu Naalakkersuisut siulittaasorisaannit kiisalu Inatsisartut sinnerlugit Inatsisartuni siulittaasumit.
Ataatsimiinnerup immikkut eqqaamaneqaatissaannut aamma ilaavortaaq maani tassa sanilerisara, tassalu Alibak Steenholdt. Alibak aasamut julip aallaqqaataani soraarninngortussaavoq, taamaalillutalu Inatsisartut ukiorpassuanngortuni ataatsimiittarnerpassuini aqutseqataajuartarsimasoq ataatsimiinnermi maani aamma naggataartittussanngorparput. Qularinngilara Alibak ataatsimiinnerput manna naammassereeriarutsigu aamma maqaasilertarumaaratsigu, Alibammi Inatsisartoqalernitsinniit aalajaassuseqarluni tunniusimallunilu maannamut suleqataajuartarsimavoq. Soraarninngortussaq Inatsisartunit inuulluaqquniarlugu qutsaviginiarlugulu kingusinnerusukkut ilasseqatigiilaarumaarparput.
Ukiut ullullu ilungersunartut, tupannartumillu pisoqarfiusinnaasartut atorpavut. Naalagaaffiit ilaat sakkulersornikkut sorsuffiulerlutik isamititersut, nunarsuatta ilaani sorsunneq aqqusaaqqaanngikkaluarlugu inuiaat aamma akaareqatigiillutik inooqatigiilersinnaasartut naammattoortarpavut naak inuiaassutsimikkut aamma assigiinngikkaluaqalutik. Taamatut pisoqaraangat inuit nunap assinganik sakkulersornikkut sorsoqqaanngikkaluarlutik aamma allanngortitsisut siumugassaasarput, inuillu taamaattut tuppallernartarput unnersiutissaasarlutillu.
Ungasinngitsukkut aprilip aallaqqaataani NUNAVUT pilersinneqarneratigut taama pisoqarluni naggueqativut Akilinermiut imaannaanngitsumik angusaqarput Canadap killeqarfiisa iluanni nunap assingata allanngortinneqarneranik aamma kinguneqartumik. Naggueqativut kimmut affarlerisavut, taamaalillutik immikkut Inatsisartoqalerlutillu aamma Naalakkersuisoqalerput maani Nunatsinni namminersornerulereersimanitsinnut assingusumik aaqqissuusseqqammernerisigut.
Naalakkersuisut siulittaasuat Jonathan Motzfeldt peqatigalugu pisoq tamanna, Canadami tamarmi, minnerunngitsumillu naggueqatitta akornanni persuarsiutigineqaqisoq, qaaqqusatut najuuffigisimavarput. Oqaatigissavaralu NUNAVUT-mi Inatsisartunngortut suleqatigerusummatigut maannamullu namminersornerulereersimanitsinnik misilittakkavut pillugit paasisassarsiorfigerusulluta ilinniarfigerusummatigut. NUNAVUT-mi oqartussanngortunik Inatsisartutigoortumik taamatullu aamma Naalakkersuisutigoortumik suleqateqalersinnaanissarput taamaammat naatsorsuutigisariaqarparput. Matumuunalu taakani Inatsisartut siulittaasortaavata Mr. Levi Barnabasip inuulluaqqussutaa ilissinnut apuutissavara.
Jugoslaviamili
Kosovomilu pissutsit taama pisoqarfiunngillat, ullullu tamaasa
isiginnaarutikkut sorsuttut inoqativullu nunaminnit qimagutitaasut
takujuartarpavut. Inatsisartuni upernaaq manna katersuunnitta naggataatungaani
Kosovo-mit Jugoslaviamiillu qimaasunut ikiuiniartoqarlunilu Nunatsinni
annertuumik aaqqissuussisoqarlunilu aningaasanik katersuiniartoqassamaarpoq.
Neriutigivara kaammattuutigerusullugulu kikkulluunniit Nunatsinni
innuttaaqataasut sorsunnerup eqqugarpassuinut ikiuukkusunnertik
takutinniarumallugu aaqqissuussinissanut peqataaniarumaartut. Minnerunngitsumik aamma uagut qinikkatut
inissisimasugut.
Inatsisartut upernaakkut ataatsimiilernitsinnut
atasumik tikilluaqqusinera naggasertariaqalerpara, taama iliornialerpungalu
Siulittaasoqarfimmi isumaqatigiissutigeriigarput naapertorlugu KNAPK-mi
siulittaasuusimasoq eqqaaniarlugu aamma nikueqqussallusi.
Ilisimaneqartutuut Anthon Siegstad 29. marts 1999
tamatsinnut tupannaqisumik tassanngaannarluni toqukkut qimaguppoq.
Taamaalilluni KNAPK-p ukiuni kingullerni arfinilinni eqeersimaartumik
siulittaasorisimasani ajoraluaqisumik annaavaa. Inuussutissarsiornerup
tungaatigut Inatsisartut eqeersimaartumik Anthon Siegstad ukiuni taakkunani
suleqatigisimavaat. Taamaammat Siulittaasoqarfimmiit tulluartuusorisimavarput
maani nikuilluta nipaallisimaarallassasugut Antuup eqqaaneqarnera
ataqqinartooqqullugu.
Qujanaq, upernaakkullu ataatsimiinnissatsinnut
tamassi tikilluangaaritsi.