Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 12-1

Ataatsimiinnerit ] Tilbage ] Op ] Nĉste ]

Siullermeerneqarnera Aappassaanneerneqarnera Pingajussaaneerneqarnera

Pingasunngorneq 12. maj 1999 nal. 14.19

 

Oqaluuserisassaq imm. 12

 

1999-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaanut siunnersuut.

(Aningaasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisoq)

 (Siullermeerinninneq)

 

 

Ataatsimiinnermi aqutsisut: Johan Lund Olsen, Inatsisartut siulittaasuat aamma Anders Andreas­sen, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq:

 

 

Josef Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisoq:

1999-imut Inatsisartut ilassutinut aningaasaliissutinut inatsisissaannut siullermut siunnersuut, Naalak­kersuisut sinnerlugit matumuuna saaqqummiunniarpara.

 

Ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissamut siunnersuutip imarisai sukumiinerusumik iserfigitinnagit aningaasaleeriaaserput pillugu ataatsimut isumaliutersuutit arlaat saqqummiuteqaarniarpakka. Inatsisartut ukiakkut ataatsimiinnissaat eqqarsaatigalugu allannguutinik aningaasaleeriaatsimik pisariillisaatinik nassataqarsinnaasunik Naalakkersuisut isumaliuuteqarniarput. Isumaliutersuutit taakku Inatsisartut Aningaaqarnermut Ataatsimiitsitaliaat suleqatigalugu suliarineqarnissaat Naalak­kersut piareersimaffigaat.

 

Ataatsimut isigalugu aningaasaleeriaatsimi allannguutit ilaatigut ilassutitut aningaasaliissuteqartarnerup annertussusianik killiliinissamik siunertaqartut Naalakkersuisut isumaliutersuutiginiarpaat.

 

Allannguutit aamma tassaasinnaapput sanaartornermut tunngasut eqqaallisarneqarnerat, ilaatigut kinguaattoornerit kinguneri allaffissornannginnerulersillugit, immaqa aningaasaliissutaareersut sanaartornermut aningaasaateqarfiusinnaasumut, nuunneqartalernerisigut.

 

Tamatumunnga atatillugu ilisimatitsissutigisinnaavara Naalakkersuisut nutaat marsip qulingiluaanni pilersinneqarneranni sanaartugassat sanaartornermi teknikikkut aqunneqartut, isumaginninnermut tunngasut, ilinniartitaanermut tunngasut peqqinnissamullu tunngasut Ineqarnermut, Attaveqarnermullu Pilersuinermullu Naalakkersuisoqarfimmut nuunneqarnerisigut aamma allanngortitsisoqarmat.

 


Erseqqissassavara Naalakkersuisunit pissusissamisoortutut isiginnginnatsigu, sanaartugassat nutaat sanaartugassalluunniit ukiuni missingersuusiorfiusuni aningaasartuutitigut sunniuteqartussat, ilassutitut aningaasaliissutinut inatsimmi isummerfigineqartarnissaat. Taamaaliussagaluarutta Naalakkersuisut Inatsisartullu ingerlatassanut nutaanut siunnersuutinik tamarmiusunik tulleriiarinissaat akornuserneqar­tussaammat. Taamatut pingaarnersiuineq qaammatit pingasut missarluinnaat qaangiuppata Naalak­kersuisut ukiumut 2000-imut aningaasanut inatsisissatut siunnersuummik saqqummiussineranni piumaarpoq.

 

Taavalu tulliuttuni 1999-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissamut siullermut siunnersuutip aaqqissuussaanera imaalu sukumiinerusumik ilisimatitsissuteqarfigeqqaassavakka. Tamatumani siunertarineqarpoq saqqummiussissut manna Inatsisartunut ilaasortat inatsisissatut siunnersuummi atuarnerminni ilitsersuutitut atorsinnaassagaat.

 

Inatsisissatut siunnersuut imm. pragrafinik pingasunik taakkununngalu atasunik ilanngussanik pingasunik imaqarpoq. Ilanngussamik siullermi, aningaasaliissutit allannguutaat ilanngunneqarput, ilanngussallu aappaannut pingajuanullu oqaasertaliussat tjenestemanditul­lu atorfillit allannguutsissaannut Naalakkersuisut siunnersuutaat imaralugit.

 

Ilanngussami 1-imi aningaasaliissutit allannguutaat tassaanerupput suliassaqarfiit aningaasaliissutinillu akuersissuteqaqqinnerit allannguutaasa kingunerisaannik allannguutit nalinginnaasumilluunniit allannguutit. Oqaatigissavara ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissamut siullermut siunnersuummut matumannga atatillugu kontulersuineq aamma allanngortinneqalaarsimammat. Tamatuma kinguneri­saanik aningaasaliissutinik akuersissuteqaqqinnerit nalinginnaasumillu allannguutit kontut normuinut nutaanut pipput.

 

Suliassaqarfiit allanngortinneqarnerisa (tassa Naalakkersuisut nutaat ikkunneqarnerata kingorna), kingunerisaannik missingersuutinut ilanngussarpassuit tassaapput marsip qulingiluaanni Naalakkersui­sunik nutaanik pilersitsinerup nassatarisai. Taamatut allanngortiterineq Nunatta karsianut sunniute­qanngilaq.

 

Aningaasaliissutinik akuersissuteqaqqinnikkut sanaartugassat sannaartugassanullu taarsigassarsisitsi­nissat 1998-imi kinguaattoorfiusimasut ingerlateqqinneqarnissat qulakkeerneqarpoq. Aningaasaliissu­tinik akuersissuteqaqqinneq 1999-imi 127 mio. kr.-it missaannik aningaasartuuteqarnerunermik kinguneqarpoq.

 


Kiisalu Nalinginnaasumik missingersuutinut ilanngussat ilaapput, taakkulu 1999-imut aningaasanut inatsisip akuerineqarnerata kingorna tunngaviusut allanngornerisa kingunerisaat pissutiginerullugit ilanngunneqarput. Nalinginnaasumik ilanngusat taakku 1999-imi aningaasamut inatsimmi 2 mio.kr.-it missaannik aningaasartuuteqarnerunissamik nassataqarput. Ilanngussanut taakkunnga, kingusinneru­sukkut aaqqiissutissat siunertaralugit, missingersuutini ikililerilluni teknikikkut aaqqiissuteqartarnissa­mut sillimmatinut 53 mio. kr.-inik aningaasaliissuteqarnissaq ilaavoq. Aaqqiissutissat sorpiaat tassani pineqarnersut kingusinnerusukkut uterfigissavakka.

 

Aningaasaliissutinik akuersissuteqaqqinnerit missingersuutitigut kingusinnerusukkut 86 mio. kr.-it missaannik ikililerinikkut ilaatigut aningaasalersorneqarnissaat siunnersuutigineqarmat 1999-imut aningaasanut inatsimmut sanilliullugu ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissamut siullermut siunner­suutip inernera tamarmiusoq 43.534.00 kr.-inik ajorseriartitsineruvoq.

 

Kontulersuinermi allannguutit eqqarsaatigalugit ilisimatitsissutigineqassaaq, taakku, sanaartugassanut aningaasaliissutit taamangajalluinnarmik suliassaqarfimmut 80-89-imut, tassalu Ineqarnermut, Attaveqarnermut Pilersuinermullu Naalakkersuisoqarfiup suliassaqarfianut, inissineqarsimanerannik pissuteqarnerummata. Tamatumunnga aamma pissutaavoq ingerlatat taakku suliassaqarfimmit tassannga sanaartornermi teknikkikkut aningaasaqarnikkullu aqunneqarnerat ingerlanneqarmat.

 

Nunatta karsiata aningaasaqarniarnerani ingerlatsinermut aningaasartuutit qaffakkiartornerta ataatsimut takussutissaqarnerat Naalakkersuisut eqqumaffigaat. Taamaattumik sapinngisamik annertunerpaamik tunuarsimaarnissaq kiisalu Naalakkersuinikkut tulleriissaarinerit pisariaqartut ingerlanneqarnissaat pingaarluinnartuupput. Mianersortumik atuisoqartariaqarpoq, pingaartumik pisussaaffiliinerit Nunatta karsiata ingerlatsinermut aalajangersimasumik aningaasartuuteqarnerulersin­naaneranik kinguneqartussat eqqarsaatigalugit.

 

Oqareernittut 1999-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissamut siullermut Naalakkersuisut siunnersuutaat 1999-imi Ingerlatsinermut, Sanaartornermut Taarsigassarsitsinermullu missingersuutini angusat, 43.534.000 kr.-inik ajorseriarnerannik kinguneqassaaq. Aningaasanut inatsimmi oqimaaqa­tigiissitsinermi angusap 0-iunera pissutigalugu 1999-imi Ingerlatsinermut Sanaartornermut Taarsigas­sasinermullu amigartoorutit 43,5 mio kr.-iunissaat massakkut naatsorsuutigineqalerpoq. 1998-imi naatsorsuutini angusat missingersuutigineqartunit pitsaanerungaatsiarmata, tassa 113 mio kr.-inik, pitsaanerunermik kinguneqarmata 98-imut naatsorsuutit, taamatut ajorseriartitsinissaq, tassa 43,5 mio kr.-init missaani ajorseriatitsinissaq Naalakkersuisut illersorneqarsinnaasutut isigaat.

 


Tulliuttuni inatsisissatut siunnersuutip immikkoortui pingaarnerit Naalakkersuisut sinnerlugit taasaqar­figilaassavakka. Taakku saniatigut inatsisissatut siunnersuummi missingersuutinut ilanngussani oqaaseqaatit itisilerissutaat innersuussutigineqarput.

 

Naalakkersuisut suliassaqarfiisa allanngortinneqarnerisa kingunerisaannik missingersuutinut ilanngus­sat siusinnerusukkut oqareernikkut missingersuutitigut sunniuteqartussaanngillat, teknikikkullu aaqqiissutaanerusutut isigineqartariaqarlutik, taamaattumillu missingersuutinut ilanngussat taakkununn­ga tunngasut innersuussutigiinnassavakka.

 

Akuersissutigeqqinneqartussat katillutik 127 mio. kr.-iupput. Nunap immikkoortuini suluusalinnut mittarfiliortiternernut 43 mio. kr.-it missaasa, ineqarnermut tunngasunut 27 mio. kr.-it missaasa atuarfeqarnermullu tunngasut 10 mio. kr.-it missaasa akuersissutigeqqinneqarnissaat qinnuteqaatigi­neqarpoq. Taakku saniatigut 50 mio. kr.-ingajaat suliassaqarfinni allani akuersissutigeqqinneqarnis­saat qinnuteqaatigineqarpoq. Nalornisoortoqaqqunagu ilanngussat 1 innersuussutigissavara, suliassallu ataasikkaat eqqarsaatigalugit missingersuutinut ilanngussat innersuussutigissallugit.

 

Sanaartornermut tunngasuni 1999-imut aningaasanut inatsimmi missingersuutitigut 41 mio. kr.-it missaannik ikililerilluni iluarsiisoqarsimavoq, 1998-imi decembarimi Aningaasaqarnermut Ataatsimiiti­taliap akuersissutaa ilanngukkaanni. Ukiuni qaangiuttuni aningaasaliissutinik akuersissuteqaqqittarnerit katillugit taamatut amerlatigisunik missingersuutitigut ikililerinikkut sapinngisaq atorlugu "aningaasaler­sorneqartarsimapput". Taamaattumik missingersuutitigut ikililerilluni suli 85.868.000 kr.-imik aaqqiissuteqartoqarnissaa Naalakkersuisut siunnersuutigaat. Tamatuma kingorna 1999-imi missin­gersuutitigut ikililerilluni katillugit 127.320.000­ kr.-inik aaqqiissuteqartoqassaaq.

 

Tassa 1999-imi sanaartugassanut ingerlatassanut tamanut 788 mio. kr.-it aningaasaliissutigineqartus­saapput. Missingersuutitigulli ikililerilluni aaqqiissuteqarnissat ilanngukkaanni sanaartugassanut ilanngaatissat ilanngaatigalugit 660 mio. kr.-it aningaasaliissutigineqarsimaapput. 1999-imi sanaartu­gassanut. Ukiuni kingullerni misilittakkat takutippaat missingersuutitigut ikililerinikkut taama amerlati­gisumik aaqqiissuteqartarnerit sanaartornermut tunngasuni siunertarineqarnngitsumik kigaattoornerti­gut piviusunngortinneqarsinnaasut.

 

Nalinginnaasumik missingersuutinut ilanngussat oqaatigineqareersutut IST-milu katillugit 2 mio. kr.-inik 1999-imi ajorseriartitsisuupput. 1999-imi allannguutit annertunersut makkuussut taassavakka:

 

Pitsanngoriaatitut aningaasanut inatsimmi makku taaneqarsinnaapput:

Angalanermut aningaasartuutit ikilineqarnerisigut, tassa maani aallaffeqarfissuarmi angalaner­mut annikillerinissamut Naa­lakkersuisut aalajangerneratigut 7,8 mio. kr.-it, pitsanngoriaataa­sussaappput.


 

Namminersornerullutik Oqartussat suliffeqarfiutaasa iluanaarutaannit akiliutit qaffaaneqarneri­sigut 8,4 mio. kr.-it pitsanngoriaataasussaapput,

ilanngaatissat ilanngaatigereerlugit ernianut aningaasartuutit ikilinerisigut 21 mio. kr.-it pitsanngoriaataasussaapput,

akileraarutit akitsuutillu 40,5 mio. kr.-it isertitaqaatiginerisigut pitsanngoriaataasussaapput.

Utoqqalinermi pensionisianut aningaasartuutit atuinikinnerunikkut 5 mio. kr.-it pitsaanngual­laataasussaapput,

kiisalu aalisarneq pillugu EU-mut isumaqatigiissutitigut isertitat amerleriaataasigut 5 mio. kr.-it  missaanni pitsanngoriaataasussaallutik.

 

Kisianni aamma ajorseriaatinik ilaqarput, atugarisimasagut manna tikillugu.

1:                                          Suliffeqarnermi isumaqatigiissutit nutaat kingunerisaannik aningaasartuutaanerusunut matusis­sutissat 19 mio. kr.-it.

2:                                          Innarluutilinnik Danmarikimi isumaginninnermut 9 mio. kr.-inik akiliinerusussanngorpugut.

3:                                          Nunatsinni umiarsuit atorlugit usinik assartuminermi 6,5 mio. kr.-it,

4:                                          kiisalu nunatsinni timmisartuussinermi 2,3 mio. kr.-inik akiliinerusussanngorluta.

 

Kisianni taakku saniatigut kontomi pingaarnermi 20.11.51-imi missingersuutini ikililerilluni teknikikkut aaqqiissuteqarnissamut sillimmatissat 53 mio. kr.-it qinnuteqaatigaagut, ilaatigut Greenland Tourismi A/S-ip Great Greenlandimit, Amutsivinnit annertusisamillu immikkut atuartitsinermit aningaasartuutis­saasut piumasaqqatigineqartussat kiisalu 1998-imi upernaakkut Qaanaami erngup supineratigut akornuserneqartunut aningaasartuutaanerusinnaasunut matusissutissat. Tassani suliassat aaqqiivigine­qarnissaannut periarfissat siunnersuutillu Naalakkersuisut erseqqinnerusumik suli isummerfigisimann­gissaat pineqarput, sillimmartaarfigerusunneqarlutillu maannangaaq. Taamaattumik aningaasaliissutit allannguutsissaattut siunnersuutit erseqqissut Naalakkersuisunut kingusinnerusukkut saqqummiunne­qarumaarput.

 

Siunnersuutit sinneri annerusumik teknikikkut aaqqinerupput, inatsisissatullu siunnersuummi missin­gersuutinut ilanngussani oqaaseqaatit itisilerissutaasut ataatsimut innersuussutigineqarput.

 

Taamatullu oqaaseqarlunga siunnersuut Inatsisartunut oqaluuserisassanngortippara, tamatumalu kingorna Aningaasaqarmermut Ataatsimiititaliamut oqaluuserisassanngorlugu ingerlateqqinneqarnis­saa kammattuutigalugu.

 

Per Berthelsen, Siumup oqaaseqartua:


Naalakkersuisut 1999-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisaannut siullermut siunnersuutaanut atatillugu Siumup tungaaniit aningaasaliisarnermi pisariillisaaniarnermik oqaaseqar­neq tapersersorluinnarparput. Aningaasaqarnermimmi aqutsiniarnermi qulannan-ngilluinnartumik ilaatigut ilassutit aningaasaliissutaasartut killilerneqarsinnaanerat annertuumik oqilisaassutaasussaas­sammat.

 

Taamaattullu aamma sanaartornerup iluani ingerlatsinermi eqaallisaajumaneq, soorlu aningaasaliissu­taasut sanaartornermut aningaasaateqarfittut ittumut nakkartinneqarnerisigut, tikilluaqqulluguttaaq taperserumavarput.

 

Nutaanik naalakkersuisoqarfiliornernut atasumik suliassaqarfiit allanngortiternerisa aningaasartuutita­qanngitsumik ingerlanneqarsinnaanerat Siumumit naammagisimaarparput, pissarisammi inuiaqatigiinni pisariaqavissunut toqqaannartumik atorneqarnissaat pingaaruteqaqimmat.

 

TB 1-imut siunnersuutip 1999-imut aningaasanut inatsimmut sanilliullugu 43.534.000  kr.-inik ajorseriarsimanera ajuusaarutigigaluarlugu Siumumit tusaatissatut tigujumavarput. Tassungali atatillugu taajumallugu 1998-imi missingersuutaasumit 113 mio kr.-inik pitsaanerusumik angusaqarfigineq iigarfigineqartoq, utoqqatsissutaallunilu oqimaaqatigiissumik angusaqarnissamik tamaviaartuarnissa­mut sinnassaataananilu qasukkaataassanngimmat.

 

Nunattami aningaasaqarnera qimerloorutsigu naammattusaarilluinnarniartariaqarpugut eqeersimaar­luinnartumillu ingerlatsinermi aningaasartuutit qummuinnaq ingerlannginnissaat anguniartariaqartuarlu­gu. Ilaatigut nutaamik ersarissumillu politikkikkut tulleriissaarisarnikkut. Qipisormi naajuitsoq pulaffiginaversaarluinnartariaqarparput akitsuusiisinnaanerit akileraarutinillu qaffaasinnaanerit isumalluutigiuminarpallaartutut pigiunnarlugit, salliutilluguli tunngavigalugu nammassinnaasatta iluani ineriartortitsisinnaaneq, piviusorsiorpalaartumik pilersaarusiortarneq aallavigalugu.

 

Siumup tungaanit kissaatiginartipparput inassutigiumallugu siunissami aningaasanut inatsisiliap atoruminarnerusumik ilusilerneqarluni suliarineqartalernissaa, ullumikkutut atuagatsiarsuit arlaqartut atorlugit paasissutissamik aatsaat pisinnaasarneq tunngaviujunnaarsillugu, kisitsilli quppernerit iluini ersarissumik aggulunneqalersillugit allaganngorlugit inatsisiliinikkut aningaasaliiffigisanut sanaartorner­mut aningaasaliissutinut, ingerlatsinermut aningaasaliissutinut aammalu naliginnaasumik tapiissutinut.

 


Kiisalu aamma Siumup tungaanit inassutigissavarput misissorneqassasoq, aningaasanut inatsisit pisariaqartitsisunut ammarneqariaannanngorlugit qarasaasianut immiunneqartalersinnaanissaat. Siumumi nalunngilarput peqqinnissaqarfiup iluani tutsuiginarluinnartumik pilersaarusiorsinnaaneq ajornarluinnartuusoq, pinartunik pisoqariataartoqartarnera patsisigalugu. Taamaattumik tamakku piviusorsiorpalaartumik nalilersuiffigiuartarnissaat eqqumaqataaffigiumavarput.

 

Siumup tungaanit Diskomut pisunut nuanniitsunut atatillugu oqaatigissavarput, maannakkuugallartoq takusinnaasagut tunngavigalugit Naalakkersuisut Aningaasaqarnermullu Atasimiititalip aalajangiineri tamakkiisumik taperseratsigit. Paasivarput Diskomut tunngatillugu pisimasut missuiffigineqarnissaat maannakkut Naalakkersuisut aallartissimagaat naatsorsueqqissaartartut allallu pisunut arlaannaatigul­luunniit attuumasuteqarsimanngitsut atorlugit. Tamanna Siumumiit iluarisimaarparput, erseqqissassa­varpullu maannangaaq pisunut tunngatillugu eqqartuussisutut ililluta Inatsisartuni pissusilersulereernis­sarput pissusissamisoorsorinnginnatsigu.

 

Naalakkersuisut misissuititaasa missiunerisa qanoq inerneqarnissaat takugallartigit, naliliinerisalu oqariartuutaat tunngavigalugit iliuuseqaqqinnissamik Naalakkersuisut kaammattuutigiumagaat utaqqimaarallarlugit. Pisoq ajuusaanarluinnarpoq, taamatullu pisoqaqqinnginnissaa tamatta Inatsisar­tut Naalakkersuisullu suleqatigiilluta isumaqatigiillutalu anguniagariinnarnagu angusariaqarparput.

 

Naalakkersuisut illuutaannut ilaatigut aserfallassimaqisunut tunngatillugu oqaatigissavarput, Siumumiit soorunami pisariaqartinneqavissunut tunngatillugu nutarterinissaq akuerisinnaagatsigu. Tassungali atatillugu oqaatigissavarput illut ullormiit ullormut aserfallanneq ajormata, taamaattumik tupiginngit­suunngilarput illut ilaat aserfallassimaqippata sooq taava, aningaasaqarnermut inatsimmut ilanngunne­qareersimannginnersut.

 

Aamma oqaatigissavarput aserfallattaaliinermut aningaasartuutissat pisariaqartinneqartunut atorne­qarneqarnissaat isumaqatigigatsigu, kisiannili tassa Naalakkersuisut ataasiakkaat illup iluini nammin­neq isumartik naapertorlugu allanngortiteriniarsinnaanissaat Nunatta karsiata aningaasalersussappagit pissusisamisoorsorinnginnatsigu, taassavarput.

 

Uani piareersagaasumit allanneqarsimasut avataatigut taatsiassavara, arlaatigut ivertinngitsoorsimam­mat Siumumit maluginiaratsigu Naalakkersuisut siunnersuuteqarmata missigersuusiat iluini tekniskiu­sumit sillimatissanik 33 mio kr.-inik immikkortitsisoqarnissaa, tassani ilaatigut qulakkeerniarneqarluni Amutsiviit 30. juni 1999-i aallavigalugu privatinngortinneqarsinnaasanngippata ingerlaannarnissaannut tapiissumik peqarnissaq.

 

Siumumiillu pingaartipparput immikkut ilanngullugu taassallugu aalisakkat akii, sukumiisumik nalilersuilluni akuerineqarsinnaasoq ataallugu akeqartinneqalissagaluarpata Pisortat akinut naammagi­narsaataasinnaasunik tapiissuteqarsinnaanissaat ammaffigigatsigu.


Naggasiullugulu 1999-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisaannut siullermut siunnersuutinut atatillugu Siumumiit nalunaarutigissavarput, Isumaginninnermut Pisortaqarfimmit kalaallit innarluuteqartut Qallunaat Nunaanni inissisimasut isumagineqarnerisa akitsoriartuinnarnerinik tunngaveqartumik ilassutitut qinnuteqaatigisaasoq 9 mio. kr.-inik annertussuseqartoq paasilluarlugu akuersaaratsigu.

 

Tassungalu atatillugu erseqqissumik taajumavarput pisariaqalermat innarluutilittata Qallunaat Nunaannittut Nunatsinnukartinneqarnissaasa isumaqatiginninniutigalugulu pilersaarusiornissaa, Siumumiillu inassutigissavarput pineqartoq pillugu Naalakkersuisut pilersaarusiamik saqqummiussa­qarnissaminnik suliaqarnertik ingerlatiinnassagaat.

 

Taamatut oqaaseqarluta Siumumiit inassutigiumavarput inassutigineqartutut siunnersuusiap aappas­saanneerneqartinnani Aningaasaqarnermut Ataatsimiitilaliamut suliareqqitassanngortinneqarnissaa.

 

Anders Nilsson, Atassutip oqaaseqartua::

Marsip qaammataani inisitsiterluni ataatsimiinnerup kingorna qiimmassimaarnarpoq, Aningaasaqar­nermut Naalakkersuisoq aningaasanik inatsimmut tunngatillugu, ilassutitullu aningaasaliissutissanut tunngatillugu suleriaatsip sukaterneqarnissaanut erseqqilluinnartumik oqaaseqartoq tusartarlugu.

 

Atassummiit naatsorsuutigaarput sukaterineq tamanna aningaasaliissutinut inatsisip 1-p matuma suliarineqarneranut aamma atuutissasoq, taamaalilluta Inatsisartut ataatsimiinneranni matumani siullermeerneqarnerata aappassaaneerneqarneratalu akornanni aamma aappassaaneerneqarnera pingajussaaneerneqarneratalu akornanni siunnersuummik aningaasartuutaaqisunik suli allanik saqqummiussiffigineqassanata.

 

Siunnersuutip saqqummiunneqarnerani Naalakkersuisup isiginiagai naliginnaasut Atassumit aamma isumalluarfigisorujussuuagut. Tamatumani pineqarput aningaasaliissuteqartarnerup pisariillisarneqar­nissaanik eqqarsaatit, kiisalu sanaartugassatut suliassat maanna Aningaasaqarnermut, Niuernermullu Naalakkersuisoqarfimmut katersorneqasimanerannit paasissutissaq. Atassummiit naatsorsuutigaarput tamanna tassaasoq Sanaartornermut Aningaasaateqarfimmut pilertitsinissamut alloriarneq siulleq. Taamaaliornikkut Sanaartornermut aningaasaliissutit Nunatta karsianit nuunneqarsinnaassammata, suliniutissatut pilersaarutit ataasiakkaat inimi maani aalajangiiffigineqartarnerat ilutigalugu.

 


Ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissatigut siunnersuutit siullermeerneqarneranni 1999-imut aningaasanut inatsit qimerluualaartariaqarparput, tassami aningaasanut inatsit taanna maanna annertusarnialigarput ilassutitut aningaasaliissutissatut siunnersuutikkut matumuuna 1999-imut aningaasaliissutit inatsimmi konto 10.13-ip ataani allassimavoq, issuaavunga: "Ingerlatseqatigiiffiit Pisortanit pigineqartut piginnittut patajaallisaanissamik sinneqartooruteqarnissamillu piumasaqaate­qarnerisigut namminersortutut inuusutissarsiornermi ingerlatseqatigiiffiillu niuerfiini piumasaqaatinut atuuttunut tunngatillugu naligiisinneqassapput".

 

Ingerlatanilu anguniakkat ilaattut inimi maani isersimasut pineqarput, konto 10.13-ip naanerani ima allassimasoqarpoq: "Suliffeqarfiit ingerlataasa atugarisaasalu suussusiat eqqasaatigalugu ingerlatseqa­tigiiffiit sinninneqartooruteqarnissaanik politikki politikkikkut isummersorfigineqassaaq".

 

Aningaasanut inatsimmit konto 10.13.10 takoriarutsigu erserpoq Naamminersornerusut ingerlatseqa­tigiiffii katillugit 20 mio. kr.-inik iluanaaruteqarfiusussatut naatsorsuutigineqartut. Namminersornerusut ingerlatseqatigiiffiit piginneqartaassutitut aningaasaatigineqartunut naleqqiullugu 6 %-inik iluanaarutis­siaqartitsigaluarpata obligationit erniaasa atuuttut taamaaqqatigisaat, taava taarsiullugu iluanaarutit Nunatta karsianut tuttussat 70 mio. kr.-it missarpiaat pissarsiarissagaluarpagut.

 

Ingerlatseqatigiinnut anginernut tamanna ima kinguneqassagaluarpoq. Aningaasani inatsimmi 5 mio. kr.-it naatsorsuutigisaasunut taarsiullugu KNI 30 mio. kr.-inik akiliuteqassagaluarpoq. Aningaasanut inatsimmi 5 mio. kr.-inut naatsorsuutigisaasunut taarsiullugu Royal Artic Line 7,2 mio. kr.-inik akiliuteqassagaluarpoq. Aningaasani inatsimmi 5 mio. kr.-inut naatsorsuutigisaasunut taarsiullugu Tele Greenland 9 mio. kr.-inik akiliuteqassagaluarpoq.

 

Aamma aningaasanut inatsimmi maanna atuuttumi 0 kr.-inut naatsorsuutigisaasunut taarsiullugu Royal Greenland 24 mio. kr.-inik akiliuteqassagaluarpoq. 1999-imi aningaasanut inatsimmi naatsorsuutigi­saasunut sanilliullugu isertitaqarnerussutit ataatsimut katillugit 60 mio. kr.-it missarpiaaniittut.

 

Atassummit siunnersuutigaarput ilassutitut aningaasaliissutissanik siunnersuummi ima nipilimmik oqaaseqaasiortoqassasoq: Naatsorsuutigineqarpoq Namminersornerusut ingerlatseqatigiiffii minnerpaamik piginneqataassutitut aningaasaatimik 6 %-isa taamaaqqatigisaannik Nunatta karsianut iluanaarutitut akiliuteqartassasut pissutsit immikkut illuinnartut atuutinngikkaangata.

 

Ukiut tamaasa Inatsisartut ukiaanerani ataatsimiinneranni Namminersornerusut Ingerlatseqartigiiffiisa qanoq ingerlanerannik Naalakkersuisut nassuiaateqartassapput, taassuma ataani aningaasaqarnerup ataani inississimaneranik iluanaarutissiassatullu naatsorsuutigineqartunik nassuiaateqartassallutik. Iluanaarutissasiassatut naatsorsuutigineqartut aningaasanut inatsimmut ilanngunneqartassapput.

 


Matumani ilanngullugu taasinnaavara taamatut nassuiaateqarnikkut Diskop kanngunartuliutaanera 33 mio. kr.-inut killitsinnagu piffissaalluartukkut unitsinneqarsinnaassagaluarmat.

 

Taavalu maannakkut aningaasaliissutinut ataasiakkaanut, konto 20.11.51-imi missingersuusiornermut pissamaatini 53 mio. kr.-it qinnutigineqarput pingaartumik Greenland Tourismip 33 mio. kr.-inik nalilimmik. Amutsiviit aamma Great Greenlandip amigartoorutissaatut ilimagineqartunut matussuser­neqarnissaannut atugassat. Sulisa suli taaneqarsimanngilaq, takkutissaqqaarunarporli.

 

Missingersuutinut tapiissutinut allassimavoq aningaasartuutissatut pisariaqartitat TB 1-ip akuersissuti­gineqarnerata kingornagut saqqummiunneqarnissaat naatsorsuutigineqartariaqartoq. Aningaasanillu atugassanngortitsinissami Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaata akuersinissai piumasari­neqarpoq. Taamatulli nipilersortoqarneq ajorpoq, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq tassaanngi­laq Inatsisartuaqqat. Inatsisartut ataatsimiinnerisa akornanni Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq  aningaasanik taama amerlatigisunik atugassiissuteqassappat, tamatumani Inatsisartut erseqqilluinnar­tumik piginnaatitsissuteqarnissaat pisariaqarpoq.

 

Tamanna isumaqarpoq, Diskomi ajornartorsiutit taamatuttaaq Amutsiviit, Great Greenland, immaqalu Sulisap ajornartorsiutaat imminni oqaluuserineqartariaqartut, taamaaliornikkut Aningaasa­qarnermut Ataatsimiititaliaq TB 1-t aqqutigalugu piginnaatitsissummik erseqqissumik tunineqarsin­naassammat. Taamatorpiaq pivugut Inatsisartut upernaakkut ataatsimiinnerannit kingullermi sanaartornermi aningaasaliissutit ikilineqarneranut atatillugu.

 

Diskomit suliamut tunngatillugu eqqumeeqaaq, toqqaserlunnarlunilu akiligassaq 33 mio. kr.-inik aningaasartalik Inatsisartunut qinersinerup kinguninnguagut imaaliallaannaq saqqummersinnaammat. Naalakkersuisuutitat arlaannaanilluunniit ajortoqarnera pillugu siusinnerusukkulli tamanna pillugu malussartoqarsimanaluunniit.

 

Inatsisartut ukiakkut ataatsimiinneranni kingullermi Diskomik umiarsuaatilinni asuleertoqarnera amigartoortoqarneralu naliginnaasumik oqallisaavoq. Naalakkersuisulli arlaannaannilluunniit tamatuma paasiniaaffiginerunissaa soqutigineqarsimanngilaq, kajumigineqarsimananiluunniit.

 

Konto 30.01.01-imi Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Pisortaqarfimmi isumaginninnermi siunnersortip allaffimmi pisortatut qaffatsinneqarnissaat qinnutigineqarpoq. Qinnuteqaat taama ittoq ilassutit aningaasaliissutini suliarineqartussaanngilaq. Tamatuma aningaasanut inatsisissamut nuunne­qarnissaaq Atassutip kissaatigaa, ataatsimoortumik tulleriiaarinermut ilanngunneqarsinnaaqqullugu.

 


Konto 30.01.10-imi kommuunit aggornerisa avataaniittunut aningaasaliissutit, Kangerlussuarmi ukiup ingerlanerani ikuallannermut atatillugu aningaasartuutaasimasut matussuserneqarnissaanut 500.000 kr.-it qinnutigineqarput, aningaasaliissutit atuuttut 332.000 kr.-iupput matumani pineqarput 150 %-imik sippuineq akuersissutigineqarsinnaanngitsoq, inatsimmik unioqqutitsineruvoq.

 

Ajunaarnersuarni Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap aningaasat pisariaqartinneqartut pillugit qinnuteqarfigineqartussaavoq, sooq taama pisoqarsimannginnersoq Atassutip paaserusuppaa, kiisalu suliami matumani aningaasanik atuisimanermut naatsorsuutit sukumiisut kissaatigalugit.

 

Konto 30.13.10 Danmarkimi innarluutilinnik isumassuinermut 9 mio. kr.-it aningaasaliissuteqarneru­nissaq qinnutigineqarpoq. Aningaasani inatsimmi 80 mio. kr.-ingajalluinnaat aningaasaliissutaasimap­put, qinnuteqaammi peqqutigineqarpoq innarluutilimmut ataatsimut agguaqatigiissillugu aningaasartuu­taasartut qaffariarsimanerat. Qaffariaat 9 mio. kr.-iusoq akitit allanngoriartorneranni naliginnaasumit qaffasinneruvoq.

 

Atassutip kissaatigaa qinnuteqaat taanna sukumiinerusumik nassuiaateqarfigineqassasoq. Inatsisartut ukiaanerani ataatsimmiinneranni pineqartumi akit allanngoriartorneranut tunngatillugu Isumaginninner­mi Pisortaqarfiup sunaana ilisimasimanngikkaa ullumikkulli ilisimalersimallugu.

 

Konto 73.93.02 mittafeqarfiit 600.000 kr.-it qinnutigineqarput isertitat annaaneqarsimasut peqqutigi­neqarlutik, sukumiinerusumik nassuiaateqartoqarnissaa Atassutip kissaatigaa.

 

Konto 87.72.10 sulisorisat inaat, Naalakkersuisunut ilaasortat illuisa iluarsaanneqarnissaannut 1.650.000 kr.-it qinnutigineqarput, aningaasat immikkut ittumik iluarsartuussinissamut kontumit pissarsiarineqartussat qinnutigineqarput.

 

Nunami maani illorpassuaqarpoq Naalakkersuisunut ilaasortat illuinit ajornerungaartumik immikkullu ittumik iluarsartuussinermut kontumit aningaasanik pisariaqartsitsisinnaassunik, sukumiinerusumik nassuiaateqartoqarnissaa Atassutip kissaatigaa.

 

Taamatut oqaaseqarluta inimi maani aappassaaneerneqarnissaa sioqqullugit siunnersuut Aningaaasa­qarnermi Ataatsimiititaliami suliarineqartussanngortipparput.

 

Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

1999-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaannut siullermut siunnersuut. Taama qulequtaqarpoq. 1999-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaanni Naalakkersuisut siunnersuutaannut Inuit Ataqatigiinnit oqaatigerusutagut pingasunngorlugit immikkoortissimavavut.


Siullermik Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup Josef Motzfeldtip saqqummisussaanut tamakkiisu­mik oqaaseqarusuppugut, pingaarnerutillugu aningaasanit inatsisip tassungalu ilassutitut inatsisip suliarineqartarnerinut Inuit Ataqatigiit tunngaviusumik eqqarsaatersuutai.

 

Aappassaanik ilassutitut aningaasaliissutissatut siunnersuutip aningaasartaannut ataatsimut isigalugit oqaatigerusutagut.

 

Pingajussaanniillu aningaasartuutissatut qinnuteqaatit ataasiaakkaat, pingaarnersiuilluta oqaaseqarfigi­laassavavut:

 

Nuannaarutigalugu maluginiarsimavarput Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup inatsisissamut siunnersuumik saqqummiinerminut atatillugu immikkut oqaaseqarfigimmagu Inatsisartut aningaasale­eriaasiat. Inuit Ataqatigiinit Naalakkersuisup tassunga oqaasii, paasivavut Naalakkersuisup oqariartuutaatut periutsimik eqaallisaanissamik sukaterinissamillu. Aningaasaqarnermut inatsit tassa Nunatta karsiata aningaasanik imaqarneranut nunatsinnilu aningaasarsiornikkut politikkimit Inatsisar­tut sakkussaat pingaarneq.

 

Taamaattumik Inuit Ataqatigiinnit isumaqarpugut sapinngisamik paasinartumik ersarissumillu inatsisiliorneq ingerlattariaqartoq. Tassuunakkut uagut inatsisiliortuusugut aamma innutaasut periarfissaqaqqulluta ataatsimoortumik malinnaasinnaajuarnissatsinut.

 

Taamaattumik periutsimik allannguinissamik ilimasaarineq, ima paasivarput, suleriaatsimik eqaallititsi­niarnertut. Aningaasanut inatsisissap ilassutissatullu aningaasaliissutissanut inatsisip iluseqartinneri aamma inatsisissap suliarneqarneri tunngaviusartunut, tamakkualu pitsanngorsaaniarnerit piaarner­paamik atuutilernissaat kissaatiginarpoq.

 

Matumunnga atatillugu Namminersornerullutik Oqartussani Aningaasaqarnermut aqutsinissaq pillugu nalunaarusiaq innersuussutigissavarput.

 

Naalakkersuisunut marsimi ukioq manna tunniunneqartoq. Nalunaarusiami siunnersuut Inuit Ataqatigiinniit assut soqutiginartuutipparput, tassa kontut pingaarnerit sisamanut immikkoortinneqar­nissaat, tassaasunut ingerlatsinermut aningaasaliissutaasartunut, sanaartugassanut aningaasaliissutit, aningaasaliissutit aalajangersimasut kiisalu tapiissutissatut aningaasaliissutit. Siunnersuut soqutiginar­poq piviusunngortinneqarneratigullu aningaasaliissutaasartut paasiuminarnerulerlutillu ataatsimoortu­mik takuneqarsinnaalissagaluarmata.

 


Sanaartugassanut aningaasaliisarnerup eqqaallisarnissaa eqqarsaatigalugu Inuit Ataqatigiinnit isumaqarpugut sanaartugassanut aningaasateqarfimmik pilersitsinissamik isuma piaartumik piviusunn­gortittariaqartoq. Aningaasaateqarfissamut tassunga ikineqartassapput aningaasat aningaasanut inatsimmi sanaartornissamut atorneqartussatut akuersissutaasimasut, taamaasiornikkut aningaasartuu­tissanit allanik immikkoortinneqatalerlutik.

 

Taamaaliornikkut ilaatigut eqaallisarneqassapput suliassat aningaasaliissutissanik qinnuteqaqqittarner­mut tunngasut. Tamatumuunakkullu Inatsisartut aningaasartuutinik allanik aqutseriaasiannik piumasa­qaatit sakkortuneruliinnarnatik aamma sanaartortitsineq sektorimut tassunga nalimmassarnarnerulis­sagaluarpoq.

 

Naalakkersuisunit pilersitsinermi Naalakkersuisut ataasiaakkat akisussaaffiinik inissitsiterineq eqqarsaatigalugu, pingaartumillu Ineqarnermut Ataaveqarnermut atortulersornermullu Naalakkersui­sut eqqarsaatigalugu, isumaqarpugut Namminersornerullutik Oqartussat sanaartortitsisarneranni aqutsisarnermi pitsanngorsaaniarnerlu alloriarnerit siullersarigaat.

 

Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutissaannut inatsit tassaavoq aningaasaqarnermut inatsip tapertaa, aaqqiissutaat. Tassaanngilaq inatsit nutaaq suliassanik nutaanik aallartitassanik malitseqartussaq. Ukiuni kingullerni Inatsisartuni suleriaaserisimasut eqqarsaatigalugit tamatuma eqqaasitsissutiginissaat Inuit Ataqatigiinniit pingaartipparput.

 

Tamatumunnga atatillugu Naalakkersuisut qinnuigissavarput minnerpaamik inatsisissap aappaassaa­neerneqarnerata pingajussaaneerneqaneratalu akornanni allannguutissanik siunnersuuteqartaqqunagit! Ajornanngippallu kissaatiginartinnerugaluarparput inatsisissat, aningaasarnermut inatsisip aamma ilassutitut aningaasaliissutissamut inatsisip Naalakkersuisunit tunniunneqareernerisa kingorna allannguutissanik siunnersuuteqartoqartannginnissaa.

 

Tamatumuunakkut suleriaatsimik sakkortuusiinerup kingunerissavaa inuiaqatigiinni aningaasaqarniar­nerup nalilersorluarnissaanut periarfissaqarnerulernissaq, aamma tulleriiaarinissamut periarfissaqarlu­arnerunissaq. Tassani oqaatigeqqissavara Inatsisartuni ilaasortat pineqanngimmata taakkua sukkulluunniit allannguutissatut siunnersuuteqarsinnaammata, uanili pineqarmata Naalakkersuisut.

 

Inatsisartut ilassutissanut aningaasaliissutissatut inatsisissaannut siunnersuummut Inuit Ataqatigiinnit ima oqaaseqarusuppugut.

 


Ataatsimut isigalugu isumaqarpugut Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup tusagassiutitigut oqaaseri­sartagaanut tulluartumik siunnersuusiortoqarsimasoq. Tassa aningaasartuutissanik sakkortuumik aqutsisoqarnissaanik siunertalimmik. Tamanna iluarisimaarparput kiisalu maluginiarparput ilassutissa­nut inatsisissanut siunnersuut imaqartoq, aningaasaqarnermut inatsisip allannguutissaanit isertitassat aamma aningaasartuutit eqqarsaatigalugit. Isertitassat amerlanerulernerat eqqarsaatigalugu neriuutige­qaarput amerlanerusunik isertitaqarsinnaalernermut missingersuut tunngavigineqartoq eqqukkumaar­toq.

 

Ingerlaqqitsinnaga immaqa nutserisut eqqarsaatiginerullugit oqaaseqalaassuunga, teknikikkut ajornartorsiuteqalaarluta konto 20.11.51 tikikkukku kalaallisuuani titarnerit arlallit tammaqqammata immaqa qallunaatuuani malinnaalaartariaqassaapput. Ingerlaqqippunga.

 

Ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissamut siunnersuummut Inuit Ataqatigiini oqaatigiumasavut aningaasartuutissat ataasiakkaat allannguutissaannik oqaaseqaataapput.

 

Konto pingaarneq 10.01.97 angalasarnermut milliliiviginiarninut tunngassuteqartoq, Inatsisatunut qinerseqqammerneq eqqasaatigalugu qinersisartullu erseqqissumik piumasaqaataat angalasarnernut tunngasut eqqarsaatigalugit nuannaarutigaarput kontumi tassani sipaarutissanik siunnersuuteqartoqar­mat.

 

Konto pingaarnerit 20.10.41 aamma 20.10.42 kommuuninut taasigassarsiarititat aamma kommuuni­nut taasigassarsiarititat akilersuutit, taakkua qupperaannarlugit isumaqartoqalersinnaavoq Nunatsinni kommuunit akiitsuerussimasut. Soorunami ersippoq tassani Namminersornerullutik Oqartusanut akiitsoqanngimmata, kisianni nuannaarpallaalersinnata erseqqissartariaqarpoq, kommuunit arlallit imaaliortalersimammata aningaasaateqarfinnut taarsigassarsiniartarlutik. Taamaattumik Namminer­sornerullutik Oqartussanut akiitsoqanngillat, kisianni isumaqanngilaq kommuunit akiitsoqanngivissor­tut, imaluunniit taarsigassarsiniarneq ajortut.

 

Konto pingaarneq 20.11.51 missigersuusiornermi teknikikkut sillimmatit. Umiarsuup Diskop takornariartitsinermi angallassissutitut aningaasarpassuarnik nalilimmik ajutoornerannut atatillugu arlaannaannulluunniit atuumassuteqanngitsumik imaappoq: Namminersornerullutik Oqartussat, Greenland Tourism A/S-illu avataaneersunik inuttalikkamik missuititsiniarlutik Naalakkersuisut isummernerat Inuit Ataqatigiit maluginiarpaat.

 


Ullumikkut apeqqutaasoq tassaaginnarpoq, misissuititassat qanoq pisinnaatitaaffilerneqassanersut suullu ullumikkut inatsisitigut periarfissatsinnik killersuisuunersut, qanorlu aporfiusinnaasut, taakku iluarsisinnaanerivut. Inuit Ataqatigiit taama misissuisitsinissamik isummerneq tamakkiisumik taperser­sorparput. Tamanna Inatsisartut kisimik pinnatik aammali inuiaqatigiit pisariaqartilluinnarpaat.

 

Siusinnerusukkulli KNI-imut tunngasumik Inatsisartut killeqaqisumik misissuititsisinnaasimanerat innersuussutigalugu Inuit Ataqatigiit piumasaraat aporfeqarani qulaajaasinnaasumik misissuisitsinissaq ingerlanneqartariaqartoq. Piumasaqaaterput naapertorlugu misissuititsinissap ingerlanneqarnissaa piviusunngortinneqarsinnaaqqullugu Inatsisartut Siulittaasoqarfiat qinnuigaarput tamatuma isuman­naarneqarnissaanut aqqutissiuusseqqullugu.

 

Konto pingaarneq 30.13.10 innarluutilinnik Danmarkimiittunik isumaginninneq, 9 mio. kr.-it immikkoortinneqarsimapput. Inuit Ataqatigiinnit isumaqarpugut aningaasarpassuusut. Sukumiinerusu­mik taakkua nassuiaateqarfigineqarnissaat piumasaraarput, aamma tusarusupparput innarluutillit Danmarkimi paaqqinnittarfinni isumagineqartartut pillugit Naalakkersuisut isumaat.

 

Konto pingaarneq 40.11.06 tapiissutit pikkorissartitsisarnerit, immikkoortinneqarsimapput 2.300.0­00 kr.-it pingaartumik sanaartornermi sulisussanut pikkorissartitsinermut atorneqartussat. Aamma tassunga atatillugu isumasiuisoqarsimavoq. Maqaasivarput aggersarneqarsimanngimmata Inuit Nunaanni Sulisitsisut Kattuffiat, taamaattumik innersuussutigissuarput kattuffik taanna siunissami aamma sulisitsisut kattuffissuulli allatuulli suleqatigineqalissasoq.

 

Konto-mi pingaarnermi 87.72.10-imi sulisunut inissiani aningaasat 1,6 mio. kr.-it immikkoortinne­qarsimapput. Naalakkersuisunut ilaasortat inissaasa iluarsarnissaannut atorneqartussat. Inuit Ataqatigiit tungaannit isumaqarpugut amerlavarlaarujussuartut tassani aningaasat immikkoortinneqar­simasut, tassani eqqarsaatigineruarput illu ataaseq aalajangersimalluinnartoq. Taamatut isumaqarnit­sinnut aamma patsisaavoq sipaaqqusinerat.

 

Aamma erseqqissalaassavara taanna aamma titarneq katassimavoq, teknikikkut ajutoornitsinni. Soorunami pingaaruteqaqaaq illut inuiaqatigiit pii aserfallatsaalineqarnissai taamaattumik siunissami aningaasanut inatsisissaq suliarineqalerpat immikkoortitsisoqartarlernissaa aserfallatsaaliinissamut inassutigerusupparput.

 

Taamatut oqaaseqarluta Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaannik siullermut siunnersuut Aningaasaqarnermut Ataatsimiitsitaliamut sukumiisumik suliareqqullugu ingerlateqqippar­put.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:


1999-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaannut siunnersuut, Kattusseqatigiinniit sukumiisumik misissoreerlugu imatut oqaaseqarfigissuarput:

 

Siullermik Naalakkersuisut isumaliutersuutaat tassalu Inatsisartut ukiamut ataatsimiinniissaanut aningaasaleeriaatsip aammalu sanaartormermut tunngasut eqaallisarneqarnissaanut tunngasut, Kattusseqatigiinniit tamakkiisumik matumuuna taperserpagut. Tassami aningaasanut inatsisissat suliarineqarneri tamaasa, pingaartumik sanaartornermut tunngasut ajornartorsiutigineqartarnerat eqqartorneqartuaannarpoq.

 

Taammaattumik pisariillisaanissaq eqaallisaanissarlu eqqarsaatigalugit Naalakkersuisut Aningaasa­qarnermut Ataatsimiititaliaq qanimut suleqatigalugu aaqqiiniarnissaat aammalu Nunatta aningaasatigut inississimanerata ilorraap tungaanut saatinnissaa ingerlattariaqartoq taperserparput. Ajoraluartumik tusartaannarparput suliffeqarfiit ilaasa Namminersornerullutik Oqartussanik pigineqartut amigartooru­teqarlutik ingerlasut amerlavallaartut, taamaattumik Kattusseqatigiinniit sakkortuumik piumasaqaatigi­niarparput, suliffeqarfinni Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartuni pisortaat imaluunniit siulersuisoqarfiisa politikkerilluunniit akisussaasuutinneqartarnerat, akisussaatinneqartalersinnaaneral­luunniit misissuiffigeqqullugu.

 

Tassami suliffeqarfinni Namminersornerullutik Oqartussani pigineqartuni kukkussutit aningaasatigul­luunniit amigartoorutit amerlanertigut tamarmik inuuttaasunik akilersorneqartarnerat akuersaartuarne­qarsinnaanngimmat. Kukkussutimmi amigartoorutilluunniit akisussaaffigineqartariaqarput.

 

Taamaattumik ilaatigut konto 20.11.51-ikkut qinnuteqaatigineqartut aningaasat 53 mio. kr-nit ilaat, tassa takornariaqarnermut ingerlatsivimmut aningaasaliissutiginiarneqartut sakkortuumik apeqquser­pagut, Aningaasaqarnermullu Ataatsimiititaliami nalilersuiffigilluarneqarnissaat piumasaqaatigissalluti­gu. Aamma Kattusseqatigiinniit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut kaammattuutigissuarput Namminersornerullutik Oqartussat suliffeqarfiini, pingaartumik allaffeqarfiini angalanermut aningaa­saartuutit Pisortaqarfinni ataasiakkani qanoq amerlatigisut atorneqartarnersut misissuiffigeqqullugit. Aammalu taakkua ilaasa sipaarneqarsinnaanerat ilanngullugu paasiniaqqullugu. Tassami paasinarmat Pisortaqarfiit ilaanni pisariaqavissuunngikkaluartumik, immaqalu angalasut amerlavallaartut angalatin­neqartartut. Tassunga sanilliullugu oqaatigisariaqarparput Naalakkersuisut sipaaruteqarniarnerat qujarukkatsigu, tassa angalasarnerit Naalakkersuisoqarfiit ataanni inissisimasut eqqarsaatigalugit.

 


Nuka A/S-imi aktienik 500.000 kr-inik nalilinnik pisiniarnermi aningaasat landskarsimiit akilerneqar­nissaasa qinnuteqaatigineqarnerat Kattusseqatigiinniit tulluartuutinngilarput, minnerunngitsumik Royal Greenland A/S tassungalu attuumassuteqartut, tassani nunaqarfinni tunitsiviit tunisassiorfiillu Nammi­nersornerullutik Oqartussanit pigineqareermata, aammalu Nuka A/S Royal Greenlandip ataani inissisimammat. Taamaattumik Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut selskabet Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartut piginneqatigiilluni ingerlatseqatigiiffiit pillugit inatsit naapertorlugu nammine­erlutik aningaasatigut inissisimanertik ingerlatsinertillu akisussaaffigalugillu ingerlattariaqaraat.

 

Naalakkersuisuusimasut tunuareernermik kingorna ukiup affaani aningaasaqartitaasarnerat Kattusse­qatigiinniit akuersaarsinnaanngilarput, minnerunngitsumik Nunatta aningaasatigut inissisimanera eqqarsaatigalugu, taamatut politikkeriusimasut ajunngitsorsiassaqartinneqartarnerat tulluartuusorinn­ginnatsigu, aammalu inuiaqatigiinni sullissisut allat, tassa atorfillit il.il. taamatut atugassaqartitaanngim­mata. Minnerunngitsumillu Naalakkersuisuusarsimasut politikkerinik aamma maani isersimasunik, isersimasut ilaannit ikinngutiminnik atorfinnut pitsaanerpaanut ilaatigut inissinneqartarmata, aningaasa­tigut inuiaqatigiinni allanut naleqqersuunneqarsinnaanngilluinnartumik inissinneqartarlutik.

 

Isumaginninnermi Pisortaqarfiup allaffimmi pisortatut atorfik nutaaq qinnuteqaatigaa, isumaginnermi siunnersortip atorfia ataaseq peerlugu. Kattusseqatigiinniit taamatut iliuuseqarniarneq tulluartuutinngi­larput, allaffissornermi Naalakkersuisut sipaarniarnermik siunniussisimanerannut naapertuutinngim­mat. Sipaarniassagaannimi sukkulluunniit pigeriikkat atorluarniartariaqartarmata.

 

Ukioq 2000-imi Tysklandimi inuit, pinngortitaq, ineriartortitsiuarnissarlu piginnaassuseqarnerannik taallugu saqqummersitsinissarsuarmut inuit isiginnaariat 40 mio.-inik amerlassuseqarnissaat naatsor­suutigineqartumut 1 mio. kr-nit qinnutigineqarput. Nunatta pisortatigoortumik qaaqquneqarneranut atatillugu Kattusseqatigiinniit kaammattuutigerusupparput, kalaallit takornariartitsinermik suliaqartut pikkorissut peqataatinneqarnissaat. Taamaaliornikkummi kalaallit nammineerlutik aamma Nunatsin­nik nittarsaasinnaanerat periarfissinneqassammat.

 

Aningaasat 150.000 kr-nit Paarisamut, pinaveersaartitsinermut peqqinnissamullu siuarsaanissamut aningaasaliissutit Namminersornerullutik Oqartussat qitiusumik allaffeqarfianni sulisut ilaasa imigassa­mik ajornartorsiutillit Nuummi Qaqiffimmut katsorsarneqarnissaannut akileeqataassutissatut atorneqarnissaannut qinnuteqartoqarpoq. Tamatumunnga atatillugu Kattusseqatigiinniit paaserusup­parput, Namminersornerullutik Oqartussat allaffeqarfiini sulisut akornanni imigassamik ajornartorsiu­teqarneq qanoq annertutiginersoq.

 

Ilanngullugu apeqquteqaatigissuarput, aningaasat pineqartut allaffissornermut atorneqartussat ilaannit aaneqarsinnaannginnersut, pinaveersaartitsiniarnermut nuna tamakkerlugu suliaqartut atugassaat ikilisinngikkaluarlugit.

 


Naggataatigullu Kattusseqatigiinniit akuersaarsinnaanngilarput aningaasat 1,6 mio. kr-nit Naalakker­suisut najugaqarfiinut aserfallatsaaliinermut atorniarneqarnerat.

 

Taamatut oqaaseqarluta suliaq aappassaaneerneqannginnerani Aningaasaqarnermut Ataatsimiititalia­mi sukumiisumik sulisoqarnissaa inassutigaarput.

 

Per Rosing-Petersen, attaviitsoq:

Qujanaq. 1999-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisaannut 1-imut imatut naatsumik oqaaseqassuunga.

 

Nalinginnaasumik tusaatissatut tigoriarlugu  oqaatigilaassavara, Aningaasaqarnermut Naalakkersui­soq immikkut sukannersumik aningaasanik aqutsinialernera tapersersornartilluarakku, aammalu ilorraap tungaanut pisariillisaatinik nutaanik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq suleqatigalugu ammaassineq iluarisimaarakku. Kisiannili ersarissumik kaammattuutigerusuppara, sapinngisamik inuiaqatigiit akileraarutitigut akitsuutitigullu nammataat naammareersorinarmata. Taakkua eqqugaaq­qinnginnissaat tamatta suliniutigisariaqaratsigu.

 

Taamatut oqarninni ilaatigut tunngavigaara, takusinnaagakku Naalakkersuisut immikkut 40,5 mio. kr-nit akileraarutitigut akitsuutitigullu isertitsissutaanissaat naatsorsuutigisimammassuk. Tamannalu akileraarutinik akitsuutinilluunniit aallaaveqassappat tapersersornanngimmat. Aningaasanik arlaannik aallissagutta uagut Namminersornerullutik Oqartussat iluanni pissutsinik aaqqeeqqaariarta, inuiaqati­giinnut nammakkeeqqinnermik piumasaqalinnginnitsinni. Tamatta qineqqusaarnerup nalaani nassuerutigaarput allaffissorneq annertuallaartoq.

 

1998-imimi naatsorsuutit qissimigaarutsigit takusinnaavarput tassani Namminersornerullutik Oqartussat 368 mio. kr-inik allaffissornerinnarmut atuisimasut. Tamannalu akuerineqarsinnanngilaq.

 

Qanittumi Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq Savalimmiunut angalammat takuarput, Savalimmior­miut uagutitulli Danmarkip inatsisaani, tunngaviusumik naligiittutut inissisimasut ukiumut 67 mio. kr-nit kisiisa allaffissornermut atortaraat. Taamaattumik tupigineqanngitsoorsinnaanngilaq uagut Nunatsinni taama annertutigiusumik sipporluta ingerlatsinitsinnut maalaaruteqassagutta. Assigiinngissutaat 301 mio. kr-nit annertuallaaqaat, taakkualu allarpassuarnut inuiaqatigiit akornanni nammaqatigiissaariner­mut, atuartitaanermut, ilinniartitaanermut, inuussutissarsiutinut siuarsaarnermut il.il. atorneqarluarsin­naagaluarlutik.

 


Aammattaaq misissorneqartariaqartut orniginartuusoraara Namminersornerullutik Oqartussat pappialanik nalilinnik ernialinnillu (obligationinik) pimoorullugu periarfissarsiuussisoqarnissaa. Taakkuami Nunatta karsianut iluaqutaaginnaratik inuiaqatigiit akornanni ileqqaarniarnermut aammalu pappialanik nalilinnut soqutiginnilernermut aqqutissiuilluarsinnaammata.

 

Aamma taakkua saniatigut maluginiakkama ilagaat, aatsaannguaq sammineqartoq Meeqqat pillugit Siunnersuisoqatigiit aningaasartassaat takusinnaannginnakkit. Taakku qanoq sumilu nassaariniarne­qarnissaat soorunami soqutiginarmat apeqqutigerusuppara.

 

Aammalu konto 52.12.06-imi juullip inuanut atugassanngortitaasimasut Greenland Tourism A/S-ip ataani, taakku tassungarpiaq atorneqarsimaneranut takussutissaqartoqarnersoq paasissallugu assut tamatsinnut soqutiginartippara.

 

Ajorseriaatitullu Aningaasaqarnermut Naalakkersup ilanngussai illuatungeriinnut tamanut malugeqqu­narpoq, isumaqatigiissutit tunngavigalugit aningaasartuutinik qaffatitsinerit nalinginnaasumik aningaasat nalikillinerinik kinguneqarsinnaanerata saniatigut aamma namminersulivinnissamut suliniuteqarnitsinnut akit akissarsiallu qaffakkiartornerisigut uagutsinnut inorsinnaveersaartariaqassagatta.

 

Ajuusaarnarportaaq paasillugu timmisartuussinermut tapit sipporeeqisut saniatigut suli 2.3 mio. kr-inik ilaqqinniarneqarmata.

 

Immikkuttaarli nuannaraara sanaartornermut aningaasaateqarfimmik pilersitsiniarnermik misissuiso­qarmat, naammassinissaalu aningaasanut inatsimmut ersarinnerulersitsiinnarani aammali allanik sulinermik eqaallisaanissaata siunertaqarnera naatsorsuutiginarmat.

 

Taamatut oqaaseqarlunga saqqummiussisut tusaatissatut akueralugu tiguara, naggataasumillu uani Aningaasaqarnermut Naalakkersup sukannersumik ingerlatserusunnera aammaallugu taperserlugu.

 

Taamatullu oqaaseqarlunga Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut ingerlateqqinnissaa inassuti­gaara. Qujanaq.

 

Josef Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Niunermullu Naalakkersuisoq:

Tassa oqaaseqartut ataatsimut nalilissagaanni, immaqa siumut eqqoriaasinnaasutut nammineq oqaatigisinnaanngikkaluarnga ilimagisagut Naalakkersuisuni soorunami eqquupput. Oqaaseqaatigine­qartut nutaanik eqqarsarnermut, Naalakkersuisut  eqqarsarnerannut  aammali aningaasartuutaasima­sut siumut eqqoriarneqarsinnaasimanngitsut Disko-mut tunngasut, kiisalu Naalakkersuisut illugissar­nissaannut, taakkua isumagereersimavagut soorunami oqaaseqarfigineqarnissaat.

 


Kisianni siullermik aningaasanut inatsisiliortarnermi aammalu aningaasanik aqutsinermi immitsinnut piumaffiginerunissaq, tassa Naalakkersuisuni kisiannili aamma Inatsisartuni, taanna Inatsisartunut Naalakkersuisunullu sammititaasoq ilassilluarneqarmat tamanna nuannaajallaatigeqaara, soorunami Naalakkersuisut sinnerlugit.

 

Aamma ataatsimut nalilissagaanni pisariaqarsimasoq paasinarpoq, aningaasanik aqutsinermi aningaasaliissutaasartunillu akuersisarnermi aningaasaqarnitta nammassinnaasai, taakkua toqqamma­vigilluinnartariaqarigut pisariaqartinneqartoq. Ilaatigut pisariaqartarpoq, una oqaaseqartut arlaasa taasaat, aningaasanik aqutsinermi aningaasaleeriaatsimilu periutsit nutarterneqartariaqarnerannik avataaninngaanniit Naalakkersuisut siulivut sulisitsisimapput, qulaajaasitsillutik, Nunatsinni Nammi­nersornerullutik Oqartussani aningaasaleeriaatsit sutigut ullutsinnut naleqqussarneqarlutik atuisunut atoruminarnerusunngorlutik qanoq aaqqissorneqarnissaanik siunnersuusioqqusillutik.  Isumaqarpunga taanna takussutissaalluartoq aamma maani oqaaseqartut tamarmik taanna maluginiarlugu nuannaaru­tigimmassuk.

 

Tassani maluginiartariaqartoq tassaavoq ukiuni 20-inngortuni namminersornerulluta ingerlasimanitsin­ni ulluinnarni ingerlatavut aallussimaqaavut, immaqa ingerlatseriaatsimi periuserineqartut naleqqutivis­sortuunngikkaluartut ingerlatiinnartooqattaarsimavagut. Taamaatuumillu ilaannikkut pisariaqartarpoq maani illup iluaniittuunngitsunik misissuisitsinissaq isinik nutaanik takkuitsoortakkavut, immaqaluunniit isigigaluarlugit periarfissaqarfiginngisagut sukumiisumik pilersaarusiornissaannut taamatut sulisitsisar­nissaq. Taamatut tamakkiisumik allaffissornerup aamma tamanit oqaaseqarfigineqartup, aamma ukiuni arlaqalersuni oqaaseqarfigineqartarsimasup nutarnissaani periuseq tamanna Naalakkersuisut atorniarlugu isumaliorput.

 

Pisariaqarpoq allaffissornermi oqaluttup kingulliip, qaaseqartup kingulliip oqaatigisaatut aningaasat inuit 56.000-iusut immitsinnut allaffissorfiginitsinnut, Namminersornerullutik Oqartussani kommuninilu aningaasarparujussuit atukkavut ilumut naapertuunnersut. Tamanna apeqquserneqarmat Naalakker­suisut aamma apeqquserpaat, taamaattumillu ukiuni tulliuttuni pilersaarusiukkamik taassuma nutaamik ingerlatseriaatsimut nuukkiartuaartinnissaa pisariaqarpoq. Kisiannili tunngavissanik nutaanik ilisarnaatigerusutanik allaaffissornermi nutaanik nassaartinnata aalajangiissalluta soraarartitsinernik nassataqartunik, tamanna pissusissamisoornavianngilaq. Aamma isumaqatigiissutinik atorfeqartitsi­nerit toqqammaveqarmata tamanna ullormiit ullormut naammassineqarsinnaanngitsoq nalunngilara Inatsisartuni arajutsisimaneqanngitsoq, kisianni suliniut ingerlanneqarpoq.

 


Ilaatigut aningaasaleeriaaseq eqqarsaatigalugu sanaartugassanut aningaasaateqarfiliornissaq Naalakkersuisuininngaanniit saqqummiutarput paasinarpoq partiinit tamanit iluarisimaarneqartoq. Aammali Siumup oqaaseqartuata oqarneratuut 1998-imi amigartoorutit 175 mio. kr-niussangatinne­qarsimagaluartut 113 mio. kr-inik ajunnginnerulersimanerat sinnassaatigeqqunagu. Ilaana tamanna saqqummiinitsinni Naalakkersuisuniit tamanna eqqumaffigeqaarput, tassungalu atatillugu soorunami aamma Inatsisartut tamatumunnga peqataanissaannut qinnuigerusuppagut. Tassa Naalakkersuisut sipaarniarsinnaapput, Inatsisartulli aamma aningaasanik atuilluarnermut peqataanissaat qularinngisar­put tamatumunnga peqataarusunnerat atuuttoq, matumuuna timitalerneqartutut isigigatsigu uppernar­sarneqartutut isigaara oqaaseqartutigut.

 

Kiisalu aningaasanut inatsisilioriaatsip aningaasanillu aqutsinerup nutarterneqartariaqarneranik isumaliutersuutigut Naalakkersuisuniit ilaatigut Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaani apuutereerpavut. Aamma tassuuna peqatigiinnissaq, suleqatigiinnissaq isertuaatsumillu pissuseqarluni pissutsinut nutaanut ikaarsaariarnissaq pisariaqartutut isigaarput.

 

Siullermik Siumup oqaaseqartua naggataarutigalugu oqaatigilaassavara, una aningaasanut inatsisip qarasaasiatigut periarfissaqartunut perusuttunillu imaaliallaannaq takuneqarsinnaasunngortinnissaa aamma isumaliutitsiniippoq, tamanna pisariaqarpoq. Paasissutissiisarneq eqqarsaatigiinnarnagu kisianni aamma nammineq maani allaffissuarmi qarasaasianik atuinerput Namminersornerullutillu Oqartussat ingerlatsiviisa nunami tamarmiittut qarasaasiatigut pisariillisaanertigut atuinerunissaat aamma tamatuma piviusunngortinnissaanut piffissanngorsimammat Naalakkersuisut arajutsisimanngi­laat.

 

Oqaasissaqarfiit allat Naalakkersuisut ataasiakkaat oqaaseqarfigissussaavaat, taamatut pissuseqar­tarpugut. Taamaakkaluartoq nalinginnaasumik oqaaseqaatinni uanga Aningaasaqarnermut Naalak­kersuisutut akisussaasutut oqaatigerusutara tassaavoq, una aningaasaliissutissat suli qanoq annertuti­gisumik aningaasartaqarnerat ilisimaqqissaanngisagut tassaapput, umiuarsuarmut Disko-mut tunngasut, amutsiviit namminersortunit tiguneqarnissaannut tunngasumik Namminersornerullutik Oqartussanut akiitsorilersimasaat 16 mio. kr-nit missaanniikkallartut, qaquguminngaanniit namminer­sortunut tamakku tunniunneqarnissaannut tunngaveqassapput, qanoq annertutiginissaasa aalajanger­nissaannut.

 

Aammalu ammerivimmut tunngatillugu massakkut naatsorsuutaagaallartut eqqarsaatigalugit 8 - 9 mio. kr-nit missaanniipput, kisiannili Naalakkersuisut taassuma aningaasartaliinngikkallarneranut pissutigi­sarput tassaavoq, Inatsisartunut apuutsinnagit aningaasat sorpiaanersut sumillu pissuteqarpiarnersut ammeriviup siulersuisui ulluinnarnilu ingerlatsisui peqatigalugit paaseqqaarusukkatsigit.

 


Kiisalu taanna Qaanaami ajunaarnikkut siorna pisimasoq, kuup supineratigut pisimasut taakkua aningaasartai erseqqipput, kisiannili tamavimmik pisariaqassappat, pisariaqartinneqartutut ilaatigut Atassumminngaanniit oqaatigineqarpoq, Atassumminngaanniugunarpoq taakkua aningaasartalernis­saat.

 

Ilassutitut aningaasanut inatsisissap matuma pingajussaaneerneqannginnerani angumerisinnaasavut oqaasertaliussatut eqqornerusumik aningaasartalerlugit naammassiniarnerat uanga Naalakkersuiso­qarfinni isumannaarniassavarput. Taava pingajussaaneernera majip 31-ani pisussaassagunartoq taamanikkussamut takujumaarparput aningaasatigut paasiniakkavut eqquissut, eqquissuusorisavut Inatsisartunut apuussinnaassanerivut.

 

Taavalu aningaasanut inatsisiliornerni, ilaatigut aamma uani ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisilior­nermi aappassaaneerinnissamut pingajussaaneerinnissamullu allannguutissanik saqqummiisarnerit, taakkua pinngitsoorneqartariaqartutut Inatsisartuninngaanniit amerlasuunit tikkuarneqarput. Taanna ilisimavarput Inatsisartuni siusinnerusukkulli ilaanni aappassaaneerinninnermut 100-150-pajaat pallillugit allannguutissat saqqummiunneqartarallarmata, tamakku qaangerusuppavut. Massakkulli uani ilassutitut aningaasaliissutissami uani eqqartukkanni tamanna eqqortinneqarsinnaanersoq nalorninarpoq.

 

Naalakkersuisuni pingaartipparput allaffeqarfiup matumap pissutsinut taakkununnga nutaassanut ikaarsaariarnissamut piffissaqartilaarnissaa. Taamaammat uumap suliarinerani aappassaaneerinnermut pingajussaaneerinninnermullu allannguutini ajornanngippat aningaasatigut annertunerusumik kingune­qartussaanngitsunik ilanngussaqarsinnaaneq ilimanarsinnaavoq. Tassa massakkut ullumikkorpiaq atuutilernissaa neriorsuutigisinnaanngilara. Kisianni Naalakkersuisut siunnerfigaat, aningaasanut inatsisiliorutta imaluunniit ilassutitut aningaasanut inatsisiliorutta piareersarnerit Pisortaqarfinni sukumiilluinnartut tunngaviusariaqarput. Taamaalilluni una aatsaat oqaaseq immaqa taanna atorneqar­sinnaavoq, sinnassaatigineqartarmat - ajunngilaq akuerissaqqaarpaatigunaasit aappassaaneerinnin­nermi pingajussaaneerinninnermullu allannguutissanik saqqummiissagutta. Tamakku pissutsit qimanneqarnissaat Naalakkersuisut aalajangiusimavaat.

 

Taavalu Atassutip oqaluttuanut aamma oqaatigissavara, arlallit oqaaseqartut Siumup, Atassutip Inuit Ataqatigiillu aamma oqaatigisaaat, Kattusseqatigiillu tassa sanaassanik isumaginnittoqarfik massakkut Naalakkersuisoqarfimmut ataatsimut katersorneqarsimalerpoq. Taamaalilluni atuarfeqarnermut suliaqartut sanaassanut tunngasut niaqorluutigigaartariaqan-ngilaat, qanoq aqunneqarnersut aamma isumaginninnermut. Taamaalilluni aamma Naalakkersuisut Inatsisartut sinnerlugit sanaartugassanik isummersornerni, sanaartugassat Pisortaqarfinni assigiinngitsuninngaanneersut sanileriisilluarsinnaa­nerulissavaat, akit qanoq pissutsillu suut atorlugit ingerlatsisoqarnersoq.


Kiisalu Namminersornerullutik Oqartussat  ingerlatsivii, selskabiutaasa iluanaarutaannik perusunneq Atassutip oqaluttuata assersuusiorluni taasaa.Tassa Naalakkersuisuni siunnerfigisarput tassaavoq, piginneqatigiissutsini aningaasaatit, tassa aktiekapitalit 6 %-iat siunnerfigerusullugu. Taannalu massakkut oqaasertaliussatut Atassutip siunnersuutaa uani ilassutitut aningaasaliissummi ilanngutinn­gikkaluarlugu, ukiuaru Inatsisartunut tamakkiinerusumik selskabet qanoq periuseqarfigineqarnissaan­nut Naalakkersuisut isumaliutersuutivut ilanngullugit saqqummiukkutigit, aningaasanut inatsisissamut 2000-imut atuutussamut isumaliutersuutitsinni ilanngullugit Inatsisartunut akueritikkusussavagut. Taamanikkullu qanoq annertutigisumik selskabet sorliit piumaffigissanerigut ilisimalersimassuarput, ilaatigut aamma selskabet siulersuisui tassani isumasiortariaqaratsigit.

 

Kisianni ilumoorpoq Namminersornerullutik Oqartussat ingerlatsiviutaat ullumikkorniit annerusumik piumaffigineqartariaqarput, ilaatigut aamma Kattusseqatigiit sinnerlugit oqaaseqartup selskkabini aningaasat sunut atorneqarneri immaqa toqqavissumik paasisinnaanngikkaluarigut, kisianni selskabit piginnitsiminnut, tassa inuiaqatigiit sinnerlugit Namminersornerullutik Oqartussanut aningaasanik amerlanerusunik tunniussaqartalernissaannik piumasaqaateqarnitsigut selskabit aamma namminneq aningaasanik immaqa killeqanngiusartumik atuinertut oqaatigineqarsinnaasumik, kisianni killiliiffigi­laarneqarsinnaanerat tassani eqqunneqarsinnaavoq.

 

Aningaasaleeriaatsit pisariillisartariaqarnerannik Inuit Ataqatigiit oqariartuutaat allat oqaaseqartuinut tunngatillugu oqaaseqarfigereerpara, piaartumik nutarterinissaq ilumoorpoq, tamanna ilaatigut eqqunneqakannereerpoq, uuma massakkut oqaluuserisatta suliarinerani, kisianni annertunerpaamik 2000-imi aningaasanut inatsisissamut tunngatillugu tamakku allanngortiterinerit piviusunngortiteriffigi­neqassapput.

 

Kisianni aamma allanngortiterinissat ilaqarput inatsisinik allannguisariaqarnernik tamatumanilu soorngunami Inatsisartut tassaasussaapput saqqummiussivigineqarnermikkut isummertartussat.

 

Kommunet Namminersornerullutik Oqartussanut akiitsuinut tunngatillugu siunnersuutigissavara ilaatigut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititap sulinermini taanna ullumikkut killiffiusoq qanoq ittuunersoq paasiniassagaa, paasissutissat pisariaqartut uanga naalakkersuisoqarfinnit aammalu Naalakkersuisut Siulittaasuata oqartussaaffianiittut paasissutissat soorunami tunniunneqassapput. Taakkuusinnaassappullu Aningaasaqarnemut Ataatsimiititaliap isummersoqqinnermini tunngavigisas­sai.

 


Kiisalu Kattusseqatigiinnut, Naalakkersuisuusimasut soraarnerminni aalajangersimasumik aningaasa­qartitaasarnerat piffissami killilikkami, taanna ullumikkut uannga suliaqarnitsinni allanngortissinnaann­gilarput, Inatsisartut inatsisaannik toqqammaveqarmat, tassa Inatsisartut Naalakkersuisullu inatsi­saannik allaanngortitsinermik kinguneqartariaqarmat, taanna ullumikkut attorsinnaanngilarput.

 

Nunarsuaq tamakkkerlugu saqqummersitsinissami aappaagu pisussami. Tysklandimi ingerlanneqar­tussami inuit kikkut qanorlu annertutigisumik Nunatsinniit ilaatinneqarnissaannik Kattusseqatigiit isummersuutaat tulluartuuvoq, takornariaqarnermik suliaqartut namminneerlutik qularnanngilaq sassartaartussaassapput, kisianni Naalakkersuisuniit arajutsinaveersaarsavavut tamakku aamma toqqaannartumik peqataasinnaanerat.

 

Oblikationinut tunngasut, Per Rosing-Petersen-ip taasai, taakkua Naalakkersuisuni soqutigalugit eqqaasarpavut, aamma massakkut qanoq annertutigisumik taassuma, qaqugukkullu eqqunneqarsin­naanera pisortaqarfitsigoorlugu misissorneqarpoq, isumaqarpugut aningaasat amerlanerusut Nunatsinniiginnartinneqartinnissaannut aqqutsissatsialaasut tamannna aamma ilagisinnaagaat.

 

Santamut aningaasaliissutit ilumut takanani atortinneqarnersut, imaluunnit Greenland Tourismimut tutsinneqarsimanersut, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamit taakkua paasiniarneqarnissaat inassutigerusuppara, maani Naalakkersuisuninngaaniit toqqaannartumik akineqarsinnaanngeriataas­sagaluarpat.

 

Kiisalu akissarsiatigut isumaqatigiinniarnerit massakkut ingerlannneqartut eqqarsaatigalugit 19 mio. kr.-it taakkua Per Rosing-Petersen-ip oqaatigisai Aningaasaqarnermut Ataatsimiititap siulliup, juulliaraq aqaguttoq akuersissutigivaat aningaasat taakku atugassiissutigineqassasut, tassa imaappoq, taakkua nutaajunngillat, maani Inatsisartuni akuerisassanngorlugit saqqummiunneqaannarput.

 

Taavalu 40,5 mio. kr.-inik akitsuutitigut akileraarutitigullu 1999-imi isertissangasat qaffannerat eqqarsaatini nutaaniinngilaq, nutaajusimagaluarpat taakkua inatsisissami ilanngutereerneqarsimassa­galuarput, kisianni qujanartumik inuit isertitaasa annertusinerulernerisigut, inuillu pisiaasa annertuneru­lernerisigut ilimagisaminngaaniit 1999-imi isertissangasat 40,5 mio. kr.-inik qaffariarsimapput, tamannalu tipaatsungaarutissaavoq.

 

Mikael Petersen, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq:

Partiiniit assigiinngitsuniit eqqaaneqartut, inunnik isumaginninnermut tunngassuteqartut assigiiaarmata, partiit ataasiakkaat taagunngikkaluarlugit akissuteqarfigissavakka immikkoortut pingasut, Atassum­miit pingaartinneqartut aamma Inuit Ataqatigiinniit Siumumiit Kattusseqatigiinniit taaneqartut.

 


Siullermik konto 30.01.01-imi, tassa isumaginninnermut suliffeqarnermullu pisortaqarfimmut tunngatillugu paaserusunneqartoq, atorfeqartitsinerup allatut aaqqiivigineqarsinnaanera, tassa imaappoq atorfinnik amerlanerusunik qinnuteqartoqanngilaq, kisianni atorfiup allatut atorneqarnissaa­nik qinnuteqartoqarpoq, taanna paaseqqulaassavara, tassa atorfimmik nutaamik inissiisoqarnissaanik oqartoqarsinnaasoq, taava allaffimmi pisortamik atorfeqartitsisoqalissammat konsulenti atorunnaarlu­gu. Uaniiginnarpoq, naalakkersuinikkut uagut pisortaqarfitsinni suliagut annertoorujussuupput, ilissi Inatsisartut suliakkiissutisi, suliffeqarnermik aaqqissuusseqqinneq annertuvoq, inatsisiliorneq, isumaginninnikkut aaqqissuusseqqinneq annertuvoq, inatsisiliorneq, allallu, taamaattumik atorfiit qanoq atorneqarnissaannik aaqqeeqqinnissaq pinngitsoorneqarsinnaasimanngilaq. Pisariaqartippar­put, tamanna paaseqqussavara.

 

Kiisalu 30.01.10-mi kommunet aggornerisa avataanni aningaasaliissutitigut annertunerusumik qinnuteqarneq. Kikkunnit tamanit ilisimaneqarpoq Nunatsinni ajunaarnersuaqartillugu inuit ikiortaria­qalersimasut, tarnikkut siunnersorneqarnissaminnik ikiorneqartariaqartut, taakkua annertuumik ingerlatarilersimavavut, siusinnerusukkut taamaattoqanngisaannarsimagaluartoq. Meeqqanik annertuumik atornerluisoqartillugu, inuiaqatigiit akornatsinni toqutsisoqartillugu allatigullu ajunaarner­suarnik inuit ataasiakkaat eqqorneqartut siunnersorneqartarnerat, ikiorneqartarnerat paaqqutarine­qarnerallu aallartissimavarput, aamma tamanna pivoq, Kangerlussuarmi ukioq ikuallattoqarmat.

 

Nalinginnaasumik Naalakkersuisuni naatsorsuutigisimanngilarput, taama annertutigisumik pisoqarnis­saa, soorngunami, kisianni ikuallanneq ima annertutigisimavoq, inuppassuit tarnimikkut ikiorserneqar­nissaminnik pisariaqartitsisimallutik, taamaattumik aningaasartuut tassani siumut takorloorsinnaanngi­sarput pisimavoq. Aamma tamanna matussuserneqartariaqarpoq.

 

Innarluutillit Danmark-imiittut konto 30.13.10-mut tunngatillugu 9 mio. kr.-inik qinnuteqarnerput itinerusumik nassuiaqquneqarpoq, aap, tassa 80 mio. kr.-it budget-imi 1999-imi immikkoortinneqar­simapput, massakkullu 1999-imut taanna tunngatinnneqarmat erseqqisssassavara, kingumoortumik 1998-imut tunngatinneqanngilaq, 1999-imut tunngatinneqarpoq. Akiitsoqanngilagut, aamma Danmark-imi paaqqinnittarfinnut assigiinngitsunut akilersuivugut, massakkullu Danmark-imiittutigut akilertarpavut ukiup naanerani, tassa regningi akiligassaq, ukiup naanerani akilerneqartarpoq.

 

Naatsorsuutigisarpullu uaniippoq, aammalu paasisagut naapertorlugit, tassa ukiup naaneranut akiligassavut immikkortinneqarsimasunit 9 mio. kr.-inik amerlanerussasut, tamanna peqquteqarpoq arlariinnik, kisianni pingaarnerutillugit ukua taarusuppakka, tassa Danmarkimiittuutigut, innarluutillit ukiorpassuarni tappavaniittut utoqqalilersimapput ilaat, aammalu taamatut utoqqaliartorneq peqatiga­lugu paaqqutarineqarnissamik pisariaqartitsineq annertunerujussuanngorsimavoq, soorngunami paaqqutarinninneq annertuneruppat, akiligassaq annertunerussaaq.


Taassumattaaq saniatigut akit Danmarkimi taama ittunik paaqqinnittarfinni akigitinneqartut qaffariar­tupiloorsimapput, imaluunniit qaffariarsimapput, aamma tamanna nassataqarpoq soorngunami amerlanerusunik akiliutissanik qaffaanermik, kiisalu aamma ukiuni kingullerni Nunatsinni innarluutilit­sigut paaqqinnitarfitsigut ineriartortitsinerput annertugaluartoq, aammalu ingerlalluaraluartoq, kommunet peqatigalugit, suli Danmarkiliartitsisariaqartarpugut, uagut nammineerluta maani Nunatsin­ni paaqqinnittarfinni paarisinnaanngisatsinnik, annertuumik innarluutilinnik, taakkualu annertuumik paarineqarnissamik pisariaqartitsisuupput.

 

Tassa taakkua pingaarnerusut pingasut, annertunerpaamik tunngaviusutut taassavakka, taamaattumil­lu innersuussutigineqartut partiininngaaniit, soorlu Siumuminngaaniit inassutigineqartoq, Naalakkersui­sut misissueqqissaarnerput, aammalu suliaqarnerput ingerlateqqissagipput, Danmarkimiittuutitta innarluutillit Nunatsinnut utertinneqarsinnaasut utertinneqarnissaannik suliaqarnerput ingerlateqqissa­gipput. Tassunga tunngatillugu oqaatigissavara siornatigut, aamma uagut siulivut Naalakkersuisut, misissuisitsinernik ingerlataqartareersimammata. Innarluutillit Danmarkimiittuutigut nalunaarsorneqar­simapput, pissutsit tappavaniittut nalunaarsorneqarsimapput, taamaalilluni suleriaqqinnissamut tunngavissat aamma tiguinnarissat pigineqareerlutik, taakkua, soorngunami ullumikkumut naapertuut­tumik suliat ingerlaqqittariaqarput, taamaattumik Naalakkersuisuni massakkut nutaani aalajangerpu­gut aamma sulisitsivugut, Danmarkimi inunnik isumaginninnikkut ingerlatatta tamarmik nalunaarsorneqar­nerannik, ulluni makkunani.

 

Tappavani ingerlatat naliliiffigineqassapput, naliliinissamut tunngavissiuineq naammassippat, akisus­saaffiit pisussaaffiillu agguataarneqarnerannik aalajangernissamut, tassa imaappoq Danmarkimi naalakkersuisut uagullu Nunatsinniit pisussaaffivut nalilerlugit oqaloqatigiittariaqarpugut, imaassinnaa­voq akilersueriaatsit pisussaaffiillu allanngortiterneqartut arlaatigut, taamaalilluta uagut pisussaaffigut akiligassatigullu uagutsinnut nammakkiutaasut Danmarki-mi naalakkersuisunut ilaat tunniunneqartut, taavalu ilaat uagut nutaat immaqa tigusinnaallugit.

 

Ineriartorneq aamma nassataqarpoq naalagaaffeqatigiinnerup iluani pissutsinik, kalaallit Danmarki­miipput 11.000-it missaanniittut, qallunaat nunatsinniittut 7.000-it missaanniittut, taamaattumik pisussaafffiit assigiinngitsut, isumaginninnikkut ingerlatavut nalilersortuassallugit pisariaqarpoq.

 

Taamannak oqaaseqarlunga erseqqissaatigissavara, Naalakkersuisuni massakkut nutaasuni piumassuseqaratta aamma sulerusukkatta Danmarkimi innarluutillit inissisimatitatta nalileqqissaarne­qarnissaannut, aammalu pisariaqassappat Nunatsinni allaat institutioninik, paaqqinnittarfinnik nutaanik sananissamut aamma saqqummiiumaarnissamut.

 


Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat:

Naatsunnguamik erseqqissaatigilaaginnassavakka immikkoortut pingasut. Tassa selskabinut ingerlatarisatsinnut tunngasut.

 

Diskomik maannakkut pisut eqqarsaatigalugit, ilumoorpoq Naalakkersuisut aalajangersimammata Diskop tungaatigut Greenland Tourismi tassani ingerlatsisimaneranut tunngatillugu misissuiffigineqar­nissaat, taannalu Naalakkersuisunit ulluni makkunani inaarsagaavoq, misissuiniarnissamut tunngasut aaqqissuunneri.

 

Ilaatigut taaneqartarsimagaluarpoq undersĝgelseskommissioneqarsinnaaanera, taannalu KNI pillugu misissuisoqassammat periarfissarsiorneqarsimagaluarpoq, kisiannili periarfissaqarsimanngilaq, aammalu ullumikkumut taamatut ittumik inatsimmik tunngavissaqanngilagut iliorsinnaanitsinnut.

 

Apeqqut justitsministeriaqarfimmiippoq, taamatut undersĝgelseskommissionimik misissuisoqassappat kommissioniliorsinnaanermik apeqqut, taannalu periarfissaq maannakkut tassa atorsinnaanngikkallar­parput, kisiannili periarfissaqarnissaq tamatumunnga justitsministeriaqarfiup akineratigut periarfissar­siorneqarumaarpoq. Utaqqiinnarnaguli maannakkut misissuinissaq ilusilerniarneqarpoq.

 

Naalakkersuisunngortitsinermi illut iluarsagassat pillugit oqaatigilaassavara, iluarsagassat imatut immikkut qinnuteqarnerit pillugit taanna paatsuunganartissimavara, tassa aningaasat akuersissutaare­ersut, konto 87.72.13 immikkut ittumik iluarsagassanut tunngasut, tassani aningaasat, 1,6 mio. kr.-it qinnutigineqarsimammata. Taamaattumillu tassanngaaniit konto-mit tiguneqarsinnaallutik.

 

Naalakkersuisunngortitsisoqarnerit tamaasa aningaasanik immikkut pisoqartarpoq illut iluarsagassat ilaqutariit angissusiat allallu najoqqutaralugit, siumut tamakkua takorlooreerneqarsinnaanngimmata ilisimassavarput, kingullermik naalakkersuisunngortitsineqarmat, TBII-kkut 1995-imi 2,6 mio. kr.-it aamma akuersissutigineqarnissaat pisariaqarsimavoq, taamaattumik tamakkunatigut sillimaniarnerit oqaatigineqarsinnaanngillat, aamma siumut sillimaffigineqareersimanissaat, uani immikkut aningaasa­liiffigineqarnissaat taamaalilluni pisariaqasssanersoq pinngikkaluarlugu aningaasanik immikkoorti­taareersut iluannit pisariaqarsinnaavoq.

 

Taavalu aamma iluarsagassat allat tungaatigut, Naalakkersuisunit isumaqatigiinninniarnermut tunngasut, oqaatigissavara, ullumikkorpiaq Danskit Aningaasaqarnermut Naalakkersuisuanut isumaqatigiissutigineqarmat naapinnissamut, tassa junip sisamaani isumaqatigiinniarnerit Kĝbenhavni­mi pisussanngorlugit. Tamakkua ilaatigut taavakka, pissutigalugu uani aamma oqaloqatigiinnermi suliniarnissamilu erseqqissaataassammata.


Aatsaannguaq Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup taariigaatut, selskabit iluanaarutaannut tunngatillugu oqaatigineqartut pillugit soorngunami eqqarsaat taama ittoq, 6 procentimik selskabit aktiekapitalianinngaaniit tigusaqarsinnaanermik eqqarsaateqarneq, soorunami periarfissaasinnaavoq, kisianni imaaliinnarlugu aalajangiiffigiuminaappoq.

 

Eqqarsaatigisariaqarpoq, tassa maannakkut selskabigut ingerlallualernissaat tamattta siunertaralugu suleqatigigatsigit, taamaattumik takorlooruminaatsissavara soorlu Royal Greenland immikkut annertunerujussuarmik aningaasanik tigusiffiginiarnissaa, immaqa KNI-kkut aamma soorlu Nuuk Imeq nuannersumik tutsiummat iluanaarutimi ilaanik Naalakkersuisunut aamma pajuguteqarluni, taama oqaraanni pitsaaneruvoq, nuannersumik pisoqartarpoq taamaattutigut ilaanni, kisianni selskabit allat eqqarsaatigalugit naliliisariaqarpugut, ingerlallualersimasutut isigalugit, tutsuiginartutut, taamaalil­lutillu inuiaqatigiinnut nammakkersuutaajunnaartutut pissuseqalerpata taava akileraarutaasugut allaanerusumik tunngavissarsisinnaassagatsigit.

 

Simon Olsen, Inuussutissarsiornermut Naalakkersuisoq:

Naalakkersuisut Siulittaasuata oqaatigisaa ilumoorpoq, misissuisitsinissaq ajornakusooqisoq, suliassarlu piareersaasiorlugu maannakkut aallartereersimalerparput, maannakkumullu naleqqulluin­narpoq, massakkut Inatsisartut ilassutaasumik aningaasanut inatsisaata 1999-imi siulliup siullerme­erummik oqaluuserineqarneranut tunngatillugu isornartorsiutaasunik partiinit apeqquteqaateqartoqar­mat, Greenland Tourismip aamma Diskop qanoq ingerlaaseqarsimanerat tamarmiusoq pillugu.

 

Naalakkersuisunut ilaasortatut nutaatut uanga nammineq ilaatigut apeqqutit assingusut apeqqutigisi­mavakka, atorfilittama toqqaannartumik Greenland Tourismip aamma Greenland  Tourism aamma imaatigut angalaarussisaat Disko pillugit sapinngisamik annertunerpaamik paasisaqarniarsimapput.

 

Periarfissaq piviusoq siulleq tassaavoq, qaammatip marsip naanerani Greenland Tourismimi ajornartorsiutip paasisaqarfiginissaanut periarfissaqalernerat, tassami atorfillit pingasut, Kĝbenhavn-imi ileqquusumik ataatsimiinnerani peqataapput, tassunga tunngatillugu pingaarnerpaatissimavara, misissueqqissaaarnerup sapinngisamik tatiginartuunissaa, piumasarilluinnarsimavaralu nalinginnaasu­mik suliamik tamatumani suliarinninneq taperserneqassasoq, aningaasanut inatsisinullu tunngasutigut immikkut ilisimasallit aamma ilaaffigisassaannik.

 


Tamatumunngali atatillugu aammattaaq qularnaarniarsimavara misissueqqissaarluni sulinerup tunaartarissagaa,pilersinneqassasoq pissutsit imaannerat, takornariartitsineq inuussutissarsiutitut tunngavissaqartumik siunissaqassasoq, pissutsit taamaanneranni, taamaalillunga aammattaaq siunissamut isiginiarsarivunga, Inatsisartunullu ilaasortanut siunnersuutiginiagara aammattaaq tassaavoq, ilissi nalinginnaasumik taamatut siunertaqassasusi, tassalu takornariartitsinerup ineriartor­teqqinneqarnissaanut pissutigisassat qularnaarneqassasut, tassami erseqqilluinnartumik aalajangiusi­masariaqarsoraara, takornariartitsineq nunatsinni annertuumik ineriartortitsinissamut periarfissaqarlu­artoq, taamali sivikitsigisumik periarfissaqarluni qullersaqarfiga periarfissaqarsimanngilaq inississallugu akisussaassuseq, pisut pisimanerannut.

 

Takornariaqarnermut piginneqatigiiffiuterput, immikkoortoqarfimmik tamatuminnga tigusinerma nalaani aningaasatigut ajutoorluinnarsimasoq tamatta ilisimaaraarput, aammattaarlu imaaliinnarlugu suliassaq taamaattoq isumaqanngilanga qullersaqarfinniit iluarsiissuteqarfigineqarsinnaasoq, imaluun­niit iluarsilertorniarneqarsinnaasoq.

 

Misissueqqissaarnissamili pilersinneqassaaq periarfissaq, aammattaaq ingerlatsisut pisumi matumani peqataanerat, manna tikillugu pisumi misissorneqarsinnaassalluni, ilassutissanillu aningaasaliinissamut pisariaqartitsinermut akisussaaneq inissinneqarsinnaassalluni, tamatumunnga atugassatut Naalakker­suisut ulloq aprilip ulluisa 18-nnili tunngaviusumik isummereeerput, ingerlanneqartariaqartoq pisut ingerlasimanerannik misissuineq attuumassuteqanngitsunit ingerlanneqassasoq.

 

Ullumikkorpiaq Naalakkersuisut ilanngullugu akuersissutigaat misissuinermi najoqqutassiaq attuumassuteqanngitsut misissuinerannut tunngavilerniarneqassasoq. Misissuinermi najoqqutassiap ilaa maannakkut taasaqarfigilaarusussavara. Suliassap artornarsinnaanera tunngavigalugu siunnersuu­tigineqarpoq misissuisussat inatsisilerinermik, taamatullu aamma aningaasaqarnermik ilisimasalimmik ilaqarnissaat anguniarneqassasoq.

Naalakkersuisut pingaartippaat, inatsisilerituut Namminersornerullutik Oqartussani suliaqareersut, aammattaarlu kukkunersiuisartut, suliami tassani akuutinneqanngilluinnassasut. Misissuisussat suliassarissavaat, suliniutinut siusinnerusukkut KNI-p sinersortaatigisimasaata M/S Diskop Green­land Tourismip A/S-imut nuunneqarsimaneranut tamatumalu kingorna Kalaallit Nunaanni takornaria­nik sinersortitsisutut atorneqarsimaneranik kinguneqartunut, takornarianik sinersortitsissutip atorneqalerneranut atatillugu ingerlatseqatigiiffittut aaqqissuussinernut isumaqatigiissutinut, il.il., ingerlanniakkap siulersuisuni pisortaaffeqarfimmi Namminersornerullutik Oqartussat ingerlatseqatigiif­fiutaani aamma Namminersornerullutik Oqartussat qitiusumik allaffeqarfiini qanoq suliarineqarsima­neranut atatillugu pisut ingerlasimanerat tamaat misissussallugu, aammalu qulaajassallugu. Kiisalu misissussallugu inuit suliap ingerlanerani peqataasimasut arlaannik iliornermikkut iliuuseqarsimanngin­nermikkulluunniit akisussaatinneqarsinnaassanersut.

 


Misissuinermi paasissutissat suugaluartulluunniit suliap ingerlanneqarneranut pingaaruteqartut aamma ilanngunneqarsinnaapput. Misissuinerup inernera Naalakkersuisunut taarsiissuteqartoqarnissaanik piumasaqaateqartoqassanersoq, politiinut nalunaarutiginnittoqassanersoq, suliassamik sumiginnaasi­masutut tjenestemandit pillugit inatsisit, suliffeqarfimmiluunniit inatsisit allat tunngavigalugit pineqaatis­siisoqassanersoq, isummertussanut ingerlatinneqarumaarpoq.

 

Misissuinermi piffissami Greenland Tourismip 1992-imi januarip qaammataani pilersinneqarnerani 1999-imi martsip qulingiluaani Naalakkersuisunik nutaanik pilersitsinerup kingorna Naalakkersuisut suliassaqarfiisa allanngortinneqarnerisa tungaanut pisut ilanngullugit misissuiffigineqassapput.

 

Aammattaaq misissuisut periarfissinneqassapput, Namminersornerullutik Oqartussani sulisunik oqaloqateqartarnissaminnut, misissuisut tamanna pissusissumisoortutut isigippassuk, sulisorlu misissuinermut peqataarusussappat, tamatumunnga atatillugu oqaatigissavara Naalakkersuisut tunngavissaqanngimmata eqqartuussivittut misissuisussatut assingusunik pilersitsinissaminnut.

 

Alfred Jakobsen, Peqqinnissamut, Avatangiisinut Ilagiinnullu Naalakkersuisoq:

Aningaasanut ilassutissatut inatsisissatut siunnersuutip siullermeersup uuma maannakkut siullermeer­neqarnerani siullermeersumik Katttusseqatigiinniit una apeqquteqaatigineqartoq, aningaasat 150.000 koruunit pineqartut, taakkuussagunarput konto 60.01.10.-miittut. Saqqummiussinerminni apeqqu­tinngorlugu ilanngussimasaat.

 

Tassunga tunngatillugu erseqqissaatigiinnarusuppara taakku 150.000 koruunit maani Namminersor­nerullutik Oqartussat allattoqarfianinngaaniit peqqinnissaqarfiup ataanut konto-mut tassunga nuussaammata, taakkualu atorneqarnissaat siunertaqarput maani Namminersornerullutik Oqartussat allaffeqarfissuani atorfilinnut ataaasiakkaanut imigassamik ajornartorsiuteqartunut katsorsarneqarnis­saannullu aamma ikiorserneqartarialinnut immikkut atugassatut siunertaqartumik taakkua immikkoor­tinneqarsimammata.

 

Soorunalimi peqqinnissaqarfimmiit qujaruteqaarput taamatut aamma imigassamik ajornartorsiuteqar­nerup suliniuteqarfigineqarneranut taamatut aamma aningaasanik nuussisoqarnera.

 

Kiisalu Per Rosing Petersenip aamma apeqquteqaatinngorlugu saqqummiussaanut, Meeqqat pillugit Siunnersuisoqatigiinnut aningaasaliissutissat ujartormagit, kisianni aamma Perip manna tikillugu paasereerunarpaa, nutaat pilersinneqartussat, tassalu Meeqqat pillugit Siunnersuisoqatigiit nutaajum­mata aamma TBI-ikkoortumik inissinneqarnissaat aaqqissuunneqarsimanngimmat taamaalillugu, taamaalilluni tupinnartuunngilaq inissisimanera.

 


Siumuminngaaniit Naalakkersuisut sinnerlugit aamma qujassutigerusuppara saqqummiussinerminni ilaatigut oqaatigimmassuk peqqinnissaqarfiup iluani tutsuiginarluinnartumik pilersaarusiorsinnaanngin­neq pissutigalugu piviusorsiorpalaartumik nalilersuiffigiuartarnissaat eqqumaqataaffigerusummassuk, soorunami Naalakkersuisuniit taanna qujaruteqaara, aamma eqqaasitsissutigilaaginnassavara siorna Inatsisartut ukiakkut ataatsimiinnerminni, taamanikkut uanga siuliga, Naalakkersuisuninngaaniit Inatsisartunut qinnuteqarmat, aningaasanik 57 mio. kr.-it pallillugit amerlassusilinnik, tassalu 1999-ip ingerlanerani peqqinnissaqarfiup iluani siunertanut assigiinngitsunut pingasunut atorneqartussatut ilassutissanik qinnuteqartoqarmat, kisiannili taakkua ilai, 32 mio. kr.-iinnaat taamaallaat tunniunne­qarput, aningaasarpasssuugaluarput, qinnutigineqartunilli ikinnerupput.

 

Aningaasat taakku maannakkut TBI-ikkoorlugit Inatsisartunit naqissuserneqarlutik maannakkut saqqummiunneqarput, taakkua pillugit immikkut partiit Kattusseqatigiillu annertunerusumik oqaase­qarsimannginnerat ima paasivara, peqqinnissaqarfiup iluani aningaasaliissutaasut taakku allanngortin­niarneqanngitsut.

 

Steffen-Ulrich Lynge, Ineqarnermut, Attaveqarnermut, Pilersuinermut Atortulersuutinullu Naalakkersuisoq:

Toqqaannartumik uku akerusulaarpakka, Atassumminngaaniit apeqqut, konto 73.93.02, tassa mittarfeqarfiit, 600.000-inik immikkut qinnuteqarnerat, tassani peqqutaaqqissaarpoq massakkut Tunumi angallannerup allatut aaqqissuussivigineqarnera, tassa servicekontrakt aallartinnikuuvarput, qulimiguulimmik timmisartumik ingerlataqarluta taavani, tassunga atatillugu oqaaatigissavara itinerusumik Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaanut allakkatigut nassiussiniarama tassunga atatillugu.

 

Inatsisartuni ilaasortap Per Rosing-Petersenip taavaa 2,3 mio. kr.-it immikkut aamma qinnutigineqar­tut, aamma taakku tassunga tunngaqqissaartuupput aamma, Tunumi angallanneq immikkut aaqqis­suussuvigineqarnikuuvoq, taamaalillunilu aamma angallanneq annertoorujussuaq pilersimalluni, taamaalilluni angallannerup aammalu timmisartumik atorluni assartuinerup kingunerisimavaa immikkut aningaasanik aamma pisariaqartitsineq.

 

Lise Lennert, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu Naalakkersuisoq:

Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuata, Asii Narupip ujartugaanut tunngasumik massakkut oqaasissaqar­punga.

 


Ujartorneqarpoq konto pingaarneq 40.11.06-ip iluani, tassalu tapiissutit pikkorissartitsisarnermut tunngasut, sanaartornerni sulisussanik pikkorissartitsisarnermut atorneqartussani ujartorparsi maqaasillugu agggersaasimanermi isumasioqatigiinnermi Inuit Nunaanni Sulisitsisut Kattuffiat ilaasimanngimmat, kisianni nalunaarutigisinnaavara tassa qaaqquneqarsimapput, taavalu aamma siunissami taamatut ilanngullugu taasinnaavara sanaartornernik sulisussanik pikkorissartitsinissat ataatsimut isigalugit sapinngisamik soorunami sulisitsisut tamarmik peqataajuarnissaat pilersaarutigi­neqarmat, taavalu aamma tassa ukua allakkat 19. marts ullulerneqarsimallutik uppernarsaatissaqar­pugut qaaqquneqarsimanerat pisimammat.

 

Josef Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisoq:

Partiinuku oqaaseqartuisa oqaaserisaat annertuut tamaasa allattoraluarlugit oqaaseqarfigerusullugit oqaaseqarfigerusutakka minilaarsimasakka oqallinneq ingerlaqqitsinnagu naqqiissuteqarfigilaarniarik­ka.

 

Ilaatigut akitsuutinut akileraarutinullu tunngasuupput, Naalakkersuisut pisariaqartinnagu akitsuutinik akileraarutinillu allanngortitsinavianngillat, aamma taanna allanngortitsinissaq Inatsisartuniippoq. Naalakkersuisut soorunami pisariaqartitsinertik najoqqutaralugu aningaasaqarniarneq eqqarsaatigalu­gu tamakkuninnga siunnersuuteqarsinnaanerat pinngisaannartussatut neriorsuutigineqarsinnaanngikka­luarpoq.

 

Taavalu Atassutip oqaaseqartuanut oqaatiginngitsuukkakka marluk: Siullermik Namminersornerullu­tik Oqartussat ingerlatsiviutaannut selskabinut tunngatillugu ukiakkut qanoq ingerlasoqarneranik nassuiaasoqartarnissaannik siunnersuut, taanna isumassarsiatsialattut Naalakkersuisuniit piviusunn­gortinniarusupparput, tamannalu periarfissaqarutta ukiamut aallartereertussatut neriorsuutigisinnaa­vara.

 

Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaat Ainatsisartuaraanngitsutut@ Anders Nilsson-ip Atassut sinnerlugu oqarnera, ilaatigut imaappoq Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaat immikkut inatsimmi taaneqarsimavoq Inatsisartut ataatsimiinnerisa avataanni pisariaqartuni aningaasa­nut tunngasuni isummertartuunissaat, kisianni ullumikkut ingerlatsineq najoqqutaralugu qummut killilerneqarsimanngillat aningaasat qanoq amerlatigisut finansudvalgip isummerfigisassanerai, taamaattumik Naalakkersuisuniit pilersaarutitta ilagisaat una, aningaasaliisarnermut inatsiseqalernis­saq, ullumikkut Naalakkersuisut maleruagassaannarmik akunnerminni akuersissutaasunik peqarput.

 


Kisianni aningaasanik pilersaarusiornermi inatsimmik peqalernissami eqqarsaataasinnaalluartutut uanga Naalakkersuisut sinnerlugit oqaatigisinnaavara, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Inatsisartut ataatsimiinnerisa avataanni isummerfigisartagassaat aningaasat qanoq amerlatigisut qaangersimaleraangasigit naaggaarsinnaanerinik qularnanngilaq ilaqartinneqarsinnaanera eqqarsaatit­sinniitittariaqarparput. Assersuutigalugu ukiaq, 1998-imi ukiakkut NUKA A/S-imut tunngasunik aningaasarparujussuarnik nassataqartumik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq taamanikkut isummerumasimanngilaq, taama aningaasat amerlatigisut nammineerlutik isummersorfiginissaat nangiarineqarmat.

 

Kiisalu Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuannut, Inuussutissarsiornermut Naalakkersuisup oqarneratut arlaannaannulluunniit attuumassuteqanngitsumik, tassa Namminersornerullutik Oqartussat Greenland Tourismillu avataaneersuniit misissuinissamik isuma taanna ilumoorpoq, taavalu Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuata oqaatigisaa, sukumiivissumik tamanik qulaajaasumik misissuisitsinissamut tunngavis­sat Inatsisartut Siulittaasoqarfiannut eqqarsaaatigeqqullugu aqqutissiuuteqqullugillu oqaaserisai, sooruanmi uanga taanna nammineerlunga maangaaniit isummerfigissanngilara, tassa imaappoq Inatsisartut namminneq tigummiarpaat aalaja-ngersinnaaneq, misissuinerup taamaattup qanoq sukumiitigisumik ingerlanneqarsinnaanera. Inatsisartut Folketingimi pinerluttaalisitsinermut inatsimmut tunngatillugu tamakkununnga akisussaasuupput, kisiannili tamatuma akornusissanngilaatigut Inatsisar­tut Siulittaasoqarfiata pisariaqartikkuniuk danskit folketingiannut taamaattumik saaffiginninnissani.

 

Taavalu Per Rosing-Petersenip, Meeqqanik Siunnersuesoqatigiinnik, aatsaannguaq siuliani oqaluu­serisatsinnut tunngatillugu aningaasartaanik ujartuinera erseqqissaatigilaaginnassavara Per Rosing-Petersen immaqa takkuitsoorsimanerpaa, Naalakkersuisut siunnersuutaat taanna ukiortaamiit 2000-imiit atulersussaammat ukioq manna ilassutitut aningaasaliissutinut uani ilanngunneqanngimmat, tassa suli aningaasartaqanngimmat.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Siullermik Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup akissuteqaataanut qujariarlunga, taava oqaaseqarfi­gisassakka assigiinngitsualuit oqaaseqarfigissavakka.

 

Kattusseqatigiinniit pingaartilluinnakkatta ilagivaat piginneqatigiilluni, takkununnga tunngasut isummersorfigisarlugit aammalu soorunami isornartoqaraagat uparuartuiffigisarlutigit. Matumani nuannaarutigivara Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup ukiamut taakkua pillugit eqqarsaatersuutitik saqqummiunniarlugit nalunaarutigimmagit. Tassami inuutissarsiorneq nalunngilarput Kalaallit Nunatsinni aningaasaqarniarnitsinnut annertoorujussuarmik aalisarneq toqqammaviusoq, ullumikkullu pissutsit qiviarutsigit aalisarnermut tunngasut aktieselskabit ingerlatsinerat matumani Royal Greenland eqqarsaatigalugu ilaatigut aalisartunut qanoq annertutigisumik aningaasarsiornikkut aamma kipusoor­titsisinnaasarnera isumaqarpunga isiginngitsuusarsinnaanngikkipput.

 


Assersuutissaqqippoq piffissami qanittumi pisut, tassalu Nunatsinni nunaqarfiit ilaanni qaleraleqarfiul­luartumi, qalerallinik tunisineq marsip naalernerani unitsinneqarpoq aammalu naatsorsuutigineqartoq aatsaat juli immaqa aallartilernerani aallaartisimalerneraniluunniit aalisartut piffimmi tassani tuniseqqis­sinnaalersinnaasut. Soorlu pissutsit taamaattut isumaqarpunga aningaasanut inatsit eqqartortillugu tassungalu ilassutissaq eqqartortillugu pissutsit taamaattut eqqartunngitsoorsinaanngikkigut. Ilaqu­tariinni ataasiakkaanni, kommuninut aningaasarsiornikkut annertoorujussuarmik taamaattut sunniute­qartarneri soqutigalugit eqqartortariaqarpagut.

 

Matumani Naalakkersuisut aktieselskabit pillugit inatsisip ataani periarfissarisinnaasaat piginnittutut sunniuteqarsinnaaneri tamakku ilanngullugit isumaqarpunga Inatsisartut eqqartortariaqaraat. Taamaattumik nuannaarutigaara ukiamut tamakku uterfigineqarsinnaaneri Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup eqqaammagit.

 

Uani takornariaqarnermut tunngatillugu Disko soorunami tupinnanngitsumik annertuumik eqqartorne­qarpoq. Taanna suliassaq paasivara immikkut ingerlanneqartoq, kisiannili Qaanaami kuussuup supineratigut ajoqusersimasut, aammalu ikiortariaqartut aningaasaliiffigineqartariaqartut, taakkua naalakkersuisup eqqaavai siunnersuummi ersarissumik allattorneqarsimasut.

 

Uagut Kattusseqqatigiinniit arajutsisimanngikkutsigit 53 mio. kr.-it ataani ataatsimut naatsuarakasim­mik allassimapput, taamaattumik kissaatiginassagaluarpoq immaqa ersarinnerusumik Qaanaamut tunngasut nassuiarneqartuuppata.

 

Kiisalu Isumaginninnermut Naalakkersuisup akissuteqaarneranut tunngatillugu Danmarkimi innarluu­tillinnik isumaginninneq tupigitsiarparput Kattusseqatigiinniit ukiumut 1999-imi aningaasaliissutaareer­sut, tassalu 78 mio.-ioqqooqqaat, 78,9 mio.-it qaavisigut 9 mio.-inik ilaniarneqarnerat. Pissuteqarsi­manavianngilaq kalaallit Danmariminiittut 11.000-it missaaniinneranik, tassami naalakkersuinikkut anguniarneqartoq tassaavoq innaarlutilittatta Danmarkimiittut Kalaallit Nunatsinnut nussorneqarnis­saat aammalu tamanna nalunngilarput ingerlasoq. Taamaattumik  9 mio.-inik taamatut qaffaariasaar­neq isumaqarpunga ersarinnerusumik itinerusumillu nassuiaasersorneqartariaqartoq.

 


Aammalu pingaartumik uanga nuannarilluakkama ilagivaat naalakkersuisuusimasut inissinneqartar­nerat, naalakkersuisuujunnaaraanngamik, suliffinnut kusanartunut, direktĝrinngortinneqartarput ilai, ilai allanut atorfigissaartinneqartarput, isumaqarpunga tamakku isertuinnaratigit ammasumik eqqartor­tariaqarigut. Uani ilassutitut aningaasaliissutissani aningaasat pineqarput taakkununnga tunniunneqar­tussat ukiup affaanut 1,5 mio. sinnilaarlugit. Nalunngilagullu ullumikkut kikkut tamarmik ilisimavaat naalakkersuisuusimasut sumut inissitsiterneqareersut, aningaasatigut ajornartorsiuteqanngillat, ilimaginngilluinnarpara uanga. Aningaasatigut ajornartorsiornerpaat tassaapput aalisarnermik piniarnermillu inuutissarsiuteqartut Nunatsinni.

 

Taamaattumik Naalakkersuisut pillugit inatsit aammalu naalaakersuisooreersimanermi aningaasarsia­qartitsisarnermut tunngasut, taakkua isumaqarpunga massakkut aalajangiiffigisinnaanngikkaluarutsigil­luunniit ilisimatitsissutigereertariaqaripput qinnuteqaat taama annertutigitillugu aammalu aningaasat Nunatta karsiata pisariaqartitai taama annertutigeerlugit inatsisip taassuma allanngortinneqarnissaa eqqartortariaqarparput maannangaaq.

 

Peqqinnissamut Naalakkersuisup akissutaanut qujavunga, aamma tamanna ajunngitsumik nassuiar­magu, tassa apeqquteqaatigisarput.

 

Taamatut naakkaluamik aammalu Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup akissuteqarnermini oqaatigisaa assut nuannaarutigaara, tassa aappaagu Tysklandimi saqqummersitsinissarsuarmi takornariatitsinermi suliaqartut kalaallit peqataatinneqarsinnaanissaannut neriorsuivissusun-ngikkalu­arluni taanna suliniutiginiarlugu eqqartormagu. Qujanaq.

 

Anders Nilsson, Atassutip oqaaseqartua:

Aningaasaqanermut Naalakkersuisumut qujavunga siunnersuuterput pitsaasumik tigummagu, kisianni Atassumminngaanniit suli attatiinnarniarparput oqaaseqaatit piginneqatigiiffinnin-ngaannit Namminer­sornerullutik Oqartussat piginneqatigiiffianinngaanniit pisut, tassa 50 mio. kr.-it sinnerlugit isertitat naaggaarsinnaanngilagut.

 

Taava Isumaginninnermut Naalakkersuisumut oqaasissaqarpunga, taakkua eqqaasagut isumaginnin­nermut tunngassuteqanngillat, kisiannili atorfiup aalajangersimasup siunnersortiminngaanniit fuldmĉg­tigimut imaluunniit allaffimmut pisortamut allanngortinnissaannut tunngasut ilassutaasumik akuersissuti­nut atanngillat. Kisiannili Aningaasanut Inatsimmut atallutik, kisiannili aamma Kangerlussuarmut ajunaarnersuarmut atatillugu 350.000-ininngaanniit 500.000-inut allineqarnerat, taanna qaammatit arlalissuit matuma siornatigut pereersuummat, tassunga attuummassuteqanngilaq, aningaasanik pisariaqartitsineq erniinaartumik ingerlateqqitassaavoq, Aningaasanut Ataatsimiititaliamut akunnermik ataasiinnarmik periarfissaqarluni ataatsimiisinnaasarpugut. Aamma Danmarkimi innarluutillit amerliar­tupiluunngillat aamma taamatorsuaq aningaasat  imaluunniit akiliutaasartut amerleriataarujussuanngil­lat, pitsaasumik aningaasanik nalilersuinissamut tassani peqarpoq.

 


Taava aallamik aamma Atassut paatsuungasaqarpoq, tassalu suliffeqarfiit Namminersornerullutik Oqartussat pigisaat, tassa Greenland Tourism aamma Greenland Cruise Namminersornerullutik Oqartussat pigisaat, taava 33 mio. kr.-inik akiligassinneqarpoq. Inatsisilerituunik saaffigisaqarsimap­put, pisortaasunut siulersuisunullu immaqa akisussaaffilernissaat eqqarsaatigalugit. Aamma Greenland Tourismimi pisortaasimasoq Greenland Cruisemi siulersuisuni siulittaasuuvoq, taavalu taama kingusitsigisukkut aningaasanik taama amerlatigisunik amigartooruteqarnera paasisimassappagu, tassa akisussaaffimminnik isumaginninnerunngilaq, imaassinnaavoq taakkua sillimmasiinikkut aamma aningaasanik aallertoqarsinnaassasoq, tassani akisussaaffik inissinneqarsinnaasappat,  aqqutissaq taanna atortariaqarparput. Siulersuisut pisortallu taakku unnerluunneqarsinnaapput tassuunakkullu aningaasanik aallerfigalugit.

 

Taanna aqqutissaq orninniagarput, tassa KNI-mi aporfigisimasagut aporfigeqqiinnassagatsigit, kisiannili aatsaat taarsiiffigeqqulluta unnerluussaqarutta aningaasanik aallersinaavugut. Nalunngilagut inatsisileritooqqartoq tamakkuninnga ilisimasaqartunik, aammalu taakkua ajornartorsiutinik qulaajaa­sinnaapput aningaasanik aallerfigisinnaasatsinnik innersuussillutik.

 

Maliinannguaq Markusssen Mĝlgaard, Inuit Ataqatigiit:

Qujanaq, siullermik Naalakkersuisut nikinnerini suliat aammalu sanaartugassat ilaatigut kommunini assigiinngitsuni aningaasartuutinut immaqa ukioq manna isertussatut missingersuinermi naatsorsuutigi­neqareersimasut ilaatigut Naalakkersuisut nikinneranni uninngatinneqartut ingerlatseqqinneqarnissaat aammalu maani ataatsimiinermi ingammik qulakkeerneqariarpata piaartumik  aallartissarneqarnissaat Inuit Ataqatigiinninngaanniit kaammattuutigerusupparput.

 

Taassuma saniatigut una Greenland Tourismimut atatillugu isumaqarpunga imaannaanngitsumik suliamik maanna oqalliseqartugut, aammalu misilittakkagut toqqammavigalugit soorlu maani oqaluttut ilaasa oqaatigereeraat KNI eqqaaginnarsinnaavarput, misissuinissaq taamanikkut aalajangerneqar­poq, 2 mio.-it atoneqarput, kisiannili annertunerusumik kinguneqan-ngitsumik.

 

Taamaattumik taanna ilinniarfigalugu aamma Inuit Ataqatigiinninngaanniit una apeqqut ilaatigut Naalakkersuisut aammalu taamanikkut naalakkersuisooqataasimasut sulianik ingerlatseqqinnissaan­nik pasillerneqartut pinnginneqannginnissaat siunertaralugu pissusissamisoorttutut isigivarput, Inatsisartut Allattoqarfianut taanna suliaq ingerlatseqqissagipput, taavalu taakkua taamaalillutik misissussagaat qanoq ililluni Inatsisartut sinnerlugit suleriaasissaq qanoq ittoq pitsaanerusoq nassaarineqarsinaanersoq, tassami ilaatigut matumani soorlu KNI-mut tunngatillugu aporfiusimavoq pinngitsoorani akisariaqartarnernik piumaffiginnittoqarsinnaannera, taanna pisinnaasimanngimmat, sulinermut atatillugu aamma suliaqarsimanermut atatillugu, taamaattumik inatsisigut taassuma tungaatigut amigaateqarsorinarmata Inuit Ataqatigiininngaanniit kaammattuutigeriikkatsitut oqaatigis­savarput pissusissamisoornerussasoq Inatsisartut sulisitarimmatigit, Siulittaasoqarfik, tassa taakku­nunnga ingerlatseqqikkutsigu.


Naggasiullugu una oqaatigissavara maani malunnarmat ilaatigut uani aningaasatigut ilassutissat siullermeerlugit eqqartornerani aamma Inatsisartut nutaat malunnarmat akisussaassuseqarluartumik aammalu Naalakkersuisut nutaat akisussaassuseqarluartumik sulinissaminnut piumassuseqarluartut, isumaqarpunga tamanna inuiaqatigiinnut tamanut nuannersoq, aammalu isumalluarnartoq, qujanaq.

 

Per Berthelsen, Siumup oqaaseqartua:

Siumup tungaanniit tunngavissaqarunanngilaq annertoorujussuarmik maanngaanniit oqaaseqaqqinnis­saq, kisianni pinngitsoorumanngilanga qisuariaataasunut aamma taasaqalaarnissamut.

 

Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup qungujullattaarluni oqaaseqarnera arlaatigut imaluunnit oqarnera ilimasoreerneq naapertorlugu saqqummiussaqartoq sumik patsiseqarnersoq nalugaluarlugu tassa imaassinnaammat eqqissiallannermik tunngaveqarsinnaasoq, kisiannili imaassinnaammat arlaanik uagut takkuitsoorsimanitsinnik tunngaveqarsinnaasoq, nalugaluarlugu qujajumavunga qisuariaatinut, tassanilu assut Siumut sinnerlugu pingaartillugit saqqummiunneqartut marluusut, tassa pissutsit siornatigut pisarsimasut aallaavigalugit aammalu suut ingerlalluartut sinnassaataannginnissaan­nik neriorsuineq. Minnerunngitsumillu aamma nuannaarutigaarput Siumumi annertuumik pingaartitar­put, tassalu aningaasat inatsisaanut atatillugu atuisinnaannerup atoruminarnerusumik ilusilerneqarnis­saannik suleqataarusussutsimik tutsiussinera nuannaarutigeqaarput. Qimarratigisinnaangilarpummi maanna qarasaasiat atorlugit periarfissat imaannaanngilluinnalersimasut, pingaartillugulu aamma tassani Nunatta uagut malinnaalluarnissaa.

 

Isumaginninnermut Naalakkersuisup aamma eqqissiallatsippaatigut erseqqissumik taallugu innarlut­tuutitta Qallunaat Nunaanniittut pillugit maanna aaqqiinniarluni suliniarnerup ingerlaqqinneqarnissaa qularutigineqassanngitsoq.

 

Diskomut ajuusaarutigisatsinnut atatillugu Naalakkersuisut Siulittaasuat aammalu Aalisarnermut, Takornariaqarnermut il.il. Naalakkersuisup oqaatigisaat aamma nuannaarutigaagut, tassani erseqqis­sumik oqaatigineqarmat sukumiilluinnartumik tutsuiginartumik iternga tikillugu misissuinissaq ingerlanneqassasoq, pisumut attuummassuteqanngilluinnartunik ingerlanneqartumik. Isumaqarpugum­mi una pisoq annertuumik iterngalu tikillugu misissuiffigisariaqartoq, avataaninngaanniit Nunatta isiginiarneqarnera kusanartumik tigummiinarsinnaassagutsigu aammalu pisoq taamaattoq siunissami pinaveersaartissagutsigu qisuariarneq annertooq uani pisariaqartutut Siumup gruppiata tungaanninn­gaanniit isumaqarfigigatsigu.

 


Peqqinnissamut naalakkersuisumut atatillugu nuannaarutigaara aamma tuppalliutigalugu oqaatigimma­gu Siumup peqqinnissamut atatillugu aningaasartuutinut atatillugu aamma eqaatsumik malittarinninni­arnera, kisiannili tassa nutaraanNarsuugatta uani ersarissumik taassavara, taamaakkaluartoq imaanngimmat suut tamaasa akuersaartassagigut.

 

Kiisalu naggasiullugu saqqummiunneqartuni IA-minngaanniit oqaaseqartuusup Asii Narup-ip taasaa, tassalu aappassaarinninnerit pingajussaarinninnerillu pitinnagit imaluunniit akornanni allannguutissanik siunnersuuteqartarnissamik pinaveersartitsinissamut tunngasoq, assorsuaq Siumup tungaanninngaan­niit tikilluaqqujumavarput, isumaqarattami tamanna aqutsiniarnermut atatillugu aammalu nukissat iluamik atornissaanut atatillugu periarfissaq pitsaalluinnartuusoq, aammalu taama ililluni aningaasaqar­niarnermut atatillugu pisartunik malinnaasSuseqarsinnaanerup ersarinnerusup pinngortinneqarnissaa pisinnaassasasoq qularinnginnatsigu.

 

Mikael Petersen, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq:

Tassa akinngitsoorusunngilaa Atassutip oqaaseqartua kingullermik oqaaseqarnermini, oqaatigilara taama isumaginningipalaartigisumik nipeqarluni oqaaseqarmat.

 

Aningaasaq aningaasaavoq, aap, aamma ataqqivarput killissaa tikikkaangat ataqqiunnaarsinnaasar­parput, tassalu inunnik isumaginninnikkut, peqqinnissakkut naalakkersuinikkut pisussaaffitsigut pisussaaffeqaleraangatta allatut ajornaqaaq qaangiisariaqartarpugut, tamanna Inatsisartut nalunngi­laat. Pisussaaffiuvoq tamanna, taanna oqaatigalugu oqaaseq, pisussaaffiuvoq ikiuutissalluni ikiortaria­qartunut, soorunami sissuerpugut aningaasatigut ingerlatsinitsigut, aamma tamanna ataqqissarvarput. Uanga nammineerlunga Aningaasaqarnermi Ataatsimiititaliami siulittaasuunikuuvunga aamma Anders Nilsson suleqatigaara tassani siulittaasuuninni, aamma nalunngilara Aningaasanut Inatsisissap suliarineqarnerani Inatsisartut siumoortumik takusinnaanngisaannik pisariaqartitsisoqalersillugu aningaasanik ilassutitut inatsisissamik qinnuteqartoqarsinnaasoq.

 

Taamaaliorpugut uani. Massakkut taamaaliorpugut. Ukioq 1999-imut Aningaasanut Inatsississap suliarineqarnerani siumoortumik naatsorsuutigisinnaanngisatsinnik pisoqarmat ukiup 1999-ip naanginnerani massakkut qinuvugut, periarfissaq siulleq atorlugu, tassalu aningaasanik ilassutitut inatsisissaq siulleq, kingullermulluunniit utaqqinngilagut. Taamaattumik periarfissagut atorpagut.

 

Josef Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisoq:


Tassa naatsunnguamik oqallinneq manna ajunngitsumik siunnerfeqarluni ingerlasoq naggaserlugu Atassutip oqaaseqartuata ilassutitut aningasaliissummi oqaasertaliussisoqarnissaannik malartaaser­nera, tassa selskabit Namminersornerullutik Oqartussat pigisaat 6 procentiat aalajangereerlugu  sinneqartoorumminnik piginnittunut aningaasartuuteqartassasut. Naalakkersuisuni massakkut ukiut tullianut Aningaasanut Inatsisissap suliarinerani selskabit Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartut qanoq aningaasanik aallerfigisinnaanerlugit nalilersorlugit ingerlateruttorpagut.

 

Aamma assigiinngisitaartorujussuarnik tunngaveqarluni taakkua nalilersugassaasut Anders Nilssonip Aningaasaqarnermi Ataatsimiititami ilaasortatut minnerunngitsumik ilisimavaa, taamammat uani ilassutitut aningaasaliissutissanut inatsimmi ilanngunneqarnissaat taamaattut tassunga taarsiullugu Naalakkersuisut piuminarnerutippaat ukiaru aningaasanut inatsisissamut aappaagumut tunngasumut taassuma eqqunniarsarineqarnissaa, kisianni soorunami Anders Nilssoni Aningaasaqarnermut Ataatsimiititami ilaasortaagami uani oqallinneq najoqqutaralugu Aningaasaqarnermi Ataatsimiititap suliassat taakkua namminneq nalilersortussaavai inimi oqaatigineqartut, sorliit qanoq isummerfigissa­nerlugit, taannalu uanga siorngereerlugu soorunami oqaatigisinnaangilara.

 

Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat:

Qujanaq, tassa taamaalillutalu ullumikkut immikkoortoq 12, tassa 1999-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaanut siunnersuut siullermeerneqarnera naammassilerparput, kisianni maannakkut naammassillugu oqallisigineqarneranni ataatsimiinermi matumani aqutsisutut ukua maluginiakkakka isumaqarpunga aamma uani eqikkaaniutitut oqaatigisariaqarlugit.

 

Tassa oqallinnerup ingerlanerani pingaartumik apeqqut ataaseq, tassa misissuititsinissamik aaqqis­suussinissaq annertuumik partiinit arlalinnit tikinneqartarpoq, Inuit Ataqatigiit erseqqarinnerpaamik qanorpiaq taanna ilusilerlugu aaqqissuuneqassanersoq ujartuiffigivaat, aammalu paasivara taamanna taamatut nipeqakannersumik Atassutip aningaasaqarnermi oqaaseqartartuat Anders Nilsson aamma taamatukanneq ujartuisoq, taavalu aamma una innersuussutigerusuppara tassa Siumup oqaaseqartua siullermik oqaaseqaqqaarnermini ilaatigut una oqaatigimmagu, issuassavaralu, tassa Diskomut pisimasumut tunngatillugu: APisoq ajuusaarnarluinnarpoq, taamatullu pisoqaqqinnginnissaa tamatta Inatsisartut Naalakkersuisullu suleqatigiilluta isumaqatigiillutalu anguniagariinnarnagu angusariaqarpar­put@.


Isumaqarpunga tassa tassaniittoq aamma qitiulluinnartoq, siunissami qanoq tamakkua pisartut pinaveersimatinniarsinnaavagagut. Taamaattumik oqallinnerup naggataatungaani Inuit Ataqatigiit naalakkersuinikkut pissutsinut oqaaseqartartuata oqaaserisai aamma innersuussutigalugit aammalu Naalakkersuisut siulittaasuata oqaasereriigai aamma innersuussutigalugit, tassa Inatsisartut maani misilittagaqalereersimavugut misissuisitsisarnernut tamakkununnga, ilaatigut KNI-mi pisimasut siornaakkunni, tassa Inatsisartut siulii misissugarinikuusimavaat, taakkualu misilittakkat aallaavigalugit erseqqissumik noqqaassutigineqartoq Inatsisartut Siulittaasoqarfiata qanoq alloriaqqittoqarsinnaa­nera aamma misissussagaat, oqaatigerusupparalu tamaanna isumaqarpunga uani oqaaserineqartut aamma pingaartumik Siumuminngaannit oqaaserineqartut taakkua innersuussutigalugit taamatut pisussaaffeqartugut Inatsisartut Siulittaasoqarfianinngaanniit.

 

Taamaattumik oqallinneq manna naggaserlugu aamma kissaatigissavara Inatsisartut Siulittaasoqarfiat aammalu naalakkersuisut taanna misissuisitsinissaq pillugu isumasioqatigiilaartariaqassasut ulluni qaninnerpaani. Qanorpiaruna ilusilerlugu aaqqissuutariaqaripput, aamma suut aporfissaappat, aporfissaqaruttalu taakkua qanoq ilullugit qaangerniassavagut.

 

Taamaalillutalu ullumikkut sammisarput taamaalillugu tassa aamma naammassisinnaanngorparput, ataatsimiinneq tamaannga naavoq.