Pingasunngorneq 2. maj 2001, nal. 18:58.

Oqaluuserisassani immikkoortoq 41.

Nunatsinni ilinniarfiit inissisimanerat pillugu apeqquteqaat aallaavigalugu oqallinnissamik siunnersuut, tassunga ilanngullugu ilinniarfiit siammarterneqarnissaat pillugu oqallinneq.

(Inatsisartunut ilaasortaq Mads Peter Grønvold)

Ataatsimiinnermi aqutsisut: Inatsisartut Siulittaasuat Ole Lynge aamma Augusta Salling, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq.

Mads Peter Grønvold, Kattusseqatigiit:

Siullermik isumaqarpunga natsinni ilinniartoqarfiit Nunarput tamakkerlugu isigalugu immikko­ortiterneqarneri nalilersorneqartariaqartoq, soorlu ilinniartoqarfiit ilaatigut Nuummut, Aasiannut, Sisimiunut, Ilulissanut, Narsamuta aammalu Qaqortumut inissinneqartarput.

 

Assersuutigalugu Niuernermut Ilinniarfik eqqarsaatigalugu Nuummut Qaqortumullu inissinne­qarput, isumaqarpunga Nunatsinni ilinniartitaaneq eqqarsaatigalugu ininniarfiit siammarnerullu­git inissinneqartariaqarluartut.

 

Isumaqarpunga ilinniartoqarfiit ilaat avannaanut nuunneqartariaqartut, tulluarnerpaatut Niuerner­mik Ilinniarfik nuunneqarpat ilinniartut avannaani najugaqartut atuarnerup nalaani ilaatigut illoqarfigisamut juullisioriartorsinnaanertik kissaatigisarmassuk aammalu avannaani niuernermut ilinniarfimmik immikkoortortaqalersinnaappat angalanermut aningaasartuutit annikinnerit atorneqarsinnaammata.

 

Isumaqarpunga ilinniartut avannaani najugaqartut aamma periarfissinneqartariaqartut sumiiffik qimappallaarnagu ilinniarnermik ingerlatsisinnaagunik isumaqarama pitsaasumik kinguneqassa­galuartoq.

 

Taavalu aamma kaammattuutigaara avannaani Inuilip immikkoortortaqalernissaa isumaqarama pisariaqarluinnartoq Qeqertarsuup Tunuani Inuilip immikkoortortaqalernissaa ukiuni kingullerni ilinniartitaaneq eqqarsaatigalugu ilinniarniarlutik qinnuteqartut amerlasuut avannaaniik aallartin­neqartarput, aammalu aningaasat angerlamut annertuut atorneqartarlutik. Taamaattumik isuma­qarpunga tulluartuussagaluartoq aamma avannaani inuili immikkoortortaqalersinnaappat.

 

Inuili avannaani immikkoortortalerneqarsinnaappat isumaqarpunga ilinniarniarlutik qinnuteqar­tunut iluaqutaassagaluartoq, soorlu angalanermut aningaasartuutit annikillisinneqassapput, aammalu ilaquttat ajornannginnerusumik tikinneqarsinnaanerat aqqutissiuunneqassaaq.

 

Ilaatigut qinnuteqartut imaluunniit ilinniagaqartut meeraqarunik qaammatit arfinilinnik utoqqaas­susilimmik, taava meeraq ilinniarfissamut ilagineqarsinnaanngilaq, isumaqarpungalu ilinniaga­qarniartunut tamanna aamma ajornartorsiutaasoq.

 

Qulaani pineqartut tunngavigalugit isumaqarpunga eqqarsarluarnerussasoq pineqartut ilaata Qasigiannguanut inissinneqarsinnaappat, assersuutigalugu Qasigiannguani Royal Greenlandip suliffissuakua ilinniartitaanermut atorneqarsinnaavoq.

 

Aammalu sunngiffimmi asimilu sammineqarsinnaasut periarfissarpassuullutik illoqarfimmi pineqartumi, siunissami Nunatsinni ilinniagaqarlutik naammassisartut amerlanerusut pisariaqar­tinneqarput, tamanna tunngavigalugu isumaqarpunga tulluartuusoq pineqartut avannaani immik­koortortaqalernissaat.

 

Assersuutigalugu ukiuni kingullerni Nunatsinni ilinniarfiit STI-t illoqarfikkaartumik ingerlanne­qarput aammalu ilaatigut illoqarfiit ilaanni ilinniartitsisut amigaatigineqartarlutik, taavalu ilinniaartut ilinniarnerminni ilaatigut ilinniaqqinniarnerminni ajornartorsiuteqartarlutik ilinniarti­taanerminni ilinniartitsisut ilaatigut ilinniakkanut naleqqutinngitsunut, ajoraluartumik atorneqar­tarlutik allanik ilinniartitsisussaqannginneq tunngavigalugu.

 

Ilaatigut STI-ni ilinniartitaaneq qiviaraanni niuernermut, sanaartornermut, saffiuumut, amiisu­mut, igasumut meeqqerisumut tunngasut ilinniarneqartarput, immaqa aamma amerlanerusinnaap­put piffiit ilaanni, inioqqatitigut tusarpara illoqarfiit ilaat STI-imut ilinniarfittut atorunnaartinni­arneqartut, tamanna ilumoorpat isumaqarpunga peqqissaartumik ilinniartitaaneq pillugu Inatsi­sartuni eqqartorneqartariaqartoq siunissami ilinniartitaaneq qanoq ittoq atorneqarniarpa?

 

Isumaqarpunga siunissami Nuuk kisiat pinnagu aamma avannaani ilinniartitaaneq piorsarneqar­tariaqartoq. Nuummi ajornartorsiutit assigiinngitsut naammareerput, isumaqarpunga suli ajornar­torsiutaasinnaasut annertuninngorniarlugit kinguneqartitsisinnaasut Nuummi pinngitsoortinne­qartariaqartut. Nalunngilarpummi Nuummi qanoq annertutigisumik ilinniartut aamma Nuummi najugaqartu inissaaleqisut.

 

Lise Skifte Lennert, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermul­lu Naalakkersuisoq:

Inatsisartut 1999-imi upernaakkut ataatsimiikkamik inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerit, inuussutissarsiutinullu pikkorissartitsisarnerit pillugit Inatsisartut peqqussutaat, aamma STI-mi ilinniartitaanerit pillugit nassuiaat akuersissutigaat.

 

1998-imi ukiakkut ataatsimiinnermi ilinniartitaanernik inuussutissarsiuutinillu paasissutissiisar­neq ilitsersuisarnerlu pillugit nassuiaat akuersissutigineqartoq peqatigalugu akuersissutigineqar­tut tamakku inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerit iluarsartuussivigineqaqqinnerannut tunngavi­liisuupput.

 

Soorlu siunnersuuteqartup ilisimagaa STI-mi aturfinnut arlalinnut ilinniartitsisut piginnaaneqar­tut pissarsiariniarneqartarnerat ajornartorsiutaasarpoq, pissutsit taamaannerat ilanngullugit ilinniartorineqartartut ikittuinnaasarnerat, atuaqatigiillu ikittuinnaasarnerat, atuartitsinerup pitsaasumik ingerlanneqarnissaa attakkuminaattartoq, ineriartortikkuminaattarlunilu.

 

Taamaammallu ilinniartitaanerni pitsaassuseq, ilinniakkallu imaqarluarnissaat angujuminaattar­luni. Pissutsit taamaannerisa aammattaaq nassataraat ilinniarfiit ingerlanneqarnerat pisariusarmat akisusarlunilu.

 

Taamaammat iluarsartuusseqqinnermut suleqataasut, tassa atuarfiit, ilinniartitaanermut ataatsi­miititaliat aammalu kaatuffiit inuussutissarsiutinut tunngaviusunik ilinniartitaanerit allanngorti­tertariaqarnerat tikkuarpaat.

 

Allanngortitsinerup kingunerisaanik STI-mi atuarfinni sulianut aalajangersimasunut ilinniartitsi­sarnerit atorunnaarsinneqassapput. Sulianut aalajangersimasunut ilinniartitsinerit siunissami qitiusumik ilinniarfinni ingerlanneqartalissapput.

 

Niuernermik ilinniarfinni aammalu sanaartornermi ilinniarfimmi nukiit killeqarmata taakkunani ilinniartitsinerit ilaat nunat immikkoortuini ilinniarfinnut siammarneqassapput.

 

Tassa niuernermit allaffissornermillu ilinniartitaanerni ukiut siulliit marluk, kiisalu sanaartorner­mi ilinniartitaanerit ukiuat siulleq nunap immikkoortuini ilinniarfinni ingerlanneqartassapput.

 

Aammattaaq isumaginninnermi ikiortinngorniatut ilinniartitaanerit nunap immikkoortuini ilinniarfinni ingerlanneqartarnissaat naatsorsuutigineqarpoq.

 

Niuernermik allaffissornermillu ilinniartitaanerit, kiisalu sanaartornermik ilinniartitaanerit eqqarsaatigalugit kommunit ilinniarfeqarfiusussat isumaqatigiissuteqarfigineqarsimapput. Illoqarfinnik toqqaasoqarmat makku isiginiarneqarput.

 

Siullermik inuttaasut amerlassusiat, tassa ilinniartorineqartussat amerlassusaat eqqarsaatigalugu, suliamik sungiusarfigineqarsinnaasut amerlassusiat, ilinniartitsisussanik pissarsinissamik periarfissat, kiisalu aappassaanik kommunit ilinniarfinnik ilinniartullu inaannik pissarsiniaqataa­sinnaassusiat.

 

Niuernermik allaffissornermillu ilinniartitaanerit Ilulissani, Sisimiuni, Nuummi Qaqortumilu immikkoortortaqarfeqassapput. Sanaartornermik ilinniartitaanerit, Aasianni, Sisimiuni Nuummi­lu immikkoortortaqarfeqassapput.

 

Ilinniartut amerlassusiat kujataani ilinniarfiup immikkoortartaanik pilersitsinissamut aalajangii­suussaaq. Ilinniakkat taakku marluusut Tasiilami immikkoortortaqarfeqarsinnaanersut misissor­neqassaaq.

Immikkoortortat qitiusumik ilinniarfiit immikkoortortaasut isigineqassapput, qitiusumimmi ilinniarfiit ilinniartitaanerup pitsaassusianut ingerlaneranullu akisussaammata.

 

Inuussutissarsiutinut tunngaviusumik ilinniartitsinerup saniatigut naatsorsuutigineqarpoq immikkoortortat ilinniartitseqqittarnermik pikkorissartitsisarnernillu ingerlatsisassasut.

 

Ilulissani immikkoortortaq takornariartitsinermut tunngasunik ineriartortitsivigineqassaaq. Immikkoortortarlu Aasianniittoq inersimasumik ilinniartitsinermik ingerlatsisussatut isumaliuti­gineqarpoq.

 

Tassalu Mads Peter Grønvoldip Avannaani qitiusumik ilinniarfiliortoqarnissaanik kissaataa tamakkiisuunngikkaluamik naammassineqassaaq. Ilinniakkat pineqartut Avannaani amerlasuunik ilinniartussaqarput.

 

Allaffimmiutut niuertarfimmiutullu ilinniartut, ilinniarnerisa ukiuisa pingajuat sisamaallu aammalu sanaartornermik ilinniartut ilinniarnerisa ukiuisa aappaat pingajuallu qitiusumik ilinniarfimmi ingerlanneqartussaanerat ilumoorpoq.

 

Taamaattorli qitiusumik ilinniarfimmiittarnerat piffissami killilimmi pisartussaavoq, tassa sapaatip akunneri qulit tikillugit.

 

Inuilip ilinniartut tamaasa tigusinnaavai, taamaammallu sumiiffinni allani immikkoortortaqaler­nissaanik pilersaaruteqartoqanngilaq.

 

STI-mi atuarfiit maani atuuttut eqqarsaatigalugit erseqqissarneqassaaq, taakku arlaannaalluunniit atorunnaarsinneqarnissaat Namminersornerullutik Oqartussat pilersaarutiginngimmassuk.

 

Akerlianilli inuussutissarsiutinut ilinniartitaanernik iluarsartuusseqqinnikkut inuussutissarsiutiti­gut ilinniartitaanerni suliat allat pilersinneqartariaqalissapput.

 

Tamatumali saniatigut suliffeqarneq eqqarsaatigalugu suliffissaqartitsiniutinik aallarnisaasoqar­nissaa pisariaqarluinnalersimavoq.

Ilinniartitaanernut inuussutissarsiutinullu piareersarnerit siunnersuisarnerillu pillugit nassuiaat taaneqareersoq, piareersarfiit ukiumik ataatsimik sivisussusillit pilersinneqarnissaat pillugu pilersaarutinik imaqarput.

 

Piareersarfiit taakku atuartut meeqqat atuarfiannik naammassinnereerlutik ilinniarfinnut imaalial­laannarlutik isersinnaanngitsut piginnaasaannik piareersimassusiannillu pitsanngorsaaviussapput, imaluunniit ilinniartut ilinniakkaminnik naammassinninnatik unitsitsisimasut piginnaasaminnik piareersimassusiannillu pitsanngorsaaviussallutik.

 

Misileraanerit maannamut ingerlanneqarsimasut takutippaat, ingerlatat taamaattut illoqarfinni allani aallartissallugit ilumut atorsinnaalluartuusut.

 

STI-mi atuarfiit iliuutsinut taama ittunut aallaavissaqqilluinnarput, ilinnianerup suliamillu misiliinerup ingerlanerani atugarisat pitsanngorsarneqarsinnaanerat pillugu Inatsisartuni ilaasor­tap Olga Poulsenip apeqquteqaataanut Naalakkersuisut akissuteqaamminni tamakku itinerusumik nassuiareerpaat, imaluunniit nassuiassavaat kingusinnerusukkut.

 

Taannalu paasisaqarluarumasunut innersuussutigineqassaaq.

 

Qitiusumik ilinniarfiit illoqarfinni assigiinngitsunik suliassaqartassapput, tassaassapput ilinniar­tunngortussanik siunnersuinerit, ilinniartussanik tigooraanerit, sapaatip akunnerinik marlunniit sisamanut ilinniartitaanernik ilisarititsinerit, suliamik misiliiffissanik akuersisarnerit, suliamik misiliiffissamik ujaasinerit, suliamik misiliisunik ataatsimeeqateqartarnerit kiisalu nalunaarsui­nerit.

Suliassat tamakkua STI-mi atuarfinni ingerlateqqinneqarnissaat pissusissamisoorpoq.

 

Qitiusumik ilinniarfiit piumaffigineqarsimapput pikkorissartitsisarnitik ilinniartitteqqittarnitillu ajornangippat illoqarfinni pisariaqartitsiffiusuni ingerlattaqqullugit.STI-mi atuarfiit tamatumani periarfissaalluarput.

 

Aammattaaq Isumaginninnermut Pisortaqarnermullu suliffeqarfik suliffissaaleqinermik akiuiniu­tinik aallarnisaanissaminik pisariaqartitsivoq. Tamatumanissaaq STI-mi atuarfiit periarfissaqqi­vipput.

 

Kommunalbestyrelsit nutaat inissitsitereeriarpata Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilisima­tusarnermullu Ilageeqarnermullu Pisortaqarfik aamma Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Pisortaqarfik kommuninut tamanut angalaartitsissapput pilersaarutit taaneqareersut pillugit, erseqqinnerusumik ilisimatitsiniarlutik.

 

STI-mi atuarfiit ataasiakkaat siunissami suliarisartagassaat kommunit peqatigalugit pilersaaru­siorneqassapput.

 

Kommunit ilaanni isumaqartoqarpoq ilinniartitaanerit sulianut aalajangersimasunut sammisut atorunnaarsinneqarnerat kinguariarnerusoq, kommuninilu sulianik taamaatitsinermik kinguneqar­tussaasoq.

 

Naalakkersuisut neriuutigaat akissuteqaatikkut matumuunakkut tamatuma ilumuunnginnera ersersinneqarsimasoq, tamatumani pineqartut tassaapput, allanngortiterinerit pisariaqartut, ilinniartitaaneq qitiutillugu kisiat pillugu ingerlanniarneqartut.

 

Ruth Heilmann, Siumup oqaaseqartua:

Oqaatigilaassavara oqaaserisassakka annikitsunnguamik ilassuteqartinnikuugakkit, taanna agguaatamiinnginnami maluginialaassavarsi.

 

Taamatut Inatsisartunut ilaasortaq Mads Peter Grønvold, Kattusseqatigiit oqallisissamik Inatsi­sartunut saqqummiutaqarnera Siumumiit paasilluarparput. Nalunngilarput illoqarfimmi ilinniar­fimmik pilersitsisarneq illoqarfiup kommunillu ineriartoqqinnissaanut pitsaasumik tunngavilii­sartoq.

 

Tamanna illoqarfiit ilinniarfinnik pilersitsivigineqarsimasuni takussutissaqarpoq, qanoq atsigisu­mik ineriartortinneqarneranut iluaqutaassuseqartiginersut, aammalu najugaqarfigissallugit qanoq aamma inuusuttunit kajungerineqartiginersut, soorlu oqaluuserisassamik siunnersuuteqartumit tamanna aamma ersersinniarneqartoq.

 

Aammalu Siumumiit ilanngullugu eqqaasariaqarsoraarput Namminersornerusut ingerlatseqati­giiffiinik inissiisarneq illoqarfiup aningaasarsiorneranut, suliffissaqarnikkullu sunniutigisinnaasai qanoq illoqarfimmut uummarissaataallutillu siuariartornerannut isumaqartigisarnerat.

 

Illuatungaatigullu oqaatigisariaqarpoq aalisarnerinnarmik tunisassiorfeqarnerinnarmillu tungavi­limmik illoqarfiit nunaqarfiillu ineriartortitaasut aalisakkat tammakarnerini aningaasarsiornikkut toqqammaviusoq ingerlaannaq malunniuttartumik inuutissarsiornikkut peerunneratigut kinguari­artulerneranik kinguneqartarluni.

 

Ilumoorpoq Nunarput isorartoqaaq, ilinniagaqarfinnullu ilinniariartarneq ajornaatsuinnaasanngi­laq, pingaartumik ilaqutaqalereersimasuni, ajoraluartumik avissaartuunnermik aamma kingune­qartumik arlalippassuartigut naammattuugassaqartarluni.

Aamma inooqatigiinnut meeralinnut ingerlaavartumik ajornartorsiortitsilersartumik.

 

Taamaattumik nunagisaq qimannagu ilinniartitaanerit ingerlaavartumik piorsarneqarnissaanik isumaq Siumumiit tapersersorluinnarparput.

 

Taamaattumik aamma Naalakkersuisut akissutaanni STI-qarfiusut piusut pisariaqartitaasuni suli atorluarneqarnissaannik siunnerfeqartoqarnera Siumumiit iluarisimaarparput.

 

Aammalu paasilluarparput ilinniarfinni ilinniartitsisunik, minnerunngitsumillu immikkut ilisimasaqartunik atorluaanissaq aammalu ilinniartut amerlanerusut pissarsiaqarluartarnissaat qiteralugu ineriartortitseqqinnerup sammivilerniarneqarnera oqaatigissavarput Siumumiit tapersersorlugulug paasilluaratsigu.

 

Taamaakkaluartoq Siumumi isumaqarpugut illoqarfiit aalajangersimasut kisiisa alliartortinneqar­nissaminnut periarfissitaaniarnerannik siunnerfik nalilersortuartariaqartoq, ataqatigiissaartumillu ineriartortitsinissamik aallaaveqartumik pilersaarusiornerup ingerlateqqinnissaanik tamanna oqimaalutarnissaa pisariaqartoq.

 

Tamannalu KANUKOKA peqatigalugu sukumiisumik eqqartuiffigineqarnissaa Siumumiit pisariaqartutut isigaarput,

Taamatut Siumumit oqaluuserisassiaq oqaaseqarfigaarput, tunngaviatigut isumaa paasilluarlugu.

 

Godmand Jensen, Atassutip oqaaseqartua:

Inatsisartuni ilaasortap Mads Peter Grønvoldip oqallisissiatut apeqquteqaatigisaanut, tassalu Nunatsinni ilinniarfiit, qanoq inissisimaneri pillugit, nalilersuinissamik siunnersuut.

 

Siunnersuut misissorluareerlugu, Atassummiit imatut oqaaseqarfigissavarput.

 

Siunnersuuteqartup oqallisissiatut siunnersuutaa paasilluarsinnaavarput, tassami ilinniarfiit siammarnerullugit aaqqissuussinissaq eqqarsaatigimmagu. Ilinniarfimmi ataatsimoorpallaarneri­sa siammasinnerusunngortinneqarsinnaanerat siunertaralugu, ilaatigut aamma eqqarsaatit ilagimmassuk, suliffiusinnaasut Nunatta sinneranut siammarnerunissaat, tamannalu tunngaviati­gut paasilluarsinnaavarput.

 

Taamaakkaluartorli nalunngilarput, siusinnerusukkulli Inatsisartuni, aammalu Naalakkersuisuni suliaqartoqartoq, Inatsisartut piumasaqaataat aallaavigalugit, Ilinniarfeqarfinnik naleqquttumik, aammalu Ilinniarfiit pigineqareersut aallaavigalugit siammarsaanissamik.

 

Tamannalu 1999-imi upernaakkut, Inatsisartut ataatsimiinneranni akuersissutigineqarpoq.

Inuussutissarsiutaasinnaasut pillugit pikkorissartitsisarnerit, aammattaaq eqqarsaatigalugit. Tassanilu eqqarsaatigineqartunut ilaapput, STI-mi ilinniartitaanerit ataatsimoortut.

 

Atassummiit isumaqarpugut, ilinniarfiit pitsaasumik siammarsarneqarnissaat siunertaralugu, Inatsisartut peqqussutaatigut 1998-imi ukiakkut, aammalu 1999-imi upernaakkut, Inatsisartuni peqqussutissatut akuersissutigineqartukkut, ilinniarfinnik siammarterinissamut periarfissiisoqar­simasoq.

 

Aammalu ilanngullug maluginiarparput, siunnersuuteqartup aamma STI-mi atuarfiit matoorarne­qartualernerat annilaangassutigigaa. Ilaatigummi ilinniarititsisut amigaataanerat pingaarnerpaatut oqaatigimmagu.

 

Atassummiilli ilisimavarput ilaatigut aamma ilinniartunngorniartartut ikippallaalernerat, patsis­saasut ilagilluinnaraat.

 

Atassummiillu taamatut oqaaseqarluta, siunnersuutaasoq tunngaviatigut paasilluaraluarlugu, Naalakkersuisut akissuteqaataannut isumaqataanerput nalunaarutigaarput.

 

Paninnguaq Olsen, Inuit ataqatigiit oqaaseqartuat:

Nunatsinni ilinniarfiit inissisimasarnerat pillugu apeqquteqaat allaavigalugu oqallinnissamik siunnersuut, tassungalu ilanngullugu ilinniarfiit siammarneqarnissaat pillugu oqallinnissamik Mads Peter Grønvoldip siunnersuutaanut Inuit Ataqatigiit ima oqaaseqassaagut.

 

Naatsumik oqaatigalugu Inuit Ataqatigiit Naalakkersuisup siunnersuuteqartumut akissuteqaataa tamakkiisumik iluarisimaarlugulu akuersaarparput.

 

Tassalu 1998-imi upernaakkut 1999-imilu ukiakkut Inatsisartut ataatsimiinneranni inuussutissar­siutitigut ilinniartitaanerit iluarsartuussivigeqqinneqalernerannut tunngaviliisut Inatsisartunit aamma akuersaarneqarsimasut, suliallu ullumikkut ingerlareersut pillugit.

 

Inuit Ataqatigiit pitsaasutut isigaarput allaffimmiutut niuertarfimmiutullu ilinniartitaanerit illoqarfinni pineqartuni aammalu sanaartornermik ilinnniartitaanerit illoqarfinni pineqartuni immikkoortortaqarfeqassammata.

 

Taamaalilluni Nunatsinni ilinniarfiit siammasilluartumik aammalu illoqarfinnut sanilerisanut akunnaatsumik inoqassutsimullu naleqqiullugit ilinniariartartunit susassaqarfiulluartut saatassa­qarluartullu ilinniariarfiusinnaassammata.

 

Inuit Ataqatigiit manna iluatsillugu Ilinniartut Kattuffiat kaammattussavarput ilinniartunut ullumikkornit annertunerusumik ataatsimoortitsisarnerit ilinniartut pisariaqartitsinerat aallaaviga­lugu aaqqissuussisaqqullugu.

 

Ilanngullugu kaammattuutigissavarput nalliuttorsuarni ilinniartut illoqarfigisaminnut nalliuttor­sioriarsinnaanngitsut ilinniarfigisaminnilu ilaqutaqanngitsut ilaqutariinnut piumassutsiminnik ilinniartunut @ilaqutaarusuttunut@ periarfissiuullugit aqqutissiuunniaqqullugit.

Inuit Ataqatigiit ilisimagatsigu kalaallit ilaqutariiussusermik pingaartitsillutillu angerlarsimaffim­minnut ilinniartunut nalliuttuni suli tikilluaqqusisinaalluartut.

 

Inuit Ataqatigiit taamatut oqaaseqarluta Ilinniartitaanermut Naalakkersuisup siunnersuuteqartu­mut akissuteqaataa akuersaarparput.

 

Tom Ostermann, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Inatsisartunut ilaasortap Mads Peter Grønvoldip Nunatsinni ilinniarfiit inissisimanerat aammalu ilinniarfiit siammarnissaat pillugu oqallinnermi Kattusseqatigiinniit imatut oqaaseqaateqarniar­pugut.

 

Kattusseqatigiit isumaqarpugut ilinniarfiit sumiiffikkuutaartumik nalilersoqqinneqartariaqalersi­masut, ilami ajornartorsiutit piureersut eqqarsaatigalugit, aammalu ajornartorsiutaajuarsimasut, soorlu ilinniartut inissaaleqineri aammalu ilaqutariit qimallutik ilinniariartortarneri eqqarsaatiga­lugit iluarsiiffigineqassappata pinngitsoorsinnaanngilagut nutaamik ilinniarfiit nalilersoqqinnis­saanik.

 

Tamakku aamma ilagisinnaavaat ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikilisinneqarsinnaammata.

 

Ilami ilaatigut unitsitsiinnartarnerup ilagisarmassuk ilaquttat qimallugit ilinniariartortarnerit, taamaalillunilu imaaliallaannaq tikinneqarsinnaannginnerup nassatarisaanik angerlarsilertarnerit, taassumalu kingorna ilinniakkamik taamaatititsiinnartarneq.

 

Kalaallit Nunarput isorartoorsuummat aammalu ilaatigut angallavigiuminaaginnarani, taassuma­lu saniatigut angallannikkut pissutsit qiviaraanni nalunngilarput ullumikkut silaannakkut angallanneq akisoorujussuusoq.

 

Taamaammat ilinniartut ilaqutaqalereersimasut aningaasatigut periarfissaqanngilluinnarlutik ilaquttaminnik tikeraarnissaminnut.

 

Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut INUILI-p avannaani immikkoortortaqalerneratigut Kalaallit nerisassaatitta sumiiffiit aallaavigalugit eqaatsumik aammalu pissanganartumik misilittaatigine­qartarsinnaammata.

 

Soorlu ullumikkut naluneqanngitsoq INUILI-p Narsamiittup annertuumik savap neqaanik allarpassuarnillu assigiinngitsunik misileraallutik nutaanik nerisassiortalersimammata.

 

Tamakku tunngavigalugit isumaqarpugut pissusissamisoortoq Avannaani INUILI-p immikkoor­tortaqalersinnaanera, ilami kalaalimerngit eqqarsaatigalugit Avannaani aammalu Kujataani pissarititaasut assigiinngeqimmata.

 

Konto pingaarneq 40.11.21 Inatsisartut Aningaasanut Inatsisaanni takuneqarsinnaavoq INUILI-mi aningaasaliissutit 2001-imiit 2004-p tungaanut 8,3 mio. kr.-iusut, kiisalu taassumap saniatigut immikkut ilinniartut angalanerannut aningaasartuutit, tassa konto pingaarneq 40.13.60 aammalu 40.13.61 katillugit 26 mio. kr.-iummata.

 

Tassani erseqqissaatigilaassavara ilinniartut tamarmik aningalasarnerannut tunngassuteqarmat taanna.

 

Kisitsisit Kalaallit Nunatta Naatsorsueqqissaartarfianeersut takuneqarsinnaavoq, inuussutissaleri­nermik ilinniarlutik qinnuteqarsimasut 1998 aammalu 1999-imilu 130-usimasut, taakkunanngalu 93-it, tassa angutit 37-t kiisalu arnat 56-it ilinniarnissaminnik aallartissimallutik.

 

Ilinniartitaanermut Naalakkersuisup akissummini oqaraluarpoq INUILI-mut qinnuteqartut tamarmik tiguneqarsimasut, tamanna eqqunngimmat apeqqutigerusunnarpoq suut tunngavigalu­git qinnuteqartut 37-t tiguneqarsimannginnersut.

 

Aammattaaq akissutigineqartut ilaat, tassalu Kommunalbestyrelsit nutaat inissitsitereerpata Kultureqarnermut Ilinniartitaanermut kiisalu Suliffeqarnermut Pisortaqarfik peqatigalugit tusarniaaniarnerit isumalluarfigaagut.

 

Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut siunnersuuteqartup siunnersuutigisaa ilumoortortaqarlunilu iluatinnaateqartoq, kiisalu qulaani taakkartukkagut sumiiffikkuutaartumik toqqammavilersuutit isumaqarpugut siunissami nalilersuinermi ilannguttariaqartut.

Taamatut oqaaseqarluta Inatsisartut Kultureqarnermut, Atuartitaanermut Ilageeqarnermullu Ataatsimiititaliaanut siunnersuutigineqartoq nalilersugassanngorlugu inassutigaarput.

 

Otto Steenholdt, attaviitsoq:

Inatsisartunik oqallisiginneqqusisup ersarissumik oqallisigeqquvaa, Nunatsinni ilinniarfiit inissisimanerat allanngorlugu sinerissamut siammarneroqqullugit.

 

Uangattaaq isumaqarpunga oqallisigeqqusaq tunngavissaqarluartoq, ilami ilinniarfiusinnaasut, oqarta tamangajammik Sisimiuniit Kujataata tungaanut inissitsiterneqarsimammata.

 

Ajorniutiginagu oqaatigisariaqarpara Landsråde-toqqamili ileqqorineqartarmat qinersivigisaq sapinngisamik sanaartugassat eqqarsaatigalugit pissarsissunniarneqartarluni.

 

Tamatumunnga tunngatillugu, naak ilinniarfiunani suliffiugaluartoq, assersuutigisarpara Nunat­sinni ammeriviup kisiartaasup Kujataanut inissinneqarnera. Ataasiarnangalu amminik assartor­neq asiutitsiumananilu inissiisarfiit pissutaallutik ameerutinik asiusoortarneq pillugu Avannaani ammeriveqalernissaanik siunnersuuteqartarsimagaluarlunga.

 

Inuusuttut Avannaani najugaqartut, aamma nalliuttorsuit nalaanni angalaniapiloortarnerat siunnersuuteqartumit eqqaaneqartoq ilumoornerarsinnaavarput.

 

Ilinniarfiusinnaasut sanaartukkallu aamma allat sikuneq ajortumiittariaqarnerattut isigineqar­nerat, timmisartut angallatigineqartualernerisigut siunissami allanngortiterneqartariaqarpoq.

 

Nuummi najugaqartualernerup kinguneraa, suut suliat allallu Nuummut katersugaavallaarnerat, maani Landstingimut assuarineqaraangat isumaqataarpiassananga.

 

Maanili oqallinnermi siunnersuuteqartoq isumaqatigalugu Naalakkersuisut nattorumavakka sanaartugassat aamma ilinniartitaanermut tunngasut sinerissap kujataatungaannaanut katersorna­git siunissami sinerissamut siammarterneroqqullugit.

 

Oqartoqaraluarpoq ataatsimut katersuinikkut ilinniartitsisunik atuilluarnissaq aqqutissiunneqar­tartoq.

 

Akissuteqaammi STI-mi atuarfiit sammineqarnerugaluarput, oqaatigineqarlunilu sulianut aalajangersimasunut ilinniartitsisarnerit atorunnaarsinneqassasut, aamma tamatumunnga sineris­sap avannaatungaani atorunnaarsitsinissat illoqarfinni misigineqassapput.

 

STI aallartinnginnerani Danmarkimi niuernermik ilinniarfiit Nunatta inuusuttaanut ilinniarfigine­qartinneqarsimapput, isumaqartuarpungalu taakkunani ilinniarsimasut ullumi ulloq tikillugu Nunatsinni pitsaasumik iluaqutigigigut.

 

Ilinniarfiit tamakku pitsaassusiat taakkartorlugu Nunatsinni STI-t atorneqalerput, tamatumunnga tunngatillugu oqaatigisariaqarpoq, taamani inuusuttortatta atuarfiit, imaluunniit ilinniarfiit, Danmarkimiittut suliamullu qaatuussaqarluartunik ilinniartitsisullit assut ilikkarfigisimagaat.

 

Maannalu STI-t matooqqarniarneqalernerannut tunngatillugu eqqarsaatigisarpara, maani STI-ni ilinniartitsisut atukkat Danmarkimi ilinniartitsisutulli ukiorpassuarnut ilinniakkanut misilittaga­qarsimanngitsut, immaqalu aamma ilinniartunut piumasaqaatit maani sakkukippallaarsimasut, tassalu tamakkorpiaat STI-t ingerlalluannginnerannut pissutaarpiarsimasut.

 

Niuernermik ingerlatsivinni suli ulloq manna tikillugu qallunaaginnaasavinnik qullersaqarneq ingerlajuaannassanngippat, inuusuttagut niuernermik ilinniagaqarusuttut qangatut Danmarkimut ilinniariartortarnissaat aqqutissiuttariaqarlerpoq.

 

Naak akissummi oqaatigineqaraluartoq niuernermik ilinniarfinni aammalu sanaartornermik ilinniarfinni nukiit ilinniartitsinerillu ilaat nunap immikkoortuinut ilinniarfinnut siammarneqas­sasut.

 

Ilinniartitaanerit pillugit kommunit oqaloqatigineqarneri aallartissimapput. Piumasaqaatillu taakkartorneqarsimallutik, soorlu ilinniartut inissaqarnissaat aamma isumagineqartariaqarluni, taamaasilluni apeqquteqartup ujartugai piviusunngorsinnaalerunarput.

 

Naggasiullugu kissaatigissavara STI-ni atuarfiit siunissami sumut atugaanissaat kommunit peqatigalugit oqallisigineqalerpata, atuarfiit suulluunniit sinerissami eqimattakkuutaarlugit katersorneqartarneri sinerissamut siammaanneqarneroqqullugit.

 

Mads Peter Grønvold, Kattusseqatigiit:

Siullermik qujassutigissavara Ilinniartitaanermut Naalakkersuisup akissutigisaa, tassa ujartuk­kamma ilagisaat, niuernermut tunngatillugu ilinniartitaanermi immikkoortortaqarfiliinissaq nunap ilaani aaqqinneqarniartoq oqariartuutigineqarpoq.

 

Kisianni uani siunnersuuteqarninni ujartorpara ilinniartitaanermi naammassiartornermi immikko­ortortaqarsinnaaneq aamma Avannaani. Imaanngitsoq naammassiartussagaanni ukiup pingajuani sisamaanilu Kujataanukaqqaartariaqarluni.

 

Ilinniartut agguaqatigiissinnerani Avannaani niuernermi ilinniartunngortartut annertupput. Taamaattumik tulluartuussagaluarpoq qitiusumik immikkoortortaqarfeqassalluni avannaani.

 

INUILI-mut tunngatillugu, annertuumik Kattusseqatigiinniit piareersarluarsimarpasittumik oqaaseqartup oqaaseqarnera assut iluarisimaarpara. Imaanngitsoq Kattusseqatigiummat. Kisianni paasiniagassat assigiinngitsut peqqissaartumik misissorsimavai, angalanermikaningaasartuutit qanoq annertutigisumik Nunatsinni atorneqartarnersut aamma ilanngullugit.

 

Isumaqarpunga tamakkua iluarsartuutissagaanni aamma periarfissaasinnaasut assigiinngitsut misissorneqartariaqartut, aammalu Ilinniartitaanermut Ataatsimiititaliami oqariartuutigisara nalilersorluaqqinneqarnissaa isumaqarpunga pitsaassagaluartoq.

 

Taamatut annerusumik oqaaseqarnanga akissutigineqartut naammagisimaarpakka.

 

Lise Skifte Lennert, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermul­lu Naalakkersuisoq:

Siullermik siunnersuuteqartup ujartugaanut, nalilersuilluaqqinnissaq ajartorakku, tassani soorlu akissuteqaatinni aamma oqaatigigiga kommunit inissitsiteriarpata taamatut pisortaqarfinninn­gaanniit aammalu Jørgen Wæver Johansenip pisortaqarfianinngaanniit angalasoqassammat.

 

Taamaalilluni kommunit qanittumik tikillugit aaqqiissutaasinnaasut tassani nalilersoqqinneqas­sammata, neriuppunga taanna akissutiga siunnersuuteqartup Mads Peter Grønvoldip naammagis­sagaa.

 

Kiisalu partiit oqaaseqartuinut annikitsunnguanik oqaasissaqalaarpunga. Siumup oqaaseqartua­nut, Ruth Heilmannip ilanngussaanut, paasilluarpara, taamaalillutillu Siumuminngaanniit tapersiinersi qutsatigalugu.

 

Kiisalu aamma KANUKOKA peqatigalugu sukumiisumik eqqartartuiffigineqarnissaa Siumumiit pisariaqartutut isigineqarmat, tassa taanna suliaq tamaat KANUKOKA peqatigeqqissaarlugu ingerlassimavarput. Kissaatigineqartorlu tigussavarput.

 

Atassutip oqaluttuanut Godman Jensenimut, akissuteqaatinnut isumaqataanerat qujassutigivara.

 

Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuanut Paninnguaq Olsenimut, tapersinnerannut qutsatigaara, aammalu maluginiarpara ilinniartunut kaammattuinersi, aammalu kaammattuutisi aappaa isumassarsialat­tut isigalugu.

 

Kiisalu Kattusseqatigiit oqaluttuanut Tom Ostermannimut, erseqqissumik ujartugaqaravit aamma apeqquteqarlutillu ima oqassuunga, INUILI-p ilinniartuisa angalasarneranut paatsoorneqarsin­naammat. Katillugit angalasarnerit 26 mio. kr.-it sinnerlugit taggikkakkit. INUILI-mi angalasar­nerit annerpaamik 3,5 mio. kr.-inik naleqarput.

 

Akissuteqaatinni oqaatiginngilara qanoq amerlatigisut INUILI-mi isertinneqarsimanersut, kisiannili INUILI-mi ilinniarfiup tassuma tigusinnaasai tamarmik isertinneqartarput.

 

Tom Ostermann, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Kisitsisit pissarsiarisimavakka Naatsorsueqqissaartarfiup 2000-imi nalunaarutigisimasai. Taanna ilisimatitsissutigilaarpara.

 

Taassuma saniatigut erseqqissarniarsarigaluarpara, immaqa ikkappallaalaamik akissuteqalerama, taakku aningaasat suminngaanneernerat tunngasut eqqaagakkit.