Oqaluuserisassani immikkoortoq 29-1 |
|
||
Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera |
Ullut ataatsimiiffiusut aqqaneq
sisamaat, tallimanngorneq majip 3-at 2002, nal. 10:10.
Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Daniel
Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.
Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut
Siulittaasuat, Siumut.
Siullermik qujassutigissavara
Naalakkersuisut sinnerlugit Inatsisartut Kultureqarnermut Ilinniartitaanermut
Ataatsimiititaliaata atuarfik pillugu Inatsisartut Peqqussutissaattut
Siunnersuummut sukumiisumik suliarinnissimanera. Tamanna pillugu
Naalakkersuisuniit nersualaarumavara. Tassa saqqummiussaq suliarilluagaasutut
nalilerparput.
Atuarfitsialak pillugu suliap
ingerlaqqinnerani ammasumik pissuseqarnissaq suleqatigiinnerlu pingaaruteqarluinnarput. Aamma
takusinnaavarput ataatsimiititaliap Atuarfitsialammik tapersiinera
Naalakkersuisut aamma nuannaarutigilluinnarpaat.
Taava tulliulluni ataatsimiitsitap
inassuteqaatai maannakkut agguaanneqareerlutik tamarmik atuarneqareersimasut
pillugit Naalakkersuisunit ima oqaaseqaateqartoqassaaq.
Naalakkersuisut siunnersuut
pingajussaannerlugu oqallisigineqarnissaanut allannguutissatut siunnersuummik
saqqummiussaqassapput. Tamatumunngalu malitsigitillugu atuarfiup siulersuisui
atuartut ilaasortaatitaat akissaateqartinneqalissapput angajoqqaat
ilaasortaatitaasa akissaataasa pingajorarterutaattut annertussuseqartunik.
Soorlu aamma tamanna Danmarkimi atorneqartoq.
Tamatumuuna aningaasartuutit missingersunneqarput
ukiumut 128.000 kroneussasut.
Naalakkersuisut isumaqarput
angajoqqaat ilaasortaatitaasa atuartullu ilaasortaatitaasa tassunga
tunngatillugu assigiinngitsumik pineqarnissaat tunngavissaqartoq. Angajoqqaat
ilaasortaatitaat atuarfiup siulersuisuini sulipput tatigisaallutik qinikkatut.
Atuartullu atuarfiup siulersuisuini sulinermut peqataanerat atuarnerannut
ilaasutut aamma inuit tamat oqartussaaqataanerannit paasinnilersarlutik
inerikkiartornerannik ilaasutut isigisariaqarluni.
Atuartut inuit ataasiakkaat pillugit
apeqqutit suliarineranni peqataasassanngillat. Aamma Naalakkersuisut
tusaatissatut tiguaat annertusisamik immikkut atuartitsinermut tunngatillugu
ataatsimiititaliap KANUKOKA isumaqatigimmagu. Naalakkersuisut pilersaarput
siunnersuutip pingajussaaneerlugu oqalliginissaanut allannguutissatut
siunnersuummik saqqummiussiniarlutik.
Taannalu malillugu aaqqissuussineq
maannamut atuuttoq atuutiinnarallassaaq. Aaqqissuussinerup nutaap
perorsaanermut atuarfiup aaqqissugaanerannut aningaasaqarnikkullu
tunngasortaasa piviusunngortinneqarsinnaalernissaasa tungaannut.
Naalakkersuisut isumaqarput
aningaasaqarnerup sukannersumik aqutarinissaa pisariaqartoq. Aammalu
ingerlaavartumik atuartut annertusisamik immikkut atuartinneqarnissamut
innersuunneqartartut amerlassusaat malinnaaviginiarparput.
Taavalu atuartut kolligiani
ineqartinneqartarnerannut tunngatillugu ataatsimiititaliap inassuteqaatai
Naalakkersuisut isumaqatigaat maluginiarlugulu ineriartornerup
malinnaaffigilluartariaqarnera pillugu KANUKOKA isumaqatigineqartoq.
Tassami kommunini ataasiakkaani
atuarfiit ilusiligaanissaat il.il. pillugit aalajangiinerit ininik
pisariaqartitsinermut aammalu taakkua qanoq annertussusissaannut
sunniuteqarsinnaammata.
Taavalu atuarfiit illuutaannut
tunngatillugu ilimagineqarpoq sanaartorneq pillugu isumasioqatigiinnissani
pilersaarusiornerup ingerlateqqinneranut tunngavigisassanik
saqqummiisoqassasoq. Taamaalilluni atuarfiit nutarternissaat
allanngortiternissaat nutaaliornissallu pillugit atuarfiit qanoq issusissaannut
atuartut amerlassusaasa allanngoriartornerannut Atuarfitsialammilu
atuartitseriaatsit takorluukkanut tunngatillugu pilersaarusiornissaq
tunngavilerneqarniarpoq.
Aamma Naalakkersuisut
erseqqissassavaat pineqartumut tunngatillugu pilersaarusiornissamut
akisussaaffik KIIIP-imiimmat Ineqarnermut Attaveqarnermullu Pilersuinermullu
Pisortaqarfik tamatumani siunnersortigalugu.
Ataatsimiititaliap isumaliutissiissummini
oqaaseqarfigaa siunnersuummut tusarniaaffigineqartunut naleqqiullugit tiimit
ikinnerpaaffissaasa maanna siunnersuutaasumi appartinneqarsimanerat. Tassunga
tunngatillug ataatsimiitaliap piumasaraa tiimissat illersorneqarsinnaasumik
minnerpaaffilerneqarsimanissaat.
Tassalu taakku
ajornaquteqanngitsumik neqerooruteqarsinnaasutut amerlassusiusinnaasut
oqaatigalugu sulineq pitsaanerpaamik iluatsinnissamut naammattumik
aningaasaliiffigisariaqartoq.
Naalakkersuisut tamatumani
malugeqqussavaat siunnersuummut saqqummiunneqartumut tiimit ikinnerpaaffissaat
peqqussummi maanna atuuttumi klassit siullerninngaanniit aqqarngannut klassini
tiimit ataatsimut amerlassusissaannut naleqqiullugu ukiuni qulini atuarnermi
katillugit taamaallaat 68 tiiminik ikilisaammata.
Erseqqissarneqassaaq pineqarmata
tiimit ikinnerpaaffissaat nalinginnaasumik tiiminit atorneqartartunit
naleqqiullugit ikinnerusut. Taamaakkaluartoq Naalakkersuisut isumaqarput
siunnersuummi tiiminut ikinnerpaaffiliussat ikinnerpaaffissaliussat atuartut
ilimagisaattut atuarnerminni pissarsiaqarnissaat siunertaralugu
atuartinneqarnissaannut naammattutut.
Taamatut isumaqarnermut
tunuliaqutaavoq nalinginnaasumik akuerisaammat atuartut atuartitaanerminni
pissarsiaat tiimillu atuartinneqarfiisa amerliartornerat imminnut
attuumassuteqanngitsut.
Taamaammat peqqussutip nutaat makku
taperserpai. Eqaatsumik pilersaarusiortarneq ukiumi atuarfiusumik
ataqatigiissumik atuartitsinerit arlaqartillugit pilersaarusiorfiusinnaasoq.
Aamma ilinniartitsisut suleqatigiikkuutaarlutik atuartitsisarnerat
ilinniartitsisut klassini ataasiakkaani aalajangersimasumik
suleqatigiittassallutik atuartitseriaasiat nutaat pitsaanerusullu
atorneqarnissaat. Kiisalu ilinniartitsisut ilinniartitaaqqinnissaat tamakkualu
ataatsimut isigalugit atuartitsinerup pitsaassusaanik piffissamillu
atorluaanermik annertussaassapput.
Tiimit atuartitsiviusut
ilinniartitsisut suleqatigiittalernera eqaatsumillu pilersaarusiortalernerup
kingunerissaanik amerlissasut naatsorsuutigineqarpoq.
Tamakkununnga ilutigalugu
atuartitsissutit nutaat imarissaalu nutaamik aaqqissuunneqarnerisa
nassatarissavaat atuartut atuartitsissutaasunik pissarsinerisa
pitsanngorsarneqarnerat.
Taavalu tiimit ikinnerpaaffissaat
pillugit apeqqummut ilaassutitut ataatsimiititaliap siunnersuutigaa peqqussut
naapertorlugu ikaarsaariarnermi aalajangersakkanik 1-7 klassit tiimissaanik
minnerpaaffiliussap peerneqarnissaa.
Ikaarsaariarfimmi ilinniartitsisunut
tiiminik atuineq annertuseriartussaavoq. 11. klassit 2003-p tungaanut tassalu
peqqussutip nutaap tamakkiisumik atortuulernissaata tungaanut. Tassa 2003-mi.
Naalakkersuisut isumaqarput klassini
1-miit 7-mut tiimit amerlinerisa pitsaassuseq annertunerusoq
nassatarinavinngikkaat ilinniartitsisoqarniarneq ilisimaneqartutut imaammat
ilinniartitsisut ilinniarsimasut amigaatigineqarlutik. Immikkut tiimiliussat
ilarpassui pissusiviusut naarpertorlugit ilinniarsimanngitsunik
qaangiuttoornertulluunniit ingerlanneqartariaqartussaalissapput.
Misilittakkat naapertorlugit taamak
aaqqissuussineq meeqqat atuarfiata atuartitsineranut pitsanngorsaataasanngilaq.
Piffissamilluunniit atuilluarnerunermik nassataqarani. Kiisalu aammattaaq
erseqqissarneqassaaq pissusiviusut naapertorlugit tiiminik atuisarneq tiimit
ikinnerpaaffissaattut aalajangersakkani annertunerummat.
Taamaammallu ikaarsaariarnermi
aalajangersakkat pineqartut aatsaat immikkut pisoqartillugu
atorneqartarumaarnerat ilimagisariaqarmat.
Naggasiullugu oqaatigineqassaaq
ataatsimiititaliaq allannguutissatut siunnersuummik taamaalilluni
peqqussutissap atuuttulernissaannik siunnersuummik tapersiinera Naalakkersuisut
nuannaarutigimmassuk.
Taamak oqaaseqaateqarlutik Naalakkersuisut
inassutigaat siunnersuut pingajussaanik oqallisigisassanngortinneqassasoq
allannguutissatut siunnersuutaasut naapertorlugit. Akissuteqaammi eqqaaneqartut
naapertorlugit Naalakkersuisut pingajussaaneerinissamut allannguutissanik
siunnersuuteqassapput.
Ruth Heilmann, Siumut.
Qujanaq. Tassa ataatsimiititaliami
ilaasortat kissaatigisimavaat una isumaliutissiissut maanngaaniit
atuarneqassasoq. Akuerineqarmat qujassutigaara.
Meeqqat atuarfiat pillugu Inatsisartut
peqqussutissaattut siunnersuut pillugu Inatsisartut Kultureqarnermut
Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaata isumaliutissiissutaa
aappaassaaneerinissamut saqqummiunneqartoq Inatsisartut Kultureqarnermut,
Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaat suliarinninnermini ukuninnga
inuttaqarpoq:
Siuliitaasoq Inatsisartunut ilaasortaq
Ruth Heilmann, Siumut.
Siulittaasup tullia, 2001-imi ukiakkut
ataatsimiinnermit, Inatsisartuni ilaasortaq Lars-Karl Jensen, Siumut.
Inatsisartuni ilaasortaq Naimanngitsoq
Petersen, Atassut.
Inatsisartuni ilaasortaq Olga Poulsen,
Inuit Ataqatigiit.
Paninnguaq Olsen, ukiakkut ataatsimiinermi
2001-imi sinniissussaq.
Inatsisartuni ilaasortaq Mogens Kleist,
Kattusseqatigiit.
Inatsisartut Kultureqarnermut
Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaata ukiakkut ataatsimiinnermi 2001-imi
siullermeerneqarnerata kingorna meeqqat atuarfiat pillugi Inatsisartut
peqqussutissaattut siunnersuut misissuataarpaa imaattunillu
oqaaseqarfigissallugu.
Siunnersuutip ataatsimiititaliami suliarineqarneranut
atatillugu ataatsimiititaliaq ukiakkut ataatsimiinermi 2001-imi ukiullu
ingerlanerani arlaleriaqaluni ataatsimiittarpoq. Ilanngullugu
ataatsimiititaliamit IMAK aamma KANUKOKA ukiakkut ataatsimiinnermi 2001-ip
nalaani kiisalu 2002-mi upernaakkut ataatsimeeqatigiumallugit
aggersartarsimavai. Aamma Naalakkersuisunut ilaasortaq Atuarfitsialak pillugu
pingasoriarlugu isumasioqatigalugulu ataatsimeeqatigineqartarpoq.
Ukiakkut ataatsimiinnermi 2001-mi kiisalu
2002-mi upernaakkut. Taakku saniatigut ataatsimiititaliaq marloriarluni
Kangerlussuarmi isumasioqatigiinnermut 2001-p upernaavani Atuarfitsialak
pillugu siunnersuusiornermi peqataavoq.
Tulliuttumik ataatsimiititaliap
immikkoortut oqaaseqarfigissavai makkuusut. Inatsisissanik nalilersuineq ataatsimiititaliap
nalinginnaasumik isummernera. Paasissutissiisarnerup ingerlanera,
ataatsimiititaliap oqaaseqaatai, annertusisamik immikkut ittumik
ilinniartitsineq, ineqarfiutigalugit atuartunut angerlarsimaffinni inissat,
sanaartugassat iluarsagassalu akunnerit ilinniartitsiviusussat, piffissap
atortuulersitsiviusussap kinguartinneqarnera atuartunut angajullernut
tapiissuteqartarneq aamma ataatsimiititaliap inassuteqaataa.
Immikkoortoq 1-imi inatsisissanik
nalilersuisarfik pillugu, Inatsisartut inatsisissanik nalilersuisarfiata
inatsisissamut siunnersuut misissuataarpaa arlalinnillu oqaaseqaateqarfigalugu.
Ataatsimiititaliap kiipip oqaaseqaatinut taakkununnga akissutai
pissarsiarisimavai paasillugulu pisortaqarfimmit allannguutissatut
inassutigineqartut annertunerpaamik atortuulersinneqarsimasut.
Oqaatigineqassaarli atuartut sinniisaasa
aningaasarsianik pissarsisannginnerat ataatsimiititaliap
pissusissamisuunngitsutut isigigaa.
Angajoqqaat sinniisaasa
aningaasarsiaqartinnerat ataatsimiititaliap pissusissamisuunngitsutut isigaa.
Angajoqqaat sinniisaasa aningaasarsiaqartinnerat ataatsimiititaliap
pissusissamisoortutut isigaa. Soorlu inatsisissamik nalilersuinikkut
oqaaseqaatigineqartutut siunnersuummut oqaaseqaatigineqartariaqarput
uppernarsartariaqartoq taamatut assigiinngisitsineq naammaginartunik
pissusiviusunillu tunngaveqartunik piumasaqaatitaqartoq imaluunniit
assigiinngitsitsineq atorunnaarsinneqartariaqartoq.
Ataatsimiititaliap isumaqatigiittup
Naalakkersuisut qinnuigissavai atuartut sinniisaat angajoqqaat sinniisannut
sanilliunneqarsinnaasunngorlugit sulinermullu aningaasaqartilerlugit
allannguutissatut siunnersuummik saqqummiusseqqullugit.
Ataatsimiititaliap pingaartutut isigimmagu
atuarfiit siulersuisuini sulinerup pilerinartunngortinneqarnissaa. Meeqqat
atuarfiat pitsaasoq iluarinartoq angajoqqaat atuartut ilinniartitsisullu
akornanni suleqatigiinnikkut pilersinneqartussaq.
Immikkoortoq 2, ataatsimiititaliap
nalinginnaasumik isummernera. Inatsisartut Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu
Ataatsimiititaliaata meeqqat atuarfiat pillugu Inatsisartut peqqussutissaattut
siunnersuut manna pitsaasutut isigaa.
Siunnersuut meeqqat atuarfianni atuartunut
atuartitaanikkut pitsanngortitsinissamik nuannersumik ilimasulersitsivoq.
Inuiaqatigiinnut avatangiisaasunut sunniisinnaassuseqarluartussaammat.
Atuartitaanikkut pitsanngortitsineq
atuartut tunngaviusumik piginnaasaannik pitsanngortitsinermik
annerulersitsisussaq tamatumalu kingunerisaanik suliffeqarnikkut imminut
pilersorsinnaanerunermut sunniisinnaassuseqarluartussaq.
Meeqqat atuarfianni suliassat
pingarnerpaat ilagaat atuartut eqqarsartaatsikkut timikkullu ilisimasaannik
piginnaasaannillu ineriartortitsinissaq. Inuiaqatigiit silarsuarmi
allanngorartuartumi ineriartorneranut aamma kikkut tamat
oqartussaaqataatillugit eqqarsartaaseqalernissaannut meeqqaat atuarfianni
atuartut paasinnittarnerat siuarsarneqassaaq.
Meeqqat atuarfiat pillugu Inatsisartut
peqqussutissaattut siunnersuutip ilusilersorneqarnerani pingaarnerpaavoq
meeqqat atuarfiata suliassat naammassissagai. Tamakku siarsarneqarsinnaanerinut
periusissat ilagaat atuartitsinermi atuartitsissut klassimiluunniit
alloriarfimmi sorlermiinneq apeqqutaatinnagit init atuartitsiviusussat meeqqat
samminerullugit aaqqissuunneqarsimassasut meeraq qitiutillugu.
Maannakkut meeqqat atuarfiat ukiuni
kingullerni annertuumik isornartorsiorneqartarpoq. Ilaatigut atuartitsinerup
pitsaasuunnginnera pissutigalugu. Meeqqat atuarfiani atuartut naammaginartumik
pitsaassusilimmik angusaqartarsimanngillat. Tamatumalu kingunerisarsimallugu
ingerlaqqiffiusunik ilinniaqqinnermi ilinniagaqartut ilaasa
naammassinissaminnut angusatigut ajornartorsiuteqalersarnerat.
Siunnersuutikkut siunniunneqarpoq atuarfik
ataqatigiiffiunerusoq atuartunik alloarnernik nukarlernut alloriarnernut
akullernut aamma alloriarnermut angajullernut agguataarisoq. Taamaalillunilu
klassit akornanni killiussaasartut akimorlugit ilinniartitsineqartarluni.
Tamatumap kingunerissavaa ullumikkornit
pitsaanerusumik atuartup ataatsip pisariaqartitsineranik atuartitsinerup
naleqqussarneqarnissaanik periarfissaqartoqalernissaa.
Ataatsimiititaliaq ima paasinnippoq.
Meeqqat atuarfiat pillugu Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuutikkut
siusinnerusukkut isornartorsiutaasartut tusaaniarneqartut aaqqiissutissatullu
siunnersuummik pitsaalluinnartumik anguniaqarfiulluartumillu
saqqummiussisoqartoq.
Immikkoortup pingajuat.
Paasissutissiisarnerup ingerlanneqartarnera. Siunnersuutip
suliarineqaqqaalenerata nalaani ataatsimiititaliap annertuumik akuutinneqarpoq
ilisimatinneqartarlunilu isumasioqatigiissitsisarnertigut Kultureqarnermut
Ilinniartitaanermullu Naalakkersuisumit isumasioqateqarluni
ataatsimeeqatiginnittarnertigut.
Ataatsimiititaliaq taamatut ammasumik
periuseqarneq taamatullu suleqateqarneq pitsaalluinanartutut nalilerpaa
neriuutigalugulu taamatut suleriaaseqarneq siunissami Naalakkersuisuni
ilaasortani qanoq iliorluni suleqateqartarsinnaanermut
assersuutissaallualerumaartoq.
Immikkoortut sisamaat, ataatsimiititaliap
oqaaseqaatai:
Ataatsimiititaliamit ilaatigut
tusarniaanermi akissutigineqartut aamma siunnersuutip siullermeerneqarnerani
oqaatigineqartut tunngavigalugit ajornartorsiorfiusartut arlallit
oqaloqatigiissutigineqartarput minnerunngitsumik uku pillugit.
Annertusisamik immikkut ittumik
ilinniartitsineq. Ineqarfiutigalutik atuartunik angerlarsimaffinni inissat
sanaartugassat iluarsagassallu ikinnerpaamik akunnerit atuartitsiviusussat,
piffissap atortuulersitsiviusussap kinguartinneqarnera. Atuartunut
angajullernut tapiissuteqartarneq. Oqaatigineqassaaq pingaartumik
annertusisamik immikkut ittumik ilinniartitsineq aamma ikinnerpaamik akunnerit
atuartitsiviusussat suliarineqarneranut atatillugu ataatsimiititaliami kommunit
KANUKOKA-llu isummerneri annertuumik pingaartinneqarmata.
Immikkoortoq 4.1; Annertusisamik immikkut
ittumik ilinniartitsineq. Meeqqat atuarfiat pillugu peqqussutissatut
siunnersuummut nalinginnaasumik oqaaseqaatini allassimavoq immikkut ittumik ilinniartitsisarnerup
tungaa tamarmik aaqqissuussaanikkut aningaasalersorneqarnikkullu kommunimiitinneqalissasoq.
Naalakkersuisuni ilaasortaq naapertorlugu
taamatut aaqqiisoqarnissaa kissaatigineqarpoq. Pissusissamisoornerpaatullu
isigineqarmat akisussaaffiup oqartussaanerup aningaasaqarnerullu akornanni
ataqatiittoqarnissaa. Ullumikkut kommunit atuartut immikkut ittumik
annertusisamik ilinniartinneqartussatut innersuussugisarpai
aningaasaqarnikkulli akisussaaffik Namminersornerullutik Oqartussaniilluni.
Ataatsimiititaliamit Naalakkersuisunut
ilaasortaq isumaqatigineqarpoq oqarami kommunini atuartut ataasiakkaat
pisariaqartitaannik kommunit ilisimasaqarnerusut. Aamma suliamik suliarinninneq
sukkanerullunilu ajornannginnerussaaq kommunit kisimiillutik atuartoq immikkut
ittumik annertusisamik ilinniartinneqartariaqarnersoq pillugu
aalajangiisartussaappata.
Siunnersuut naapertorlugu perorsaanikkut
psykologimullu tunngasunik siunnersuisarfik PPR siunissami taamaallaat
kommuninut siunnersuinerinnarmik suliaqalersussaavoq. Ataatsimiititaliamit
aaqqissuussinerup taamak ingerlalluartigisup pingaaruteqartigisullu
annertusisamik immikkut ittumik ilinniartitsinerup allanngortinneqarnissaa
pissusissamisoorsorinanngilaq.
Tassa siusinnerusukkut annertusisamik
immikkut ittumik ilinniartitsineq kommunit akisussaaffigisimavaat. Taamatulli
aaqqissuussineq allanngortinneqarpoq. Tamatumalu kingorna oqartussaanerup
Namminersornerullutik Oqartussanut nuunneqarnissaa qinerneqarluni.
Maannakkut aaqqissuussineq atorsinnaavoq
kommunilu najugarisaq apeqqutaatinnagu atuartunik assigiiaartumik
tapersersuinermik qulakkeerinnittarluni. Perorsaanermut psykologimullu
tunngasunik siunnersuisarfiup PPR-ip qitiusumik inissisimasup
aalajangiisuusarnera pissutigerpiarlugu.
Taamaattumik ataatsimiititaliami
tunngavissaqartinneqanngilaq tamatumap allanngortinneqarnissaata
kaammattuutigineqarnissaa.
Aningaasalersuinissaq eqqarsaatigalugu
uparuarneqassaaq kommunimiit kommunimut immikkut ittumik ilinniartitsisoqarnissaanik
pisariaqartitsineq assigiinngisitaartorujussuummat. Tamatigullu
periarfissaqartoqartarani innarluutilinnik immikkut atuartinneqarnissaanik
innersuussisinnaaneq. Taamaattumillu suliassaq tamanna meeqqat atuarfiata
isumagisariaqarlugu.
Aamma kommuneqarsinnaavoq
pisariaqarneratut ikiorsiinissamik neqerooruteqarnissamut aningaassatigut
ilinniakkatigullu nukissaqanngitsunik. Tassunga ilanngullugit atuartunik
immikkut annertusisamik ilinniartitsinissamut eqqarsartaatsikkut ikiorsiineq
peqqussutissatut siunnersuutikkut isummerfigisassanngortinneqarpoq
ataatsimoortumik tapiissutinik agguaassisarnermik kommunikkaartumik
nalimmassaalluni aaqqissuisoqarnissaa.
Ataatsimiititaliap
pissusissamisoornerungaartutut isigaa maannakkutut aningaasat atuartunut
nalimmassarnissaat. Atuartunik annertusisamik immikkut ittumik
ilinniartitsinermi kommuni sorlerluunniit allamut nuuttoqarnerani
kommunimulluunniit nuuttoqarneranik kommuni immikkut ittumik
aningaasartuuteqartinneqalissanngitsoq ataatsimiitialiap annertuumik pingaartutilittut
tamanna isigaa.
Ataatsimiititaliap isumaqatigiittut
Naalakkersuisut qinnuigissavai annertusisamik immikkut ittumik
ilinniartitsinermi ullumikkutut aaqqissuussinerup attatiinnarneqarnissaa
pillugu allannguutissatut siunnersuummik saqqummiusseqqullugit.
Immikkoortoq 4.2; Ineqarfiutigalutik
atuartunut angerlarsimaffinnik sanaartorneq. Kingullermik ataatsimiititaliamit
KANUKOKAp ataatsimeeqatigineqarnerani oqaatigineqarpoq atuarfitsialaap
atortuulersinneqarnerani ineqarfiutigalutik atuartunut angerlarsimaffinnik
pisariaqartitsineq annertusisussatut naatsorsuutigineqartoq.
Tamanna pisariaqartuussaaq taamatummi
allorfinnut pingasunut nutaanut avitsilluni aaqqissuussinerup kingunerissammagu
atuarfinni ukiunik pingasuni sivisussusilimmik atuartut angajulliit
allorfimmiittut allanngortitsineq taanna atuartitaanikkut annertunerpaamik
pissarsiffigisinnaajumallugu illoqarfiliartariaqalertarnissaat
ilimanarsinnaammat.
Naalakkersuisunullu ilaasortamit
imaannerarneqarpoq maannakkorpiaq amerlanerusunik sanaartortoqarnissaanik
pisariaqartitsoqanngitsoq.
Taamatummi nutaamik aaqqissuussinermik
klassit ataatsit atorunnassammata. Ilanngullugu nuna tamakkerlugu meeqqat
atuarfianni atuartut ineqarfiutigalutik atuartunut angerlarsimaffinni inissanik
sinneruttoqarmat.
Ineqarfiutigaluni atuarfimmi
angerlarsimaffittut init pitsanngorsarneqarsimapput taamaalillutillu
ikinnerulernermikkut maannakkut pitsaassusissamik piumasarisaasunut
eqquutitsisunngorsimallutik. Ineqarfiutigalutik atuartunut angerlarsimaffinnik
initigut qulaani taaneqartutut taamaanneraanik KANUKOKA-p ilumuunnginnerarpaa.
Namminersornerullutik Oqartussani oqaatigineqartunit ikinnerunerarneqarmata.
Ataatsimiititaliamit pingaartutut
isigineqarpoq atuarfitsialaap aallarnisarneqarnerani pitsaanerpaamik
tunngavissiijumalluni pisariaqartinneqartunik aningaasanik
immikkoortitsisoqarnissaa.
Taamaattumik aamma ataatsimiititaliamit
pingaartutut isigineqarput ineqarfiutigalutik atuartut angerlarsimaffinni
inissat pisariaqartinneqartutut amerlasussaasa pigineqarnissaat.
Ataatsimiititaliap isumaqatigiittup ineqarfiutigalutik atuartunut
angerlarsimaffiit tungaatigut qanoq killiffeqartoqarnerata
misissuiffigineqarnissaa Naalakkersuisunut KANUKOKA-mullu qanoq
pingaaruteqartiginera uparuaassutigissavaa.
Aamma ingerlaavartumik
paasitinneqartarnissaq ineqarfiutigalutik atuartunut angerlarsimaffinni
inissinneqarnerup qanoq ittuunerata maannakkorpiaq sukumiisumik
ilisimatitsissutigineqarnissaa. Taamaalilluni inissaqassuseq kommunini
ataasiakkaani pisariaqartitsinermut piumasaqaatinullu naleqqussarneqassalluni.
Immikkoortoq 4.3; Sanaartugassat
iluarsagassallu. Atuarfiit ineqarfiutigalutillu atuartunut angerlarsimaffiit
illuutaannut sanaartornissamut iluarsaassisarnissamullu pisussaaffik ullumikkut
Namminersornerullutik Oqartussaniippoq. Maannakkulli meeqqat atuarfiat pillugu
peqqussummi aamma meeqqat atuarfiat pillugu peqqussutissatut siunnersuummi
siunertaavoq pisussaaffiup kommuninut nuunneqarnissaa.
Sanaartornissamut iluarsaassisarnissamulli
pisussaaffik annertuumik aningaasartuuteqarfiusussaavoq. Pingaartumik
kommuninut mikinerusunut tigussallugu ajornartorsiutitaqartussaq. Ajornartorsiut
suli ilungersunarnerulissaaq illuutit pitsaassusiat inillu ininillu
amigaateqarneq kommunimiit kommunimut assigiinngisitaartorujussuummat.
Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq
innuttaqassuseq naapertorlugu kommunit aningaasatigut assigiinnik
atugassaqartittariaqartut. Taamaasilluni nunatsinni sumiikkaluaraanniluunniit
iliniartitaanikkut illutatigullu pitsaassutsit assigiit
neqeroorutigineqartariaqarmata. Taamaattumik ataatsimiititaliap Naalakkersuisut
kaammattorpai isumaqatigiinniarnikkut taakkua KANUKOKA-mut paaseqatigiissutiginiaqqullugit.
Atuarfitsialak iluatsissappat nunatsinni
atuarfiit allineqarnissaasa iluarsarneqarnissaasalu atuarfitsialammik
siunertarineqartunut aammalu illoqarfinni nunaqarfinnilu pisariaqartitsinermut
naapertuuttumik ingerlanneqarnissaat ataatsimiititaliamit pingaartinneqarpoq.
Atuarfiit sanaartugassatut iluarsagassatigullu pilersaarusiornerini
Naalakkersuisut qanoq iliorlutik piviusunngortinniarnerlugit pilersaarutaat
ataatsimiititaliap arlaleriarluni ujartortarsimavai.
Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq atuarfiit
illutaasa avatangiisaasalu pitsaassusaat atuartut ilikkaraqarusussuseqarnerannut
aalajangiisuusumik pingaaruteqartut.
Ataatsimiititaliap isumaqatigiittup
Naalakkersuisunut ilaasortaq atuarfinnut sanaartugassatigut iluarsatigullu pilersaarummik
piaartumik saqqummiussaqaqqullugit kaammattussavaa. Taamaasilluni atuafiit
illutaat atuarfitsialammi siunertarineqartumut naapertuuttunngortinneqassamata.
Immikkoortoq 4.4; Akunnerit
ilinniartitsiviusussat. Meeqqat atuarfiat pillugu Inatsisartut
peqqussutissaattut siunnersuutaasumi ikinnerpaamik akunnerit
ilinniartitsiviusussat qassiuneri klassinut atatsimut ukiunut nalunaaquttap
akunnerinik 30-nik ikilisinneqarsimasut peqqussutissatut siunnersuummut
tusarniaassutigineqartut naleqqiullugu ataatsimiititaliamit paasineqarpoq.
Siunnersuutaaqqaartumik siunertaagaluarpoq
maannakkut akunnerit ukiunut 11.-12.-nut agguataakkat ukiunut qulinut
agguataarneqassasut. Peqqusutissap nutaap atuutilerneratigut ukiut
aturfiusussat ikilisinneqaraluartut atuartut nalunaaqquttap akunneanik
atuarfissaminnik annaasaqassanngillat.
Peqqussutissatut siunnersuummut matumunnga
oqaaseqaatini oqaatigineqarpoq taamannak akunnernik ikilisitsineq pissasoq
aaqqissuussinerup atortuulersinneqarneranut atatillugu aningaasartuuteqarnerussutissat
ikilisinneqarnissaat siunertaralugu.
Siunnersuummut oqaaseqaatinik
oqaatigineqarpoq kommunit maannakkutut akunnernik amerlanerusunik
neqerooruteqartarsinnaasut. Ataatsimiititaliap pissusissamisoortutut
isiginngilaa nalunaaquttap akunneri ima ikilitigissasut
naatsorsuutigineqartariaqassalluni kommunit nalunaaquttap akunnerinik
amerlarnerusunik tunniussisaqalernissaat.
Ataatsimiititaliamit
naatsorsuutigineqarpoq akunnernik ikinnerpaaffigisassatut amerlassusilinni
illersorneqarsinnaasumik ajornartorsiutitaqanngitsumik
neqeroorutigineqarsinnaasunik aalajangersaasoqarsimassasoq.
Ataatsimiititaliaq isumaqatigiittoq
isumaqarpoq aallaavittut pilersinniakkamut aningaasanik sapinngisamik
iluatsiffiutitsinissamut pisariaqartinneqartunik aningaasaliisoqartariaqartoq.
Naalakkersuisunit oqaatigineqarpoq
alloriarfiusumik atuartuartitsisarnermi
ilinniartitsisussaqarniarnermilu atuarfitsialammi siunertarineqartutut
vikarinik atuineq aamma nalunaaquttap akunnerinik atuanngitsoortitsisarnerit
annertuumik ikilisinneqarsimanissaat. Ikinnerpaamik akunnerit ilinniarfiusussat
naak ikilisinneqaraluartut ataatsimiititaliamit neriuutigineqarpoq
nalunaaquttap akunneri atorneqavissut ullumikkutut amerlatigiinnarumaartut.
Siunnersuummut oqaaseqaatini
oqaatigineqarpoq sapaatip akunneranik ataatsimi 1. klassimiit 7. klassimut
alloriarfiusutut ilinniagassatigut suli minutsinik 45-nik
annikillisitseqqittoqassasoq.
Tamannali ataatsimiititaliap
akuersaarsinnaanngilaa. Matumani pineqarput atuartut ullumikkut peqqussutaasup
nalaani atuarnerminnik aallartitsisimasut. Taakku atualernerminniit ukiumik
ataatsimik siusinnerusukkut ukioq atuarfitsik naammassisussaavaat.
Aammattaaq ilinniartitsisut
atuartitsinerup nutaamik aaqqissuunneqarneranut ikaarsaariartinneqartussaanerat
eqqarsaatigisariaqarmat. Piffissaq ikaarsaariarfiusumi atuartut ikinnerpaamik
akunnerit atuarfigisassaasa ikilisinneqannginnissaat pillugu ataatsimiititaliap
isumaqatigiittup Naalakkersuisut qinnuigissavai allannguutissatut
siunnersuummik saqqummiusseqqullugit.
Immikkoortoq 4.5. piffissap
atortuulersitsiviusussap kinguartinneqarnera. Naalakkersuisut allannguutissatut
siunnersuummik 2002-mi augustimi atuuttuulerfissap 2003-mut augustimut
kinguartinneqarneranik kinguneqartumik saqqummiussaqarput. Ataatsimiititaliap
naammagisimaarlugu maluginiarpaa peqqussutissatut siunnersuutip
atortuulersinneqarnissaanut piffissaliussaq ukiumik ataatsimik august 2003-mut
kinguartinneqartoq.
Tamanna peqqussutissap
iluatitsiviunissaanut tassalu aallaqqaataaniilli Naalakkersuinikkut
ingerlatsisuniit soorluttaaq pisortanit ilinniartitsisunit atuartunit aamma
angajoqqaanit sapinngisamik siammasinnerpaamik tapersersorneqarnissaa
pingaarluinnarpoq. Taamalu atortuulersitsineq aatsaat pissasoq
taamaasiornissamut naatsorsuutigisat pingaaruteqarnerpaat eqquutsinneqarpata.
Ataatsimiititaliamuttaaq
pitsaasuuvoq allannguutissatut siunnersuummi atuarfiit piareersimasut maannakkut peqqussummi atuuttumi aalajangersakkat
sanioqqunnissaanut akuersissummik piniarnissaanut aalajangersakkanik
ilanngussisoqarnissaa.
Peqqussutissatullu nutaatut
atuutilersussatut naartorsuutigisaq malillugu ilinniartitsineq aallartillugu.
Ataatsimiititaliap isumaqatiittup atortuulersitsinissamut piffissap august
2003-mut kinguartinneqarnissaa taperserpaa. Ilanngullugu ataatsimiititaliap
isumaqatigiittup atuarfiit piareersimasut august 2002-mi peqqussut nutaaq
malillugu ilinniartitsinermik aallartitsisinnaanerat taperserlugu.
Immikkoortoq 4.6. Atuartunut
angajullernut tapiissuteqartarneq. Naalakkersuisut allannguutissatut
siunnersuummik atuartunut angajullernut tapiissutaasartut
attatiinnarneqarnissaanik kinguneqartumik saqqummiussipput.
Ataatsimiititaliap isumaqatigiittup atuartut
anginerit tapiissuteqarfigineqartarnissaat pillugu allannguutissatut
siunnersuut Naalakkersuisunit saqqummiunneqartoq taperserpaa.
Immikkoortoq 5; Ataatsimiititaliap
inassuteqaata. Ataatsimiititaliap isumaqatigiittup ataatsimiititaliaq qulaani taaneqartutut
kaammattuutigissaannut naapertuuttumik Naalakkersuisut allannguutissatut
siunnersuummik saqqummiussippata siunnersuut tamanna tunngavigalugu
akuersissugitigineqassasoq inassutigaa.
Kultureqarnermut
Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaq taamak oqaaseqarluni meeqqat atuarfiat
pillugu Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut
pingajussaaniigassanngortippaa. Qujanaq.
Daniel Skifte, Inatsisartut
Sulittaasuat, Atassut.
Ruth Heilmann qutsavigaarput. Taava
maannakkut partiit, Kattusseqatigiit Attaviitsullu oqaaseqartuinut nuuppugut.
Siulliulluni oqaaseqassaaq.
Lars-Karl Jensen, Siumup
oqaaseqartua.
Meeqqat atuarfiat pillugu
Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut manna siullermeerlugu
saqqummiunneqarmat atuarfitsialammut isumalluarnerput oqaatsit annertuut
takisuullu atorlugit ersersittarsimavarput.
Ataatsimiititaliap
isumaliutissiissutaatigut takusinnaavarput Ataatsimiititaliaq peqqissaartumik
sulisimasoq. Nuannaarutigaarpullu isumaliutissiissutip suliarinerata nalaani
kattuffiit IMAK aammalu KANUKOKA aggersarlugit tusarniaanertigut peqqussutissap
atuutilersinneqarnissaanut aaqqitassat Ataatsimiititaliamiit
eqqumaffiginiarneqarsimammata.
Peqqussutissaq suliarineqalermat
oqallinneq annertooq pereernikuuvoq taamaattumillu maannakkut
isumaliutissiissummi saqqummiunneqartut aallaavigalugit Naalakkersuisut
akissuteqaataat Siumumiit paasilluarlutigit oqaatigeriissavagut.
Taakkulu aallaavigalugit uani
oqaasissagut tulleriinnilerlutigit.
Siumup aalajangiusimavaa
annertusisamik immikkut ittutmik ilinniartitsineq aaqqissuussaanikkut
pisariaqartitsinerlu malillugit meeqqat atuarfiini kommunimiit
oqartussaaffigineqarluni ingerlanneqassasoq.
Taamatut ingerlatsisoqarnissaani
pinngitsoorneqarsinnaanngilaq meeqqat atuarfiisa perorsaanermut psykologimullu
tunngasumik pitsaasumik assigiiaartumillu qitiusumiit siunnersorneqarlutik
immersortuarneqarnissaat. Tassuuna qulakkeerneqassammat atuartitsinermi
najoqqutassat siunertaasunut naleqquttuunissaat.
Siumumiit aamma ataatsimiititaliaq
isumaqatigaarput aningaasalersueriaatsini tunngasuni oqarmat aningaasat
atuartunut malinnaasariaqartut. Tamanna pissusissamisoortutut isigaarput
isumaqatigalugulu.
Annertusisamik immikkut ittumik ilinniartitsineq
kommuniniit kommuninut amerlaqatigiinnik atuartoqarfiunngimmat. Aamma ukiup
atuarfiusup iluani illoqarfinnut allanut nuuttoqartillugu aningaasaliissutit
malinnaasariaqarput. Tamanna maannakkut periusiusut malillugit atuarfiup
pisortaqarfimmut nalunaaruteqartarneratigut ingerlareersoq
ingerlatiinnarneqassappat Siumumiit tutsuiginartinneruvarput.
Atuarfik pillugu peqqussutissaq
suliarineqalermalli Siumumiit pingaartillugu oqariartuutigisarparput
atuarfitsialammik pilersitsinissami qulakkertariaqaripput atuartitaanerup
pisariaqartinneqartutut pitsaassuseqarnissaa.
Naalakkersuisut saqqummiussaatigut
maluginiarparput tiimit atuartitsiviusussat ikinnerpaaffissaat pineqartoq.
Tamannalu Siumup akuerseqataaffiginiarpaa. Tamatumuuna nalunaaquttap akunneri
atuartitsiviusut amerlineqasagaluarpata naatsorsuutigineqassammat nalunaaquttap
akunneri amerlissutaasut ilinniartitsisutut ilinniarsimanngitsunik
isumagisassanngortinneqassasut.
Apeqqusertariaqalissallunilu tamanna
atuartut siunertaasutut faginut ataasiakkaanut ilikkarluarnissaannut
pitsaasuunersoq.
Aamma uani
oqaatiginngitsoorusunngilarput ilisimatusarnikkut misilittakkatigut
oqaatigineqartarmat tiimit atuartitsiviit amerlassussaat atuartut
ilikkariartortarnerannut pingaarnerunngitsoq. Pingaarnerusorli tiimit
atuartitsivissat piareersarluarnermit suleqatigiillu akornanni pilersaarusiorluakkanik
aallaaveqartut tassaasartut atuartut ilikkarluarnissaannut
tunngaviliisuusartut.
Siumumiit aamma pingaartipparput
atuarfitsialaap ingerlatitaanerani ilinniartitsisut ingerlatassanut
pikkorissartinneqarnissaat qulakkeersimasariaqartoq. Taamatuttaaq peqqussummi
taaneqanngikkaluartoq isumaqarpugut ilanngutinngitsoorneqarsinnaanngitsoq
ilinniartitsisut atorfigisaminni aalajaatsumik piffissarlu sivisunerusoq
atorlugu ilinniartunut atuartitsisuusarnissaannik siunertaqarneq aamma
atuartut pitsaasumik angusaqarsinnaanerannik qulakkeerisussaammat. Siunissami
atorfinitsitsisarnermi tamatuma ilusiliivigineqarnissaa
soqutiginaateqarsinnaavoq.
Atuarfitsialak aallartinneqarpat
tamatuma nassatarisussaavaa atuartut nunaqarfiummiut illoqarfimmut
maannakkorniit siusinnerusumik atuariartortalernissaat. Siumumiit
paasilluarparput kommunit amerlasuunik nunaqarfeqartut illoqarfinni
ineqarfiutigalugit atuartuni angerlarsimaffiit naammannersut apeqqusermatigit.
Siumumiit neriuppugut atuarfiit
pillugit peqqussut manna suliarisarput aallaavigalugu pilersaarusiornikkut
takussutissaqalereersimassasoq taamatut ingerlatsinissami ineqarfiutigalugit
atuartunut angerlarsimaffiit pigineqartut naapertuunnersut.
Siumumiit aallaqqaataaniilli
pingaartipparput Atuarfitsialak siunertaasutut pitsaasumik tunngavissaqarluni
ingerlanneqasoq taamaattumik aamma matumani atuarfiit illutaasa nutartigassat
kiisalu atuartunut najugaqarfiutigisunut naapertuuttumik sanaartugassatigut
aningaasaliissutitigullu tulleriiaarinerup Naalakkersuisuniit
eqqumaffiginiarneqarnera nuannaarutigaarput.
Naggataatigut peqqussutissap uumap
suliarineqareerneratigut IMAK qisuariaateqarpoq eqqaasitsissutigalugu
Atuarfitsialaap ineriartornissaanut ilinniartitsisutut ilinniarsimasunik
pisortaqarnissaq pisariaqarluinnartoq.
Siumumiit tamatuma pitsaasumik
naliliiffigineqarnissaa pisariaqarluinnartutut isumaqarfigaarput.
Taamaattumillu kaammattuutigissavarput
peqqussutissap pingajussaaneerlugu suliarineqannginnerani Inatsisartut
Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaani tamanna
nalilersuiffigineqaqqaassasoq.
Siumumiit taamatut oqaaseqarluta
atuarfik pillugu peqqussutissap atuutilernissaa augustimi 2003-mi pisussatut
akuersissutigaarput kaamattuutaasullu malillugit atuarfiit piareersimasut
augustimi ukioq manna 2002-mi peqqussutissaq malillugu akuerineqarnissaat
inassutigalutigu.
Siumumiit taamatut oqaaseqarluta Naalakkersuisullu
allannguutissanut siunnersuutiginiagaaq akuerseqataaffigalugit
ataatsimiititaliap isumaliutissiissummik saqqummiussaatigut kaammattuutaasut
allat ersarissumik oqariartuuteqartut akuerseqataaffigaagut. Suliallu uumap
pingajussaaneernissaanut IMAK-ip kaammattuutaanut oqariartuutigisarput
ilanngullugu nalilersorluaqqullugu.
Jakob Sivertsen, Atassutip
oqaaseqartua.
Qujanaq. Meeqqat atuarfiat pillugu
Inatsisartut inatsisissattut siunnersuut kiisalu Inatsisartut Kultureqarnermut
Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaata isumaliutissiissutaanut Atassummit
imatut oqaaseqaniarpugut. Pitsaasumik ilinniartitaaneq nunatsinni kikkut
tamarmik atorfissaqartitaat kissaatigisaallu aammalu inuiaqatigiit
ineriartortut nammineeriartuinnartullu atorfissaqartitsinerat najoqqutaralugit
qaffasinnerusumik ilinniarfissanut ikaarsaariarfittalik tassaaginnanngilaq
inuttut ataasiakkaatut piginnaatitaaffik. Aammattaarli tassaavoq inuiaat
kikkugaluartulluunniit tamarmik ineriartornerannut tunngaviusoq
pingaaruteqarluinnartoq.
Taamaattumik nunatsinni
atuartitaanerup ilinniartitaanerullu piorsagaanera nutarteriffigineqarneralu
sumillu ilinniartitaanikkut imaqartitaanissaa tunngaviliisuussapput
inuaqatiginnit kalaallini nammineeriartuinnarluni suliassat sulisussanit
pikkorissunit ilinniarluarsimasunillu amerlanerujartuinnartunit uagut
nammineerluta ingerlatsilernissatsinnut sulisussanik avataaniit ullumikkutuut
taamak amerlatigusunik tikisitsisariaarulluta piginnaanngorsartariaqartugut.
Meeqqat atuarfiat ineriartornermi
pitsanermpaamik angusaqarnissamut ineriartornermilu mianerisassanut
ilikkagaqarnissamut tunngaviliisuulluinnartarpoq. Taamaammat atuarfik pillugu
peqqussutissaq meeqqat ilinniartitaaneranni siunnerfimmik nutaamik
Atuarfitsialammik siunertaqartoq siunissami meeqqat qanoq
ilinniartitaanerannut angusaqarnissaannullu assut pingaruteqarmat matumuuna
Atassummit oqaatigaarput.
Ataatsimiititaliap isumaqatigiissup
Naalakkersuisunut kaammattuutigivaa annertusisamik immikkut ittumik ilinniartitsisarnerup
ullumikkut atuuttup atatiinnarneqarnissaa pillugu allannguutissamik
saqqummiussaqarnissaannik. Piusaqaat Atassummit taperserparput annertusisamik
ilinniartitsisarneq meeqqanut namminiivissinnaanngitsunut
angusaqarluarnissaannut assut pingaaruteqarmat.
Ataatsimiititaliamiit illoqarfinni
nunaqarfinnilu atuarfiit Atuarfitsialammut naleqqussarneqarnissaat
pingaartinneqarmat Atassummit tupiginngilarput. Sineriatsinni piffinni
assigiinngitsuni atuarfiit pisoqalisimaqisut nutarterneqarnissaat nukinginnarsisimammat.
Atuarfiimmi ilaat piaartumik iluarsaanneqanngikkunik nutaamik
atuarfiliortariaqalerneq pinngitsoorneqarsinnaanngitsoq Atassummit
nalunnginnatsigu.
Taamaattumik Atassummi illoqarfinni
nunaqarfinnilu atuarfiit nutarterneqarnissaannut tulleriiaarilluni
pileraarummik takussutissiinissaq assut ataatsimiititaliamit pingaartinneqarmat
Atassummit taperserparput piaartumillu naammassineqarnissaa Naalakkersuisut
suliarissagaat matumuuna piumasaqaatigaarput.
Ataatsimiititaliap isumaqatigiittup
peqqussutissap pilersaarutaasutut atuutilerfissaata ukiumik ataatsimik tassa
augustip aallaqqaataaniik 2003-mut kinguartinneqarnissaa piumasaqaatigimmagu
Atassummit tupiginngilarput ikaarsaariarnermi atortussat pilersaarusiorluarnissarlu
ulluinnarni atuarfinni ingerlatsisuusunit angajoqqaanillu kissaatigineqartoq
tamatumani Ataatsimiititaliap tusaaniarsimammagu Atassummit
pissusissamisoortutut isigalugu aamma taperserparput.
Taamaakkaluartoq Atassummit
isumaqarpugut piffiit ilaanni atuarfiit Atuarfitsialammut naleqqussarneqareersimasut
ilinniartitsisoqarnikkullu piareersareersimasut eqqarsaatigalugit augustip
aallaqqaataa 2002-miit peqqussutissaq nutaaq malillugu aallartissinnaanerat
ammatinneqartariaqartoq.
Tamakkiisumik ikaarsaariarnissamut
misilittakkat equngassutaasinnaasullu paasisaqarfigineqarnissaat
ilinniutigineqarsinnaanissaallu Atassummit iluartinnaatinnaateqartut
isumaqarfigigatsigit.
Naalakkersuisut Inatsisartut
Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaata isumaliutissiissutaanut
akissuteqarnerminni atuarfiup siulersuisuini atuartut ilaasortaatitaasa
akissaateqartinneqalernissaannik anguniagaqarlutik saqqummiussaat Atassummit
assut iluarisimaaratsigit matumuuna oqaatigaarput.
Ajunngitsorsiaqalersitsinikkut
pisussaaffimmik atorluaasinnaaneq kingunerissagaa Atassummiit
naatsorsuutigilluinnaratsigu. Atuarfitsialaap pilersaarusiorneraniit
piviusunngortinniarneqarnissaanut Atassummit ilungersorluta suleqataasimavugut.
Sapinngisamillu atuarfiit
ulluinnarni ingerlatitaaneranni ilisimaarinnittut tassa ilinniartitsisut
qanimut suleqatigineqarsimapput. Meeqqammi ikaarsaariarnermi pitsaanerpaamik
atuartitaanerminni periarfissinneqassappata ilinniartitsisut qanimut suleqatigineqarnissaat
pingaartorujussuummat.
Ullumikkut atuarfinni
ilinniartitsisuusut ilinniarsimasunik pingaartumik kalaallinik atuarfiit
pisortaqartinniarnerat assorsuaq amigaatigaarput pingaartumik nunaqarfiit
tamatumani eqqarsaatigalugit.
Taamaattumik Atuarfitsialaap
tamakkiisumik atuutilernissaanut peqatigitillugu nunaqarfinni
ilinniartitsisunik ilinniarluarsimasunik amigaateqarnerujussuaq
eqqarsaatigalugu nunaqarfinni ilinniartitsisunngortussanik
piumasaqaateqarsinnaanerup sulissutigineqarnissaa Atassummit piumasaraarput.
Atuarfitsialaammi atuutilernissaanut
nunaqarfinni ilinniartitsisunik ilinniarluarsimasunik
ilinniartitsisussaqarniarnikkut ajornartorsiutinik aaqqiisoqanngippat
ullumikkutuut nunaqarfinni ilinniartitaanikkut angusarineqartartut illoqarfinni
sanilliullugit appasinnerujuaannartussaamata.
Peqqussutissamut siunnersuutip
pingajussaaneerneqarnissaa Naalakkersuisut allannguutissamik
saqqummiussaqarnissaannut nunatsinni ilinniartitsisut kattuffiata allakkatigut saaffiginnissutai
ilanngullugit Inatsisartut Kultureqarnermut Atuartitaanermullu
Ataatsimiititaliaani nalilersorneqarnissaat aamma Atassummit
piumasarissavarput.
Pifissaq manna iluatsillugu
Atassummit oqaatigissavarput ilinniartitaanikkut nutariuarnissaq aatsaat taamak
nunatsinni pingaaruteqartigilerpoq. Kalaallit Nunarput ukiuni nutaani
namminiilivinnissamik siunnerfeqarluni ikaarsaarpoq. Kalaallit Nunatta
asassatta namminiilivinnissaa oqarluartaarnerinnakkut inuillu
taasisinnerinnaatigut anguneqarsinnaanngitsoq tamatta nalunngilarput.
Siunnerfik aatsaat
piviusunngortinneqarsinnaaavoq ilinniartitaanikkut pitsanngorsaajuarnitsigut
inuttullu ataasiakkaatut pisussaaffimmik atorluaanitsigut sulilluarnitsigullu
anguniagaq aatsaat angusinnaagatsigu.
Ukiut nutaat tikissimavagut
angallannikkut niuernikkut ilinniartitaanikkut tusagassiuuteqarnikkullu.
Ineriartornerujussuup nassataanik nunarsuarmi innuttaaqataalersimavugut
qaammataasa aqqutigalugit nunarsuarmi sumiluunniit pisut ingerlaannartumik
malinnaaffigisinnaalersimavagut. Tassa piusut ullumikkut taamaapput.
Taamaattumik
sianigilluinnartariaqarparput kalaallit uagut immikkoorniarnermik
pilersitsissannginatta ilinniartitaanerpulli ima aaqqissuuttariaqarparput
nunarsuarmioqatigiit peqatigiikkaluttuinnarnerannut piumasarisaannut
periarfissanullu naleqqussartuartariaqarluta. Taamatut oqaaseqarluta
Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaani Naalakkersuisunut kaammattuutaasut
akuersaarpagut.
Naalakkersuisullu akisuteqaataat
aamma akuersaarlutigit. Peqqussutissatullu siunnersuutip taamatut iluseqarluni
pingajussaaneerneqarnissaanut akuersilluta taaseqataassagatta matumuuna
oqaatigaarput.
Ataatsimiititaliamillu
suliareqqitassat Atassummit suleqataaffigissagatsigit matumuuna aamma
oqaatigaarput. Qujanaq.
Olga Poulsen, Inuit Ataqatigiit
oqaaseqartuat.
Qujanaq. Siullermik nipera
utoqqatsissutigilaassavara. Neriuppunga ajussanngitsoq. Inuit Ataqatigiit
qujassutigissavarput nunatta siunissami pingaaruteqarluinnartumik
ingerlatsisussaasa pitsaasumik atuartinneqarnissaanut aqqutissiuinerup
naammassileraluttuarnera.
Atuarfitsialaap ukiuni kingullerni
inuppassuit peqataffigisaannik suliarineqarneranut Inuit
Ataqatigiinninngaanniit nuannersumik pissarsiffiusumillu suleqataasimavugut.
Suliaq imaannaasimanngilaq sapinngisarlu tamaat atorlugu tamanit
naammagisimaagassanngorlugu ingerlanneqarpoq.
Inuppassuit meeqqaniit immikkut
ilisimasallit ilanngullugit suliamut uunga atatillugu suleqatigisarsimavagut.
Piffissaq manna iluatsillugu suleqatigisarsimasagut Inuit Ataqatigiinniit
qutsavigerusuppagut.
Inuit Ataqatigiinniit
iluarisimaarparput ataatsimiititaliamit allannguutissatut siunnersuutigisat
Naalakkersuisunit tusarniarneqarmata. Atuarfiup siulersuisuini angajoqqaat
meeqqallu inissisimanerisa assigiinngissuseqarnera paasilluarsinnaavarput.
Taamaattorli atuartut siulersuisuini peqataanermikkut
ajunngitsorsiaqarsinnaalernissaat qularinngilarput sulerusussutsimik suli
annermik atuartut akornanni pilersitsiumaartoq.
Inunnut ataasiakkaanut tunngatillugu
atuartut peqataasannginnissaat Inuit Ataqatigiinniit tapersersorparput
isumaqaratta ilaatigut inunnut ataasiakkaanut tunngassuteqartut ima atornarsinnaatigisartut
meeqqanut atuartunut akisusaaffigitissallugit tulluartuunani.
Immikkut annertusisamik
atuartitsinerup Namminersornerullutik Oqartussaniit ingerlanneqaannarnissaa
siunertaralugut Naalakkersuisunut siunnersuummut allannguutissamik
siunnersuuteqarnerat pitsaasutut isigaarput.
Taamaaliortoqaneratigut nunatsinni
immikkut atuartittariallit assigiimmik periarfissaqartittuaannarnissaat
qulakkeerneqassammat.
Siunissami sinerissami atuartut
kolligiani pisariaqartitsilernissaannut Naalakkersuisut paasinnissimanerat
aammalu ineriartorneq naapertorlugu malinnaajuarnermik neriorsuuteqarnerat
akisussaaffimmik tigusinertut Inuit Ataqatigiinniit isigaarput. Taamatuttaaq
sinerissami illoqarfinnippat nunaqarfinniippalluunniit atuarfiit illutaasa
pitsanngorsaavigineqarnissaannut pilersaarusiornissamut tunngavissiuiniarneq
minnerunngitsumillu atuarfiit illutaannut akisussaaffiup ersarsissumik
sumiinneranik Naalakkersuisut akissuteqaatiminni oqaatiginninnirat Inuit
Ataqatigiinniit oqaatigerusupparput.
Tiimit ikinnerpaaffissaannut
tunngatillugut Naalakkersuisut nassuiaataat paasilluarlugu Inuit
Ataqatigiinniit tusaatissatut tigujumavarput. Nunatsinni atuarfik imarisamigut
avatangiisimigut sulisoqarnermigullu ingerlalluartoq atorfissaqartipparput.
Atuarfimmik taamaattumik atorfissaqartitsivugut siunissami ingerlatsinitsinni
nammineerluta sulisussatsinnik pilersorsinnaanerulernissarput
anguniagarigatsigu.
Taamatut angusaqarniarnitsinni
atuarfitsialak aqqutissatut isigaarput. Taamaattorli qularinngilarput
anguniagarput iluatsissappat atuarfiup ingerlanneqarnissaanut sutigut tamatigut
Namminersornerullutik Oqartussat KANUKOKA-llu suleqatiginnartuarnissaat
pisariaqartoq.
Taassumap saniatigut
pisariaqarluinnarpoq ulluinnarni angajoqqaajusugut atuarfimut ilinniartitsisunut
meeqqatsinnullu tapersersuijuaannarnissarput. Nalunngilarpummi sunaluunniit
tapersersuinernik ilaqartinneqanngikkaangami iluatsinnissaa ungasinnerusartoq.
Taamaattumik kikkut tamaasa
kaammattorusuppagut atuarfiup Atuarfitsialaalluni ingerlanissaanut
peqataaqqullugit siunissami nunatta ingerlanneqarnissaanut sulisussagut
pitsaanerpaamik angusaqarsinnaaqqullugit.
Inuit Ataqatigiinniit taamatut
oqaaseqarluta atuarfik pillugu peqqussutissatut siunnersuut
pingajussaaniigassanngortipparput.
Mogens Kleist, Kattusseqatigiit
oqaaseqartuat.
Qujanaq. Atuarfik pillugu Inatsisartut
peqqussutissaattut siunersuummut aappassaaneerneqarneranut
Kattusseqatigiinninngaaniit imatut naatsumik oqaaseqaateqassagut.
Nuannaarutigaarput ukioq kingulleq Inatsisartutigut
Atuarfitsialammut tunngatillugu oqallinnermi oqariartuutigisimasagut tassalu
peqqussutissap ukiumik ataatsimik kinguartinneqarnissaa Naalakkersuisuniit
tusaaniarneqarsimammat. Taamatut kinguartitsiniarnermut oqaaseqaatigisimasagut
tassa ukioq kingulleq innersuussutigissavagut.
Ataatsimiititaliap piffissaq annertooq
atorlugu suliani suliarisimavaa. Ullumikkullu Inatsisartunut saqqummiuppaa
Atuarfitsialaap toqqammavissaa. Taamaammat Ataatsimiititaliap isumaqatigiilluni
saqqummmiussaanut annertunerusumik oqaaseqaateqarata peqqussutissatut
siunnersuut akuersaassallugu Kattusseqatigiinniit oqaatigissavarput.
Taamaattorli oqaatigerusupparput kommunit
kattuffianniit aammalu ilinniartitsisut kattuffianniit oqariartuutigineqartut
ataatsimiititaliamiit eqqumaffigeqqullugit suliassap pingajussaaneerneqannginnerani.
Tassami pingaaruteqarpoq suliassaq pitsaasumik naammassineqarnissaa tamatta
anguniaratsigu aammalu attuumaassuteqartut eqqumaffigeqqusaat tamaasa
maluginiassallugit pingaartuteqarmata.
Taamatut naatsumik Kattusseqatigiinnit
oqaaseqarluta suliassap aappassaaneerneqarneranut tunngatillugu oqaaseqarpugut.
Siornatigullu oqaatigisimasagut innersuussutigalugit. Qujanaq.
Per Berthelsen, attaviitsoq.
Meeqqat atuarfiat pillugu
Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut pillugu Kultureqarnermut
Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliap isumaliutisissiissusiaa atituumik
isumaqatigaara. Naak ilaatigut takorlooruminartikkaluarlugu anguniakkap qanoq
ililluni qaqugulu anguneqarnissaa. Tassami suli amigaataalluinnarmata ilaatigut
ataatsimoortumik tulleriaarinermi takussutissat aammalu tassunga atatillugu
aningaasaliissutissat qanoq qaqinniarneqarneri.
Immikkut annertusisamik
atuartitsinermut atatillugu isumaqatigilluinnarpara siunnerfiusoq tassalu
aammalu inassutigineqartoq tassalu aningaasat atuartoq malittassagaat. Taannami
aqqutigalugu atuarfiit assigiinngitsut assigiinngitsuniittut periarfissaat
assigiissarneqassapput. Tamannalu iluarisimaarneqartariaqarpoq.
Isumaqarpungali suli
nalilersuinissaq pingaarluinnartuusoq. Minnerunngitsumik eqqarsaatigalugu
akunnerit atuartitsissutissat ikililerniarnerisigut qulakkeerinninnissaq
tamatuma pinissaa qulakkeerniarlugu tassalu atuartitsinerup
illersorneqarsinnaasumik ingerlajuarsinnaanissaa. Aammalu taamatut
aaqqiiniarnermi kommuninut aningaasartuutit qanoq innissaannut nalersuinissaq.
Tassami ernumassutigineqarsinnaavoq
akunnerit atuartitsissutissat ikililerneqarpata kommunit ataasiakkaat
aningaasatigut nanertorneqarnerat annertusisinnaasoq. Kommunini ataasiakkaani
pissutsit piviusut aallaavigalugit amerlanerusunik akunnernik atuartitsinissaq
pisariaqartutut isigineqarpat. Isumaqarpungalu tamakkua pingajussaaneerinnitsinnani
Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliami
nalilersorneqarluassasut.
Eqqaamajuartigulugu inerisaaneq
siuarsaanerlu oqalulluarnerinnakkut pilersinneqarsinnaanngimmata.
Otto
Steenholdt, attaviitsoq.
Siullermik
oqaatigissavara maani oqaaseriumasakka siusinaarlugit suliaasimammata. Tassa
ataatsimiititaliap sulinera utaqqeqqaarnagu, kisianni
saniatigoorujussuanngimmata malugeqquinnassavara.
Atuarfitsialak
oqallisigigaangatsigu uanga tulleriiaarisarpunga immaqa allaalaartumik.
Ilinniartitsisut ilinniarluarsimasut siulliutittarpakka, meeqqat tulliullugit
taavalu kingulliullugu atuarfik. Isumaqarluinnarama ilinniartitsisut qanoq
pingaaruteqartigisut. Ilinniartitsilluarsinnaanerat ilinniarluarsimanerat
tassaasarmat allunaasaq siaarluarsimasorlusooq atuarfik iluamik ingerlassaguni
aqqutissaa.
Taamaattunik
ilinniartitsisunik pikkorissunik ilinniartitsisoqartut meeqqat aatsaat tassuuna
iluamik angusaqarsinnaapput. Takusarpara oqarluartaarut meeqqat qitiutillugit.
Tusarneraluaqaaq kisianni meeqqat iluamik ilinniartitsisoqanngitsut iluamik
angusassaqanngillat. Taakkualu marluk kattuffigissavaat ilinniartitsisut
ilinniarluarsimasut meeqqat ilinniarluaritassat atuarfimmi pitsaasumi
ataatsimoorlutik suleqatigiittut.
Ukiuni
makkunani naalisaasanerujussuit uanga iluarinngisama ilagaat IMAK iluamik
tusarnaarsimanngikkaanni qanoq isumaqarnersoq aasiit paatsiveqanngitsoq,
kisianni paasivara ilinniartitsisut meeqqat atuarfianneersut kattuffiat.
Taamaakkaluartoq
kisianni assut taanna qutsavigissavara siusinaartumik sulininni taakkua
allagaat assut toqqammavigisimagakku.
Tassa
inatsisissap matuma siullermeerneqarnerani qarsupissimasara kiisalu
annilaajallaatigalugu eqqarsariaatigisimasara tassanngaaniit tassa
IMAK-iminngaanniit Inatsisartunut ilaasortanut agguaanneqarmat. Taannalu assut
iluatigalugu ataatsimiititaliamut eqqarsaatigilluaqqullugu oqaatigisassasara
tassa avataaniit ilisimatinneqarsimagama siunissami atuarfiit pisortassaannut
ilinniartitsisutut ilinniarsimanissaq piumasarineqanngitsoq. Aamma uani
inatsisissami pisortamik qulequtaqartoq atuarluaqattaaraluarpara
piumasarineqartorli nassaassaanngilaq.
Siullermik
allanneqarsimagaluarpoq atuarfiup pisortaa atuartitsinermik
ilisimasaqartuussasoq tamanna naluneqanngitsutut peqanngilaq. Kisiannili
erseqqissarneqarani pisortaq qanoq ittoq atorfinitsinneqassasoq. Tassa
oqaaseqatigiit peerneqarsimasut taakkua paragraf 44 tassaniissimagaluarput.
Tassa taanna piumasaqaannarluni pisortaq atorfinitsinneqartussaq
atuartitsinikkut pisinnaasaqassasoq. Pisinnaasaqassasoq
piumasaqaatigineqaannarluni.
Eqqarsaatigineqarsinnaavoq
ilinniartitsisuunngivissoq atuarfimmi pisortanngortoq nalilerneqaannarluni
atuartitsinikkut pisinnaasaqartoq. Taanna eqqortuusorinanngilaq. Aamma
ilinniartitsisut amerlaqaat atuarfinni pisortanngorusuttartut. Allanit
ingiarniarniarneqassagunik avataaninngaaniit tulluartuunngilaq.
Ilinniartitsisut
ilinniarluarsimasut aamma pisortanngornissamut kisimilluunniit
aqqutissiuunneqartariaqaraluarput. Tassa ilinniaritsisuusimasutut
piumasarissavara uanga Atuarfitsialak aterminik eqquutitsissaguni
ilinniartitsuinnik ilinniartitsisoqartariaqartoq. Taakkuninngalu tassa
aqutsisussaq tassaassaaq pisortaasussaq pinngitsuunngivilluni ilinniartitsisutut
ilinniarsimasuusoq.
Taamaanngikkuni
aqutassani ilinniartitsisut aamma ilinniarluarsimasut
aqulluarsinnaanavianngilai. Tassa Ataatsimiititaliamut pinngitsoornagu
assorujussuaq nalilersoqquvara qulaani uparuagara allaat imatut
siunnersuuteqarfigerusullugu soorlu IMAK-iminngaaneersup taamatut piumasarigaa '43-mi
immikkoortut siulliat ima ilaneqaqqullugu pisortatut atorfinitsinneqartussap
atuartitsinikkut pisinnaasaqarnissaa tassa ilinniartitsisutut ilinniarsimanissaa
piumasaqaataavoq.
Aamma
suli kingusinaartigata avataaniit nipinut tusarnaarniarnerusariaqarpugut.
Oqartarpugut aamma uanga privatimik atuarfissamik siunnersuuteqarninnut
taassumalu kinguartinneqarneranut ippassaaniinnannguaq oqarpunga qamannga
qutsatigalugu taanna kinguartinneqarmat pitsaalluinnartumik pilersaarusiorlugu
aallartinneqartussaanissaanut tamanna pisariaqassappat.
Aamma
taamatorluinnaq isumaqarpunga atuarfitsialak pillugu qujanartumillu aamma
paasivara Naalakkersuisut tamanna tusaanialersimagaat. Tassa suliaq
nukingiunnagu eqqortumillu suliaralugu ingerlattariaqartoq.
Tassa
taamaattumik inatsisip atortuulernissaanut ulluliussaq ersarissumik nipperlugu
kinguartikkallaqqusaq avataaniit iluamik nalilersortariaqarpoq. Ilami aamma
uanga uparuartuutit imaannaanngitsut takullugillu tusareerlugit ukiumik
ataatsimik kinguartitsisinnaaneq sulilluarnissamut tunngavissiisinnaasutuut
isigilerakku. Tassa aamma paasivara IMAK-iminngaaniit aamma KANUKOKAminngaaniit
aamma taamak isumaqartut. Tassa Ataatsimiititaliamut tunniukkusutakka aajuku
pisortap ilinniartsisutut ilinniarsimasuunissaa aalajangiunniaqqullu
gu
aappassaanillu inatsisip atortuulernissaa ukiumik ataatsimik
kinguartikkallaqqullugu.
Ruth Heilmann, Siumut.
Qujanaq. Tassa nuannaarutigeqaara
ataatsimiititaliaq sinnerlugu taamatut partiit, Kattusseqatigiit attaviitsullu
Per Berthelsen aammalu Otto Steenholdt taamatut akuersaartumik Ataatsimiititaliap
isumaliutissiissutaanut oqaaseqarmata.
Ilumoorpoq ataatsimiititaliap piffissaq
annertooq atorlugu isumaliutissiissut saqqummiutassani suliarisimagaa tassani
aamma Kattusseqatigiit taamatut oqarnerat isumaqatigilluinnarpara. Aammalu Per
Berthelsenip isumaqataanera atituumik pisoq taamatut oqaatigimmagu aamma nuannaarutigaara.
Soorunami uani oqaaserineqartut
pingajussaaneerneqartinnagu aamma Ataatsimiititaliap nalilersortussammagit
taamaattumik Otto Steenholdt qinnuigisariaqarpoq allakkatigut saqqummiutassani
Ataatsimiititaliamut apuussinnassappagit aamma iluaqutaassagaluartoq
tunngavilersuinitsinnut.
Naalakkersuisut akissutaat aamma
qujassutigingaarpara tassani tamakkiisumik isumaliutissiissummut aamma
allannguutissanut siunnersuutigisatsinnut akuersaartumik aamma oqaaseqarmat.
Tassani atuartut sinniisaat aamma
ilaasortaasut akissaateqartinneqalernissaannik immikkoortitaanatik
angajoqqaatullu pineqarnissaannut tunngatillugu aamma akissuteqarput
angajoqqaat ilaasortaatitaasa akissaataat pingajorarterutaatut annertutigisut
aamma naatsorsuisoqarsimalluni iliuuseqartoqarsinnaasoq.
Tamanna ataatsimiitiliami soorunami
eqqartoqqissavagut aamma tassani siunnersuutigineqartut allannguutissatut
siunnersuutissat Naalakkersuisut pingajussaaneerneqartinnagu neriorsuutigivaat
tunniutissallugit. Taamaattumillu taasinissamik ataatsimoortumik
isumaliutissiissutip taassumap taasissutigineqarnissaa siulittaasup
sillimaffigilaassagaa oqaatigissavara.
Siumuminngaaniit Lars-Karl Jensen aamma
naggataatigut kaammattuutigisaa tassa IMAK ilinniartitsisut meeqqat atuarfianni
kattuffiat taanna suleqatigilluinnarlugu Ataatsimiititaliami ingerlasimavugut.
Taamaattumillu aamma nuannaarutigaara taamatut pingajussaaneerneqartinnagu
ilinniartitsut taamatut kattuffiat aamma ilisimatitsissuteqarmat
pingaarutilimmik. Tassa atuarfiit pisortaasa ilinniartitsisutut
ilinniarsimasuuniissaat tamanna pingaartillugu aamma allaaserimmassuk. Aammalu
tunngavilersuutaat paasilluarpagut. Taamaattumillu qilanaaraara
Ataatsimiititaliami taanna pingajussaaneerneqartinnagu aamma saqqummiiffigissallugu.
Kisianni naatsorsuutigaara aamma soorunami
Ataatsimiititaliami ilaasortat aamma tamanna allagarsissutigeermassuk aamma
sillimaffigiumaaraat. Ilumoorpoq aamma Inuit Ataqatigiit oqaaseqarneratigut
aamma saqqummiussaminni erseqqarissaraat angajoqqaat Atuarfitsialammut
tunngatillugu annertuumik tapersersuillutillu suleqataanissaat.
Taanna Atuarfitsialaap ingerlanneqarnerani
Ataatsimiititaliamit pingaartorujussuartut oqaatigisarparput tassami
angajoqqaat tassaapput meeqqaminnut akisussaanerpaat taamaattumillu aamma
atuartitaaneratigut malittarinnittussat. Kisiannilu soorunami aamma
ilinniartitsisut ilinniarsimasuunissaannik aamma Atassutip ilaatigut tamatut
isumalimmik erseqqarissaateqarnera aamma soorunami ataatsimiititaliami taanna
pingaarteqaarput ilinniartitsisut amerlasuut ilinniarsimasut pigisariaqarpagut
Atuarfitsialaap pitsaasumik iluatsinnissaa eqqarsaatigalugu.
Taamaattumik inissaqartikkusuppagut aamma
Ataatsimiititaliami piffissaqartikkusullugit ilinniarititsisut
pikkorissarnissaminnut aamma periarfissaqartinneqarnissaat. Tassami ukiup
ingerlanerani ilinniartitsisut atuartuutitik qimallugit taamatut
pikkorissanermik annertuumik ingerlaqarnerat aamma meeqqanut
sunniuteqarnerluttarnera taanna ataatsimiititaliami eqqartorsimavarput.
Taamaattumillu tassuunakkut
atuartitsinerup piareersarluagaasumik ingerlanneqarnissaanut aamma
sillimmartitaarluni ilinniartitsisut pikkorissarnissaannut nukissaqarnissaq
aamma tassani silimaffigisariaqartoq erseqqissaatigalugu.
Tassa imaappoq ilinniartitsisut
pilersaarusiorluarnissaat ataatsimoorlutik pingaaruteqarpoq. Taamaattumik
tassani alloriarnermiittut ilinniaritsisut suli ullumikkornit
ataatsimoornerulernissaminnik piumasaqarfigineqarput. Aammalu taanna
nalunngilara ilinniaritsisut iliuusissaq nuannaralugu tigugaat. Aamma
tigujumaaraat.
Isumaqatigeeqigatta isumaliutissiissut
taamatut saqqummiussarput pillugu qujassutigaakka oqaatigineqartut. aammalu
qilanaaralugu pingajussaaneerneqartinnagu Ataatsimiititaliami
ataatsimeeqatigeeqqinnissarput.
Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut
Siulittaasuat, Siumut.
Naalakkersuisuninngaaniit nuannaarutigaara
isumaqatigiinneqaqimmat. Taamaattumillu aamma annertunerusumik
oqaaseqarfiginagu pingajussaaneernissaanut innersuussuteqarnissaq maannakkut
piareertutut oqaatigisariaqarpoq.
Aammalu taamatut paaseqatigiinneq
qujassutigalugu udvalgimi inaarsagassanut tunngatillugit Naalakkersuisuninngaaniit saqqummiussassagut
neriorsuutigineqartut aamma naammassiniarumaarpagut.
Aamma erseqqissaassutigilaavinnassavakka
arlalinnguit oqaatigineqartut uani ilaatigut peqqussutissami
aaqqissuunneqarnerani tunngaviusussaammat siunissami kommunit atuarfimmut
oqartussaassusiat ingerlatsinermilu akisussaanerat maannamut ingerlanerminngaaniit
pitsaanerusorujussuarmik ilusilerneqarnialersoq.
Tassa aamma maannakkut
namminersornerulersimanerup kinguneranik killiffigaarput ingerlatat
taaneqartartut Naalagaaffiup ingerlatassaattut isigiukkagut ukiorpassuarni
aamma atuarfik tassaniippoq. Taanna maannakkut kommunit tassalu meeqqat
angerlarsimaffittalu eqqaani atuarfiit ingerlanneqartut kommunit peqatigalugit
aaqqissuussinerit tassaniittut ingerlanneqalissapput. Taanna pingaartuvoq aamma
eqqaassallugu.
Ilaatigut oqaatigineqarpoq aningaasat
tungaatigut isumaqatigiinnginniarnerit immaqa erseqqinnerusariaqartut. Tassa
siullermik oqaatigissavara aappaagumut taanna aallartinnissaanik aalajangigaq
ukioq mannalu aamma pisinnaasunik aallartitsereerneq periarfissinneqarnerat
nuannaarutigaara. Tassanilu oqaatigissallugu soorunami Naalakkersuisut
naliliiniarnerminni manna tikillugu atuartitsinermi minnerpaaffissatut
piusarisatut minnerpaaffissatut isigineqartut aallaavigalugit taava ima
paasisariaqarpoq inuiaqatigiinni meeqqat ilisimasassaat atuarfitsinni
minnerpaaffissaat aallaavigalugit naliliinerit qiviassagaanni aningaasatigut
aamma naatsorsuinerit tassaniittut ilanngullugit ukiuni tulliuttuni tallimani
ukiut tamaasa maannamut naatsorsuigallarnerput najoqqutaralugu pitsaassuseq
ajunngitsoq aallaavigalugu ullumikkullu killiffigisimasaminngaaniit
ingerlariaqqiffissatut kiffigisamit najoqqutaralugu.
Ukiut tamaasa 6-8 millionit missaanni
nalilimmik taanna pitsaassuseq uagut nalilerparput ukiuni tulliuttuni tamaasa
aningaasartaqarnissaa.
Oqaatigissavara pitsaassuseq taamak ittoq
qinerneqarpat aallaaviullunilu taava taassumap qaavatigut kommunit namminneq
akisussaaffigigamikku akileraarutillu namminneq akisussaaffigalugit taava atuarfimminnik
aamma annertunerusumik ingerlatseriarnissaminnut kiffaanngissuseqarniarlik.
Aamma taamaalilluni una peqqussutissaq suliarisaavoq.
Taamaattumik Kalaallit Nunaanni
takoreerparput aamma ilaatigut ukiut kingulliit Atuarfitsialammut ikaarsaarialernermi
misileraarnerit ingerlanneqarsimaneri najoqqutaralugu kommunit ilaat
piareersimapput ukioq manna aallartissinnaallutik, piareersaasimapput
misileraanermilu aamma ingerlaqataasimallutik.
Taamaattumillu ingerlatsinissamut
taamaattumut aamma ilai piginnaanngorsarsimapput tamannalu aamma
nuannaarutissaavoq atoriaqarsimaneralu qujassutissaalluni.
Siumup oqaaseqartuata oqaatigisaa una
isumaqatinartilluinnagara aamma maluginiarpara ilisimatusarnikkut
misilittakkatigut oqaatigineqartarmat tiimit atuartitsiviit amerlassusaat
ilikkalertornerannut pingaarunngitsoq. Pingaarnerusorli tiimit atuartitsiviit
piareersarluarnermut suleqatiillumi akornanni pilersaarusiorluakkamik
aallaaveqartoq Siumup oqariartuutaa taanna uanga paasilluarsinnaavara
neriuppunga aamma allat paasilluarsinnagaat.
Takorloorneqarsinnaanngilaq tiimit
amerleqattaarujussuarnerisigut kisiat ilisimasassat tunniunneqartartut. Tamatta
atuarfimmiissimavugut nunaqarfinnilu illoqarfinnilu. Taamaattumik ilikkakkagut
aamma imaanneq ajorput tiimerparujussuarnik issiatitaalluta
atuarfimmiinnitsigut.
Ilikkakagut pissuteqartaqaat atuartitsisoq
kinaanersoq. Qanoq pikkorilluni pilersaarusiorluarluni atuartitsinersoq
nunaqarfimmi illoqarfimmiluunniit. Tamakkua aamma isumaannarniarneqarneri
atuartitsisut pikkorissarneqarnissaannut pilersaarusiat atuartitsinermik
qullersaqarfiup aallartippai. Nunaqarfinni pisortat ukiarumiit
pikkorssarneqarneri aallartissapput taannalu aamma atajuartumik
neqeroorutaassaaq. Tiimilĉrerit pikkorissarneqarnerat aallartereerpoq. Aamma
ingerlassalluni. Aamma sermitsiamik atuarsimasut ullumikkut takusinnaavaat
aamma nunaqarfinni atuarfiit siunnersortissaannik inerisaavimmi atorfimmik
maannakkut pilersitsisimagatta. Taanna inuttassarsiorparput nunaqarfinni taamaalilluni
atuarfiit aamma inerisaavik aqqutigalugu immikkut isumagineqarnera tassaniittoq
pitsanngorsarneqarnissaa aamma siunnerfigalugu.
Aamma Atassumminngaaniit oqaaserineqartut
tapersiissutit ilanngullugu oqaatigineqartuni aammalu allanit taanna aamma
oqaatigineqaraluartoq nuannaarutigalugu Jakob Sivertsenip Atuarfitsialaap aamma
anersaavanik aamma uagutsitulli paasinnissimanera isumaqarpunga
qutsatigissallugu aamma.
Ilumoorluinnaqqissaarpoq
ilinniartitaanerput ullumikkut silarsuarmi aamma avatangiisitsinnut qiviarluni
aaqqissuuttariaqarpoq aamma taamaaliorluni pilersaarusiugaavoq maannakkut.
Silarsuarmi aamma avatitsinni inuunermik paasisimasaqarnissaq aammalu taakkua
qanoq ilillugit unammiuaarnerisigut allatigullu pitsanngorsaatissat anguneqarsinnaasut
atuarfiup taamak ittup sianigissagaa aamma tikkuarneqarpoq.
Aamma taamatut Inuit Ataqatigiit
oqaaseqartuianit maluginiagara nuannerisara Olga Poulsenip aamma taasaqarfigaa.
Uani atuarfimmi maannakkut Atuarfitsialammik pilersaarusiat nuannersut
ajugnngitsut siunertaqarluartullu iluatsissappata ulluinnarni angajoqqaat
atuarfimmik soqutiginnillutik ilinniaritsisunik suleqatiginnillutik aammalu
kaammattuillutik meeqqaminnik tapersersuillutik inissisimanissaanik Olga
Poulsenip oqariartuutaa atuarfiup Atuarfitsialaap iluatsinnissaanut
sunniuteqartussaavoq annertuumik.
Taava aamma allat oqaaseqarfigisaa aamma
Mogens Kleistip oqaaseqarnermini tikkuagaa tassa ilinniartitsisut kattuffiata
oqariartuutaasa alaatsinnaanneqarnissaannut tunngasut aamma partiit allat
oqaaseqartuininngaaniit taaneqartut. Ilumoorpoq tassani aamma
tikkuaasoqarsimammat aammalu maannakkut uparuarneqartut tassaniittut
tunngavigalugit oqaloqatigiinnerit udvalgimi aamma ingerlateqqinniarneqarmata.
Aamma oqaatigissavara Naalakkersuisuninngaaniit Naalakkersuisoqarfimmiillu
atuartitsinermut qullersaqarfimmi nakkutigineqarluinnaqqissaarmat uani
iluatsinniarneqartussat Atuarfitsialammi. Ilinniartitsisut aamma
suleqataanissaannik annertuumik pitsaasumik aaqqinissamik tunngaveqassammata.
Taamaattumik IMAK-ip saaffiginnissutaa
aamma Naalakkersuisuni misissuataassavagut. Aammalu taakkua
misissuataarneqarnerat soorunami siuliini attaveqartarsimanitsinnut
tunngatillugu aamma misissuataarumaarlugit.
Taavalu aamma ilinniartitsisunut
tunngatillugu oqaatigilaassavara una Atuarfitsialammik soorunami
ilinniartitsisunut annertoorujussuarmik suliakkersuutaanissaanut
takorluinngikkaluarluta ima kingunilimmik aamma ilinniartitsisut
akissarsiaasalu allatigullu pissarsiassaanik aamma annertunerusumik
kinguneqartussanik. Taamak takorluuineqanngilaq uani saqqummiussami.
Takorloorneqarput suliffiup maannakkut
ilinniartitsisutut suliffigisap nutaamik aaqqissuunneqarnera. Taamaalillunilu pilersaarusiorluakkamik
aaqqissuussamik ilinniartitsisup pikkorissup ilinniartitsisussat pikkorissut
qanoq atorluarneqarnissaat taamaalilluni piffissani taakkunani
atorluarneqarnerat pilersaarusiorneqassammat.
Soorunami tamanna nutaamik aamma
tjenestetidsaftalemik taaneqartartumik tassa suliffiup tungaatigut
isumaqatigiissutissanik aamma pisariaqartitsinera naapertorlugu
uterfigineqartarumaarpoq.
Tassa imaappoq maannakkut Atuarfitsialak
nunatsinni piareertutut oqaatigisariaqarpoq maannakkut aappassaaneerneqarnerani
taamaattumik taasissutigineqarnissaa maannakkut isumaqarpunga
tunngavissaqalersoq. Allannguutissallu uagut tungitsinninngaaniit
Naalakkersuisuninngaaniit suliassagut pingajussaaneerneqarnerani
naammassineqarsinnaapput.
Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat,
Atassut.
Naalakkersuisut Siulittaasuat
qutsavigaarput. Erniinnannguaq atuarfik pillugu Inatsisartut peqqussutissaattut
siunnersuutip aappassaaneerneqarnerani taasisoqassaaq. Kultureqarnermut
Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliap isumaqatigiittup
isumaliutissiissummini allannguutissatut siunnersuummik Ataatsimiititaliami
inassuteqartunut naapertuuttumik Naalakkersuisut saqqummiusseqqullugit
qinnuigai.
Naalakkersuisut aappassaaneerinissamut
allannguutissatut siunnersuummik saqqummiussinngillat. Allanngutissatut
siunnersuummi Ataatsimiititaliap kissaataatut tamakkiinngikkaluartumik
malinnittumik pingajussaaneernerunissamut saqqummiussinissartik
Ataatsimiititaliamut ilimasaarutigaat.
Partiit oqaaseqartui aammalu Inatsisartuni
oqaaseqartut tamarmik avataaninngaaniit saaffiginnissutit tapullugit
nalilersoqquvaat. Taamaattumik siunnersuutip taamak iluseqarluni
pingajussaaneerneqarnissaminut ingerlaqqinnissaanut maanna taasisoqassaaq.