Ullut ataatsimiiffiusut tallimaat, tallimanngorneq septembarip 28-at nal. 14:40

Oqaluuserisassani immikkoortoq 37

Tunngaviusumik atuarfiit namminersortut aamma angerlarsimaffimmi atuartitaaneq il.il. pillugit Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuut.

(Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq) (Siullermeernera)

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Augusta Salling, Siulittaasoqarfimmi sinniisussatut ilaasortaq, Atassut:

 

Lise Skifte Lennert, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut:

Qujanaq. Aamma uani ilisimatitsissutigilaassavara isummamigut allannguutaanngitsunik agguaanneqareersimasumut naleqqiullugu aaqqiissuteqalaarsimagama.

 

Naalakkersuisut sinnerlugit matumuuna tunngaviusumik atuarfiit namminersortut kiissalu angerlarsimaffinni atuartitaaneq il.il. pillugit Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuut saqqummiutissavara. 1979-imi Inatsisartut ukiakkut ataatsimiinneranni tamanna pillugu inatsisartunut ilaasortap siunnersuutaata oqaluuserineranut atatillugu Naalakkersuisut oqaatigaat atuarfiit namminersortut pillugit Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuusiorniarlutik.

 

Taanna maanna saqqummiunneqarpoq qulequtserlugu imatut, tunngaviusumik namminersortut. Kiisalu angerlarsimaffinni atuartitaaneq il.il. pillugit Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuut.

Siunnersuutip siunertaraa meeqqat atuarfiata pisortani ingerlanneqartup saniatigut periarfissatut tunngaviusumi atuarfinnik namminersortunik, aammalu angerlarsimaffinni atuartitsinermik ingerlatsisinaanermut inatsisitigut killissarititanik pilersitsinissaq. Tamatumani ilanngullugu pisortat qanoq annertutigisumik aammalu qanoq iliorlutik tunngaviusumik atuarfeqarnermik meeqqat atuarfiata ataaniittumik tapersersuinissaannut killissarititat aamma aalajangersarniarlugit.

 

Tunngaviusumik namminersortunik atuarfeqarnermut killissarititat siunnersuummi takuneqarsinnaasutut danskit malittarisassaannut taamaangajattunut assingupput. Anguniakkat pingaarnersaraat qulakkiissallugu meeqqat atuartinneqartussaatitaasut atuartinneqarnissaat nalinginnaasumik meeqqat atuarfianni piumasarineqartunut nallersuuttumik. Tamanna kapitali 1-mi aalajangersakkani qulakkeerniarneqarpoq. Tassani ilaatigut § 3-mi atuarfik pillugu Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuummisulli atuartitsinermi oqaatsit atorneqartussat pillugit piumasaqaatit assingi aalajangersarneqarsimammata.

 

Taamaalilluni aamma oqaatsitta oqaatsitut pingaarnertut atuartitsinermilu oqaatsitut inissisimanerat tunngaviusumik atuarfinnut namminersortunut aalajangiussimaneqarpoq. Kisiannili atuarfik pillugu Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuummisut kalaallit danskillu oqaasii atuartitsissutitut atorneqarsinnaassallutik, atuartut ilitseqqutaminnik oqaasii aallaavigalugit.

 

Kapitali 3-mi tunngaviusumik atuarfinni namminersortunik nakkutilliineq pillugu aalajangersakkat, tunngaviusumik atuarfinnik namminersortunik atuartitsinerup avataaniit nakkutigineqarnissaanik piumasaqaateqarfiusup atuartitsinerup nalinginnaasumik meeqqat atuarfianni piumasarineqartunut nallersuuttuunissaanik aammattaaq qulakkeerisuupput.

 

Tapiissuteqarnermut aalajangersakkat danskit tapiissuteqartarnermut aalajangersagaannut naleqqiullugit annertuumik pisariillisarneqarput. Tunngaviusumik atuarfinnut namminersortumik ingerlatsinermut tapiissuteqartoqartassaaq namminersornerullutik oqartussat kommuninut meeqqat atuarfianni atuartunut ataatsimut tapiissutigisartagaannut naapertuuttumik.

 

Taamak tapiissuteqariaaseqarnissamut naatsorsueriaatsimik pisariitsumik aamma tapiissutit allaffissornikkut aqunneqarneranik akikitsumik kissaateqarnerit tunngaviupput.

 

Kapitali 4-mi tapiissutisisinnaanermut piumasaqaatit aammalu tapiissutit atorneqartarnissaannut malittarisassat aalajangersarneqarput. Danskit malittarisassaat malillugit naalagaaffiup nalinginnaasumik ingerlatsinermut tapiissuteqartarnera assiginagu siunnersuummi saqqummiunneqarpoq kommunini atuarfiup ingerlanneqarfiani kommunalbestyrelse tassaassasoq ingerlatsinermut tapiissuteqartussaq.

 

Tamanna tunngaveqartinneqarpoq kommunit atuarfeqarnerup ingerlanneqarneranut Namminersornerullutik Oqartussanit ataatsimoortumik tapiissutinik pissarsisarnerannik. Taamaaliornikkut ataatsimoortumik tapiissutissutit atuartunut ataasiakkaanut tapiissutitut malinnaapput.

 

Peqqussutissatut siunnersuut piffissami septemberip 3-aniit 14-anut ukununnga tusarniaassutigineqarpoq, KANUKOKA, Ilinniartitsisut kattuffiat IMAK, KIK, Ilinniartitaanermut Ministeriaqarfik, Ministeriuneqarfik, Nuuk Internationale Friskole, Aningaasaqarnermut Pisortaqarfik, Aqutsinermut Pisortaqarfik, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Pisortaqarfik aammalu Naalakkersuisut Allattoqarfianni Inatsisileriffik.

 

Ministeriuneqarfik, aamma ilinniartitaanermik Ministereqarfik kiisalu KANUKOKA, Nuuk International Friskolelu, aamma Aningaasaqarnermut Pisortaqarfik ataatsimeeqatigineqarsimapput. Taamak oqaaseqarlunga inatsisartunut kajumittumik siunersuut oqaluuserisassanngortippara.

 

Augusta Salling, Siulittaasoqarfimmi sinniisussatut ilaasortaq, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Atassut:

Kultureqarnermut Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisumut qujavugut.

 

Lars-Karl Jensen, Siumup oqaaseqartua:

Nuummi International friskolemik aallartitsiniarneq innuttaasut ilaannit 1999-imi saqqummiunneqartoq taperserlugu inatsisartunut ilaasortamit Otto Steenholdtimit oqaluuserisassanngortitaammat taamani eqqaamavarput inimi maani Nuummilu innuttaasuni annertuumik oqallisigineqartoq. Ilaatigut meeqqat atuartut pikkorinnernut pikkorlunnerusunullu avillugit atuartittalerneqarnissaat annilaanngatigineqarluni.

 

Inuiaqatigiit ineriartorneranni meerartatta pitsaasumik nunanullu allanut nallersuuttumik atuartitaanissaat allatuulli Siumumiit annertuumik pingaartillutigu suleqataaffigaarput. Periarfissarlu manna atorlugu oqaatigeqqaarusupparput maannakkut atuarfitsialammik taallugu suliniutip killiffia assut Siumuminngaaniit isumalluarfigigatsigu.

 

Naalakkersuisut saqqummiussaatigut matumuuna takusinnaavarput atuarfiit namminersortut danskit taamatut ingerlatsinerannut periarfissaat sanilliullugit taamatullu Namminersornerullutik Oqartussat malittarisassaliorlutik oqartussaanerat pillugu qulakkiigassat sukumiisumik paasiniaqqaarsimallugit maannakkut saqqummiisut.

 

Tamatumap malitsigissallugu angajoqqaat atuartittussaatitaasunit qitornallit pisinnaatitaaffiisa ilanngullugit qulaajarneqarnerat. Tassa tunngaviusumik atuarfimmik pilersitsisinnaaneq inatsisitigut tunngavilersinnaajumallugu Naalakkersuisut taamatut suliaqarsimapput.

 

Siumumiit aamma pingaartipparput inatsisissap Kalaallit Nunatsinni pissutsit immikkut ittut naleqqussarfigalugit ilusiligaanissaa. Tassani pineqarput qaffasissutsimit immikkoortiterineq nalilersuisinnaanermik aalajangersakkat, oqaatsit ilitsoqqussaralugit pigisat atuartitsissutaanissaat il.il. inatsisissakkut aamma qulakkeerniarneqassasut.

 

Siumutgruppe isumaqarpoq atuarfinnik namminersortunik ingerlatsinissami meeqqat atuarfiat oqilisaanneqarsinnaasoq, matumani atuartut piginnaasamikkut immikkut tapersersorneqarnissaminnik pisariaqartitsisunut. Immikkut atuartitsinermut immikkullu perorsaanermut tunngasutigut ikiorsertarualinnut. Kiisalu atuartunut ilinniakkaminnik ataatsimik arlalinnilluunniit nalinginnaasumik atuartitsinermut malinnaasinnaanngikkallartunut. Periarfissap tamatumap sammititarisinnaanera eqqarsaatigalugu.

 

Uanili tamanna imak paasineqassanngilaq taakkuinnaat aallaavigalugit atuarfinni namminersortuni pilersitsisoqarnissaa siunertarigipput.

 

Siumumiit ilisimavarput inatsisit tunngaviusut § 76 malillugu danskit naalagaaffianut tunngaviusumik atuarfiit namminersortut angerlarsimaffimminnilu atuartitsisinnaaneq periarfissaqartut. Tamanna aamma Siumup aqqutigalugu anguniakkamini ammatitaraa. Taamatut periarfissaqarneq nunatsinni aamma ammatitaammat inatsisiliornitsinni ammatinneqassasoq periarfissaqaqquvarput.

Taamaattumik pisortanit qanoq tapersersorneqarsinnaanera aammalumi nakkutigineqarnissaanik apeqqutit atuarfinni taamaattuni tikinngitsoorneqarsinnaanngillat. Atuarfiit taamaattut pilersinniarneqarnerat minnerunngitsumik Nuummi aallaaveqartoq tamatta ilisimavarput. Siunnersuummilu saqqummiunneqartuni tupinnanngitsumik danskit atuarfinnik taamaattunik ingerlatsinerat tunngavigalugu aaqqissuunniarneqarpoq.

 

Kisiannili malugineqarsinnaalereerpoq nunatsinni meeqqat sunngiffimmi susassaqartinnerannut tunngasut inatsisit meeqqat atuarfianni nalinginnaasumik atugassat, atugassaat pillugit allanngortitsinermi aamma kinguneqarumaartoq.

 

Atuarfiit taamaattut pisortanit aningaasatigut tapiiffigineqartarnissaannik aamma pisariaqartitsisoqassaaq, Namminersornerusut kommunini atuarfinnut aningaasatigut tapiissutaat qiviassagaanni 2001-imut 309 millioniupput, taakkununnga 112 millionit nunaqarfinni atuarfinni sammititaallutik. Allallu 197 millionit illoqarfinni atuartunut.

 

Aamma takuneqarsinnaavoq nunaqarfinni atuartut arfinilinniit 17-nut ukiullit 2.556-inut naatsorsorneqarsimasut 8.986-illu taamatut illoqarfiit atuarfiiniillutik. Naatsorsuutit kingulliit malillugit bloktilskudinik nunaqarfinni meeqqamut ataatsimut 43.818 kronenik illoqarfimmilu ataatsimut 21.923 kronet naatsorsorneqarsimapput.

 

Taakkua takussutissiat ilannguppagut, atuarfiit pineqartut aallarteralerpata atuarfinnut ataasiakkaanut tapiissutit tamatumani sunnerneqanngitsoornavianngimmata. Taannaannarluunniit taaginnarlugu aamma malunnareerpoq Nuuk International Friskolemi naammagittaalliuutigineqareersimasoq, tassa nassuiaammi taanna ilanngullugu takusinnaagatsigu aningaasalersuinerit atuutilerumaartunut takorluukkat taaginnarneqartut aallaavigalugit.

 

Siumup paasisai naapertorlugit ilimagereertariaqarpoq atuarfiit taakkulu ingerlatitaaneri iluarsaattarneri allinissaat il.il. isumaqatigiinniarnerni suli annertunerusunik malitseqarumaartut naatsorsuutigisariaqartoq. Tassami aamma ilinniartitsisut inissaat iluarsaattarnerilu tikinneqarumaarput, tikinneqarumaartut naatsorsuutigigatsigit.

 

Naatsorsuinerit takusinnaasavut malillugit atuartup ataatsip aallartinnissaanut ukiumut nammineq angajoqqaat akiliutissaat naatsorsorneqarsimavoq 40.000 - 42.000 kronenut annertussuseqassasoq.

 

Tamakkua taasariaqartutut Siumumiit isumaqarfigigatsigit imatut paasineqaqqunngilagut nangaasaarisutut tunuarsimaartutulluunniit, kisiannili aningaasartuutissat landskarsimullu attuisussaanerat erseqqissaannarparput.

 

Tunngaviusumik atuarfiit namminersortut kalaallit qallunaallu oqaasii ilitsoqqussaralugit oqaasiusut, oqaasiusutut isigalugit atorneqarnissaat ilinniartitsinermilu inissisimanissaat Siumumiit tamanna isumaqatigaarput. Tamatumani meeqqat maani najugaqavissut immikkut atuartitsineq aqqutigalugu kalaallit oqaasii tamakkiisumik ilinniassagaat oqaatigineqarmat. Tamanna pissusisssamisoortutut Siumumiit isigaarput.

 

Atuarfiit pineqartut nammineerlutik ingerlasussat soorunami namminneq siulersuisoqassasut siunnersuutaavoq malittarisassat kiisalu siulersorneqarnerannut aningaasalersorneqarnerannullu tunngasut nunatsinni Naalakkersuisuni akuerineqartarnissaat pissusissamisoorpoq. Tamanna Kommunit Kattuffiat KANUKOKA paaseqatigalugu ingerlanneqarpat.

 

Siumumiit pingaartipparput atuarfiit pineqartut meeqqat atuarfiinut allanut suleqatiginninnerisa erseqqissumik ilusilersimanissaat. Taamaaliornikkut pisariaqanngitsumik arlaatigut pisarissersuisoqaqqunagu. Kommunalbestyrelsit pisussaaffigimmassuk meeqqat atuarnerisa pissusissamittut ingerlanerat. Taamaattoqanngippat piaartumik taakkua ilisimatitaanissaat piumasaqaataasassoq Siumumiit isumaqarpugut.

 

Taamatuttaaq atorfinitsitsisarnerup akissarsiallu tungaasigut malittarisassat pisortanit atorneqartut najoqqutaralugit iliuuseqartoqartarnissaa naatsorsuutigaarput.

 

Naggataatigut Siumumiit oqaatigissavarput manna isumaqanngilagut nunatsinni atuarfiit atuartitsisullu ima isikkoqalersimasut tunngaviusumik atuarfiit namminersortut sumi tamaani pisariaqalersimallutik. Nunatsinni atuarfigut atuartitsisullu tatigaagut. Aammalu illoqarfinni nunaqarfinnilu sulineri imatut isigalutigit, sapinngisaminnik meerartatta ilinniagassaat sulinerminni naammassiniaraat.

 

Maanilu taamatut periarfissiinermut Siumumiit akuersaarpugut naatsorsuutigigatsigu tamanna meeqqat atuarfiata nunatsinni sanngiillissutiginagu, kisiannili nukittorsaatigalugu periarfissamisut atorumaaraa. Angajoqqaat taamatut kissaateqartut tunngavigalugit suleqatigalugillu.

 

Taamatut oqaaseqarluta Siumumiit oqaluuserisassaq manna siullermeerneqarnera oqaaseqarfigivarput. Naggaterpiaatigullu Siumumiit isumaqarpugut atuarfinnik namminersortunik pilersitsinissaq pillugu inatsisissap upernaamut 2002-mut aappassaaneerneqarnissaa pitinnagu tamanna susassaqartunut tamanut annertunerusumik tusarniaassutigisariaqartoq, siunnerfissanik ersarinnerusunik sukumiisunillu pissarsinissaq siunertaralugu.

 

Naimanngitsoq Petersen, Atassutip oqaaseqartua:

Atassummiit nuannaarutigaarput tunngaviusumik atuarfiit namminersortut atugaalersinnaanerannut periarfissiisoqassammat. Ullumikkut killiffipput isigissagaanni aamma pisariaqarpoq atuarfiit namminersortut nunatsinni ammaatissallugit. Pisortat ingerlataat kisiisa isumalluutiginagit ingerlatsisoqalersinnaanera Atassummiit soqutigilluinnarparput.

 

Inatsisip atortuulersinneqarnissaa, inississinnaanera, teknikikkullu aaqqinneqarsimanera ajorinngilarput, aammalu iluarisimaarlutigu atuarfiit namminersortut innuttaasunit aammalu angajoqqaat sinniisaanniit soraarutigineqarmata, Atassummiit ingerlaannartumik siunertamut tapersersuinerput tamanut ammasumik nalunaarutigisimavarput.

 

Atassummiit isumaqarpugut tupinnartuliaanngitsoq angajoqqaat namminneq aalajangikkaminnik qinigassaqartitaajuarnissaat. Ullumikkut meeqqat atuarfiata inissisimaneq tunngavigalugu pissusissamisoorpoq angajoqqaat periarfissanik allaanerusumik aallartitsisoqassappat, kisiannili eqqaamasariaqarpoq meeqqat atuarfianni ataatsimoortumik piumasaqaatinik piumasaqaataasartunit allannerunngitsumik, ajornerunngitsumik aaqqissuussiniarneq tunngavilerneqartariaqarpoq.

 

Naalakkersuisut tapiissutinik qanoq ingerlatsisoqarsinnaaneranut tunngasumik siunnerfiat Atassummiit tamakkiisumik taperserniarparput. Aningaasanut tunngasortaa eqqarsaatigalugu annerusumik tikinnianngilarput. Atassummiit pingaartipparput kommunit inatsisitigut akuliusimatinneqarlutik pisussaaffiligaassammata soorlu atuarfeqarnissaq, ilinniartitsisut ineqartinneqarnissaat eqqarsaatigalugit.

 

Atassummiit nuannaarutigaarput suliariniakkap tusarniaassutigineqarsimanera nunatsinni soqutigisaqartunut assigiinngitsunut Namminersornerullutik Oqartussat iluanni, aammalu kommunillu sinniisoqarfii, kiisalu Danmarkimi oqartussaassuseqartut arlaqartut tusarniaaffigineqarsimammata. Taamatut oqaaseqarluta inatsisissap inatsisartuni aappaassaaneerneqannginnerani Inatsisartut atuartitaanermut ilinniartitaanermullu ataatsimiititaliaani suliarineqarnissaanut Atassummiit inassutigaarput.

 

Johan Lund-Olsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Qujanaq. Meerartatta meeqqat atuarfiani atuartinneqarnerat tamatta pingaartipparput. Oqaluuserisap siuliani sammisatsinni tassalu meeqqat atuarfiat pillugu peqqussutissatut siunnersuummi atuarfitsialammillu taaguuserlugu annertuumik iluarsartuussiffigissallugu aamma pingaartitatsinni tamanna uppernarsareerparput.

 

Siunnerfigiumavarput atuarfik pitsaasoq. Atuartut ilinniartitsisullu nunatsinni sumiikkaluarunilluunniit pitsaasunik nuannersunillu atugaqarfigisassaat. Angajoqqaat akisussaaqataanermik annertuumik misigisaqarfigisassaat pilersinniarusullutigu atuarfik pisortanit ingerlanneqartoq atuartuutiminnik qitiutitsilluni ukiuni aggersuni iluarsartuussiffigineqarsimalluni aamma atuartitsiviusussaq.

 

Peqqussutissaq atuarfitsialammik taaguuserlugu aallaaveqartumik suliaasoq maani nunatsinni peqqussutiliortarnitsinni aammalu inatsisiliortarnitsinni nutaaliaavoq imaannaanngitsoq, tassaagami nunatsinni pisariaqartitat pingaartitat nunatsinnilu pissutsit aallaavigalugit taakkununngalu peqatigitillugu nunani allani ilisimatusarnikkut paasisassat nutaanerpaat atorlugit suliaq. Suliaavoq nunatsinni atuisut peqatigalugit peqqissaartumik, siunissamillu meerartata nunarsurmioqataallutik inooqataalernissaannut ammaassisussaq pingaartitsisorlu. Naatsumik oqaatigalugu torrallataq aasinaasiit Danmarkimi pissusiusunit issuaanerinnaanngitsoq.

 

Atuarfik taanna piuviusunngortinneqartussaq isumalluarnangaartorlu pisortat ingerlatarivaat inatsisillu tunngaviusumik aalajangersakkat malillugit akiliuteqartitsinertaqanngitsumik ingerlanneqassalluni.

 

Naalakkersuisut ulluni makkunani aviisini naqitanngorlugu siammartitigaanni atuarfitsialak imaattunik oqaaseqarfigineqarpoq, tassa uani issuaaneruvoq. "Meeqqat atuarfiat pillugu pilersaarummi atuartut ataasiakkaat ilikkagaqarsinnaanerat qitiutinneqarpoq. Pingaaruteqarporli tamatumunnga ilutigitillugu peqatigiinnermik paasinnissinnaanerup atatiinnarnissaa, taamasilluni atuarfiit ataasiakkaat ineriartornissaannut tamakkiisumik periarfissinneqassapput. Taamallu inoqatinut allanut paasinnissinnaaneq, soqutiginninneq, akisussaassuseqarnermik misigineq, kiisalu ataqqinninneq inerisarneqassallutik.

 

Inuiaqatigiit suli tunngavigaat ataatsimoorussamik meeqqat atuarfianni iluatinnaatit uku: Kulturinik allanik paasinnissinnaaneq, pinngortitamik ilisimaarinninneq, inuit pisinnaatitaaffii kiisalu oqartussaaqatigiinneq.

 

Atuarfitsialaap tassa aallaavii atuartunut tamanut misilitassanik inuttullu ineriartornermik imaqartut", issuaaneq naavoq.

 

Maannali inatsisissatut siunnersuummi nunatsinni inatsisitigut siullerpaamik tunngavissiisoqartussanngulerpoq, pisortat aamma tapiissuteqarnerisigut atuarfiit namminersortut pilersinneqarsinnaanerinut aasinaasiit Danmarkimi pissutsit aallaavigiinnarlugit issuaaneruinnartoq. Tamannami siunnersuummi erseqqissumik nassuerutigineqarpoq.

 

Siunnersuut akuersissutigineqassappat atuarfiit taakku pisortat ingerlassaasa saniatigut akiliuteqartitseqqaarnikkut aatsaat meeqqanik atuartuuffigineqarsinnaassapput. Allatut oqaatigalugu atuarfinni namminersortuni meeqqat artuartinneqarsinnaassanngillat angajoqqaat tamanna akissaqartinngippassuk. Kingunerissavaalu inuiaqatigiinni atugarissaarnerusut, akimarngit assigisaasalu meeraasa atuarfinni taamaattuni atuartinneqartalerumaarnissaat.

 

Oqaatsit uku issuaanermiittut peqatigiinnermik paasinnissinnaanerup atatiinnarnissaanik imaqartut tamatumani taava sumiippat? Taamatuttaarlu oqaatsit makku, tassa aamma issuaanernerminngaanniit: "Inoqatigiinnut allanut paasinnissinnaaneq, soqutiginninneq, akisussaassuseqarnermik misigineq, kiisalu ataqqinninneq sumiissimalerpat?"

 

Inatsisissatut siunnersuut akuerineqarpat nunatsinni malunnik atuarfiit eqqarsaatigalugit taamaalilluta neqerooruteqalissaagut, aappaa akeqanngitsoq, Atuarfitsialak, oqaatigeriikkattut ukiuni aggersuni annertuumik pitsanngorsaavigineqartussaq. Aappaa atuarfik angajoqqaanik, angajoqqaalluunniit sinnerlugit meeqqanik nakkutiginnittuusunik qaammammut akiliiffigineqartartussaq.

 

Inatsisissatut siunnersuummi aqqutissiuussiniartoqarpoq atuarfinnut taamaattunut ingerlatsinermut tapiissuteqartoqartalissasoq Namminersornerullutik Oqartussat kommuninut meeqqat atuarfianni atuartumut ataatsimut tapiissutigisartagaannut naapertuuttumik.

 

Nunatsinni atuartumut agguaqatigiissillugu tapiissutaasartoq maannakkut 26.772 kronenik annertussuseqarpoq. Tassalu taannaavoq meeqqat ataasiakkaat isaasalerlugu siunissami atuarfitsialammit atuarfimmut namminersortumut nassartaligassaat, angajoqqaavisa aalajangersimanerat malillugu atuarfimmi namminersortumi meeraq atuartussanngortinniarneqarsimappat.

 

Ingerlatsinermut tapiissutaasartussap saniatigut Naalakkersuisut kommunalbestyrelsellu aamma piginnaatinneqartussaapput atuarfiit namminersortut sananeqarnerinut tapiissuteqarsinnaassallutik, imaluunniit taarsigassarsisinnaassallutik.

7Inuit Ataqatigiit aalajangersakkat takku eqqarsarnartoqartippagut. Tunngaviusumimmi siunertanut taamaattunut tassalu angajoqqaat akileeqqaarlutik meeqqamik atuarsinnaanerannut aaqissuussinermik kinguneqartussanut pisortat akulerusimasariaqanngitsut isumaqarpugut.

 

Nuummi atuarfimmik namminersortumik pilersitsiniaqatigiit qanittukkut aviisini naqitatigut oqaatigivaat naatsorsuutigineqartoq Nuummi atuarfik taamaattoq 280-inik atuartuuteqarsinnaassasoq. Atuartut taamak amerlassusillit naatsorsuutigissagaanni imaappoq, pisortat ingerlatsinermut ukiumut tapiissutigisassagaat 7,5 millionit.

 

Atuarfimmik namminersortumi atuartussat 400-simappata ukiumut ingerlatsinermut tapiissutigineqartussat 10,7 millioniussapput. Nuummi pilersaarutigineqartumi meeqqat allatsinnerinnaanut angajoqqaat kr. 25.000-it akiliutigeqqaassavaat, inatsisissatullu siunnersuummi aamma atuarneqarsinnaavoq atuarfimmik namminersortumik pilersitsiniaqatigiit naatsorsuutigigaat nammineerluni akiliutaasartussat, tassalu angajoqqaat atuartumut ataatsimut akiliutigisartagassaat qaammammut 3.333 kronet imaluunniit 3.500 kronet missaannik amerlassuseqartartussaassasut.

 

Inuit Ataqatigiit arajutsisimanngilarput angajoqqaaqarmat ullumikkut meeqqat atuarfiannik naammaginninngitsunik. Meeqqat atuarfianni ajornartorsiuteqarput, aap. Ajornartorsiutilli taakkuupput ukiuni pingasunngulersuni maannamut annertuumik iliuuseqarfiginiarlugit Atuarfitsialak aqqutigalugu aaqqiivigineqartussanngortut. Siuliani oqaluuserisatsinni tamanna uppernarsivarput.

 

Suliniutillu ingerlateqqittariaqarpagut peqatigiinnermik paasinnissinnaanerup atatiinnarnissanik inoqatinut allanut paasinnissinnaaneq, soqutiginninneq, akisussaassuseqarnermik misigineq kiisalu ataqqinninneq qitiutillugit. Taamaattumik 2002-mi upernaap tungaanut eqqarsarluartariaqarpugut. Inuiaqatigiit kalaallit taamak ikitsigitilluta maannakkut siunnersuutigineqartutut meeqqat atuarfiata pioreersup saniatigut piviusunngortitsinissamut akissaqarpugut?

 

Inuiaqatigiit taamak ikitsigitilluta inuiaqatigiinni nukiit aningaasallu taamak aamma killeqareertigisut inatsisitigut tunngaviliissaagut inuiaqatigiinni avissaartuunnermik suli annertuneruinnartumik sorlaliiginnarsinnaasumut. Apeqqutit tamakku tunngaviusut peqqissaartumik isummersorfiusariaqarput.

 

Inuit Ataqatigiit apeqqutit arlallit inuiaqatigiinnut oqallisigisassanngortiutigalugit taamaattumik upernaap tungaanut Inatsisartut kultureqarnermut ilinniartitaanermullu ataatsimiititaliaannit apeqqutit makku aamma ilanngullugit sukumiilluinnartumik misissorneqaqqaassasut imissutigerusussavagut. Siullermik atuarfiit namminersortut pilersinneqarsinnaanngorneri, tassa akuersissutigineqassappat, Atuarfitsialammi suliniutigineqartunut sanilliullugu qanoq sunniuteqassappat, aningaasaqarnikkut, imarisaatigullu?

 

Aappassaanik kommunit nammineersinnaatitaanerannut tunngatillugu ingerlatsinermut tapiissutaasartussat qanoq inissisimappat. Kommunit nammineersinnaatitaanerat inatsimmi tunngaviusumi aamma erseqqissumik allassimavoq.

 

Pingajuattut meeqqat atuarfianni ataatsimoortitsilluni atuartitsinermut tassa integrationsord- ningimut maannamut ingerlanneqartumut atuarfiit namminersortut qanoq sunniuteqassappat? Kiisalu aamma atuarfiit namminersortut nunatsinni meeqqat atuarfianni ilinniartitsisussaaleqinerujussuarmut qanoq sunniuteqarsinnaappat?

Allatut oqaatigalugu naggataarutaasumillu Inuit Ataqatigiit ullumikkut piareersimanngilagut inatsisissatut siunnersuut manna tamakkiisumik tunuliaqusersornissaanut. Kissaatigivarpullu upernaap tungaanut eqqarsarluartoqarlunilu inuiaqatigiinni aamma annertuumik oqallinneqarumaartoq.

 

Mogens Kleist, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Tunngaviusumik siunnersuut ataatsimut isigalugu Kattusseqatigiinniit isumaqatigaarput. Aammalu inatsisit tunngaviusut tassalu grundlovi malillugu kikkulluunniit meeqqaminnik atuartitsisinnaanerat tassalu friskole privatskolenilu pisinnaatitaaffigimmassuk grundlovimi § 76 malillugu.

 

Taannalu Danmarkimiinnaq atuuppoq, taamaattumik inatsisit tunngavigissagutsigit Inatsisartut inatsisisitigut pisinnaatitaaffiit nunatsinni atuutsinneqassappat Hjemmestyrelovimi § 4 malillugu aaqqiivigineqaqqaartariaqarput.

 

Ilanngullugu oqaatigissavarput oqalunnguatuarluta nunarsuarmioqatitsinnik nallersuussinnaalernissarput ilinniartitaanerup iluani taava avatitsinniittut isiginngitsuusaaginnarsinnaanngilagut ineriartornerup ingerlanerani.

 

Nunani allani annertuumik aammalu ukiorpassuarni misilittagaqalereersimapput. Friskoleqarneq aammalu privatskoleqarneq eqqarsaatigalugu. Imaannerput avatitsinniittut isiginnaavinnassanerigut ilinniartitaanerup qaffasarnerat nalaani. Tamatta eqqarsarsinnaasugut nalunngilarput friskolet privatskolemik aallartitsoqassappat ilinniartitaaneq atuarfeqarfinnut unammillernertut isigilissagatsigu.

 

Soorunami atuarfeqarfik unammillerteqaleruni ulluinnarni ilinniartitsineq eqqarsaatigalugu qaffatsissinnaanissaa naatsorsuutigisinnaavarput tamatta.

 

Aammalu soorunami illuatungaa isiginiartariaqarparput, tassalu angajoqqaat pissaqarnerusut meerartaat immaqa kisiinnangajammik immaqa annerpaamik periarfissinneqassammata, atuartuutiminnik friskolenut privatskolenut atuartuuteqalernissaminnut.

 

Illuatungaanilu pissakinnerusut periarfissaat annikinnerunissaat takusinnaallutigu aningaasatigut inissisimanerit eqqarsaatigalugit. Pilersaarusiortunit oqaatigineqartut ilagaat atuarlertartussanit sisamararterutaat nalinginnaasumik akissarsiallit meeraannik atuartuuteqalersinnaanissaq tigusinnaallugu. Tamanna nuannaarutaasssagaluarpoq taamaattoq aningaasatigut inissisimalluartut annerpaamik periarfissinneqartussaasut takusinnaavagut.

 

Ullumikkut meeqqat atuarfiini tattorliuunnerit iluarsagassanut aaqqissuutassanullu ilinniartitsinermilu aningaasarpassuit oqilissaanneqarsinnaanerat isiginngitsuusaarneqarsinnaanngilaq. Pinngitsoorani atuarfinni ataasiakkaani inissat annertunerusut atorneqalersinnaanissaat takorloorsinnaavagut, atuartut ilaasa privatskoleni atualeraluarpata.

 

Ilinniatitsisoqarnerup tungaatigut ilanngullugu oqaatigissavarput friskoleqalernikkut ilinniartitsisunik atorfinitsitsisarnermut tunngasut equngassutaasinnaasullu tassunga attuumassuteqartut Naalakkersuisuniit qanoq annertutigisumik eqqumaffigineqarnersut.

 

Tapiissuteqartarnerit eqqarsaatigalugit Kattusseqatigiinniit oqaatigissavarput tamatta inuiaqatigiit anguniaratsigu meerartatta pitsaanerpaamik atuarnerminni atugassaqarnissaat. Taamaattumik sooq inuiaqatigiinni meeqqat ilaat tapiiffigineqassanngillat allanik atualissagaluarpata, tassa immikkoortiterineq.

 

Qulaajagassat arlalissuupput taamatut privatskolemik friskolemik pilersitsiniarnermi misissugassallu ilagaat maannakkut atuarfitsialammut peqqussutissamut siunnersuutip tunulliunneqarnissaa. Tassami nuna tamakkerlugu anguniakkat ammattaaq privatskole-mit malitsinniarneqartussaammata.

 

Tassunga tunngatillugu Naalakkersuisut qanormitaava eqqarsaateqarpat. Friskolet pilersinneqarnissaanut aningaasartuutissat kiap akilissavai? Namminersortut aallartitsiniartut nammineq aningaasartuutissaat qanoq annertutigissappat? Namminersornerullutik Oqartussat aningaasatigut missingersuusiornermi aningaasartuutaasinnaasunut qanoq inissisimappat? Akissaqarpugut? Kommunit ataasiakkaat aningaasartuutissaannut qanoq eqqumatigaat, tassa privatskole eqqarsaatigalugu?

 

Aammalu ilinniartitsisoqarnikkut inissaqartitsinermi suut malinneqassappat? Aammalu qanoq aaqqiisoqarsinnaava? Apeqquterpassuit qulaajagassat suli annertoqaat. Taamaattumik Kattusseqatigiinniit oqaatigissavarput pilersaarut nunatta karsianut aammalu minnerunngitsumik kommuninut ataasiakkaanut qanoq annertutigisumik eqquisinnaanersut paaseqqaarusukkatsigit.

 

Isuma tapersersornaraluarpoq, taamaattorli ullumikkut nunatta aningaasaqarniarnera eqqissisimatittariaqarparput tuaviinnaq imatut aaliangiissanngilagut suut tamaasa qulaajaqqaartinnagit. Taamatut oqaaseqarluta Kattusseqatigiinniit oqaatigissavarput siunnersuummut paaserusutavut qulaajaqqaarlugit aalajangeeqataaniaratta, akuersaarniarluta imaluunniit itigartitsissanerluta.

 

Soorunami oqallinnissamut ilaassaagut, aammalu amerlarnerussuteqartut inimi maani piumasarissappassuk taava ataatsimiititaliamut, kultureqarnermut ilinniartitaanermullu ataatsimiititaliamut aamma innersuussutigissagatsigu sukumiisumik misissorneqarnissaanut. Qujanaq.

 

Per Berthelsen, attaviitsoq:

Qujanaq. Tunngaviusumik atuarfiit namminersortut aamma angelarsimaffinni atuartitaaneq il.il. pillugit Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuut tunginnit assut tikilluaqquvara. Upernaarmi piorsarsimassutsimut ilinniartitaanermullu Naalakkersuisoq pineqartumut akerliorpaluttumik nipeqarluni avammut kiinnermat assut akunnattoorpunga. Taamatut nipeqarneq Inatsisartut piorsarsimassutsimut ilinniartitaanermullu ataatsimiititaliaata tamatumap nalaani siulittaasuugallarfigisama isumaqatigiilluni isummiussaanut naapertuutinngilluinnarmat.

 

Taamaattumik nuanaarutigaara maanna pineqartoq tunngaviusumi inatsimmi ammatinneqareersoq pillugu inatsisissamik siunnersuut saqqummiunneqarmat taamallu pilersinniarlugu pilersaarutigineqartoq siulleq ingerlariaqqissinnaanissamut aqqutissalerniarneqalermat.

 

Isumaqatigaara pineqartumi qallunaat nunaannut pineqartumut malittarisassiaasut malikannerlugit allaallumi atoruminarnerusunngorsarsarlugit ilusiliiniartoqarmat. Tamannami tunngaviusumik inatsimmut attuumassuteqartumut atatillugu anersaarissallugu tulluuttuummat. Aammalu isumaqarama tunngaviatigut aningaasat tunniunneqartartussat meeraq malillugu ingerlassappata suleriaaseq naapertuunnerpaasussaassasoq.

 

Isumaqataalluinnarpungalu siunnerfigineqarmat atuareernerup kingorna sunngiffimmilu atuartunut neqeroorutaasartut aamma atuarfiit namminersortut atuartuinut taakkununngatulli akeqanngitsumik neqeroorutitut tiguneqarsinnaasutut inissinniarneqarmata. Tamannami naapertuulluinnartuusussaavoq meeqqat pineqartut allatorluinnartulli najgarisaminni ilaquttatillu innuttaasuummata. Taamaammallu najugarisaasumi neqeroorutaasunut nalinginnaalluinnartumik neqerooruteqarfigineqartariaqarlutik.

 

§ 18, immikkoortoq 2-mut, tassalu atuarfiit sanaartugaannut Naalakkersuisut kommunalbestyrelsellu tapiissuteqarlutillu taarsigassarsisitsisinnaanerannut atatillugu Nuummi namminersorlutik atuarfiliorniartut qisuariaataat uanga paasilluarpara. Tassani kissaatiginartinneqarmat nammineq aamma atuarfittut allatuulli sanaartukkaminnut tapiiffigineqarlutillu taarsigassarsisinneqarsinnaanissartik, soorlu 104.050-imik taallugu aaqqissussaasoq atorlugu.

 

Uanimi pineqartoq taariikkattut tunngaviusumik inatsimmi periarfissaatitaavoq, taamaammallu isumaqarluinnarpunga pisortat taamatut ittumut allanit allaanerusumik pissuseqarnissaminnut tunngavissaqanngilluinnartut.

Nuannaartunarluinnartutut isigaara tuluit oqaasiisa ilinniartitsissutitut atorneqarsinnaanerat neriuutigaaralu siunissami aggersumi tamanna aamma uagut tunngaviusumi atuarfitsinni aqqutissatut aamma ammaanneqarumaartut ilagiumaaraat.

 

Tuluimmi oqaasiisa nunarsuatta sinneranut matuersaataanerat kialluunniit ullutsinni akerlilerniarsinnaanngilaa. Isumaqatigilluinnagaq takisuuliuutaasariaqanngimmat nalunaarutigeqqiinnassavara qamannga pisumik nuannaarutigigakku nunatsinni maanna atuarfiit namminersortut pilersinneqarsinnaanerat tunngavissiuunneqalermat.

 

Isumaqarpunga tamanna nunatta avataaniit isigineqarneranut pitsaasumik nukittorsaataassasoq. Naggasiullugulu taaqqikkumaanarpara neriuutigigakku sanaartukkanut atatillugu pisortat tunissuteqarlutillu taarsigassarsisitsisinnaanerat namminersorlutik atuarfinnut aamma atuuttussanngortinneqarnissaa siunnersuusiami qulakkeerneqassasoq.

 

Lise Skifte Lennert, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut:

Qujanaq. Qujassutigaara una saqqummiunneqartoq Siumup, Atassutip kiisalu Per Berthelsenip tungaaninngaaniit akuersaartumik tunngaviatigut atuarfiit namminersortut kiisalu angerlarsimaffinni atuartitaaneq il.il. pillugit Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuut oqaaseqarfigimmassuk.

 

Paatsuungaffigaaralu Kattusseqatigiinniit Mogens Kleistip oqaaseqarnermini aallaqqaataani oqaatigisinnarlugu taamatut tapersersorlugu, kisiannili aamma marloqiusamik oqaqarluni oqaluttarfimminngaaniit oqariartuutigimmagu taamatut aallaqqaataani tapersersueriarlutik, kisiannili naggataatigut erseqqissorujussuarmik akuersaassanerlugu imaluunniit itigartissanerlugu oqaatigimmagu.

 

Kiisalu Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuata Johan Lund-Olsenip aamma ilaatigut taavaa maani Nuummi taamatut atuarfimmik aallartitsiniartut akiliutissaat 3.333-minngaanniit 3.500 kronemik aallaaveqarmat, kisianni tassa paasissutissat uanga tigusimasakka tunngavigalugit imaappoq taakkuninngaaniit angajoqqaat taakkua maani atuarfimmik taamaattumik pilersitsiniartut oqaatigivaat qaammammut akiliutaasartussaq 1.500-1.600 kr-niillu qaffasinnerussanngitsoq, taamatut pilersitsiniarneq piviusumik tunngaveqarluni ingerlanneqarsinnaassappat.

 

Aamma misissoqquneqartut arlallit Inuit Ataqatigiinninngaaniit kissaatigineqartut ukua kultureqarnermut ilinniartitaanermullu ataatsimiititaliamit apeqqutit taakkua mississullaqquneqartut, aamma innersuussutigissavakka ataatsimiititalianut taakkununnga apuunneqarnissaat.

 

Aammalu tunngaviatigut, aamma Per Berthelsenimut imatut aamma apuutaqarusuppunga. Tikilluaqqusinerit aamma maluginiarpara kisiannili tulliullugu eqqaagakku Naalakkersuisup pineqartumut akerliorpaluttumik nipeqarluni avammut kiinnersimanera. Taanna taamatut paasineqarsimassappat qallunaatuuani qallunaatut apersorneqarninni paasineqarsimappat taamatut, soorunami ajuusaarutigaara, kisiannili aallaqqaataanili akerliusimanngisaannarpunga.

 

Isuma saqqummermalli suliassatullu inatsisartuninngaaniit tunniunneqarmat pimoorullugu pisortaqarfinni suliniutigisimavara. Aammalu tassa taamaalillunga takutippara akerliunanga piviusunngortinneqarnissaanullu sinaakkutissatut aammalu inatsisitassaa sulissutiginiarlugu. Taannalu massakkut pivoq.

 

Neriuppunga taanna paatsoornertut isigineqassasoq. Tassami kalaallisoortaani aamma apersorneqarama erseqqissumik tapersiinera oqaatigisimagakku. Qujanaq.

 

Mogens Kleist, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Naalakkersuisumut aatsaannguaq oqaaseqaataanut oqassuunga tunngaviusumik siunnersuut ataatsimut tungitsinninngaaniit isumaqatigigatsigu. Imanngilaq akuersaaripput, oqaaseq taanna isumaqatigiinneq akuersaarnerlu assigiinngitsuupput. Isumaq taanna ajungitsutut isigaarput kisianni naliliiffigisassat assigiinngitsut taakku uagut naliliiffigeqqaarusuppagut sukumiisumik angissanerluta naagaassanerlutaluunniit.

 

Tassa taassumap oqaatsip aamma assigiinngissutaa. Akuersaarneq isumaqatigiinneq naaggaarnerlu. Tassa taakku oqaatigerusuppakka. Taamaattuminguna tungitsinninngaaniit oqartugut qulaajagassat qulaajaqqaarlugit taakkua uagut naliliiffigissavagut. Imaanngitsoq itigartikkivut. Qujanaq.

 

Per Berthelsen, attaviitsoq:

Qujanaq. Malunnarsereermat amerlanerussuteqartut tapersiisut takisuulioqqissanngilanga. Imaluunniit takisuuliussanngilanga, kisianni siullermik nuannaarutigaara Naalakkersuisup ersarissaataa aamma nuannaarutigalugu tiguara ingammillu nuannaarutigalugu sunaaffami isumaqatigiittuarsimalluta.

 

Ila oqallinnikuunngeqigatta aamma taalaarusuppara Inuit Ataqatigiinninngaanniit oqaatigineqartoq aasinaasiit qallunaat nunaanni pissutsit malillugit ingerlatsisoqartoq. Tassunga apeqqutigiinnassavara sunami ajorpa tamanna iluatsilluartuusimappat? Taava pisariaqanngilaq aamma itisuumik puugutaq nutaamik nassaareqqissallugu.

 

Taavalu aamma ujartorpara Inuit Ataqatigiit tungaaninngaaniit sakkortuumik uparuartuineq. Tassami uani pineqartoq tassaavoq tunngaviusumik inatsimmi periarfissaatitaasoq. Aamma uani pisuni quitsaatiginngitsoorsinnaanngilara aammalu ujartorumallugu naak Inuit Ataqatigiit tungaaninngaaniit tunngavimmik inatsimmut ataqqinninneq oqallinnerni allani issuaaffigalugulu aallerfigiumaneqartaqisoq puigunngisaannarakkumi ilinniartinneqallarama upernaaq demokratimut attuumassuteqartunut siunnersuutikulunnguanni.

 

Uani pineqartoq pinngitsaaliissutaanngilaq neqeroorutaavoq. Taamaattumik aamma eqqumiigikulussinnaavara Kattusseqatigiit tungaanninngaanniit taamak marloqiusaasumik Naalakkersuisup taasaatut inissisimaffeqarneq.

 

Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat uterfigeqqilaarusuppara aamma tassani ilaatigut taaneqarmat assersuusiarineqarluni ukiumi aningaasartuutissat meeqqat imatut imatullu amerlatigippata qanoq annertutigissasut. Oqaannarusuppunga taavami uani pineqartoq tassaassaaq inuiaqatigiinni naleqartoq ingerlaavartussaq, aammalu pisariaqartitsineq aallaavigalugu pisariaqartillugu aggersaasariaqarnermi tunngavissiisussaq nukittorsaataasumik.

 

Taamaattumik sumilluunniit taakkua isumaqarpunga aningaasat taamatut ernumarpaluttumik taakkartortariaqanngitsut. Assersuutigalugulu taanngitsoorusunngilara ungasinngitsukkut naak tamanna ikiorniakkanit allaat kissaatigineqanngikkaluartoq imaaliallaannarluta benzinamut eqqaamanerliunngikkukku 9 millioninik tunniussaqaratta qaammatini marlussuinnarni atuuttussamik. Tamakku tassaapput asuli tipimiutitsisut. Annertunerusumik kinguneqanngitsut, uani pineqartoq naleqartuuvoq inerikkiartortussaq nunatsinni iluaqutaajartortussaq.

 

Johan Lund-Olsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Qujanaq. Tassami soorunami uagutsinnut ajuusaarnaraluarpoq maani siullermeerinninnermi Inuit Ataqatigiit aammalu Kattusseqatigiit tassalu taamaalilluta inatsisartuni 31-usunit aqqaniliinnaalluta uani siullermeerinninnermi una inatsisissatut siunnersuut ilalersunnginnatsigu taanna soorunami ajuusaarnaraluarpoq, kisianni neriuutigaarput soorunami inuiaqatigiinni aamma manna siunnersuutigineqartoq suli annerusumik oqallisigineqarumaartoq. Tassami inuiaqatigiinni suli annertuumik oqallittoqanngilaq meeqqat atuarfiat eqqarsaatigalugu immikkoortiterisoqaqqissanersoq.

 

Siornatigut tamakku aamma misilittagaqarfigisimavagut immikkoortiterisarnerit. Tamakku qimakkumallugit Atuarfitsialak massakkut annertuumik sulissutigineqarpoq. Uterfigineqaqqissannginnamik immikkoortitsisarsinnaanerit. Tamakku massakkut inatsisissatut siunnersuut akuersissutigineqassappat, tassa upernaamut taanna piumaarput, takussavarpullu akuersissutigineqassanersoq.

 

Taannali akuersissutigineqassappat oqaatigeriikkattut aqqutissiuussissaaq pigissaarnerusut meeraasa immikkoortinneqarlutik akissaqarmatami taakkua immikkut atuartinneqarsinnaalernissaat. Tassa taanna isummerfigisassaq. Neriuppugullu soorunami inuiaqatigiit tamanna aamma oqalliseqataalluarfigiumaaraat.

 

Naatsorsuinerit ilaatigut uparuartorneqarput. Naatsorsuinerit tassa saqqummiussinitsinni uagut aallaavigisavut tassa uani inatsisissisatut siunnersuumminngaaneersuupput. Inatsisissisatut siunnersuummi kalaallisuuani qupperneq, inatsisissatut siunnersuutivittaani qupperneq qulinganni naatsorsuinerit taakkua takuneqarsinnaapput.

 

Taamaalillutik ilaatigut issuarpara, matut allassimasoqapoq, tassa Nuummi International Friskole-mi suliaqartut naatsorsuinerat aallaavigalugu ilimanarpoq tassa uani qupperneq 10-mi KIIIP-i tassa pisortaqarfik imatut inerniliigallarsimasoq. Issuarparalu, "tamakku tunngaviliullugit nammineerluni akiliutaasartussat atuartumut ataatsimut ukiumut 40.000-42.000 kronet missaannik amerlassuseqartartussaapput, tassa ukiumut.

 

Ilisimaneqartutut ukioq qaammatinut arfineq marlunnut agguagaammat qaammammut akiliutaasartussat, ukua naatsorsuinerit inatsisissatut siunnersuummiitttut tunngavigissagutsigit angajoqqaat akiliutigisartagassaat tassaapput, 3.333 kronet imaluunniit 3.500 kronet qaammammut.

 

Attaviitsunngorsimasup Per Berthelsenip uparuagaa, inatsimmi tunngaviusumi § 76, tassa imaappoq, soorunami taanna immikkoortunik marlunnik imaqarpoq. Siullermik imarivaa,  pisortat meeqqat atuarfiannik ingerlatsissapput, angajoqqaat akileeqqaarlutik meeraasa malinnaavigisinnaasassaat, kisiannili ilumoorpoq friskoleqarneq imaluunniit privatimik namminersortumik atuarfeqarsinnaaneq tassani akornutissaqartinneqanngilaq. Ilumoorputit, kisianni inatsimmi tunngaviusumi, § 76-imi, aalajangersarneqanngilaq pisortat tapiissuteqassasut imaluunniit tapiissuteqassannginnersut. Isumaqarpunga, Per Berthelsenip aamma eqqaamanialaartariaqaraa. Taannalu neqeroorutigeqqissavara siusinnerusukkut maani Inatsisartuni aamma Per Berthelsenimut neqeroorutigereersimasara.

 

Massakkut aamma Per Berthelsenimut atukkiukkusussinnaavara Danmarkip naalagaaffiata inatsisai tunngaviusut nunatsinni aamma atuuttut, massakkut naqitanngorlugu angisuunik kalaallisut allannillit atorusukkukkit takannarsuaq, uannut saaffiginniinnarsinnaavutit.

 

Pisortat tapiissuteqarsinnaanerat immikkut inatsisiliornikkut aqqutissiuunneqartussaavoq, maannakkullu tamanna sammivarput. Inatsit tunngaviusoq malillugu tapiissuteqarnissaq imaluunniit tapiissuteqannginnissaq inatsimmi tunngaviusumi § 76 malillugu taamaaliuinnarsinnaanngilagut, aatsaat immikkut inatsisilioqqaarnikkut tamanna pisinnaavoq.

 

Taannalu massakkut pivoq, taamaammat Naalakkersuinikkut aalajangigassaavoq inimi maani tapiisoqassanersoq imaluunniit tapiisoqassannginnersoq; pisuut meeraat immikkoortinneqassanersut imaluunniit immikkoortinneqassannginnersut, tassa Naalakkersuinikkut aalajangigassaq, tamassumalu pinissaa maani amerlanerussuteqarluta kissaatigaarput; tamannalu ajuusaarnarnerpaavoq.

 

Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat, Siumut:

Ullumikkut oqallinnerit tusarnaarlugit meeqqat atuarfiannut tunngasut isumaqarnarsinnaagaluarpoq meeraalluni assorujorujussuaq Kalaallit Nunaanni mersernartunik suliassanik piumaffigineqalernerup nalaaniilluni maannakkut inuusoqalersoq.

 

Kisianni isumaqarpunga piumasarisat nunatsinni aamma piumasarineqartut maannakkut ammasumik taamaalillugit oqallisigineqarnerat pissusissamisoortoq. Una tunngaviusumik atuarfiit namminersortut periarfissaqartitaanissaanut tapersiinerit aamma oqaaseqarfiginninnerit Naalakkersuisuninngaaniit suliarineqassasut Ilinniartitaanermut Naalakkersuisoq neriorsuuteqareerpoq. Aammalu taakku suliariniarneqassapput.

 

Maani oqaaserineqartut tunngavigalugit oqartariaqarpunga, qujanaqaaq upernaamut aappassaaneernissaa aatsaat periarfissalerneqarmat. Apeqquterpassuit maani saqqummersinneqarput, aamma Naalakkersuisut namminneq tungiminnit oqallisigerusutaat, qularnanngitsumik Inatsisartut ataatsimiititaliaanni annertuumik oqallisaajumaartut, apeqqutit sulisussaanut tunngasut akineqartussat tamatumaniipput,

 

tamatumaniipputtaaq sulisussaasa ineqarnissaannut akiliutissat, kommuninut sunniutissaat aammalu Kalaallit Nunaata atuarfiata tamarmi ingerlanneqarnerannut sunniutaasinnaasut.

 

Apeqqutit tamakkua tamaasa ilanngullugit misissorneqarnissaat pisariaqartoq nalunanngilaq. Isumaqarpunga, Siumup oqaaseqartuata ullumikkut oqaaserisai ilumoortut; sumi tamani namminersorluni atuarfimmik pisariaqartitsisoqarunanngilaq, taamaakkaluarpalluunniit tamanna aamma naammassineqarsinnaanngilaq. Qularnanngilaq Nuummi ajornartorsiut taanna oqaatigineqartutut annertunerusoq. Aammalu tamatumani naammassiniarnissaa ajornakusoorunarani.

 

Siumuminngaaniit oqaatigineqartoq malugisara tassaavoq, periarfissiinerup taamatut ittup nunatsinni meeqqat atuarfiannik sanngiillisitsinnginnissaa. Nukittorsaatitut isigineqarsinnaappat, aamma taanna aqqutissaq ajunngilaq, meeqqat atuartitaanerannut nukittorsaataasumik.

 

Tassami Kalaallit Nunaani pisortaninngaaniit atuarfiit amerlaqisut maannakkut ingerlappagut; nunaqarfippassuarni illoqafinnilu amerlaqisuni. Aamma taakkua ilinniartitsisuisa pitsaasumik  pikkorissartuarnissaat, suliffimminni pitsaasunik atugaqarnissaat ineqarnissaat allallu sakkukillisinneqassanngitsut neriuutigaarput.

 

Taamaattumik Naalakkersuisuninngaanniit misissugassap uumap ingerlannerani oqaatigerusuppara, pisussaatitaanerput nunatsinni atuarfeqarfiup tamakkiisumik pitsanngorsarneqarnissaa salliutillugu aammalu ilinniartitsisut ilinniarnerisa pitsaasut ingerlattuarnissaat, atugarisaasalu aamma pitsanngorsagaanerisa ajornerulersinneqannginnissaat, akerlianilli pitsaanerulersinneqarnissaat. Tamakkua siunertaappata, aamma taamatut paaserusuppara, taava maani aamma ilassilluarneqarnera oqaatigissallugu tunngavissaqarpoq.

 

Naimanngitsoq Petersen, Atassutip oqaaseqartua:

Nalunngilarput ullumikkut meeqqat atuarfiini tattorliornerit illoqarfinni angisuuni, pingaartumik Nuummi, tusarsaajuarpoq aamma taanna anguniagaq Atassummiit taamatut ammaassinissamut periarfissiisoq tapersersorluinnarparput.

 

Atuarfitsialak pilersinniarneqartoq Inatsisartuni tasiortissaanik ammaassinissamik aamma ujartuineq pitsaavoq. Meeqqat tasiortarput, aamma atuarfiit tasiortariaqarput.

 

Angajoqqaarpassuaqarpoq meeqqamik pitsaanerusumik atuartinneqarnissaanik kissaateqartunik. Taanna anguniagaq pisortat aammalu Inatsisartut soqutigisariaqarpaat inatsisitigut atuarfiit namminersortut periarfissinneqarnerisigut. Isumaqarpunga taamatut aaqqiiniarneq soqutiginartuusoq,  Atassummiillu soqutinartuusoq aamma pingaartipparput taamatut ammaassiniarneq pimoorullugu suliarineqassappat.

 

Per Berthelsen, attaviitsoq:

Tunngaviusumik inatsisip naqitanngorlugu saqqummiunneqarnera pigaara, kisianni tassa Johan Lund Olsenip neqeroorutaa assorsuaq iluatigaara, tassalu taakkua naqinnerit angisuunngorlugit tunniussinnaaneranut neqeroorutaa assorsuaq tikilluaqquara. Neriuppunga timitalerumaarit, taamaattumillu koperilluarnissannik kissaallutit.

 

Daniel Skifte, Atassut:

Qujanaq. Pinngitsoorumanngilanga Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat uparualaarniarlugu. Tassami ersarilluinnaqqissaarmat pututitsiniaasoqartoq. Aammalu Inuit Ataqatigiit taakkua oqartarnerat malillugu ilinniagassaminnik ullumikkut Naalakkersuisut siunnersuutaannik ilinniarluarsimanngitsut maluginiarakku.

 

Taamatut oqarninnut tunngavigaakka qanoq tapiisoqartarnissaanik inatsisissami siunnersuut, maannakkullu oqaluttumit eqqartorneqartut imminnut ataqatigiinngillat, aammalu una oqarnera ilaatigut Danmarkimingaasiit ajortitsiniaaneq tusarniippoq tunngavigissallugu.

 

Atassutip aamma erseqqissumik maluginiagaa unaavoq, Naalakkersuisooqatigiit aviissaartuu- teqqipput-aasiit. Qularinngilara Naalakkeruisuisut namminneq Inuit Ataqatigiit siulittaasuat peqatigalugu siunnersuut akuerisimagaat taamatut nipeqartillugu, taannali suliaraarput Inuit Ataqatigiit Siumukkormiullu siunnersuutaat. Uagut ilutsinninngaaniit tapersersoratsigu isertorneqassanngilaq, kisianni maannakkut Inatisartuni ilaasortaatitaat allaalluinnartumik nipeqalerput. Taamatut ingerlaneq Atassummiit nalilerusuppara inuiaqatigiit iluanni pututsiniaanerusoq toqqissisimannginnermik kinguneqarsinnaasoq. Taannalu Atassumminngaaniit peqataaffigiumanngilarput, isumaqaratta Naalakkersuisut siunnersuutaat pitsaasuusoq.

 

Assersuutigalugu eqqartorneqartut ilagaat maannakkut kalaallit ilaqutariippassuit atortaligaat, atuartuutimik ilaasa tuluttut pikkorissinerunissaat anguniarlugu nunanut allanut aallartitsisariaqartalernerat, ilaatigut ilaqutariinnut akissaqartunut aningaasanik annertuumik kinguneqartartoq. Taamaaliortoqanngikkaangat nunatsinni kommunit ilai aamma annertuumik taamaaliorusuttunut tapiisarput. Isumaqarpunga, taanna tunngaviatigut akiliisariaqarneq apeqquserneqartariaqanngitsoq, kommunillu iliortarnera, kommunit ilaasa, nersortariaqartoq.

 

Taamaattumik taakku tunngavigaakka pututsitsiniaanermik nipeqarnermik oqarama. Aamma taamaappoq, Kattusseqatigiit allanngillat Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliamut ataatsimiigiaqataasarsimanngitsut.

 

Taamaattumik inatsisissaq taanna taamak pingaartigisoq maannakkut siullermiiginnaraluartoq oqaatsit naatsorsuutigalugit neriuutigaara Atuartitaanermut Ataatsimiititaliaq ukioq manna upernaap tungaanut sulinissamini tamakkua qallorneqartut akissuteqarfigisinnaajumaarai. Taamaalippallu qularnanngilaq suli amerlarnerussuteqarnerusut inatsisissamut akuersiumaarmata. Qujanaq.

 

Ruth Heilmann, Siumut:

Qujanaq. Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliami maani saqqummiunneqartut eqqartussavagut, aamma Inuit Ataqatigiit taamatut isumaat soorunami ilanngullugit eqqartussavagut. Soorunami pissanganarpoq, misissorusussallutigulu friskoleqarnerup nunatsinnut eqqunneqarnissaani kingunerisinnaasai tamaasa piareersimaffigineqartariaqarmata.

 

Annerusumik soorunami friskoleqarneq pillugu ataatsimiititaliami eqqartuisarsimanitsinni itinerususoq tikillugu eqqartuisimanngilagut. Taanna oqaatigissavara, isumaqarpungalu allani misilittakkat aamma friskoleqanermut tunngatillugu paasiniaqqissaarneqartariaqartut. Isumaqarpunga qallunaat nunaanni friskoleqarneq ukiorpaalunni ingerlatereerneqarsimammat, pissutsit qanoq innersut aamma pissanngatigaagut qallunaat nunaaniittut paasisaqarfigissallugit.

Mogens Kleist, Kattusseqatigiit:

Daniel Skiftemut oqassaanga, maani oqassanngilatit ataatsimiigiartarsimanngitsunga. Aatsaat ilaasortaatitasi allanngortippasi. Uanga tassaniiginnarnikuuvunga sivisuumik, taamaattumik oqassanngilatit malinnaasimanngitsunga.

 

Aamma taamatut uagut tungitsinninngaaniit Johan Lund-Olsenimut oqassaanga, aallaqqaammut oqaatigineqareerput taamatut tunngaviusumik siunnersuut tapersersoripput, kisiannili qulaajagassat assigiinngitsut qulaajaqqaariarlugit sukumiisumik nalileerusuppugut. Imaanngilaq naaggaartugut, imaanngilaq angertugut, kisianni qulaajagassat taamatut uagut tungitsinninngaanniit oqaatigerusuppagut.

 

Aammalu oqalunniaassaarluta Kalaallit Nunarput nunanut allanut sanilliunniarlugu qaffassarniartigu, taava nunarsuarmioqativut tamakkuninnga ukiorpassuarni misilittagaqartut isiginngitsuusaaginnarsinnaanngilagut. Kalaalinngorsaasinnaanngilagut suut tamaasa mattullugit. Aamma periarfissaasinnaasut ujartortariaqarpagut. Taamaattumik tungitsinningaanniit aamma uagut oqaatigissavarput atuartitaanerup, Atuarfitsialammut tunngatillugu, aamma qaffassaaqaasinnaanera ammaffigaarput, taamatut friskoleqalerneranut. Taamaattumik oqaatigissavara KU -mi ataatsimiilerutta soorunami aamma tamakku qulaajassaqqaarpagut.

 

Augusta Salling, Siulittaasoqarfimmi sinniisussatut ilaasortaq, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Atassut:

Aap, Mogens Kleistimut qujavugut. Massakkullu Johan Lund-Olsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat, pingajussaaniilerami minutit marluk.

 

Johan Lund-Olsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Qujanaq. Naatsunnguussaaq. Maluginiarparput Siumup upernaap tungaanut oqaloqatigineqarsinnaanera ammatimmassuk. Tamanna iluarisimaarnarpoq, tassami Ruth Heilmannip, Siumut qruppeata siulittaasuata aatsaaginnaq oqaatigivai siunnersuutip uumap kingunerisinnaasai eqqarsaatigalugit oqaloqatigineqarsinnaassallutik. Taamaattumik neqeroorut taanna ilassilluarumavarput.

 

Taassumap saniatigut aamma Daniel Skiftemut una erseqqissaatiginngitsoorusunngilara, tassa naatsorsuinerit taakkua inatsisissatut siunnersuummik nammineq Daniel Skifte soqutiginnikkuni misissoqqissaarsinnaavai. Naatsorsuinerit tassaniipput taassumap saniatigut aamma aviisimi saqqummersartumi Sermitsiami kingullermi saqqummersumi, tassa tallimanngormat kingullermik annertuumik aamma taanna pilersaarutigineqartoq maani Nuummi friskole imaluunniit privatskoletut aallartinneqartussaq aamma annertuumik allaaserineqarpoq.

 

Naatsorsuinerit tassani aamma erseqqilluinnartumik takutinneqarput, aajunalu erseqqeqqinnaartoq issuassavara; apersorneqartup nalunaarutigivaa, meeqqamik atuarfimmut taamaattumut atualertitsiumalluni allatsinnermi kr. 25.000 akiliutaasassasoq. Taassumalu saniatigut qaammammut aamma akiliuteqartartussaapput. Ila, naatsorsuinerit tamakkua neriuppunga, Daniel Skiftep aamma arajutsisimassanngikkai. Taamaammat neriuppugut upernassap tungaanut eqqarsarluartoqarumaartoq.

 

 

Lars-Karl Jensen, Siumup oqaaseqartua:

Siullermik Naalakkersuisut Siulittaasuata aammalu Ilinniartitaanermut Naalakkersuisup saqqummiussat paasilluarmatigit qujassutigeqqaassavara.

 

Uagut pingaartissimavarput, soorunami aamma ataatsimiititaliami suliarineqarnissaa taanngikkaluarlugu, naatsorsuutigivarput ingerlanneqarumaartoq. Ataatsimiititaliap aamma nalilersuiffigiumaarai atuartitaanermi piumasaqaatini oqaatsit soorlu uani inatsisissami atorneqartut qasungasutut immaqa Siumup iluani eqqartukkagut, taakkua aamma sukateriffigineqarumaartut, atuartunut piareersaataasinnaavoq. Isumaqarpunga, atuarfik sunaluunniit unammilleruni nammineerluni ingerlasuuguni, meeqqat atuarfiata ingerlanneqarneranut unammilleruni taamak qasungasunik inatsisitaartariaqanngitsoq. Anguniagaqarpalaartumik taakku aamma inatsiseqarnissaat Siumup tungaanninngaanniit soqutigivarput.

 

Uani, ilaatigut immaqa Inatsisartuni suleriaaserput eqqarsaatigigaanni, ullut tamaasa maani oqaluttarfimminngaanniit oqimaalutaavittut nalilersorneqartarnerput aamma isumaqarpunga, uani taalaassallugu pisariaqartoq. Inuit Ataqatigiillu naalakkersuisooqatigiippugut, aap, kisianni Naalakkersuisut sulinerat aammalu Inatsisartut sulinerat 1998-imili avissaartinneqarmat suli maannakkumut ilikkarneqanngitsoruna Inatsisartut gruppesa nammineq isummatik illersorlugit aamma Naalakkersuisut saqqummiussaannut assortuisinnaanerat. Taanna ilikkartariaqalerparput, uani pisuutitsisaqattaanerit immitsinnut aamma qasunarsinnaasarmata.

 

Inuit Ataqatigiit isumaqatiginagit oqarsinnaanngilanga, immitsinnut naapinnikuunngilagut oqaasissiornitsinni, kisianni takusinnaasakka najoqqutaralugit aamma taakku oqallisigineqarnissaat ammaffigivaat. Aamma soorlu uagut Siumup tungaaninngaaniit pisariaqartilluinnaripput kommunit taakkua susassaqartuussammata, taamatut namminersortut atuarfiinik pilersitsiviussappata aningaasatigut sunnerneqartussaanertik, qanoq kattuffitsik aqqutigalugu qisuariarfigisimaneraat nalunaarusiornermi takuneqarsinnaanngimmat.

 

Meeqqat atuarfiani aningaasaliissutit atorlugit atuarfiit namminersortut angerlarsimaffimmilu atuartitsineq ingerlanneqarsinnaapput. Uumap oqariartuutigivaa inatsisissap nassuiaataasup, kisiannili aningaasaliissutit taakkua allaminngaanniit milluarneqalerpata atuartut qassit atuarfimmi taamak ittumi namminersortumi ingerlanneqassappat saniani Atuarfitsialaap ingerlatissaanik aningaasanik tigooraaffigalugu? Ilinniartitsisut qassit Atuarfitsialamminngaanniit namminersorlutik atuarfinnut nuussorneqassappat?

 

Atuarfitsialammut innarliisinnaanera uani aarlerinngikkaluarlugu, kisianni inuiaqatigiinni aaqqissuussaanitsinni nutaaq sunaluunniit eqqunneqartussaq uagut Siumuminngaanniit tamuaqqaanngiivillugu eerusunngilarput. Taamaattumik inatsisip aappassaaneerneqarnissaata tungaanut susassaqartut tamaasa paasiniaaffigineqarnissaat Siumup tungaaninngaaniit pingaartipparput.

 

Uani assigiinngitsunik oqaaseqarusunnaraluartoq, kisianni aamma ataasimiititaliami aammalu inuiaqatigiit annertunerusumik oqallisigineranni peqataasarnissarput Siumuminngaannit qularutiginnginnatsigu, upernaap tungaanut oqallittoqarluarnissaa Siumup tungaaninngaaniit kissaatigaarput.

 

Augusta Salling, Siulittaasoqarfimmi sinniisussatut ilaasortaq, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Atassut:

Siumup oqaaseqartua, Lars-Karl Jensen, qutsavigaarput. Massakkullu oqaaseqassaaq Daniel Skifte, Atassut; kingulliussaarlu, Per Berthelsen sisamassaaniilerami naatsuaraararsuarmik.

 

Daniel Skifte, Atassut:

Qujanaq. Mogens Kleistimut erseqqissaatigilaaginnarniarpara, uanga oqanngilanga maanngaaniit Mogens Kleisti ataatsimiigiarneq ajortoq. Oqarpunga, Kattusseqatigiit ilaanni ilaasortat imaluunniit sinniisussaq ataatsimiigiartuartuartarpoq assigiinngitsunut, kisianni taanna paasilaallaqquara inuttarsiuinngilanga uanga aammalu taanna atorumassanagu.

Taavalu taanna inisseriarlugu aappaatut oqaatigerusuppara ilaatigut Johan Lund-Olseniminngaanniit neqeroorutigineqartoq, tassa naqitanngorlugit pigisat naatsorsuinerit taakkua qutsatigaakka aamma nalunngilluinnarpakka ilisimareerlugillu imaassinnaavoq illit allanik nutaarsiassaateqartutit.

 

Naatsorsuinerit pillugit ilassutigiinnassavara, apeqquterpassuit qaffatsinneqarput ilaatigut Kattusseqatigiit oqaaseqartuannit. Issuaalaassaanga, taamaallaat pingasut assersuutigissavakka. Friskolet pilersinneqarnissaannut aningaasartuutit kiap akilissagai apeqqutigineqarpoq. Taanna akineqarsinnaavoq Johan Lund-Olsenimit imaluunniit Naalakkersuisut siunnersuutaanni takuneqarsinnaavoq.

 

Namminersortutut aallartinniartut namminneq aningaasartuutissat akilissavaat? Taanna aatsaannguaq oqaatsinnut imissutigeqqippara aammalu Namminersornerullutik Oqartussat akissaqarpugut? Aamma taanna naatsorsuutit aatsaannguaq eqqartukkama iluani takuneqarsinnaavoq.

 

Taamaattumik taamatut oqaaseqariarlunga oqassaanga, kaammattuutigiinnarpara uanngaaniit oqaluttarfimminngaaniit ersarissisillugulu isumaga malillugu, Naalakkersuisooqatigiit siunnersuutaat uagullu pimoorullugu suliarisariaqakkavut pissappata naatsorsuutigisariaqaratsigu ileqquliutiinnassannginnatsigu ilai uunga isummertut, ilai uunga isummertut. Imaluunniit soorlu uanga allaalluinnartumik isumaqartumik uagut parteerput allaalluinnartumik isumaqalissasoq. Taanna tavanneq tassaavoq tikkuarniagara.

 

Neriuppungalu taava upernaap tungaanut qajaqatigiinnerulluni ingerlasoqarsinnaassasoq, tassa oqariartuutima qeqqa. Qujanaq.

 

Per Berthelsen, attaviitsoq:

Qujanaq taamaassaaq. Johan Lund-Olsenip oqaatigisaanut aningaasarpassuarnut attuumassuteqartunut taaqqiinnassavara una neqeroorut pinngitsaaliissutaanngimmat, neqeroorutaallunili. Taamaattumik neriuppunga sunniiniapilunneq taanna Siumumit sangusartinneqarnermik sianiinaarneqarnermillu kalitaqassanngitsoq.

 

Lars-Karl Jensenip oqaatigisaanut taalaaginnassavara tuppalleqaanga nuannaarutigalugulu takusinnaalerlugu asuli Siumumit ilaasortaasimannginnama oqarsinnaalersimagavit Inatsisartut aamma Naalakkersuisunut illuatungiuliussinnaasut, alutornassusia.

 

Maliinannguaq Markussen-Mølgaard, Inuit Ataqatigiit:

Takornartaajunnaarpoq maani oqaluttarfimmi arlaatigut Naalakkersuisunut akerliusumik apeqqusiilluta saqqummiissarnigut, Atassutip siulittaasuata nuannaangaarluni oqaatigisagai, kisianni ilisimassavaa uagut Inuit Ataqatigiinni sulinitsinni pingaartilluinnaratsigu sukumiisumik misissuilluaqqaarluni suna tamaat imaaliinnarlugu, imanngilaq Naalakkersuisooqativut aamma Naalakkersuisut sulilluartaqaat, taanna assortorneqarsinnaanngilaq, kisianni ugguuna avissaartuuttutut oqaatigineqartarnerput isumaqarpunga suliat misissoqqugaangatsigit ingerlaannaavik oqaatigineqartarnerput taanna pissusissamisuunngitsoq.

 

Uagut Inuit Ataqatigiinni anngaavinnarluta sulinngilagut. Suliat sukumiisumik suliarerusuttarpagut, misissorluarlugit. Apeqqusigassat apeqquserlugit. Aamma ullumikkut oqaluuserisarput siulleq aallaavigissagaanni tamatta qanoq annertutigisumik Atuarfitsialak kusanangaartutut taakkartorparput. Taassumamuna naallerarneqannginnissaa aamma matumani atuarfiit aningaasat ataasiinnaat pigaagut. Aamma taakkua eqqarsaatigisariaqarpagut, qanoq tamanut pitsaanerpaamik meerartatsinnut atorsinnaanerigut.

 

Taamaattumik taanna oqaatigiinnassavara Inuit Ataqatigiinninngaaniit uagut suliniaratta pimoorussilluta ilumoorluta aammalu tunuliaquttagut aallaavigut aallaavigalugit. Aamma naapeqatigiittarpugut aamma suleqatigiinnitsinni Siumukkullu aamma oqaloqatigiissinnaasarpugut. Taamaattumik suli aatsaat siullermeeratsigu aappassaaneernissaalu pingajussaaneernissaalu kingusinnerusukkut pisussaammat taanna eqqaasitsissutigissavara.

 

Godmand Rasmussen, Atassut:

Una oqallisissiaq eqqaamaneqassooq siorna Otto Steenholdtip saqqummiummagu Atassumminngaanniit kisima taamani tapersersuisimavugut. Massakkorpiarlu nuannerpoq allat aamma tapersersuisumik nipeqalersimammata, kisianni uanga inatsisartuni ilaasortatut Maliinannguaq Markussen-Mølgaarip oqaasia aamma Johan Lund-Olsenip aatsaannguaq pissusilersuutai akuerisinnaanngilakka. "Inuit Ataqatigiimmi asuli sulinngilagut", oqaatsit taakku atormagit. Imatut immaqa oqartariaqaraluarputit inatsisartuni ilaasortat tamatta asuli sulinngilagut, tamavitta, tamavitta inatsisartuni ilaasortat asuli sulinngilagut. Pisinnaassuserput killeqaannarpoq, tamatta piumassuseqaraluarpugut pitsaanerpaamik sullissinissatsinnut taanna eqqaamalaartariaqarpoq.

 

Unali oqaatiginngitsoornianngilara Johan Lund-Olsenip oqaaseqaqqaarnermini oqaaseq atormagu "pigissaarnerusunaasiit meeqqat", ila Atassutip oqaaseqartuata erseqqilluinnartumik oqaatigivaa inuit kikkulluunniit angajoqqaat pitsaanerpaamik meeqqat atuartitaanissaat, tamavitta, tamaavitta kissaatigivarput. Imaaratarsinnaannginnerluni ullumi nunatsinni umiatsiaararpassuit milliuunerpassuarnik nalillit biilerpassuit milliuunerparpassuarnik nalillit anersa meeqqatta atuartitaaneranut periarfissaq tassani saqqummerpat arlaani tamakkua inuulluarniutit pinngitsoorsinnaalissagaluannginnerlutigit. Meeqqatta atuartitaanerat akissaqarfigerusullugu.

 

Oqaluttuarpugut ilinniartitaaneq meeqqani amigaatigigipput. Qanormita issagaluarpa angajoqqaat atorluaasut aamma akissaatigissaartut meeraat ilinniarnermikkut naammassillutik nunatsinnut nuannaarutaallutik sulileraluarpata. Taanna assortuussutigisinnaanngilarput tamatta.

 

Avissaartuunnermik pisoqarsinnaanngilaq. Aamma kommunip iluani qangarsuarli ileqquusarpoq ilaatigut atuartut pikkorissut arlaatigut nikeriarnerannik, soorlu oqaluttup ilaanit taaneqartoq. Aamma Danmarkiliartitaanerani ilaatigut tapiissutinik qinnuteqartoqartillugu kommunit pissaqassuseq naapertorlugu tassani ikiorsiisarpoq.

 

Uangaana una Johan Lund-Olsenimit oqaatigineqartoq nuaanrinngikkiga. Neriuppunga, taanna nittarsaaneq qaquguluunniit uani oqaluttarfimmi atorneqaqqissanngitsoq. Inatsisit tamavitta tigummivagut ilaatigut ilaat piginnaaneqarfigisarpagut ilaatigullu aamma sanngiiffigisarlutigit. Aamma qularinngilara uagutsitulli inatsit arlaat illit aamma uagutsitulli sanngiiffeqarfigissagit.

Inatsiserpassuimmi Inatsisartunut tunngassuteqartut nalunngilagut. Tamaviisa qaratsatsinnut pulatissinnaanngilagut illit uangalu aamma uani isersimasut tamarmik.

 

Arlaat qarsupinnerusinnaavagut. Arlaallu aamma piginnaaneqarfiginerusinnaallugit. Taanna ileqqoq nittarsaasarneq ataasialinngilaq uani taanna unitsinneqarniarli. Uani oqaaseqartuni uanga Daniel Skifte akineqarmat oqaatigilaarusuppara immaqa oqallinneq uani aamma sivikinnerusarsinnaagaluarpoq, ilami aamma nikassaanermik paasineqassanngilaq. Siorna qanoq neriorsorneqarpugut? Naalakkersuisooqatigiinngooq assortunneq uani angorusunnagu gruppemi naapittalissapput, kisianni aatsaannguaq oqartoqarpoq, taamaaliorneq ajorlutik qaqutiguinnaq taamaaliortarlutik.

 

Isumaqarpunga, suleqatigiissagaanni taamak pingaaruteqartigisuni oqallisissiat gruppemi aamma naapissutigisassagaanni peqqinnarnerpajusoq. Qujanaq.

 

 

Augusta Salling, Siulittaasoqarfimmi sinniisussatut ilaasortaq, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Atassut:

Godmand Rasmussenimut qujavugut, kisianni eqqaasitsissutigilaassavara oqallisigisarput tassaammat tunngaviusumik atuarfiit namminersortut aamma angerlarsimaffimmi atuartitaaneq il.il. Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuut.

 

Massakkullu kingulliulluni Siumup oqaaseqartua, Lars-Karl Jensen, oqaaseqassaaq. Pingajussaaniilerami minutit marluk.

 

 

Lars-Karl Jensen, Siumup oqaaseqartua:

Aap, oqaluuserisarput sunaasoq nalunngeqaara, kisianni uani Per Berthelsenip quinassaarutaa uanga pinngitsoornanga akilaarusuppara. Neriuppunga, siulittaasup taanna akuerissagaa. Tassa oqarpunga, Inatsisartut Naalakkersuisullu 1988-imiit avissaartitaanikuupput. Taanna nalunngilarput.