Oqaluuserisassani immikkoortoq 19-1 |
|
||
| Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera | |
Mikael Petersen, Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut Pisortallu Suliassaqarfiutaannut Naalakkersuisoq:
Isumaginnittoqarfiup aqunneqarnera aaqqissuussaaneralu pillugit Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut Naalakkersuisut sinnerlugit saqqummiutissavara. Isumaginnittoqarfiup aqunneqarnera aaqqissuussaaneralu pillugit Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut aamma ataatsimiititaliarsuarmit innersuussineqartumik Inatsisartunut saqqummiunneqartareersimasoq, siusinnerusukkut isumaliutissiissummi. Taanna matumuuna saqqummiunnissaa aallartippoq.
Ingerlatsinerup pisariillisarneqarnissaa ataatsimut isigalugu pisariaqartinneqartoq paasinarsisimavoq. Taamaammat Naalakkersuisut suliat ingerlaartarnerat pisariillisarniarpaat, suliallu suliarineqarneranni piffissaq atorneqartartoq sivikillisinniarlugu.
Tamatumunnga peqatigitillugu Kalaallit Nunaanni isumaginninnermut tunngasut siulersorneqarnerat aaqqissuunneqarnerallu pillugit Inatsisartut peqqussutaata atuuttup sukumiisumik iluarsaateqqinneqarnissaa Naalakkersuisut kissaatigaat, inatsisinut allanut kingusinnerusukkulluunniit takkuttussanut naapertuuteqqullugu, pingaartumik Kommunalbestyrelsit nunaqarfinnilu aqutsisut ilaallu ilanngullugit pillugit Inatsisartut inatsisaannut aamma Inatsisartut suleriaasissaannut, Inatsisartut isumaginninnermut ataatsimiititaliaat eqqarsaatigalugu, sanilliullugu.
1995-imi upernaakkut ataatsimiinnermi oqaluuserisassani immikkoortut tallimaattut Inatsisartut ataatsimiititaliaqarnikkut aaqqissuussaanerat pillugu atorfilittat isumaliutissiissutaat Inatsisartut oqaluuseraat. Isumaliutissiissummi atorfilittat inassutigaat aalajangiisartutut ataatsimiititalianut, aningaasaateqarfinnut ilaalu ilanngullugit ilaasortassanik toqqaasinnaatitaaneq Naalakkersuisunut nuunneqassasoq. Inatsisartut inatsisiliornivik kisiat sammilissagaat siunertaavoq. Isumaginninnermi Naammagittaalliuuteqartarfiup inuttalersugaaneranut tunngatillugu isumaliutissiissutikkut siunnersuutigineqarpoq Naammagittaalliuuteqarfik atorfilittanik inuttaqassasoq, Naammagittaalliuuteqartarfinngorlugu immikkut suliamik ilisimasaqartunik inuttaqartoq. Inatsisartut isumaliutissiissut tusaatissatut taamanikkut tiguaat.
1997-imi Isumaginninnermi Iluarsaaqqinnissamut Ataatsimiititaliarsuup isumaginninnermi naammagittaalliuuteqartarnerup aamma Isumaginninnermi Naammagittaalliuuteqartarfiup allanngortinneqarnissaat kaammattuutigaa. Ataatsimiititaliarsuup kaammattuutai Inatsisartuni tusaatissatut tiguneqarput, taamanikkullu Naalakkersuisut kaammattuutit tamakku peqqussutissatut siunnersuutikkut matumuuna malitseqartippaat.
Taamaalillunilu suliassat suliarineqartarnerisa pisariillisarneqarnissaasa pisariaqartinneqarnerat, inatsisillu paasiuminartuutinnissaannik pisariaqartitsinerup saniatigut peqqussutip iluarsaateqqinneqarnissaanut Naalakersuisut Isumaginninnermik Iluarsaaqqinnissamik Ataatsimiititaliarsuarmit kiisalu Inatsisartut ataatsimiititaliaqarnerat pillugu atorfilittat isumaliutissiissutaannit erseqqivissunik kaammattuteqarfigineqarsimapput.
Isumaginninnermut Iluarsaaqqinnermut Ataatsimiititaliarsuup ilaatigut kaammattuutigaa Isumaginninnermi Naammagittaalliuuteqarfik kommunet isumaginninnermut tunngasuni aalajangigaanik aallaffissornikkut naammagittaalliorfissatuaalissasoq; aamma Isumaginninnermi Naammagittaalliuuteqarfik ulluinnarni aqutsisunik, sulianik pisariitsunik aalajangiiniarnermilu missingiiviusariaqanngitsunik suliaqartartussamik pilersitsinissaminik periarfissaqalissasoq.
Ilanngullugu kaammattuutigineqarpoq Isumaginninnermi Naammagittaalliuuteqartarfiup inuttalersugaanerata allanngortinneqarnissaa, ataatsimiititalianngorluni suliamut tunngasunik ilisimasalinnik inuttaqartoq, aalajangikkat inatsisit killissarititaasa iluanniinnersut nalilerneqartarnissaannik aallaaveqartoq, kiisalu Naammagittaalliuuteqartarfik atorfilittanik naalakkersuisnermilu suliaqartunik inuttaqassasoq, suliassap suliassamut inatsisinillu, kiisalu naalakkersuinermut tunngasortai tamarmik isiginarneqartaqqullugit.
Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuutip matuma kinguerissavaa kommunemi aalajangiinerup toqqaannartumik Isumaginninnermi Naammagittaalliuuteqartarfimmut suliassanngortinneqarsinnaalernera - kommunalbestyrelsi naammagittaalliuuteqartarfittut siullertut atunngikkaluarlugu. Taamaalippat piffissaq sulianik ingerlatsinermut atorneqartartoq sivikinnerulissaaq.
Tamakku saniatigut Naalakkersuisut siunnersuutikkut siunertaraat Naammagittaalliuuteqartarfik ilaasortaqassasoq ilaasortat akornanni sulianut aalajangeeqataasinnaannginneq sapinngisamik pinngitsoorneqartussanngorlugu. Tamanna pissaaq Naalakkersuisut inunnik suliamik ingerlatsinermut isumaginninnermiluunniit sulianik aalajangiisarnermut peqataasunik toqqaasinnaajunnaarsillugit. Tamatumunnga peqatigitillugu suliamik ilisimasallit Naalakkersuinermilu suliallit akornanni oqimaaqatigiittoqarnissaa Naalakkersuisuni pingaartissimavarput.
Kiisalu Naalakkersuisuniit siunnersuutigaarput Isumaginninnermi Naammagittaalliuuteqartarfiup siulittaasua inatsisilerituujussasoq, naammagittaalliuutini pisariinnerusuni Naammagittaalliuuteqartarfik sinnerlugu aalajangiisinnaatitaassasoq. Taamaattoq ilaasortat allat sapaatit akuunerik marlunnik piffissaqartitaassapput, aalajangiinermut isumaqataanngikkunik siunnersuutip ataatsimiinermi taasissutigineqaqqunissaanut.
Taamaalilluni peqqussutissatut siunnersuutip kinguerissavaa isumaginninnermut tunngassuteqartuni suliat sivikinnerusumik ingerlasalernerat, Naammagittaalliuuteqartarfeqalissasorlu annertunerusumik isumaginninnermi inatsisinik tunngaveqarluni naammagittaalliuutinik naliliisarsinnaasumik.
Naalakkersuisut matumuuna peqqussut, inatsisnut allanut naleqqussagaq nutartigaasoq, pisariillisagaasoq paasinartorlu saqqummiuppaat. Innuttaasut suliassanillu suliarinnittartut peqqussummik atuaruminarnerusumik atoruminarnerusumillu atugassaqalissapput. Tamatumuuna inuttaasut inatsisitigut illersugaanerat annertusineqassaaq.
Taama oqaaseqarlunga peqqussutissatut siunnersuut Inatsisartunut siullermiigassanngortippara.
Laannguaq Lynge, Siumup oqaaseqartua:
Isumaginnittoqarfiup aqunneqarnera aaqqissugaaneralu pillugit Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut Siumumit misissorluareerlugu Inatsisartuni siullermeerneqarnissaanut oqaatigiu-masagut makkuupput.
1995-imiit aalajangiisartutut ataatsimiititaliat inuttalersugaanissaata Naalakkersuisunut nuunneqarneranit aallaaveqartinneqartoq, kiisalu Inunnik Isumaginninnermik Iluarsaaqqinnermik Ataatsimiititaliarsuup 1997-imi kaammattuutaanut tunngaveqartoq Siumup tapersersorniarpaa.
Nuannaarutigaarput peqqussutissap saqqummiunneqarneratigut Inunnik Isumaginninnermik Iluarsaaqqinnissamik Ataatsimiititaliarsuup kaammattuutaasa timitalerniarneqarnissaanut tunngaviulluartussanik peqqussutissakkut saqqummiussisoqarmat. Peqqussutissatut siunnersuummi Isumaginninnermi Naammagittaalliuuteqartarfiup inuttalersugaanera siunissami allannguuteqartinniarneqartoq siunnersuutigineqarpoq. Naalakkersuisut toqqagaanik ukiut marlukkaarlugit inuttalersorneqartalernissaa Siumumit taperserumavarput.
Siumumit peqqussutissamut siunnersuummi Naammagitaalliortarfiup siulittaasussaata inatsisilerituujunissaanik siunnersuutaa imaaliinnarlugu akuerisinnaanngilarput. Siumumi isumaqarpugut siulittaasoq inatsisilerituujunngikkaluarluni, inuk isumaginninnermi suliat inatsisitigut allatigullu suliarineqarnissaanut ilinniagaqarsimasoq, ilisimasaqartorluunniit toqqarneqarsinnaasariaqartoq.
Ilaasortassat allat isumaginninnermut suliatigut aamma isumaginninnermi ingerlatsinikkut ilisimasalimmik katitigaanissaanik siunnersuuteqartoqarnera toqqissisimanartuutipparput, aammalu ukiut atuuttussatut marluutinneqaraluartut ilaasortaanerup sivitsorneqarsinnaaneranut Naalakkersuisut periarfissaqarnissaat iluarunartipparput, taamaaliornikkut ilaasortat nikerarpallaartuunissaat pinngitsoorneqarsinnaammat.
Massakkutut isumaginninnerup iluani suliani maalaarsinnaanerup piffissami sivisuumi ingerlasarnera, peqqussutissakkut sivikillinissaanut periarfissaqalissammat, Siumup iluarisimaarpaa. Massakkutummi aqqusaagassat itsillugit inuit naammagittaalliuuteqartartut piffissarujussuaq utaqqinermut atortarmassuk, tamanna innuttaasunut pitsaasumik sullissinertut taaneqarsinnaanngilaq.
Allannguutaasussatut allatut maluginiagarput tassaavoq, kommuneni inunnik isumaginninermik ataatsimiititaliap imaluunniit nunaqarfinni aqutsisut aalajangerneri toqqaannartumik Isumaginninnermut Naammagittaalliortarfinnut ingerlateqqinneqarsinnaalissammata. Periarfissat taamaattut naammagittaalliortumut piffissap utaqqisarfiusoq utaqqiffiusorlu, malunnartumik sivikillinissaanut imaqartussaammat, Siumumiit tamakkiisumik taperserparput.
Aammattaaq Naammagittaalliortarfiup aalajangiinerminik ataatsimeereernerit tamaasa tamanut saqqummiussisarnissaa, suliaannut malinnaatitsinertut pitsaasutut isigalugu Siumumit oqaatigissavarput. Siumumit inunnik isumaginninnerup aqunneqarnerata aaqqissuussaaneratalu pisariillisaavigineqarlunilu paasiuminarsarneqarnissaanut Ataatsimiititaliarsuup isumaliutissiissutimini tikkuussinera, Siumumit tunngaviatigut isumaqatigilluinnarlugu oqaatigisimavarput. Nuannaarutigaarpullu soorlu aallaqqammut oqareersugut, maanna Ataatsimiititaliarsuup suliaasa malitsigisaanik erseqqissumik suliassanik aallartitsisoqarnera.
Naammagittaalliortarfiup aningaasalersorneqarnissaa pillugu peqqussutissami siunnersuummi inatsisartuniitsinneqassasumi allassimanera, inatsisissaq pillugu oqaaseqaatini Naalakkersuisunut nuunniarneqassasumut oqartoqarsimammat, Siumumiit inassutigissavarput peqqussutissap aappassaaneerneqarnissaanut Inatsisartut Isumaginninnermut Suliffissaqartitsinermullu Ataatsimiititaliaanut erseqqissumik isumaliutissiinissamik isummerfigineqassasoq tamanna.
Taama oqaaseqarluta isumaginnittoqarfiup aqunneqarnera aaqqissuussaaneralu pillugit Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuutip taama isikkoqarluni aappassaaneerneqarnissaa inassutigissavarput, peqqussutissatut siunnersuutip ukiamut aappassaaneerneqannginnermini Inatsisartut isumaginninnermut suliffissaqartitsinermullu ataatsimiititaliaanut oqaluuserineqassasoq aamma inassutigissallugu.
Jakob Sivertsen, Atassutip oqaaseqartua:
Isumaginnittoqarfiup aqunneqarnera aaqqissuussaaneralu pillugit Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut Atassummiit imatut oqaaseqarfiginiarparput.
Isumaginnittoqarfiup aqunneqarnera aaqqissuussaaneralu pillugit Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut Isumaginninnermut Suliffeqarnermut Pisortallu Suliassaqarfiutaannut Naalakkersuisut saqqummiussaa Atassummit ilassilluarparput.
Peqqussutissatut siunnersuut Naalakkersuisumit saqqummiunneqartoq Inunnik Isumaginninnermik Iluarsaaqqinnissamut Ataatsimiititaliarsuarmi sammineqareersimavoq. Tassa inunnik isumaginninnermut tunngassuteqartunik naammagittaalliuuteqartarnerup allanngortinnissaa pisariaqalersimasoq oqaatigineqarluni. Aamma taanna suleqataaffigereersimagatsigu oqaaserpassuit atornagit pisariaqartitagut taamaallaat naatsunnguamik oqaaseqarfigilaassavagut.
Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuutip pitsanngoriaatissaattut Atassummit maluginiagarput pingaaruteqartoq tassaavoq, naammagittaalliuutit kommunet ataatsimiititaliaanit aalajangersorneqartut toqqaannartumik Isumaginninnermut Naammagittaalliuuteqartarfimmut suliassanngortinneqarsinnaalissammata Kommunalbestyrelsi naammagittalliuuteqartarfittut siullertut ullumikkutuut atorunnaarlugu. Tamatumalu kinguerissavaa inunnik isumaginninnermut tunngassuteqartut naammagittaalliuutit piffissaq sivikinnerusoq atorlugu suliarineqarsinnaalernerat.
Kiisalu naammagittaalliuuteqartarfiup inuttalersugaanera allanngortinneqartussaavoq, inunnik isumaginninnermut tunngassuteqartunik naammagittaalliuutigineqartartunut tunngasunik ilisimasalinnik inuttaqartinneqartussanngorlugu, taavalu inatsisilerituumik siulittaasoqartussanngorlugu, Naammagittaalliuutit pisariinnerusumik ilaasortat sinnerlugit siulittaasoq aalajangiisinnaasunngorlugu.
Tamatuma kinguerissavaa naammagittaalliuutit isumaginninnermut tunngassuteqartut piffissaq sivikinnerusoq atorlugu inaarutaasumik suliarineqartalernissaat.
Peqqussutissamut siunnersuut suleqataaffigereersimagatsigu taamatut naatsumik oqaaseqarluta Inatsisartut peqqussutissattut siunnersuut Naalakkersuisunit saqqummiunneqartoq, tamakkiisumik taperserparput. Pisariaqassappallu Inatsisartut Isumaginninnermut Ataatsimiititaliaani misissoqqissaarnissaa aamma suleqataaffigissavarput.
Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:
Isumaginnittoqarfiup aqunneqarnera aaqqissuussaaneralu pillugit Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut manna pissusissamisoormat, minnerunngitsumilli isumaginninnikkut sullinneqarnermi naammagittalliortarnissamut periarfissanik, maannamit pitsaanerusumik aaqqissuussinermik kinguneqartussaammat, kiisalu Isumaginninnermik Ataatsimiitaliarsuup inassutigereersimasaannut siunnersuut manna naapertuummat, annertunerusumik oqaaseqarfiginatigu Inuit Ataqatigiinniit matumuuna ilatorusussavarput. Ukiamullu aappassaaneerisoqartinnagu Isumaginninnermut Ataatsimiititaliamut sukumiisumik misissorneqarsinnaaqqullugu aamma kissaatigissallutigu.
Anthon Fredeiksen, Kattusseqatigiit:
Kattusseqatigiinniit soqutigilluinnakkatta ilagaat, inunnik isumaginninnermi sulianik ingerlatseqqittarnermi pisariillisaanissaq. Tamannami aamma Isumaginninnermi Iluarsaaqqinnissamut Ataatsimiititaliarsuup suliaminik naammassinninnermini kaammattuutaasa ilagimmassuk. Taamaattumik Inatsisartut peqqussutissaattut siunersuut tunngaviatigut taperserpara.
Aammalu taamatut aaqqissuusseqqinniarnermi, ilaatigut Inunnik Isumaginninnermi Naammagittaalliuuteqartarfiup inuttalersugaanerata allanngortinneqaarneratigut, atorfilittanik immikkut suliamik ilisimasaqartunik, soorlu peqqussutissami siulittaasup inatsisilerituutut ilinniagaqarsimanissaanut piumasaqaataanasoq ilaallu ilanngullugit, aamma Naammagittaalliuuteqartarfiup suliamut aalajangeeqataasartuunngitsunik inuttaqartinneqartalernissaa, innuttaasut ulluinnarni pitsaasumik kiffartuunneqarnermikkut atugassaqartitaanissaat qularnaarneqassammat, Kattusseqatigiinniit isumaqatigilluinnarpara.
Taamatut naatsumik oqaaseqarlunga, suliap aappassaaneerneqannginnermini Inatsisartut Isumaginninnermut Ataatsimiititaliaani oqaluuserineqarnissaa inassutigaara.
Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:
Isumaginninnermi
naammagittaalliuuteqartarnerup aamma Isumaginninnermi Naammagittaalliuuteqartarfiup
allanngortinneqarnissaat, Isumaginninnermi Iluarsaaqqiinnermut Ataatsimiititaliarsuup
kaammattuutigimmagu, matumuuna inassutigissavara siunnersuutit
saqqummiussissummi taakkartorneqarsimasut akuerineqaqqullugit. Tassami
oqaaserisanni allakkiami allattorsimammata, saqqummiussissummilu aamma
taaneqareerlutik. Immikkut taagunngikkaluarlugit, tassa immikkoortut tallimat,
inassutigiinnassavara akuerineqaqqulugit.
Taamaalillunga inassutigissavara,
siunnersuut taama isikkoqarluni, suliamut attuumassutilinnut
ingerlateqqinneqassasoq.
Mikael Petersen, Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut Pisortallu
Suliassaqarfiutaannut Naalakkersuisoq:
Partiit Kattusseqatigiillu oqaaseqartui
naatsunnguamik qujassuteqarfigissavakka, naak suliaq peqqussutitut
siunnersuutigineqartoq annertoorujuk, pingaaruteqarluinnartunillu aamma imaqaraluartoq
inuiaqatigiinnit.
Siullermik Siumup oqaaseqartuata
taakkartorpaa, naammagittaalliuuteqartarnermut ataatsimiititaliap
inuttalersugaanera eqqarsaatigalugu Naalakkersuisut toqqaasartussaanerat aallaavigalugu,
taamatut toqqaasarnermi siulittaasussamik minnerunngitsumik toqqaanermi
inatsisilerituumut pituttuinnginnissaq peqqussutissakkut taanna piumasaralugu,
taanna paasilluarpara. Soorunami inatsisitigut ilisimasalinnik
inuttaqartitsinissaq taanna pingaartinneqarpoq aamma ilaasortaasa
tallimaasussat taakkua akornanni inatsisinik ilisimasalinnik
ilaasortaqartitsinissamik Inunnik Isumaginninnermi Iluarsaaqqinnissamik
Ataatsimiititaliarsuup innersuussutigisai taakkua aamma naapertorneqarumaarput,
malinneqarumaarlutillu. Aamma uani soorlu malinneqartut siunnersuummi.
Kisianni siulittaasussamik toqqaanermi aammalu toqqagassat taakkua
peqqussutikkut inatsisilerituujunissaannik pituttuinnginnissami Siumut
oqariartornera taanna paasinarpoq. Taamaattumik Ataatsimiititaliami tamatuma
nalileqqissaarneqarnissaa pisariaqarpoq.
Taassumalu saniatigut
naammagittaalliuuteqartarnermi Ataatsimiititaliap, taassuma aningaasalersorneqarneranut
tunngatillugu Landstingiminngaanniit toqqaannartumik aningaasaliisarneq, aammalu
Landstyreminngaanniit aningaasatigut isumaginninneq aningaasaliisarnissamut
tunngasut, taakkua apeqqutit ersarinnerusumik aaqqiivigineqarsimanissaat
Ataatimiititaliami ilanngullugu taanna inassutigineqartoq
suliarineqartussanngorlugu, aamma paasilluarpara.
Partinit allaninngaanniit oqaatigineqartut
taakkua qujassutigaakka, aamma tamakkiisumik peqqussutissatut siunnersuummut
tapersiisut ersarimmat. Kisianni soorlu oqaatigigiga, taakkua Siumuminngaanniit
saqqummiunneqartut, kiisalu aamma Ataatsimiititaliap Inatsisartut Ataatsimiititaliaata
Isumaginninnermut Sulifeqarnermullu Ataatsimiititaliap nalilersueqqissaarnissaa
peqqussutissap aappassaaninnginnerani, taanna ingerlanneqarumaarpoq.
Taamatut siullermeerinninnerup
ilassilluarneqarnera qujassutigaara.
Anders Andreassen, Ataatsimiinnermik aqutsisoq:
Taamaalilluni oqaluuserisassani
immikkoortoq 19, Isumaginnittoqarfiup aqunneqarnera aaqqissuussaaneralu
pillugit Inatsisartut peqqussutissaannut siunnersuut siullermeerneqarnera maanga
killeqarpoq. Aappassaaneerneqartinnani Isumaginninnermi Ataatsimiititaliami
suliarineqaqqaarallassaaq. Oqaatigissavaralu aappassaaneerneqarnissaa
pingajussaaneerneqarnissaalu, ukiamut ataatsimiinnerup ingerlanerani
pisussaassammat.
Oqaluuserisaq naammassivoq.