Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 24-1		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Ataasinngorneq 4. maj 1998 nal. 13.00

 

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 24

 

Meeqqat atuarfianni ilinniartitsisoqarneq pillugu nassuiaat.

(Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq)

 

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat Anders Andreassen, Siumut:

Ataatsimiinneq ammarpoq. Siulliullugu Jakob Sivertsen Upernaakkut ataatsimiinnermi tikilluaq­qussavara, Viggo Mikaelsen-ilu ataatsimeeqataasimaneranut qutsavigalugu.

 

Ataatsimiinneq aallartivitsinnagu inatsisartunut ilaasortat qinnuigissavakka nipaallutik minutsi­mik ataatsimik nikuissimagallassasut. Kujataani inuit tallimat ajuusaarnaqisumik majip aap-paanni immakkut ajunaarsimasut eqqaaniarlugit.

 

Siulittaasoqarfiup immikkoortup 24-p, ataatsimiinnermi maani siulliunneqarnissaa siunnersuuti­gissavaa, sinnerilu tulleriinneri najoqqutaralugit ingerlanneqassasut siunnersuutigalugu. Tassu-nga akerliusoqannginnguatsiarmat, taava ullumikkut oqaluuserisassat imaalerput immikkoortoq 24, meeqqat atuarfianni ilinniartitsisoqarneq pillugu nassuiaat, immikkoortoq 25, aalisarneq pillugu Inatsisartut inatsisissaata allanngortinneqarneranik inatsisartut inatsisissaannut siunner­suut, siullermeerneqarnera. Tassanilu aamma siunnersuuteqartuuvoq Hans Enoksen. Kiisalu immikkoortoq 21, isumaginninnermi perorsaasussanik ilinniartitsineq pillugu inatsisartut peqqussutissaannut siunnersuut, aamma siullermeerneqarnera. Kiisalu immikkoortoq 23, nunarsuarmi inuiaqatigiinnut tamanut timersornikkut peqataasalernissaq pillugu nassuiaat. Siulliullugulu aallaqqaatigissavarput meeqqat atuarfianni ilinniartitsisoqarneq pillugu nassuiaat. Taannalu saqqummiunneqassaaq Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisumit.

 

Konrad Steenholdt, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq:

Qujanaq. Naalakkersuisut sinnerlugit matumuuna meeqqat atuarfianni ilinniartitsisoqarnermut tunngasut pillugit nalunaarusiaq saqqummiutissavara. Nalunaarusiaq saqqummiunneqarpoq meeqqat atuarfianni ukiumi atuarfiusumi tulliuttumi ilinniartitsisoqarnikkut pissutsit pillugit inatsisartut ilisimatikkumallugit.

Soorlu nalunaarusiap immikkoortuani siullermi takuneqarsinnaasoq Danmarkimi ilinniartitsisut peqatigiiffiata DLF-ip nunatsinni atorfineqqusiunnaarnera Kalaallit Nunaannilu ilinniartitsisut Peqatigiiffiata GLF-p ilaasortaasa qaangiuttoorsinnaallutik akuersisimanerminnik tunuartitsineri­sa ukiumi atuarfiusumi 1998-mi annertuumik ilinniartitsisussaaleqineq nassatarissavaat.

 

Tamatumap meeqqat atuarfiani kinguneriumaagai annertussaqaat sumiiffimmiit sumiiffimmut assigiinngitsunik sakkortussuseqarlutik. Nalunaarusiap immikkoortuisa aappaanni Naalakkersui­sut nassuiaateqarfigaat Naalakkersuisut GLF-ip DLF-illu akornanni akaareqatigiinnginnerup tunuliaqutarisai ingerlasimaneralu.

 

Tassani takuneqarsinnaavoq GLF isumaqatigiinniarsinnaatitaalluni qitiusumik Kattuffimmit, tassalu Nunatsinni atorfillit Kattuffissuannit NAK-mit ilaasortaajunnaarsitaasoq 1997-mi decemberip 17-anni.

 

Ilaasortaajunnaarsitaanerup kingunerisaanik GLF-ip Naalakkersuisut qinnuigivai qitiusumik kattuffittut namminersortutut isumaqatigiinniarsinaatitaasutut akuerineqaqqullutik. Tamatuma ilalernissaat Naalakkersuisut periarfissaqarfigisimanngilaat. Atorfilinnut isumaqatigiissut pingaarneq atuuttoq naapertorlugu tamannalu GLF-mut nalunaarutigineqarpoq.

 

GLF-ip ilaasortaajunnaarsitaanerata kinguninngua decemberip 19-anni DLF-ip piumasaraa ilinniartitsisut Danmarkimeersut isumaqatigiissuteqarnikkut atorfinitsinneqartalissasut. Ilinniar­titsisut  siunissami isumaqatigiissuteqarnikkut atorfinitsinneqartarnissaannik periarfissat pillugit apeqqutit suli aalajangerneqarsimannginnerat inatsisartunilu suli oqallisigineqarsimannginnerat innersuullugit pisortallu isumaqatigiinniartartuisa 1991-mi atorunnaarsinneqarneraniilli Naalak­kersuisut politikkeriumasimammassuk politikkeralugulumi taamaallaat Kattuffinnik maani najugaqartunik nutaanik isumaqatigiissuteqartoqartarnissaq.

 

Naalakkersuisut DLF nalunaarfigaat Naalakkersuisut piumasaqaat taamaattoq ilalersinnaanngik­kaat. Tamatumap kinguninngua DLF-ip ilimasaarutigaa ilinniartitsisut Danmarkimeersut atorfinitsitaasarnerat unitsikkumallugu. DLF-llu ilaasortaminut inassutigaa qaangiuttoortarumal­lutik akuersissuteqarsimanertik tunuartikkumallugit taamaalilluni ilinniartitsisut Kattuffiisa taakkua marluk iliuuserisaat imminnut attuumalluinnartutuut isumaqarfiginarput.

 

Soorlu nalunaarusiap nanginnerani takuneqarsinnaasoq, qulaani pineqartut malitsigisaannik iluatungeriit akornanni arlalinnik ataatsimiitoqartarsimavoq tamakkualu kingunerisimavaat NAK-p nalunaarutigimmagu ilinniartitsisut tjenestemanditut atorfillit pillugit siunissami isumaqatigiinniarsinaatitaaneq qitiusumik kattuffimmit ilinniartitsisut peqatigiiffiinit GLF-imit aamma IK-mi tassa Ilinniartitsisut Kattuffianit, tamanit ilaasortaaffigineqartumit isumagineqar­tassappat akuersaarlugu.

 

Iluatungeriit marluullutik taakkua tamanna pillugu oqaloqatigiilerumallutik nalunaarsimapput. Taamaammallu Naalakkersuisut Kattuffimmut nutaamut isumaqatigiinniarsinnaatitaanerup tunniunneqarnissaa periarfissiuukkumallugu isumaqatigiissut pingaarneq atorunnaarsippaat.

 

Isumaqatigiissummi siumoorluni nalunnarfissamik aalajangiunneqarsimasoq naapertorlugu. Aammattaaq Naalakkersuisut DLF-illu isumaqatigiinnginneq oqaloqatigiinneq aqqutigalugu qaangerniarsimagaluarpaat, maannamulli kinguneqanngitsumik. Taamaattoq Naalakkersuisut suli ilimagaat DLF Naalakkersuisullu imminnut ima paaseqatigiitsigilersinnaasut atorfineqqusiun­naarneq taamaatinneqarsinnaalluni. Taamaalilluni Naalakkersuisut DLF-imut saaffiginnissutaat kingulllerpaaq tunuliaqutaralugu DLF-imit isumalluarnartunik nalunaartoqarsimavoq.

 

Kisianni ukiumut atuarfiusumut tullermut naleqqiullugu piffissaq imaalereerpoq. Naalakkersui­sut Kommunillu tungaanniit immikkut iliuuseqarnissaq pisariaqalersimalluni. Ilinniartitsisussaa­leqinerup kinguneriumagai pakkersimaarniarlugit qanorluunniit pisoqarsimagaluarpat ilinniartit­sisussaaleqiuassaagut. Kisiannili GLF DLF-ilu paaseqatigineqassappata tamatumap kinguneriu­maagai annikillisarneqassapput. Taamaammat aamma Naalakkersuisut nalunaarusiaminni ilisimatitsissutigivaat Naalakkersuisut Kommunillu allatut ajornartumik qanoq iliuuseqartaria­qartut. Atuartitsineq pitsaanerpaaq pissutsit maanna atuutsillugit qularnaarniarneqassappat.

 

Paasinarluarpoq iliuuseriniakkat tamakkua ilinniartitsisuniit angajoqqaaniillu qisuariarfigineqar­simammata. Naak tupigineqarsinnaagaluartoq oqaaseqaatit amerlanersaat naammagittaannersaal­lu kommuniniit ilinniartitsisussaaleqinermit eqqornikinneqarnerusussaniit saqqummiunneqarma­ta. Kisianni qisuariaataasut allanngortinngilaat Naalakkersuisut ajornartoornermi pisussaaffeqar­mata sapinngisamik pitsaanerpaamik atuartitsineq isumannaatsuutinniassallugu.  Taamatut ilungersuutini tunngavigisaasoq tassaavoq nukissat maanna pigineqartut pitsaanerpaamik atorneqarnissaasa qularnaarnissaat. Taakkununnga ilaallutik meeqqat atuarfianni ingerlassaasar­tut allat atuartitsinermut nuunneqarnissaat. Annermik atuarfimmi tunngaviusumi atuarfimmilu atuaqqiffimmi atuartitsissutinut misilitsiffiusussanut. Ilinniartitsisussaaleqinerup kinguneriumaa­gai pakkersimaarniarlugit Naalakkersuisut suliniutit aallarnisagaat aallarnisarneqarsimapput nunatsinni kommunit kattuffiat KANUKOKA paaseqatigalugu isumasiorsinnarlugulu.

 

Taamaalilluni Naalakkersuisut Kommunillu aallarnisagaat tassaapput, ajornartorsiornermi pilersaarusiornerup ersiutai sinaakkutigisat pigineqartut naapertorlugit aaqqissuusaasut, taakku­nunnga ilaallutit inatsisit maanna atuuttut. Tassunga atatillugu eqqaaneqassaaq Naalakkersuisut Kommunini ataasiakkaani ineriartorneq malinnaaffigilluarmassuk taamaaliornikkut qularnaaru­mallugu minnerpaamik inatsisitigut pisussaaffiit piviusunngortinneqarnissaat.

 

Ilinniartitsisut peqatigiiffiisa iliuuserisaasa taamak annertutigisumik nalunaarusiamilu allaaseri­neqartutuut kinguneqarnerisa ersersilluarpaa Kalaallit Nunaat meeqqat atuarfianni ilinniartitsi­sussaqarniarnerup tungaatigut kiffaanngissuseqanngitsoq. Tamannalu Kalaallit Nunaata akuer­saaginnarsinaanngilaa. Tamanna sakkortuseriarneqarpoq Kalaallit Nunaat sulisoqarneq pillugu eqqartuussivimmi eqqartuussut naapertorlugu DLF-ip iliuuseriumaagaasa inatsisinik unioqqutit­sisuunnginnerisa misilitsinnissaannut piffissap qaninnerusup iluani periarfissaarummat.

 

Taamaammat pissutsit tamakku kingunerisaannik Naalakkersuisut tuaviortumik eqqarsaatersor­tariaqarsimapput, qanoq iliorluni Kalaallit Nunaat siunissami ilinniartitsisunik imminut pilersor­nerulersinnaanersoq. Qanorli iliorluni tamatumunnga ilutigitillugu meeqqat atuarfianni atuartitsi­nerup pitsaassusaata annertusarnissaa qularnaarneqarsinaanersoq.

 

Taamaammat Naalakkersuisut suligasuartussamik ataatsimiititaliorput pineqartut pillugit siunnersuusioqqullugit suliassinneqartunik. Ataatsimiititaliami ilaasortaapput KIIP-imi meeqqat atuarfiannut immikkoortortaqarfimmit ilaasortaatitaq, Ilinniarfissuup rektoria, inerisaavik pilersuiffimmit ilaasortaatitaq taakkualu saniatigut suliffeqarfik siunnersuinermik ingerlataqartoq maanngaaneersoq.

 

Ataatsimiititaliaq ulapissimaqaaq tamaviaarsimallunilu. Piffissaliunneqartullu iluani nalunaarusi­aq suliarisimallugu Ataatsimiititaliap eqqarsaatersuutaanik inassuteqaataanillu imaqartoq.  Taanna inatsisartunut ilisimatitsissutitut agguaanneqarpoq. Saqqummiinermi allagaqaammut matumunnga ilangullugu. Soorlu nalunaarusiami takuneqarsinnaasoq nunarsuami pitsaanerpaa­mik meeqqanut atuarfeqarumaneq anguniarumallugu ataatsimiititaliap aallaavigisimavaa. Tamanna qiviaannarlugu pissutsillu maanna atukkavut eqqaallugit angujuminnaakujuttutut isumaqarfigineqarsinnaavoq.

 

Taamaakkaluartoq Naalakkersuisut isumaqarput anguniagaq taanna tassaasoq tamatta meeqqat atuarfiat pillugu kissaatigisatsinnik oqariartuuteqartoq. Iluaqutaasorlu anguniagassap taamaattup ataatsimiititaliamit taamak erseqqitsigisumik oqaatigineqarnera.

 

Kisianni nunarsuami pitsaanerpaamik meeqqanut atuarfeqarumalluni anguniagaqarneq aatsaat piviusorpalaartumik piviusunngortinniarneqarsinnaavoq kikkut tamarmik suugaluartutigulluun­niit meeqqat atuarfianni peqataasut peqataalluarlutik piviusunngortitsiniaqataappata. Imaappoq tamanna tamatta akisussaaffigaarput.

Naalakkersuisut isumaqarput nalunaarusiami soqutiginaateqartut aamma soqutigisaqaqatigiit akornanni erseqqinnerusumik naliliiffigineqarnissaat oqallisigineqarnissaallu naleqquttuusoq. Naak nalunaarusiap tamakkiisumik aaqqiiissuteqarnissaq inassuteqaatigigaluarlugu aammattaaq tigussaasumik siunnersuutigaa maannakkorpiaq ilinniartitsisussaaleqineq ukiumi  atuarfiusuni tulliuttumi qanoq iliorluni qaangerniarneqarsinnaanersoq.

 

Tassami ilinniartitaaneq immikkut aaqqissuussaq atuagarsornerup sungiusarlunilu sulinerup paarlakaannerannik tunngaveqartoq iluaqutsiullugu ilinniartitsisunngorniat atuartitsisutut atorneqarsinnaanerat siunnersuutigineqarmat. Taassumap saniatigut siunnersuutaavoq siamasis­sumik ilinniartitsisunngorniartarnerup annertusineratigut maanna timelæreriusut annertuneruar­tuinnartumik piukkunnarsarneqarnissaat nammineerluni ilinniarneq angusarisat malillugit allagartartaarsinnaanermik tunngaveqartoq naapertorlugu, taamaalillutillu naggataatigut ilinniar­titsisutut ilinniarsimasutut pisinnaatitaaffeqalissallutik.

 

Timelærerit taamaalillitik siamasissumik ilinniartitsisunngorniartartut allat ilinniagaasa asser­luinnaat tulleriiaarlugit naammassisinnaalissavaat.

 

Naalakkersuisut siunnersuut assut pissanganartutut isigaat kissaatiginartissalluguli inatsisartut tamanna pillugu isummaminnik saqqummiinissaat. Siunnersuutip piviusunngortinneqarsinnaa­nissaa aatsaat pisinnaammat ilinniartitisisutut ilinniarsimasut, ilinniartitsisunngorniat atuarfiit pisortaat atuarfiit siulersuisui kommunillu suleqatigiinnerisigut.

 

Aammattaaq siunertamut naleqquttuussaaq taakkua siunnersuummut oqaaseqatigiunnagaasa ajornanngippat tusarniaqqaarnissaat. Taamaammat Naalakkersuisut siunnersuutigisinnaavaat ilinniartitsisoqarnermut tunngasut pillugit nalunaarusiap inatsisartuni oqallisigineqarnerata unitsinneqarallarnissaa inatsisartut kultureqarnermut ilinniartitaanermullu ataatsimiitsitaliaata siunnersuut pineqartoq pillugu Naalakkersuisunit aallartitanik aamma peqataasunit tamatumunn­ga attuumassuteqartunik pingaartumillu ilinniartitsisut kattuffii ilanngullugit oqaloqateqarsinnaa­nissat periarfissikkumallugu.

 

Tamatuma kingorna ataatsimiitsitaliap oqallisissap uterfigeqqinneranni oqaloqatiginnissimanerit eqikkarnerini ataatsimiititaliat tamakku pillugit isumaannik inatsisartut saqqummiiffigisinnaassa­vai. Tamannalu Naalakkersuisut suleqqinneranni tunaartarineqarsinnaassalluni.

 

Ataatsimiititaliap nalunaarusiaa tiguneqaqqammermat inatsisartunut saqqummuinnera sioqqullu­gu siunnersuutip aningaasaqarnikkut kinguneriumaagai annertunerusumik naatsorsoqqissaarne­qarsinnaasimanngillat. Taamatuttaaq siunnersuummik piviusunngortinniarneqassappat apeqqutit inatsiseqarnermut tunngajunnartut nalunaarusiallu tigussaanerusumik nassatarisinnaasaanut tunngasut erseqqinnerusumik naliliiffiginissaat periarfissaqarsimanngilaq. Naalakkersuisut naliliinerit tamakkua aallarnisarpaat inatsisartullu kultureqarnermi ilinniartitaanermillu ataatsi­miititaliaannut saqqummiunnissaat periarfissaqarfigiumagaluarlugu. Ataatsimiititaliap taamaalil­lunilu inatsisartut siunnersuummut naliliinissaminnut pitsaanerusumik tunngavissaqarnissaat aqqutissiuukkumallugu.

Naalakkersuisut piffissaq qaninnerusoq eqqarsaatigalugu ilinniartitsisussaaleqineq ikiorsiivigini­arlugu siunnersuutip saniatigut ataatsimiititaliap meeqqat atuarfiat pillugu piaarnerpaamik ataatsimeersuartitsinissamik siunnersuutaat taperserumavaat. Ilinniartitsisut sulinerminni atugarisaasa paasiniarnissaat pillugu ilisimatusarluni suliniummik aallarnisaasoqarnissanik siunnersuut Naalakkersuisut tamakkorpiaat pillugit suliniutigisaannut aallarnisarneqareersunut naapertuulluinnarpoq.

 

Taamaammallu tamanna soorunami Naalakkersuisut tamakkiisumik taperserumavaat. Tassami suliniut suliamut maanna aallartereersumut ilanngunneqarsinnaammat.

 

Nalunaarusiaq pillugu Naalakkersuisut naggasiullugu oqaatigiumavaat Naalakkersuisut oqallisis­sap taassuma oqallisigineqarneranut atatillugu inatsisartut nalunaarusiaq ataatsimut isigalugu oqaaseqaatigiumasaat tusarusussagaluarmatigit.

 

Taamatut oqaaseqarlunga matumuuna nalunaarusiaq inatsisartunut oqallisigisassanngortippara.

 

Ruth Heilmann, Siumup oqaaseqartua:

Siumup ullumikkut siunissamilu ilinniartitsisussaqarniarneq ilungersunangaartutut isumaqarfiga­lugu annertuumik oqallisigaa. Maannakkullu Naalakkersuisut meeqqat atuarfianni ilinniartitsiso­qarnermik nalunaarusiaq neriorsuutigineqartutut saqqummiunneqartoq pissanngatigisimaqigatsi­gu aamma soqutigeqalugu misissuataarsimavarput. Siumumi inatsisartut gruppeanni ilinniartitsi­sussaaleqineq aammalu isumaqatiginninniarnikkut pissutsinik killiffiusut naammaginngeqisavut pillugit ilungersuuteqarluta oqallisigereerlugit Naalakkersuisut siulittaasuat aqqutigalugu Naalakkersuisut piaartumik iliuuuseqaqqusillutalu aaqqiissutaasinnaasunillu ilassaannik tikkuar­tuilluta allagaqaateqarsimavugut aprilip 23-ani apuunneqartunik.

 

Siumumiit allagaqaataasut Naalakkersuisunit tusagassiortunillu ilassilluarneqartoq malunniuttoq nuannaarutigaarput. Taavalu aamma ilungersuunnerullugu iliuuseqarniarnermi toqqammavilerso­qataarusussuseqarnerput tassuunakkut ersersitarput pissusissamisoortutut isumaqarfigalutigu. Tassami Siumumi tassaavugut allat iliuuseqarnissaat utaqqiinnarnagit sutigut tamatigut ajornar­torsiutinik iluarseeqataarusussuseqartut aammalu piviusunngortitsinissamik annertuumik piumassuseqartut.

 

Maannakkut ilinniartitsisussanik atuarfeqarfinni amigaateqarnerput pillugu peqqussutit maleru­aqqusallu malitsinniarneranni ukiut atuartitsiviusup tulliuttup ajornartorsiornissarujussuanik nassataqartussaq ilungersunartutut Siumumiit isumaqarfigaarput. ajornartorsiutit annertussusaat kommunemiit kommunemut assigiinngiiaartussaapput. Maannakkummi kommunet nammineer­lutik periarfissaqarnertik piumassuseqarnertillu aallaavigalugu aaqqiiniutinik ujartuiniarsarilere­ermata tassuunakkut atuarfinni siulersuisut kaammattueqataanerat eqqumaniarnerallu tunngavis­sarujussuusutut Siumumiit isumaqarfigigatsigit taamaattumik kommunet KANUKOKA peqati­galugu piareersaasiornerat qanoq ittup malinnaaffiginiarnissaa pingaartillugu Siumumiit kaam­mattuutigissavarput.

 

Ukiup tulliuttup siunissamilu ilinniartitsisoqarniarnikkut sapinngisamik aaqqiiniutaasussanik saqqummiussami siunnersuutigineqartut Siumumiit arlalippassuartigut isumaqataaffigaavut.­Siunnersuutip piviusunngortinniarneqarnerani saqqummiunneqartut Kultureqarnermut Ilinniarti­taanermullu ataatsimiititaliamut piaarnerpaamik sammineqarnissaat pingaartipparput. Aammalu KANUKOKA-mit atuarfinnit pisortaasunit susassaqartunit Kattuffinnit ilinnartitsisunit eqqugaa­sussanit isumasiorlugillu tusarniaaffigisariaqartut taavalu inatsisartuni ataatsimiinneq manna naammassitinnagu uterfigalugit aalajangiiffigisassanngorlugillu.

 

Isumasiuinissamik ataatsimeersuarnissat junip aallartilaarnerani siunnersuutigineqarput. Tamat­tali nalunngilarput ulluni taakkunani siunnersuutigineqartuni atuarfinni tamaginni ulapaarnersua­qartartoq. Soraarummeernerit, ukiullu tullianut pilersaarusiornerit aamma ingerlanneqartarlutik.

              

Taamaattumik saqqummiussap ingerlariaqqinniissaanik piffissaliunneqartut ilumut saqqummiun­neqartutuut piviusunngortinneqarsinnaanerat ilanngullugit aggersarneqartunit piaartumik nalilersorneqartariaqartutuut isumaqarfigaavut. Pineqartumut soqutigisaqartut peqataatinneqar­nissaat eqqarsaatigalugu.

 

Taamatut oqaaseqareerluta saqqummiunneqartunut Siumumiit imatut oqaaseqassaagut. Meeqqat atuarfianni pitsaassutsip annertusarneqarnissaa pillugu nalunaarusiaq Naalakkersuisut suleqati­giissitaliorasuarlutik suliaritissimasaat Siumut inatsisartuni gruppeta ilassilluarpaat. Nalunaarusi­aavoq pisariaqartoq sapiissuseqartumillu suliaq nalunaarusiami nassuiarneqarpoq piffissaq qaninnerusoq aamma ungasinnerusoq eqqarsaatigalugit qanoq iliorluta ingerlariaqqeriarsinnaa­nersugut.

 

Nalunaarusiami ukiorpassuit ingerlanerini nunatsinni nunanilu allani perorsaanikkut ilisimalikkat misilittagarileriikkallu eqikkarneqarput. Ullumimullu uagut meerartarta atuarfiannik aaqqissuus­sisimanerisarput tunngaviusumik pisariaqartumillu aaqqiiffiginiarneqarluni. Siusinnerusukkut iluarsaaqqinnernik taaneqartarsimasut taamaallaat ajornartorsiutit ataasiakkaat sammisarsima­vaat. Assersuutigalugu ilinniartitsisussaaleqineq aaqqiiviginiarlugu iliuuserineqartartut, oqaatsiti­gut atuartitsinermik pitsanngorsaaniutit atuartitsissutinut ataasiakkaanut timeliisarnerit, imaluun­niit atuartitsissutissanik atortussanik pilersitsiniarnerit.

 

Nalunaarusiami immikkoortut tamaasa maanna eqqartussanngilakka Siumumiillit pingaarnerusu­tut isumaqarfigisavut oqaaseqarfissallugit. Tassani erseqqissassallugu ilinniartitsisunngorniarrtar­neq eqqarsaatigalugu maanna aatsaat taamak ataqatigiitsigisumik ajornartorsiutillu tamaasa ataatsimut isigalugit qanoq iliorluta ajornartorsiutit meeqqat atuarfianni aningaasaliisarnitta nassatariaqarisariaqaraluagaata angusinnaasarsimannginneranut pissutaasut qaangerneqarsinnaa­nerannut tikkuussisumik.

 

Inuiaqatigiit tamatta peqataatilluta ajornartorsiutinik nammaqatigiilluta tatigeqatigiillutalu aaqqiiniaqatigiinnissatsinnut ingerlaqatigiinnissamut massakkut periarfissinneqarpugut. Allatut ajornartumik ileqquusut malillugit meeqqat atuarfiata aaqqissugaasarnera allanngortinniarlugu iliuuseqarniartariaqarpugut aamma upperilluinnartariaqarparput sulissutiginiagarput iluatsissi­naasoq. Tamatta nalunngilarput namminersornerunitta piviusorpalaartumik ingerlannisaanut sulilu namminersulernerup tungaanut ingerlaqqeriarnissatsinnut siullerpaaq tassaasoq qanoq annertutigisumik meeqqat atuarfianni atuartitsinerup ineriartortinneqarnissaata pingaarnerpaann­gortinneqarnissaa. Tamanna Siumumiit sallersaatikkipput naqissuserusupparput.

 

Naammagiinnarneqarsinnaajunnaarpoq ukiut tamaasa 45 mio. koruunit missaat atorlugit ilinniar­titsisunik nutaanik ilarparujussui ukiualunnguit qaangiuttullu utertartunik Danmarkimit tikisitsiu­assagutta. Tamatumani pilerinarneruvoq nalunaarusiami siunnersuutigineqartutut ukiumut 45 mio. koruunit missaat pineqartut atorneqarpata ilinniartitsisunngorniartarnerup aamma meeqqat atuarfiini sulinermi atugarisaasut pilerinarsarnissaannut, ilinniartunut mmannalu ilinniartitsisori­satsinnut.

 

Siumumiit meeqqat atuarfianni atuartitsinerup pitsanngorsarneqarnissaa nuna tamakkerlugu suliassatut aanertuutut pisariaqartutullu isigaarput. Ilinniartitsisussanik ilinniartitsinerup ilinniar­titsisutut amerlinerisa, ilinniartitseqqittarnerillu kisimiillutik meeqqat atuarfiannik ajornartorsiutit kisimiillutik qaangertinnavianngilaat. Angajoqqaat, atuarfiit siulersuisui, sumiiffinnilu ataasiak­kaani suleqatigiissitat atuarfiup ilinniartitsisuinit pisortaanillu pisussaaffigalugu suleqateqarnis­samut peqataatittariaqarput.

 

Ilinniartitsisut kattuffiisa, ilinniartitsisullu tamarmiullutik akaareqatigiilluinnartumillu peqataa­nissaat pinngitsoorneqarsinnaanngilaq. Taamaattumik siumumiit piumasaraarput taakku piaar­nerpaamik tusarniaavigalugillu isummersortinnissaat. Suliassap pingaaruteqarluinnartuunera pissutissaqartumik isumalluartippaatigut. Aammattaaq soqutigisaqaqatigiit suliamullu atatillugu peqatigiiffiit siunnersuummut isummersueqataassasut aammalu meerartatta inuiaqatigiit allann­goriartupiloortut siunissami sulisorisassaminnik piumasaqaatigisaat naleqqiullugit piukkunnar­sarneqarnissaat akisussaaqataaffigimmassuk.

 

Nalunaarusiami ilinniartitsisussanik ilinniartitsisarnerup annertuumik allanngornissaa siunner­suutigineqarpoq. Siumumiilli isumaqarpugut imaluunniit piumasaraarput ullumikkut ilinniarfis­suarmi ilinniartut ilinnialersussallu ilinniakkaminnik aallussinissaminnut aallussinissaminnut periarfissaqartinneqartuarnissaat pilerinarsarneqartuarlunilu ingerlatiinnarneqassasoq maani ilinniarfissuarmi.

 

Saniatigulli nukissaqarfigineqartariaqarsoraarput immikkut iliuuseqarluni ilinniartitsisunngorni­artarnerup maannakkut ingerlanneqartup saniatigut ilinniarfissuarmiit aqunneqartumik ingerlan­neqarsinnaanissaa.

 

Erseqqissarluarlaralu immikkut iliuuseqarluni ilinniartitsisussaaleqinerup aaqqiivigineqarnissaa­nik ilinniartitsinermi makku piumasaqaataasariaqarnerat. Ilinniartut atuartitsissutit misilitsissu­taasartut soraarummeerutaasartullu taakkorpiaat misilitsiffigalugillu soraarummeerutigiuassam­matigit. Ilinniartut ilinniagassaat sammisassaallu nikisinneqassanngimmata. Ilinniartut singiusar­lutik sulinerminni ilinniartitsisutut naammassisimasunik ilinniarfissuarmilu ilinniartitsisunit maannamutut ilinniartinneqarlutik, ilitsersorneqarlutik siunnersorneqarlutillu pissammata.

 

Ilinniartitsisutut allagartartaarnissamut piumasaqaataajuassammat soorunami ilinniarfissuarmi isumagineqartumik maanna ilinniartitsisunngorniarnermi ukiuni sisamanik sivisussuseqartumi ilinniagassat imarisaasa asserluinnaat ilinniarsimanissaat.

 

Siumumiit isumaqarpugut timelærererpassuagut atorfissaqartitagut arlalippassuartigullu naam­maginanngitsumik naapertuilluarnerunngitsumillu isornartorsiorneqartartut piukkunnarsarnissa­minnut ilinniartitsisutullu soraarummeernissaminnut ullumikkornit pitsaanerusumik eqaanneru­sumillu periarfissinneqarnissaat.

 

Atuagarsornerup, sungiusarlunilu sulinerup paarlakaannerisigut ilinniartitsisunngorniat tamarmik taakkununnga ilaallutik timelærerit ilinniartitaasarnerat isumaqatigaarput tamatumunngalu atatillugu nunagisaq qimannagu ilinniartitsisunngorniartarnerup annertusarneqarnissaa Siumu­miit saqqortunerpaamik kaammattuutigissavarput.

 

Meerartatta saperatik, pikkoriffeqarlutik, paasineqarlutik ataqqineqarlutillu misiginissartik aamma angajoqqaaminnit peroriartorifigisaminnillu tanngassimaarutiginninneq pisinnaatitaaffi­gisariaqarpaat. Qamuuna annernartaqaaq meerartagut amerlasuut sapertutut pikkoriffimminillu takutitsinissaminnut qunusutut misigisartut paasigaangatsigu.

 

Anguniartariaqagarput tassaavoq atuarfiup imminnut ataqatigiillutik paaseqatigiillutillu, nuan­naartunik meerartallit, nuannaartunik ilinniartitsisullit nuannaartunillu angajoqqaallit pilersinne­qarnissaa. Immitsinnullu qamuuna ilutsigut aperigutta nalunngilarput tamanna angussagutsigu qanoq iliortariaqalernerluta.

 

Pilersaarummi qitiulluinnarpoq ilinniartitsisut nunatsinni nunaqavissut nukissaqarlutillu piumas­suseqarlutillu peqataatinnisssaat. Taakkua arlalippassuartigut pisariaqartunik piginnaaneqarput. Meeqqat inuttut inoqatigiissutsikkut atuartitsissutitigullu pisinnaasariaqagaasa pitsaanerpaamik inerikkiartortinnissaasa qularnaarnissaannut sinaakkutigisassat pisariaqartut pilersinnissaannut.

 

Maannakkorniit annertuneroqisumik suliniutigisariaqarparput atuarfiup tassaalernissaa suliffik uagut nammineq annertunerpaamik ilinniartitsisoqarnikkut nukissarisatta maani nunaqavissut suliaminnut atatillugu inuttullu unamminartumik sulinermilu atugarisaat imaattumik naapitsivi­gisaat meerartatta atuartinnissaat ilitsersornissaallu  akisussaaqatigiinnikkut kajungernartunngor­luni.

 

Uagut nammineq ilinniartitsisorisatta maani najugaqavissut suliamik sungiussisimalluartutut atuartitaanermi ilinniartitaanermilu ilitsersuisuunissaat salliutittuartariaqarparput. Pisariaqartitat­sinnillu nunatsinni pissarsisarsinnasoqanngikkaangat avataanit tikisitsisarnissaq ammatittuartari­aqarpoq. aammattaaq soorlu ilisimatuunik inunnik immikkut ilisimasalinnik teknikerinillu. 

Nalunaarusiap ataqatigiissumik ataatsimoortumik aaqqiissuteqarnissaq tunngavilersorpaa ilaatigullu atuartitsisut tamarmik ilinniartitsisutut soraarummeernissaat kingunerissallugu. Siumup ataatsimoortumik aaqqiissuteqarnissaq nalunaarusiap siunnersuutigisaa annertuutigut akuersaarpaa. Piumasaraarpulli Kultureqarnermut Ilinniartitaanermut ataatsimiititaliamit suliarineqarlunilu sukumiisumik isummerfigineqaqqinnissaa. Siulianit siumumiit siunnersuutigi­savut ilanngullugit nalilersuilluartoqarnissaa kissaatigalugu aammalu ataatsimiititaliap sulilluar­nissaa kissaatigalugu aammalu ataatsimiititaliap sulilluarnissa neriulluarfigalugu oqallisigeqqin­nissaalu maani inimi qilanaaralugu peqataaffigissavarput.

 

Majip aallaqqaataani atuartut nammineerlutik inatsisartunut Naalakkersuisunullu oqariartuutaat  ilaatigut imatut ilaqarput issuaalaarpunga: "atuartut eqqarsaatigisigit piaartumik iliuuseqaritsi uagut siunissaraatsigut". Oqariartuutit ilumoorluinnartuupput pissusiviusunik ilungersunartunik aallaaveqarlutik. Taamaattumik aaqqiissuteqarniarnitsinni oqariartuutit taakku eqqaamaneqartari­aqarput, suliniarnitsinnilu toqqammavigalugit.

 

Taamatut oqariartuuteqareerluta Siumup Naalakkersuisut qinnuigai maanna suliassami pingaaru­teqaqisumi attuumassuteqartut tamaasa piaarnerpaamik KANUKOKA-lu peqataatinnialeqqullu­git. Isumaqqatigiissutiginiaqqullugulu nalunaarusiami anguniagassatut siunnersuutigineqartut piaartumik isummersorfigeqqullugit.

 

Maannakkorpiaq ajornartorsiutinik qaangiiniarnermi Siumut-mi peqataarusuppugut, aalajangii­nissat pisariaqartut kinguarssaannaraluarutsigit pisarnertut ajornartorsiutigut qaangernavianngin­natsigit, annertusaannarsinnaallugilli.

 

Jonathan Motzfelt-p inuusunnerulluni oqaaserisimasaasa ilai maanna issualaarusuppakka - atuarfeqarnermut pisortaqarfimmi silatusoorsuit titarnerit ukua atuarunikkit niaqqutik qeerasaar­tut ileqimisaartortissavaat, oqarlutillu, umangaa piviusunngortinneqarsinnaanngilaq naammattu­nik kalaallinik ilinniartitsisussaqanngilagut, aamma ilinniutissaqanngilagut.

 

Tassunga akissutissaq aana, ilumoorpoq piviusunngortinneqarsinnaanngilaq maannakkorpiaq. Kisianni inatsisissatut siunnersuummut tamarmut atuuppoq. Aalangersakkat tassaniittut akueri­neqaannartullu piviusunngortinneqarsinnaanngimmata, siunnersuut tamarmi anguniakkanik ersersitsisuuvoq anguniarusutamik anguniagassaliortoqarpoq.

 

Siuliani pineqartut tunulisaqutaralugit Siumiut-miit makkua inassutigaagut, nalunaarusiami pingaarnerusutigut siunnersuutit tunngaviusumillu periusissat ukiut tallimat siulliit ingerlaneran­ni piviusunngortinneqassasut. Naalakkersuisut pisinnaatinneqassasut tamatumunnga atatillugu pisariaqartunik isumaqatigiinniarnissamut aamma aningaasatigut nassatarisassaat eqqarsaatigalu­git.

 

Inatsisartut ukiut tamaasa suliniutip tamarmiusup ataatsumut naatsorsuutaanik nalunaarusiari­neranillu pisassasoq nalilersuisoqaqqillunilu.

 

Taamatut oqaaseqarluta immikkoortup matuma oqaluuserineqarnerata unitsikkarlarneqarnissaa isumaqatigaarput, Kultureqarnermut Ilinniartsitaanermillu Ataatsimiitsitaliami suliareqqinneqar­niassammat.

Otto Steenholdt, Atassutip oqaaseqartua:

Siullermik oqaatigilaarlara Inatsisartunut agguaanneqartoq siulleq naqqissorneqaataa kingusin­nerusukkut aatsaat takkummat, teknik-kikkut ajornartorsiuteqaratta allaffeqarfitsinni.

 

Taavalu uanga aallaqqaammut Atassut sinnerlugu oqaatigissavarput nassuiaammi 1997 sioqqul­lugu pisimasut maqaasigatsigit. Taamaattumik aallaqqaasiullugu ukiuni taakkunani pisimasut Atassut-minngaanniit eqqartulaarniarpagut.

 

Eqqaamavarput 1995-imi Naalakkersuisut ilininniartitsisut akiliunneqarlutik sulinngiffeqartar­nerat Feriefrirejse-mik taaneqartartoq peerumalleraluarsimagaat, ilinniartitsisunilli naaggaarne­qarsimallutik.

 

Tamatumap kinguneraa inatsisikkut aalajangersarneqarmat ilinniartitsisut akissiarsiaat ukiuni marlunni allanngortinneqassanngitsut. Taamaattorli allat tjenestemand-it taaneqanngitsut 2 %-mik annerusumilluunniit qaffaaffigineqaraluartut.

 

1997-mi Naalakkersuisut NAK-lu isumaqatigiissuteqarput tamatumunngali atasumik ilininniar­titsisut Grønlands lærerforening-mi ilaasortaasut pineqarnertik akueriumanngilaat isumaqaramik gruppe-nut allanut naleqqiullutik minnaariffigineqarsimallutik.

 

Taamak iliornerat NAK-mit, tamannalu ilinniartitsisut kattuffiannit ajorineqarpoq, allaat Grøn­lands Lærerforening-mi Qallunaat ilaasortat kisimik pisuusutut tikkuarneqartut taamanimiilli tusarpagut.

 

Tamatumalu kingorna puigorneq suli annerulerpoq, oqaatigineqarmat taasinermi tassani Grøn­lands Lærerforening-mi IK-milu ilaasortat naaggaarsimasut, tamakkua tusatsiakkatut maani ilanngunneqarput.

 

1997-imi ukiaagaa Grønlands Lærerforening-imi ilaasortat isumaqatiginninniaqqikkumagaluar­put, Naalakkersuisunilli naaggaarneqarlutik. Tassa naatsumik oqaatigalugu, Naalakkersuisut saaffiginnitsimik akissarsiaanik qaffaajumanngillat. Tamanna tunngavigisimagunarlugu ilinniart­sitsisut NAK-p neqeroorutaa tusaannarlugu naaggaarput, taavalu ilinniartitsisut NAK-miit peersitaapput.

 

Taamaasiniariartoq Naalakkersuisut NAK-mut aammagooq ilinniartitsisut akissarsiaat pillugit isumaqatigiissuteqaratannguarput. 1997-mi juullilersoq Danmark-imi ilinniartitsisut kattuffiata Naalakkersuisut ilinniartitsisut pillugit isumaqatigiissummik Tjenestemand-itut atorfinitsitaasar­nerup  peerneqarnissaanik ilalimmik isumaqatigiinniarfigiumagaluarpaat, Naalakkersuisunillu naaggaarneqarlutik.

 

Naaggaarneqarnertik akillugu Danmark-imi ilinniartitsisut kattuffiata ilinniartitsisut Danmark-kimeersut nanatsinnut kartinneqartannginnissaanik siorasaarivoq. Tassa Naalakkersuisut oqalu­qatiginnikkumallertikkaluarlugit.

 

Ullunili makkunani qaammatit sisamat taama Danmarks Lærerforening-ip saaffiginninnerugalua­niit qaangiutereersimapput.

 

Kingullermik isumaqatigiinniarnermi ilinniartitsisut 3,75 %-imik neqeroorfigineqaraluarput, paasinarluartumilli erseqqissumik oqaatigaat %-ip neqeroorutaasup qaavanut 1995-mi akissaati­mi qaffassutissaraluat pinngitsuugartik ilineqassasoq.

 

Danmark-imi ilinniartitsisut kattuffiata ilaasortaminik nunatsinnut kaqqusiunnaarnera paasinarlu­arpoq. Tassa ilaasortani ikiorumavaai, allaat nunatsinnut karaluartillutilluunniit naammaginartu­mik akissarsiaqartinneqarnissaat qulakkeerumallugu.

 

Tamatumunngalu aamma tunngatillugu ilinniartitsisut nutaat nunatsinnut kartussat isumaqatigiis­summik tunngavilimmik atorfinitsitaasarnissaat qulakkeerumallugu. Tassami taamatut akissaa­sersugaaneq aningaasanik amerlanerusunik piffiusarmat, kiisalu aamma tamatuma kinguneris­sammagu pension-isiassat, tassa qallunaatut opsat pension-imik taaneqartartut, qaqugukkulluun­niit, tassa maanaannaq angerlariataassagaluarunik, pissarsiarisinnaallugu.

 

Pissutsit maani imaapput, Tjenestemand-itut atorfinissimagaanni aatsaat minnerpaamik ukiut pingasut qaangiuppata taanna opsat pension-imik taaneqartartoq pineqarsinnaalluni, angerlamul­lu nassarseqarsinnaalersarluni.

 

Ukiulli pingasut inorlugit maani nunatsinniissimaguni aningaasarsiassaagaluaq taanna tiguneqar­sinnaanngilaq, Landskasse-mullu nakkartinneqaannartarluni. Uanga ilinniartitsisutut taamaalior­figineqartuuguma Landskasse tillittutuut unnerluutigissagaluarpara.

 

Aamma neriorsuineq aallaavigalugu aningaarsarsiaat ilaneqartarput, tassa ilinniartitsisut ataasi­akkaat neriorsuisinneqartarput time-ip qaangiuttoornernik taaneqartartut amerlanerpaamik pingasut tigusassagaat. Taamatut neriorsuigaangamik qaangiuttuunngikkaluarunilluunniit ukiumut 4000,00 kr.-it pissarsiarisinnaalersarpaat, neriorsuineq tamanna ukiunut marlunnut atuutsinneqartarpoq.

Atuarfeqarneq ilinniartut ilinniartitsisullu pillugit ajornartorsiut namminersornerulernerulli eqqunneraniit takkutereersimavoq. Landsting-i ajornartorsiut pillugu oqallittarsimaqaaq. Ilaasor­tallu maani inimi sivisujaamik issiasimasut eqqaamassavaat. Qanga atuartitaanermut naalakker­suisuusartut ersarissumik paatsuugassaanngitsumillu Inatsisartut neriorsortuartarsimammatigit ilinniartitsisunik amigaateqarluinnarneq 1984-imi anigorneqareersimassasoq.

Ullumi ukiut 14-it qaangiussimapput neriorsuut eqquutinneqarsimanngilaq.

 

Ullumikkut atuartitaaneq pillugu Naalakkersuisup pissutsit eqqortut qulaajarlugit nangaanani saqqummiussisinnaasimammat Atassut-minngaanniit nersualaanngitsoorsinnaanngilarput.

 

Inuiaqatigiit meerartamik ilinniartitaanikkut siunissaat taamak taartigisutut ukioq  manna saqqummiunneqartoq annilaarutigimmassuk Atassut-minngaanniit paasilluarsinnaavarput.

Imalu oqaasertalerumallugu, pissutsit piviusut qangarsuarli ullumikkutut ersaritsigisumik saqqummiunneqarsimasariaqarsimagaluartut.

 

Aaqqiissutissatut siunnersuut  allatut ajornartumik mamaagigaluaraanniluunniit akuerisariaqar­pa?. Marts-si qaammataagaa Inatsisartunut agguaanneqarpoq meeqqaat atuarfianni ilinniartitsiso­qarneq pillugu nassuiaat. Tassani ersarivissumik ukiamut atuarfiup aallartinnerani ajornartorsiu­taalerumaartussat allaatigineqarput.

 

Oqaaserpassuit atorlugit assortuussiinnaavugut, ataaserli isumaqatigiissutiginnaasarput tassa, isumaqatigiinniassalluta qanoq ililluta ilinnartitsisut amigalersut klasse-passuarnut ilinniartitsi­sussaaleqisunut agguataassallugit.

 

Allatut ajornaqaaq tulleriiaarineq annernartoq allatut ajornartumik attuallattariaqassavarput, tassami allatut ajornarmat.

 

Nassuiaatip imarisaani kapital 5-imi a, b-lu Inatsisartunut ínnersuuttariaqassavagut, tassaasut, qanoq iliuusissat KIIP-mit aallarnerneqarsinnaasut, kiisalu iliuusissat Kommuunit suleqatigalugit aamma aallarnerneqarsinnaasut.

 

Atassut-miit sapiiseraluarnerluta makku uparualaartigit. Neriulluta Ataatsimiititaliap ilaasortaasa isummerniarnerminni qiviatsiartarumaaraat.

 

Siunissami 11 aamma 12 klasse-ni atuartuulerumaartut hovedfage-mik taaneqartartuni aatsaat atuartinneqarsinnaassasut illoqarfinni najugaqarunik, tamakkuninnga atuartitsisinnaasunik ilinniartitsisulinni.

Najukkanili taamaattunik ilinniartitsisoqanngitsuni ukiut atuarfiusut marluk, ilami immaqa amerlanerusut, ullumikkut atuartitsinerup ilusaanik avissaartinneqassapput, naammattumik atuartinneqaratik, naggataatungaatigullu soraarummeersinneqaratik.

 

Danmark-imi Efterskole-nik isumalluuteqaraluassaagummi, kisianni qularnanngitsoq aajuna ukiaru atuarfiit tamakku atuartussaminnik naammatsitsereersimassapput. Isummap ajunngitsup qularnaataa tassaniippoq. Siullermik kalaaliaqqat qallunaat nunaanni efterskole-ni atuartut naggataarutaasumik soraarummeertut kalaallisut naggataarutaasumik soraarummeersinneqarsin­naanngillat.

 

Tamannarpiarli aamma pissutigalugu inatsisit maani piumasaat aamma naapertorlugu nunatsinni ilinniartitaaneq iserfigisinnaanngilaat kalaallisut pisinnaasutut soraarummeerummik allagarta­qannginnamik. Aappaattut, kalaaliaqqat danmark-imi ilinniarfinnut pissutsit maanna atuuttut pitsaasullu naapertorlugit ilinniartunngorsinnaagaluit ilinnioartuunersiutinik qaammammut pisarlutik ilinniartunngorsinnaajunnaassapput, inatsisitsinnimi aalajangersagaammat ilinniartut ilinniartuunersiutinik pisartussat tassaassasut ukiut kingulliit ataqatigiit tallimat nunatsinni najugaqarsimasut.

 

Manna tikillugu atuarfeqarnermi ajornartorsiutalersussanut aaqqiissutissatut siunnersuutit tamatut Atassut-miit oqaaseqarfigaagut, neriuutigalugu oqaatsigut ataatsimiititaliami sukumiisu­mik paasiniarneqarumaartut.

 

Taavalu nunatsinni ilinniartitsisussaleqiuarneq aaqqiissuteqarfiginiarlugu Ilinniartitaaneq pillugu Naalakkersuisup saqqummiussaa Atassut-miit iluarisimaagarput tikipparput.

 

Nunarput namminersornerulermalli suliassat tulleriaarlugit tigusarsimavagut, nammineerluta oqartussaaffigalugillu akisusaaffigiumallugit. Aamma nunatsinni ilinnartitsisoqarneq taamator­luinnaq siunissami pisassasoq Atassut-miit isumaqarfigaarput.

 

Atassut-ip siunertaani ersarissumik allassimasoq anguniarneqartuartorlu tassa, nunatsinni ilinniartitaaneq aammalu ilinniartitaaneq. Taama inuusuttatsinnik sapinngisaq tamaat ilinniartit­serusunnerput taakkualu siunissami pinngitsuugassaanngitsumik iliniiartitsisorisartagassaat ullumikkutut peqatigiiffinnit kikkunnilluunniit avataaneersunit aqunneqartuartariaqanngillat.

 

Ullumikkorpiaq annernertoq qiteraat, ilinniartitsisut ilinniarsimasut 300-it nunatsinni amigaatigi­neqarnerat. Atuartitaanermut Naalakkersuisup siunissaq eqqarsaatigalugu qanoq linniartitsisussa­nik pissarsiulernissamik imaqartoq ukiamut aallartissappat ilinniartitsisut 180-it sineriammi sulilersussat pissarsiarisinnaalissavagut.

 

Sinneruttulli 120-it time lærere-nik ilaatigut Naalakkersuisut ilinniartitsisut atorluarnerujumallu­git siunnersuutaat tunaartaralugu inuttalersinnaassallugit.

 

Atassut-miit piffissaq manna atorusupparput ilinniartitsisut time lærere-nik taaneqartartut oqallinnermi narruginninnermik ilaatigut nipilimmik uparuarneqartartut, qamannga pisumik qutsavigiumallugit, ilama tamakku atorneqanngippata ajornartorsiut suli ullummikkornit ajornerungaassagaluarmat.

 

Atuartitaanermut Naalakkersuisup siunissami ilinniartitsisunik naammattunik peqalernissaq anguniarlugu saqqummiussaa Atassut-miit tapersersorluinnarparput. Siunnersuut assigiinngitsu­nik isummersorfigineqarsinnaavoq, Atassut-miit uparuagassagut nikassaanerunatik ilorfaap tungaanut tikkuussiniarnerusutut paasineqaqquagut.

 

Ilumoorluinnarpoq massakkutut ilinniatitsisoqarniarnerup tungaatigut ingerlaannassagaluarutta siunissami ilinniartitsisunik amigaateqartuassaagut. Silatusaarneruvoq paasinarluarlunilu, avammut annaasagut akornatsinnit taarteqartissavagut.

 

Atuarfiup inuiaqatigiinnut ammarnerani, taama qulequtalimmi, upararuarumasarput tassa ilinniartitsisut pisinnaasamikkut nutaanngorsartuartut pisariaqaqimmata eqqarsaatigineqartuar­tariaqartoq atuartitsissutit nutaat takkuttuarneri pissutigalugit ilinniartitsisut kursus-sertittuarne­qarnissaat.

 

Immikkut atuartitsinermut, tassa specialundervisning, ilinniartitsisut 175-it atugaanerat apeqqu­serneqarpoq. Pinngortitsisitta tamatta silaqassutsitsigut assigiissilluta pinngortissimanngilaatigut, taama atuartitseriaaseq piissagaanni, tassa meeqqat immikkut atuartittariallit immikkut atuartin­nagit klasse-miitiinnassagaanni marlunnik klasse-mi ataatsimi atuartitsisoqartarneq, imaluunniit atuartitsisoqarnissaq, pinngitsoorneqarsinnaanngilaq.

Pingaartumik klasse-it arlaat 24-inik ilinniartoqarsimappat.

 

Siamasissumik ilinniartitsisunngorniarneq, tassani qulequttami, angusarisassat malillugit allagartartaarsinnaanermik tunngaveqartoq silatusaarnertut Atassut-miit nalilerparput.

 

Time lærere-nik taagukkat soqutiginnikkunik ilinniaqqinnermikkut ilinniartitsisutut qullariar-torsinnaanerat pineqartunut angajoqqaanullu isumalluarnartuuvoq.

 

Ilinniarfissuaq misiligaaffittut taama qulequtaqarpoq, eqqarsaatip taassuma ilinniarfissuarmi ilinniarsimasut qamuuna attussannguatsiarpaai. Unali eqqarsaatigisariaqarppoq, atuarfitoqarput uniinnarani pissutsinut nutaanut malinnaalluni aamma ilaatittariaqalersoq.

 

Taamaakkaluartorli Atassut-miit ilinniartut ataatsimut katersorlugit atuartinneqartarnerata pingaaruteqassusia ilisimaarigatsigu, ilinniartut ataatsimoortarsinnaanerat periarfisseqquarput.

Tamatumuunakkut ilinniartut aamma imminnut ikioqatigiillutik, ikinngutigiilllutik sulinissamin­nut immersoqatigiittarnissaat pisariaqarmat.

 

Atuartitsineq ilinniarnerlu paasissutissiinermi atassuteqaqatigiinnermilu teknologi-mik tunngavi­lik tikereersimavarput. 1997-mimiuna Upernaviup eqqaanni Aappilattumi qarasaasiamik atortoqalerneq KNI-ikut takkummat, tassa nunallit silarsuaat kusanartumik avammut ammarsi­masoq.

 

Ilinniartulli tamarmik qarasaasiaararsuarnik nassarnissaat, imaluunniit Computereqalersinnaa­nerat suli avani siunitsinniikkallarpoq. Ineriartornerli akillu, tamakkununnga akit, milliartornerat sukkaqimmata piareersalereertariaqarpoq, tassami ilinniartuinnaat kisimik pinnatik ilinniartitsi­sussaalli aamma tamakkua atorluarneqarnissaat sioqqullugu annikinngitsumik kursus-ertinneqar­tariaqarmata.

 

Ilinniartitsisut Canada-miit tikeraartigisat, isumaavoq nuannersoq, oqaatsinik silarsuarmi tamarmi paasineqartartunik kalaaliaqqap paasinnissinnaalernissaanut kusanartumik aqqutissiui­soq.

 

Ukiup atuarfiusup september-ip aallaqqaataaniit juni-ip aallaqqaataanut ingerlasalernissaa piviusunngortinniarneqarnerani inassutiginassaaq. Peqatigiiffiit, soorlu ilinniartitsisut aamma peqatigiiffii, piaartumik pisariaqartumillu siusinaartumik tusarniaavigissallugit.

 

Tamatumunngattaaq tunngatillugu Atassut-miit kattuffiit inussiarnersumik saaffigiumavagut, ullumikkut killiffik tamatsinnik annernartumik eqquisoq, piaartumik anigorniaqqullugu.

 

Kommune-ni tamani perorsaanikkut suliamut atasutigut suleqatigiit, taamak qulequtsigaq, atuarlugu isumassarsiaavoq Atassut-miit assut tapersersornartoq.

 

Taavali aamma atuartitsinermi atortussiorneq, tassani ilaagujoq. Qaa, taanna piaarnerpaamik aallartinneqarniarlli. Ilami allaat Kalaallisut ilinniartitsinermi tamakku amigaatigineqaqimmata.

 

Qallunaatut ilinniartitsinermi isertuunnagu oqaatigisariaqarpoq, Grønlands Ministerieqarfikor­suup Qallunaatut ilinniartitsinermi atugassatut 1996-ikkunnili saqqummiussaa, ulluni makkunani atugaasoq, taamanili allamik taarserumallugu neriorsuut atorneqartuarpot, tassa ulloq manna tikillugu ilinniartitsisunit utaqqineqarmat.

 

Qulequttat allat oqaaseqarfigiortussallugit ussernartorsiornaraluartoq, naggataagulli Atassut-miit innersuussutigissassarput uaniippoq, ilinniartitsisunngorniarup nutaassap kajungernarunartullu, aallartinnginnerani ilinniartut akissarsiassaat qaammammut 12.000,­00 kr.-nit taaneqartut, tassa taakku kr.-niusut, qanoq ilinniartunut, taakkualu Boligsikring-imut attuumassuteqarnerannut sunniuteqaratarsinnaanersoq sukumerlugu misissoqqullugu.

 

Kingumut naggataagut Atassut-miit oqaatigissavarput, Ilinniartitaanermut Naalakkersuisup siunissami linniartitsisussaaleqinnginnissaq pillugu soqutiginartumik saqqummiussaa, ima nalileratsigu, piviusunngussaguni kiisami ajornartorsiummik qaangiisitsisussatut ilimanaateqar­toq.

 

Ilinniartitsisut aningaasarsiaat Atassut-miit nalilersukannersimavagut aningaasarsianullu allanut naleqqiuttarlugit. Qaangiuttooqqusisarnerit allallu tunngavigalugit isumaqarnarpoq, Grundløn-imik taaneqartartoq, ilinniartitsisut akissarsiaannut aallaavigineqartoq, appasippallaartoq, tamanna pissutaaqataavoq ilinniartitsisut atorfinnut allanut akissarsinarnerusunut nutsernerujus­suannut.

 

Naggataagut piffissaliussat qimerlooreerlugit Atassut-miit inassutigissavarput, sapinngisaq tamakkerlugu isumaqatigiissumik siunissami atuarfiup, atuartullumi, pilersaarusiorfigineqarnerat kigaalaarunnagu ingerlateqqullugu. Suliassap naammaginartumik ingerlanissaani ukiumoortumik aningaasaliuttagassat pingaaruteqarluinnarnerat Naalakkersuisut eqqaamasariaqarpaat, pilersaarut aamma aningaasatigut amikkisaarunnagu ingerlattariaqarmat.

 

Naggataagut Inatsisartut Atassut-miit inattorniarpagut, Naalakkersuisut atuarfeqarneq pillugu aaqqiiniutaat tamakkerlugit akuersaaqqullugit. Saqqummiussinermi allagaqaat Atassut-miit tusaatissatut tiguarput, tassani inassuteqaatit pilersaarutillu saqqummiunneqartut Atassut-miit isumaqatigalugit akuersaarpagut. Aamma qujanarpoq suliniarnerni Kalaallit Nunaanni Kommu­nit Kattuffiat paaseqatigineqarsimammat, isumasiorneqarsimallunilu.

 

Suligasuarluni Ataatsimiititaliaq ulapissimaqisoq, aamma aallaqqaammulli Atassut-miit qutsavi­galugu oqarfigisassaraluarput, maani naggataarutaasumik oqarfigaarput, qujanaq sulilluarsima­nersuassinnut.

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Atuartitaanermut Naalakkersuisup ippassaq ilisimatitsissutaa najoqqutaralugu maj-ip aallaqqaa­taani kisitsisitigut paasisimaneqartut takutippaat ukioq aturfiusoq tulleq, qaammatit pingasut qaangiuppata, aallartipat ilinniartitsisut 300-it sinneqartut amigaatigineqassasut.

 

Taamaasilluni oqaatigineqarsinnaalerpoq meeqqat aturfianni ilinniartitsisoqarnikkut pissutsit nunaqarfippassuarni illoqarfiillu isorliunerusut amerlanersaanni ukiuni arlalinngortuni atuuttut, aasap kingorna aamma illoqarfissuarni atuuttussanngussasut.

 

Tamanna ilaatigut "meeqqat atuarfianni ilinniartitsisoqarneq pillugu nassuiaammi" atuarneqar­sinnaavoq. Tassani Naalakkersuisut ilaatigut ima nalunaaruteqarput: "Ukiuni kingullerni arlaqangaatsiartuni pissutsit taamaassimapput".

 

Pissutsit ilungersuanartut nunaqarfinni isorliunerusunilu nunaqartut ukiuni kingullerni arlaqartu­ni aaqqiissuteqarfigeqqullugit noqqaassutigsarsimasaat illoqarfissuarni atugaasussanngormata aasiilli uitsattunnguaqalerpoq.

 

Pissutsit ukiuni kingullerni arlaqangaatsiartuni taamaassimanerannut Naalakkersuisut pissuteaa­nerarpaat ilinniartitsisutut ilinniarsimasut naammannginnerat, ilinniartitsisutut ilinniarsimasut amerlasuut suliffinni allani atorfeqarnerat aammalu Danmark-mit ilinniartitsisunik naammattunik pissarsinissap ajornarsimanera.

 

Naalakkersuisut pissutsit taamaalersimanerannut pissutaatinneragaat taakku pingasuusut qiviati­saannarlugit ersarilluinnarpoq ajornartorsiummi qitiusutut aaqqinniagassaq tassaasoq, ilinniartit­sisutut sulinermi atugassarititaasut, akissarsiaat ilanngullugit, suliffinnut allarpassuarnut pileri­nassutsimikkut unammisinnaajunnaarluinnarsimasut.

 

Taamaattumik atugassarititaasutigut pissutsit taamaakkallartillugit allanik ilinniagaqarsimasunik soorlu sanasunik, igasunik, mersortartunik, timersornermi sungiusaasunik, meeqqat atuartitaa­neranni ikiorserneqarsinnaasorinerup isumalluarfiginissaa mianersuuttariaqarpoq.

 

Soorlumi aamma ilinniartitsisunngorniartarnerup allanngortinneratigut, aqaguinnarlugu 180-inik ilinniartitsisunngorniarluni ilinnialerumasunik ilimasunneq sinnattuaqinerinnartut oqaatigineqar­tariaqarsorigipput.

 

Taamaasilluni Naalakkersuisut nalunaarusiaat sunniuteqartumik kinguneqartinneqassappat, taamalu amerlanerusut ilinnniartitsisutut ilinniarumalissappata, ilinniartitsisutut ilinniarnermik naammassinnissimasut tamakkerlutik, imaluunniit amerlanersaat, ilinniartitsisutut suliumassap­pata kiisalu pisariaqartitsigallarnermi nunatta avataanit naammattunik nunatsinni ilinniartitsi­sunngorumasoqassappat, taava ilinniartitsisut atugarisaat aaqqiivigineqartariaqarpoq.

 

Tamatumunngali pissutsit ilungersunarluinnartut takussutisssiinerat, suna tamaat nippallugu qilammut torlulaarneq, naammaginagu Naalakkersuisunut ilaasortap saqqummiinermini oqaatigi­leriallaraa ilinniartitsisut sulinerminni atugarisaasa paasiniarnissaat pillugu ilisimatusarluni suliniummik Naalakkersuisut aallarnisaalersimasut.

 

Suna ilisimatusaatigalugu? Siunissarmi ungasinnerusoq eqqarsaarigalugu taama sukumiisumik paasiniaanissaq, ilisimatusarnerusariaqanngitsoq, ajunngilaq. Pissutsilli ajorsivinnginnerini ingerlanneqareersimannginnami uggornaqaaq.

 

Ilisimatusarluni paasiniaanissamik pilersaarutip tikkuagassai utaqqeqqaanngikkaluarlugit, ullumikkorpiaq ajornartorsiornerujussuaq ukiuni kingullerni pingasuni ataatsimiititsinerparujus­suit meeqqat atuartitaaneranni atugassarititaasunut tunngasutut tutsiuttartut, Atuartitaanermut Pisortaqarfiup nammineq ingerlatarisimanngikkaangamigit tamatigut akuuffigiuarsimasai soorluuna naammattunik takussutissaqartitsissagaluartut.

 

KANUKOKA-p ataatsimiinneri, Borgmesterit ataatsimiinneri, atuarfiit pisortaasa ataatsimiin­neri, atuarfiit siulersuisortaavisa ataatsimiitseqattaarneqarneri, Kommunini Kulturimut Atuarti­taanermullu Ataatsimiititaliat siulittaasuisa ataatsimiittarsimaneri.

 

Tamakkunani saqqummiunneqartartut naammattorsuarnik ajornartorsiutaasut suunerinik takussutissaqartitsinnginnamik? Ilinniartitsisummi kattuffiinik isumaqatiginninniartaraluarnerni kattuffiit taakku ilaasortamik atugarisaannik saqqummiussortagaat naammattunik takussutis­siinnginnamik?.

 

Paasissutissat ataatsimiinnerpassuarni siuliani taakkarsukkatsinni pissarsiarineqartarsimasutut ilimagisatta, Naalakkersuisunit ilisimaneqarnissaat naatsorsuutigisariaqarmat, taakkua nalilersor­neqarlutik naapisinniarnissaat, Naalakkersuisut, ilinniartitsisut kattuffiinik KANUKOKA-millu peqateqarlutik, isumannaapallatariaqaraat salliutillugu suliarineqartariaqartutut Inuit Ataqatigiit kaammattuutigaat.

 

Nunatsinni Atorfit Kattuffiata isumaqatigiinniaraluarnerit 1995-imili angusaqarfiginngitsoortar­pai. Taamaattumik kattuffiit ullumikkut NAK-usumut tunuliaqutaasut ilaasortarpassui akissarsia­nik isumaqatigiissuteqarfiit aappassaat nikerianngitsoorfigisussanngoramikku ilaasortaminnik taasisitsinermikkut, GLF akuersiumanngittuarsinnartoq, kattuffimmut atajunnaarsittariaqarsima­vaat.

 

Imaappoq GLF-ip ilaasortaasa soqutigisaat immikkut isumagineerupput. Taannali nammineq isumaqatiginninniarsinnaasutut akuerineqassappat takorloorneqarsinnaavoq IK-p ullumikkumut isumaqatigiissutigisimasaanit allaanerusumik siunissami angusaqarsinnaassasoq. Taamalu pisoqarpat meeqqat atuarfianni ilinniartitsisutut, sulisut, kattuffimmut sorlermut ilaasortaanertik najoqqutaralugu, assigiinngitsunik akissarsiaqaleriaannaapput. Najoqqutariniagarlu suliat assigiit akissarsiat assigiit, qimanneqassaaq.

 

Tamanna orniginanngimmat, kattuffeqarneq naalakkersuinikkut akuliuffigissallugu mianerisaria­qarluinnartoq ilisimagaluarlugu, ilinniartitsisut kattuffii taakku marluusut inussiarnersumik taarmaattorli ilungersorluta kattunniaqqullugit Inuit Ataqatigiinniit kaammattorusuppavut.

 

Tamanna anguneqarsinnaappat, Naalakkersuisullu NAK-mut tunngaviusumik isumaqatigiissum­minnik atorunnaarsitsinissaamik kalerreereersimanerat aammalu tjenestemanditut atorfinitsitsi­sarnerup inunnik ataasiakkaanik isumaqatigiissuteqarluni atorfinitsitsisarnermit taarserneqarsin­naanera Naalakkersuinikkut siunniunneqareernera innersuussutigalugit, ilimagineqarsinnaassaaq ilinniartitsisut kattuffiisa ataatsimuulersut nutaamik isumaqatgiissuteqarfiginiarneqalersin­naanerat, ukioq 2000 utaqqinngikkaluarlugu.

Tassa tulliani isumaqatigiinniarnissami.

 

Siusinnerusukkummi oqaseernitsitut, meeqqat aturfiini ilinniartitsisut atugarisaasa iluarsiissute­qarfigineqartariaqarnerat, pissutsit ullumikkutut ilersimanerat aallaavigalugu, siunissami sivisuumik atuussinnaasumik aatsaat aaqqiineqarsinnaavoq.

 

Sulialli matuma ilungersunerseruttornerani Naalakkersuisut kattuffinnut tamanut attaveqarniarsi­manerisa torinngippallaamik eqqoriaaqattaaginnarlunilusooq ingerlasimanera uperuartariaqarpar­put.

 

Siullermik Danmark-imi ilinniartitsisut kattuffissuannik, DLF-imik, Sulisoqarnermi Eqqartuussi­vimmut Naalakkersuisut tunniussigaluarnerat. Tupinnaqaaq nunap Naalakkersuisui, inatsiseqar­nermut allaffilerlutik Sulisoqarnermullu Pisortaqarfeqarniarlutik, taamaaliorsinnaasimammata, qaammatit arlaqartut ingerlareersut kalerrinneqaannassallutik Eqqartuussivimmut pineqartumut inatsit nunatsinnut atuutinngitsoq. Pikkorliornerit taamak angitigisut nunatta ingerlatitaaneranut, aamma Naalakkersuisooqatigiit torersumik ingerlatsinermik pingaartitsinerartartut tatiginassusi­annut, apeqquseerujussuartut akuerineqarsinnaanngilluinnarput.

Danmark-mimi ilinnartitsisut kattuffissuata allallumi Danmark-imi kattuffiit nunatsinni pisorta­nik isumaqatiginninniartarnerat ukiuni qulinngulersuni nunatsinni kattuffinnit tamakkiisumik isumagineqalerpoq.

 

Taamaattumik Naalakkersuisut Danmark-imi ilinniartitsisut kattuffissuannut nikerartunik isummersorlutik tutsiuttarsimanerat pikkorliorneruvoq alla, siuliani uparuakkatsitut aamma akuerineqarsinnaanngitsoq.

 

GLF-p isumaqatiginninniarsinnaalernissaanik oqaluutigalutik aammalu GLF-p  IK-llu kattussin­naanerminnik oqaloqatigiinnialeruttorneranni sapaatip akunnerata siuliani Naalakkersuisut tutsiupput, DLF-imik isumaqatigiinniartalersinnaanermik nipilimmik.

 

Tamatumalu kinguneranik NAK-p aprilip 30-anni ullulerneqarsimasunik qisuariaateqarnera, Naalakkersuisut iliuusaata suli inuiaqatgiinnut ajornerungaartumik kinguneqarsinnaaneranik oqariartuuteqartoq, ilumoorpoq.

 

Naalakkersuisut GLF-imik oqaloqateqarsinnaanertik aammalu oqaloqateqartariaqarnertik atortariaqarpaat. GLF-llu Danmarks Lærerforeningimut immikkoortortatut Naalakkersuisut oqqarsuutaat pisariaqartitsinini naapertorlugu apuussinnaasariaqarpai, soorlu inunnik ataasiak­kaanik isumaqatigiissuteqarluni atorfinitsitsisarlersinnaanermik Inatsisarrtut suliniuteqarnerannut tunngasut eqqarsaatigalugit.

 

Kattuffimmi maani angerlarsimaffeqartut ilaasortamik qanoq atugaqarnissaat inuiaqatigiit maani atugassarisaat najoqqutaralugit isummannaarsinnaasariaqarpaat. Tamannali meeqqat aturtitaa­nerannut pitsaasumik kinguneqassappat, siusinnerusukkut oqareernitsitut, ilinniartitsisut atugari­saannik pitsannguuteqartitsinikkut aatsaat anguneqarsinnaasutut isikkoqarpoq.

 

Taama aaqqiissuteqarsinnaanerminnut Naalakkersuisut tunuarsimaarnerminnut patsigiginiagaat, kattuffiit allat tamakkerlutik takkussulernissaannik annilaangateqarneq, ilumoortortaqarsinnaaga­luarluni qunugalugu uniffigiinnarneqartariaqanngitsoq Inuit Ataqatigiit isumaqarpugut. Aamma­mi kingullermik isumaqatigiinniarnerit atorlugit peqqinnissaqarfimmi sulisut immikkut taamatut aaqqiivigineqareernerat ullumikkumut soqutigisaqaqatigiinnit allanit atornerlunniarneqarsimann­gitsoq paasinarpoq.

 

Taamatullu pisoqarsinnaanera ingalassimaniarneqarsinnaavoq pingaarnersiuuvenerup qaquguk­kulluunniit piffissami killiffiusumi sumut saamiveqarneranik Naalakkersuinikkut oqariartuute­qarnikkut.

Soorlu meeqqanik perorsaasut ilinniartitsisullu atugaasa pitsanngorsartariaqarluinnarnerannik Inatsisartut periarfissaq manna atortariaqaraat uagut isumaqartugut.

 

Taamatut pitsanngoriaateqartitsinissamik Naalakkersuinikkut isumaqatigiittoqaraluarpalluunniit, tamakku aqaguinnarlugit piviusunngortinneqarsinnaanngimmata, Inatsisartuni taamatut isumaqa­tigiissutaasinnaasoq Naalakkersuisut ilinniartitsisut kattuffiinut neriorsuutigisinnaavaat isumaqa­tigiinniarnissani tullerni anguniarneqarluni piviusunngortitassatut.

 

Imaappoq, aningaasat tamatumunnga atugassagut nassaarisariaqarpagut, tamatumunngalu Inuit Ataqatigiit peqataarusuppugut.

 

Akissarsialli sulinermilu atugassarisat immikkoortinneqarsinnaanngimmata, pingaaruteqarpoq ilisimassallugu ilinniartitsisutut ilinniarnerminnik naammassinnissimagaluartut, qanoq amerlati­gisut allamik atorfeqarnersut, aamma sooq taamaaliortariaqarsimanersut ilisimassallugu.

 

Atuarfiit ingerlanneqarnerini oqartussaanerup agguataarneqarnera naliliiffigineqartariaqarpoq, qitiusumik oqartussat suut, kommuneni atuartitaanermut ataatsimiititat suut, atuarfiit siulersui­suisa suut, ilinniartitsisoqatigiit siulersuisuisa suut, isumagisassaraat, aamma sooq, inuiaqatigiin­nit naleqquttutut kissaatigineqarmata? Imaluunniit Danmark-imi taamatut ingerlatsisoqareernera pissutaanerua?

 

Atuarfinni pisortat ullutsinnut piumasarisaasunut piginnaasamikkut naleqqussarneqarsimappat? Atuarfiit pisortaasa allaffissornermi pisortaatinneqarnerat pingaartinneqarneruallaalersimava? Atuarfiup atuartitsinikkut angusaqarsinnaaneranut akisussaanera tunulliullugu?

 

Suliffiummi suulluunniit sulisuminut sullissaminullu kajungernassusianut aqunneqarnera ulluinnarnilu pikkorissumik ingerlanneqarnera annertuumik sunniuteqarpoq.

 

Ilumut pissutsinut allanngorartuartunut atuarfiit pisortaat malinnaasinnaatillugit ingerlatsisoqar­pa? Apeqqutit tamakku ataatsimiititaliami nalilersorneqassasut Inuit Ataqatigiit kaammattuuti­gaat.

 

Atuarfiit pisortaqarnerisa, nalilersorneqartariaqarneratulli, nunatsinni meeqqat atuarfiata, inuiaat atuuffigisami pingaartitamissut ilisarnaatigerusutaannik toqqammaveqartariaqarnera pingaarti­gaaq.

 

Meeqqat atuartitaanerat, atuartuunerup nalaani piffissarujussuarmik meeqqanut naleqarmat, inersimasunngorluni inuunermut pingaaruteqartumik piareersarfittut isigineqartariaqarpoq.

 

Inuuneq nunarsuarmioqataasutut akisussaanermik imaqartoq, nunagisami inuiaqatigiittut pingaartitanik toqqammaveqartariaqarpoq, pingaaruteqarpoq meeqqat atuarfiat ingerlanneqarner­migut imarisamigullu allamiunik issuaanerunani qularnartoqanngitsumik namminiussuseqarnis­saa.Allamiunik soorlu atuartitsinermi tunngaviusutigut issuaaniarnerup, tamatigut issuarniakka­mit appasinnerusumik inerititaqarfiusussaanera naatsersuutigisariaqarpoq.

 

Qularnaatsumik nammineq inuiattut pigisanik toqqammaveqarani sulineq tamatigut qularnermik nassataqartuartarpoq, taamaattumik Namminersornerullutik Oqartussani allaffissornikkut ingerlatsinerup naliliiffigineqarluni nunami maani namminerisamik ingerlatseriaaseqartariaqar­nermut allanngortinneqartariaqarneratulli, meeqqat atuarfiani ingerlatsineq, atuarfiullu imarisa­migut nunami maani pissutsinik aallaaveqartariaqarnera Naalakkersuisut suliniutigisariaqarpaat, tamanna ullumikkorpiaq pissutsinut ilungersunartunut aaqqiissutaasinnaanngikkaluarluni, siunissamut sillimmartaarnerussaaq, tamakkulu kinguneriniartussaassavaat meeqqat atuarfiat, atuartut sullivimmissut kajungerisaat, ilinniartitsisutullu suliffigissallugu pilerinartoq, siulianilu tikkuartukkagut iluarsiivigineqanngippata meeqqat atuarfiat sullivinnnut allanut unammillersin­naalernavianngilaq.

 

Naalakkersuisut isummersorfigeqqusaannik oqaluuserisamut uunga nassuiaammik saqqummius­sipput, naak nassuiaatitut taaneqartoq Naalakkersuisut iliuuserilersaakkaminnut nalunaarusiaattut Inuit Ataqatigiinnit taarusunnerugaluaripput.

 

Nuna tamakkerlugu ilinniartitsisunik 300-nit sinnilinnik amigaateqarnerup kingunerisussaavaa meeqqat atuarfianni qanoq annertutigisumik qanorlu pitsaassusilimmik angusaqarnissamik piumasaqarnerup anguneqarsinnaajunnaarnera.

 

Ilinniartitsisut atorfeqareersut atorluarniarlugit Naalakkersuisut siunnersuutaat ima oqaaseqarfi­gissavarput:

 

Inuit Ataqatigiinnit akuersaarsinnaanngilarput nunaqarfigisaq qimannagu pikkorissartitsinerit unitsivinneqarnissaannik siunnersuut, ungasissumimmi pikorissartitsinerit peerneqassappata ilinniartitsisut pikkorissarfigisinnaasaat tamarluinnarmik peerneqassapput, taamaammat Inuit Ataqatigiinniit kaammattuutigissavarput najugaq qimannagu pikkorissarnerit ingerlatiinnarne­qassasut.

 

Meeqqat atuarfik qimallugu allamik sammisaqartinneqartarnerisa unitsinneqartariaqarnerannik Naalakkersuisut siunnersuutaat Inuit Ataqatigiinniit akerleraarput, taassumami kingunerisussaa­vaa, meeqqat ukioq atuarfiusoq naallugu illup iluaniitsinneqarnerat, meeqqat atuarfik qimallugu pissutsinik misissuisinnaajuartariaqarput, misissukkatillu atuarfimminnut oqqullugit misissorlu­git nalilersortuarsinnaasariaqarpaat.

 

Siunnersuutip taassuma aamma iluaniippoq paasisassarsiorluni illoqarfinnut allanut angalasar­neq, soorlu nunaqarfinni atuartut illoqarfinnut paasisassarsiortarneri, aammalu sinerissap sinneranit Nuummi ilinniarfiit, suliffeqarfiit allallu takusarneqartarneri meeqqat atuarfimmit anigunik sumut ingerlaqqinniarnerannut tunngaviliilluartartut, taamatut angalasarnerit, meeqqat ukiuni arlaqartuni oorinik katersiffigisarpaat, qilanaarnerisalu atuarfimmut soqutiginninnerat angusaqarusunnerallu annertusartarlugu.

 

Ilinniartitsisut nunarput tamakkerlugu oqimaaqatigiinnerpaaamik ukiumut tullermut agguataar­nissaat Naalakkersuisut ilungersuutigisariaqarpaat, Naalakkersuisummi suliami matumani ataatsimilluunniit naammaginartumik suli iluatsitaqarsimanngikkaluarlutik, ilinniartitsisut agguataarneqarnissaanni pinngitsooratik naammaginartumik naammassisaqartariaqarput, illoqarfinnimi ataasiakkaani atorfiit affaat sinnerlugit allaat ukioq tulleq inuttassaqartinneqas­sanngillat, suliassami tassani Naalakkersuisut ilissi ilumut uppernarsartariaqarparsi, ilumut Naalakkersuisutut ingerlaqqinnissassinnut piukkunnassuseqarnerlusi.

 

Naalakkersuisut iliuusissatut nassuiaamminni oqaatiginngilaat ilinniartitsisut naammattusaarniar­lugit iliuuseriniakkatik qanoq sivisutigisumik atuutsissangatinnerlugit, imaluunniit atuutsinniar­nerlugit.

 

Inuit Ataqatigiinniit sakkortuuumik kaammattuutigissavarput iliuuserineqarniartut taamaallaat ukioq atuarfiusoq 1998-99-imi atuutsinneqassasut.

 

Pingaaruteqarpoq ullumikkut avammut suaarutigeriissallugu ukioq atuarfiusussaq 1999-2000 aallartippat pissutsit nalinginnaasut atuutilersimassasut, iliuuseriniarneqartummi ukiut arlallit atuutsinneqassagaluarpata, Inuit Ataqatigiinniit qularutiginngilluinnarparput nunatsinni ilinniar­titsisoorusunneq ukiuni amerlasuuni annertuumik innarlerneqassasoq.

 

Massakkut oqaaseqarfigissavarput naliunaarusiat aappaat, arfininngorneq maj-ip aappaani, ullut marluk matuma siornagut nalunaarusiaq kingulleq inatsisartunut ilaasortanut agguaanneqarpoq, naluunaarusiaq inunnit sisamanit sapaatip akunnera piffissaralugu suliarineqarsimasoq piviu­sunngortiteriffiussagunilu aningaasarpassuarnik naleqartussaq, suliassat oqartussaaffiillu agguataarneqarnerinut aalajangersakkanik kalluaasussaq, ilinniartitsisut sinneruttut suliassaanik allanngortiteriffiusussaq, imaasiallaannaq tamakkiisumik isummerfigiuminaappoq, tunngaviusu­milli Inuit Ataqatigiit isumaqarput ullumikkorpiaq meeqqat atuarfianni ajornartorsiuteqarnerup aaqqiiviginiarnera marloqiusatut ingerlanneqartariaqartoq. Siullermik, qaammatit pingasut qaangiuppata pissusiulersussat sunniutigiligassaasa annikinnerpaatinniarnissaat siunnerfigalugu, aapaatullu siunissaq ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu.

 

Nalunaarusiami matumani eqqartorneqartumi suut tamaasa kattullugit eqqartorneqarsimapput, atuarfiit siulersorneqalernerat aallaartillunngitsorluunniit kimeerutsivinniarneqarpoq, ilinniartitsi­sunngorniartarneq imaasiallaannnaq qaqugorsuarmut atuuttussatut takorluukkamik allanngortil­luinnarniarneqarpoq, taarsiullugulu naatsorsuutigineqarpoq qaammatit pingasut qaangiuppata ukioq atuarfiusoq tulleq aallartippat ilinniartitsisunngorniarlutik nalunaarsimasussatut 400-it inornagit amerlassuseqartut suleqatigiissitaliaasimasup ilimagigaa. Nalunaarusiap quppernerisa 15-ianni ima allassimammat, issuarpara: ASiunissami ilinniartitsisunngorniat ilinniarnertik sinerissami atuarfinni ingerlattalissavaat, atuagarsornerup sulinerullu paarlakaannerisigut perorsaanikkut suliamullu tunngasutigut annertuunik arlalinnik iluanaaruteqassaagut, ilutigalugu­lu ukiumit atuarfiusumit aallartittussamiilli atuarfiit naammattunik ilinniartitsisussaqartissinnaa­lissallugit@, issuagara naavoq.

 

Ilisimaneqarmat ilinniartitsisut 300-nit sinneqartut amigaataassasut, aammalu ilinniartitsisunn­gorniartut suliutigalutik ilinniarnertik ingerlattussaagaat takorloorneqarmat, taakku tamakkiisu­mik atuartitsisarnissaat naatsorsuutigineqarsinnaanngilaq, soorlumi aamma ilinniartitsisooreersut ilinniartitsissunngorniartunut ilitsersuisuunermut nalunaaquttap akunneri ikitsuunngitsut atortariaqartassagaat, apeqquserneqartariaqarpoq ilumut ilinniartitsisunngorniarlutik aallartikku­masut 400-nit ikinnerunngitsut ilimagisssallugu piviusorsiortuunersoq, ilumut taamaattoqassap­pat  Quinnes-ip rekord-iliisunut nalunaarsorneqarfianut nunarput ilanngutissasoq qularutigine­qassanngilaq.

 

Meeqqat atuartitaanerisa, ilinniartitsisunngorniarnerup ilinniartitsisullu sulinerminni atugaasa tamakkiisumik nalilersuiffiginissaanni Island-imi pissutsinik paasiniaasinnaaneq atuartitaaner­mut ataatsimiititaliami ilanngullugu nalilerneqassasoq inassutigaarput.

 

Nalunaarusiamili isumassarsiatut saqqummiunneqartut soqutiginaateqanngitsuunngimmata aningaasatigut nassatarisassai ilanngullugit misissorneqassasut isumaqarpugut, taamaasilluta Naalakkersuisut oqaluuserisap matuma kingusinnerusukkkut uterfigeqqinneqarnissaanik siunnersuutaat akuersaarparput.

 

Pappialamut aqerluusaq atorlugu allatarput imaluunniit titartagarput kukkuppat iluarinngikkutsi­guluunniit nungutersinnaavarput, piiarsinnaavarput, meerartattali atuarfimmiinnerat ataatsimut isigalugu uteqqinneqarsinnaanngilaq, meeqqatut peroriartornerminni malussarisseruttornerminni atuartitaanikkut ilikkagassaat kukkusooraanni uteqqinneqarsinnaanngisaannartussaapput, taamaattumik pissutsit meerartatta atugarisaannut tunngasut uisakkajaarluni inuiaqatigiit oqartussaasui qulaatiinnarlugit aaqqinneqartariaqanngitsut Inuit Ataqatigiit aalajangiusimavaat.

 

Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:

Meeqqat atuarfianni ilinniartitsisoqarneq pillugu nassuiaat soqutigalugu misissorsimavara uannullu nikalluallannarpoq paasillugu ukiumut atuarfiusumut 1998-99-imut ilinniartitsisutut atorfiit 1007-inik amerlissuteqarsimasut paasillugu, tassa ullumikkut ilinniartitsisutut atorfiit 810-ummata, taava ilinniartitsisut 197-it amigaatigineqartussaassapput.

 

Tamatumunnga pitsaanngequtinut aamma ilapittuutaavoq Danmark-imi nunanilu avannarlerni kattuffiit allat ilinniartitsisut kattuffiata pissuseqatai ilinniartitsisunik atorfinitsitsinissamik mattussinermut tapersersuillutik mattussinissamik aallartitsisimanerat.

 

Isumaqarpunga qanorluunniit utoqqatsissuteqartoqaraluarpat, akuersaarneqarsinnaanngilluinnar­toq ullumikkut pissutsit naapertorlugit meeqqat atuarfianni peqqussummi meeqqat atuarfianni ilinniartitaanerup annertussutissaanik pitsaassusissaanillu pinngitsoorani neqeroorutaasussap minnerpaaffissaanik piumasaqaataasulluunniit eqqortissallugit ajornavissammat, akuersaarneqar­sinnaanngilluinnarpoq, pissutigalugu ilinniartitaanermut tunngasut assigiinngitsut oqallisiginera­ni eqqaajuartarsimagatsigu inuusuttortatta nunani allani inuusuttut naligalugit unammillersinnaa­nissaat, taamaattumillu taakkua ilinniartitaanerata nalinganik ilinniartitaasinnaanissaat.

 

Ernumassutigaara tamatuma assigiinngitsunut tuniluunnissaa, pitsaasuinnaannngitsumik kingu­neqartussamik, nassuiaammi kingunipilussatut taaneqartut ilaatigut ukuupput: Meeqqat atuarfiata tusaamaneqarnerata annertuumik ajorseriarnissaa aammalu naatsorsuutigisariaqartoq Danmark-imiit atorfinissinnaagaluartut, atuartunik qitornallit, nunatsinni atorfinikkumajunnaassasut, tassa meeqqamik isumannaatsumik atuartitaanissaasa periarfissaqannginnerat pissutigalugu.

 

Taakkuinnaanngillat kingunipilussai, pingartumik kingulleq eqqarsaatigalugu inuiaqatigiinnut pingaarutilitsigut arlalippassuartigut tamanna aammattaaq malunniuttussaassaaq.

 

Oqaatigineqaraluarpoq ilinniartitsisunik pissarsiniarluni suliniuteqarneq, ilaatigut savalimmiuniit suli ingerlanneqassasoq, misilittakkalli naapertorlugit naluneqanngilaq soqutiginnittunik nas­saaruminaalluinnaqisoq.

 

Akuersaarneqarsinnaanngilluinnarpoq, imminullu tunniutiinnarnertut isigisariaqarluni, allaat eqqartorneqarmat atuartunut pinngitsoorani atuartinneqartussaasunut fag-it pinngitsoorani atuartitsissutaasussat qulakkeerneqartariaqarmata, tassa kalaallit oqaasii, danskit oqaasii reg­ning/matematik, tuluit oqaasii aamma fysik/kemi.

 

Akuersaarneqarsinnaanngilluinnarpoq tamatuma kingunerinngitsoornavianngimmagu ileqqoris­saarneq aamma imminut naalakkersinnaaneq eqqarsaatigalugit meeqqat pilliutigineqarnissaat.

 

Pinngitsoorluinnagassaq tassaavoq pinaveersartitsinikkut sipaaruteqarnissaq, tassami kommunel­luunniit ilaat akissaqanngillat sunngiffimmi sammisassaqartitsinissamut annertuunerusumik aningaasaliissuteqarnissamut.

 

Tuppallersaatimininnguaq tassaavoq nassuiaatip kalaallisuuani qupperneq 11-mi taaneqartoq, tassa KIIP-ip kommunenut nalunaaruteqarnermini akissuteqarfigeqquniaraa, kommunet qanoq iliorlutik pingaarnersiuillutik tulleriiaarilersaarnersut, tamatumalu kingorna sumiiffinnut ataasi­akkaanut nunalu tamakkerlugu pissutsinut tunngatillugu KIIP ataatsimoortumik nalilersuiumaar­toq, tamatumalu ilutigisaanik nalilersorneqassasoq kommunet pingaarnersiuillutik tulleriiaari­nerat iluarsiissuteqarfigisariaqassanersoq.

 

Ilinniartitsisut tiiminik ikililerinissamut tunngatillugu suliniutissat assigiinngitsut nassuiaammi taagorneqartut allatut ajornartumik suliniutaagallartussatut isigalugit tusaatissatut tiguakka.

 

Aammattaaq immikkoortoq 2 tikilaartariaqarpara, tassa Naalakkersuisut, Grønlands Lærerforening-ip kiisalu Danmarks Lærerforening-ip akornanni aaqqiagiinnginnerup tunngavii ingerlasimaneralu, tassani isummerfigissanngilara kina imaluunniit kikkut ilinniartitsisunik atorfinitsitsinissamut Danmarks Lærerforening-ip mattussineranut pisuunersut, taamaakkaluartoq pinngitsoorsinnaanngilanga eqqarsatersuuteqalaarnissamut, Danmark-ip naalagaaffiata ilagaati­gut, kissaatigalutiguli siornatigumut naleqqiullugu erseqqissumik nammineernerulernissarput, taamaakkaluartoq arlalitsigut danskit naalagaaffiat suli pinngitsoorsinnaanngilarput, pissutigalu­gu suli imminut pilersorsinnaannginnatta, tamakku ilaatigut taassaapput aningaasaqarnermut tunngasut, aamma assigiinngitsunik ilinniarluarsimasunik sulisussaqarniarnermut tunngasut.

 

Siusinnerusukkut Naalakkersuisuusimasut, ullumikkullu Naalakkersuisut erseqqissumik avam­mut oqaatiginera tapersersimavaat una: Kalaallit kattuffii isumaqatigiinniuteqarfigissavagut, taakku tassaammata Kalaallit Nunaanni pissutsinik ilisimasallit.

 

Qallunaat nunaanni kattuffik isumaqatigiinniuteqarfiginiarneqarmat, naak nunatsinni marlunnik kattuffeqaraluartoq, tamanna upernaap ingerlanerani assigiinngitsutigut malunniutinngitsoornavi­anngilaq, nunatsinni kattuffiit akisussaaffimminnik paasinnillutik akissaatitigut tunuarsimaarsi­manerigaluat peeruttussaagunarpoq, piumaffigineqalissaagut akissaatit 25-50 procent-imik qaffanneqassasut, taakkulu akuersaarumanngikkutsigit nunatsinni kattuffiit imminnut atorun­naarsiinnassapput, taavalu Danmark-imi kattuffiit nunatsinni atorfinitsitsinissap mattusimanera atuutitiinnassavaat, piumasaqaatiminnut nakkaannarnissatta tungaanut.

 

Pissutsit toqqissisimananngeqaat, kisianni iluaqutaanngilaq august-ip aallaqqaataannaanut eqqarsassalluni, aalajangersimasariaqarpugut, siunissarlu ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu.

 

Ussernartorsiornaraluarpoq allarpassuit aamma oqaaseqarfigissallugit, taamaattorli naammagiin­nartariaqarallarlugu saqqummiussissutip ilaani siunnersuutaasoq taanna assut soqutiginarmat, siunnersuutigineqarami ilinniartitaaneq immikkut aaqqissuussaq atuagarsornerup sungiusarlunilu sulinerup paarlakaannerannik tunngaveqartoq, iluaqutsiullugu ilinniartitsisunngorniat atuartitsi­sutut atorneqarsinnaanissaat, imaanngitsoq aaqqiissutissaq pitsaanerpaajummat, kisianni taper­sersornarpoq, maannakkorpiaq pitsaaneruusumik aaqqiissutissaqannginnguatsiaratta.

 

Naalakkersuisut siunnersuutigaat ilinniartitsisoqarnermut tunngasut pillugit nalunaarusiap inatsisartunit oqallisigineqarnerata unitsinneqarallarnissaa, pisortaqarfiit amerlanerusut isuma­siorneqarnissaat pissutigalugu, taamaaliornitsigut oqaluuserissallugit avaanngunartut oqaluuseri­nissaat aamma nunatsinni atorfeqarnermi akisussaanerup oqallisiginissaat kinguarteqqittariaqas­savagunaasiit.

 

Siunnersuutit ukuusut tamakkiisumik taperserpakka, tassa siullermik meeqqat atuarfiat pillugu ataatsimeersuartitsisoqarnissaa kiisalu ilinniartitsisut sulinerminni atugarisaasa paasiniarnissaat pillugu ilisimatusarluni sulinermik aallarnisaasoqarnissaanik siunnersuut.

 

Ataatsimiititaliarlu qutsavigalugu siunnersuutit pillugit, taamaattumik aammalu saqqummiusseq­qittarniaritsi, kingusinaaraluarluni pingitsuuinnermit ajunnginneruvoq.

 

Taama oqaaseqarlunga nassuiaat akueraara, tusaatissatullu tigullugu.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Ukiuni makkunani, minnerunngitsumillu piffissami kingullermi ilinniartitsisussaaleqinerujussu­aq tusagassiuutitigut annertuumik pissutissaqarluartumillu oqallisaavoq, maannalu meeqqat atuarfianni ilinniartitsisoqarneq pillugu nassuiaat Naalakkersuisunit saqqummiunneqarluni.

 

Nassuiaat soqutigalugu Kattusseqatigiit sinnerlugit misissorsimavara, imatullu oqaaseqarfigissal­lugu:

 

Meeqqat atuarfiat pillugu Inatsisartut peqqussummik aalajangersagaqarput, peqqussummilu aalajangersakkat malinneqassappata pisariaqarpoq meeqqat atuarfianni ajornartorsiutit qaanger­niarlugit sapinngisamik piaartumik suliniuteqarnissaq, soormimi peqqussummik peqassaagut

tassani piumasaqaataasut eqquutsissinnanngikkutsigit?

 

Ilinniartitsisussaaleqinermut pissutaasut qularnannngitsumik amerlanernik ilisimaneqarput, tassami patsisinut pingaarnernut ilaavoq ilinniartitsisut aningaasarsiaqartitaaanerannut tunngasut, taamaattumillu tupinnanngitsumik ilinniartitsisorpassuit Ilinniarfissuarmi naammassereernikut ilaatigut allamik atorfinittarlutik.

 

Ilinniartitsisullu ilaannit paaasitinneqarnera tunngavigalugu ajornartorsiutinut pissutaaqataalluin­nartut ilagaat, aningaasarsiatigut naalagaaffeqatigiinnerup iluani ima assigiinngitsigisumik pineqarneq, nunatsinni ilinniartitsisoq naammasserlaaq tunngaviusumik qaammammut aningaa­sarsiaqarpoq 12.830 krone-t missaani, tapit qaangiuttoornerit assigisaallu ilanngunnagit, Danmark-imi ilinniartitsisoq naammasserlaaq tunngaviusumik qaammammut aningaasarsiaqar­poq 17.300 krone-t missaani, tassani aamma tapit, qaangiuttoornermusiat assigisaallu ilanngun­nagit, Danmark-imimi akileraarutit nalingiinnaasumik nunatsinnut naleqqiullugit qaffasinneruga­luarpoq, kisianni nalunngilarput nunatsinni inuuniarneq angalanerit il.il. Danmark-imut naleq­qiullugit qanoq akisutiginerusartut.

 

Taamaattumik ilinniartitsisussaaleqineq qaangerneqassappat nunarsuarmilu meeqqat atuarfiat pitsaanerpaaq nunatsinni pilersinneqassappat, meerartattalu isumannaatsumik pitsaasumillu ilinniartinneqarnissaat qulakkeerneqassappat, taava ilinniartitsisut akissarsiaat iluarsisariaqarput, suliassaq taamaattoq, pissutsit taama ajortigitillugit inuiaqatigiinni ajornartorsiut taama annertuti­gisoq, inuiaqatigiinni ajunaarnersuartut ittumik pisoqassanngippat akissaqartittariaqarparput, oqartarpugummi meeqqat siunissaraagut, meeqqat salloqittaariinnarneqarsinnaanngillat, taamaat­tuminguna ataasingormat 27. april Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaannut siullermut siunnersuutit siullermeerneqarneranni oqaaseqaatinni oqaatigigiga ilinniartitsisussaa­leqineq nakorsassaaleqinerlu inuiaqatigiinni immikkut illuinnartumik aamma aningaasarsiaqar­nerup tungaatigut aaqqiivigineqartariaqartut.

 

Ilinniartitsisussaaleqinermi sutigut tamatigut qaangiiniarnermi aningaasarsiat soorngunami apeqqutinut ilaalluinnarput, kisianni aamma nalunngilarput nunatsinni aamma nunaqarfippassu­arni, illoqarfinnilumi ajoqit akissaatimikkut annertuumik ajornartorsiuteqartut, taakkualu upperisarsiornermi ilinniartitsisutut atorluarneqarsinnaanerat qularnanngilaq ajornartorsiutit ilaannik oqiilisaataasinnaagaluarput, taamaattumik Kattusseqatigiinniit tamatuma periarfissar­siuunneqarnissaa kaammattuutigerusuppara.

 

Inuiaqatigiinni ajornartorsiutit annertuut, inuiaallu ingerlariaqqinnissatsinnut annertuumik pingaarutillit peqatigiiffiit kattuffiillu aaqqissinnaajunnaarsimasaat naalakkersuinikkut suliaqar­niarsarisugut akisussaaffigaagut aaqqittariaqarlugillu, peqatigiiffinnut kattuffinnullu akisussaaf­fiit miloriutiinnarneqarsinnaanngillat, tassami naalakkersuisutigoortumik aaqqiinianngikkutta meeqqat atuarfiat avataaniit suli annerusumik isiginerlunneqalissaaq, aammalu sulisussanut avataaneersunut amigaatigeqisatsinnut, suliiffeqarfinnut kalaallinik suli tamakkiisumik inuttaler­neqarsinnaanngikkallartunut, assersuutigalugu nakorsanik, kigutit nakorsaannik, peqqissaassunik juumuunillu il.il. pissutsillu taamaaginnassappata sulisussanik pinngitsoorneqarsinnaanngitsunik nunatsinnut tikisitsiniarneq suli ajornarnerulertussaavoq.

 

Kiami nunani allameersup kajumigissavaa meeqqani atuarfimmut ajornartorsiorfiusumut, ilinniartitsisussaaleqisumut, aserfallassimaqisumut ilinniartitsisunik amigaateqartumut il.il. atuariartortikkumassallugit?

 

Aammattaaq kattusseqatigiinniit akuersaarsinnaanngilarput nunatsinni meerartatta atuartitaa­nerup tungaatigut, ataatsimut isigalugu taama ajortigisumik atugassaqartitaanerat? Meerartagum­mi pisuussuseqanngitsut tamaatumani pilliutigineqarsinnaanngillat, taakkumi tassaapput siunis­sami nunatta ingerlaqqinnissaanut annertuumik isumalluutigut, taamaattumik inuiaqatigiittut peqqissutut toqqissisimasutullu ingerlaqqissagutta pisariaqarluinnarpoq meerartatta sapinngisa­mik isumannaatsumik peroriartornerminni ilinniagaqarluarlutik ingerlaqqinnissaat. Ilinniagaqar­luarpatalu pisariaqarluinnarpoq atuarnerminni tunngaviusartut toqqissisimasumik aallaaveqarnis­saat.

 

Meeqqat atuarfianni ilinniartitsisoqarneq pillugu nassuiaammi ilinniartitsisussaaleqinerujussuup kingunerisaanik patsiseqartumik iliuuseriniakkat Kattusseqatigiinniit isumaqatiginngilluinnar­pakka, tassami taaamatut iliuuseqartoqassagaluarpat meeqqat atuarfiat annertuumik ajorseriartus­saavoq,  aamma ilinniartitaanerup ajorseriarnissaa qularutissaanngilluinnarpoq, meeqqat suli toqqissisimannginnerulernissaat ilimagisariaqarluni, ilarpassuilu ilanngullugit.

 

Aamma meeqqat tamatumani annertuumik pilliutigineqaqqissalllutik. Ilinniartitsisut ukiumoortu­mik pikkorissartarnerisa atorunnaarsinneqartalernissaanni ilinniartitseriaatsip ajornerulerneranik kinguneqassaaq, meeqqat lejrskole-qartinneqartarneri, sapaatip akunnera ataatsimik aalajangersi­masunik sammisassaqartitsinerup, ulloq ataaseq timmersorrttitssisarnerup il.il. tunulliunneqarnis­saat akuersaarneqarsinnaanngilluinnarput. Meeqqat timikkut tarnikkullu pitsaasumik ineriartor­tinneqarnissaannut naapertuutinngilluinnarluni.

 

Suliniutiginiakkat assigiingitsut, soorlu ilinnniartitsisut tiimiinik ikilileriniarnerit ilaatigut klassit ukioqatigiinngikkaluit ataatsimut atuartinneqartarnissaannik, immikkut atuartitsisarnerup annikillisarneqarnissaanik, allat oqaasiinik ilinniartitsinerup aatsaat 4. klasse-mi aallartinneqar­tarnissaannik,  10.-12.klassini ilinniagassat nammineq toqqarneqarsinnaasut tamaasa atorunnaar­sinneqarnissaannik siunertallit, allarpassuillu taagorneqartut Kattusseqatigiinniit akuersaarnar­tinngilluinnarpakka, qularnanngilluinnarmammi suliniutigineqartussat tamarmik meeqqat atuartitaanerisa ajorseriarnissaanik kinguneqartussaasut, taamaattumik angajoqqaat, iliniartitsisut meeqqallu naammagittaalliorlutik qisuariaataat Kattusseqatigiinniit paasilluarlugit, matumuuna taperserpakka, aammami nalinginnaasuunngilaq maj-ip aallaqqaataasiornerani meeqqat ajornar­torsiutiminnik oqalugiarlutik takutitsinerat, taamaammat pissutsit ilungersunartut atulikkagut aaqqinniarlugit, meeqqallu suli annnerusumik eqqorneqannginnissaat qulakkeerniarlugu Kattus­seqatigiinniit Inatsisartunut ataqqinartunut, nunatta oqartussaasuinut akisussaasuinullu qullerpaa­nut ilungersortumik inassuttiginiarpara, pissutsit immikkut illuinnartut pissutigalugit, ilinniartit­sisut, nakorsat peqqinnissaqarfimmilu sulisut eqqarsaatigalugit sulisullu allat amigaatigineqaqi­sut akissarsiaasa aaqqiivigineqarnissaat pimoorullugu sulissutigeqqullugit. Meeqqat nunatta siunissai tamatta akissaqartittariaqarpagut.

 

Tamatumunnga atatillugu aamma inassuttigissavara mittarfeqarfiit maannakkut suliarineqartut ilaasa kinguartinneqarnerisigut imaluunniit ujaraaqqanik qallerneqarallarnerisigut aningaasat taakkununnga atugassaagaluit ilaat akissarsiat siuliini eqqartorneqartut aaqqiissutissaannut atorneqartariaqartut, meeqqagummi peqqinnissarpullu timmisartoqarfinniit pingaarnerupput, pingaarnerujuassallutillu, tassami ilinniartitsisussaaleqinerujussuaq politik-ikkut immikkut ittumik iliuuseqarfigineqanngippat meerartatsinnut nunattalu siunissaanut imaannaanngitsumik ajorluinnartumillu sunniuteqapilunnissaa aarleqqutigisariaqarmat.

 

Aamma Kattusseqatigiinniit aarleqqutigisariaqartutut oqaatigisariaqarsoraara ilinniartitsisussaa­leqineq pissutigalugu meeqqat atuarfianni iliniartitsineq ajorseriarujussuassasoq, nassuiaammi suliniutissatut siunnersuutaasut akuersaarneqarpata, aamma politik-ikkut immikkut ittumik iliuuseqartoqanngippat, kikkummi pilliutigineqassappat? Aasiit meeqqat, atuarfeqarfimmi ajornartorsiutinut pisuussuteqanngitsut, taamaattumik taakku pisuussuteqanngitut suli annerusu­mik eqqorneqartussanngorteqinasigit.

 

Katttusseqatigiinnniillu ilanngullugu kaammattuutigissavarput meeqqat inuusuttullu suliniaqati­giiffiat Sorlak, meeqqat atuarfiini siulersuisut allallu meeqqat atuarfiini susassaqartut qanimut suleqatigilluinnarlugit ajornartorsiutinik aniguiniarnermi suleqataatinneqassasut.

 

Naggataatigut Kattusseqatigiinniit erseqqissarusuppara meeqqat atuarfianni igasut, sanasut allallu sanaartornermik suliallit ilinniartitsisutut atornissaat aamma ilinniartitsisunngorniartar­nerup sivikillisinneqarsinnaaneranik eqqarsarneq isumaqatiginngilluinnarakkit. Meeqqalli siunissami pitsaanerusumik iliniartitaallutik angusaqarnissaat pingaarnerummat.

 

Taamatut naatsumik oqaaseqarlunga Inatsisartunut inassutigissavara Inatsisartut 1998-imut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaata aappassaaneerneqannginnerani ilinniartitsisut peqqinnissaqarfimmilu sulisut akissarsiaanut tunngatillugu ilanngullugit nalilersorneqarnissaat, eqqaamasariaqarpoq akisussaaffik annerpaaq inatsisartuniimmat.

 

Oqaluuserisaq naammassivoq.