Oqaluuserisassani immikkoortoq 29-1 |
|
||
Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera |
Pingasunngorneq
19. maj 1999 nal. 13.15
Ataatsimiinnermi aqutsisoq: Johan Lund Olsen, Siulittaasoqarfimmi Siulittaasoq:
Jĝrgen Wĉver Johansen, Siumut:
Qujanaq. Inatsisartut suleriaasaanni ' 30 immikkortoq 3 innersuussutigalugu matumuuna siunnersuutigaara Kalaallit Nunaanniit Danmarkimut nunanullu allanut nioqqusiat avammut nioqqutigineqartussat, assartorneqartussat nassiunneqarnerinut akiligassanut akitsuutip tamanut atorunnaarsinneqarnissaannik naalakkersuisut Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuuummik saqqummiusseqqullugit pisussaatinneqassasut.
Naalakkersuisuttaaq pisussaatinneqassapput siunnersuummi taamaattumi Inatsisartut 1999-mi ukiakkut ataatsimiinnissaanut saqqummiusseqqullugit.
Siunnersuutima tunngavigaa Nunatta nioqqusianik avammut nioqqutigineqartussanik nassiunnerini akiligassamut akitsuusiivigineqartarnerat isumaga naapertorlugu naapertuuttuunngimmat, ilami immitsinnut pamiutsigut kiinertut ippoq, nioqqusiammi taakku tassaapput Nunatsinnut aningaasanik isertitsissutaasartut. Aningaasanik isertitat taakku inunnut suliffinnik pilersitsisarput inuillu taakku isertitatigut taakkunatigut Landskarsimut akileraartarnermikkut iluaqusersuiqataasarlutik.
Taamatuttaaq iliornerup kingunerissavaa tunisassiorfiutitta unammillernikkut inissisimalluarnerulernerat, unammillernikkullu inissisimalluarnerunerup aqqutissiuutissavaa Nunatsinni tunisassiassat amerlanerusut nunanut allanut nioqqutigineqarsinnaanerat avammullu tunisassiarineqarsinnaanerat.
1999-mut Aningasanut Inatsisikkut naatsorsuutigineqarpoq assartuinermut, nassiussinermut akiligassamut akitsuut 70,5 mio.-koruuninik Nunatta karsianut iseritsissutaanissaat. Naluneqanngitsutut assartuinermi nassiussinermut akiligassamut akitsuusiisarneq nunaqarfinnut isorliunerusunullu aamma nunaqarfinniit isorliunerusuniillu assartuinermut tunngasut pillugit akit assigiittussaatitaanerat qulakkeerumallugu atortuulersinneqarnikuuvoq, Royal Arctic Line-mili ingerlatat iluanaarniarfiusut iluanaarniarfiunngitsullu Royal Arctic Bygdeservice-ip pilersinneqarneratigut immikkoorsillugit ingerlatsivigineqalersimammmata takusinnaalersimavarput maannakkut assartuinermut tunngasut akitigut assigiittussaatitaanerata piuinnartinneqarneranut qanorpiaq aningaasanik atuisarnerluta.
Namminersornerusut aamma Royal Arctic Bygdeserviceip sullisinikkut isumaqatigiissutigisaat malillugu assartuinermut tunngasutigut akit assigiittussaatitaanerisa piuinnartinneqarnera 36,5 mio.-koruuninik akeqarpoq, Inatsisartulli ilassutitut aningaasaliissutissatut inatsisaat 1-mut tassunga tunngatillugu tamatumunnga immikkut 6,5 mio.- koruuninik qaavatigut qinnuteqartoqarpoq.
Akitsuutikkuttaaq aningaasalersorneqartarpoq assartuinikkut tapersiivigineqartussatut toqqakkat taassumalu ukioumoortumik aningaasartai 10 mio.-koruunit missaani annertussuseqarlutik
Taamaalillugu takuneqarsinnaavoq akit assigiittussaatitaanerannut tunngasut assigiinngitsut tapersiissuteqartarnermullu aaqqissuussat allat, taakkuninnga atatiinnarniutaasut tassaasut 53 mio.-koruunit missaani annertussuseqartut. Tamaammat matumani pineqartut siunnersuummik saqqummiussinissara pissusissamisoortutut nalilersimavara, avammummi nioqqutigineqarnerup malitsigisaanik assartuinermi akiligassanut akitsuusiinikkut isertitat 16-17% -llu missaani annertussuseqartut pineqarmata.
Assartuinermi akiligassamut akitsuusiinikkut isertitat avammut tunisassiarisartakatsinni pisut, tassa 16-17%-llu missaani annertussuseqartut ukiumut 15 mio.-koruuni ataallugit annertussuseqarput, siunnersuutigisatullu iliuuseqarnikkut tapersiisarnermut aaqqissuussinerit pioreersut ajornerulersinngikkaluarlugit akitsuut taanna avammut tunisassiarisartakatsinnut attuumassuteqartoq atorunnaarsinneqasinnaavoq, taamaaliornikkullu Kalaallit Nunaanni avammut nioqquteqarfittut inuussutissarsiutinut atugassarititaasutigut pitsanngoriaammik kinguneqartussaalluni, tamatumalu peqatigisaanik avammut nioqquteqartarnerup annertulersinneqarnissaannik kaammattuutaasussaassalluni.
Taassumunnga tunngasukkut kinguneqaatissat pitsaasut erseqqmmata Inatsisartut siunnersorumavakka siunnersuutigineqartoq manna taperseqqullugu. Qujanaq.
Josef Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisoq:
Inatsisartunut ilaasortap Jĝrgen Wĉver Johansenip Nunatsinnit Danmarkimut nunanullu allanut nioqqusiat annissorneqartut tamarmik usinik assartuinermi akit assigiissuunissaannut akitsuutaasa peerneqarnissaannik siunnersuutaa Naalakkersuisut suliaraat, tassungalu imatut oqaaseqaateqassallutik:
Usinik imaatigut angallassinermi usinik assartuinermi akit assigiissuunissaannut akitsuusiisarnermut inatsisitigut tunngavigineqarpoq Kalaallit Nunaannut, Kalaallit Nunaannit Kalaallit Nunaannilu usinik imaatigut assartuineq pillugu Inatsisartut peqqussutaat nr. 16, oktoberip 30-ani 1992-imi akuersissutigineqartoq.
Usinik assartuinermi akit assigiissuunissaannut akitsuusiisalernermut tunngavigineqarpoq taamanikkut nunaqarfinnut nunaqarfinniillu aammalu isorliunerusuni usinik assartuinermi assigiimmik akeqartitsinerup aningaasalersorneqarnissaa, tassa matumani Royal Arctic Line-imut kisermaassinissamik akuersissuteqarfigineqartut avataanni pissutsit.
Ullumikkut akitsuutitigut siunertarineqarpoq Nunatta karsianut isertitaqartarnissaq, tassa Nunatsinnut, Nunatsinnit Nunatsinnilu usinut assartukkanut akitsuutikkut. Nalinginnaasumik tupinnarpallaanngitsumik isumaqartoqartarpoq akitsuutikkut usinik assartuinerusinnaagaluarnermut aporfiusoq, taamatullu aamma Nunatsinni inuussutissarsiornerup ineriatornissaraluanut akornutaasoq, aammalu Nunatsinni nunanilu allani tunisassiat akornanni piviusumik unammilleqatigiittoqarnissaa akornusersimaaraa.
Inatsisartunut ilaasortap siunnersuummigut nunanut allanut tunisatigut isertitaqartarnerup siuarsarneqarnissaanik siunertarisaa Naalakkersuisut pitsaasutut suleriaqqinnissammullu tunngavissaalluartutut isumaqarfigaat, tassami taamaaliornikkut aningaasartuutiviit tunngavigalugit akit pilersarnerat anguniagaammat. Taamaakkaluartoq siunnersuut naalakkersuinikkut aningaasaqarnikkullu sunniutaasussanik imaqarpoq, sukumiilluinnartumik eqqarsaatersuutigineqartariaqartunik misissoqqissaarneqartariaqartunillu.
Royal Arctic Line Nunatsinnut, Nunatsinnit Nunatsinnilu usinik imaatigut assartuinissamut kisermaassisussatut akuersissuteqarfigisaavoq. Usit annertussusiat tunngavigalugu usit akissaat naatsorsorneqartarpoq, aningaasallu taakku qaavannut usinik assartuinermi akit assigiissuunissaannut akitsuutit 18,13 %-iusut ilanngunneqartarput. Imaatigut usinik assartuinermi usinik assigiimmik akeqartitsinermut akitsuutit tamarmiusut 1998-imi 75 mio. kr.-it sinnerpaat. Taakkunannga Nunatsinnit annissukkanut usinik assigiimmik akeqartitsinermut akitsuutit 12 mio. kr.-it missaanniipput, aalisakkanit tunisassiaannarnut 10 mio. kr.-it missarluinnaanniillutik.
Usinik assartuinermi akit assigiissuunissaannut akitsuusiisarnerup tamakkiisumik atorunnaarsinneqarnissaanik nalilersuilluni misissuineq, ilaatigut OECD-p nalunaarusiaani tikkuarneqartussatut naatsorsuutigineqartoq, nunanut allanut annissukkat immikkut akitsuusinnginneriniit naleqqunnerusutut isumaqarfiginarneruvoq, tassa akitsuutip tamakkiisumik peerneqarnissaa.
Aamma ilisimatitsissutigineqarsinnaavoq nunanut allanut assartuinermi usit maannakkut akii Nunatsinnut assartukkat akiisa pingajorarterutigimmatigit. Taamaaliornikkut avammut nioqqutissiortartut pitsaanerusumik inissisimareerput.
Atorunnaartsitsinerulli kingunerisussaavaa Nunatta Karsianut isertitassaagaluanik allatut ilillugit aningaasalersorneqartariaqalersussanik annaasaqarneq. Taamaammat Naalakkersuisut piffissami qaninnermi assartuinermi akit assigiissuunissaannut akitsuutip peerneqarnerata kingunerisassai nalilersorlugit misissoqqissaarniarpaat, tamatumani pissutsit tamarmik sukumiisumik paasineqarnissaat siunertaralugu.
Tamakku Naalakkersuisut misissorluareerpatigit, Naalakkersuisut, usinik assartuinermi akit assigiissuunissaannut akitsuutit allanngortinneqarnissaannik imaluunniit atorunnaarsinneqarnissaannik eqqarsaatersuutiminnik Inatsisartunut saqqummiussaqarumaarput.
Tommy Marĝ, Siumut oqaaseqartuat:
Inatsisartuni ilaasortap Jĝrgen Wĉver Johansenip siunnersuutaanut imatut Siumumiit tapersiummik oqaaseqaateqarusuppugut.
Siullermik Siumumiit oqaatigerusupparput ilumoormat nunatsinni nioqqutissanik avammut tunisassiat akitsuuteqartitaanerit nunatta avataanniit aningaasanik isaatitsiniarnitsinnut atatillugu naapertuutinngimmat.
1999-imi Aningaasanut Inatsisikkkut naatsorsuutigineqartukkut takuneqarsinnaavoq assartuinermi nassiussinermut akiligassanut akitsuut 70,5 mio.-it nunatta karsianut iluanaarutaasussaasoq, taakkunanngalu nunatta avammut tunisassiarisartakkaminut 12 mio.-it missaat isertitsissutigisarlugit.
Siumumiit isumaqanngilagut akitsuutit nunatta avammut tunisartakkatta peerneratigut aningaasatigut annaasaqaatigissallugit, naak 12 mio.-it missaanik naleqassagaluartoq. Illua tungaanniilli isumaqarpugut akitsuutinik peersinikkut nunaqarput nunatta avataanniit aningaasatigut isaatitsinera pitsanngoriassasoq, tamanna namminersortunut nunattalu avataannniit suliffinnik pilersitsiniartunut kajumissaataasalluni.
Nunarput tunisassiaminik avammut tuniniaanermini akitigut ullumikkut nunarsuarmioqatitsinnut unammillersinnaanera killeqareeqqaaq. Tamanna ullumikkut avammut tuniniaaniarnitsinni takoreerparput, taamaattumik Inatsisartuni ilaasortap Jĝrgen Wĉver Johansenip siunnersuutaa Inatsisartunut ilaasortanut eqqarsaatigilluaqqussavarput.
Taamaattorli aamma Niuernermut naalakkersuisup akissuteqarnermini akitsuutip peerneqarnissaata kingunerisinnaasaanik nalilersuilluni sukumiisumik misissuilluaqqaarnissaminik oqaaseqarnera ilalernartillugu. Taamaattumik Siumumiit Niuernermut naalakkersuisumut inassutigissavarput ukiamut Inatsisartut ataatsimiinerata nalaanni akitsuutit peerneqarnissaat pillugit erseqqinnerusumik saqqummiussaqarnissaa.
Augusta Salling, Atassut-ip oqaaseqartua:
Inatsisartuni ilaasortap Jĝrgen Wĉver Johansenip nioqqutissanut avammut nioqqutigineqartussatut assartorneqartussanut nassiunneqarnerini akitsuutip atorunnaarsinneqarnissaanut siunnersuutaa Atassummi oqallisigereerlugu imatut oqaaseqarfigissavarput:
Atassutip suleqataaffigiumavaa nunatsinni tunisassiorfiit avammut niuernerminni unammillernikkut inissisimalluarnerulernissaasa aqqutissiuunneqarnissaat, tassami avammut tunisassiornissaq siunertaralugu suliffinnik pilersitsiniartut pilersinniagaq akilersinnaasumik ingerlanneqarsinnaanersoq qularnaarniaqqaartussavaat, assartuinermilu aningaasartuutit assigiisaarinermi akitsuutip peerneratigut appartinneqarpata tamannalu nioqqutissiornissami allatigut aningaasartuutit qaffanneqarnerannik kinguneqassanngippat taava niuernikkut unammillersinnaaneq pitsanngoriartissavarput.
Atassutilli aamma nalunngilaa avammut nassiussinermi naligiisaarutitut akitsuutip peernerinaatigut tamakkiisumik unammillersinnaaneq anguneqarsinnaanngitsoq, tassami avammut tunisassiassanik suliaqarnermi amerlanertigut atortussat annertuut avataaninngaannit eqqunneqaqqaartariaqartarmata, soorlu aalisakkanik avammut tuniniagassanik tunisassiornermi poortuutissat, taratsut il.il. tikiseqqaarneqaqqaartariaqartartut. Assartuinerlumi Danmarkimiit nunatsinnut, nunatsinniillu Danmarkimut akisoqaaq, tassami Danmarkimiit nunatsinnut aammalu Danmarkimit New Zealandimut ungasissuseq assigiipoq. Assersuutitullu oqaatigisinnaavarput, nassiussaq Danmarkimiit Nuummut nassiunneqartussaq 25 kubikmeteritut annertugisoq 24.000 kr.-inik akeqarmat, nassiussarlu taannarpiaq Danmarkimiit New Zealandimut nassiutissagaani 10.000-it inorlugit akeqarluni, nassiussarlu aamma taannarpiaq nunatsinnut Danmarkimut nassiutissagaani Danmarkimiit New Zealandimut nassiunneratulli akeqassalluni.
Taamaattumik avammut tunisassiassanik unammillersinnaanerunissarput anguniassagutsigu ilanngullugu tunisassiornermut atugassanik tikisitsiniarluni akit akitsuutillu assigiinngitsut aamma ilanngullugit misissorluartariaqarput.
Taamaattumillu Atassummiit inassutigissavarput nassiussinermi akit piviusut akitsuutitaqanngitsut atuutitinneqalernissaasa periarfissai Markedsudvalgimi aammalu Akileraartarnermut Ataatsimiititaliami misissorneqassasut ukiamullu ataatsimiinnissamut isummerfigisassanngorlugit saqqummiunneqassasut.
Maliinannguaq M. Mĝlgċrd, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:
Qujanaq. Nunatta avinngarusimanerujussuata illoqarfiillu imminnut ungasissiinnaasarnerisa kinguneranik ukiorpassuanngortuni nalimmassaanerit nammaqatigiinnermillu tunngaveqartumik aaqqissuussinerit ingerlanneqarput, taakkulumi pisariaqarluinnarsimapput akitigut atukkatigullu assigiinnerusumik atugaqartitsinissat tunaartaralugit.
Ukiuni makkunani nunatta aningaasatigut imminut napatikkiartuaarnissaannik eqqartuisalernitsinni Inuit Ataqatigiinniit pisariaqarluinnartutut isigaarput aningaasatigut aaqqissuussaanitta nalilersoqqinnissaa, nunarpummi imminut napatikkiartussappat nunatsinni namminermi imminut pilersornitta avamullu niuernitta annertusarnissaa avaqqunneqarsinnaanngilaq.
Matumani apeqqummi Jĝrgen Wĉver Johansen siunnersuuteqarpoq nioqqutissianik avammut assartuinermi akitsuut peerneqartariaqartoq. Inuit Ataqatigiinniit siunnersuut tunngaviatigut paasilluarparput, naalakkersuisullu akissutaat tapersersorlutigu, tassani oqaatigineqarmat taamatut atorunnaarsitsisoqassappat allannguisoqassappalluunniit misisueqqissaarnissat pingitsoorneqarsinnaanngimmata. Tassa taamatut iliornissap suut kingunerissavai, suut attorneqasssappat, attorneqartullu qanoq aaqqiivigineqassappat.
Siunnersuummi avammut tuniniaaneq taakkartorneqarpoq, apererusunnarporlu nunatta iluani tunisassiat nunatsinni namminermi angallannerat taanna qanoq isummerfigisariaqarneripput. Soorlu Inuit Ataqatigiinniit oqaatigereeripput nunatsinni aningaasat aniatiinnarnagit sapinngisamik kaaviiaartinnissaat pisariaqarluinnarpoq, tamatumani imminut pilersornitsigut aningaasaatitta nunatsinniiginnarnissaat angusinnaassagatsigu. Taamaattumik Inuit Ataqatigiinniit ilanngullugu misissullaqquarput nunatta avataanuunnaanngitsoq nunattali iluani nioqqutissanik imminut pilersornermi assartuinerit tamatumani aamma attorneqarsinnaannginnersut.
Inuit Ataqatigiinniit aamma pingaaruteqarluinnartutut avaqqunneqarsinnaanngitsutullu taarusupparput nunatta avataaniit eqqussukkat akisunerujussuat, tamatumammi kingunerisarmagu nunatsinni inuuniarnerup kiisalu niuernerup inuutissarsiorullu akisunerujussua, aammalu taamaalilluni inuutissarsiutitigut nunatsinni siuarsaaniarnerigaluatta kigaallisimaartinneqarnerujussuat. Tassami assersuutigiinnarsinnaavarput sanaartornerup akisunerujussua ilaatigut aallaaveqarmat atortussat assartornerisa akisunaerujussuannik, taassumallu kingunerisarlugu nunatsinni ukiumut sanaartugassatta annertunerusinnaagaluarnerisa ingalassimaartinneqartarnerannik. Tamatumanilumi niuertut namminersortullu aamma annertuumik eqqugaasarlutik, taamaattumik assartuinikkut akit nutaamik eqqarsaatersuutigineqartariaqalerput niuernikkullu periutsit oqinnerusumik akikinnerusumillu periarfissiuunnissaat ujartuiffigineqartariaqalerlutik.
Mannalu iluatsillugu Inuit Ataqatigiinniit kissaatigissvarput soorlu aamma siorna siunnersuutigigipput piffissanngormat nunatta aningaasatigut imminut napatissinnaalernissaanut aqquttissanik misissuinissaq tamakkiisoq aallartissallugu, taamaalillutami immikkuualuttukkaanngitsumik ataatsimullu isigisumik ineriartortitsisinnaanerput aqqutissallu ersarissut tunaaralugit ingerlasinnaanerput angussagaluaratsigu. Tamannattaaq manna iluatsillugu naalakkersuisusunut maannangaaq eqqarsaatigillaqquarput ilimasaarutigeriissallugulu matumani ataatsimiinermi aningaasaqarniarnikkut ingerlatsineq pillugu nassuiaat samminneqalerpat tamanna aamma iserfigumaaratsigu.
Naggasiullugu Inuit Ataqatigiinniit assartuinikkut aaqqissuussinissami misissuiniarnermi nunaqarfiit isorliunerusullu eqqorneqannginnissaat ingalassimaaqquarput taakkumi ullutsinni atugaat ilungersunareeqqimmata.
Taamatut oqaaseqarluta Inatsisartut Niuernermut Ataatsimiititaata qanimut malinnaatinneqarnissaa kaammatuutigalugu Inuit Ataqatigiinniit naalakkersuisut nioqqutissat assartornerinut akitsuutit peerneqarnerisa kingunissaanik misissuinissamut siunniussaat taperserparput tamatumani oqaatigeriikkatta ilanngunneqarnissaat aamma innersuussutigalugit. Qujanaq.
Mads Peter Grĝnvold, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:
Inatsisartunut Ilaasortap Jĝrgen Wĉver Johansen -ip siunnersuutaa soqutigalugu Kattusseqatigiinni oqaluuserisimavarput.
Kattusseqatigiinni nioqqutissanik avammut nioqqutigineqartussanut, assartorneqartussanut nassiunnerinut akitsuutip atorunnaarsinneqarnissaanik siunnersuut tunngaviatigut taperserusupparput. Kattusseqatigiinni siunnersuut pitsaasutut isigaarput aammalu nunatsinnni tunisassirofiit namminersortullu avammut nioqqutissiornerulernissaannik pitsaasumik periarfisseqataasinnaasutut takorlooratsigu.
Namminersortut pitsaanerusumik atugaqarnissaat taakkuninngalu periarfissiuussiuarnissaq Kattusseqatigiit siunertaasa anguniagaasalu ilagiinnarpaat, taamaattumik nioqqutissianut akitsuut atorunnaarsinneqassappat inuiaqatigiit suliffissuit pigisaat maannakkornik annertunerusumik nunatsinniik annertunerusumik avammut nioqqutissiornissaat Inatsisartut naalakkersuisullu qulaakkertariaqarpaat, isumaqarpugummi taamaaliornikkut nunatsinni pisuussutitsinnik atorluaanerulernitsigut periarfissat pitsaanerulersinneqarsinnaasut. Tassami assersuutigalugu suliffissuaq Royal Greenland inatsisartutigoortumik piumaffigineqarsinnaammat nunatsinni aalisartunut sulisartunullu pitsaanersumik atugaqartitsisariaqartoq aammalu tunisassiat piareerlugit avammut nioqqutigineqalernissaat ilanngullugu naalakkersuinikkut piumasaatigineqartussanngorlugu. Taamaaliornikkut akileraartartut amerlanerusut akileraarnerisigut aningaasat amerlasuut nunatta kommunillu karsianut annerusumik iluaqusiisinnaallutik.
Taamaattumik siunnersuuteqartoq Kattusseqatigiinniit isumaqatigilluinnarparput oqarmat naalakkersuisut suliakkerneqartariaqartut ukiamut saqqummiussinissaminnik.
Jĝrgen Wĉver Johansen, Siumut:
Siullermik tapersiillutik partiit Kattusseqatigiillu oqaaseqartuinut tamanut qujarusuppunga, aamma naalakkersuisunut qujanaq, siunnersuut pitsaasutut suleriaqqinnissamullu tunngavissaalluartutut nalilermassut.
Siumut oqaaseqartua hr. Tommy Marĝ ilumoorluinnarpoq oqarami imatut, issuassavara: Siumumiit isumaqanngilagut akitsuutit nunatta avammut tunisartakkatta peerneratigut aningaasatigut annaasaqaatigissallugit Issuaaneq naavoq. Tamanna ilumoorluinnarpoq pingaartumik piffissaq ungasinnerusoq ungasinnerulaartoq eqqarsaatigalugu. Avammut nioqqutissiatta unammillersinnaanerulernissaat kingunerisussaammagu nunatsinniit avammut tunisassiarisartakkatta amerlineqarnissaat, taamalu nunatsinni suliffinnik amerlanerusunik pilersitsisinnaanitta annertusinissaa.
Tamattalu nalunngilarput suliffissat amerlanerusut kingunerisarmassuk nunatta karsianut isertinneqartussat amerlanerulertarnerat, taamatullu aningaasat nunatsinni kaaviiaartinneqarsinnaasut amerlanerulertarnerat.
Maluginiarpara Siumukkormiut naalakkersuisunut inassutigigaat ukiamut Inatsisartut ataatsimiinerata nalaani akitsuutit matumani pineqartut peerneqarnissaat pillugit erseqqinnerusumik saqqummiussinissaat, aamma taamatut inassuteqarput Kattusseqatigiinniit.
Naalakkersuisut akissuteqarnerminni oqaatigaat ilaatigut usinik assartuinermi akit assigiisuunissaannut akitsuusiisarnerup atorunnaarsinneqarnissaanik nalilersuillutik misissuiniartut. Tamanna qujanarpoq, soorunami, aamma pissanganassaqaaq misissuinerit taakku qanoq inerneqarnissaat takussallugu. Erseqqissarneqartariaqarsoraarali siunnersuumi matumani akitsuutit avammut tunisassiarisartakkatsinnut tunngassuteqartut peerneqarnissaanik siunniussaqarneq allariarnerussammat ilorraap tungaanut, takusinnaasakkalu naapertorlugit maani amerlanerussuteqartut tunngaviatigut taperserpaat tamanna pillugu ukiamut saqqummiussisoqarnissaa.
Josef Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Niuernermullu naalakkersuisoq.
Tassa isumaqatigiittoqarpoq naalakkersuisut akissuteqaamminni avammut nioqquteqarneq kisiat pinnagu, nioqqutissat avammut assartorneqarnerat kisiat pinnagu, kisianni tamakkiisumik ataatsimoortumik aaqqiissuteqarnissamik siunnerfeqarnissaq. Una assartuinermi assigiimmik akeqartitsinissamik akitsuut akissuteqarninni naalakkersuisut sinnerlugit oqaatigereerpara 92-imi ukiakkut Inatsisartut inatsisiliaanik toqqammaveqartoq.
Taamanikkut 93, 94, 95, 96-imi toqqaannartumik akitsuutip aningaasartai Royal Arctic Linemut nakkartinneqartarput, Royal Arctic Linellu taakkua aningaasat aqutarai, kisianni Inatsisartut tamanna allanngortippaat 1997-imi ukiortaaminngaanniit Landskarsimut nakkartartussanngorlugit, tassa imaappoq akitsuutitut allatuulli Landskarsimut isaalerput taakkua aningaasat, aningaasarpassuit, tamarmillu toqqaannartumik nunatta iluani assartuinermut ilaasunillu umiarsuarnullu ilaasunik assartuinermut akikillisaataannarnut atorneqartussaajunnaarlutik, nalinginnaasumik Landskarsip Inatsisartut peqatigalugit aningaasaliissutinut inatsisikkut agguaattagaannut ilanngutsinneqarput. Procenti tassunga assartuinermut akinut assigiissuunissamut atortinneqartoq allanngorarsimavoq, 20 procentimi aallarteriarluni, 22 procentioqqaariarluni, 16 procenti appasinnerpaaffigivaa 1996-imi. Ullumikkullu tassa 97-imi ukiortaamingaanniit aalajangersimalluinnartumik 18,13 procenti atuutsinneqarsimavoq.
Aningaasanik avataaniit isaatitsiniarnitsinnut naapertuutinngitsutut oqaatigineqarmat tamanna ilumoorpoq, kisianni aamma naalakkersuisuni taamatulli pingaartigaaq nunatsinnut eqqunneqartartut akitsuusiinikkut nunatsinni inuuniarnermut sunniuteqartarnerata naliliiffiginissaa, tassa tassani niuernikkut avammut nioqqusiatta, niuernikkullu ilummut nunatsinnut eqquttakkatta akornanni equngassut angisoorujussuuvoq ullumikkut ajoraluartumik, ajunaartooruteqarfigisarparput imaluunnit avammut nioqqutigisakkagut 600 mio.-it missaanik ukiumut nalikinnerupput eqquttakkatsinninngaannit.
Taamaattumik naalakkersuisunut aningaasanik avammut nioqquteqarnikkut oqilisaappallannissaanaq kisimiutinnagu, tamakkiisumik nunatsinni akit pilersarnerannut taassuma sunniutaa tamakkerlugu nalilersuiffigerusupparput. Taamatullu aamma naak 18,13 procenti soorlu sanaartornermut atortussanut avataangaanniit eqqussinermi akitsuutaagaluartut taamaasilluni aamma sanaassat taamatut akisuneranut peqqutaagaluartoq, kisianni naalakkersuisuni piffissaq maanna tikillugu oqaloqatigiitarnitsinni nalilersuinitsinni aningaasatigullu unammisinnaanerusunik nunatsinni ingerlatsiniarnermi pingaartorujussuartut naliligarput aamma tassaavoq, nunatsinni sanaartorneq eqqarsaatigalugu unammisoqarnerup killeqarpallaarujussuarneranik tamanna pissuteqarluinnaqqissaarmat aamma. Akit illuliornermi 20.000-i angusaleraangatigit kvardratmeterimut, tamakku akuersaarneqarsinnaanngillat, unammisoqarnera annikippallaarpoq.
Taamaattumik
naalakkersuisut ilaatigut aamma OECD-imi nalunaarusiap aqagu saqqummiunneqartussap,
tamanut ammasumik tusarliunneqartussap ilaatigut pasitsassaarutigaa taamatut
pissutsit unammisoqanngippallaarneranik akit qaffasippallaarujussuarnerata
nunatsinni aningaasaqarnermut akornusiinera ilanngullugu
naliliiffigineqartariaqartoq. Tamanna
pingaartorujussuartut isigivarput.
Una nunarsuarmi nunat
ungasissorujussuarmiittut akornanni assartuinermi assersuussineq, ilaatigut
oqaatigineqarpoq, soorunami taamakku maluginianngitsoorneq ajorpagut,
ungasissutsit eqqarsaatigalugit assartuinerit allallu kiffartuussinerit
nalileraangatsigit, kisianni eqqaamasariaqagarput, Nunatsinnut nunatsiniillu
assartuinermi unammisoqannginnera aamma tassani pisooqqataalluinnaqqeqqissaarpoq.
New Zealandip Danmarkillu akornanni unammisorpassuit assartuinerit
imaannaanngitsut ingerlanneqarput aammalu nunatsinni taamatut imaasiallaannaq
unammisoqarsinnaanngineranut pissutaaqqataasut ilaginngitsuungilaat nunatsinni
umiarsuit atorneqartussat immikkorluinnaq saneqarnissaannut
piumasaqaatitaqartoqarnera.
Taamaattumik immikkut Royal Arctic
Line akuerisaavoq kisermaasigallartussatut, kisianni unammineq naalakkersuisut
perusutaat qulaajaanissami tamakku ilanngullugit nalilersussavagut.
Assartuinikkut akit nunatta iluani
qaffasippallaarnerujussua nunatsinni nammineq pilersorsinnaanerput aamma
taassuminnga aporfeqartinneqarmat oqaaseqartunit, oqaaseqartut ilaannit aamma
oqaatigineqarpoq, ilaatigullu OECD-iminngaanniit nalunaarusiap aamma
pasitsassaarutaasa ilagivaat, nuna sunaluunnit, soorlu nunatsitut ittoq
misissuiffigineqarnerani pasitsaassimasartik, soorunami nunamut sumulluunniit
peqqinnarnerpaaq tassaavoq, nuna nammineq aningaasarsiornikkut
napatissinnaangornissaa, taannalu ilaatigut Maliinannguaq Markussen Mĝlgaardip
oqaatigisaatut nalilersuinermi aningaasatigut ingerlatsinitsinni tupaallatsinneqassanngikkutta
patajaatsumik tamakkua misissornerat nalilersuiffiginerat
ingerlattariaqarparput.
Taamaattumik ukua avammut
nioqquteqartut kisiisa Polar Seafoodikkut Royal Greenlandilu tassani
pineqarnerupput, ukiumut 10 mio.-inik assartuinerminni akitsuut taanna
patsisigalugu akiliinerulaartarnerat, 10 mio. kri-inik akiliinerulaartarnerat
taakkua aningaasaqarnerannut sequmissutaasussaangitsoq naalakkersuisut
isumaqarput, kisianni tamakkiisumik nalilersuinermi taassuma soorunami aamma
aaqqinneqarnissaa siunnerfiusariaqarpoq.
Taamaattumik ukiaru inatsimmik
allannguinissaq naalakkersuisut angumerineqarsinnaanersoq ilimaginngilaat,
ukiamut qulaajaanerit imaannaangitsut akikinnerulersitsinikkut nunatsinni
aningaasat annaanneqartussaagaluit toqqaannartumik Landskarsimut nakkartartut
annaaneqaraluartut nunatsinni allatigut ingerlatsinikkut ingerlarsornerulerup
kingunerisaanik aningaasat nammineq pilersissinnaasatta amerlanerulernissaat
taanna ilanngullugu naliliiffigisariaqarpoq.
Taamaattumik ukiaru
massakkuminngaanniit paasiniakkagut sukumiisumik, sukumiinerpaamik
Inatsisartunut apuutissavagut, tassanngaaniillu Inatsisartut saqqummiussagut
nalilersuiffigereeriarpatigit inatsisiliornerit allanngortitsinerit,
inatsisinillu allanngortitsinerit taakkua ingerlanneqarsinnaajumaartut
naatsorsuutigineqartariaqarpoq.
Mads Peter Grĝnvold, Kattusseqatigiit:
Eqqaasitsissutigiinnarniarparput akitsuutit atorunnarsinneqarneratigut nunaqarfiit eqqorneqannginnissaat Katuuseqatigiiniit kissaatigigatsigu, kisannili tapersersorneranut pissutigaarput nunatsinni tunisassiorfiit tassa eqqarsaatigalugit Polar Seafoodkut Royal Greenlandilu annertunerusumik nunatsinni tunisassianik piareerlugit avammut nioqqutissiornerat annertunerusumik taamatut suliaqarsinnaanerat ilanngullugu eqqunninneqarnissaa kissaatigigatsigu.. Maanakkummi nalunngilarput qanoq avammut tunisassianik annissuisoqartigisoq suliareqqitassanik, kisiannili isumaqarpugut akitsuutip atorunnaarsinneqarneratigut tamakku annikkillitissinnaallutigit, taavalu nunatsinni niuerneq avammut annertunerusumik ingerlanneqalerpat akitsuutip atorunnaarsinneqartup isertissaralui taamaalilluta nunatsinni tunisassiornerulernitsigut isertissinnaagatsigit.
Augusta Salling, Atassut:
Assartuinermi akit annertunerujussuat assersuutitut saqqummiukkatsigu soorunami araajutsisimanngilarput nunatsinni pissutsit allaasut, kisianni isumaqarluinnarpugut nalilersuinermi aamma avammut niuernerup unammillersinnaanerulernissaanik nalilersuinermi taakku ilanngullugit aamma misissorneqartariaqartut.
Siunnersuuteqartup tapersersuisut taakkartoramigit Atassut minimmagu ukiamut saqqummiunneqarnissaanut tapersiinerput aamma uagut erseqqissarumavarput, tassa Ataatsimiititalianut innersuussinerput tunngaveqaannarpoq sukumiisumik suut tamarmik misissorluarneqarlutik saqqummiunneqarnissaat aamma taana kissaatigigatsigu.
Taava Atassummi soqutiginninnitsinnut aamma ilaalluinnarpoq akitsuutip peerneqarnissaanut suliffiit aallartissinnaasut, taakku aamma periarfissaat pitsaanerulersikkumallugit. Uku suliffeqarfissuit marluk taakkartorneqarput, kisianni aamma pingaartorujorujorussuuvoq suliffiit amerlanerusut aamma allanik suliaqarsinnaasut pisinnaasariaqarpagut, taamaattumillu assartuinikkut akip appartinneratigut tamanna periarfissagissaarnerulissappat, tamanna Atassutip nuannaarutigissavaa. Qujanaq.
Maliinannguaq Markussen Mĝlgaard, Inuit Ataqatigiit:
Qujanaq, Inuit Ataqatigiinninngaannit soorunami aamma nuannaarutigivarput apeqqut manna siunnersuut qaqinneqarmat, aammalu akerlerinngilarput, tapersersorparput, una ataatsimut isiginerusumik kissaateqarnerput tunngaveqaannarpoq nalilersuinermi pinngitsoorneqarsinnaanngimmat assartuinermi akit nunatsinni pingaaruteqaqimmata tamaasa ataatsimut isigisariaqarnerat. Soorunami una avammut niuernermut tunngatillugu aamma pingaaruteqarpoq taamatut misissuisoqarnissaa.
Unaana Kattusseqatigiinnit oqaatigineqartoq, maannamut aamma naalakkersuisup saqqummiussinermini oqaatigigaa, 10 mio.-it taakkua ilaatigut avammut assartuinermi annermik aalisarneq, immaqa Royal Greenlandikkut Polar Seafoodilu eqqarsaatigalugit tassani isertinneqartartut imaluunniit tapiissutigineqartartut 10 mio.-inut tunngasut, oqaatigineqarmata illua tungaannit una apeqquserusullugu, taamatut avammut assartuinermi akit akitsuutaat peerneqarpat, taava immaqa illua-tungaaniit takorluulerneqarsinnaannginnerluni nioqqutissiat suliarineqaqqaaratik suli amerlanerusut nunatsinninngaanniit annissorneqarnissaat, soorlu oqinnerulerpat taamatut suliarineqaratik annissorneqartut eqqarsaatigalugu, taana apeqqusilaaginnarparput ilumut killup tungaanut taanna sunniuteqapilussinnanersoq, kisianni soorunami niuernikkut ineriartortitsineq pimoorussaq pisariaqarparput, tamaattumillu aamma misissuilluaqqissaarnissat kingunissaalu aamma pisariaqarput misissorluassallugit.
Uani nunatta iluani niuerneq eqqaagatsigu pingaarluinnartutut isigisarput unaavoq tassa, maannamut nioqqutissiornerput nunatsinni qiviassagutsigu, nunanut allanut naleqqiullugu akisunerujussuuvoq, mersortarfeeqqat aallartinneqartut imaluunniit suliffeqarfeeqqat aallartinneqartut eqqarsaatigiinnassagaanni nioqqutissianut avataaninngaanniit tikittunut unammillersinnaaneri sanngiinerujussuupput, taammaattuminguna Inuit Ataqatigiinningaanniit una oqaatigigipput aamma pingaaruteqaqisoq taamatut niuernikkut aammalu tunisassiornikkut ingerlatsinermi uagut nammineq pilersitatta aammalu tunisassiatta pimoorussamik niuerutigisinnaaneri aammalu tuniniarsinnaaneri nunatsinni isumagisariaqaripput, taamaaliornikkut aningaasat kaaviiaartut nunatsinni annertusippata aammalu tunisassiarisagut nunatsinni aallaqqaammut pisiarineqarnerulerpata aamma unammillersinnaanera allanut annertusissooq, taamaalillunilu nunatta avataanut tuniniarneqarsinnaaneri aamma takorloorneqarsinnaalissalluni.
Taamaattumik taakku erseqqissumik Inuit Ataqatgiinninngaanniit taavagut aammalu matumani oqaatigissallugu niuernikkut ineriartortitsinerup annertusarnerani tamatumani aamma kommunet pinngitsoorneqarsinnaanngimmata suleqatiginissaat, tassa ullumikkut nalunngilarput suna tamarmi qulaanninngaanniit aaqqissuunneqarluni immaqa inuutissarsiornikkut siuarsaanerit aammalu qulaanninngaannit annertuumik isumalluuteqarnikkut ingerlanneqartarput, ilaatigut oqaatigisinnaavara Qeqertarsuup Tunuani kommunet suleqatigiiffiata ataatsimiinerminni erseqqissumik oqaatigineqarmat ataatsimiittut ilaaninngaanniit utaqqiinnarpallaarunnaarluta aamma nammineq qanoq iliuseqarsinnaanerput taana annertusartariaqaripput aammalu kommunet akunnerminni niuernikkut aamma suleqatigiinnissat tamatumani pisariaqarluinnarpoq ineriartortitsinissaq eqqarsaatigalugu.
Tassa taana apeqqusiilaarnerput taana oqaatigiinnarpara isumaqaratta taamatut aaqqissuussinissami misissueqqissaarnissat pisariaqarluinnartut ataatsimut isigalugu.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:
Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuata paatsoorsimagunarmatigut erseqqissaassutigilaarniarpara, tassa oqaaseqarnitsinni ilaatigut oqaatigigatsigu taamatut akitsuutip appartinneqarneratigut tunisassiorfiit Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartut, soorlu Royal Greenlandikkut qulakkeerivigineqartariaqarput naalakkersuinikkut, tassa imaassillugu, taakkua iluanaaruteqartussaapput naatsorsuigallarnerit malillugit 10 mio.-it missaanik, taakkualu iluanaarutit naalakkersuinikkut qulakkeerutigineqartariaqartut aalisartut sulisartullu ullumikkut ilaatigut annertuumik suliffissuaqarfimmingaannit tassanngaanniit akimmisaartinneqartartut, taakkua siunissami aamma suliffissuup taassuma akornani suleqatigiinneq annerusoq eqqarsaatigalugu ajornartorsiutitaqannginnerusorlu ingerlanneqarsinnaanera qulakkeerniaqqullugu naalakkersuinikkut anguniagassatut.
Tamatumani aamma ilanngullugu eqqassaatigivagut soorunami eqqaaneqartut tassa ullumikkut tunisassiarineqartartut piariigaavallaangippallaartarneri nunatsinninngaanniit annissorneqarlutik, taakkua piareernerullugit, aammalu taamaaliornikkut suliffinnik amerlanerusunik pilersitsisinnaaneq qulakkeerniarlugu taakkua naalakkersuinikkut qulakkeerneqartariaqarput, tamaalilluni taanna Maliinannguup eqqaasaa pinngitsoorneqarsinnaammat, suli piariigaanginnerusut amerlanerusut annissorneqartarnerat, taanna pinngitsoorneqassammat. Taanna erseqqissaassutigivara.
Taavali aamma eqqaamavarput 1970-ikkut aallartilaarneraniussooq KGH-qarallarmat taamanikkut umiarsuit ilaat Martin S Maniitsup umiarsualiviani kivimmat. Taamanikkut assartuinermi akit annertoorujorujussuarmik qaffanneqarput, eqqaamavarpullu, eqqaamasinnaasunga uanga, innuttaasut taamanikkut annertuumik naammagittaaliuuteqarput, ilaatigut apeqquserneqarluni ilumut umiarsuaq taanna KGH-p attartugaa kalaallit inuiaqatigiit taamaalillugu akilertariaqarneraat, eqqaamasaakkalu malillugit taamanikkuli qaffaaneq pimmat nioqqutissatigut akitsuineq akitsuutitigut appaasoqaqqinnikuugunanngilaq, aamma tamassa qularnanngitsumik eqqarsaatigilluagassat ilaat, pingaartumik sanaartornermut tunngatillugu nioqqutissat, atortussat, Danmarkiminngaannit nunanillu allanit tikisinneqartartut eqqarsaatigalugit aamma tassuuna annertuumik sunniuteqarsimassapput.
Taamaattumik ilaatigut eqqorpoq Inuit Ataqatigiinniit oqaatigineqartoq sanaartornermi atugassat, taakkua taamatut qaffaarujussuarnerup kingorna aamma illuliortiternermi sanaartornermi akit qaffanneranut sunniuteqaqaatuunngillat.
Taamaattumik tamakkua qangarsuarli pisimagaluartut uterfigineqarsinnaaneri eqqarsaatigeqqinneqarsinnaanerilu periarfissaqartariaqarput. Ilumut ullumikkut ilungersorpugut tamatta sanaartornermi akit kvadratmeterimut appasinnerpaaffissaa anguniarsaralutigu. Kisianni tamakku 1970-ikkut aallartilaarnerani pisimasut, aamma naligilluinnarpaa illuliortiternerup sanaartornerup akuttornerujussuata pissutaaqataasut. Taamaattumik isumaqarpunga suliassap tamakku ilanngullugit eqqarsaatersuutigineqartariaqartut.
Aammalu una Nunatsinni pissarititaasut atorluarneqarsinnaanerat taanna neqissaqarniarnermut tunngatillu, isumaqarpunga aamma taanna ilanngullugu eqqarsaatigineqartariaqartoq. Sanaartornermi akit nunatta avataaninngaaniik tikisinneqartartut, assartuinermi akiisa appartinneqarsinnaanera taanna eqqarsaatigineqarsinnaavoq. Kisianni illuatungaatigut soorunami nioqqutissat assigiinngitsut nunatsinni kalaaliminernut unammillertut. Soorlu neqerpassuit assigiinngitsut kukkukuut pikui, perlukui allallu ulluinnarni annerusumik atorneqalersimasut kalaaliminernut taarsiullugit. Taakkua ila immaqa akitsuutaa qaffalaarneqarsimasinnaappalluunniit taamaalilluni kalaaliminernik atorluaanerput iluaquserneqarsinnaagaluarpoq.
Jĝrgen Wĉver Johansen, Siumut:
Naalakkersuisut assartuinermi akit assigiittussaatitaanerat pillugu tamakkiisumik aaqqissuteqarniarnerat soorunalimi tikilluaqquneqartariaqarpoq. Kisianni isumaqanngilanga uani siunnersuutigisanni siunnersuutigineqartut, taamatut tamakkiisumik aaqqiinissaq mattukkaa. Siunnersuut tassaaginnarpoq ilorraap tungaanut alloriarneq. Aamma soorunami OCDE-miit siunnersuinerit taakkua iluatinnaateqarluinnartut qularutigineqarsinnaanngilaq. Kisianni Naalakkersuinikkut anguniagassagut uagut nammineerluta maani inimi Inatsisartuni aalajangigassaraagut.
IA-niit Maliinannguaq M. Mĝlgċrd-ip annilaangassutiginerarpaa imatut pisoqarsinnaanera avammut tunisassiat akitsuutaa peerneqarpat, taava avataani tunisassiarissallugit nioqqutigineqartussat avammut nassiunneqartalernissaat. Taanna soorunalimi pissusissamisoorpoq apeqqusissallugu. Kisianni aamma uanga isumaga naapertorlugu killormut pisoqassaaq. Tassa uagut maani nioqqutissiatta annertunerusumik unammillersinnaaneri matumani siunnersuummi pineqarmat. Annertunerusumillu unammillersinnaalissagunik taava una akitsuutip matuma peerneqarnissaa iluaqutigissavaat maani tunisassiorfiit. Maanilu tunisassiorfiit iluaqutigippassuk, taava soorunalimi aamma annertunerusumik avammut tunisassiorsinnaalissagamik.
Atassut-miit Augusta Salling-ip erseqqissaassutaa ilumoorpoq puigortoorpakka tapersiinera oqaatigissallugu, taannalu utoqqatsissutigissavara. Kisianni tassa maannakkut Siumukkormiut Kattusseqatigiinniit taavalu Atassummiit taperserneqarpoq siunnersuummi matumani pineqartut Inatsisartuni isummerfigisassanngorlugu ukiamut saqqummiunneqarnissaa. Aamma Niuernermut ataatsimiititaliami sammineqarpata ajorinngilara.
Kisianni naggataatigut erseqqissarlara Naalakkersuisut tamakkiisumik aaqqiiniarnerannut siunnersuut una mattussisuunngimmat, akerlianilli ilorraap tungaanut tapertaalluni.
Steffen Ulrik-Lynge, Ineqarnermut, Attaveqarnermut Pilersuinermullu Naalakkersuisoq:
Tassa arlallit sanaartornermut tunngasunik saqqummiipput, soorlu Maliinannguaq M. Mĝlgċrd aammalu Anthon Frederikseni. Tassunga imatut oqaaseqarusuppunga. Tassa sanaartornermut massakkut akit qaffasissorujussuupput, peqqutaasullu arlaliupput. Tassani peqqutaanerpaasoraara maannakkut entreprenĝrit maani unammillerneqarnerata killeqarnerujussua, tassami takugutsigit massakkut sanaartornermut atortut aningaasat atukkavut qanoq agguataarneri. Imaappoq tassa sulisunut atorneqartarput 55 %-it missaat, taava sanaartornerup atugassaannut, tassa materiel-inut atorneqartartut, 40 %. Taavalu assartuinermut atorneqartartut 5 %-iinnaapput immaqaluunniit minnerugaluarput, tassa taamak massakkut inissisimapput.
Josef Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisoq:
Oqalukkumavallaartut ajorineqaannartarmata naatsunnguamik oqaaseqassaanga. Tassa Naalakkersuisut siunniussaat arlaleriarlugu oqaatigereernikuusarput tassaavoq akitsuutinik saliinissaq, tapiissutillu ersarinngitsut ersarissunngorlugit imaluunniit piiarlugit aaqqiiviginissaat Naalakkersuisut tunngaviusumik isumagaat.
Taavalu arlallit oqaaseqartut aamma siunnersuuteqartup oqaaseqarneratut assartuinermut assigiimmik akeqartitsinissamik inatsimmut tunngaviusoq inatsimmi ataatsimiippoq, ' 6-iunnguatsiarpoq imaatigut assartuinermi inatsimmi imaluunniit peqqussummi. Naalakkersuisunut pilerinarnerusoq tassaavoq tamakkiisumik, inatsisit ataatsimiinnermiit ataatsimiinnermut allanngorteqattaarnagit tamakkiisumik aaqqiissuteqarsinnaaneq. Aamma uani pingaarnersiuisariaqarpugut kr. 60 mio.-ininik assartuinikkut oqilisaanissaq, tassa eqqussukkat kr. 60 mio.-nit missaani tapiiffigineqartarmata, taanna pingaarnerunnginnersoq. Taamaaliornikkummi suliffeqarfiit maani immaqa mikisunnguakkuutaarlutik naasutut puttussulersinnaasut aamma aqqutissiuunneqarsinnaammata taamaaliornikkut.
Ukua kr. 10 mio.-it taakkua siulliullugit aaqqiiffiginissaat Naalakkersuisut naleqqutuutinngilaat, ataatsimoortillugilli tamakkiisumik aaqqeerusunneq Naalakkersuisut perusunneruvaat. Aamma qulakkeertariaqaratsigu assigiimmik assartuinermut assigiimmik akeqartitsinissamut akitsuutip peerneqarneratigut inuuniarnerup akikinnerulerneranut ilumut kinguneqartinnissaat. Akitsuutip peerneqarnerinnaatigut imaassinnaavoq arlaatigut nammineq Naalakkersuinikkut iliuuseqanngikkutta taakkua akitsuutit peerneqarnerat nioqqutissanut allanulluunniit maani sulinernut akikillisaataanngitsoq. Tamakkua ilaatigut inatsisiliornikkut qulakkeerniartariaqarput.
Suliffeqarfiit mikisunnguit, tassa nunatsinni pilersiortugassat, ilaatigullu assartuinerup akikillineratigut atortussanik avataaninngaaniik eqqussinikkut assartuinerit akikillineratigut nunatta iluani assartuinerup akikillineratigut tamakkua anguneqarsinnaapput. Kisianni tamakkiisumik akitsuutinik saliinissaq tapiissutillu ersarissunngortinnissaat peerneqarnissaalluunniit. Siusinnerusukkut oqaluuseqarnermi oqaatigineqareersoq tassaavoq inuussutissaersiut akornanni ullumikkut nunatsinni landskarsiminngaaniit tapiissutigineqartartoq kr. 800 mio.-nit angumammatigit. Taakkua pisariaqarsinnaapput ilaat, kisianni tamakkiisumik nalilertariaqarput.
Aamma nunatsinni tunisassiat avammut anninneqannginnermi piareerneqarnerunissaanik eqqaamaneqassaaq ukiarmi Inatsisartut qinigaaffiup siulliup siuliata naalernerani naggammik naggataarutaasumik ataatsimiinnermi oqaluuserisaasa aamma ilagimmatigit nunatsinni aalisakkanik tunisassiat siullermik piariinngiivillugu allaat akitsuussiiffigisinnaanerat, tamakkua oqaluuserineqartut ilagivaat ukiarmi.
Taavalu Kattusseqatigiinniit taamatullu aamma IA-ninngaaniit taamatut aaqqiinissakkut nunaqarfiit isorliunerusullu ajornerusumik pineqannginnissaat Naalakkersuisut isumaliutaannut naleqqulluinnarmata oqaatigissavara.
Tassa nunatsinni tunisassiarineqarsinnaasut avataanit eqqussukkanit unammisinnaanngortissagutsigit aningaasartuutit tamakkua misissoqqissaarlugit tamakkiisumik aaqqinniartariaqaratsigit, tassa Naalakkersuisut siunnerfiat. Makkua Martin S-ikkut Magnus Jensen-ikkut ajutoornerisa kingunerani Naalagaaffiup taamanikkut iliuuserisimasaa soorunami uteqqikkusunnanngeqaat.
Taamaalillunga isumaqatigiittoqarnera taamatut Naalakkersuisut siunnersuuteqartumut akissutaannut tamakkiisumik aaqqiiniarnerup ataatsimut isumaqatigiiffiusutut isikkoqarnera nuannaarutigaara. Ataatsimiititalianut suliassiissuteqarnissaa Niuernermut ataatsimiititaliamut imaluuniit Akileraarnermut ataatsimiititaliamut siunnersuut una piareeqqavallaanngitsutut isikkoqarpoq, inatsisiliat peqqussusiliassallu siunnersuuteqartoqaraangat ataatsimiititalianut innersuunneqartarput. Tamatumalu akornusissanngilaa ataatsimiititaliat taakkua Inatsisartunut allattoqarfik aqqutigalugu pissutsinik malinnaanissartik kissaatigissappassuk.
Johan Lund Olsen, Ataatsimiinnermi aqutsisoq:
Taamaalillutalu immikkoortoq 29-imi oqaluuserisarput naammassisutut oqaatigineqarsinnaavoq. Naammassivitsinnagulu una oqaatigeqqilaarlara tassa Aningaasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisup kingullerpiartut maannakkut oqaatigisaa taanna ilumoormat, tassa ataatsimiititaliat sukkulluunniit aamma Inatsisartunit suliakkeqqaarnissartik utaqqeqqaanngikkaluarlugu sulianut assigiinngitsunut aamma malinnaasinnaatitaammata aammalu taanna periarfissartik aamma uani eqqartukkatsinnut atatillugu aamma atorluarsinnaammassuk. Tassa imaappoq Niuernermut ataatsimiititaliaq aammalu Akileraartarnermut ataatsimiititaliaq aamma uani suliami kissaatigisani naapertorlugit, tassa aamma suliamik malersueqqissinnaapput. Taanna Inatsisartut suleriaasitsinni ' 9-mi taanna taamatut tunngavilerneqarpoq.