Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 51-1		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Ullut ataatsimiiffiusut aqqaneq-aappaat, ataasinngorneq 29. april 2002

 

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 51

 

 

Piniarneq aallaaniarnerlu pillugit Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarnissaa pillugu aalajangiiffigisassatut siunnersu­ut.

(Lars-Karl Jensen)

(Siullermeernera)

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuata tullia, Siumut.

 

 

Lars-Karl Jensen, Siumut.

Qujanaq. Siulittaasoq qinnuigilaassavara una siuliani oqaluuserisatsinnut aallaqqaasiussara assinguvallaaqimmat uumap siunnersuutigisama qiterisaa pinerullugu saqqummiussisasunga.

 

Qujanaq. Tassa siunnersuutigisanni aallaavigivara Inatsisartuni inatsisitta normu 12-p 29. oktober 1999-imeersup '8-mi oqaasertaliussat, taanna oqaasertaqarpoq, Naalakkersuis­ut piniarnerup aallaaniarnerullu malittarisassaatigut aqunneqarnerat pillugu iliuuseqarsinnaapput, taamatuttaaq taakkua pillugit malittarisassiorsinnaallutik.

 

Taamatut oqaasertaqartoq allannguuteqaaquara imaalillugu.

Naalakkersuisut piniarneq aallaaniarnerlu malittarisassatigut atorneqarnera pillugu malittarisassiorsinnaappu­t. Pinianeq aallaaniarnerlu pillugit siunnersuisoqatigiit taamatullu Inatsisartut piniarnermut aalisarnermut nunalerinermullu kiisalu eqqissisimasitsinermut ataatsimiititalia­at tusarniarfigeqqaarlugit.

 

Tassani qiterisaa tassaavoq, maannakkut aatsaaginnaq oqaluuserisatta Namminersornerullutik Oqartussat nalunnarutaannut timmissat illersorneqarnerat pillugu, aaliangersagaliornermi Inatsisartut ataatsimiititaliaat susassaqartut isumaqarfigisara akuutinneqarneq ajormat.

 

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Siunnersuuteqartumut Lars-Karl Jensenimut qujavugut. Tulliulluni oqaaseqassaaq akissuteqassa­aq Aalisarnermut Naalakkersuisoq Hans Enoksen.

 

Hans Enoksen, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunaqarfinnullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Qujanaq. Inatsisartunut ilaasortap Lars-Karl Jensenip siunnersuutigaa piniarneq aallaaniarner­lu pillugit Inatsisartut inatsisaanni normu 12, 29. oktober 1999-imeersumi '8-mi, immikkoortoq 1 ima oqaasertalerlugu allanngortinneqassasoq.

 

Naalakkersuisut piniarnerup aallaaniarnerullu malittarisassatigut aqunneqarnera pillugu malittarisassorsinnaappu­t. Piniarneq pillugu siunnersuisooqatigiit taamatullu Inatsisartut piniarnerm­ut aalisarnermut nunalerinermullu kiisalu eqqissisimatitsinermut ataatsimiititaliat tusarniaaffigeqqaarlugit.

 

Inatsimmi '16-imi allassimavoq, Naalakkersuisut pisussaasut piniarneq pillugu siunnersuisooqatigi­it suliaani '2, immikkoortoq 3- 4-mut piniartut atuisullu ilisimasaa­sa ilann­gunneqartarnissaannut tunngasuni '4-5-imut piniarsinnaanissamut aallaaniarsinnaanissamullu piumasaqaatinut tunngasuni '7-mut akiliisitsisarnermut piniartitsisarnermut tunngasuni aamma '8-10-mut eqqissisimatitsinermut piujuaannartitsiniarlu­ni teknikkikkut iliuutsinut iluaquteqarniar­nermut ilaalu ilanngullugit tunngasuni tusarniaaffigissallugit.

 

1996-imi piniarneq pillugu siunnersuisooqatigiit  pilersitsinissamut tunngavissiisoqarpoq, piniarneq aallaaniarnerlu pillugit Inatsisartut inatsisaatigut.

 

Inatsisitigut tunngavissaq qulaani taaneqartut tunngavigalugit piniarneq aallaaniarnerlu pillug­it nalunaarutini amerlanerni piniarneq pillugu siunnersuisooqatigiit siunnersuinissamut periarfissan­ik innersuussuteqarpoq.

 

Piniarneq pillugu siunnersuisooqatigiinnuttaaq suliassarititatigut suleriaasissatigullu erseqqissum­ik malittarisassaqarpoq. Piniarneq pillugu siunnersuisooqatigiit tassanilu ilaasortaas­ut qanoq qaqugukkullu tusarniarneqarsinnaanersut tusarnianeqartussaanersullu.

 

Piniarneq aallaaniarnerlu pillugit Inatsisartut inatsisaat, tunngavigalugu piniarneq pillugu siunnersuisooqatigiinnik tusarniaasussaanermut tunngavissat atuuttut qulaani taagorneqarnerann­ut tunngatillugu Naalakkersuisut isumaqarput, piniarneq pillugu siunnersuisooqatigiinn­ik tusarniaa­sussaanermut inatsisitigut tunngaviusut naammareersut. Kisiannili tusarniaariaatsit allanngortinne­qarnissaat pisariaqartoq.

 

Aalisarnermut piniarnermut nunaqarfinnullu pisortaqarfiup piniarneq aallaaniarnerlu pillugit Inatsisartut inatsisaata aamma 16-ip nutarterneqarnera aallartippaat. Siunertarineqarp­oq piniarneq pillugu siunnersuisooqatigiinni tusarniaariaaseq aalisarneq pillu­gu Inatsisartut inatsisaata allangortinneqarnissaanik siunnersuussut. Tassa tusarniaasarnernut tunngasuni ataatsimiinnermi matumani oqaluuserisassani immikkoortutut 16-itut oqaluuserineqartut­ut suliarineqassasoq.

 

Pingortitamik allanngutsaaliuineq pillugu Inatsisartut inatsisaanni atuuttumi 1980-imeersumi piniarneq pillugu siunnersuisooqatigiinni tusarniaanissamut inatsisitigut tunngavissiisoqanngila­q. Timmissat illersorneqarnerat pillugu nalunaarummi nutaami atuuttu­mi piniarneq aallaaniarnerlu pillugit Inatsisartut inatsisaani '2-mut piniartut atuisullu ilisimasaasa ilaatinneqarnissaanut tunngasumut imaluunniit '16-imut piniarneq pillugu siunnersuisooqatiinnut tunngasumut innersuussuteqartoqanngilaq.

 

Inatsisartut aalisarnermut piniarnermut nunalerinermullu ataatsimiititaliaata aammalu eqqissisimatitsinerm­ut avatangiisinullu ataatsimiititaliap tusarniarneqartarnissaanut siunnersuumm­ut tunngatillugu, Naalakkersuisut isumaqarput nalunaarummik allanngortitsisoqassatillu­gu nutaamilluunniit nalunaarusiortoqartillugu tamatigut ataatsimiititali­at pineqartut tusarniarneqarnis­saat pisariaqanngitsoq.

 

Naalakkersuisut suliat sumut killinnerannik ataatsimiititalianut ilisimatitsisarneq ingerlateriigart­ik ingerlatiinnarusuppaat. Piniarneq aallaaniarnerlu pillugit Inatsisartut inatsisaa­ta Inatsisartuni suliarineqarnerani akuerineqarneralu Naalakkersuisut piginnaatinneqarpu­t, piniarnerup aallaaniar­nerullu aqunneqarnerat pillugu iliuuseqartarnissamu­t. Soorlu siunnersuisooqatigiit suliniaqatigiiffiit suliffeqarfiillu ilaalu ilanngullugit tusarniarneqartarnerannut malittarisassiornissamut.

 

Timmissat pillugit nalunaarut siunnersuuteqartup assersuutitut atugaa eqqarsaatigalugu ataatsimiinner­mi matumani oqaluuserisassani immikkoortoq 69 innersuussutigaara. Tassani aamma eqqaaneqarmata nungukkiartuutaanngitsumik atuinissamut tunngaviit.

 

Siunnersuuteqartup taavaa nalunaarut atuisut paasiniaaffigeqqaarnagit atuutilersinneqarsimaso­q, tassunga oqassaanga, atuisut tusarniarneqarsimammata iserfiginngikkaluarlu­gu qanoq annertutigi­sumik tusarniaasoqarsimanersoq.

 

Piniarneq pillugu siunnersuisooqatigiit sukumiinerusumik tusarniaaffigineqarnissamik saaffiginnissuteqarner­at tunngavigalugu, Naalakkersuisut politikkikkut timmissat pillugit nalunaarut nutaamut tunngasut seminarieqartitsissutigaat martsip qaammataani. Taannalu seminari aallaavigalugu allamik tusarniaanermik ingerlatsisoqarpoq, akissuteqaatillu nalunnartissam­ut nutaamut naleqqussarneqassallutik.

 

Naalakkersuisut sinnerlugit erseqqissarusuppara piniarneq pillugu siunnersuisooqatigiit suliniaqatigiiffiil­lu tusarniarneqartarnissaat tamanik ataqqineqartariaqarmat. Isumaqarama attuumassuteqartut tamarmik suleqatigiilluarpata, aamma pisuussutinik uumassusilinnik taman­ik piujuartitsinissaq tunngavigalugu iluaquteqarniarneq annerusoq eqqanaarneqarsinnaassaso­q.

 

Taamatut oqaaseqarlunga Naalakkersuisut sinnerlugit kaammattuutigissavara, aaliangiiffigisassat­ut siunnersuut taama isikkoqartillugu akuerineqassanngitsoq, kisiannili piniarneq aallaniarnerlu pillugit Inatsisartut inatsisaat, tullissaani allanngortinneqalerp­at piniarneq pillugu siunnersuisooqati­giinnut aamma taassuma ilaasortaan­ut tusarniaasarnermut tunngasut, ataatsimiinnermi matumani oqaluuserisassani immikkoortoq 16-imi allannguutissatut siunnersuutitut ilusilerlugit allanngortin­neqarnissaat sulissutigineqassasoq. Qujanaq.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Aalisarnermut Naalakkersuisumut qujavugut. Taava maannakkut partiit, Kattusseqatigiit attaviitsul­lu oqaaseqartuinut killippugut. Siulliulluni oqaaseqassaaq Simon Olsen, Siumut.

 

Simon Olsen, Siumup oqaaseqartua.

Siumumit siunnersuutigineqartut pillugit imatut oqaseqaateqassaagut.

 

Siunnersuuteqartoq nalunaarut normu 38 decemberip arfernaneersoq toqqammavigalugu sinerissap ilaani sikusartumiittut naatsorsuutiginagit, suliap naammassineqarsimanera paasinarluartum­ik oqalliserisassanngortippaa.

 

Siunnersuuteqartup aaliangersagaliornermi saneqqunneqarsinnaasariaqanngitsut minnerunngitsum­ik inuiaqatigiinnut, inuuniarnermuttaaq taamak pingaaruteqartigisumut amigaatilimmik suleriaase­qarneq naammaginngikkaa Siumumit paasisinnaavarput.

 

Tassami suleriaasissaatitaasut saneqqutiinnarlugillusooq nukingiinnaq imaluunniit pipallatam­ik suleriaaseqarluni aaliangersaasimaneq, Siumumit akuersaassallugu pissutissaqanngilagut.

 

Siumumiit oqaatigissavarput, allannguutissamik inuiaqatigiinnut attuisussamik pisoqassatillug­u, pisariaqanngitsumik Inatsisitigut periarfissaareersumnik taamaanngippallu sukumiisumik illersorneqarluarsinnaasumillu iliuuseqarluni, suleriartarnissaq pingaartitaraarpu­t. Attattuinnarne­qarnissaalu tamatigut aaliangiusimallutigu.

 

Timmissat piniagassallumi allat aamma illersorneqarnissaat piujuinnartitsinissarlu siunnersuuteqart­up pingaartilluinnarai siunnersuutaani erseqqilluinnarpoq.

 

Aalisarnermut Piniarnermut Nunaqarfinnullu Naalakkersuisoq, Naalakkersuisut sinnerlugit akissuteqaammini erseqqissulioraluarluni, paasiuminaassinaasunik nassuiaammi ilaani oqaasertalersuivo­q.

 

Piniarneq pillugu siunnersuisoqatigiinnut suliassarisatigut suleriaasissaatigullu erseqqissunik malittarisassaqarneragaavoq, ajunngivissunik paasineqarsinnaasunillu.

 

Naalakkersuisorlu ilaatigut nangippoq, Naalakkersuisut isumaqarput piniarneq pillugu siunnersuisoqatigiinn­ik tusarniaasussaanermut inatsisitigut tunngaviusut naammareersut, kisiannili tusarniaariaatsit allanngortinneqarnissaat pisariaqartoq.

 

Siumumit ilisamaaraarput Inatsisartut inatsisaata aamma '16-ip nutarterneqarnera aallartinneqaler­mat. Ataatsimiinnermilu matumani oqaluuserisassami immikkoortoq 16-itut oqaluuserineqarluni suliarineqartussaasoq.

 

Aammattaaq Siumumiit maluginiarparput Naalakkersuisup akisuteqarnermini pinngortitanik allanngutsaaliuineq pillugu Inatsisartut inatsisaanni atuuttumi 1980-imeertumi, piniarneq pillugu siunnersuisoqatigiinnik tusarniaanissamut inatsisitigut tunngavissiisoqannginneraane­ra imaluunniit tunngavissiisoqannginneraraa.

 

Ilaatigullu nangilluni timmissat illersorneqarnerat pillugu nalunaarummi nutaami attuuttumit piniarneq allaaniarnerlu pillugit Inatsisartut inatsisaanni '2-mut piniartut atuisullu ilisimasaasa ilatinneqarnissaanut tunngasumut imaluunniit '16-imut piniarneq pillu­gu siunnersuisoqatigiinnut tunngasunut innersuussisoqartoqanngilaq.

 

Siumumiit oqaatigissavarput Naalakkersuisut inatsit malillugu malittarisassiorsinnaanerminn­ik pisinnaaffitsik imaaluunniit pisinnaatitaaffitsik allanngortikkusunngikkaat paasigatsigu.

 

Taamatuttaaq aamma nalunaarummik allanngortitsisoqassatillugu nutaamilluunniit nalunaarusiortoqartillug­u, tamtigut ataatsimiititaliat pineqartut tusarniarneqarnissaat pisariaqanngitso­q.

 

Taamaalillutik suliat sumut killinnerannik ataatsimiititalianut ilisimatitsisarneq ingerlateriigart­ik ingerlatiinnarusullugu. Piginnaaneqartinneqareeramimmi piniarnerup aallaaniarnerul­lu aqunneqar­nera pillugu iliuuseqartarnissamut soorluttaaq suliniaqatigiiffiit suliffeqarfiillu ilaalu ilanngullugit tusarniarneqartarnerannut malittarisassiortarnissaminnut.

 

Taamatuttaaq Siumumit takusinnaavarput siunnersuuteqartup oqaaseq atugaa, nalunaarut atuisut paasiniaaffigeqqaarnagit atuutilersinneqarsimasoq. Naalakkersuisup akissuteqarfigigaattaa­q. Oqaatigalugulu atuisut tusarniarneqarsimammata, iserfiginngikkaluarlu­gu qanoq annertutigisumik tusarniaasoqarsimanersoq. Oqaluuserisassani­lu oqaluuserisassaq immikkoortoq 69 innersuussutiga­lugu.

 

Aammattaaq oqaatigissavarput martsip qaammataani seminariaqartitsisimaneq aallaavigalugu tusarniaanernik ingerlatsisoqarsimanera, akissuteqaatillu nalunaarutissamut nutaassamut naleqqussarneqassas­ut oqaatigineqarluni.

 

Siumumiit Naalakkersuisut isumaqatigaagut siunnersuut taamatut isikkoqartullugu akuerineqannginnissami­uk inassuteqarnerannik.

 

Oqaluuserisassami 16-imi oqaluuserisassatut siunnersuutaasussat qularnarunnaarsimmassuk siunnersuuteqartup anguniagaanut qanillattuisoqassasoq.

 

Taamatut oqaaseqarluta Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu ataatsimiititaliamit suliarineqarnissaa innersuussutigissavarput.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Simon Olsen qutsavigaarput. Tulliulluni oqaaseqassaaq Finn Karlsen, Atassut.

 

Finn Karlsen, Atassutip oqaaseqartua.

Qujanaq. Siunnersuuteqartup siunnersuuteqarnermini tunngavilersuutai Atassummiit paasilluarsinnaavarpu­t. Tamatumani pingaartumik sikusartumi timmissanik piniarsinnaajunnaarsitsinert­ut aaliangersagaq imaqarmat.

 

Siunnersuuteqartuttaaq siunnersuuteqartoq isumaqartigilluinnarparput aamma oqarmat timmiss­at illersorneqarnissaat pillugu aaliangersagaliortoqartarnissaa pissusissamisoortoq.

 

Tamannami assortuussutigineqarsinnaagunanngilaq, tassami nunatsinni timmissat ilaat malunnartum­ik ilisimatuut aammalu piniartut namminneq erseqqissumik oqaatigiuartarpaat.

 

Paasinarpoq siunnersuummut Naalakkersuisoq akissuteqarnerminni erseqqissarpaat Aalisarner­mi Piniarnermi Nunaqarfinnullu pisortaqarfiup, piniarneq aalisarnerlu pillugit Inatsisat­ut inatsisaata aamma '16-ip nutarternera aallartereersimagaat.

 

Naalakkersuisuniit suliuniutit assigiinngitsut pillugit suliat sumut killinneranik ataatsimiititalia­mi  ilisimatitsisarneq ingerlateriigartik ingerlatiinnarumammassuk Atassummi­it taperserpagut. Maannamummi taamatut ingerlatsineq iluarisimaarnartutut oqaatigisariaqarma­t.

 

Ilaatigut nalunaarut ukioq decemberip arfernani 2001-imi atuutilersoq siunnersuuteqartup tupinnanngitsumik isoraa, taannami inuppassuarnik aalassatsitsisimavoq. Tamatuma kinguner­aa timmissat pillugit nalunaarut nutaamut tunngasut seminarieqartitaammata martsip qaammataani.

 

Tamatumuuna kingunerisaani allamik tusarniaaneq ingerlatsisoqalerluni. Aammattaaq Naalakkersuis­ut erseqqissarpaat piniarneq pillugu siunnersuisoqatigiit suliaqarfiillu tusarniaavigineqartarnissa­at tamanit ataqqineqartariaqarnera.

 

Taamatut Atassummiit naatsumik oqaaseqarluta siunnersuut taamatut isikkoqartillugu akuersaarsinnaannginnatsi­gu oqaatigissavarput. Aammalu aappassaaniinnginnerani ataatsimiititalia­mi susaqqartumi suliarineqarnissaa innersuussutigissallugu.

 

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Finn Karlsen qutsavigaarput. Tulliullunilu oqaaseqassaaq Johan Lund-Olsen, Inuit Ataqatigiit.

 

 

 

Johan Lund-Olsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.

Qujanaq. Inuit Ataqatigiit siunnersuuteqartoq Lars-Karl Jensen isumaqatigalugu aamma uagut oqaatigerusuppaprput. Timmissat illersorneqarnissaat pillugu aaliangersagaliortoqartarniss­aa pisariaqartassasoq pissusissamisoortorlu.

 

Nunarput ulloq manna tikillugu inuussutissarsiornermini annerpaamik pisuussutinik uumassusilinn­ik iluaquteqarniarluni nappateqartuuvoq. Ingammik aalisarnermik piniarnermil­lu inuussutissarsior­nermik tunngaveqartumik.

 

Piniarneq aallaaniarnerlu pillugit nalunaarutiliortarnikkut tassa bekendtgørelseliornikkut Naalakkersuisun­it malittarisassiissutigineqartut manna 23-t 25-llu akornanniipput. Inuiaqatigiit­ Kalaallit ulluinnarni inuunerannut tamarmik annerusumik mikinerusumilluunniit annertuum­ik sunniuteqartuusarlutik.

 

Taamaattorli nalunaarutit tamakku Inatsisartut annertunerusumik sunniuteqarfigisinnaaneq ajorpaat. Soorlumi siunnersuuteqartup nammineq tikkuariigaatut tamanna aamma takugipput, timmissat pillugit illersorneqarnissaat pillugit nalunaarummi kingullermi, soorluli aalisarner­up iluani teknikkikkut iliuutsit pillugit malittarisassaqartitsisarnikkut aamma taamaattoqartoq.

 

Naalakkersuisut ullumikkut Inatsisartunit annertuallaamik piginnaatinneqartarlutik innuttaasun­ik pituttuisumik erseqqinnerusumik nalunaarutit aqqutigalugit, malittarisassiuussisinnaasarner­at Inuit Ataqatigiit innuttaasut qinikkatik aqqutigalugit oqartussaaqataatinniarneqarnerann­ut naleqquttutut isumaqarfiginngilaat.

 

Inuit Ataqatigiit manna piffissanngorsorivarput Inatsisartut ataatsimiititaliaat assigiinngitsut apeqqutini pingaaruteqartuni aamma tusarniaavigeqqaartarnissaat pisariaqarluinnalersoq, pingaartumik ukiuni kingullerni Naalakkersuisut ukiumut 150-250 akornanni nalunaarutiliortalersimaner­at aamma eqqarsaatigigaanni.

 

Inatsisartut aningaasanut inatsisaanni Naalakkersuisut Inatsisartut aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaann­ut apeqqutini aaliangersimasuni isumasiueqqaartarlutillu akuersiteqqaartarnissa­at ullumikkut piumasarisaavoq. Tamanna inuuttaasut qinikkatik aqqutigalug­it oqartussaaqataatitsi­niarnerannut tulluartuuvoq. Taamaattariaqarlunilu.

 

Piniarnermi aallaniarnermilu eqqissisimatitsiniarnerit piujuaannartitsilluni teknikkikkut iliuuts­it iluaquteqarniarneq ilaallu ilanngullugit erseqqinnerusumik malittarisassiuuffigineqarner­at taamatuttaaq innuttaasunut pingaarutilerujussuupput. Inatsisartut toqqaannarnerusumit maannarnit aamma malinnaavigisariaqagaat.

 

Taamaattumik pissutsit tamakku taagukkavut ilaatigut Inuit Ataqatigiit toqqammaviliullugit matumuuna nalunaarutigissavarput, siunnersuuteqartoq isumaqatigigatsigu aammalu kissaatigissagatsi­gu ukiap tungaanut siunnersuutip aqqutissiuunneqarnissaa siunertaralugu ataatsimiititaliami susassaqartumi tassaasinnaavoq Inatsisartut siulittaasoqarfiat imaluunniit inatsiseqarnermut ataatsimiititaliaq. Siunnersuut eqqarsaatigalu sukumiisumik taanna nalilersuiffigilluarumaaraa­t.

 

Taamatullu oqaaseqarluta Inuit Ataqatigiit siunnersuuteqartup kissaatigisaa ilassilluarlutigu nalunaaruteqarpugut.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Johan Lund-Olsen qutsavigaarput. Tulliulluni oqaaseqassaaq Mads-Peter Grønvold, Kattusseqatigii­t.

Mads-Peter Grønvold, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat.

Qujanaq. Inatsisartuni ilaasortap Lars-Karl Jensenip Siumumeersup siunnersuutaa siullermeerneqar­nerani Kattusseqatigiinniik imatut oqaaseqarfigissavarput.

 

Kattusseqatigiinniit paasisinnaalluarparput Inatsisartunut ilaasortap taamatut siunnersuuteqarnera, tassami timmissat pillugit nalunaarut Naalakkersuisunit atortussanngortinneqarmat. Tusarniaanermi periuutsit qiviaraanni annerusumik minnerusumilluunniit atuisut tusarniaaffigineqarsimanngimma­ta.

 

Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut Inatsisinik allannguiniartoqartillugu atuisut sapinngisamik tusarniarneqartarnissaasa Naalakkersuinikkut qulakkeerneqartarnissaat.

 

Taamaaliornikkut atuisut peqatigilluinnarlugit suliassat ingerlanneqartarsinnaammata.

 

Kattusseqatigiinniit pingaaruteqarluinnartutut isigaarput qinikkat qanimut Naalakkersuisut nalunaarusiaannut malinnaatinneqartarnissaat, taamaaliornikkut atuisut qanimut suleqatigineqarner­sut qinikkanik malinnaavigineqarsinnaammata. Naak Naalakkersuisunut oqaatigineqaraluartoq Inatsisiliortut susassaqartut tusarniaaffigineqartarnissaat pisariaqanngitsoq.

 

Kattusseqatigiinniilli akerlianik isumaqarpugut Inatsisiliortut qanimut Naalakkersuisut nalunaarusi­aannik malinnaatinneqartarnissaat pisariaqartoq isumaqarluta.

 

Taamaaliornikkut atuisut qanimut suleqatigineqarnersut aammalu tusarniaaffigineqarsimanersut Naalakkersuisunut qinikkat ilisimatinneqartassapput taamaattut qinikkat Naalakkersuisut akornanni paasissutissiisarnerup kingunerissuaa nalunaarutinik atuineq pitsaasumik kinguneqartumillu innuttaasunut atortussanngortinneqartarnissaa.

 

Taamatut oqaaseqarluta siunnersuuteqartup siunnersuutaa taperserparput, aammalu oqaaseqatiigut Kattusseqatigiinniik innersuussutigalugit ataatsimiititaliami susassaqartumi suliarineqarnissaa kissaatigalugu.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Mads-Peter Grønvold qutsavigarput. Tulliulluni oqaaseqassaaq siunnersuuteqartoq Lars-Karl Jensen, Siumut.

 

Lars-Karl Jensen, Siumut.

Siullermik partiit Kattusseqatigiillu oqaaseqartui immikkut taakkartunngikkaluarlugit ataatsimut qutsavigerusuppakka siunnersuutiga paasilluarlugu aammalu Inatsisartutut qinikkat Inatsisiliortus­satut toqqagaattut suleriaatsitta ippinnartuinik aaqqiiniarnermut tikkuaassutiga paasilluarmassuk.

 

Tassa piniarneq aallaaniarnerlu pillugit Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarnissaa pillugu siunnersuuteqarninni qiteritippara, siumaqarama aalisarnermut piniarnermullu tunngasunik aaliangersagaliortoqassatillugu Inatsisartut taakkununnga attuumassuteqartunut ataatsimiititaliaata tusarniarneqartalernissaa pisariaqartuusoq pissusissamisoorlunilu.

 

Inatsisartunut qinigaavugut siammaseqisumik kingoqqiffeqarluta. Aamma pissusissaa malullugu qinersisartunut qinersisartuniillu suliakkerneqartaratta, ilaatigut oqarlutik una unalu najukkamiit najukkamut naleqqutinngitsumik inatsisiliornikkut suliarineqartoq iluarsiiffigillaqqullugu.

 

Uani oqaluuserisassanngortitanni qinersisartuniit suliakkerneqarpunga qinersisartut isumaqarmata Naalakkersuisut pisinnaatitaanertik eqqunngitsumik ingerlataattut nalilerneqartoq maan­nakkut timmissat pillugit eqqissisimasitsiniarnermi nunarput tamaat ataatsimoorlugu isigalugu piffissamik aaliangersimasumik eqqummassuk.

 

Qinersisartut isumaqarput Inatsisartut ataatsimiititaliaat susassaqartoq qanimut tusarniaaffigalugu suleqatigalugulu aaliangersakkanik sanasoqartartuuppat tamanna inuuiaqatigiit inatsisiliornikkut aaqqissuusaatsinni naleqqunnerusutut isumaqarfigineqartoq.

 

Uuma siuliani immikkoortoq 69-ip saqqummiunneqarnerani Godmann Jensenip aamma oqariartuu­tigivaa taanna nalunaarut tassa Namminersornerullutik Oqartussa nalunaarutaat normu 38 decemberip 6-ni 2001-imeersoq qanoq eqquinerlutsigisoq avannaani sikusartumiittumi tikkuartorlu­gu. Taanna Naalakkersuisuninngaanniit naaperiarneqarpoq sikusartumiittut periarfisseqqinniarne­qarput tusarniaaffigalugu. Taanna tamatta nuannaarutigisariaqarparput, kisiannili oqaaseqanngin­ninni oqaatigivara: Upernaamummi periarfissaqartitaassanerluta? Taanna eqqarsaatigillaqqussa­vara.

 

Isumaqarpunga paaseqatigiiffigigipput maannakkut periuuserisagut allanngortariaqarpoq. Naalakkersuisut pitsaanerusumik siunnersorneqarsinnaanerat qaninnerusumillu suleqatiminnik Inatsisartut ataatsimiititaliaaninngaanniit innersorneqarsinnaanerat aqqutissiuuttariaqartutut nalilerneqarmat maani oqareertunga tamaninngaanniit.

 

Nalunngilara piffissami kingullermi nunarput unnerluutigisaasoq piniakkanik atornerluinermik ingerlatsinerarluta. Taamatuttaaq nalunngilluinnarpara taamatut unnerluutigisaanitsinni aaliangeer­sagaliortarnigut taavalu aamma oqaasinnaarilersimasarput atortaripput illersorniarlugit qanoq iliuuseqalerniarpugut piviuaannartitsinissaq anguniagarivarput. Kisiannili sanngiiffigut isumaqar­punga amerlavallaartut piviuaannartitsinissaq eqqarsaatigigaanni. Tassami inuiannguuvugut amerlanngitsut, nunarujussuarmi najugaqartut taamaattumik avatitsinniik tatsitsinneqartilluta immaqa atornerlunneqartutut annertuumik naqissuserneqartarpugut aammalu puisit amii uani eqqaasinnaavagut ukiorpassuarni atugarliutigivagut naak uagut pisuussitiginngikkaluarlutigit.

 

Nuannerpoq paasisitsiniaanermi oqartoqartuarniarneq aamma uani ninngusaasersuartut eqqartuus­saanitsinni aamma avammut paasinitsiniaaniarmata Naalakkersuisut. Isumaqarpunga paasinitsiniaa­nermi aamma ilannguttariaqartoq imaani uumarsorsuit miluumasut annersaasa arfiviit qipoqqaallu nungukkiartornerani uagut kalaallit aamma pisuunnginnerput nunarsuarmioqatitsinnut oqaluttuaris­sallugu. Taakkumi nungukkiartulereersimapput avatitsinninngaanniit aningaasarsiorneq aalllaaviga­lugu piniagaalermata aningaasanik nalilissuummat orsoq soqqaq allallu. Tamaattumik aamma oqariartuuteqarnissami paasitsiniaanermi ilanngullugu immaqa eqqaasariaqarpoq: Uagut kalaallit taakkua arferit illersorniarlugit eqqissisimatilluinnarigut amerlatsinnissaat aamma amerliartornis­saat pisariaqartikkatsigu suleqataaffigerusullugulu.

Aamma oqariartuutigisariaqarpoq, ajoraluartumik aarluit taakkununnga nungusaasuusut uagullu qanoq iliuuseqarfigisinnaanngikkigut.

 

Imaappoq paasisitsiniaaneq aamma illuatungeqartariaqarpoq oqaannarani AUagut pisuunngilagut@, imaluunniit qanoq iliuuseqarniaraluarpugut A. Kisianni amma qanoq iliuuseqarniarnermi soorlu aamma uani timmissat nungusaataanngitsumik qanoq iliuuseqarfigissagutsigit isumaqarpunga aamma eqqarsaatigisariaqartut ilagileraat aamma aningaasarsiutaallutik niuffataanerat. Ilumut taanna pissusissamisoornersoq?

 

Maannakkummi periarfissaqartitsivugut ukiup annersaani sikuneq ajortuni timmissanik piniartitsil­luta nioqquteqartitsinissamik. Isumaqarpunga taanna ataatsimiititaliami susassaqartumi aamma eqqarsaatigisariaqartoq.

 

Tassa aallarnermi ataatsimi timmissat ikigisassaanngitsut pisarineqarsinnaatippagut kalaalimeerni­arfinni tuniniagassat. Taakkua ullormut aallartartut ullup immaqa saalisaarnera atorsimagunikku marloriarlutik aallerunik ullormut pisassarisinnaasaat marloriataasinnaapput. Appat eqqarsaatigi­gaanni umiatsiaara sukkasooq ullormut 100-nik appassinnaavoq marloriaannarluni aallaannarluni. Tuniniarlugillu taakkua aamma pineqarsinnaallutik.

 

Nungukkiartuutaanngitsumik piniakkanik atuinermut illersuutaasinnaasunik aaliangeersaaviliornis­saq oqaasiinaannginnersoq Naalakkersuisuni apeqqutigigakku uuma siuliani akissutigisai nuannarivakka. Isumaqarpungalu aamma oqaatsit taakku piinnarnagit timitalimmik qanoq iliuuseqarsinnaanerput aamma eqqarsaatigisariaqaripput. Tassami nalunngisatsituut aamma qilalukkat qaqortat siornannguaq oqallisaalermata aalisarnermut ataatsimiititaliami aamma nilliarujukkaluarpugut oqarluta: Nioqqutigineqarsinnaaneri aningaasarsiutaaginnaaneri killiliiffigi­tinnagit tamakkua aallerinartorsiortuassapput.

 

Kalaallit timmissanik arfernillu nerisuuvugut taanna immaqa nerisaqarnitta kultur-itta ilagivaa. Taava eqqarsartaaserput aamma aallanngulaartariaqarpoq oqarluta: Nerisatsinnut tapertaralugit tamakkua ingerlakkusuppagut. Tamaattumillu aningaasarsiutigalugit ullormut 50-nik appassinnaa­neq tamaasalu tuninngikkaanni aqaguguakkut nutaanngilisut appat eqqaasinnaaneranut eqqaavim­mut. Eqqarsaatigilluartariaqarpagut! Soorlu aamma tamaattoq immaqa piniakkat akuttunersaat maani pisarineqarsinnaasut aaveq, aaveq taanna illersorniarlugu piniagaaffiat killeqarfianik illikartitsisarpugut eqqarsaatiginngilluinnarlugu taakkua nerisaqarfiini aalisarsinnaatitaagatta taakku nerisaanik uiluinnik ... taagukkatsinnik. Tamakkua imminnut ataqatigiittut isumaqarpunga ataatsimut eqqarsaatigalugit piujuaannartitsinissamik kinguaassattalu aamma tamakkuninnga isumalluuteqarnissaanik oqalussagutta tunngavilersuuteqarluarluta sulisariaqartugut.

 

Tassa tamakkununnga oqaloqataasinnaaneq siunnersueqataasinnaaneq Naalakkersuisunut anguniarlugu siunnersuutigivara Inatsisartut aalisarnermut ataatsimiititaliaq aamma ataatsimiititaliat allatuulli tusarniarneqarluni isumasiorfiginiarneqartassasoq. Tassanngaannartumik aaliangerluni imatut imatullu inuiaqatigiit eqqornagit pisoqassappat Inatsisartut taakkuummata siammasinnerusu­mik kingorfaffaarlutik tatigisatut sassartitaasut inatsisiliornissamik. Qujanaq.

 

Daniel Skifte, Inatisartut Siulittaasuat, Atassut.

Lars-Karl Jensen qutsavigaarput. Tulliulluni Hans Enoksen, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunaqarfinnullu Naalakkersuisoq, .

 

Hans Enoksen, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunaqarfinnullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Qujanaq.

 

Inatsisartunut ilaasortap Lars-Karl Jensenip siunnersuutaa tusarniaasarnermut tunngasoq isumaqar­punga assortuussutigisinnaanngikkipput. Aamma oqaaseqartut arlallit tunngaviatigut isumaqatigaat tusarniaasarnermut tunngasut pitsaanerusumik ingerlanneqartariaqartut, kisiannili uani malugisin­naavara amerlanerussuteqartut tassalu Siumut Atassutikkullu Naalakkersuisut akissuteqaataat isumaqatigigaat. Aammalu kisianni innersuussutigalu taakku ataatsimiititaliami ingerlateqqinneqar­lutik eqqartorneqassasut. Tassanilu isummersorneri tikinneqarumaarput.

 

Tusarniaasarnermut tunngatillugu Inatsisartut piginnaatississutaat Naalakkersuisunut malillugu suleriaaseqartoqarpoq. Tassalu tusarniaanermi tamatigorluinnaq inuuiaqatigiit tamarmik susassaqar­tut kalluarneqarlutik tusarniaaffigineqartarput. Nalunaarutit suliarineqalerpata aamma Inatsisit suliarineqalerpata aammalu taamatorluinnaq.

 

Ilaatigut imatut nipilimmik oqarniartoqarpoq: Naalakkersuisut kisermaassivallaartut taamatut tusarniaasarnermi. Kisianni taanna ilumuunngilaq. Tassa tusarniaasarnerit inuiaqatigiinnut tamanut anillatsinneqartarput. Kommunit, kommunit kattuffiat taavalu KNAPK allallu kattuffiit susassaqar­tut, sunngiffimmi piniartartut aammalu attuumassuteqartut tamarmik kalluarneqartarput. Politeeqar­fiit, Politimesteri, sakkutooqarfiit allallu tamarmik tusarniaaffineqaqqissaartarput nalunaarutit inatsisissallu suliarineqaleraangata. Tamaammat ilaatigut eqqoqqissaanngilaq oqartoqaannartarnera Naalakkersuisut kisimiillutik sukkaqisumillu aalajangiisoqartartut. Taamaanngilaq! Tusarniagassa tamarmik tusarniaqqissaarneqartarput.

 

Uanili timmissat pillugit tusarniaanermi ilaatigut kukkuluttorsimaneq annertuumik oqallinnermik aallaaveqartoq taanna tikeqqajaaneqarpoq. Aamma neriorsuutigineqareerpoq taamatut pisoqaqqis­sanngitsoq tusarniagassallu tamarmik tusarniaaffigineqartassasut.

 

Annertuumik oqaaseqarnianngilanga uani ataatsimiititaliami isummersortussaammata taakkulu namminneerlutik isummersuutit ingerlateqqittussaavaat.

 

Uanilu Inuit Ataqatigiit oqaaseqarnerminni ilaatigut oqaatigaat: Naalakkersuisut ukiumut 150-200-llu akornanni tikillugit massakkut nalunaarusiat ingerlattalersimagaat. Tamaammallu pingaarluin­nartut ataatsimiititaliaat assigiinngitsut aamma peqataatinneqartariaqartut. Aamma taanna assortorneqarsinnaanngilaq sapinngisamik ataatsimiititaliaq aamma tassani peqataatinneqarnissaat Naalakkersuisut namminneq sussassaqartut taanna pisussaaffigivaat.

 

Uani erseqqissaassutigissavara nalunaarutiliortarnerit taama annertutiginngimmata. 1998-imi 39-nik sanasoqarsimavoq, 1999-imi 23-nik sanasoqarsimavoq, 2000-imi 28-nik sanasoqarsimavoq, 2001-imi 44-nik sanasoqarsimavoq taavalu 2002-mi massakkumut 10-it missaani sanasoqarsimalluni. Tassa 150-200 akornanni sanasoqarneq ajortoq taanna maanngaanniit erseqqissaassutigissavara Naalakkersuisut sinnerlugit.

 

Soorunami aamma ataatsimiititaliat namminneq pisussaapput naalakkersuisoqarfiit utaqqiinnarnagit paasiumasaminnik paasiniaassallutik aamma tamaattoqartariaqarpoq. Kaammattuutigissavarpullu taanna suli ullumikkornik annerusunik atuleqqullugu tamaalilluni suleqatigissutissat pitsaasumik inerniligassat ataqatigiilluarnitsigut aamma naammassineqarsinnaanerat pitsaasumillu atuutilersin­neqarsinnaanerat qulakkeerlunilu tikinneqarsinnaammat.

Naalakkersuisut sukkulluunniit piareersimapput ataatsimiitaliamut nassuiaajartoqquneqarunik nassuiaasallutik aammalu aperineqarunik akissuteqassallutik. Taanna nalunngilluinnaqqissaarpara aamma ataatsimiititaliami tamanna ilisimaqqissaarneqartoq kisianni ajornanngippat atorneqarneru­sariaqartoq maani Naalakkersuisuni allaniillu pisuutitsiniaanerit ingerlanneqalinnginnerini.

 

Taama naatsumik oqaaseqarlunga ataatsimiititalimi suleriaqqinnissaq unnersuussutigaara. Qujanaq.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Aalisarnermut naalakkersuisumut qujavugut. Tulliani oqaaseqassaaq Ruth Heilmann, partiimi oqaaseqartartoq avataatigut.

 

Ruth Heilmann, Siumut.

Qujanaq. Soorunami piniarnermi naalakkersuisoq isumaqatigaara oqarmat ataatsimiititaliat peqatigalugit taamatut suliat ingerlanneqartarnissaannik. Aamma pingaaruteqartorujussuuvoq pisortaqarfiit susassaqartut qanimut suleqatigiilluarnissaat. Soorlu ullumikkut timmissanut eqqissisimalertilerneq nalunaarusiaq pineqarnerini allaanngilaq ungasissorujussuullutik imminnut suleqatigiittoqarpiarsimanngitsoq. Aamma ataatsimiititaliap uani peqataatinneqarsimavallaanngin­nera eqqarsaatigalugu uani Naalakkersuisut akissuteqarnerminni Inatsisartut Aalisarnermut Piniarnermullu Ataatsimiititaliaat aammalu eqqissisimatsinermut avatangiisit ataatsimiititaliaat qanimut tusarniarneqartarnissaannut tunngatillugu Naalakkersuisut akissuteqarput pisariaqanngit­soq ataatsimiititaliat tamatigut peqataatinneqarnissaat, kisianni tamatigut uani, oqaaseq atorneqann­gikkaluartoq, tamatigut ilisimasitsisarnissaq taanna ingerlatinniaannarlugu uani Naalakkersuisut akissuteqarput.

 

Isumaqarpunga taasuma tungaa peqqissaartumik isummersorfigineqartariartoq Inatsisartut tungaanninngaanniit.

 

Suleriaaserput imaaalernikuugami Naalakkersuisut immikkoorlutik taavalu Inatsisartut immikkoor­lutik. Taamaattumik tassuunakkut kukkussuteqaqqittoqassanngippat nalunaarusiat eqqarsaatigalugit peqqussutit kaajallaasitallu isumaqarpunga pingaaruteqarluinnartuusoq tamatigut ataatsimiititaliat ilisimatinneqartarnissaat.

Aamma isumaqarpunga eqqarsaatigisariaqartoq ataatsimiititaliat tamatigut aamma peqataatinneqar­tarnissaa. Taanna pinngitsooraangat soorunami ilaatigut tupaallannartunik inuiaqatigiinnut saqqummersoqariataartarpoq. Tamannalu pinngitsoorneqartariaqarpoq.

 

Tamatta kissaatigaarput Inatsisartuni peqqissaartumik sulinissarput taamaattumik uani aamma pinngitsoorani ilisimatinneqartarnissamik isumaqarpunga sakkortuumisitsinissaq tassani akerliler­sorneqarsinnaassanngitsoq Naalakkersuisut tungaanninngaanniit. Qujanaq.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Ruth Heilmann qutsavigaarput. Tulliulluni oqaaseqassaaq Johan Lund-Olsen, Inuit Ataqatigiit.

 

Johan Lund-Olsen, Inuit Ataqatigiit.

Ja qujanaq. Soorunami uagut uggorilaanngitsuunngilarput siunnersuuteqartup siunnersuutaa uagut tapersersigarput maani amerlanerussuteqartuni taanna katersuuffigineqanngitsoormat. Tassami aana ilumoortoq aajuna isumaqarpunga aamma uani nalilersuinermi aamma eqqaamasariaqaripput tassa Inatsisartut ukioq naavillugu ataatsimiinneq ajorpugut. Inatsisartut ataatsimiittarpugut ukiumut marloriarluta tassa upernaakkut kiisalu aamma ukiakkut ataatsimiittarluta.

 

Inatsisartut taamatut katersuunerisa avataasigut ataatsimiititaliat soorunami aamma naapissinnaasar­put kisianni taakkua aaliangersorneqanngillat soorlu assersuutigiinnarlugu ullut 14-nikkaarlugu­luunniit imaluunniit sapaatit akunnerit pingasukkaarlugit ataatsimiisittarneqarnissaat. Tassa ataatsimiititaliap namminneq tamanna aaliangersartussaammassuk.

 

Kisianniuna tassa eqqaamaqqugipput Inatsisartut taamatut ukioq kaajallallugu ataatsimiinneq ajormata. Taava aamma ajornartorsiutaavoq maani Inatsisartuni annertoorujussuarmik Naalakker­suisunit piginnaatitsisaratta taannalu aamma eqqumaffigivallaarneq ajorunaratsigu. Tamaammanu­na uagut iluatigigaluaripput Inatsisartunut ilaasortap Lars-Karl Jensenip una siunnersuutaa. Aamma tassani eqqaamasariaqaratsigut maani nunatsinni annerpaamik tassa pisuussutinik uumassusilinnik iluaquteqarniarluta ingerlasuugatta aammalu tassa pingaartumik aalisarnermik aammalu piniarner­mik inuusutissarsiornermik tunngaveqarniartumik nappateqarniartuugatta. Tassa inuussutissarsiut pingaarnerpaaq uani eqqartorneqarpoq. Tamaammat pingaartikkaluaqaarput Naalakkersuisut nalunaarutit aqqutigalugit erseqqinnerusumik malittariussissusigaangamik taava aamma minnerpaa­mik ataatsimiititaliat susassaqartut taava aamma tamatigut peqataatinneqarnissaat taanna uagut assorujussuaq pingaartikkaluaratsigut. Tassami assersuutigiinnarlugu Inatsisartut aningaasamik inatsisaanik tamatigut tassami tekstanmærkning-ini tassalu oqaasertaliussani taanna eqqaamalaassa­varput taanna inatsisaavoq. Inatsisaavoq oqaasertarliussani tassa tekstanmærkningimi Naalakkersui­sut piginnaatinneqartarput Inatsisartut aningaasaqarnermut ataatsimiititaliianik peqateqarlutik apeqqutinik assigiinngitsunik suliaqartarnissaminnut. Tassa taanna inatsimmi allassimavoq.

 

Uani piniarneq aallaaniarnerlu pillugu Inatsisartut inatsisaanni aamma taamatukanneq aamma soorunami aaqqissuusisoqarsinnaavoq. Inatsisartut taanna namminneq aalajangigassarivaat. Maani Inatsisartut namminnerlutik tamanna aalajanersorsinnaavaat. Taamaammanuna tanna neriuutigiga­luarlugu uagut Lars-Karl Jenseni siunnersuuteqartoq aamma paasilluarlugu taperseraluaripput.

 

Piniarneq aallaaniarnerlu pillugit nalunaarutit atuuttut ullumikkut 23-25-llu akornanniipput. Amerlasuupilussuupput! Ulluinnarnilu maani nunatsinni inuttaasut aallaaniarnermut piniarnermillu ingerlataqartunut toqqaannartumik aamma attuisuullutik sunniuteqartuullutillu. Ataasiakkaarlugit taagussagukkit, taakku taagupallalaassavakka:

 

Kalaallit Nunaanni tuttut eqqissisimatitaannerannut tunngasumik ministerikkoortumik regulativip atorunnaarsinneqarneranik pillugit nalunaaruteqartoqarpoq.

Umimmaap eqqissisimatitaanerat piniagaanerallu pillugit nalunaaruteqartoqarpoq.

Tuttut eqqissisimatitaanerat piniagaanerallu pillugit nalunaaruteqartoqarpoq.

Inuussutissarsiutigalugu piniarnermut allagartat pillugit nalunaaruteqartoqarpoq.

Suliffiup avataatigut aallaaniarsinnaanermut allagartat pillugit nalunaaruteqartoqarpoq.

Arfattassat pissatallu nalunaarutigineqartarnerat pillugit nalunaaruteqartoqarpoq.

Arfernik angisuunik piniarneq pillugu nalunaaruteqartoqarpoq

Aarrit eqqissisimatitaanerat piniagaanerallu pillugit nalunaaruteqartoqarpoq.

Eqalunniarneq nalunaaruteqarput immikkut

Qilalukkat qaqortat qinnertallu piniagaanerat pillugit aamma nalunaaruteqarput immikkut.

Nannut piniagaanerat pillugu aamma immikkut nalunaaruteqarpoq.

 Akiliilluni aallaaniarneq aalisarnerlu pillugit aamma immikkut nalunaaruteqarpoq.

 

 

Taamatullu tasssa ingerlarsorsinnaavugut. Nalunaaruterparparujussuupput. Tassa oqaatigeriikkat­tuut piniarneq aallaaniarnerlu eqqarsaatigiinnarlugu maannakkut nalunaarutit 25-t missaanniipput. Pituttuisut! Eqqaamalaassavarput! Taakku nalunaarutit annertuumik inuuiaqatigiinni pituttuisar­tuupput, kisianniliuna uggornartua uaniittoq tassa Inatsisartut toqqaannartumik taakkua nalunaarutit suliarineqarnerini Inatsisartut akuutinneqarneq ajoramik sunniuteqarfigisinnaaneq ajorpagut. Taannalu inuttaasut qinigaat aqqutigalugit naalakkersuinermi ingerlataqartuusugut imaluunniit ingerlatsinisarisugut demokratilu eqqarsaatigalugu isumaqarpugut taanna ajornartorsiutaasoq. Tamaammallu aamma qaangerniarlugu aamma arlaatigut qanoq iliuuseqarfiginiartariaqaripput. Taamaammanuna tassa isumaliutigilluaqugaluaripput siunnersuuteqartup una siunnersuuteqarfigi­saa neriuutigivarpullu aatsaat tassa ukiamut aappassaaneerlugu naammassiniarneqartussaammat. Taava aasap ingerlanerani ataatsimiititaliami susassaqartumik arlaannit sukumiisumik tamanna isumaliuutigineqarluarumaartoq. Uagut namminneq tikkuaraluarparput Inatsiartut siulittaasoqarfia­ninni tamanna nalilersuifigineqarsinnaasoq imaluunniit Inatsiseqarnermut ataatsimiititaliamit. Tassami taakkua nunatta forfatningeqarneranut imaluunniit Inatsisartut suleriaaseqarnerannut taakkua qaninnerpaamik sussassaqartuupput aammalu suliaqartussaatitaallutik.

 

Assersuut taava aamma ataaseq oqaatigilaassavara. Piuaannartitsinissaq pillugu oqallinnermi ilaatigut mianersortumik tunngaveqarluni aqutsinissaq qallunaatut oqaatiginiartarpaat AForsigtig­hedsprincip@ taanna maannakkut Inatsisartut Ombudsmand-eqarfiannit massakkut misissorneqar­poq. Ilumut Inatsisartut taanna akuersissutigalugu maannakut ingerlatsitsisoqalernersoq Forsigtighedsprincip-i Inatsisartuni maani Inatsisartuni manninneq akuersissutigineqareersoq tunngavigalugu ingerlatsisoqarnersoq misissuiffigineqarluni.

 

1996-mi Inatsisartut piuaannartitsinissaq pillugu tassalu piniagassanik uumassusilinnik piniarner­mut atatillugu oqallittarninni taanna AForsigtighedsprincip@ Inatsisartuni maani Inatsisartuni namminermi aaliangeersaaffigineqarnikuunngilaq, kisianni imaaratarsinnaavoq ataatsimiititaliami eqqissisimatitsinermut ataatsimiititaliamut imaluunniit ataatsimiititaliamut allamut taanna eqqartorneqarsimasinnaasoq. Kisianni Inatsisartuni tamarmiusuni taanna mianersortumik periuseqarluni aqqutsinissamik tunngavigisassaq AForsigtighedsprincip@ Inatsisartuni tamarmiusuni aaliangersaavigineqarnikuusimanngilaq. Taannalu KNAPK-p ilaatigut timmissat pillugit nalunaarut nutaaq kingulleq tassa Ombudsmandimut suliakkiissutigimmassuk taannarpiaq AForsigtighedsprin­cipi@ aamma maalaaruteqarnerminni aamma ilaatippaat taannalu maassakkut Inatsisartut Ombuds­mandiata misissugaralugu aamma ingerlappaa.

 

Taamaammat pingaarutilerujussuuvoq ataatsimiititaliat assigiinngitsut aamma peqataatinniartarnis­saat Naalakkersuisut nalunaarutiliortarnerini. Tassa una AForsigtighedsprincip-i@ assersuutigisara timmissat pillugit nalunaarummi massakkut nalilersuiffigineqartussanngoqqittumi taasa AForsigtig­hedspricipi@ aamma tunngavilersuutitut aamma atorniarneqarsimammat. Uffaligooq Inatsisartut maani tamarmiullutik taanna nalilersorfigisimanngikkaat. Ila eqqarsariarnartorujussuuvoq.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasua, Atassut.

Johan Lund-Olsen qutsavigaarput. Tulliulluni oqaaseqassaaq Aalisarnermut naalakkersuisoq.

 

Hans Enoksen, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunaqarfinnullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Qujanaq. Inatsisartut ataatsimiititaliaani sulineq minnerpaarpaamilluunniit tunulliunniarneqanngit­soq Naalakkersuisut sinnerlugit oqaatigissavara, kisianniliuna Inatsisartut piginnaatitsissutaat malillugu Naalakkersuisut inatsisissanik aammalu nalunaarutissanik suliaqartartut. Taakkulu tusarniaassutigineqartarput inuuiaqatigiinni susassaqartut tamarluinnaqqissaasa tikillugit. Tamaammmat oqartoqarsinnaanngilaq tusarniaanerit allallu tamakkiisumik ingerlanneqarneq ajortut.

 

Assersuutigiinnarlugu uagut naalakkersuisoqarfitsinni massakkut aalisarnermut inatsisissaq sioqqullugu aalisarnermut ataatsimiititaliaq ilisimatinneqarpoq AInatsisissami uku siunnerfigineqar­put ukulu anguniarneqarput@.

 

Aamma ilisimasitsivugut piniarnermut tunngasunut tusarniutissat suut aallartinniarneqarnersut aammalu suut pilersaarutiginiarneqarnersut. Aalisarnermut ataatsimiititaliamut aammalu eqqissisimasitsinermut ataatsimiititaliamut. Tassani takuneqarsinnaavoq ataatsimiititaliat susassaqartut aamma Naalakkersuisuninngaanniit malinnaatinneqarnissaat assut pingaartinneqartoq. Uagullu aamma Naalakkersuisoqarfitsinni annertuumik pingaartipparput aamma pingaartittuassal­lugu Inatsisartut malinnaatittuarneqarnissaat.

 

Minnerpaarpaamilluunniit Naalakkersuisut siunertarinngilaat ataatsimiititaliat pineqartut tunulliullugit ingerlatsisoqarnissaanik. Akerlianilli aamma namminneq pitsanngorsaaqataarusupput siunissamut qanoq tunngaveqarluarluta ataatsimoorlutalu aaliangiisarnissarput qanoq ilusilersorsin­naaneripput. Uanili Lars-Karl Jenseni siunnersuutaa amerlanerussuteqartut Naalakkersuisut akissuteqaataat tunngaviatigut tapersersorpaat, kisiannili oqaatigineqarluni ataatsimiititaliami ingerlateqqillugit taakku eqqartorneqassasut.

 

Aap, aamma taanna ajorinngilluinnaqqissaarparput tassami pisariaqanngitsumut aporaattarnerit allallu aamma pinngitsoortinneqannginnissaat Naalakkersuisut uagut soqutigilluinnarparput.

 

Tusarniaanermut tunngatillugu ilumoorpoq Inatsisartut ataatsimiinnerat akuttuallaarnerat pisssutigalugu Naalakkersuisut piginnaatinneqarnikuupput namminneq nalunaarutiliornissaminnut. Kisiannili erseqqissaassutigissavara Naalakkersuisoq ataaserluunniit nammineerluni piginnaatitaaf­feqanngimmat toqqaannartumik nalunaarutiliornissaminut immikkut illuinnartumik Naalakkersui­sunit akuerineqarsimanngikkuni. Taanna siunissami qularnanngilaq aamma attattuarneqassasoq.