Ullut ataatsimiiffiusut aqqaneq sisamaat, pingasunngorneq oktoberip 17-iat 2001, nal. 13:10

Oqaluuserissani immikkoortoq 43

Nunatsinni nunaqarfiit pillugit Naalakkersuinikkut siunenrfeqalernissaq pillugu aalajangiiffigisassatut siunnersuut.

(Mads-Peter Grønvold)

(Siullermeernera)

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Ole Lynge, Inatsisartut Siulittaasuat, Inuit Ataqatigiit.

 

Mads-Peter Grønvold, Kattusseqatigiit.

Nunatsinni nunaqarfiit pillugit naalakkersuinikkut siunnerfeqalernissamik siunnersuut. Isumaqarpunga nunatsinni pillugit ersarinnerusumik naalakkersuinikkut siunnerfiliisariaqartugut. Taamatut piumasaqarninnut tunngavigaara ilaatigut nunaqarfiit nunatta sineriaaniittut ineriartortinneqarnissaat pillugit annerusumik naalakkesuinikkut siunnerfeqannginneq. Taamattumik issumaqarpunga naalakkersuinikkut pineqartut pillugit siunnerfilissoqartariaqartoq.

 

Inatsisartunit Naalakkersuisut piumaffigineqartariaqarput pineqartut pillugit ukiuni aggersuni pilersaarusiortoqarnissaa. Taamatut piumasaqarninnut tunngavigaara illatigut pineqartut pillugit Inatsisartunut qineqqusaarnerit tamaasa pineqartut nutaamik siunnerfilerneqartarnerat. Taamatut naalakkersuinikkut suleriaaseqarneq pineqartut ineriartortinneqarnissaannut kinguarsaataasartoq isumaqarama. Assersuutigalugu eqqaassavara, tassa assersuutigiinnarlugu assersuutigalugu: nunaqarfiit ilaat avannaaniittoq Upernavik Kujalleq pineqartuni maannakkut tunisassiornermik ingerlatsisoqanngilaq. Nunaqarfimmi najugaqartut aningaasarsiornikkut periarfissinneqarnissaat suli suliniutigineqanngilaq. Assersuutigalugu taava pineqartut pillugit naalakkersuinikkut qanoq iliortoqarniarpa? Pineqartumi Upernaviup kommunia kisimi aningaasartuuteqarniarnerluni? Pineqartumi inuussutissarsiorneq naalakkersuinikkut pitsanngorsarniarneqarnerluni? Suli allanik taakkartuisoqarsinnaagaluarpoq.

 

Nunaqarfiit 100-t inorlugit inullit qanoq siunissami pineqarniarpat? Nunaqarfiit 100-t sinnerlugit inullit qanoq siunissami pineqarniarpat? Nunaqarfiit inuussutissarsiornikkut periarfisaqartut qanoq siunissami pineqarniapat? Nunaqarfiit inuussutissarsiornikkut ilaatigut perariffissaqanngitsut qanoq siunissami pineqarniarpat?

 

Pineqartuni aningaasarsiornikkut periarfissiisoqanngippat nipaatsumik pineqartuni ilaatigut inuissa ikiliartorsinnaanerat pinngitsoorneqarsinnaanngitsoq naalakkesuinikkut suliaqartuulluni takuneqarsinnaammat. Taamaattumik isumaqarpunga Inatsisartuni Nalakkersuisut piumaffigineqartaraiqartoq pineqartut pillugit pilersaarusiortoqarnissaaannik, pineqartuni kommunit aningaasarsiornikkut pitsaanerusumik periarfissinneqartariaqartut isumaqarama.

 

Pineqartuni aningaasarsiornikkut periarsissat atorluarnerisigut siunertaqarnerusumik pineqartut periarfissinneqarsinnaasut isumaqarpunga. Isumaqarpunga pineqartuni peqqinnartuusoq pineqartut pillugit naalakkersuinikkut siunnerfiliisoqasinnaappat.

 

Taamaattumik isumaqarpunga siunnersuut pineqartut pillugit Inatsisartunit aammalu Naalakkersuisunit soqutigineqarumaartoq suliarineqarumaartoq aammalu pineqartuni aaqqiissutaasinnaasut eqqartorluarneqarumaartut.

 

Hans Enoksen, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunaqarfinnullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Inatsisartunut ilaasortap Mads-Peter Grønvoldip nunatsinni nunaqarfiit ineriartortinneqarnerat pillugu nunaqarfiillu pilersaarusiorfigineqarnissaannik naalakkersuinikkut aalajangersaaasoqarnissaanik siunnersuutaa Naalakkersuisut soqutigalugu tiguaat.

 

Sinnersuuteqartup tunngavilersuummini saqqummiuppaa nunatsinni sineriak kaajallallugu ersarissumik nunaqarfiit ineriartortinneqarnissaat pillugu naalakkersuinikkut aalajangersagaqannginnera, taamatuttaarlu apeqqutit assigiinngitsut apeqqutigalugit, ilaatigut apeqqutit tamanut tunngassuteqartut ilaatigullu avannaani nunaqarfinni piffinni ataasiakkaani aalisakkeriviit matoqqanerannut tunngasut - aammalu tamatumunnga Naalakkersuisut qanoq isummersimanersut.

 

Naalakkersuisut tunngaviusumik naalakkersuinikkut nunaqarfinnut siunnerfiat tassaajuarpoq aningaasaqarniarnerup iluani atugassaatitaasut piviusut aallaavigalugit anguniarneqartuassasoq nunaqarfinni atuarfeqarnerup iluani, peqqinnissaqarnerup iluani, inuussutissarsiornerup suliffissaqarniarnerullu iluani pitsanngorsaajuarnissaq.

 

Naalakkersuisut isumaat naapertorlugu nunatta aggornerini assigiinngitsuni nunaqarfiit illoqarfiillu inuussutissarsiuuteqarnikkut piginnaassuseqarnerat aallaavigalugu piorsaasoqassasoq aammalu piorsaanermi anguniarneqassanngitsoq piffiit ataasiakkaat salliutillugit immikkuullarissumik sullissiniarneq. Taamaaliornissami pisariaqarpoq nunap immikkoortuini aammalu kommunini namminerni nakooqutit imminnut kattullugit atorluarniarneqarnissaat taamaaliornikkut suliniarnermi suliassanik nukinnillu agguataaraluni atuilluarnerunissaq anguneqarluarnerusinnaammat.

 

Tamanna imatut paasineqassaaq nunaqarfiit illoqarfiillu ilai allaniit inuussutissarsiuteqarnikkut assigiinngitsunik immikkuullarissuteqarmata, taamaannerallu tunngaviliisuusariaqarluni piffinni assigiinngitsuni piffissami ataatsimi assigiissunik siunnerfeqartariaqannginnitsinnut. Taamaaliorneq pissusissamisuussanngilaq kinguneriinnassallugulu inuussutissarsiuteqarnikkut pilersinniakkatta affaannarmik inerneqarnissaat.

 

Nunaqarfiit assigiinngitsut arlallit allaniik allaanerusunik tunngavissarissaarnerupput. Assersuutigisinnaavagut avatangiisitta pissarititaannik pisuussuteqarnerunermikkut tunngavissarissaarnerusinnaasut aalisarnerup, piniarnerup nunalerinerullu iluani assigiinngitsunik tunisassiorsinnaanermikkut. Aamma taamaaqataanik sanalunnikkut kusanartuliornermut piginnaassuseqarluartoqarpoq inooriaatsimikkut pigiliussimasamittut ingerlassaqartunik taamaattumillu eqqumiitsuliornissamut tunngavissaqartunik. Tamakkua saniatigut aamma nunaqarfeqarpoq inissisimanermikkut avatangiisimikkullu takornariartitsinermik suliaqarfiunissaminnut piukkunnareersunik.

 

Soorunami arlaannaataluunniit arlartik mattutissaangilaa aammalu pisortaniitt inuussutissarsiutit tamakkua ineriartortinneqarnissaannut tapiissutigineqartartut sapinngisamik aalajangersimalluinnartumik siunnerfeqartumik, piffinnilu assigiinngitsuni immikkut pigissaqarneq aallaavigalugu, qinnutigineqartariaqarput.

 

Taamaattumillu aamma kissaatiginanngilaq periarfissaqaranilu pisortat tungaaniit nunaqarfiit ataasiakkaat immikkut pilersaarusiorfigineqarnissaat. Pilersaarutinut tamakkununnga suliniutit nunaqarfimmit namminermiit nunaqarfiullu taassuma kommunianiit saqqummiunneqarunik pissusissamisuuinnassaaq. Aamma taamaaqataanik nunap immikkoortortaani suliniutit imminnut ataqatigiissaarneqarnissaat pissusissamisuussaaq, tamatuma kingunerissammagu nunamut tamarmut pilersaarusiorsinnaanngornissaq

 

Ingerlatsiviit ilai kommunemut akisussaaffigitinneqartarput ilaallu Nunaqarfimmi aqutsisunut inissinneqartarlutik. Ingerlatsiviit ilaasa ineriartortinneqarneri Inatsisartunit aalajangiiffigineqartarput ilaatigut inatsisiliornikkut ilaatigullu Aningaasanut inatsisikkut atugassiissuteqarnikkut. Atugassiissutit tamakkua ilai allaffissornikkut isumagineqartarput ilaalu aamma suliffeqarfinniik sullissinissamik isumaqatigiissuteqarfigisimasanik isumagineqartarlutik. Kingulleq taaneqartoq atorneqarnerusarpoq nunap iluani sullissinermut atatillugu isumaqatigiissuteqarfigimasanut kiisalu pilersuinerup iluani.

 

Taamaattumik naalakkersuinikkut nunaqarfinnik ingerlatsinissamut tunngaviusumik suliniutit anguniakkat assigiinngitsut pillugit aalajangivissumik qulakkeerisumik ingerlaaseqarnissamut pilersaarusiornissaq ilimagisatut ajornaatsiginngilaq pingaartumik nunaqarfiit tamarmik pisariaqartitaat aningaasaqarniarnitsinni sinnaakkutiliunneqartunut sanilliukkaanni piviusorsiortuusinnaanngimmat

 

Qanittukkut Naalakkersuisut nikinneranni nunaqarfinnut tunngasut inissisimanerat saqquminerulerpoq. Tamatumani isiginiarneqartariaqarpoq nassuerutigineqarmat tunngaviusumik anguniakkat piviusunngortinniarneqarnerata pisariaqartikkaa ersarissumik inissisimanissaq.

 

Nunaqarfinnut Naalakkersuisutut akisussaasutut isummersimavunga, piffissami qaninnerpaami KANUKOKA nunaqarfiillu peqatigiiffiata siulersuisuisa isumasioqatigiinnissaannik. Tamatuma siunertaraa Namminersornerullutik Oqartussat kommuunillu taamaattumillu aamma nunaqarfinni aqutsisut suleqatigiinnerata nukittorsarneqarnissaata aqqutissiuunneqarnissaa.

 

Tamanna ilutigalugu maannakkut Naalakkersuisut suleqatigiimmik ataavartumik ataqatigiissaarisussanik pilersitsilerput Namminersornerullutik Oqartussani assigiinngitsuni toqqaannartumik nunaqarfinnut tunngasunik sullissiviusunit sinniisunik inuttaqartussamik. Nassuerutigisariaqarparput manna tikillugu assigiinngitsuni suliat pillugit ataqatigiissaariniartarsimanernit pitsaanerusumik ataqatigiissaarilernissaq pisariaqartoq pisinnaasorlu.

 

Kommunenik suleqateqarnissat eqqaaneqartut Namminersornerullutillu Oqartussat iluanni suliassanik pitsaanerusunik ataqatigiissaarinissat siunertaasa pingaarnersarissavaat, politikkikkut salliutillugit anguniakkat annertunerusumik piviusunngortittalernissaat suliniutit ingammik nunaqarfinneersut aamma kommuneneersut tunaartaralugit. Tamakku suliniutit tamakkunani atugassarititaasunik aallaaveqassapput, ilaatigut sunik peqarneranik, qanoq ittunik atortorissaaruteqarnernik, ilinniartitaaneq aamma peqqinnissaq eqqarsaatigalugit neqeroorutinik kiisalu inatsisit aningaasaqarnerullu killissarititaannik aallaaveqartunik.

 

Siunnersuuteqartoq aamma allanik aalajangersimasunut tunngasunik apeqquteqarpoq,

tamakkulu Naalakkersuisut sinnerlugit aamma akissuteqarfiginiassavakka.

 

Siullermik nunatta avannaani tunisassiorfimmut ataatsimut tunngasumik apeqquteqartoqarpoq. Qularutissaanngilaq apeqqut pisariaqartuusoq, kisiannili Naalakkersuisut paasinnittarnerat malillugu tamakkununnga ataasiakkaanut tunngatillugu apeqqutit allamut atatillugu oqallisigisariaqarput, uani eqqartorneqartumut, tassalu Inatsisartuni nunaqarfinnut politikkimi salliutitassat suussanersut oqallisiginerinut tapitartuunnagit, tassami aalajangiiffigisassatut siunnersuummi tamanna aallaavigineqarmat.

 

Tunitsivissaqarniarnermi aamma tunisassiorniarnermi ajornartorsiutit eqqaassagutsigit ullumikkut tamakkununnga tunngatillugu atugassarititaasut iluarsineqartarput Namminersornerullutik Oqartussat aamma NuKa A/S-ip isumaqatigiissutaasigut.

 

NuKa A/S nunaqarfinni arlaqartuni tunitsivinnut/tunisassiorfinnut tunngasunik ineriartortitsi-simavoq ullumikkut nunaqarfimmiut suliffissaqarneranut aningaasarsiornerannullu iluaqutaasunik. Kisiannili nunaqarfiit ilaanni tunitsiviit/tunisassiorfiit oqartussat piumasaat assigiinngitsut naammassisinnaanngilaat. Tamakku ilaatigut illutaasa aserfallassimanerinik peqquteqartarput, tassa tamakku tunitsivittut atorsinnaajunnaarsimasarput landskarsimiit annertuumik aningaasalerneqan-ngikkunik atoqqilersinnaanngitsut. Tunitsiviit ilaasa ingerlaqqissinnaanissaannut aporfiusartut ilagaattaaq tunisassiassanut tunngatillugu apeqqutit ingerlaqqittoqarsinnaanissaanut aalajangiisuulluinnartartut. Tamakku apeqqutit assigiinngitsut piviusunik tunngavillit saneqqutiinnarneqarsinnaanngillat.

 

Siunnersuuteqartup ujartorpaa Naalakkersuisut nunaqarfinnut 100-t sinnerlugit aamma ataallugit inullinnut tunngatillugu ineriartortitsinissanut atatillugu qanoq isumaqarnersut.

 

Naalakkersuisut isumaqarput apeqqut taanna toqqaannartumik akineqarsinnaanngitsoq. Nuna-qarfinnut tunngatillugu qanoq inoqartigineq kisiat aallaavigalugu politikkeqartoqarsinnaanngilaq. Taamaaliorsinnaanissaq nangaanartoqaqaaq aammalu taamaaliortoqassagaluarpat nunaqarfiit annertuumik akisussaaffiiarneqassapput minnerunngitsumillu kommunet nammineersinnaatitaanerat annertuumik innarlerneqassalluni.

 

Kommunet tunngaviusumik nunaqarfimminnut akisussaasuupput, akisussaaffinnik nunaqarfinnut tunisisinnaaneq kommunalbestyrelsit tamakkiisumik apeqqusigassaanngitsumik kisimiillutik akisussaaffigaat.

 

Taamaattumik pingaartorujussuuvoq nunaqarfinni aqutsisut kommunalbestyrelsiminnut siunissaq eqqarsaatigalugu qanoq anguniagaqarnerlutik pilersaaruteqarnerlutillu namminneq apuussisarnissaat, soorlu aalisarnermut, piniarnermut, takornariaqarnermut, sanaluttarnernut kiisalu aamma atuarfiup iluarsartuuteqqinneranut il.il. siunissami anguniakkanut tunngasunik.

 

Tamakkununnga tunngatillugu Naalakkersuisut kommunellu ataatsimoorlutik pisussaaffeqarput nunaqarfinnut tunngatillugu politikkimik ataatsimoortumik sanassallutik, taassumalu nunaqarfiit peqatigalugit pivisunngortinnissaanut. Ukiuni qaangiuttuni tamatuma angunissaanut arlalinnik qanoq iliuuseqartoqareersimavoq. Ukiuni makkunani atuarfimmut tunngatillugu qanoq iliuutsinik nutaanik pilersitsisisoqalerpoq, attaveqaatit annertuumik pitsanngorsarneqarsimapput, illunik sullivinnik pilersitsiortortoqarsimavoq, il.il..

 

Aalajangiivissatut siunnersuut nunaqarfinnut tunngatillugu aalajangersimasumik politikkeqa-lernissamik imaqarpoq, tamanna uagut Naalakkersuisut tapersersornartipparput, soorlu oqaa-tigineqareersutut suliassap pimoorullugu ingerlanneqalernissaanut maannakkut qanoq iliuuseqarnialerpugut,

 

Taamatut oqaaseqarluta siunnersuut isumaqatigalugu oqaatigissavarput. Naalakkersuisullu siunertaraat tamanna pillugu suliat inernerannik Inatsisartunut 2002-mi saqqummiussaqarnissartik.

 

Simon Olsen, Siumup oqaaseqartua.

Siumumit oqaatigissavarput Naalakkersuisut nikinneranni nunaqarfinnut tunngasut inissisi-manerata saqquminerulernissaa iluarisimaaratsigu, ilaatigut pissutigalugu nunaqarfiit ineriartortinneqarnissaannut ataatsimiititaliap 1999-imit atuutilersup, ukiormanna oktoberip aallartisimalerneranut atatillugit suliassat ilisimaneqareersut ilaatigut suli anguneqarsimanngimmata, tamanna uggorilaanngitsuunnginnatsigu. Suleqatigiinnik ataavartussanik ataqatigiissaarisussanittaaq pilersitsinialerneq akuersaarparput.

 

Siumumit oqaatigissavarput 1990-ip tikinngitsiarneranit, aallartisimalerneranut nunaqarfip-paalussuit nioqqutissiorfinnik sanaartorfigineqarnerat angusatut pitsaasutut isigiuaratsigit. Naalakkersuisullu akissuteqaataanni pissutsit assigiinngitsut pissutaallutik ingerlatsiniarneq ajornartorsiutissartaqartarsimasoq miserratigineqarsinnaanngitsoq ilisimaarigatsigu.

 

Erseqqissaatigissavarput Siumup tungaanit qularutiginngilluinnaratsigu aalisakkat pingaartumik saarulliit takkusimaarnerulerpata iluaqutiginiarnissaat qanittunnguujuaannartussaasoq, tamaam-mat aserfallatsaalineqarnissaat isumagiugassaasoq ilisimasariaqarpoq.

 

Siumumit eqqaasitsissutigissavarput Inatsisartut qinersiviup maannakkut atuuttup siuliani naleqqussaanermut aningaasarpaalussuarnik atuimmata. Aammattaaq Nuka A/S-ip pilersinneqarneranut atatillugu qaleraleqarfinni marlunni, tassalu Avanersuarmi Tunumilu qaleralissiortornissaanik periarfissinneqarmat.

 

Imminut akilersinnaasumik ingerlatsinissamik piumasaqaateqarnermut atatillugu fabrikkit qaleraleqarfinniittut nunaqarfiit ilanngullugit Royal Greenlandimit ingerlanneqartussanngortitaapput imminut akilersinnaasumik ingerlasinnaasutut, qanoq ililluni pinerpoq, naliliiffigineqarsimammata.

 

Ilisimaneqartutut pissutsit sukkakuluttumik allanngoriataarput, nunaqarfinni niooqutissiorfiusut imminut akilersinnaannginnerarneqariataarlutik. Tamatuma kinguneraa soorunami nunaqarfim-miunit namminernit paasiuminaatsitsineqaqimmat taama sukkatigisumik matoorarneqalernerat, tamanna nunaqarfimmiunut pineqartunut eqquinerliungaatsiaqaaq.

 

Piffissami sivisukuluttumik taaneqarsinnaasumi nalornineq qaangeruminaatsoq piffinni eqqorneqartuni atuuppoq oqaluttualiatullusooq upperiuminaatsutut allaat oqaatigineqarsinnaalluni pisut ilungersunaruttormata.

 

Piffissamik ingerlareersimalersumi siunnerfiit nioqqutissiorfeqarnermut tunngatillugu allannguuteqarput, nunaqarfiit ilaanni nunaqarfimmiut namminneq peqataaffigisaannik ilaatigut avataanit peqataaffigineqartunik namminersuutigalugit ingerlanneqalersut aallartereersullu ilaqalerput.

 

Siumumit isumaqarpugut tamatumuuna malittareqqissaartariaqartut, sunnertiassusermi aamma paasineqareersimalersoq mianersuutassartaqarmat. Arajutsinaveersaarinissaq pinngitsoorneqarsinnaassanngilaq. Namminersorlutik aallartissimalersut aallartinissartullu iluatsilluarnissaannik kisssaappavut neriuutigaarpullu ikioqatigiinneruneq suli erseqqissiartornerulissasoq.

 

Naalakkersuisut isumaqatigaagut oqaatigimmassuk ukiuni qaangiuttuni piviusunngortinniagassanik arlaqaqisunik nunaqarfinni iliuuseqartoqartareernera oqaatigimmassuk. Soorlu Naalakkersuisut oqaatigigaat maanna kommuunit nammineerlutik aqutsineranni nunaqarfinni aqutsisut peqatigalugit nunaqarfiit ineriartornissaat akisussaaffigaat, tamanna pingaaqaaq ilumoortuullunilu.

 

Kommuunit ataatsimut qinersivinngorsimapput kommuuninilu qinigaasut taamaalillutik kommuuninut tamakkiisumik akisussaallutik. Qitiusumik Naalakkersuisut nunaqarfiit sullippai; atuarfeqarnermi, ilagiinni, peqqinnissaqarnermi, illussaqarniarnermi, inuussutissarsiornermi pilersugaanermilu.

 

 

 

 

 

Siumumit oqareernitsitut kommuunit nunaqarfinni pilersaarusiorneri aallaavigalugit naalak-kersuisut tamakkunani sulinerat ingerlateqqeqquarput.

 

Siumup nunaqarfinni isorliunerusunilu anguniagai pillugit aaqissuussaanikkuttaaq ingerla-sinermi annertuunik pilersaarusiorluagaasumillu ineriartortitsinissaq sulissutigineqartoq suli ingerlaavarpoq, soorlu allaffissornikkut ingerlatsinerup ataatsimoorfiusumik ingerlanneqalernissaa, selsskaabit pisortallu ingerlatsiviisa suleqatigiinnerulernissaat, qitiusumik ineriartortitsinerup qimanneqarnissaa, piffinni kommuunit suleqatiginerullugit aaqissuussinissaq, takornariaqarnikkut sanaluttarnerullu siuarsarneqarnissaa.

 

Aaamattaaq taaneqarsinnaapput nunaqarfiit peqatigiiffiat, angallanneq, tunisassiorneq, innaallagissiorfiit, imeqarfiit, utoqqaat illui, illut sulliviit, pisiniarfiit allallu taaneqarsinnaasut ilanngullugit.

 

Siumumit taamatut oqaaseqarluta siunnersuut oqaaseqarfigaarput isumaqarpugut nunaqarfinni ineriartortitsineq oqaatiginiarneqartarnermisut tassalu nunaqarfinni naammaginartumik ineriar-tortitsisoqanngitsoq taamatut oqaatiginnittarneq pissusissamisoortuunngitsoq.

Godmand Jensen, Atassutip oqaaseqartua.

Inatsisartunut ilaasortap Mads-Peter Grønvoldip siunnersuutigaa nunatsinni nunaqarfiit ineriartortinneqarnerat pillugu, nunaqarfiillu pilersaarusiorfigineqarnissaannik naalakkersuinikkut aalajangiisoqarnissaa anguneqartariaqartoq.

 

Atassummiit isumaqarpugut siunnersuuteqartup siunnersuuteqarnermini siunertarisaa, tassalu nunaqarfinnut siunnerfeqartumik pilersaarusiortarnissaq isumaqatigigatsigu pingaartumik pilersaarusiorneq inuutissarsiornermut tunngassuteqarsimappat.

 

Taamaakkaluartoq Atassummiit isumaqarpugut tamakkiinerusumik pilersaarusiorneq ullumikkut Nunaqarfinni Aqutsisut, aammalu kommunalbestyrelsit akisussaaffigigaat tamannalu pissusissamisoortuusoq.

 

Atassummiit oqaatigissavarput nunaqarfiit inuutissarsiornikkut nakkaakkiartuinnarnerat ullumikkullu isigisarput akuerisinnaanngilluinnaratsigu. Nunaqarfiillu periarfissaqarnertik aallaavigalugu avataaniit suleqateqarlutik piginneqatigiinnikkut pilersaarusiornermi, aammalu eqqarsaatigineqartunut ilaatinneqartariaqartutut isumaqarfigigatsigit.

 

Atassummiit ilanngullugu oqaatigiuarparput, Nunaqarfiit pillugit ataatsimiititaliaq nunaqarfiit pillugit ataatsimiititaliaq nunaqarfiit pillugit suliniuteqarnermi qitiutinneqartussatut takorloortagarput, ullumikkut sumiinnersoq takusinnaanginnatsigu, qinigaaffimmimi matumani ataatsimiitinneqarsimanngimmat.

 

Atassummiit siunnersuuteqartoq isumaqatigaarput siunnersuuteqarnermini siunertarimmagu nunaqarfiit pillugit pilersaarusiornermi ataatsimoorfissaqarnerusumik siunissarlu ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu pilersitsiniarnermi naalakkersuinermi qulliunerusunit peqataaffigineqartumik, pilersinniakkat pilersaarusiorneqartariaqartut, aammalu ilaatigut aningaasartai eqqarsaatigineqarlutik.

 

Siunnersuuteqartup siunnersuuteqarnermini ilaatigut sammivai nunaqarfiit inummikkut agguataarneri aallaavigalugit nalilersuiffigineqarniarnersut. Apeqqutit tamakkua immikkut Naalakkersuisunut sammitinneqarmata, annertunerusumik oqaaseqarfiginagit, Atassummiit Naalakkersuisut akissuteqaataat tusaatissatut tigussavarput.

 

Atassummiit ilanngullugu maluginiarparput Naalakkersuisut pingaartikkaat nunaqarfiit pillugit aalajangersimasumik politikkeqalernissaq saqqummiunneqartoq, tamannalu tunngavigalugu paasissutissanik katersinissaq, suliallu qanoq inerneqarsimaneranik Inatsisartunut 2002-mi saqqummiussaqarnissaq neriorsuutigineqarluni.

 

Tamannalu Atassummiit pissanganartutut nalilerparput, naggataatigullu siunnersuuteqartup siunnersuutaa tunngaviatigut taperserparput, oqaluuserisassallu aappassaaneerneqannginnermini, ataatsimiititaliamit susassaqartumit, sammineqarnissaa innersuussutigaarput.

 

Paninnguaq Olsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Kalaallit Nunaanni Nunaqarfiit pillugit naalakkersuinikkut suliniutissanik aalajangersimasunik Inatsisartut aalajangiinissaannik Mads-Peter Grønvoldip siunnersuutaa Inuit Ataqatigiit ima oqaaseqarfigissavarput:

 

Inuit Ataqatigiit pingaaruteqarluinnartutut isigisarput tassaavoq: nunarput namminiilivissappat kommunit taakkualu nunaqarfii nammineernerullutik ingerlassasut.

 

Inuit Ataqatigiit nunatta isorartuup nunaqarfippassualliillu naalakkersuinikkut suliniutissanik aalajangersaanissami peqataalluarumanerput oqaatigissavarput, ilutigitilluguli ilisimaqqussavarput nunaqarfiit nammineerlutik kommunitik aqqutigalugit nunaqarfimminnut pilersaaruteqarnerat ataqqisariaqarmat, taakkummatami sumiiffimminni inuussutissarsiutit suut aallavigalugit ineriartortitsinissamut periarfissanik ilisimaarinninnerpaat.

 

Pingaaruteqarluinnartuuvoq nunaqarfiit inuussutissarsiutit ineriartortitatik aammalu ineriartortissinnaasatik aallaavigalugit kommuni peqatigalugit nammineq iliuuseqarnikkut ingerlaqqinnissaat. Tamannalu anguneqarsinnaavoq assigiinngitsutigut suliniuteqarnermi, aammalu nunaqarfiit nammineerusussusaannik nukittorsaanermi.

 

Ilisimasatsitut kommunit inuussutissarsiutini aningaasaleeqataasinnaanissaat pillugu Inatsisartut inatsisaatigut nr. 22, 3. november 1994-imeersukkut pilersaarutinut, suliffinnut imaluunniit suliffeqarfinnut inuussutissarsiornermik siunertaqartunut aningaasaliisinnaaneq pisinnaavoq.

 

Inuit Ataqatigiit paaserusussavarput inatsisip tamatuma ilaatigut nunaqarfinni ullumikkumut qanoq atorluarneqarsimatiginera.

 

Illuatungaatigut apeqqutigerusussavarput inatsimmi pineqartumi tassanissaaq § 3 killiliimmat kommunit pilersaarutinut, suliffinnut imaluunniit suliffeqarfinnut aningaasaliisinnaatitaannginnerat sumut killeqassanersoq, tassanimi pineqarmat taamatut aningaasaliineq suliffinnut pioreersunut unammilleqatigiinnikkut equngalersitsisinnaammat.

 

Tamannali ullumikkumut Naalakkersuisut anguniagaannut, tassalu suliffeqarfiit unammilleqatigiinnikkut ineriartornissaminnut periarfissaasa nukittorsarneqarnissaannut, aqqutissatut pitsaasutut taaguinermi naleqquttuunerpa, inatsillu nalilersortariaqalersimannginnerluni, nunaqarfinni inuussutissarsiutinik siuarsaaniarnermi akimmiffiuinnalersimasoq?

Inuit Ataqatigiit isumaqarpugut maanna aalajangiisimaneq tamanna pillugu allannguisoqartariaqartoq, innuttaasut pingaartumillu nunaqarfimmiut suliffinnik pioreersunik ilaatigullu uningaannartunik tigusiartuaartinneqarnissaanni kommunit qularnaveeqqusiisinnaanerat periarfissaasariaqarmat. Tamatumanimi pingaaruteqarluinnarpoq nunaqarfimmiut eqeersimaartut nammineerusuttullu, aammalu nunaqarfimminni inuussutissarsiornikkut ingerlatsiviusinnaasunik ilisimaarinnittut namminneerlutik ingerlatsinissaminnut periarfissinneqarnissaat.

 

Inuit Ataqatigiit isumaqarpugut nunaqarfiit imaluunniit nunaqqatigiit tunisassiorfinnik tigusisinnaasut tigusinissaminnut periarfissinneqartariaqartut, tassungali malitsigitillugu tuniniaasinnaanermut sulisut pikkorissut pisariaqartinneqartussaassammata, tunisassiorfinnik tigusinissamut soqutiginnittut pikkorissartinneqartarnissaat pisortat sulissutigisariaqarpaat, tamannalu ataqatigiissaarinikkut pitsaasumik ingerlanneqarsinnaasoq Inuit Ataqatigiit takorloorparput.

 

Inuiaqatigiit ineriartornitsinni akisussaaqataalluta inooqataassagutta periarfissatta suunerinik qaammarsaavigineqartariaqarpugut, aammalu soqutigisatta sammiviinut tunngasutigut ilinniartitaaneq annertunerusariaqarpoq, taamaaliornikkummi ingerlatseqataajumaneq annertusarneqartussaammat.

 

Ilisimasatsitut nunaqarfinni 60-it sinneqartuni nunaqarfiit 10-it missaaanniittut Nunaqarfimminni Aqutsinermut akisussaaffeqartinneqarput.

 

Inuit Ataqatigiit isumaqarpugut Nunaqarfinni Aqutsisut kommuniminnit ullumikkornit annerusumik akisussaaffimmik tunineqartariaqartut, taamaaliornikkut Nunaqarfinni Aqutsisut inuussutissarsiutinik siuarsaaniarnerminni ilisimasaminnik ilungersuutiginninnerat atorluarneqassammat aammalu allanik suleqatissarsiornissaminnut periarfissaat annerulissammata, tassami nunaqarfinni aqutsisut nunaqarfimminni inuussutissarsiutinik ineriartortitsiniarnerminni aqqutissaminnik atorluaasinnaanerat kommuninit akimmisimatinneqartariaqanngilaq, kommunillu akisussaaffimmik tunniussinissaminnut tatiginninnerullutillu piumassuseqarnerusariaqarput.

 

Inuit Ataqatigiit isumaqarpugut nunaqarfinni inuussutissarsiutitigut ineriartortitsinerit assigiinngitsut, tunisassioriaatsit, takornariaqarneq, pisuussutinik atorluaaneq allarpassuillu nunaqarfimmiut namminneq peqataarusussusaat aallaavigalugu ineriartortinneqarsinnaasut, - ilaatigut Sulisa A/S-ip, Greenland Tourism A/S-ip aammalu NuKa A/S-ip suleqatiginerisigut periarfissat suunerinik naalakkersuisut takujuminarsakkanik naqitaliortitsinermikkut aammalu aqqutissanik tikkuussisunik qaammarsaaniutinik suliaqartitsinerminermikkut.

 

Eqqaamaqqussavarpulli Namminersornerullutik Oqartussat nalilersuisariaqarmata kommunini assigiinngitsuni tunisassianik assigisaannilu soqarnersoq, tamarmik assigiiaanik tunisassiulinnginnissaat pinaveersimatinniarlugu.

 

Inuit Ataqatigiit iluarisimaakkatsinnik ullumikkut nunaqarfinni allaffimmiut nunaqarfinni aqutsisut peqataaffigisinnaasaannik nunaqarfinni niuertut ilinniartinneqarnerannut ilaasumik aningaasanik aqutsinermut ingerlatsinerup annerusumik nunaqarfimmiunik tigujartuaartinneqarsinnaanerat siunertaralugu pikkorissaanerit nutaat aallartissimalerput. Tamanna nunaqarfinni aqutsisut akisussaaaffinnik annerusumik tigusiartuaarnissaannut aqqutissatut pitsaasutut neriulluarnartutullu Inuit Ataqatigiit isumaqafigaarput, aammalu ingerlasimalernerup kingorna nalilersueqatigiittarnissaq pisariaqartutut isigalutigu.

 

Naggataatigut Inuit Ataqatigiinniit inassutigissavarput nunaqarfinni tamani inuussutissarsiornikkut periarfissat suunerinik misissuisitsisoqartariaqartoq, taamaaliornikkut nunaqarfinni ataasiakkaani inuussutissarsiornikkut siuarsaataasinnaasunik naliliisinnaaneq ersarinnerulerlunilu ajornannginnerulissammat, taamalu anguniagassaliornermi alloriaqqinnissamut sakkussanik tunngaviliiniarnermi periarfissat suunerinik ersarinnerulersitsisoqassalluni.

 

Inuit Ataqatigiit taamatut oqaaseqarluta Mads-Peter Grønvoldip Kalaallit Nunaanni nunaqarfiit pillugit naalakkersuinnikkut suliniutissanik aalajangersimasunik Inatsisartut aalajangiinissaannik siunnersuutaanut atatillugu Naalakkersuisut suliassamik pimoorussillutik iliuuseqarnialernerat taperserparput.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat.

Inatsisartuni ilaasortap Mads-Peter Grønvoldip siunnersuutaa nunaqarfiit pillugit ersarissumik naalakkersuinikkut siunnerfeqartariaqarneq pillugu aalajangiiffigisasstut siunnersuutaa Kattusseqatigiinniit imaattumik oqaaseqarfigissavarput:

Inatsisartuni ilaasortaq Mads-Peter Grønvold piumasaqarpoq nunaqarfiit ineriartortinneqarnissaat pillugit annerusumik naalakkersuinikkut siunnerfeqartoqartariaqartoq. Tamanna Kattusseqaatigiinniit taperserparput. Tassami ukiuni kingullerni nunaqarfippassuit ilai aamma ilaatigut inuutissarsiornikkut annerusumik minnerusumilluunniit unittoorsimasutut oqaatigineqartariaqarmata.

 

Tamanna ajoraluartumik ilaatigut inuutissarsiornikkut periarfissalunneq imaluunniit eqqornerusumik oqaatigalugu nunaqarfinni aalisakkanut aammalu piniakkanut assigiinngitsunut tunitsivissaqartitaannginneq pissutaaqataallutik nunaqarfiit ilarpassuini inuutissarsiornerup pitsaasumik ingerlanneqarsinnaagaluarnera uninngatinneqarmat.

 

Siunnersuuteqartup aamma piumasaraa Naalakkersuisut piumaffigineqartariaqartut nunaqarfiit pillugit ukiunut aggersunut pilersaarusiortoqartariaqartoq.

 

Kattusseqatigiinni ilisimavarput nuna tamakkerlugu pilersaarusiorneq Naalakkersuisut akisusaafigalugulu ingerlakkaat kisianni aamma nalunngilarput ilaatigut Komminini Iluarsaaqqinneq pillugu Ataasimiititaliap inassutaanut ilaasoq kommunit nammineersinnaatitaanerisa annertusarneqarnissaat. Tamakkorpiaallu aamma pissutaallutik ullumikkut kommunalbestyrelsit nunaqarfinnilu aqutsisut pillugit inatsisit naleqqussarneqarsimasut. Taamaammat Kattusseqatigiinniit nuannaarutigalugu maluginiarparput Naalakkersuisut akissuteqarnerminni ilaatigut KANUKOKA Nunaqarfiillu Peqatigiiffiata siulersuisuisa isumasioqatigiinnissaat siunniussimagaat.

 

Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut kaammattuutigissallugu nunaqarfiit tamarmik peqataatinneqarnissaat pisariaqartoq pissusissamisuussasoq.

 

Siunnersuuteqartup aamma nunaqarfiit 100-t inorlugit 100-llu sinnerlugit inullit qanoq siunissami pineqarnissaat apeqqutigvaa. Kattusseqatigiinni isumaqarpugut nunaqarfik tassaasoq inoqarfik aalisarnikkut, piniarnikkut niuernikkullu qangaaniilli ingerlatsiviusoq, qanoq inuttutigineq inukitsiginerluunniit apeqqutaatinnagu nunaqarfittut isigineqartuartariaqartoq. Aammalu isumaqarpugut siunnersuuteqartup tamanna nalunngilluinnaraa, kisianni inuutissarsiornikkut periarfissat qanoq ittuuneri matumani annerusumik ersarinnerusumillu paaserusullugit taamatut apeqquteqartoq, kisianni tamakkua pillugit annerusumik akissuteqarfigineqarani.

 

Kattusseqatigiinni ajorinngilarput Naalakkersuisut Inatsisartut upernaamut ataatsimiinnissaannut saqqummiussaqarniarlutik neriorsuuteqarnerat, taamanikkumut qularnanngilaq paasissutissat amerlanerusut pissarsiarineqarsinnaassasut.

 

Taamatut oqaaseqarluta siunnesuut Naalakkersuisullu akissuteqaataat akuersaarlugit tusaatissatut tiguavut.

 

Otto Steenholdt, attaviitsoq:

Isumaqarpunga siunnersuut soqutiginartuusoq, taamami nunatta sineriassuani nunaqarfiit amerlalluinartigisut pillugit aalajangersimakannersumik periuseqarluni ingerlatsisariaqarneq pisariaqalermat.

 

Ilumoorpoq nunaqarfinni najugaqartunut kipiluttunarsilluinnarsinnaammat ersarissumik oqarfigineqarsinnaanngikkaani nunaqarfik najugaq qanorpiaq atugassaqartinneqarnersoq.

 

Taamatut nalornilernerit pissutaarpiarlutik nunaqarfik arriitsumik sukkasuumilluunniit inuerukkiartulersarpoq, pingaartumik inuutissarsiorneq atuartitaanerluunniit naammaginanngitsumik ingerlaleraanngata. Nunaqarfiit taama amerlatigisut tamarmik assigiimmik ineriartortinneqarsinnaanngillat, ilaqartuassapput inikilligaluttuinnartunik, tamannalu tamatigut ersiutaasarpoq, allaat tassani nunaqarsimagalugit pitsaanerusorisaminnut nutsilersarnerannik, tamanna lu inuit namminneq nunaminni sumiluunniit inississinnaannerannut naapertuuppoq, nutsernipilorujussuit, tassa ilaatigut illoqarfimmut aalajangersimasumik aqunneqarsinnaatikkarlarlugit.

 

Tassunga ilannguttariaqassavara aqunneqarsinnaajunnaartutut isikkulinnut nuukkaluarlutik ilaquttaminni amerlasoorsuanngorlutik najugaqartariaqalersarnerat taakkununnga allatut ajornartumik nuutariaqalersimasunut nunannersuinnaannavianngimmat.

 

Nunaqarfimmiut periarfissaat erseqqissiartortut iluarisimaartariaqarput. Nunaqarfinni aqutsisut kommuni suleqatigalugu nalilersuilluartariaqarput qitornat alliartortut ilinniartitaanermikkut, peqqinnissakkut suliffissuaqarnikkullu nunaqarfimmi qulakkeerunneqarsimanersut.

Iluarisimaarpara nunaqarfimmiut pisortanit utaqqiinnaratik aamma namminneq siunnesuuteqarsinnaammata, kommuni uparuussorlugu, nunaqarfimmi susoqarsinnaanersoq. Isumaqarpunga utaqqiinnarani qanoq nunaqarfimmi iliuuseqarniartarnerit pisortanit isiginiarneqarnerusariaqartut.

 

Isumasioqatigiissitsinissaq Naalakkersuisup pilersaarutaa isumalluaammernartuuvoq, tassa kommunit kattuffianniit taavalu nunaqarfiullu peqatigiiffiata siulersuisuinik.

 

Tunitsiveqarniarnerup iluarssiivigineqartarnera akissuteqaammi taaneqarpoq, tunitsiviilli ilaatigut pisoqalisimaneri aamma taakkarsorneqarneqarlutik. Tunisassiaasinnaasut naammattut nunaqarfiup eqqaaniippata, tunisassiorfiup pisoqalisimanera aningaasarpassuilluunniit aatsaat atorlugit aaqqissuuneqartariaqarnera uniffiginagu allaat nutaamik tunisassiorfiliorsinnaaneq eqqarsaatini salliutittariaqarpoq, soorunami NuKa A/S-imik taaneqartartoq aamma suleqatigalugu.

 

Nunaqarfinnik ineriartortitsiniarnermi kommunip akisussaaffeqarnerqa tikkuartortuartariaqarpoq, kommunip nammineq nunaqarfittaminik nalilersuinera tusaaniarluartariaqarpoq, pingaartumik nunaqarfimmiut namminneerlutik suliniuteqarluarnermikkut suna nunaqarfimminni allartinneqarsinnaanersoq ilungersuullugu suliniutigisimappassuk.

 

Nunaqarfik 100-t sinnerlugit inorlugilluunniit inoqarpat, tamanna kisimi aallaavigalugu politikeqartoqarsinnaanngitsoq Naalakkersuisut naliliipput. Apeqquterujussuuvoq nunaqarfimmiut suliffik suna allartikkumasinnaaneraat, immaqa inunnik sulisinnaasuk naammattunik suliffik piumasalik aallartikkumariallarpassuk, taamaattoqartillugu aamma aalajangiiniarnermi nunaqarfiup sulisinnaasunik amerlasuunik inoqarnera aallaaviulluarsinnaammat.

 

Tamakkuli tamaasa isigimallugit nunaqarfinnut politikeqarnissamik oqallinermi eqqaamaneqartuartariaqartut arlaliupput, tamakku ataasiakkaarlugit taagornagit oqaatigisariaqarmat, angajoqqaat alliartortunik qitornallit allatut ajornartumik aalajangiisariaqartalissammata qitornat alliartortut ilisimasatigut illoqarfimmiunut angummallutik ineriartussappata piffiit allat pisariaqarluinnartunut tamakkununnga inerisaavillit orninniaanartariaqalertarmata.

Nunatsinni aningaasaqarniarnerup pitsanngoriartunngitsup nunaqarfiit inerikkiartornissaat pakkersimaartuassavaa, aningaasallu nalilersuilluaqqaarluni aatsaat atugassat pineqaleraangata ilimanarluinnarpoq nunaqarfiit tamatigut salliutinneqarnavianngitsut, tamanna nunaqarfimmiunulluunniit aalajangersimasumik politikeqaraluaraanniluunnit ilimagisariaqarpoq.

 

Siunnersuummi Naalakkersuisunit ilassilluarneqarmat neriuutigiinnassavarput nunaqarfiit siunissaminnik nalornivallaarunnaarlutik ingerlaasseqalissasut.

 

Mads-Peter Grønvold, Kattusseqatigiit.

Iluarisimaarpara taamatut partiinit akissuteqarfigineqarnera. Naalakkersuisup akissutaanut soorunami aamma qujavunga. Taamatut siunnersuuteqarnikkut stunngavigaara nunaqarfiit ineriartortinneqarnerata ukiuni kingullerni pitsanngorsarneqarsinnanera ujartorneqartariaqartoq isumaqarama, tassami qinigaaffimmi nutaamiit uani 1999-imi qinigaaffimmiit ukiut tamaasa nammineerlunga Inatsisartuni ilaasortatut nunaqarfiit amerlanerpaat tikissinnaaneri soqutigisarisimavakka, ukiullu tamaasa maannamut nammineq angallatiga atorlugu nunaqarfiit ornittarsimallugit, nunaqarfiit asuli aqqusaaginnarnagit, nunaqarfinni aqutsisut ataatsimeeqatigalugit kingusinnerusukkut nunaqarfinni innuttaasut ataatsimeeqatigalugit.

 

Taamatut ataatsimeeqatigittarnima kingunerai oqaluuserisassanik Inatsisartuni saqqummiussisarnera. Taakkua oqaloqatigisarsimasuunngikkukkit, taama ittunik oqaluuserisassanngortitsisarunnanngikkaluarpunga Inatsisartuni. Taakkua piumassuseqartilersimavaanga Inatsisartuni siunnersuuteqartariaqarlunga nunaqarfiit pillugit ingerlatsineq ineriartortitsinerlu pillugu aqqutissiuinissamik saqqummiinissannut siunnersuuteqarnissannullu.

 

Taamaattumik qutsavigissavakka nunaqarfinni innuttaasut tikissimasakka ilassilluartarsimammannga, taamatut sulinissaq pisariaqartarpoq immersorluarneqaraanni, tassami Inatsisartuni qinigaavugut innuttaasunik sullississalluta sapinngisamillu Inatsisartuni qinigaasimagutta innuttaasut tikillugit ataatsimeeqatigisarnissaat isumasiortarnissaat pisariaqarluinnarpoq. Taanna neriuutigaara atorluarneqartalerumaartoq Inatsisartuni ilaasortanit aamma allanit, tassami pineqartut tikittakkama pisariaqartillugu oqaatigisarpaat Inatsisartuni ilaasortat allat kajumissaartariaqarikka aamma namminneq ornigullutik ataatsimiititsisarnissaat piumasarimmassuk, tassami ukiuni kingullerni Inatsisartuni Nunaqarfinnut Ataatsimiititaliat ingerlanneqarsimapput aammalu taakkua nunaqarfinni Inatsisartuni ataatsimiititaliat ataani Nunaqarfinnut Ataatsimiititaliaq pisussaavoq, pisussaaffeqarput nunaqarfiit pillugit annerusumik suliniutinik assigiingitsunik suliaqarnissamik.

 

Aamma nalunngilara Inatsisartuni maannakkut ilaasortaq qanittukkullu Naalakkersuisuni ilaasortanngornikoq, Nunaqarfinnut Naalakkersuisunngortoq neriorsuilluarnikuusoq pineqartut pillugit taassuma sullissinissaminut aammalu taanna oqaaseq tusarakku taamanikkut qilanaarisimavara Inatsisartuni siunnersuummik arlaatigut pitsanngorsaataasinnaasumik tamakkununnga saqqummiussaqarnissaa.

 

Kisiannili pakatsissutigisimavara, taamatut saqqumisimanngimmat aatsaallu Naalakkersuisunngornikkut tamakkua suliutigineqalermata pakatsissutigalugit, tassami imaanngilaq Inatsisartuni ilaasortaaganni aatsaat Naalakkersuisunngoraanni suliniutit taamaatut aallartinneqartassasut. Taanna pakatsissutigisimavara.

 

Taamaattumik annerusumik una kommuunit aningaasarsiornerat qiviaraanni, ingammik kommuunit annertuumik aningaasarsiorfeqanngitsut periarfissaqarneq ajorput nunaqarfiit periorsarnissaannut aningaasarpassuaateqannginnamik, taamaammat una nunaqarfiit amerlasoorpassuit ineriartornissaraluat unittoortinneqartartoq kommuunit aningaasaqarnerat apeqqutaalluinnartarmat.

 

Taamaattumik piffiit ilaanni pisariaqarluinnartarpoq immaqaluunniit piffinni tamani nunaqarfinnik ineriartortsissagaanni pisortat peqataasariaqarnerat. Pisortat peqataanngippata aningaasartuutit taamak annertutigisut periosaassagaanni tunisassiorfinnik allanillu kommuunit akissaqanngillat. Pisortat pisussaaffii nalunngilagut qanoq ittuusut. Innaallagissiorfiit imeqarfiit allallu nalunngilagut kommuunit tamakku pisussaaffiginngikkaat. Pisortat isumagisassarivaat tassa tamakkua. Tassa periorsaaniarluni ajornartorsiutaasartut tamakkua pinngitsoortinniarlugit qaninnerusumik suleqateqarsinnaaneq taanna ujartornerullugu suliniutillu aallartinneqarnissaat anguniarlugit taamatut siunnersuuteqarpunga.

 

Kisiannili qujassutigaara, aappassaanik qujassutigaara taamatut suliniutinik aallartitsiniartoqalermat. Inatsisartuni ilaasortaasimasup Naalakkersuisunngornerata kingorna. Taanna qujanaqaaq. Assorujussuaq qujanarpoq, qujanarpoq Naalakkersuisunngorsimagavit. Imaallaat suliassat aallartinnialersimapput. Taanna amigaatigisimavara. Nalunngitsuugukku taamatut aallartitsiniartoqartoq immaqa siunnersuuteqarsimanissara pinngitsoorsimassagaluarpoq, kisianni tikittakkama pisariaqartimmassuk oqaramik, taamatut suliniartoqartariaqarpoq, suliassamik taamaattumik saqqummiussisariaqarputit, allatut ajornartumik saqqummiussisimavunga sullittariaqaratsigit taamaattut nunaqarfinni najugaqartut tamakkua. Oqariartuutaat aamma soorunami ingerlanneqartariaqarmata.

 

Aammalu ataasiarnanga Naalakkersuisunut allagaqartarsimavunga, soorlu kingullermik angalagama, Uummannap, Upernaviullu kommuuneqarfii, nunaqarfii tamakkingajavillugit ataatsimiititsiffigigakkit quppernerit qulit sinnerlugit, quliugunarput, Naalakkersuisunut apeqquteqaatitut ingerlatissimavakka ataatsimiititsereernerma kinguneranik. Ajoraluartumilli ataasiinnarmik akineqarsimavunga Naalakkersuisumik, taanna ajuusaarnarpoq Inatsisartunut ilaasortaalluni.

 

Atuartitaanermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisup akissuteqarfigisimavaanga, taanna qujassutigaara assut. Isumaqarpunga Inatsisartuni ilaasortat taamatut sullinneqartariaqartut Naalakkersuisunit. Apeqquteqaraanni imaluunniit ingerlatitseqqikkaanni akineqarnissaq taanna pingaaruteqarluinnarpoq. Asuliinnaq angalaneq ajorpugut. Angalaneq piffissami annertuumik tigusisarpoq.

 

Ole Lynge, Inatsisartut Siulittaasuat, Inuit Ataqatigiit.

Mads-Peter Grønvold, utoqqatserpunga killilernianngikkaluarlugu, kisianni oqaluuserisaq qimattuuleratsigu uumap qulequtaa qimannaveersaalaassavarput.

 

Mads-Peter Grønvold, Kattusseqatigiit.

Ajunngilaq qujassutigaara taamatut partiit akissuteqarnerat aammalu suliniutissanik qaammatinik aggertuni saqqummiussisoqartussaammat, taanna qujassutigaara. Neriussaanga nunaqarfimmi atuakkat pitsannguumitinneqarumaartut aammalu iluarsiniarneqarumaartut.

 

Ole Lynge, Inatsisartut Siulittaasuat, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq. Taava Aalisarnermut, Piniarnermut Nunaqarfinnullu Naalakkersuisoq.

 

Hans Enoksen, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunaqarfinnullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Qujanaq. Tassa nunaqarfinnut tunngatillugu naalakkersuisnikkut siunnerfeqalersinnaanissaq pillugu aalajangiiffigisassatut siunnersuuteqartup, Mads-Peter Grønvold saqqummiussaa tunngavigalugu partiit oqaaseqaataat uani oqaaseqarfigillatsiassavakka.

Siullermik Siumuminngaanniit oqaatigineqartut. Nuannaarutigaara Siumup ersarissarmagu nunaqarfinni politikki ukiorpassuarni aamma illersortarsimasani ilaatigut aamma oqitsuinnaanngitsunik misigisaqartarfini, allaat ilaanni apeqqusersorneqartartoq ilumut pisariaqarnersoq aningaasanik taamak amerlatigisunik atuilluni nunaqarfiit ineriartortinneqassanersut. Nalorninngilluinnarluni siunissami aamma taanna naqissuseqqimmagu massakkut.

 

Soorunami imminut akilersinnaasumik ingerlatsinissaq tamatta soqutigisarivarput, kisiannili aamma nassuerutigisariaqarparput tamarmik imminut akilersinnaasumik massakkut nunaqarfiit amerlanerpaat ingersinnaanngimmata, kisiannili aamma innuttaasutullu allatut periarfissinneqartariaqarput nunami maani innuttaaqataasutut ajunngitsorsiassanik allanik atueqataanissaminnut.

 

Tassami Siumup uani oqaatigaa sanaartornerit ingerlanneqartarsimasut aamma taanna nunaqarfimmiut annertuumik iluarisimaartarparput, naak partiit ilaaninngaanniit apeqqusersorneqataraluartoq aningaasanik atuinerit allallu eqqarsaatigalugit. Atugarissaarnerulersimaqaagut namminersornerulernerup kingornatigut. Tunisassiorneq naak massakkut ilaatigut annertuumik tusialluni ingerlagaluartoq. Tunisassiorfitsigut pitsanngorsaanerit aamma annertuumik ingerlanneqarsimapput, kisianni aamma miserratigissanngilarput amerlasuut matoorarneqarsimapput, taannalu aamma massakkut allanngortinniarlugu suliniarnerit aallartinneqareerput.

 

Utoqqaat illui, illut sulliviit, nakorsiartarfiit, timersortarfeeqqat, atuarfiit pitsanngorsarneri, nutaanik atuarfiliornerit, oqaluffiit allarpassuillu ingerlanneqarsimasut Siumumiit oqaatigineqartut assut iluarisimaarpakka. Aammalu uani tikkuagai siunissami anguniarneqartariaqartut, tassalu kommuunit nunaqarfinni pilersaarusiornerit aallaavigalugit ingerlatsinissaq assut taanna iluarisimaarpara. Tassami malunnarmat Inatsisartuni oqallittarnerni qitiusuminngaanniik aqutsineq annertuumik ilaatigut siunnerfigalugu ingerlasartoq qimakkusunneqartoq Siumup oqaatigisaa taanna isumaqatigilluinnaqqissaarpara isumaqarama piffinni aqutsineq nuunneqarpat ullumikkut nunaqarfippassuit pitsaanerungaatumik ingerlasinnaasut aamma uppernarsaatissaqarpugut arlalinnik massakkumut.

Taavalu aamma taassuma saniatigut Siumup tikkuartugai aaqqissuussaanikkut ingerlatsinerit annertuumik pilersaarusiorluagaasumillu ineriartortinneqartariaqartut, soorlu maassakkut nunaqarfiit qiviariarutsigit, allaffissorneq qiviarutsigu ajoraluartumik tamarmik immikkut ingerlatsiviit, selskab-it qiviarutsigit tamarmik immikkut allaffissornikkut sullinneqarput nunaqarfimmi qanorluunniit inukitsigigaluartumi. Taanna akuersaarneqarsinnaanngilaq. Taamaammat Siumumiit tikkuarneqartoq taanna assut tapersersorpara, tassalu allaffissornikkut ingerlatsinerup ataatsimoorfiusumik ingerlanneqalernissaa periarfissarsiunneqartariaqartoq. Taanna aamma Naalakkersuisuninngaanniik annertuumik tapersersorlugu alloriarnissamik periarfissanik aqqutissiuussissaagut, tassami ilumoorsinnaanngilaq nunaqarfiit ilaatigut 100 missaannaanik inullit selskabit tamarmik ingerlatsillutik allaffissornerat, taanna inuiaqatigiinniit isumaqarpunga akuerineqarsinnaanngitsoq allanngortinneqartariaqartorlu. Siumullu ersarissumik tikkuagaa taanna ingerlaqqissasoq neriorsuutigissavara.

 

Taavalu aamma qitiusumik ineriartortitsinera qimanneqarnissaannik tikkuussinera nuannaarutigaara, taamaallilluni nunaqarfimmiut namminneq pitsaasumik pilersaarusiorlutillu ineriartornissaminnut peqataatinneqalernissaaaqqutissiuunneqartussanngormat.

 

Nunaqarfinni massakkut annertuumik ajornartorsiutigineqarpoq tunisassiorfiilluunniit qiviarutsigit ingerlatserusukkaluartut annertuumik killilersorneqarput selskab-it naalaganngorsimanerat pissutigalugu. Isumaqarpunga taakku qimanneqartariaqartut.

Selskabinut tapiissutigut amerlasuut, NuKa A/S qiviarutsigu, amerlasoorpassuit ajoraluartumik qitiusumik allaffissornermut atorneqarput nunaqarfinni tunisassiornermut nukittorsaanermut atorneqartussaagaluit. Taanna allanngortinneqartariaqarpoq. Qitiusumik ingerlatsivallaarnerup kingorngi tamakku nunaqarfinnut siuarsaanissamut atugassaagaluartut allaffissornermut nuunneqartarnerat aamma malersorneqarlunilu allanngortinneqartariaqarpoq. Tassami sullissagut inuit allaffissornerinnakkut sullikkaluarutsigit sumut iluaqutaassava inuutissarsiornikkut periarfissaat killilersorlugit.

 

Taavalu aamma Siumuminngaanniit oqaatigineqartoq kommuunit suleqatiginerullugit aaqqissuussinissaq ilumoorpoq, taanna saneqqunneqarsinnaangilaq avaqqunneqarsinnaananilu. Taamaammat Kommuunit Kattuffiat nunaqarfimmiullu peqatigiiffiat tassani isumasioqatigiissinnissaat sap. akunnerata naanerani ingerlassusaq qilanaarlunga peqataaffigissavara, neriullunga siunissami pitsaanerusumik alloriaqqinnissatsinnut aqqutissamik tikkuussisinnaassalluta. Tassami massakkut ilaatigut nunaqarfimmiut peqatigiiffiat annertuumik suleqatigineqaraluartoq aamma suleqatigiinniarnerput ilaatigut killeqartoq nassuerutigissavarput.

Aammalu nunaqarfimmiut kaammattorusussavakka nunaqarfimmiut peqatigiiffiannut ilaasortanngoqqullugit, massakkumut suli ilaasortaanngitsut amerlasuut isumaqarama ataatsimut kattussuunnikkut pitsaanerusumik sullinneqarnissartik aatsaat angusinnaagaat, tassami ataasiukkaaginnarluni naammagittaalliortarnerit ajoraluartumik annerusumik kinguneqarneq ajortut taakku qimanneqartariaqarmata

 

Taavalu aamma takornariaqarnikkut sanaluttarnerullu siuarsarneqarnissaa Siumuminngaanniik oqaatigineqartoq ilumoorluinnarpoq. Massakkut nunaqarfinni suliffissaqarniarneq, tunitsivitsigut ajornartorsiorneq killilersimaarneqassappat periarfissat tassuuna pitsanngorsarneqartariaqarput. Pingaartumik eqqumiitsuliorneq isigalugu, tassami nunaqarfippassuarni aamma eqqumiitsuliornikkut piginnaanillit inuit atorluanngisagut tassuuna periarfissinneqassapput siunissami ingerlariaqqinnissaminnut. Aammalu aningaasarsiornikkut nunatsinnut annertuumik tapertaalluarsinnaanerat tassuuna aqqutissiuunneqartussaq. Tikkuarneqartoq tamakkiisumik periarfissiuunneqarnissaannik aamma Naalakkersuisuninngaanniit suliarissavarput. Aalisarneq piniarnerlu ajoraluartumik kisimik nunaqarfinni massakkut isumalluutigineqarsinnaajunnaarput. Aamma inuit eqqumiitsuliornikkut piginnaasallit atorluarneqarnissaat tassani anguneqarsinnaammat.

 

Taavalu Atassumminngaanniit oqaatigineqartut isumaqatigaara una oqaatigisaa, tassalu pilersaarusiornissami nunaqarfimmiut kommunalbestyrelsillu ataatsimoorlutik taanna akisussaaffigigaat. Aap, ilumoorpoq taanna. Sanioqqunneqarsinnaanngilaq. Tassami pilersaarusiornerit kommuunit namminneq ingerlaassaat qulaatiinnarlugit ingerlaleraluarutta aamma suli ingerlannerliorneq annerusoq nunaqarfimmiunut tutsinneqartussaavoq. Taanna pinngitsoorneqartariaqarpoq.

 

Aamma Atassutip oqaatigisaa inuutissarsiornikkut nunaqarfinni nakkaakkiartuinnarneq ilumoorpoq. Ullumikkut taanna akuerisinnanngilarput. Pitsaasumillu periarfissarsiuunneqarnissaannut ataatsimoorluta sulissutigisariaqarpagut ataasiukkaarluta nukigut tassunga atussagaluarutsigit isumaqarama naammassisassagut annikitsuararsuussasut.

 

Taavalu aamma Atassumminngaanniit uparuarneqartoq nunaqarfiit pillugit ataatsimiititaliaq nunaqarfiit pillugit suliniuteqarnermi annertunerusumik ukiuni kingullerni ataatsimiissimanngitsoq ilumoorpoq, tassa taanna Naalakkersuisut, Inatsisatut ataanni ataatsimiititaliaq aamma uanga tassani siulittaasuullungalu ilaasortaasimavunga. Ilumoorpoq ukiuni kingullerni ajoraluatumik ingerlanera taassuma ataatsimiititaliap pitsaasuusimanngitsoq nassuerutigisariaqarparput, naak nunaqarfinni ajornartorsiutit annertugaluaqisut. Aamma tassani uanga misilittakkakka aallavigalugit pisooqataavoq allaffeqarfimmiit allaffeqarfimmut, allatsimiit allatsimut nuunneqaqattaarnera sulineq annertuumik nukillaarsarneqarsimavoq aammalu taassuma saniatigut ataatsimiititaliat aallat suliassarpassuisa ilaatigut nunaqarfinni ulikkaarussisarnerat taanna aamma nassuerutigisariaqarparput, kisiannili neriuppunga taanna siunissami allanngortinneqartariaqartoq nunaqarfiit aamma allatulli ataatsimiititaliami sullinneqarsinnaanngorlugit. Taanna miserratiginagu nassuerutigissavarput ingerlanerliorsimanera, kisianni allanngortitsiniarnissanut aamma Naalakkersuisut piumassuseqarput ikiuutissallutik.

 

Taavalu Inuit Ataqatigiinninngaanniik oqaatigineqartut arlallit aamma uani partiit allat saqqummiussugaanni isumaqataaffigineqartut. Ullumikkut Naalakkersuisut anguniagaannut, tassalu suliffeqarfup unammilleqatigiinnikkut ineriartornissaminnut periarfissaannut nukittorsarneqarnissaannut aqqutissat taakkartorneqartut suleqatigiissitanik aamma nalilersorneqassapput. Taavalu aamma Inuit Ataqatigiit selskabit allallu ataqatigiinnerullutik suleqataalernissaattikkuartugaat Sulisakkut, takornariartitsinermut tunngasut, tunisassiornermut tunngasut, taakku ataqatigiissaarneqarnissaat aamma uani siuliini oqaaseqarninni tikitakka isumaqatigilluinnaqqissaarpakka. Ataqatigiissaarinissaq annertuumik pisariaqartineqarpoq. Nunaqarfinni inuutissarsiornerup pitsaanerusumik ullumikkorninngaanniit ingerlalernissaa anguneqassappat ataqatigiissaarinerit ullumikkorninngaanniit nukittunerungaartumik aaqqissuuneqartariaqarput.

 

Taavalu aamma Inuit Ataqatigiit tikkuagaat tunisassiassanik assigisaanillu assigiiaartunik tunisassiulinnginnissaat ilumoorpoq taannasillimaffigisariaqarparput, tassami nunaqarfinni pisuussutit ataatsimut qiviarutsigit uumassusillit annertuumik tassani aallaavigineqartussaammata, assigiiaarpassuit tassani ingerlatilissagaluarutsigit aamma siunissami uagutsinnut artukkernissarput qanittuararsuussammat, taakkua pitsaasumik aaqqissuunneqarnissaat siunnerfigineqartariaqartoq Inuit Ataqatigiit oqaatigisaat isumaqatigilluinnaqqisaarpara. Imminut naalleraalluta siunissami pitsanngorsaaniarnerit ingerlassinnaannginnatsigit.

 

Taavalu aamma nunaqarfimmiut eqeersimaarlutik nammineerusuttut tapersersorneqarnissaa Inuit Ataqatigiinnminngaaniit oqaatigineqartoq aamma taanna tapersersorparaput isumaqarluta taakku periarfissinneqarpata siunissami alloriaqqinnissaq pitsaasoq anguneqarsinnaasoq.

 

Taavalu aamma Inuit Ataqatigiinninngaanniit tikkuarneqartqo, tassalu nunaqarfinni aqutsisut oqartussaaffiisa annikippallaarnerat ilumoorpoq, taanna nassuerutigineqartariaqarpoq. Nunaqarfippassuit oqartussaatitaanerat annikitsuararsuuvoq ilaatigut ilai asuli paasiniaaffissaannartut atorneqarput, ilaali anertunerungaartumik ilaagullu tanakkiisumik sullissinerit ingerlallugit, kisiannili aamma tassani nassuerutigisariaqarparput taamatut piginnaatitaaffiliinissami aamma nunaqarfinni nammineq innuttaasut apeqqutaalluinnarmata, tassa allaffissorneq qiviaraanni piumasaqaatit sakkortupput, naatsorsuutit sippuinnginnissaq allallu, taavalu inatsisit malitassat aamma tassani killilersuisuunerat pissutigalugut ajoraluartumik sumiiffiit ilaanni ilinniarsimanngitsunik ingerlanneqarsinnaannerat tamakku killeqartorujussuunerat pissutigalugu annertuumik killilersimaarinninnerit pissutaapput. Kisiannili massakkut allaffissornikkut pikkorissaanerit Pilersuisoq suleqatigalugu ingerlanneqartut ingerlanneqalertussallu annertuumik pitsanngoriartitsinermik kinguneqarnissaat naatsorsuutigilluinnarpara, taamaallilluni nunaqarfimmiut piginnaatitaaffii annertusarneqarsinnaanissaat qulakkeerneqartussaammat.

 

Taavalu Kattusseqatigiinninngaanneersut aamma eqqartorneqarput tunitsivinnik, tunitsiviit ilai inuutissarsiornerup pitsaasumik ingerlassigaluarnerannik uninngatinneqartut matoqqasut allallu, taakkua soorlu oqaaseqarfigereerikka periarfissarsiunneqassapput nunaqarfimmiut aamma namminneq, nammineerusutut tassani periarfissinneqarnissaat selskab-it peqatigalugit imaluunniit selskabinut tapiissutaasut aallartitseriutissatut atorneqarsinnaasut.

 

Uanilu aamma isumasioqatigiinnissamut tunngasut Kattusseqatigiinninngaanniit oqaatigineqartut iluarisimaarlugit, kisiannili erseqqissaasutigissavara tassani ataatsimeeqatigiinnissami KANUKOKA, taavalu Nunaqarfimmiut Peqatigiiffiata siulersuisui kisimik massakkut ataatsimiissammata. Uani soorlu piumasarsi kaammattuutiginiarlugu nunaqarfiit tamarmik peqataatinneqarnissaat pisariaqartoq, taanna ajoraluartumik massakkut ingerlanneqarsinnaanngilaq aningaasat atugassaritinneqartut killeqarpallaarnerat pissutigalugu, kisiannili ataatsimeersuaqqinnissami tulliuttumi qaqugu pisinnaanersoq neriorsuutigisinnaanngilara, taakku eqqarsaatigineqassapput aamma nunaqarfimmiut namminneq piumasaqaatigimmassuk kingullermik ataatsimeersuarnermi tamakkiisumik nunaqarfimmiut peqataatinneqarnissaat. Taanna uterfigiumaarparput ataatsimeersuarnissaq pilerpat.

 

Taavalu aamma nunaqarfiit 100-t inorlugit 100-llu sinnerlugit inullit qanoq pineqarnissaat tassani apeqqutigivaa Kattusseqatigiinninngaanniit. Isumaqarpunga, taanna maanngaanniit toqqaannartumik aalajangiiffigisinnaanngikkipput, tassami nunaqarfimmiut namminneq piumassuseqarnerat tassani, minnerunngitsumillu kommuunit peqatigalugit aaqqissuussinissaq, taanna inuaqatigiinnut pitsaanerpaajummat, tassami aamma qulaatiinnarlugit pilersaarusiornerit ingerlanneqalerpata qularinngilara aamma ilaasa akuersaarnavianngikkaat. Nunaqarfimmiuinnaanngitsut aamma innuttaaqataasut allat politikkerillu oqarlutik piffinni aqutsineq isumagineqartariaqartoq. Taanna qimannaveersaatariaqarparput.

 

Aamma uppernarsaatissaqarpoq nunaqarfiit inukitsunnguugaluartut qanoq piumassuseqartiginerannik. Assersuutigiinnarlugu nunaqarfik 100 inorlugit inullitsiorngatigut pisinniarfeqaratik, atuarfeqaratik ingerlasut tunisassiorfeqaratik massakkut ingerlalluarnerpaanut ilaammata. Taamaammat 100 ataallugit inullit apeqquserneqarnissaat, politikkikkut qanoq pineqarnissaat isumaqarpunga mianersorfigineqartariaqarto. Assersuutitut taasinnaavagut Upernaviup Kommuuneqarfiani, Innaasuit, nunaqarfitsik namminneq makitissimavaat. Pisiniarfiit, elværk-it, tunisassiorfiit, tassuuna takuneqarsinnaavoq 100 inoraluarlugilluunniit piffinni qanoq piumassuseqatigineq apeqqutaasoq.

Aamma taassuma saniatigut Ikerasaarsuk, Kangaatsiap Kommuuniani aamma taamatorluinnaq nunaqarfik namminneq pilersissimavaat namminneq piumassuseqarnermikkut naak ikittunnguugaluartik. Tassa taamaattut nersualaagassat. Utaqqiinnaratik namminneq qanoq pisinnaanerminnik takutitsisut.

Aamma Oqaatsut, tunisassiorfik atoqqinneqarsinnanngitsutut nalilersugaq utaqqiinaratik massakkut qullukkiornerit allallu ingerlatilerpaat. Taamaammat maani aalajangiinaveersaassagut 100-t ataallugit inorlugit inullit qanoq pineqassanersut, kisiannili nammineq piffimminneq kommuunit suleqatigalugit aalajangiinissat qimannaveersaatariaqarparput.

 

Taavalu aamma Otto Steenholdtip oqaasii. Ilaatigut atuartitaaneq qiviarlugu eqqarsaatigalugit oqaasii assortoruminaapput, tassami msassakkut ilinniartitaaneq annertuumik pingaartinneqartoq angajoqqaanit, aamma nunaqarfiit ilaanni ajoraluartumik massakkut ilinniartitsisoqarniarnikkut annertuumik ajornartorsiutigineqartoq qiviassagaanni OttoSteenholdtip oqaasii assut akerlileruminaatsut maanngaanniit oqaatigissavara, kisiannili massakkut Atuarfitsialaap aaqqissuunnerani aamma pitsanngorsaaniarnerit annertuumik ingerlanneqartut Atuartitaanermut Naalakkersuisoqarfik qanimut suleqatigilluinnarlugu Nunaqarfimmiut Peqatigiiffianinngaanniit aaqqissuussiinerit ilusilersorneqartut neriuppunga siunissami nunaqarfimmiut atuartitaanerannik pitsaasumik aamma aallariarfiujumaartut.

 

Kisiannili ilumoorpoq Otto Steenholdti assortoruminaappoq illoqarfimiunut angummanniassagaanni aamma atuartitaanerit pitsaasut tikillugit ingerlanneqartariaqarmat.

 

Taavalu aamma Otto Steenholdtip oqaatigisaa nunaqarfimmiut qanoq piumassuseqatiginerat tassani aallaavigineqartariaqartoq. Ilumoorpoq, taanna aamma soorlu uppernarsaatissat uani taallatsiariikkakka eqqarsaatigigaanni killiliinaveersaarnissarput mianersorfigissavarput.

 

Aamma nunaqarfiit taamak amerlatigisut tamarmik assigiimmik ineriartortinneqarsinnaanngitsut Otto Steenholdtip oqaatigisaa tunngaviatigut isumaqatigaara. Ajoraluartumik assigiimmik tamaasa ineriartortissinnaanngilagut, kisianni pitsanngorsaatigisinnaasagut nunaqarfimmi, nunaqarfiup sumiiffia aallaavigalugu ilusilersorneqarnissaa taanna isumaqarpunga saneqqunneqarsinnaanngitsoq.

 

Taavalu siunnersuuteqartup oqaasii. Ilaatigut uanga Naalakkersunngornera tassani taakkartorneqarpoq. Isumaqarluni aatsaat Naalakkersuisunngorama nunaqarfiit sullinniarneqarnerat aallartinniarsarigiga. Isumaqarpunga taamaattoqanngilluinnartoq. Aamma uanga kisima taamatut pissuseqanngilanga, Naalakkersuisoq alla ingerlagallarmat aamma tassani sullissinerit ingerlanneqartut , taanna oqaatigerusussavara. Imaanngilaq sullissineq uninngasimasoq aamma soorunami tassani sullissinerit ingerlanneqarput aammalu Naalakkersuisoqarfiup taassuma ataaniissimanera suliassarpassuarnut allanut ikkunneqarsimalluni ajoraluartumik suleriarnerit aamma tassani killeqarsimapput, naak sulisut aamma piumassuseqarlutik tassani ingerlatserusukkaluartut.

 

Aamma ilaatigut tikkuarneqarpoq uanga annerusumik suliniuteqarsimanngitsutut isigineqarlunga. Taanna immaqa isumaqarpunga eqqortuunngitsoq.Tassami imaanngilaq Inatsisartut oqaluttarfiat manna aqqutigalugu suliassat aatsaat aallartinneqarsinnaasut. Toqqaannartumik aamma suliassarpassuit piffinnut apuussorneqartarput. Uangalu Nunaqarfiit Peqatigiiffiannut siulittaasuugama aamma taamaaliortarsimavunga Inatsisartut oqaluttarfiat aqqutiginngikkaluarlugu toqqaannartumik apuussivissatsinnut apuunneqartarput. Isumaqarpunga manna oqaluttarfik utaqqinngikkaluarlugu aamma suliassat annertuumik ingerlanneqarsinnaasut, taanna Inatsisartunik ilaasortanik aamma eqqumaffigineqartariaqartoq. Manna aqqusaaqqaanngikkaluarlugu aaqqitassat arlalippassuit toqqaannartumik aamma apuullugillu aaqqiifigineqartarmata.

 

Kisianni neriuppunga siunissami nunaqarfiit pitsaasumik atugaqarlutik ingerlariaqqinnissaannut ataatsimoorluta suleqatigiinnissarput aallartissagipput. Ilaatigut pisariaqanngitsumik assortuuttarnerit, ajugaaniuttarnerit unitseriarlugit ataatsimoorluta siunerfeqarluta massakkut siunissaq ornittariqarparput. Nunaqarfimmiut namminneq ingerlatsilerusuttut annertuumik tapersersornerisigut suliassat maani ingerlanneqartartut annertoorujussuarmik appartinneqarsinnaammata, taavalu pisariaqanngitsumik akissaajarnerit piffissamillu atuiuarnerit aamma annertuumik killilersorneqarsinnaanngussapput.

 

Taavalu nunaqarfimmiut aamma ataatsimeersuartarnerat ilaatigut ukiut allortarlugit ingerlanneqartartoq aaqqissuunneqanera aamma allanngortinneqartariaqarpoq. Ilumut taamak akulikitsigisumik ingerlatsisoqassanersoq, tassami ataatsimeersuarnerit aallartikkaangata kingullermik ataatsimeersuarnermi eqqartukkat uteqqinneqartarput annerusumik malersuisoqannginnera pissutigalugu. Taanna allanngortinneqartariaqarpoq.

Malersuinerit ingerlareeraangata suliassat artorsarfigisinnaasagut, taakkua isumaqarpunga annertunerpaamik ataatsimeersuarmi aallaavigineqartalissasut. Assersuutigalugu ataatsimeersuarnermi kingullermi ukiup ataatsip matuma siornga ataatsimeersuarnermi kingullermi uteqqiinnarneqarput. Taamatut sulisoqasinnaanngilaq aamma aningaasat atugassagut killeqarmata. Taanna aamma uagut nunaqarfimmiut tamatta mamiasuutigisarparput ilaatigut pisariqanngitsunik aningaasanik atuinertut nalilertarlugu ataatsimeersuarnerit annertunerusumik malitseqartinneqaratik tullia aallartikkaangat.Taanna isumaqarpunga Inatsisartuni aamma siunissami isummerfigisariaqaripput taamak akulikitsigisumik ingerlatissaneripput imaluunniit aningaasat pitsanngorsaaniarnermut atussanerigut.

 

Taavalu naggataatigut qujassutigissavara partiit oqaaseqartuinut siunnerfissat arlallit maani tikkuarneqartut. Taakku aallaavigalugit sulineq aallartissavarput minnerunngitsumillu aamma Nunaqarfimmiut Peqatigiiffiat KANUKOKA-lu suleqatiginissaat qilanaraara. Soorunami aamma ilissi Inatsisartunut ilaasortat periarfissaqarpusi sukkulluunniit atassuteqarnissasinnut aamma malinnaatinneqarnissarsi isumaqarpunga pingaarlunilu pissusissamisoortoq. Imaqarniliat allallu ataatsimiinnermi ingerlatinneqartut neriorsuutigissavakka Inatsisartunut ilaasortanut apuunneqartassammata.

 

Naggataatigullu qujassutigissavara Atuarfitsialaap ilusilersornerani aamma Naalakkersuisoqarfillu pitsaasumik Nunaqarfimmiut Peqatigiiffiat suleqatigiissimanerat. Naalakkersuisoqarfinnut allanut tuniluunnissaa kaammattuutigalugu suleqatigiissimaneq taanna ilinniarfissatut Naalakkersuisoqarfinnut allanut tikkuarusuppara, aamma uagut atorluassavarput Nunaqarfimmiut Peqatigiiffiat suleqatigalugu.

Qujanaq.

 

Ole Lynge, Inatsisartut Siulittaasuat, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq. Taava aqutsisutut tullinnguuttut arlallit oqaaseqartinnagit oqaatigilaassavara, tassa malugisinnaasagut malillugit saqqummiussamut akerliusoqanngimmat imatut. Taavalu aamma Naalakkersuisut akissuteqaamminni neriorsuutigimmassuk 2002 ingerlanerani suliamut tunngasumut saqqummiussaqassamaarlutik.

 

Aamma qinnuigissavakka oqaaseqartussat tullii sapinngisamik soorunami eqikkaasumik uteqqiisaqattaanngikkaluamik saqqummiusseqqullugit. Nalunaaqutaq taamalivoq-aasiit ullumikkut oqaluuserisassat suli tallimanik ilaqarput. Arfinernut angumeriniagassagut, taanna eqqaasissutigilaaginnarpara.

 

Kisianni aamma erseqqissaatigissavara Nunaqarfinni ataatsimititaliap atorunnaarsinneqarnera uani uparuarneqarmat. Ataatsimiititaliap Inatisartut ukiuata aallartinneqarani matoqqasumik oqaluuserinerini allanngortiterisoqarmat. Nunaqarfinnut ataatsimiititaliaasimasup suliassaqarfii Inatsisartut Inuussutissarsiornermut ataatsimiititaliaannut nuunneqarmat. Tassalu suliasat taamaattut tassunga aamma ingerlatinneqartartusaapput. Paaserusussavara oqaaseqartussat arlalissuummata partiit, Kattusseqatigiit, attaviitsullu matuma aappassaaneerneqarnissaannut ataatsimiititalianut ingerlateqqinneqarnissaat pisariaqartinneraat.

 

Otto Steenholdt, attaviitsoq:

Siullermik Naalakkersuisup oqaaserisannut akissuteqaatai qujassuteqarfigissavakka, tassami Naalakkersuisup taanna oqaatigisariaqarmat nunaqarfinni pissutsinut paasisimasaqartuusoq. Aammalu Nunaqarfinni Peqatigiiffiit kattuffianuunnguatsiarpoq siulittaasuusimalluni.

 

Kisiannili oqaatsit marluk iluarinngisakka utertilaarlakka. Iluarineqakasakkama oqaatsit marluk uku atormagit. Oqaatsit akerlileruminaatsut. Oqaatsit assortoruminaappoq, soorlulu oqaatsikka akerlilertassallugit, oqaatikka assortarniartassallugit. Tassa oqariartaaseq tassaniiginnarpoq immaqa. Tassa ilumoorpoq, ilumoornerarpaangalu assigiimmik ineriartortinneqarsinnanngimmata. Tassa taanna ilumoorluinnarpoq.

 

Taavalu pisarnini malillugu oqaasii assortoruminaatsut, tassa assortuunnata isornartorsiuinata suleqatigiilluta pimoorullugu ingerlassaagut. Tassa Naalakkersuisunngortup oqaatigisartagai uanga nuannaralugit aamma eqqarsaatigisartakkakka.

 

Kisianni ataatsimeersuarnerit allanngortiternissaanut oqalunnera inissaminiissorinngilara. Naalakkersuisoq tassani qullersaajunnaarsimavoq nutaallu ikkussimapput. Kingullermillu ataatsimeersuarneq eqqartorpaa uteqqiinipilorujussuit ajoralugit. Tassa taanna isoraara taamatut siulittaasunngortup Hans Enoksenimik kingoraarsisup tamakkua suliassarimmagit.

 

Taavalu anersaruuluuteqarpunga, naak Siulittaasoq uparuatsiarneqareeraluartoq. Ila radiop ammanera maani atornerlunneqarpallaalerujussuaqaaq. Siunnersuuteqartup aappassaani oqalunnermini radiokkut inuulluaqqusinera allaasorinngilluinnarpara radiop taanna suliassarigaa. Amigaatigiinnaavippara naggasinngimmagu "Inuulluaritsi., ajunngilanga" Taavalu atini nammineq taaginnarlugu. Tassa ilaasortat ilaannit radio ammanersoq oqaluttarfimmiit apeqqutigineqartarpoq. Ilaallu oqartarput siunnersuutit kinguartiinnarniarallarlugit radiop ammajunnaarnera pissutigalugu.

 

Ole Lynge, Inatsisartut Siulittaasuat, Inuit Ataqatigiit.

Otto Steenholdt, qinnuigissavakkit oqaluuserisaq qimannaveersaaqqulugu, oqaatigereeratsigu taanna erseqqissaatigeqqissaatigiinnassavara allat suliassat matuma ataani pisartut uani akuleruteqqunagit.

 

Otto Steenholdt, attaviitsoq:

Aap. Taavalu aqutsisoq ataqqisara uani oqaaseqartut taakkua atormatigit taamatut oqaaseqarsimavunga. Erseqqissarlugulu iluarinnginnakkit tusaqqusaarnertut manna oqaluttarfik atorneqartussaanngimmat, kisianni oqaluttarfik oqarnertulli atortussaammat oqaluutsigut inuulluaqqusinermut atornagu.

 

Ole Lynge, Inatsisartut Siulittaasuat, Inuit Ataqatigiit:

Qujanaq. Taava Godman Jensen, Atassutip oqaaseqartua aappassaanik.

 

Godmann Jensen, Atassut:

Atassutip tungaaninngaaniik maluginiarparput nunaqarfiit sullinneqarnissaat pillugu partiit tamarmik oqaaseqartuisa isumaqatigiillutik, isumaqatigiilluinnarlutik suleriaqqinnissaq kissaatigigaat. Taamaattumillu Atassutip tungaaninngaanik tamanna oqaaseqartutut nuannaarutigisariaqarpara. Tassa uani inimi nunaqarfimmiut arlaqanngillat taamaattumillu ilaatigut immaqa oqaaseqartut ilaasa allaninngaaniik nunaqarfinni inooriaaseq ilisimanerullugu oqaatigisinnaavaat. Taamaakkaluartoq tassa oqareernittuut, oqareernitsituut nuannaarutigaarput nunaqarfinni sullisseqqinnissaq tapersersorneqarmat.

Saqqummiussorneqartut assigiinngitsut ilaatigut ussernartorsiornarsinnaagaluartut suliat ingerlareersut nunaqarfinni aammalu kommunekaartuni ingerlareersut pulaqqavigisagut ussernartorsiornarsinnaagaluarpoq immikkut oqaaseqarfigisaqattaarnissaat, kisiannili taamaakkaluartoq nunaqarfiit ingerlaqqissappata, ingerlariaqqissappata pingaaruteqarluinnartoq tassaasarpoq nunaqarfik napassappat inuutissarsiornikkut tunngavia aaqqinneqaqqaartariaqarmat taamaattumillu tamanna aaqqinneqanngippat nunaqarfik ingerlariaqqinnissaminut nukissaqartanngilaq.

 

Taamaattumik nunaqarfiit siunissami ingerlariaqqissappata nunaqarfinni inuutissarsiornikkut pitsanngorsaaneq pinngitsoorani aaqqeqqaartariaqassaaq. Tamakkua tamarmik saniatigut oqartariaqarpugut kommuneqarmat aamma inuutissarsiornikkut periarfissanik aningaasarsiornikkut periarfissanik tamakkiisumik ujartuiuartunik, ilaatigut aamma taakkartorneqarsinnaapput kommuneqarfiit ilaanni Namminersornerullutik Oqartussat eqqumiitsuliornikkut siunnersorteqarnerat assorsuaq atorluarneqartarmat ilaatigullu aamma aningaasarsiorfissaasinnaasuni eqqarsarnermi nunaqarfinni ilaatigut tamakkua aamma ikorfartueqataasinnaanerat taanngitsoorneqarsinnaanngilaq.

Taamaakkaluartoq pingaartillugu aamma oqaatigerusupparput nunaqarfinni nammineerlutik inuutissarsiornikkut periarfissaqarusuttuni ingerlasimaneq ilaatigut nuannersumik Naalakkersuisup oqaatigisaa aamma ullumikkut nunaqarfippassuarni anersaaq taanna anersaarineqarmat. Taamaattumillu piginneqatigiinnikkut nunaqarfiit ilaanni nammineq suliniuteqarnermikkut ingerlarusuttunut Naalakkersuinikkut annerusumik tapersersuerusussuseqarnissaq kommune-qarfiit ilaanni assorsuaq pisariaqartinneqartarpoq. Aporfigisartakka ullumikkut unaalluni Kommuuneqarfiit aningasalersueqataanermikkut suleqataasinnaanerat Naalakkersuinermik suliallit, qullinerusut tungaanninngaanniit annertuumik aporfissaqartinneqartarmat. Tamannalu isumaqarpunga siunissami qaangerneqartariaqartoq inuit namminneq nunaqarfimmiillu sulerusussuseqarnerat ipitinneqassanngippat.

 

Tassa oqaaseqarfigisinnaasarpassijinngimmat Atassutip tungaaninngaanniit nuannaarutigaarput nunaqarfinni suleriaqqinnissaq partiinit tamanit tapersersorneqarmat. Taamattumillu isumaqarluinnarluta nunaqarfinnut ataatsimiitsitaliaq nunaqarfinnut sullissinermi siunissami pingaaruteqartuartussaasoq, taannaasussaasorlu nunaqarfiit nalilersuiffigineqarneranni qitiusumik siuttuullunilu sullissisussaq.

Ole Lynge, Inatsisartut Siulittaasuat, Inuit Ataqatigiit:

Qujanaq. Taava Anton Frederiksen, Kattuseqatigiit oqaaseqartuat, aappassaa.

 

Anton Frederiksen, Kattuseqatigiit:

Qujanaq. Nunaqarfiit soorunami tikittarsimallugit aamma takuneq ajornarneq ajorpoq nunaqarfinni suut inuutissarsiutit ingerlanneqartut aammalu suut amigaatigineqartut.

Nunarput angisoorujussuummat tamatta nalunngilarput aammalu nunaqarfiit assigiinngittut kujataani avannaani tunumilu aamma sumiiffinniik sumiiffinnut assigiinngittorujussuarnik ajornartorsiuteqarsinnaasarnerat aamma qularnanngilaq amerlanerit ilisimavaat.

Nalunngilarput kalaallit amerlanerpaajusugut kalaalimininngersuulluta, ukiuni makkunani aamma eqqartorneqartartoq ataasiarani tassaavoq kalaallit uagut pigisatsinnik atorluaannginnerput atorluaanerusariaqarnerpullu aamma oqaatigineqartuartartoq, oqassaguma immaqa uniorpallaassanngilaq nunaqarfimmiut tassaapput nunatta pissarititaanik atorluaanerpaajusut. Taamaattumik nunatsinni pissarititaasunik atorluaassagutta aamma illoqarfinni kujataani avannaani kalaalimerngit piffissap ilaani ukiup qanoq ilinera apeqqutaatillugu amigaatigineqartaqaat illoqarfiit ilaanni, illoqarfiilli ilaanni nunaqarfiillu ilaanni aamma ajorsaatigineqanngilluaasartarlutik.

Ilaatigut uanga aggerfinni kommunemi marsi qaammat assersuutigiinnassagukku tassani neqit puisi neqai assorujorujussuaq amigaatigineqartarput uffa massa kommuneqarfiit ilaanni piffissami tassani amigaatigineqaratik eqqaannarneqartut. Sooq tamakku qanoq ilillugit aamma pitsaanerusumik aaqqiivigineqarnissaat isumaqarpunga eqqarsaatigisariaqaripput, tassami neqigukkaluarluta ilaanni kukkuuaqqat pikuinik pisiinnariaqartarpugut uffa missa neqi pitsaanerungaartoq immaqa nunatta ilaanninngaannik pissarsiarisinnaagutsigit taanna ajunnginnerungaassagaluartoq.

 

Unaliuna aamma nunaqarfiit pillugit Naalakkersuisumut akissuteqarnermini Kattusseqatigiit nunaqarfiit 100-t inorlugit inullit apeqquserniartutut nipilermagu. Allaannginnami tusaallugu tassa Kattusseqatigiit apeqqusilerpaat 100-nik inullit qanoq ingerlaqqinnissaat.

 

Eqqaasitsissutigilara Inatsisartuni ilaasortap siunnersuuteqartup siunnersuutini nammineerluinnarluni saqqummiummagu Kattusseqatigiit tunuliaqutaginagit aammalu oqallinneq tassunga ingerlammat. Tassami Kattusseqatigiinni oqaaseqarnitsinni oqaaseqarpugut Kattusseqatigiinni nunaqarfik tassaavoq inoqarfik aalisarnikkut piniarnikkut niivernikkullu qangaaniilli ingerlatsiviusoq. Qanoq inuttutigineq inuttutiginerluunniit apeqqutaatinnagu nunaqarfittut isigineqartuartariaqartoq. Taamaattumik pissusissamisuunngilaq Naalakkersuisup Kattusseqatigiit nunaqarfinnik 100-t inorlugit inulinnik apeqqusiiniartutut nipilissappagit, tamanna ilumuunngilaq.

 

Aammalu soounami ajuusaarnerit assigiinngitsullu pisarput. Tassani nunaqarfiit pillugit ataatsimeersuarnerit eqqartorneqarput, neriuppugulli maannakkut Naalakkersuisup Nunaqarfinni Naalakkersuisunngornermini ukioq ataaseq sinnerlugu susoqarsimannginnera ataatsimiititaliami taanna uteqqinnagu aallullugit nunaqarfiit pillugit sullikkumaarai.

Qujanaq.

 

Ole Lynge, Inatsisartut Siulittaasuat, Inuit Ataqatigiit.

Tullinnguuppoq Paninnguaq Olsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqatuat, aamma aappassaanik. Tulleriumaarpaa Simon Olsen, Siumut.

 

Paninnguaq Olsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqatuat.

Siullermik Naalakkersuisup oqaaseqaatitsinnut ilassinnilluarnera qujassutigissavarput, aammalu neriuutigissallutigu uani immikkut taasarput, Inatsisartut inatsisaat normu 22 novemberip pingajuani 94-imeersoq. Taanna suleqatigiissitami nalilersuisoqalerpat immikkut isiginiarneqarluni aamma maluginiarneqallaqquarput, nunaqarfiit ilaanni inuussutissarsiutitigut ineriartortitsiniarnermi kommuunit immaqa aningaasaliisinnaagaluarlutik akimmiffittut atuisarnerat pillugu. Taanna aamma allanngortittariaqalinnginnersoq Inuit Ataqatigiinni nalersoqqugatsigu uani erseqqissaatigiinnassavara..

 

Aamma maqaasilaarpara Naalakkersuisup taanngimmagu ujartugarput inassutigisarpullu nunaqarfinni tamani nunatsinni sumiikkaluartuniluunniit aamma inuussutissarsiornikkut periarfissat suuneranik misissuisoqartariaqarnera. Tassuunakkut ersarinnerusumik siunnerfiliorsinnaaneq anguneqarsinnaammat ilaatigut immaqa aamma inuussutissarsiutinik ineriartortitsinerit nutaat immaqa naggueqatigut akilinermiittulluunniit isumassarsiorfigalugit pisinnaasut aqqutissiuunneqarsinnaammata. Periarfissat assigiinngitsorpassuupput nunatsinni pisuussutinik atorluaanissatsinnut aqqutissaasinnaasut, taakkulu soorunami nunaqarfimmiut allallu suleqatigalugit ineriartortinneqarsinnaasut Inuit Ataqatigiinninngaannit uagut upperaarput.

Isumaqarpunga aamma ullumikkut ilaatigut illoqarfimmiuugutta nunaqarfimmiuuguttaluunniit ulluinnarni aningaasat atukkatta qanoq naleqarneranik paasinninnerullutalu ilisimasaqarnerusariaqartugut. Ataatsimut aningaasaliissutaasartut eqqarsaatigalugit, taakkuninnga pissarsiaqartarnitta qanoq naleqatigineranik ilisimasaqarnerulissarput pingaaruteqartorujussuuvoq inuussutissarsiutini ineriartortitsineq tigusineriinnaarmiissannginnami aammali illuatungaatigut aamma aningaasanik kaaviijaartitsisinnaanermik kinguneqartussatut takorloorneqartariaqarmat. Naak imaattariaqanngikkaluartoq inuttut naleqassuserput anersaakkullu inuuneqarnermut aningaasamik naleqartinneqassasoq, kisianni isumaqarpunga ullumikkut inuussutissarsiutini siuarsaanissamut oqaluttarnitsinni aamma aningaasap naleqassusaa annertunerusumik ilisimasariaqaripput pingaaruteqarluinnarmat imannak aningaasaq suminngaaniiginnaq pinngorneq ajormat, kisianni inuup sulineqaratigut aammalu ineriartortitsinikkut aatsaat aningaasaq pilersinneqarsinnaammat.

 

Mads-Peter Grøvoldip oqallisissiaa soqutiginartuuvoq. Aamma nalunngilara nunaqarfimmiut immaqa naalernillutik tusarnaaraat aammalu nammineq inuussutissarsiutigut ineriartortitsisinnaanermik takorluugarisartakkaminnik aqqutissarsinissaminnut nalornissutiminnik qulaajaavissatut aqqutigissagaat qularutiginagu. Nalunngilarput nunaqarfimmiorpassuit takorluugaqartaraluartut inuussutissarsiutinik immaqa ingerlatsisinnaanissaminnut pilerigisaqarlutik. Assersuutigiinnarlugu puisit neqaat, immaqasinerissami soorlu ippassaaninnguakkunni eqqartorneqartoq, qimminut nerukkaatigineqarsinnaanerat.Nunaqarfimmiut ilaasa allatut ajornartumik asiutiinnartarpaat uffa Ilulissakkunni assersuutigalugu aalisartoqarfiusuni immaqa nerukkaatissiaralugit pisiariumaneqarsinnaaruttortut nunaqarfimmiut atorluarnagit amiinnaat tunisinnaagamikkit asiutitsinerit pisarput. Tamakku atorluaanerunngillat. Puisip neqaannaanngillat sorpassuupput nalilersortariaqakkat. Illoqarfinniiginnanngillat kisiannili aamma nunaqarfinniipput, taamaammat suleqatigiissitaliassap siunnerfiliorluakkamik ingerlatsinissaa pisariaqartussaasasoq uani qularutigisasaanngilaq.

 

Aamma neriulluarnartoqartissavarput oqartaleratta naggataatigut taamatut aasit oqalukkaluarluta oqalukkaluarluta susoqarnianngitsoq, kisianni ugguuna neriussaanga massakkut nunaqarfimmiut isumalluarnerullutik alloriarfissinneqarnissartik periarfissaqarfigilissagaat.

 

Una eqqaasitsissutigiinnassavara Anton Frederiksenip oqarnera nunaqarfimmiut kalaaliminermik immaqa atorluaanerpaasut. Uanga isumaqarpunga kalaallit sumiikkaluaruttaluunniit taakku inuusstissat pissuussutigut sapinngisamik atorluarniartarigut nunaqarfinniikkutta illoqarfinniikkuttaluunniit.

Ole Lynge, Inatsisartut Siulittaasuat, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq. Taava Simon Olsen, Siumup oqaaseqartua. Aappassaanik. Tulleriumaarpaa siunnersuuteqartoq.

 

Simon Olsen, Siumup oqaaseqartua.

Siumumiit iluarisimaarparput Naalakkersuisup Siumup oqaaseqarnermini siunnersuuteqartup siunnersuutaa pillugu oqaaserisai pitsaasumik tigummagit.

 

Ukiuni 20-ni maannakkumut ingerlareersunut qulaallugimmi piorsaanerup allaffissungaarnermik ingerlatsiffiusut nunaqarfinni aamma nanertuutaanera malunniuttoq ukiuni massakkut ilaqalersuni misigisimavarput. Tassami naamminersornerulernerup eqqunneqarnerata kingorna piffimmiit pissimmut kommuunit allaffeqarfii, atuarfeqarfiit, KNI-ikkut sumiugaluartoq tamarmik immikkut allaffilerlutik pipput. Tassagooq inuiaqatigiit taamaalillutik akikinnerusumik ingerlanneqarsinnaammata. Taakku ukiuni sivisukuluttuni ukiuni ilalinni akiorneqartut suli massakkut tamakkiisumik anguneqanngillat. Taamatut ingerlatsineq soorunami inuiaqatigiinnut akisoqalunilu siuarsaataanngilaq.

Siuarsaanerunissamik maannakut suli nunaqarfiit inoqasuttoqarnera Siumumiit iluarisimaarluinnarparput aammattaaq kingumut qiviangaatsiarluni, tassa namminersornerulernerup eqqunneqarnerata siorna Naalagaaffiup ingerlatsinerani iluatinnartut amerlaqisut annaasimavagut. Politikkikkut aammattaarlu assigiinngitsutigut pitsaanerusumik ingerlajumalluta nammineerumalernitsigut ajoraluartumik ukiorpanni atorneqarsimasut ilaasa ineriartortitaalluarsimasut iluatigisariaqavissut iluatigineqanngitsoorsimanerat nunatta ingerlatsi...nerata ullumikkumut malugingaarpaa aningaasarsiornerup tungaatigut.

Taamaattumik isumaqarpunga tupigusuutigisariaqartumik iluarsisariaqartunut periarsinnaassutsitta eqarluinnassusia sanngeequtigigipput.

 

Avannaani Upernavimmi kina oqarpa massakkut fabrikkimik ingerlatsisut pitsaanerpaajusut, tamanna qularutigilluinnarpara. Nunaqarfimmiut illoqarfimmiullu isiginagit sattaaserlunisooq ingerlasoqarnera qajassuunnagu nanertuutigaarput. Taamammalluuna nunaqarfimmiut aamma ilungersungaaraluaqalutik tusaajumaneqannginnerat imaannaanngeqisoq.

 

Kisianni isumaqatrpunga ilanngullugu oqaatiginngitsoortariaqanngilluinnartoq nunatta karsiata imaqusunnera, nunatta karsiata aningaasasaaleqinera, taassuma nanertuinera Naalakkersuinerunnaanngitsukkut inuiaqatigiilli iluanni aamma assut nanertuutigaarput. Taamaammat isumaqarnarpoq aningaasat isiginerullugit aammalu peqqissaarnerulluta ikioqatigiinnerullutalu ingerlatsilersinnaanitsigut pingaaumik inuussutissarsiornitsigut tungaatigut, taakkumi ingerlalluarpata aatsaat allanut ingerlatanut akissaqarnerulersinnaanerput politikkikkut sulisut tamarmik taanna tamatta iserfigisariaqaripput eqqarsartaaseq. Tassami aningaangamik atuiniinnarsinnaanngilagut isertitassagut annertunerusumik eqqarsaatiginagit. Taamatut oqarlunga siunnersuuteqartup siunnersuutaa Siumumiit aamma taperseratsigu oqaatigissavara.

 

Ole Lynge, Inatsisartut Siulittaasuat, Inuit Ataqatigiit:

Qujanaq. Taava siunnersuuteqartoq Mads-Peter Grønvold pingajussaaniilerami naatsunnguamik.

 

Mads-Peter Grønvold, Kattuseqatigiit..

Taamatut isumaqatigiilluarneq siunnersuuteqarluni iluarisimaarnarpoq aamma suleriaqqinnisami atorneqartussaammat taamatut oqaluuserisassanngortitsineq aamma Naalakkersuisut taanna oqaatigereerpaa, taanna iluarisimaarnarpoq.

 

Uani soorunami siunnersuuteqaraanngatta inatsisilerituunniit piumaffigineqartarpugut oqaaseqaatit annertuallaanginnissaat, taamaalilluni immaqa nassuiaanerusinnaanerugaluaq pinngitsoorneqartarpoq, uani nunaqarfiit 100-t inorlugit inullit qanoq siunisaami pineqassappaat, nunaqarfiit 100-t sinnerlugit qanoq aamma siunissami pineqassappat? Taamatut ilanngussininni ilaatigut tunngavigaara illoqarfiit ilaani, assersuutigalugu tunisassiornikkut ineriartortitsinermi sulisinnaassuseq sinnerlugu piorsaasoqartarpoq ineriartortitsisoqarlunilu.

 

Nunaqarfinni taamatut pisoqassaguni ajornartorsiutaasinnaasut sulisussaaleqinermut assigiinngitsunut tunngasut aamma aporfiusinnaammata taanna tamakku eqqarsaatigalugit taamatut allassimavunga, kisianni ajuusaarutigaara ersarinnerusumik taanna nassuiarsimannginnakku, soorunami oqaatsit ersarinngikkaangata pitsaasumut ajornerusumulluunniit saatikkuminartartuummata aamma tamanna politikerinut Naalakkersuisunillu atorluarneqartartoq nalunngilara., kisianni isumaqarpunga qaqeqqinninni taanna paasineqartoq. Uani soorunami ingerlatsiviit tunisassiorfiit allallu, soorlu nunaqarfinni pingaaruteqarluinnartut, ilaatigut ingerlatsinerliorsimanerisa kinguneranik kisermaassilluni tunisassiulernissaanerup periarfissinneqartarnera tamakku aamma imaannaanngitsumik kinguneqartarput pineqartuni tunisassiornikkut aalisarnikkullu atugassarititaasinnaasut eqqusoortitsisinnaasarput, tamakkua pinngitsuusagutsigit ingerlatsiviit ingerlanerluttut takugaangatsigit piffissaq siulleq aaqqiinniartartuugutta immaqa sunniipilunnissaat pinngortsoorneqarsinnaasassagaluarpoq, taanna Naalakkesuisnut eqqaamaqqulaaginnavara.

 

Jakob Sivertsen, Atassut.

Qujanaq. Tassaana oqaluttut ilaasa taakkartugaat aamma oqaaseqarfigilaarniarlugit maannga qaqisunga. assut alianaappoq nunaqarfiit pillugit oqallinneq peqataaffigalugu, aamma tupinnanngilaq ukiuni kingullerni nunaqarfinnut politikki soorlu tammariartulersimagaluartoq maannakkut qaqinneqarmat Atassummi assut nuannaarutigaarput. Tassaana naalagaaffiup ingerlatsisimanera ukiuni siullerni maannakkut eqqaallataarneqartoq ingerlatat pisoqalisut nutarterneqarnissaannik piffissanngortoq.

 

Ilaatigut aamma uanga naalagaaffimmi ukiorpaaluit suleqataasimallunga uggorisarpara naalagaaffiup ingerlassimasaasa ilaat nalilersoqqaarnagit namminersornerulernermi ingerlatat tunniunneqarmata ingerlanneqarsimammata. Assersuutigisinnaavara siornatigut nunaqarfiit tamarmik, tamakkiivillutik, tunisassiorfinnguaqarput tamakkerlutillu aamma sulinerup saniatigut aningaasarsiorfissanik tunisaqarsinnaasarput.

 

Taava aappaatut sanalukkanik tunisassiorneq periarfissalunnerusuni nunaqarfinni naalagaaffimmit ingerlanneqarsimapput assut iluatsilluartumik. Assersuutigisinnaavara 1976-imi nunaqarfik Kulusuk, 300-t sinnilaarlugit taamanikkut inoqarpoq, ukiumut 4,2 mio.-nit sanalukkanik kaaviiaartissimavaa, nunaqarfiinnarmi naalagaaffiup suleqataalluarnerata kinguneranik.

 

Maannakkut assersuutigigutsigu illoqarfimmiluunniit sanalukkat killeqartorujussuarmik tunineqartarput. Nunaqarfinni tunisisoqarneq ajorppoq, naak uffa inuppassuugaluartut aningaasarsiorfissaqaratik allanik sanalukkanik aningaasarsiorluarsinnaagaluartut. Taamattumik Siumup oqaluttuata oqaassia taperserumavara maannakkumiit nalilersuineq annertunerulertariaqarpoq suut naalagaaffimmit tigusimasagut nalilersoqqissaarlugit suut ingerlateqqissanerigut.

Taavalu aamma sanalukkanut tunngatillugu arnat tamatigut eqqaaneqarneq ajormata uanga ajuusaarutigisarpara. Arnanuku assassornermik pikkorissorsuit aamma tamakkua suliffissaaleqinerup nalaani assarsornermikkut aningaasarsiuteqarsinnaagaluarput, assersuutigalugu soorlu Tunumi kalaallisuunik kusanartorsuarnik piumasunut naammattunik tunioraassinnaagaluraput, periarfissat ullumikkornit pitsaaneruppata. Aamma annoraanik, soorlu makkua, annoraanik ullut tamaasa atortarpunga, piumagutta naammattunik tunisassiorsinnaagaluarpugut qalipaatit assigiinngitsorpassuarnik, periarfissaqanngiinnarpugut.

 

Taakku saniatigut nunaqarfinni suliffissanik pilersitsitsinarnermi ilaatigut Paninnguup Sulisap eqqaammagu, assut aamma upernaamut Naalakkersuisut saqqummiussaqarnissaannut Sulisap aamma nunaqarfinni periarfissat misissortariaqarpai, oqartoqaaannarsinnaanngilaq periarfissaqanngilaq.

 

Sukumiisumik nunaqarfimmiut mannakkut paaserusulerpaat ilaatigut tunitsiviit tunisassiorfiit matoorarnerisa kingorna qanoq ililluta aningaasarsiornikkut nunatta pissarititai iluaqutigisinnaavagut, taamaaatumik nalilesueqqittariaqalerpugut siunissami inuttaasut qanoq ingerlaqqeriarnissaminnut paasiumasaat ingerlateqqinneqassappata.

 

Taavalu naggataatigut Naalakkersuisup oqaasii ilurivallaanngilakka ilaatigut oqarmat pisariaqanngitsumik ajugaaniuttarnerit maanngaanniit oqaluttarfimminngaanniit atormagit. Oqaluttarfik manna uagut ajugaaniunnertut atunngisaannarparput, kisianniliuna ilurinngisatsinnik aaqqikkusutatsinnik oqaluttarfik manna atortaripput. Tamaattumik ajugaaniumnnermut sangutinneqassanngilaq innutaasunuku pillugit oqallittartugut, taakkununnga pitsaanerpaaq anguniarlugu - ajugaaniunnata. Qujanarujussuaq periarfissikkasinga.

 

Hans Enoksen, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunaqarfinnullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Oqaaseqartoq kingulleq ila aamma nassuilaartassagutta ilaanni ajorneq ajorpoq. Ajoraluartumik maangaanniit miserratigineqarsinaanngilaq ajugaaniunnerit annertuumik ingerlanneqartarput, taanna nassuerutigisinnaasariaqarparput tamatta.

 

Otto Steenholdtip oqaasii inuttaata paasisimammagit tapersersoraluarlugit immaqa niaqquma tunuani akerlilersorniarikka, taamaattoqanngilluinnaqqissaarpoq. Saneqqukkumingaatsunik tassani, soorlu akissuteqarninni oqaatigereerpara ilumoortoq Ortup ilaatigut oqaasii assortoruminaatsut, taamaammat misigisimassanngilaq isumai akerlilersorniarsarigikka.

 

Taavalu aamma oqaatigisaa una ataatsimeersuarnerit nalilesorneqarnissaat, oqarpunga Inatsisartuni uagut nalilersortariaqarparput, soorunami aamma nalungeqqissaarpara uanga peqatigiffimmi siulittaasuunikuugama ilakka, siulersuisoqatigikka aamma taamatorpiaq isumaqartut, ilumut ataatsimeersuarnerit taamatut ingerlatiinnarneqassanersut, ilaatigut namminneq apequserpaat, tassalu aningaasanik aatuilluarnissaq aamma siunnerfigaat, pitsaanerussanngikkaluarnersorooq nammineq suliniutiminnut taakku aningaasat atoraanni, ataatsimeersuarnerit nangeqqittaqattaarnerannut tutseqattaaginnarnagit.

 

Taavalu aamma siunnersuuteqartup taanna Kattusseqatigiit pillugit oqaatigisara aamma oqaluttuata mamagisaa siunnersuuteqartup naqqiiffigimmagu taanna tusaatissatut tiguara, tassa imatut paasineqassanngitsoq nunaqarfiit 100-inik inullit imaluunniit sinnerlugit inulli qanoq nalilerneqassanersut maangaanniit, taanna paasilluarparput.

 

Tullianik oqaasiliulerussi taanna eqqaamallualaarumaarparsi paatsoorneqarsinaasut ersarissarneqarnissaat.

 

Taavalu aamma siunnersuuteqartup siunnersuummini oqaatigisaasa ilaani siullermeerama akissuteqarfiginiarlugu puigorakku, tassalu Upernavik Kujalleq assersuutigaa, tassani susoqarsimanngitsoq, kisianni nalunngilara Naalakkersuisoq, Siimuut Naalakkersuisuunermi nalaani taakkununnga angalanikuusoq, Upernavik Kujalleq Kangersuatsiaamullu, tassanilu suliniutissat aamma aallartinneqareersut nagillugit uagut suliniutigissavagut, neriuppunga pitsaasumik aaqqiissutissamik nassaarsinnaasasugut taakku nunaqarfiit marluk eqqrsaatigalugit.

 

Taavalu Inuit Ataqatigiinninngaanniit apeqqutigineqartoq, tassalu inuutissarsiornermut tunngasunik kommunit aningaasaliisinnaaneranut tunngasut qanoq atorluarneqartiginersut massakkut taanna toqqaanavissumik akisinnaangilara, kisianni misissussavarput qanoq annertugisumik atorneqarnersoq.

 

Taavalu ukua aamma apeqqutigisatit inuutissarsiornermut tunngasut, nunaqarfinni suut periarifissaanersut, taakkua soorunami aamma ilanngutissavagut, pisariaqarmat taakku aamma nalilersoqqissaarneqarnissaat, siunissami sulineq iluatsissappat.

 

Taavalu naggataatigut Jakob Sivertsenip misilittagaqarluarluni nalunngilara ukiorpassuarni niuertorusiunermini sanaalukkanut tunngasut oqaasii iluatinnartut annertuumik atorneqarnissaat siunnerfigisariaqaripput, tassami taamanikkut kaaviaartitat taama annertutigisimappata nunaqarfimmi ataatsimi, massakkut kaaviaartitat annertunerujussuanngorsinnaapput pitsaasumik aaqqissuussilluarnikkut. Soorlu tamakku inuit misilittagaqarluartut aamma siunnersuuteqarsinnaanerat Naalakkersuisunit annertuumik ammaffigineqarpoq, neriuppunga aamma periarfissaqaruit oqaloqatigiilluarsinnaasugut, saqqummiussatit taakku iluartinnartut aamma nunaqarfinni ingerlariaqinnissami annertuumik tunngaviliinermi peqataalluarsinnaammata.

 

Taama oqaaseqarlunga naggataatigut qujavunga neriullunga suleqatigiilluarnerit aallaavigalugit nunaqarfinni massakkut ingerlatsiniarneq pimoorunnerullugu aallartissagipput.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat.

Aap, tassa soorunami oqaaserineqartut pillugit aamma erseqissaalaaqqittariaqarama pingajussaaneerpunga, tassa Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuata Paninnguup kalaaliminertorneq pillugu oqaasii naqqiiffigilaarniarakkit, kalaaliminertornerput pillugu misissuinerit ingerlanneqarnikuupput, tassanilu ersarissumik takutinneqarnikuuvoq nunaqarfinn isorliunerusunilu kalaaliminertorneq annerpaajusoq, taamaattumik taanna assortuussutigisinnaagunanngilarput.

 

Taava tullianik oqaaseqaasiulerutta paatsungananngitsunik nunaqarfiit pillugit Naalakkersuisup oqaaqqissaaruppaatigut, ilumut paatsoortuusaarneq taanna qaangerneqartariaqarpoq, ersarissunik paatsorneqarsinnaangitsunik oqaaseqaatigut atuaqqikkukkit takusinnaavat qanoq oqariartortugut.

 

Anders Andreassen, Siumut.

Qujanaq, aatsaaginnannguaq oqaluttut ilaaniit eqqaaneqarmata sanalukkat, taavalu nalagaafiup tigummigallarmagit nunaqarfiit, oqaatigilaasavara erseqqissaatigalugu aamma paatsoorneqassanngimmat, sanalukkat siusinnerusukkut kaaviiaartinneqartutut taaneqartut ilaatigut KGH-p nalaani katersuinnarneqarsimapput, taavali mio.-erpassuit imaluunniit immaqa oqarutta 3 mio.-it missaanni tunineqarsinnaajunnaartut uninngatinneqarsimallutik, taakkuuppullu aamma assut nanertuutaasimasut, taamaattumillu oqartoqasinnaanngilaq ajunngitsumik tamarmik ingerlasimasut, kisiannili aamma tassani imaanngilaq sanaluttartut taanna pisuussutigigaat kisiannili aamma tuniniaanerup ingerlanerani aammalu nunanut allanut assigiinngitsunullu tunisisinnaajunnaarnerup nassatarisaanik mio.-it taama amerlatigisut allaat allatut ajornartumik mattuttariaqarsimapput imaluunniit tuneqqinneqarsinnaajunnaarsimapput.

 

Nunaqarfimmiunut iluaqutaagaluaqisut kisiannili tamatuma kingornatigut annertoorujussuarmik aamma pakatsissutaasimavoq taamatut unitsinneqarmata. Taanna isumaqarpunga ersarissumik paasineqartariaqartoq, imaanngitsoq kaaviaartinneqartuaannarsimasut, kisianni katersorneqarsimapput tunineqaqqissinnaajunnaaramik.

 

Hans Enoksen, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunaqarfinnullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Tassa Kattusseqatigiinninngaannit oqaaseqartup oqaasii annertunerusumik aporaaffiginianngilakka, kisianni siunnersuuteqartup nammineq ersarissumik nassuerutigereermagu taanna ersernerlutuumik allassimanini, taanna pigiga, taanna erseqqissaassutigilaarniarpara, aporaassutiginianngilara ilissinnut. Qujanaq.