Oqaluuserisassani immikkoortoq 29 |
|
||
| Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera | |
Pingasunngorneq 1. marts 2000 nal. 16.10
Ataatsimiinermik aqutsisoq: Ole Lynge
Inatsisartut Siulittaasuat.
Finn Karlsen, Atassut, siunnersuuteqartoq:
Tassa
siullermik oqaatigissavara ukua siunnersuutikka marluummata tassa siullermik
1999-mi upernaakkut oqaluuserisassatut nassiussimagaluarpara, kisianni
pissutsit assigiinngitsut peqqutigalugit angummatinngitsoorsimavoq aammalu
ukiarmi, taamaammat massakkut aatsaat saqqummiutissvara.
Tassa
siulleq piniarnerinnavimmik inuussutissarsiuteqartunut tunngavoq, tassani
aallaavigaara siusinnerusukkut piniarnerinnavimmik
inuussutissarsiuteqarfiusunut puisit amiinnaanik aningaasarsiuteqartuni
immikkut angallatitaarniarnermi oqilisaassinissamik aalajangiisimanerput,
taamatut aalajangiisimanerput pitsaasuuvoq. Eqqarsaatigissagaanni puisit
amiinnaanik inuussutissarsiuteqartunut aningasanik katersianiarsinnaaneq
tamatta takorloorsinnaagatsigu qanoq ajornartigisoq. Taamaammat taamatut
inuussutissarsiuteqartut tamarmik assigiimmik pineqarnissaat siunnersuutigaara.
Tassa aalajangiiffigisimasatta avataani nunaqarfinni avinngarusimalluinnartuni
puisit amiinnaanik inuussutissarsiuteqartoqarmat, tassa ukiorpaalussuanngortuni
soorlu aalisarnermik periarfissaqanngivissunik avinngarusimalluinnartunik
nunaqarfeqarpoq.
Taakku
allaanerusumik pineqannginissaat siunertaralugu siunnersuutigaara
siusinnersukkut aalajangiismanitsinnut ilaatinneqalissasut, tassa immikkut
oqilisaavigineqarnissaat siunersuutigalugu.
Taavalu
aappaatut Kujataani aalisariutinik mikinerusunik angallatillit
eqqarsaatigalugit aalisarnikkut ukiuni kingullerni aningaasarsiornerata
misissuiffigineqarnissaannut tunngasuut, tassa Kujataani aalisartutut
inuussutissarsiuteqarneq ukiuni arlaqalersuni assorujussuaq
ajornartorsiorfiuvoq, tassami raajarniartuunngikkaanni allanik aalisarniarneq
assorujussuaq ajornartorsiorfiuvoq, Kujataami ukiuni arlaqalersuni
naluneqanngitsutut aalisagaqanngitsutut oqaatigineqarsinnaammat.
Taamaattumik
siunnersuutigaara Kujataani aalisartut raajarniartuunngitsut aningasarsiornerat
misissuiffigineqassasoq, imaassinnaammami pisariaqavissunik immikkut ittumik
ikiorsiisoqarnissaa pisariaqartoq. Soorunami aalisartut aamma uagutsitulli
inuuniarnerminni pisussaaffeqarput, pilersugaqarput assigiinngitsunillu akilesugaqarsinnaasarlutik
aammalu inuiaqatigiit akornatsinni taakkuuusarput isumaginninnikkut
ikiusarfinni qanorluunniit pisariaqartitsitigigaluaraangamik
saaffiginnikkajuttunngitsut. Tassalu taammattumik siunnersuutigaara taamatut
inuussutissarsiuteqartut ukiuni kingullerni aningaasarsiornerat
misissuiffiigneqarnissaa.
Simon Olsen, Inuussutissarsiornermut Naalakersuisoq:
Inatsisartunut ilaasortap Finn Karlsenip siunnersuutaa 1999-imi ukiakkut
Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliamit suliarineqarpoq,
taamanikkullu Naalakkersuisut sinnerlugit siunnersuutit sukumiisumik
oqaaseqarfigaakka.
Taamanikkut Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu
Ataatsimiititaliaq siunnersuut pillugu Inatsisartunut
isumaliutissiissuteqarnissaminut pissutissaqartitsinngilaq. Tamanna
Naalakkersuisuni imatut paasivarput ataatsimiititaliap Inatsisartunut
ilaasortap Finn Karlsenip siunnersuutaanut oqaaseqaatikka isumaqatigai.
Siunnersuummi nassiunneqartumi takuneqarsinnaavoq aalisarnermut,
piniarnermut nunalerinermullu tapersiisarneq pillugu Inatsisartut
peqqussutaanni nr. 13-imi, 30. oktober 1998-imeersumi § 8, imm. 5 malillugu
umiatsiaaqqanik aquuteralalinnik pisaarnermut tapiissuteqartoqartalernissaanut
periarfissat eqqarsaatigineqartut.
Umiatsiaarartaartunut tapiissuteqartarnermik aaqqissuussinerup
kinguneraa inuussutissarsiutigalugu umiatsiaaqqamut akuerisaasumut
pisaarinerani akiata 75 %-iinik nalinginnaasumik tapiissuteqartoqarsinnaalluni
qinnuteqaateqartullu nammineq aningaasaliissutit 25 %-ii akilertassagai.
Taamaattoq Qaanaap kommuniani Tunumilu 84 %-inik tapiissuteqartoqartarpoq
nammineq aningaasaliissutit 16 %-iullutik.
Inatsisartunut ilaasortap Finn Karlsenip siunnersuutigaa aaqqissuussineq
Qaanaami Tunumilu atuuttoq allanut piniarnerinnarmik inuussutissarsiuteqarfiusunut
atuutilersinneqassasoq.
Nammineq aningaasaliissutit 16 %-iusut pillugit aalajangersakkap Qaanaap
Tunullu saniatigut allanut annertusineqarnissaannik siunnersuummut
tunngatillugu oqaatigilara siunnersuutit taamaangajattut 1998-imi ukiakkut
Inatsisartut katersuunneranni allanit saqqummiunneqarmata. Siunnersuutit taakku
tulliullugu Inatsisartut Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu
Ataatsimiititaliaannit Inatsisartut 1998-imi ukiakkut katersuunneranni
aalisarnermut, piniarnermut nunalerinermullu tapersiisarneq pillugu
Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarnissaanik Naalakkersuisut
siunnersuutaannut atatillugu suliarineqarput.
Tulliullugu aalisarnermut, piniarnermut nunalerinermullu tapersiisarneq
pillugu Inatsisartut peqqussutaat ataatsimiititaliap Naalakkersuisullu
isumaqatigiissutigisaannik allannguutitaqartillugu Inatsisartunit
akuersissutigineqarpoq.
Taaneqartut tunngavigalugit Naalakkersuisut isumaqarput peqqussut
sukumiisumik suliarineqarsimasoq pingaartumik nammineq aningaasaliissutaasartut
amerlassusii aamma umiatsiaaqqanik aquuteralalinnik pisaarnermut
tapiissutaasartut pillugit apeqqummut tunngatillugu.
Inatsisartunut ilaasortap Finn Karlsenip Kujataani aalisartut
aningaasarsiornerisa misissuiffigisariaqarnerannik oqaasiinut tunngatillugu
Naalakkersuisut Kujataani immikkut misissuisoqarnissaa pissutissaqartinngilaat.
Allaffissornikkut misissuinikkullu nukissat taarsiullugu periarfissanut
sulianik isertitsissutaasinnaasunik ineriartortitsissutaasinnaasunut atorneqartariaqarput
siunnerfilerneqartariaqarlutillu.
Ataatsimut isigalugu Naalakkersuisut isumaqarput Inatsisartunut
ilaasortap Finn Karlsenip siunnersuutai siusinnerusukkut sukumiisumik
suliarineqareersut.
Taamaammat Naalakkersuisut kaammattuutigissavaat Inatsisartut
tusaatissatut tigussagaat Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu
Ataatsimiititaliap siunnersuutit ingerlateqqinneqarnissaat
tunngavissaqartissimanngimmagu.
Hans Enoksen, Siumup oqaaseqartua::Inatsisartunut ilaasortaq Finn
Karlsen Atassut siunnersuuteqarpoq piniarnerinnarmik
inuussutissarsiuteqarfiusuni oqilisaassinissamik imaqartumik
siunnersuuteqarluni, tamannalu imaak Siumumiit oqaaseqarfigissavarput:
Sumiluunniit piniarnermik inuussutissarsiuteqartut
nappassutigisinnaasaminnik inuussutissar-siuteqarnissaat tunngaviatigut
Siumumiit isumaqatigilluinnarlugu oqaatigissavarput, tassami nunarput issittoq
siammaseqqisunik inoqartoq nunatta tunniussinnaasaanik peqarluarpoq
atuilluartunik atorluaasunillu iluaqutigineqarluartartunik, tamakkulu oqinnerusumik
atugaqarnissaanik anguniaqarnerit tamaasa Siumumiit tamakkiisumik
tapersersortarpavut.
Siumumi kissaatigilluinnarparput piniartut inuussutissarsiornermikkut
artornanngitsumik atugaqarnissaat, tamannalu tunngavigalugu
inuussutissarsiornikkut periarfissat pitsanngorsarsimavagut piniartut atugaasa
oqinnerulernissaat anguniarlugu, tamatumalu kingunerisaanik
umiatsiaararsortunut tapiissutit isorliunerusuni najugalinnut
oqinnerulernissaanik pitsanngorsaasimaneq suleqataaffigisimallugu, aammalu
puisit amiisa tunisaanerisa annerusumik tapiissuteqarfigineqartalernerat
anguneqarsimavoq isorliunerusuni najugalinnut, tamannalu ullumikkut piniartunik
iluarisimaarneqarluni inuussutissarsiutaasoq oqaatigisinnaavarput.
Pisortat ikiuuttarnerat ajunngilluinnartoq Siumumiit oqaatigissavarput
pingaartumik piniartukkormiut eqqarsaatigalugit, aammali Siumumiit
oqaatigissavarput kinaluunniit napaniassaguni aamma nammineerluni
akisussaaffigimmagu imminut ilaquttaminullu pilersuinissani pisortallu
tapiissutaat kisiisa isumalluutigineqarsinnaanngitsut.
Inatsisartut Aalisarnermut Piniarnermullu Ataatsimiititaliaani
siunnersuut taanna itigartin-neqarnikuuvoq tunngavilersuutigineqarluni
piniarnerinnarmik inuussutissarsiuuteqartut siusinnerusukkut
pitsanngorsaaffigineqarnikuummata soorlu umiatsiarartaarniarnermi tapiissutit
qaffannerisigut tamannalu taamanikkut Inatsisartuni tamakkiisumik
akuersaarneqarpoq, isumaqarpugullu ullumikkut allanngortitsissalluni
pissutissaqanngitsoq.
Taamatut oqaaseqarluta oqallisissiaq Siumuminngaanniit isumaqatiginagu
oqaatigissavarput.
Siverth K. Heilmann, Atassutip oqaaseqartua:
Siullermik
Inatsisartut siulittaasuat qinnuigissalaassavara ilaatigut suliap
ingerlasimaneranut naatsunnguamik issuaalaartassagama. Qujanaq.
Inatsisartuni
Ilaasortap Finn Karlsen-ip Atassut, piniarnerinnarmik
inuussutissarsiuuteqarfiusuni oqilisaassinissamik siunnersuuteqarpoq 07. Maj
1999 ullulerneqarsimasumik, kisiannili Inatsisartut ukiakkut aatsaat
oqaluuserisassanngortitaq oqaluuserisassaattut ilanngunneqarluni.
Inatsisartut
Aalisarnermut Ataatsimiititaliaa 22. september 1999 ataatsimiinnermini, Finn
Karlsen-ip siunnersuutaanut tunngatillugu ataatsimiititaliamiit Naalakkersuisoq
allakkatigut 27. september qinnuigaa, siunnersuutip piviusunngortinneqarnissaanut
periarfissat qanoq innersut isummerfigeqqullugit.
Naalakkersuisoq,
ataatsimiititaliamut 11. oktober tassa 1999-mi ataatsimiititaliamut
akissuteqarnermini peqqussummik allanngortitseqqammersoqarnera pissutigalugu
nammineq akiliutissanik appartitsinissaq orniginartinngilaa. Kisiannili
Kujataani aalisartut aningaasarsiornerisa misissuiffigisariaqarnerat
akerliuffiginagu.
Naalakkersuisunilu
ilaasortaq nangilluni allappoq, isertitaqarnissamut
ineriartortinneqarnissaannut nukivut atortariaqarivut oqaatigalugulu Puisi
A/S-ip pilersinneqarneratigut ilaatigullu Paamiuni saattuarniartoqalerneratigut
Kujataamiut aalisartut isertitaqarfigisinnaasaasa pitsannguallannissaat
Naalakkersuisuni ilaasortap naatsorsuutigigamiuk.
Aalisarnermut
Ataatsimiititaliaq 29. oktober 1999 ataatsimiinermi isummerpoq,
siun-nersuuteqartup misissuisitsinissamik kissaataa Naalakkersuisuni
ilaasortamut allakkatigut 02. december apeqquteqarfigeqqinneqarpoq, qanoq
misissuisitsiniarnermik isuma ingerlanneqarsinnaasutut takorloorneraa?
Siunnersuuteqartoq
02. december, tassa ulloq taanna Aalisarnermut Ataatsimiititaliami
siulittaasunngortumik suli Naalakkersuini ilaasortamik akissuteqartoqanngitsoq
allaffagineqarsimavoq, ataatsimiititaliaq maannakkut pissutissaqarsorinngitsoq
maleruagassatigut oqilisaasseqqinnissamik inassuteqassalluni.
Naalakkersuisuni
ilaasortaq 06. januar 2000 Aalisarnermut ataatsimiititaliamut
akissuteqarnermini 11. oktober 1999-imeersuni akissuteqarnermini allanik
ilassutissaqarnani nalunaarpoq. Pingaartinnerulluguli piffissami aggersumi
allaffissornikkut aningaasatigullu atugassarititaasut iluanni nukissat
atorniarlugit, periarfissaqarfiatigut isertitaqarnissamut periarfissat
ineriartortinneqarnerannut.
Inatsisartuni
ilaasortap Finn Karlsen-ip siunnersuutini suli Inatsisartuni
oqaase-qarfigineqannginnera pakatsissutigimmagu Atassut-miit tupiginngilarput
imatullu Atassut-miit oqaaseqassalluta.
Ilumoorpoq
1998-ip ukiakkut Inatsisartut katersuunneanni taamanikkut Inatsisartunut
ilaasortap Naimanngitsoq Petersen-ip, Atassut-meersup, umiatsiaaqqat
inuussutissarsiornermi atorneqartartut ESU-lu aqqutigalugu tapiissutit
isorliunerusuni annertunerulersinneqarnissaannik imalimmik
siunnersuuteqarnikuummat, aammalumi tamanna Inatsisartunitamaginnik
akerussitigineqareernikuulluni.
Finn
Karlsen-ip siunnersuutaata tunngavippiaa paasisinnaalluarparput tassami,
raajarniartuunngitsunut, qaleraleqarfiunngitsunilu qanoq inuuniarnikkut
ilungersunartorsiortoqartiginera Atassut-miit tikkuartortuaratsigu, ilaatigummi
inuussutissarsiutigalugu umiatsiaaqqanut angallatinulluunniit mikinerusunik
pisaarniarnermi tigutsisissap naammatsinniarneranut isorliunerusuni kisimi
ajornartorsiuteqartoqartannginnera Atassut-miit tikkuartortarsimagatsigu.
Atassut-miit
Aalisarnermut, piniarnermut nunalerinermullu tapersiisarneq pillugu
Inatsisartut peqqussutip 1998-imi Inatsisartuni allannguinermi
akuerseqataasimagatta aammalu tassunga tunngatillugu oqaaserisimasavut
innersuutiinnassavavut. Atassut-miit arajutsisimanngilarput, Naalakkersuisut
inuussutissarsiornermi tapeeriaatsip allanngortinneqarnissaanut
siunnerfeqartut, tamannali manna iluatsillugu apererusuppugut qaqugu tamanna
piumaarnersoq Atassut-miit paaserusullugu,
Naggataagut
Atassut-miit piniarnerinnavimmik inuussutissarsiuteqarfiusuni inuuniarnikkut aningaasarsiornikkullu
atugarisaasa misissuiffigineqarnissaat siunnersuuteqartutuut Naalakkersuisunut
kaammattuutigissavarput.
Taamatut
Atassut-miit oqaaseqarluta neriuppugut peqqussummi tullissaanik
allannguisinnaanermut suliarinninnissamut tunngavissaqarlualerumaarsimassalluta.
Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:
Inuit
Ataqatigiit tungaanniit Inatsisartunut ilaasortap Finn Karlsen -ip
siunnersuutaanut tunngatillugu takisoorsualiorata oqaatigeqqaarusupparput
Inuussutissarsiornermut naalakkersuisupsiunnersuuteqartumut akissuteqaataa
tamakkiisumik ilalersorusukkatsigu. Tassami ilumoortumik oqaatigineqartutut
imaapoq suliaq taannapriaq Inatsisartut Aalisarnermut, Piniarnermut
Nunalerinermullu Ataatsimiititaliaannit 1999-mi ukiakkulli suliarineqareersimavoq,
tassanngaanniillu taperserlugu aamma ingerlateqqinneqarnissaa
ilalersornartinneqarsimanani.
Taamaattorli
pingaartumik umiatsiaararsorlutik piniarnerinnavimmik
inuussutissarsiuteqarlutik ingerlataqartut allatigut
oqilisaassiffigineqarsinnaanerat Inuit Ataqatigiit pingaartilluinnarmassuk
naalakkersuisut akissuteqarnerminni inassutigisaannut tapertaliullugu manna
eqqarsaatissiissutigerusussavarput, tassalu umiatsiaararsortunut annermik
maannamut benzinasiniutissaannut akikillisaaniartoqarsinnaannginnersoq KNI
Pilersuisoq-mik nutaamik isumaqatigiissusiornikkut aamma
aqqutissiuunneqarsinnaasumik.
1993-mi
aalisarnermik kiisalu savaateqarnermik inuussutissarsiuteqartunut
oqilisaassiniarusulluta taamani immikkut gasolie eqqarsaatigalugu liter-mut akikillisaatitsivugut
maannakkut gasolie 1,65 kr.-nik akeqalersimalluni. Taamani benzin -a liter-mut
5,00 kr.-nit sinnerlugit akeqarsimagaluartoq aaama apparsaavigineqarpoq
ullumikkutut liter-mut 2,80 kr-qalersimalluni.
Umiatsiaararsornerullutik
inuussutissarsiuteqartut nunamut tulaattagaat taamatullu tunisassiortunut
soorlu Royal Greenland A/S-mut kiisalu Nuka A/S-mut tunisassiassatut
tulaassugaat gasolie-mik ingerlateqarlutik inuussutissarsiortut
tulaassugaattulli tunineqarnermikkut assigiimmik akilersorneqartarmata
pissusissamisoorsorinarpoq orsussamut aningaasartuugisatagaat taava aamma
assigiissaarneqartariaqartut. Tamanna soorunami piniarnerinnarmik
inuuniuteqartunut takuneqarsinnaasutuut oqilisaassiniarnerusinnaammat
taamaammat tamanna naalakkersuisunut KNI A/S-mik
oqaloqatiginnissutigineqassasoq innersuussutigissavarput.
Taamatullu
oqaaseqaannarluta naalakkersuisut akissuteqaataat taperserparput matumanilu
isumaliutersuutigeqqusarput naalakkersuisutsinnut timitalerneqarsinnaanersoq
aamma imissutigissallutigu.
Mads Peter Grønvold, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:
Inatsartunut ilaasortap Finn
Karlsen -ip Inatsisartut ataatsimiinneranut oqaluuserisasssatut siunnersuutaa
imatut Kattusseqatigiinniit oqaaseqarfigissavarput.
Kattuseqatigiinniit pingaartilluinnarparput
nunatsinni piniarnerinnamik inuussutissarsiuteqartut tunitsivitsigut
pitsaasumik atugaqarnissaat periarfissaqarnissaallu, taamaalillutik
piniakkaminnik iluaquteqarsinnaaqqullugit.
Kattuseqartigiinniit
oqaatigissavarput nunatsinni sumiiffinni assigiinngitsuni piniarnerinnarmik
inussutissarsiuteqarfiusuni piniartut atugarisaat assigiinngittarmata.
Assersuutigalugu Avannaani nunaqarfiit ilaanni piniarnerinnarmik
inuussutissarsiuteqarfiusuni puisit amii eqqarsaatigalugit tunitsivitsigut
sumiiffiit ilaanni ajornerusumik atugassaqartitaapput, tamarmik Avannaani
aalisagaqarfiusumi pinairtuinnaanngimmamik, taamaattumik pisariaqarpoq
piniartut inuuniarnerminni atugaat nuna tamakkerlugu assigiinnersumik
atugaqarnissaat ujartorneqartariaqarmat.
Kattusseqatigiinniit
pingaartilluinnarparput sumiiffimmiit sumiiffimmut assigiimmik piniartut
aalisartullu atugaqarnissaat.
Kattusseqatigiinniit
oqaatigaasavarput sumiiffimmiit sumiiffimmut piniartut atugaasa
assigiinngissutaat annertoorujussuunngimmata kisiannili aamma piffiit ilaanni
assigiin-ngittarsinnaallutik, taamaattiumik pisariaqarpoq piniartut
assigiinnerusumik atugaqarnissaat angallatitaarniarneq eqqarsaatigalugu
pisariaqarmat.
Siunnersuuteqartup siunnersuutaa
Kattusseqatigiinniit imatut iluarsiivigineqarnissaa piumasaraarput. Angallammik
pisaarniartut soorlu angallammik aningaasaq tigutsisissaq annikillisissillugu
taamaalilluni umiatsiaarartaarniartut pitsaanerusumik periarfissaqalissammata.
Kattusseqatigiinniit
isumaqarpugut piniartut aalisartullu umiatsaarartaarniartut eqqarsaatigallugit
assigiinnerusumik atugaqarnissaat ujartorneqartariaqartoq kommuneqarfiit
sumiluunniit innerat apeqqutaatinnagu.
Kattuseqatigiinniit taamatut
oqaaseqarluta siunnersuuteqartup siunnersuutaa taperserparput.
Simon Olsen, Inuussutissarsiornermut naalakkersuisoq:
Aap qujanaq, partiininngaannit tamanit oqaaserineqartunut. Tassa
Siumuminngaanniit siunnersuutigineqartup akuersaarneqarnera paasinaqqissaarpoq,
Atassumminngaaniit pisimasuusimasut eqqartorneqarnerat malunnarluarpoq
misissuilluaqqusillutillu kaammattuinerat aap, tigussavarput.
Naalakkersuisuniit. IA.mingaanniit isumaliutersuutigeqqusat ilaatigut orsussap
akikinnerusumik pineqarsinnaalernissaanik timitaliisoqartoqarsinnaanersoq aamma
iliuusissatut siunnersuutigineqartut aamma misissussavavut.
Kattusseqatigiinninngaanniit siunnersuut ilalernartinneqarpoq taamaammallu
paasisinnaavara amerlanerussuteqartut taanna tapersiinnginneq
ingerlatsiffigigaat.
Finn Karlsen, Atassut, siunnersuuteqartoq:
Qujanaq
partiit assigiinngitsut oqaaseqaataannut. Tassa uanga allaalaalaartumik
paasisimassavara naalakkersuisuminngaanniit. Uanga imatut paasivara partiit
amerlanerussuteqartut Kattusseqatigiillu tapersersoraat taanna, tassa
oqilisaanissaq, taamaallaat Siumumiit allatut isumaqarfigineqarluni. Imatut
atsaaffaarissaaq paasigakku amerlanerussetqartut tapersersunngikkaamik
oqarsorigakku. Kisianni tassa oqaatigissavara Simuminngaaniit taanna
taperserneqanngilaq naalakkersuisu taamaallaat akissuteqaataat
taperseeneqarpoq, taava kisianni Atassut, Inuit Ataqatigiit Kattusseqatigiillu
tunngaviatigut tapersiipput, tassa oqilisaanissamik misissuisitsinissamik
naalakkersuisunut inassuteqarput, taakku partiit Kattusseqatigiillut,
taamaattumik nuannarivara taamatut siunertaqarlutik oqarmata. Tassa una
oqaatigissavara piniarnerinnaavimmik inuussutissarsiuteqarfiusuni uanga
immikkoortippakka, illoqarfik soorlu manna assersuutiginngilara piniartut
taakku pinngilakka, kisianni peqaratta, nunaqarfeqaratta piniarnerinnaavimmik
inuussutissarsiuteqarfiusuni avinngarusimalluartunik, taakkua siusinnerusukkut
aalajangersimanitsinnut assinganik pineqarnissaat tassa siunnersuutigaara.
Assigiinngitsumik pineqannginnissaat, tassami piniartut piniarnerinnaavimmik
inuussutissarsiuteqartut assigiinngitsumik pineqarnissaat piniarnagu,
assigiimmik pineqarnissaat siunnersuutigiakku.
Taavalu
aamma ilisimaneqarluartutut Kujataani, tassa uanga imaassinnaavoq
paatsoorneqarsimasoq kujataarmiuugama Kujataa kisiat piginga, kisanni uagut
Kalaallit Nunaat tamaat isigigaangatsigu oqarluta Kujataa tassa
Maniitsuminngaanniit kujammut taasarparput. Tassa Kujataani aalisartut
raajarniartuunngitsut tassani pivakka, aningaasarsiornerat ukiuni kingullerni
assorsuaq ilungersunarsimavoq, assorujussuaq, taamaattumik aningaasarsiornerata
misissuiffigineqarnissaat siunnersuutigaara pisariaqarsinnaammat immikkut
ikiorsinermik pisariaqartitsisoqarnera paasineqarsinnaammat, kisianni tassa una
oqalliffik aalajangiiffiigneqarsinnannginnami, taamaattumik qanorluunniit
oqalukkaluarutta, oqalunngikkaluarutta inerneqarpallaarnavianngilaq, kisianni
tassa naalakkersuisoq taamaallaat aperilaarusukkiga allaffissornikkut
misissuinikkullu nukissat nukissat nukissat taama allassimammat, taarsiullugu
periarfissanik sulianik isertitsissutaasinnaasunik ineriartortitsinissamik
atorusullugit oqaaseqarnera sunarpiaq tassani eqqarsaatigineqarnersoq soorunami
paaserusuppara.
Tassa
naatsunnguamik taamatut, tassa aalajangiiffissanngimmat, taamaallaat tassa
paasivara amerlanerussuteqartut taperseraat assigiinngitsutigut
oqilisaataasinnaasunik soorlu Inuit Ataqatigiit toqqaannartumik
oqanngikkaluarlutik orsussatigut assigiimmik pineqalernissaat eqqarsaatigaat.
Aamma
una oqaatigissavara qineqqusaarfitta ilaani piniarnerinnaavimmik
inuussutisarsiuteqarfiusumi aperineqarpugut tamatta, kiap taanna
sulissutigerusuppaa? Partiit
tamarmik pilernngupput taamaasiorusullutik.
Ole Lynge, Inatsisartut Siulittasuat:
Tassa nappaasut kingulliit
oqaaseqartinnagit oqaatigilaassavara ilumoorpoq aalajangiiffiusussaanngilaq
kisianni tassa kaammatuutit partiit Kattusseqatigiillu oqariartuutaat kiisalu
naalakkersuisut akissutaat taakku suliap ingerlanneranut toqqammaviusussaapput.
Siverth K. Heilmann, Atassutip oqaaseqartua:
Aap,
naatsunnguamik qujanaq. Naalakkersuisunut ilaasortap oqaasseqarnermini aamma
siunnersuuteqartutuulli uanga paasilluinnaqqissaarakku,
tutsarliunnginnguatsiarama amerlanerussuteqartut siunnersuuteqartumut
itigartitsisut kisianni akerlianik siunnersuuteqartumut partiit
amerlanerussuteqarluartut tunngaviatigut tapersiisut, taanna neriuppunga aamma
Inatsisartut siulittaasuata naqqilaarumaara.
Aamma
qaqugu misissuisitsiniartoqarnersoq Atassumminngaanniit apeqqutigigaluaratsigu
akineqanngimmat pakatsissutigilaarparput.. Tassa uanga suliap
aallaqqaataaninngaannit soorunami pingaartittarakku misissoqqissaassallugu ukua
pappiarakasassuit ilaannakuugaluartut 1998-minngaanniit Aalisarnermut
Ataatsimiititaliap naalakkersuisumut allattukkavut allallu kingumut
qiviarnerinnaanngitsut, suliaq peqqissaarullugu nalilersuinissamullu tunngavissaasinnaasunik
oqariartuuteqarusullunga taamatut Atassut sinnerlugu saqqummiussisimavunga.
Una
naalakkersuisut pilersaaruteqarnerannut oqarama, oqallittarnerni aalisarneq
pillugu isumasioqatiittarnerni peqataasarnikkut naalakkersuisunut ilaasortap pingaartumik
taasarpaa Erhvervsstøtte-mi aaqqissuusseqqinnissaq saneqqunneqarsinnaanngitsoq,
tassuunalu taasarlugu ilaatigut umiatsiaaqqamik pingaartumik tapiisarneq,
taanna allanngorluinnartariaqartoq. Taassumaannarluunniit qaqugu
naalakkersuisuninngaannuíit saqqummiussiumaartoqarnersoq
pisortatigoornerumaartumik paaserusukkaluarlugu.
Ole Lynge, Inatsisartut Siulittaasuat:
Aqutsisutut
una erseqqissalaarlara uani aqutsisoq inerniliisussaanngimmat, aamma uani
assortuussitigineqassanngimmat kina qanoq ilioqqusilluni oqarnera
amerlanerussuteqartumik kikkunniugaluarnersoq oqaatigineqarnera malillugu
naqitat najoqqutaralugit soorunami ingerlassagatta, aassigiingitsut
taakkartorneqarput, siunnersuuteqartulli qulequtsiussaa soorunami annerusumik
aallaavigalugu uani oqallittoqassaaq.
Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:
Uanga
naatsunnguamik taamaallaat oqaaseqaannassaanga, tassa pingaarnermik
paatsoorneqaqqunagu una, tassa uagut oqaaseqarnitsinni siunnersuuteqartoq,
soorlumi aamma Inatsisartut Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu
Ataatsimiititaliap aamma taanna erseqqissareersimagaat tassa ukiarmili 99-mi
Inatsisartut maani aamma ataatsimiimmatali, tassa siunnersuuteqartup
siunnersuutigisaa una, tassa angallateerartaarniarnermi aningaasartuutinik
oqilisaasssisoqassasoq, taanna ilalernartissimanngilarput. Tassa taanna
erseqqissussmik oqaatigisariaqarpoq. Taamaammat uagut Inuit
Ataqatigiinningaannit tassa allatigut oqilisaassiniartoqarsinnaanersoq uani
saqqummiussinitsinni tikkuarparput, tassanilu tassa naalakkersuisut
inussiarnersumik qinnuigivagut KNI A/S -mik taanna eqqarsaatissiissutigisarput
KNI A/S-mut oqaloqatigiinnissutigissagaat, taannalu imissutigineqartoq
naalakkersuisup akissuteqarnermini ammaffiginerarlugu aamma oqaaseqarfigivaa,
taannalu aamma qujanartupilussuuvoq.
Taavalu
una ataasinnguaq aamma oqaaseqarfigilaassavara tassa Atassutip oqaaseqartuata
saqqummiusseqqaarnermini oqaatigimmagu Inatsisartut Aalisarnermut
Ataatsimiititaliaani siulittaasunngortoq, tassa decemberip 2-ani, tassa taamani
uanga nammineq tassani ataatsimiitialiami siulittaasunngorsimavunga, taava
tassani allakkat qanoq imaqarsimaneranik saqqummiussinermini taaguimmat,
qinnutigissavara allakkat taamaattut taava tamaasa issuarneqartarnissaat,
taamaallaammi uani Atassutip oqaaseqartuata issuaannarsimammagu maannakkut
pissutissaqarsorinngitsoq, taamaammat allakkat taamani decemberip 2-ani Finn
Karlsen -mut tassalu siunnersuuteqartumut ataatsimiititaliaminngaanniit
allagarineqarsimasut issualaartariaqarpakka, tassa imaappullu, tamaat
issuarnianngilakka kisianni taanna uani pineqartoq:
Ataatsimiititalialli
ilisimatikkumavaatit ukiuni kingulerni inuussutissarsiutinut tapersiisarnermut
maleruagassat annertungaatsiartumik allanngortiteriffigineqarsimanerat
tunuliaqutaralugu ataatsimut isigalugu qinnuteqaateqartunut oqilisaassinermut
saatinneqariartorsimasut pissutigalugit ataatsimiititaliaq maannakkut
pissutissaqarsorinngitsoq maleruagassatigut oqilisaasseqqinnissamik
inassuteqassalluni. Taamaammat taanna oqaatigerisariaqarpoq tamakkiisumik,
oqaaseqatiit ataasiakkat imaluunniit oqaatsit marluinnaat kisimik
tiguinnarnangit, taakkuami oqaatsit marluk, tassa maannakkut
pissutissaqarsorinngitsoq sorpassuarnut aamma saatinneqarluni
atorneqarsinnaammat.Taamaammat taamatut Atassutip oqaaseqartua eqqortumik aamma
issuaasarnissaanik qinnuteqarfigalugu oqaatigiinnassavara Inuit
Ataqatigiinninngaanniit uagut nuannaarutigigatsigu oqaatigeriikkattuut,
pingaartumik umiatsiaararsortut orsussarsiniutissaat eqqarsaatigalugu
oqilisaassiffigineqarsinaanissaat taanna naalakkesuisunit KNI A/S -mut
oqaloqatiginnissutigissallugu ammaffigineqarmat, taanna nuannaarutigigatsigu.
Hans Enoksen, Siumup oqaaseqartua:
Tassa Atassutikkut oqaluttuata
aammami siunnersuuteqartup maani saqqummiummagu partiit allat
tapersersuinngitsut, taanna oqaluuserisassaq oqaluuserineqarmat Aalisarnermut
Ataatsimiititaliami, aamma Aalisarnermut Ataatsimiititaliami partiilissuunneq
atunngisaannarparput, isumaqatigiilluinnaqqissaarluta tamatta aamma
siunnersuuteqartup partiiata taanna akuersseqataaffiginikuummagu
erseqqissaassutiginiariga.
Taavalu aamma Kattusseqatigiit
uani oqaaseqaataanni umiatsiaarartaarniartut soorlu aningaasamik
tigutsisiliinnarlutik umiatsiaarartaarsinnaanerat ammaanniarneqartoq
isumaqarpunga taanna mianersorfigissagipput, tassami taamaattoqassappat
umiatsiaaraarniartoq akiitsoqarsimappat allallu tamarmik
assaqqissaaneqartalissapput, taavalu akiitsoqarpat annertulaartunik
itigartinneqartussaalluni. Massakkut ataatsikkut tunniussinermi aningaasanik
ataatsikkut akiliuteqarnermi tamakkua pinngitsoorneqartarput, taanna
Kattusseqatigiinnut oqaatigilaarusussavara, ajornarulersitsinermik
kinguneqarsinnaammat.
Taavalu IA-miut oqaasiannut
benzin -mik akikillisaanissamik umiatsiaararsortut eqqarsaatigalugit, assorujussuaq
taanna aqukkuminaattussaavoq, tassa uagut nuiernemi ingerlatsisugut taanna
misilittagaqarfigaarput, taamaammat taassuma nalilersuiffigillluarneqarnissaa
naalakkersuisut eqqarsaatigilluartariaqassavaat, tassami kikkut
aalisartuunersut, piniartuunersullu aamma ilaatigut takujuminaatsinneqartarmat
aammalu immaqa "atornerluinissaanerit allallu" mianersorfissaallutik
tassani. Pasillernianngikkaluarluniluunniit putoqqutaarisoqartarmat annertuumik
tamakkua sillimaffigineqarnissaat innersuussutigiinnarpara.
Taama naatsunnguamik
ilassuteqalaarpunga.
Ole Lynge, Inatsisartut Sulittaasuat:
Tassa naammassinialissavarput, takusinnaavara aamma arlallit
nappaasaqattaalersut, kisianni erseqqissaqqittariaqarpoq uani akissuteqaat
erseqqissumik amerlanerit paasillugu tigummassuk, saniatigullu aamma
ilaartuutit imaluunniit inassuteqaatit allat suliassatut aamma
tiguneqareerlutik, taamaammat tulliuttut naatsunnguamik oqaaseqaqqussavakka.
Simon Olsen, Inuussutissarsiornermut Naalakkersuisoq:
Uani isumaqataasut isumaqataanngitsullu eqqarsaatigalugit
silingaatsiartumik siunnersuut akineqarpoq partiininngaanniit, tassa
siunnersuuteqartup umiatsiaaqqat 75%-mik pissarsisussap akiliisarnera 75%
tapiissutisiaralugu, taavalu 16%-mik Tunumi Avanersuarmilu atuisarneq
imaluunniit akiliisarneq toqqammavigalugu atulertoqarnissaanik siunnersuutaa
Siumumit akuerineqanngilaq, aamma IA-minngaaanniit oqanngilaq taannarpiaq
akuersaarlugu, kisiannili allatigut pitsaanngorsaataasinnaasunik soorlu
oqilisaataasinnaasunik eqqartuisoqarnera malugilluarpara, taamaammalliuna
immaqa taannartaa paasiuminaatsinneqartoq.
Allaffissornikkut oqaaseq imatut paasisariaqarpoq: Allaffissornikkut
ilumut umiatsiaararsortut taamak isertitakkitsigisimasinnaanerat tamatigut oqaatigineqartutuut
umiatsiaararsortut 100-it ima amerlatigimmata taamaavissuarmik ima
isertitakitsigipput, taamatut pineqartariaqarlutik, tassaavoq allaffissornikkut
misissorumaneqartoq taannavorlu misussuataarneqartoq maannakkumut.Qujanaq.
Siverth K. Heilmann, Atassutip oqaaseqartua:
Qujanaq.
Siullermik utoqaatsissaanga tamakkiisumik issuaannginnama aamma taanna
tusaatissatut tiguara. Kisianni uani paasitinniarpara Inatsisartunut taamatut
saqqummiisoq imaluunniit siunnersuuteqartoq annerpaamik una paasissutissiissutigisariaqarpoq
Inatsisartuni oqaaseqarfigineqanngitsoq, ataatsimiititaliamillu sukumiisumik
eqqartorneqarsimanngimmat. Soorlu siusinnerusukkut nalunngilarput qanoq
isumaliutissiissusiornerit allallu sukumiisumik eqqartorneqartartut, kisianni massakkut
ajunngilaq taamaanniarli, isumaqarpunga siunnersuuteqartup aamma uani
oqaaserineqartut itigartivissorneqanngitsut aammalu arlalitsigut
isumaqataaffigineqartut naammagisimaarai aammalu suliariaqqinnissamut
kingusinnerusukkut malersueqqissinnaanissamut nangitsiumaarpugut.
Mads Peter Grønvold, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:
Siumup oqaaseqartuanut,
eqqartorparput uani nuna tamakkerlugu uani Avanersuarmi Tunumilu
tapiissutaasartut angallateerartaarniartunut 16%-i. Taanna nunaqavissunut
tamanut piniarnerinnarmik ingerlatsisunut tapiissut aamma atuutsilerneqarnissaa
uagut taakkartorparput. Taamaattumik Kujataaniluunniit arlaaniluunniit
aaqqiisoqassappat assigiinngippallaamik tapiisoqartarnissaa pinngitsoorniarlugu
nuna tamakkerlugu assigiinnerusumik tapiisoqartarnissaa anguniarlugu taamatut
siunnersuuteqartoq taperserlugu ilalerparput. Taamaattumik allatut
allanngorlugu tutsinniarneqassanngilaq.
Ole Lynge, Inatsisartut siulittaasuat:
Tassa taamaalilluni
oqaaseqarumasut tassunga killeqarput. Tassalu immikkoortoq 29
aalajangiiffigisassaanngitsoq assigiinngitsunik inassuteqaateqarfigineqarpoq.
Oqaluuserisaq naammassivoq.