Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 40		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Ataasinngorneq 21. februar 2000 nal. 13.33

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 40

 

Kalaallit Nunaanni ilinniartut aningaasarsiaasa qaffaaffigineqarnissaannik apeqquteqaat aallaavigalugu oqallinneq.

(Olga Poulsen)

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Inatsisartut Siulittaasuat Ole Lynge.

Olga Poulsen, siunnersuuteqartoq, Inuit Ataqatigiit:

Qujanaq. Matumuuna Inatsisartuni Inuit Ataqatigiit sinnerlugit siunnersuutigaara upernaamut ataatsimiinnissamut ilinniagaqartut aningaasarsiaasa qaffanneqarnissaannut tunngaviusunik Naalakkersuisut misissueqqullugit. Taamatut siunnersuuteqarninnut tunngavigaara ukiuni arlaqaqisuni ilinniagaqartut aningaasarsiamikkut qaffaavigineqarsimanngimmata, naak allat tamarmik qaffaavigineqaraluartut. Ilinniagaqartut aningaasarsiaat ullumikkut aningaasat pisissutaasinnaanerat eqqarsaatigigaanni annikippoq. Tamanna naalakkersuinikkut isigingitsuusaginnarsinnaanngilarput. Nunatsinni ilinniagaqarnissamik piumaffiginnittuarneq eqqarsaatigigaanni.

Ullumikkut aamma ilisimaneqarpoq ilinniagaqarlutik aallartittartut amerlaqisut meeraqalereerlutik aallartittartut - ilaatigut arlariinnik meeraqarlutik. Tamakkualu artukkerneqartarnermikkut ilinniangaqarnertik uniitsiinnartariaqartarpaat inuiaqatigiinnut akisoqisumik kinguneqarsinnaasartumik. Inuiaqatigiit sukkaqisumik ineriartorpugut. Tamatta kissaatigaarput nunatsinni suliffeqarfiit nunaqavissunik inuttalerneqarnissaat. Tamanna aatsaat pitsaasumik anguneqarsinnaavoq ilinniagaqartuutigut inuiaqatigiit ineriartornerannut malinnaatikkutsigit. Qujanaq.

Lise Skifte Lennert, Ilinniartitaanermut Naalakkersuisoq:

Olga Poulsen-ip siunnersuutaa Inatsisartut Siulittaasoqarfiannit apeqquteqaat tunngavigalugu oqallisigisassanngortinneqarpoq. Ilinniartut aningaasarsiaasa allanngortinneqarnissaannik siunnersuut. Ilinniangaqartut atugarisaat pillugit misissuineq matuma siuliani Inatsisartut ataatsimiinneranni maannalumi saqqumiunneqartarpoq - kingullermik Inatsisartut ataatsimiinneranni ilinniagaqartut atugarisaannik misissuineq pillugu Anthon Frederiksen apeqquteqaateqarluni. Taamaattumik akissutissakka ataatsimut isigalugit siusinnerusukkut akissutigisannik uteqqiinerussapput.

Ilumoorpoq ukiuni arlaqalersuni ilinniartut aningaasarsiaat qaffanneqarsimanngimata, ilinniarnermut aningaasarsiat amerlassusiat aamma ilinniagaqartut atugaasa isummerfiginissaannut tunngavissaqarniarluni ilinnigaqartut kattuffii KIK aamma DKIK naatsorsueqqissaartarfik suleqatigalugu Kulturimut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoqarfimmit aningaasatigut taperserneqarlutik 1997-mi ilinniagaqartut atugaannik misissuineq aallartippaat. 1999-ip aallartinnerani misissuinerup tamanut saqqummiunneqarnerani taamani Ilinniartitaanermut Naalakkersuisuusup nerorsuutigaa KIIP-p KIK aamma DKIK suleqatigalugit ilinniarnermi aningaasarsiaqartitsinermi atukkanik sukumiinerusumik misissueqqissaarnermut nutarterinermullu misissuineq tunngavittut atorniaraat.

Naalakkersuisunngornerma kingorna KIK-mut DKIK-mullu uppernarsarpara suliaq aallartinneqassasoq. Tamatuma kingorna sulinermi suliassiissutit suliaraakka, paasissutissat tunngaviusut atortussallu allat misissueqqissaarnermut taama ittumut atugassat taamaallaat ilinniagaqartitsivimmi pissarsiarineqarsinnaammata. Pissusissamisoorpoq ilinniagaqarnersiuteqartitsiviup aqutsineq allatoqarnikkullu suliassat ingerlatissappagit. Ilisimaneqalersutut ilaatigut tusagassiorfitsigut ilinniagaqarnersiuteqartitsivik qarasaasiaqarnermigut ajornartorsiuteqartorujussuuvoq. Taamalilluni allanik atortoqarnissaq ilaatigullu taarsigassarsitsisarnerup allaffissornikkut aqunneqarnerata aningaaserivimmut nuunneqarnissaa pisariaqalersimalluni.

Sulinermi tassani sulisorineqarsinnaasut tamarmik atortariaqarput, taamattumillu Inatsisartut upernaakkut ataatsimiinnissaannut ilinniartut aningaasarsiaasa qaffanneqarnissaannut tunngavilersuutinik suliarilluakkanik saqqummiussisoqarnissaanik Naalakkersuisut neriorsuisinnaanngillat - ilinniagaqarnersiuteqarfimmi ajornartorsiutit qaangerneqarniariarpata misissueqqissaarnissamik pilersaarut ingerlaannaq aallartinneqassaaq. Ilinniartut aningaasarsiaasa qaffanneqarnissaannik pisariaqartitsineq pillugu ilanngullugu oqaatigineqassaaq inuuniarnikkut atugarisanik misissuineq eqqartoneqartoq ilinniartut aningaasarsiaasa amerlineqartariaqarnerannik erseqqissumik paasisaqarfiunngimmat. Apersorneqartut amerlanersaasa aningaasarsiat appasippalaartutut isiginngilaat. Ilinniagaqartut meerallit atugarisaat pillugit ilisimatitsissutigineqassaaq ilinniartut meerannut tapiissuteqartoqartarmat maannakkut meeqqamut ataatsimut qaammammut 758 koruuniusunik. Qujanaq.

Per Berthelsen, Siumup oqaaseqartua:

Siullermik Siumumit oqaatigiumavarput ilinniartorisatta atungaasa ataavartumik malittarineqarlutillu nalilersuiffigineqartuarnissaat pisariaqarluinnartutut isigigatsigu. Taamaammallu Siumumit pingaartipparput tassami nalunnginnatsigu suleriarnissamut tunngavissiaq piareerneqarnikuusoq suleqatigiissitap sulinissaata piaartumik aallartinneqarnissaa, tamatumami assigiinngitsutigut kinguarsarneqarsimanera naammareeqimmat.

Tassanimi nalilersuinissat nutaat pingaaruteqartussat ingerlanneqartussaassammata. Eqqortorli aamma taasariaqarmat Siumumit oqaatigissavarput tulluusimaarutiginngitsoorsinnaannginnatsigu nunarsuarmi tamarmiusumi pissutsit qimerloorutsigit uagut nunatsinni ilinniartuutivut tassaammata ilinniarnersiuteqartitaanikkut qaffasinnerpaanut ilaasut.

Taamaammallu nuannaarutigalugu maluginiarparput misissuinermi akissuteqartut amerlanerpaat nalunaarsimammata misigisimanatik ilinniarnersiutitik appasippallaartut. Siumumimmi pingaartilluinnarparput inuiaqatigiinni aningaasaqarnikkut inissisimanerput ataqqillugu tamatumunnga naapertuuttumik pilersaarusiorniartarnissarput. Taamatut oqaaseqarluta Siumumit apeqquteqaammut naalakkersuisunit akissutigineqartoq akuersaarlugu tusaatissatut tiguarput.

Anders Nilsson, Atassutip oqaaseqartua:

Olga Poulsen tunngavilersuutiminut ilagitippara taamannak qaffaaniarnermini tassami ilinniartuunersiutit ukiorpassuarni allanngortinneqarsimammata aammalu pisisinnaassusai appasissimammat. Kisiannili qaffaassutissaminnik aalajangersimasumik siunnersuuteqanngilaq kisiannili Lise Lennerti akissuteqarnermini oqaatigivaa tamatumap qaffasissusaa 1999-imi kingullermik ukiakkut oqaluuserineqarmat aamma taamanikkut innersuussutigaara taamanikkut nalilersuineq ilinniagaqartut ilinniagaqarnersiutaannut sammisitsisoq aammalu taakkua atugarisaannut sammisaqartoq.

Taamatut sammisaqarnermi suliap naammassinissaa upernaamut ilimagineqanngilaq tamannalu aamma Atassumminngaanniit paasilluarparput. Ukiarmi ataatsimiinnerup kingorna ilami sapaatip akunnerata uuma siuliata tungaanut paasissutissanik nutaanik kalaallit ilinniagaqartut aningaasarsiaasa naleqassusianik tunngasumik saqqummersoqartarsimavoq. Paasissutissat Kalaallit Nunaata aningaasaqarneranut tunngatillugu siunnersuisartut 1999-imi nalunaarusiaanni qupperneq 77-imi takuneqarsinnaapput.

Imatummi allassimammat. Tassanngalu issuaavunga: Ataatsimut isigalugu oqartoqarsinnaavoq aningaasaqarnikkut atukkat danskinut pingaartumillu kalaallinut ilinniagaqartunut tunngatillugu avannaamioqatigiinnut allanut naleqqiullugu pitsaasuusut. Aammalu kalaallinut ilinniagaqartunut aningaasaqarnikkut pissutsit suli pitsaanerusut. Kalaallit ilinniagaqartut aningaasaqarnikkut tapiissutisiaasa qaffasinnera nunanut avannaamioqatigiinneersunut sanilliullugu pissuteqarpoq tapiissutip saniatigut aningaasartuutinut aalajangersimasunut allanut matussusiisoqartarnera soorlu atuakkanut nassiussuineq imaluunniit angalaneq ineqarnermut akiliummut ilaallu ilanngullugit. Tassa issuaaneq naavoq.

Naliliineq taanna inuuniarnermut atugassarititanik misissuinermi soorlu aamma naalakkersuisuni ilaasortamut Lise Lennertimut taaneqartoq aperineqartut amerlanerit ilinniagaqartut aningaasarsiarisartagaannik appasinneraanatik oqaatigisaanut tulluuppoq.

Atassut isumaqarpoq suliaq manna naammassillugu Kultur, Ilinniartitaaneq, Ilisimatusarneq Ilageeqarnerlu pillugit naalakkersuisoqarfimmi suliarineqassasoq KIK aamma DKIK suleqatigalugit. Tamatuma kingorna inatsisartut Kultureqarneq Ilinniartitaanerlu pillugit ataatsimiitsitaliaannut saqqummiunneqassaaq naliliiffigeqqullugu oqaaseqaateqarfigeqqullugulu. Siunnersuummut aningaasaqarnermut inatsimmut ukioq 2001-imut iluarsiissutinik suliaqartoqalernissaa sioqqullugu.

Maliinannguaq Markussen Mølgaard, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Qujanaq. Ukiuni makkunani namminersulivinnissamut oqalliseruttornitsinni ilinniarluarsimanikkut tikisittariaqakkatsinnut unammillerluarsinnaanissarput Inuit Ataqatigiinniit anguniagassatut pingaartutut isigaarput.

Taamaattumik Inuit Ataqatigiinniit Olga Poulsenip inatsisartuni apeqqummik matumani qaqitsinera nuannaarutigaarput. Taamatummi oqaluuserisassanngortitsineratigut periarfissaqaleratta ullumikkut ilinniartitaanerup inissisimanera oqallisigissallugu nalilersussallugulu. Siunissami tamatumap tungaatigut pitsaanerpaamik angusaqassagutta qanoq iliuuseqartariaqarnitsinnik.

Inuit Ataqatigiinni nalunngilluinnarparput ullumikkut ilinniartut atugaat pitsanngorsartuartariaqartut ilinniartut ineqarneranut paaqqinnittarfinnullu tunngasut pitsanngorsartuartariaqarput tamakkulu ilinniagaqartut peqatigalugit siunnerfeqartumik pilersaarusiorluakkamillu aaqqiivigineqartariaqarput.

Maluginiakkattalu ilagaat naalakkersuisup oqaatigimmagu ilinniartut atugarisaanik misissuinerup erseqqissumik takutinngikkaa ilinniartut akissarsiaasa amerlineqartariaqarnerat ilinniagaqartullu amerlanersaasa aningaasarsiat appasippallaartutut isiginngikkaat.

Taamaattoq Inuit Ataqatigiinniit pingaartipparput misissuinerit nalilersuinerillu ingerlaqqittariaqarnerat qarasaasiatigullu ajornartorsiutit piinnarlugit suliat unittariaqanngitsut. Kaammattuutigissavarpullu nalilersuinissat piaartumik ingerlanneqarnissaat. Maannami ukiut arlalinngormata taamatut misissuinerit ingerlanneqarlutik.

Nunatsinni ilinniartitaaneq ima pingaartitsigaarput allaat ilinniarusuttut nunarsuarmi allami asseqanngitsumik akissarsiaqartillugit. Ilami naalagaaffeqatigisattaluunniit qallunaat ilinniartuutitik taama pineq ajorpaat. Tapisiaqartinneqartarput ilaannillu attartortinneqarlutik. Allaammi nunat akissalissuit soorlu norgemiut ilinniartuutitik ilaatigut attartugaannik annikinnerusunik tapisiaqartippaat. Sverigemi tapisiaat inuusuttut ilinniarfiinut qaammammut 536 koruuniupput attartugaat 4500 missaaniillutik. Savalimmiuni tapisiaasartut ilaatigut aamma annikinnerupput attartukkanik naleqqiullugit. Islandimi tapisiaqartinneqanngillat ilinniagaqarniartullu attartugaannarnik inuussutissaqartinneqartarlutik. Taamaakkaluartorli nunat tamakku uagutsinnut naleqqiullugit ilinniarsimanikkut siuarsimaneroqaat.

Maanna ilinniartorpassuit ingammik qaffasinnerusumi ilinniartut Qallunaat Nunaanni ilinniartuupput minnerpaannguamilluunniit naammassigunik nunatsinni sulinissaannik piumasaqarfigineqaratik. Qallunaat Nunaanni ilinniakkat ilaanni ilinniagaqarniarlutik qinnuteqartartut amerlangaarmata nunarput immikkut inissanik tunineqartarpoq ilinniartunik isertoqarsinnaanissaa qulakkeerniarlugu. Illuatungaaniillu nalusarparput taakku ilinniartitagut nunatsinni sulerusullutik ilinniartuunersut. Nunatsinnullumi aningaasaqarnikkut siunnersuisoqatigiit oqaatigaat misissuinerit takutissimagaat Qallunaat Nunaannut ilinniariartittakkatta 40 procentii nunatsinnut uterneq ajortut.

Tamatumanilumi Inuit Ataqatigiinniit siornaakkunni maani inimi saqqummiukkaluarparput piumasaqaateqalernissarput taamanikkut partiimik allamik itigartinneqartumik. Sutigut tamatigut inuiaqatigiinni imminut piumaffiginerunissaq ujartoratsigu aamma tamatumap tungaatigut imminut piumaffiginerunissaq avaqqunneqarsinnaajunnaarpoq. Soorlu aamma tamanna inuusuttortatta ilaata 79-imi inunngortup tv-ikkut ersarilluinnartumik oqaatigigaa. Inuit Ataqatigiinniillu isumaqarpugut ukiuni makkunani piumaffiginninnani aaqqissuussineq kukkunerusoq aaqqittariaqartorlu. Tassami imaattariaqanngimmat naak ilinniarsimasunik amigaateqarnitsigut akissarsiaqartitsinikkullu aningaasarpassuit atoraluarlugit illuatungaanik taakkorpiaat ilinniagaannik ilinniarsimasunik amigaateqartuarnitsigut anigaasarpassuit allat atorlugit tikisitsiuartariaqassasugut. Tamatuma tungaatigut peqqussutip allanngortinneqarnissaa pisariaqartoq Inuit Ataqatigiinniit isumaqarfigaarput.

Eqqarsarnanngitsuunngilaq ukiorpassuit akissarsiaqarluni ilinniarsimalluni nunap aningaasaliisimasup sullinnissaa pisussaaffittut isigineqanngippat. Siunissaq eqqarsaatigalugu nalilersorluartariaqalerparput ullumikkut ingerlariaaseq atuinnassanerlugu. Tassalu ilinniagaqartunik akissarsiaqartitsinermik aaqqissuussineq. Maannamummi takusinnaasagut malillugit naak ilinniagaqarnissamik kissaateqangaaratta kisiartaalluta tamakkiisumik akissarsiaqartitsigaluarluta ilinniartortatta affaata sinneri naammassinngitsoortarput. Taassumaannaalluunniit takutippaa ullumikkut aaqqissuussineq atorsinnaanngitsoq. Tamatumap nalilersornissaa tukiginnarsivoq taamaattumik Inuit Ataqatigiinniit taarsigassarsitsisarnerup eqquteqqinnissaata misissuiffiginissaa naalakkersunut kaammattuutigerusupparput. Tamatumanilu aningaaseriviit suleqatiginissaat aqqutissat ilaattut misissullaqqullugu. Nutaamillu aaqqissuussisoqassappat Ilinniagaqartut Kattuffiata qanimut suleqatiginissaa imaluunniit Ilinniagaqartut Kattuffiisa qanimut suleqatiginissaat pingaaruteqarluinnartutut isigaarput. Ilinniagaqartut annerusumik aningaasaateqarnissartik kissaatigippassuk attartukkat qaffannissaat aqqutit ilagaat.

Ullumernit taarsigassarsiat amerlinerisigut aningaasat ilinniagaqartut inissaannut paaqqinnittarfinnut ilami ilinniagaqartut atungaannut pitsanngorsaatitut atorneqarsinnaasut amerlissagaluarput. Ullumikkut ilinniagaqartut maangaannaq unitsitsisartut aammalumi ilinniakkanik qinnuteqartaraluartut isinngitsoortartulli amerlapput tassanilu meeqqat atuarfiani ilinniarsimasaasa annikippallaarneri ilaatigut patsisaallutik. Taamaattumik siunissami meeqqat atuarfiata suli ullumernit annertunerusumik piorsarnissaa avaqqunneqarsinnaanngila. Tassami naammanngilaq inuusutt...inuuttoortartut angummanniartillugit aningaasarpassuit atortuarnissaat siunniussimajuassallugu isumalluutigiuassallugulu. Inuit Ataqatigiinniillu pingaarnertut isigaarput pingaarnerutillugu sorlaata aaqqiivigineqarnissaa. Tamannalumi Atuarfitsialak-mi anguniarneqarpoq piviusunngortinneqarnissaalu aamma aningaasarpassuarnik naleqarumaarluni.

Inuit Ataqatigiinniit kattuffiit pisinnaatitaaffii ataqqivagut, neriuutigalugulu Kalaallit Ilinniaqartut Kattuffiata kattuffittulli allatut nukittulluni siunissami ingerlanissaa. Ilinniartummi nammineerlutik atukkatik ilisimaneruvaat pissutsillu sukkut aaqqittariaqarneri oqariartuutigisinnaanerullugit. Nunatsinni nammineq imminut aqulluta napatinniassagutta imminut annertunerusumik piumaffigisinnaaneq piumaffigineq avaqqunneqarsinnaanngilaq. Pisortanik isumalluuteqartuarneq qimattariaqalerparput, pisortanimmi sunik tamanik isumalluuteqartuarnerup inuup nammineq piumassusaa ipitinneqartarpoq. Anguniagaqassagaannilu ilungersorluni pilliuteqaqataaneq inuup nammineq ataqqinaatigisarpaa. Nuannaarutigaarpullu kalaaleqateqaratta ilinniarnerminni angusaqarusullutik ilungersortartunik angusaqarluartartunillu.

Taamatut oqaaseqarluta Inuit Ataqatigiinniit kaammattuutigissavarput ilinniagaqartut akissarsiaasa nalilersoqqinnissaat naalakkersuisut suliniutigissagaat.

Mogens Kleist, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Olga Poulsenip siunnersuutaanut tassalu ilinniagaqartut ilinniarnersiutaasa qaffanneqarnissaasa sukumiisumik misissorneqarnissaat Kattusseqatigiinniit tamakkiisumik tapersersorparput.

Siusinnerusukkummi Kattusseqatigiinniit 1997-imi inatsisartutigoorlugu Anthon Frederiksenip ilinniartunut tunngatillugu siunnersuutiginikuusaanut tamatumalu kingorna apeqquteqaatigisartagaanut naapertuummat taperserlugu oqaatigissavarput.

Aammalu oqaatigissavarput siusinnerusukkut Kalaallit Ilinniagaqartut Kattuffiat KIK misissuisitsisimammat ilinniartut atugarisaat pillugit taannalu taaneqareersutut 1999-imi aallartilaarnerani saqqummiunneqarpoq Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfik aqqutigalugu. Tassanilu maluginiarsimavagut ilinniagaqartut Kalaallit Nunaanniittut aammalu Qallunaat Nunaanniittut misissuinermi ataatsimut kattunneqarsimammata. Nalunngereerparpummi ilinniagaqartut nunatsinniittut aammalumi Qallunaat Nunaanniittut atugarisaat annertuutigut assigiinngeqisut. Taamaattumik misissuinermi ilinniartunut tunngasumi eqqaamaqqunarpoq immikkoortitsisoqarnissaa. Ersarinnerusumimmi paasisinnaalissagatsigit ilinniagaqartut nunatsinni aammalu Qallunaat Nunaanniittut qanoq assigiinngitsigisumik atugassaqartinneqarnersut.

Ullumikkut pissutsit imaapput ilinniartunut tunngatillugu. Ilinniartut ataatsimut isigissagaanni ilinniagaqarneq toqqammavigalugu aningaasat tunniunneqartartut assigiinngitsupilussuupput. Assersuutigitigu STI-mi ilinniartup ukiup aappassaani atualernermini aningaasatigut tigusartagai allanngortarput. Ilaatigummi oqaatigineqartartut imaapput: Ukiup aappassaani tigusartakkat qaffatsinneqaraangamik naliginnaasumik skat-imut ilanngaanneqartarlutik taamaasillunilu qaffaataasimagaluartut ilinniartunut ajorseriarnn... piuartarsimalluni. Assersuutitut taasinnaavagut ilinniagaqartut ilaasa atuakkanik pisisariaqartarmata tapiissutigineqartartullu 60 procentii tikillugit annertussuseqartarmata tamanna tungitsinninngaanniit ajunngitsutut taasariaqarpoq. Kisianni qaffasinnerusumik ilinniagaqartut ilaatigut atuakkat 600-nik quppernillit tikillugit pisiarisariaqartarpaat aammalimi atuakkat ilaannikkooriarlutik arlalissuit pisiarisariaqartarlugit. Taakkualu saniatigut ilaat kopeerutinik kopikortinik pisisariaqartarput taakkualu aamma aningaasanik naleqartarput. Minnerunngitsumillu pappiaqqat atuarnermut atugassat, assigiinngitsorpassuillu ilanngussuunneqarsinnaapput ilinniarnermi pinngitsoorneqarsinnaanngitsunik.

Kattusseqatigiinniit anguniagassatut taakkartorusuppavut ilinniartut assigiinngitsutigut akikilliiffigineqarsinnaaneri ujartorneqassasut. Assersuutigalugu taasinnaavarput timmisartunut umiarsuarnulluunniit ilaanermi akikilliliivigineqarsinnaanissaq aammalumi minnerunngitsumik pisortat suliffeqarfiini. Assersuutitut taasinnaavarput KNI ilinniarnermut atortussanik pisiniarnermut eqqarsaatigalugu. Ullumikkummi niuernermik ingerlatsisut arlalissuit ilinniartunut akikilliliisarput tassalu naliginnaasumik 20 procentiusarlutik. Apererusunnarporlu sooq pisortat suliffeqarfiutaat allatuulli ilinniartunut akikilliliisinnaannginnersut.

Ilanngullugu Kattusseqatigiinniit oqaatigissavarput Kalaallit Ilinniagaqartut Kattuffiata qanittumi oqaatigisaat tassalu ilinniagaqartut kattuffiullu Namminersornerullutik Oqartussanut isumaqatigiartaleqqissinnaanissaat ilinniartunut tunngatillugu misissorneqartariaqartoq. Tassami 1990-ikkut aallartilaarneranni isumaqatigiinniarsinnaaneq atorunnaarsinneqarsimavoq taannalu suli allanngortinneqarnikuunani.

Ilinniartut piffissami 1990-ikkut aallartilaarneraniit maannakkumut annaasaqaatigisimasaat aningaasanngorlugit soqutiginassagaluarpoq ilinniartut kattuffiat misissuititsisimagaluarpat aningaasap nalinga 1992-imiit maannakkumut qanoq issimanersoq taamaasillutillu Namminersornerullutik Oqartussanut ersarissumik kisitsisinik najoqqutassaqarlutik takutitsisinnaalissagaluarmata ilinniartut ilinniarnersiutaannut tunngatillugu. Ilami piffissami 1992-imiit maannakkumut sulinermut inuussutissarsiutillit assigiinngitsorpassuit Namminersornerullutik Oqartussanut isumaqatigiinniartarput akissarsiassat qanoq qaffatsigisinnaanerannik.

Piffissami kingullermi Statsministerip aningaasaqarnermut siunnersuisoqatigiiffiata tassalu Rådgivende Udvalgip taakkartorpai Kalaallit Nunaanni qaffasinnerusumik ilinniagaqartartut nunanut allanut sanilliullugit ikinneroqisut aammalu taakkartorneqartut ilagaat ilinniartut ilinniarnersiutaannut tunngasut ersarissumillu takutinneqarpoq nunatsinni ilinniagaqartut nunanut avannarlernut sanilliullugit ilinniarnermi aningaasatigut qanoq inissisimanerat taakkununnga innersuutigissavarput qupperneq 77-iminngaanniit kopiitut ilanngussimasarput.

Ilinniagaqartut kingullermik aningaasatigut qaffaaffigineqarput ukioq 1992-i maannamullu suli qaffaasoqaqqigani taamaattumik ilinniartut ilinniarnersiutaasa qaffaavigineqarsinnaanerini sukumiisumik misissuiffigineqarnissaat Kattusseqatigiinniit innersuussutigissagatsigu minnerunngitsumillu aningaasartassaasa suminngaanniit aqqiivigineqarsinnaanissaannut tunngatillugu ujartuisoqartariaqalersoq ullumikkummi ilinniartoq meeralik meeqqamut tapiissut 758 kruuniusoq tapiissutissatut tigusarpaat taannalu ullutsinnut naleqquttutut taaneqarsinnaanani tassami naatsorsoraanni meeqqap ullormut nerisassanut aammalumi atisassanut agguaqatigiisillugu 25 krone 25 øre tigusarmagit.

Meeqqamut tapip annertussusianut toqqammaviusut suminngaanneernersut takusinnaavagut tassami ukiup affaanut meeqqamut akilersuinermut kisitsit 4.548 kruuni annertussuseqarmat ilinniartunullu taanna atuutsinneqarluni.

Arlaatigut ilinniagaqartunut aaqqiisinnaanerit neriuutigaagut aaqqiivigineqarumaartut tassami piffissaasorilernarpoq ilinniartutta atugarisaasa aaqqiivigineqarnissaat Naalakkersuisullu misis-suisitsinerat kinguneqarluarumaartoq. Taamatut oqaaseqarluta siunnersuummut tapersersuinerput oqaatigissavarput.

Olga Poulsen, siunnersuuteqartoq, Inuit Ataqatigiit:

Ja, qujanaq. Siullermik siunnersuutimma taamatut oqallisigineqarnera qujassutigissavara. Taavalu uani akissuteqarnermi naalakkersuisut aamma akissuteqarnermini ilinniagaqartunut misissuisimanermik misissuineq taanna annertoorujussuarmik aallaavigivaa. Siullermik ilisimatitsissutigilaarusuppara Ilinniagaqartut Kattuffianit ataatsimeeqateqarnitsinni tassani ilisimatinneqarsimagatta ilinniagaqartunik Kattuffiup ataatsimmeeqateqarnerminik naalakkersuisumik oqarfigineqarsimasut taanna misissuineq annertunerusumik atorneqarsinnaanngitsoq. Taamaattumik isumaqarpunga taanna naatsorsueqqissaartarfik peqatigalugu misissuisitsisimaneq toqqammavigineqartussatut atorsinnaanngitsutut nalilerneqarsimappat uani akissutigineqartumi taama sakkugineqartiginera pissusissamisuunngitsoq aammalu taamatut akissuteqarsimanermut tassalu naalakkersuisoq ilinniagaqartunut nalunaarsimaguni misissuineq atorsinnaanngitsoq sunik taanna aallaaveqarnersoq paaserusunnarpoq.

Uani misissuisimaneq una aningaasaqarnermut tunngatillugu misissuisimaneq annertuumik partiit oqaaseqarnerminni eqqartorpaat tassa una siunnersuut saqqummiukkakku imaluunniiit allaqqaarakku taanna nassuiaat suli saqqummersimanngilaq. Taamattumik aamma massakkut ullumikkut assigiinngitsorpassuit kisitsisit aamma ilinniagaqarnermut tunngassuteqartut atorsinnaasagut tassani saqqummermata qujanarpoq aammalu taakkua aallaavigalugit massakkut misissuisitsiniarnermi siunnersuutiga isumaqarpunga taamaasilluni ingerlariaqqinnissaa qaamanerulersoq. Uani naatsorsueqqissaartarfimmi misissuisitsisimaneq taanna immaqa taassumunnga pitsaanerujussuartut inissisimalerluni.

Tassunga aamma atatillugu uani kingullermik aningaasanut inatsisissami eqqartuinitsinni tassani tunngaviusumik inatsisartuni ilaasortat tamarmiullutik isumaqatigiissutigivaat tulliani aningaasanut inatsimmi eqqartuilerutta ilinniarnermut tunngassuteqartut annertuumik pingaartissagivut neriuppungalu taanna aamma uagut tullissaani aningaasanut inatsisissami eqqartuilernitsinni taanna eqqaajumaaripput. Taannalu aallaavigalugu ilinniagaqarnermut tamarmut aammalu meeqqat atuarfiat eqqarsaatigalugu siunissami ineriartortitseqqinnissatsinnut aningaasanik tassani piareersaasiorumaartugut. Pingaarnersiuinermi tassa tassani eqqarsaatigalugu. Qujanaq.

Ole Lynge, Inatsisartut Siulittaasuat:

Partiit siunnersuuteqartullu oqaaseqartuisa avataatigut nappaasimavoq Anthon Frederiksen. Oqaaseqartinnagu eqqaasitsissutigiinnassavara suleriaatsini §35 naapertorlugu apeqquteqaatit tunngavigalugit oqallinnermi piffissarititaasut atuummata. Partiillu oqaaseqartuisa avataatigut oqaaseqarniartut annerpaamik 5 minutsit tunineqartarput. Takanna.

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Qujanaq. Siullermik eqqaasitsissutigerusuppara nunatsinni nunanilu allani pissutsit imminnut sanilliunneqarsinnaanngilluinnarmata aamma ilinniartoqarneq eqqarsaatigalugu. Tassami eqqaamasariaqarparput nunatsinni sutigut tamatigut inuuniarnikkut akisunerujussuaq, inuuniarnerup akisunerujussua. Nioqqutissat atisat angalaneq tamakkua qiviaannaraanni nunanut allanut assersuussisoqarsinnaanngilluinnarpoq.

Uanga inatsisartut matuma ataatsimiinnissaat sioqqullugu kingusinnerusukkut imaluunniit kingullerpaamik Ilulissani STI-mi atuartut tusarniarlugit ataatsimiisippakka tassanilu ilinniartorpassuit peqataapput. Oqariartuutaallu naatsorsueqqissaartarfiup nalunaarutaaniik allaanerujorujussuuvoq.

Naatsorsueqqissaartarfiup nalunaarutaa qiviarutsigu atorsinnaanngingajattutut aamma naalakkersuiniit nalilerneqareernikuuvoq. Aammalu ilinniartut atugarisaat pillugit aningaasaqarnermut ataatsimiitsitaliap ukiuinnaq saqqummiussaa aamma tusagassiutitigut nalunaarutigineqarpoq. Suliassarlu taanna Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu ataatsimiitsitaliami ingerlanneqartoq paasivarput taamaattumik uuma suliap aamma Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu ataatsimiitsitaliamut ingerlateqqinneqarnissaa misissorneqarnissaalu iternga tikillugu kissaatiginassooq.

Ilinniartut pingaartumik avannaani sikusartumiittut aamma atugaat aamma allarujussuupput aamma tamanna eqqaamasariaqarparput. Tassa ukiukkut sikusartumiitilluta ilaatigut naatitat ukiumi pissarsiarineqarsinnaanngittut umiarsukkut tikisinneqartarput tamanna takornartaanngilaq. Aamma nalunngilarput naatitat eqqarsaatigiinnarutsigit qanoq akisutigisartut. Aammalumi nioqqutissat allat. Tamakkuupput ilinniartut maalaarutigisaat allaat ilinniartut nammineerlutik oqalupput. Taakkua tapiissutit pisartakkatik imatut annertusaartigisariaqartigisarpaat allaat akikinnersiugaaramik nioqqutissanik nerisassanik peqqinnarpianngitsunik pisariaqartarlutik. Atisanik oqorpallaanngitsunik immaqalu nungullajasunik akikinnersiorneq pissutigiinnarlugu pisisariaqartarlutik. Aamma ilinniartut meeraqartut aamma meeqqaminnut taamaaliortariaqartarsimapput. Nioqqutissat akikinnerpaat pisiariniartariaqarsimavaat ilaatigut peqqinnarpianngikkaluartut uffa illuatungaatigut oqalukkaluarluta ukioq 2000 tamatta peqqissuussuugut kisianni peqqissuussagutta ilinniartut aamma atugaat isumaqarpunga iternga tikillugu misissuiffigineqartariaqartut.

Taavalu aamma ilinniartut eqqumiiginarsinnaagaluarpoq apeqqutigeqqusaat tassaasoq inunnik isumaginnittunngorniartut STI-p ataani aammalu peqqinnissaqarfiup iluani sullissiniarlutik misiliisut taakkua oqarfigineqartarsimanertik assorujussuaq mamaagivaat tassa STI-nngooq ataani ilinniartut napparsimaveqarfinni sulisinnaanngillat. Isumaqarpunga tamanna maani eqqortumik akineqassasoq uppernarsarneqarlunilu taamaattariaqanngitsoq.

Taava oqaaseqartutta aamma tikippaa STI-p iluani ilinniartut ukiup aappassaanneertut aningaasarsiaat qaffanneqartaraluarput ilumut qaffanneqaraluarput 5800-nut qaffanneqaraluarput 4000-iusinnarlutik angerlarsimasut eqqarsaatigalugit. Kisianni tigusartagaat skati peereerlugu 3200-t missaannaani annertussuseqalertarnerat taanna kialluunniit takunngitsoorsinnaanngilaa qaffaanermik oqalukkaluarluni illuatungaatigut skat-ikkut aallerneq taanna ilinniartunut ajorseriaaterujussuarmik kinguneqarpoq. Taamaattumik tamakkua neriuppunga pimoorullugu aaqqiiffigineqartariaqartut.

Ole Lynge, Inatsisartut Siulittaasuat:

Tusarnaartut aamma eqqarsaatigalugit eqqaasitsissutigilaassuara aamma aalajangiinermik ilaqartinneqartussaanngillat aammalu apeqqut tassa ataasiaannarlugu sammineqartussaavoq ataatsimiitsitalianullu suliakkiissutigineqartussaanani. Tullinnguulluni nappaasimavoq Jonathan Motzfeldt, naalakkersuisut siulittaasuat.

Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat:

Naalakkersuisut akissutaannut tapiliussatut ilanngussatut aamma oqaatigilaarusuppara uani inimi ullumikkut oqallinnissaq assorujussuaq naalaarnerorusussimagatsigu aamma partiinik tassani qanoq oqaariartuuteqarnersut naalaarnillugu. Erseqqilluinnarpoq partiit tamarmik maannakkut killiffiusoq misissoqqissaarumallugu aamma piumassuseqartut aamma taamaattoqassaaq. Siumumi aamma taanna oqaatigaarput Siumup oqaluttuata aamma oqaaserisai taakku ilisimavakka taamatut oqariartuuteqarnera. Immikkut nuannaarutigaara IA-p oqaluttuata aamma tassani assersuutissat maani inimi erseqqinnerusunngorlugit nalunaarutigimmagit allatut ajornartumik nunap aningaasarsiornera soorunami qiviagassaavoq aammalu taanna tunngavigisarparput. Kisianni aamma naalagaaffeqatigisatsinni Danmarkip iluani aaqqissuussisimanerilluunniit qiviarutsigit malugisinnaavarput tassani ilisimavarpullu danskit ilinniartuininngaanniit aamma pitsaanerusumik uagut ilinniartuutigut piniarsimagigut. Aamma pingaartumik Islandimut Savalimmiunullu sanilliutissagutsigit pineqarnerat qujanartumik maani qujanartumik periarfissaq maani ajunnginnerusumik ilinniartuutitsinnut suli nammassinnaavarput.

Taamaattumik taakku tamaasa ilanngullugit maannakkut nutaamik aaqqissuussinissami ilinniartunut akissarsiaqartitsineq paasivarput iluaqutaanngitsoq ugguuna. Ilinniartut amerlanerpaat taamaalillugit naammassinnissinnaanerannut qularnaajusuunngilaq. Qularnaarlugit taanna angusinerunngilaq. Tassuuna ajuusaarnarpoq tassami siunertarisimavarput namminersornerulernerup eqqunneqarnerani sapinngisamik amerlanerpaat ilinniarnikkut tamakkunatigut artorsaateqaratik periarfissaminnik atuilluarnissaat taanna iluatsissimanngilaq tassuunakkut qimoriarsaaneq aningaasatigut oqittorsiortitsineq.

Taamaattumik maannakkut periarfissaq una iluatsillugu oqaloqatiginnikkumaneq ilaatigut Inuit Ataqatigiinninngaanniit saqqummiunneqartoq tulluarluinnarpoq naalakkersuisut misissuisitsinerannut maannakkut. Misissuisitsinerlu taanna ilaatigut takussutissanik peqarfigineqalereersoq aqqutigalugu nutaamik allannguutissamik ilinniartunik suleqatiginnilluni Kattuffiat suleqatigalugu aammalu ilinniarnikkut anguneqarsinnaasut qularnaarlugit angusaqarniarnermut ilalerlugu akissarsiaqartitsineq oqallisigiumaneqartoq ilaatigut Inuit Ataqatigiinninngaanniit nalunaarutaasoq aamma erseqqissoq malunnarpoq. Atassutip oqaluttuata aamma tassuunakkut periarfissaq ammatikkaa malugisinnaavara. Taamaattumik ilinniartortavut sapinngisamik amerlanerpaat ajunngitsumik ingerlanissaat siunertaralugu taakkualu kattuffiat peqatigalugu nutaamik aaqqissuussinissaq manna siunnerfigineqartoq isumalluarnartutut oqaatigisariaqarpoq.

Lise Lennert, Ilinniartitaanermut Naalakkersuisoq:

Qujanaq. Tassa uagattaaq maluginiarpara partiit tamarmik Kattusseqatigiillu nutaamik aaqqissuussinissatsinnik kissaateqartut taavalu aamma suleqataarusussuseq tamaninngaanniit aamma isumaqarama aamma erseqqissoq. Qujavunga, soorunalumi aamma uani ataatsimiitsitaliami ingerlatitseqqittussami innersuutissat arlalippassuit isumassarsiffigisinnaasavullu aamma pingaartumik soorunami Siumup partiiata oqaluttuata aamma una kissaatigimmagu Siumumi pingaartillugu inuiaqatigiinni aningaasaqarnikkut inissisimanerput ataqqillugu tamatumunnga naapertuuttumik pilersaarusiortoqarnissaa kissaatigineqarmat. Suleqatigiinnut suliassiissutima taanna ilagimmagu naammassinissaa soorunami anguniassavarput. Kiisalu aamma Inuit Ataqatigiinninngaanniit ujartukkat kaammattuutillu arlalippassuit, una immikkut maluginiarpara qupperneq siullermi kaammattuutaat nalilersuinissat piaartumik ingerlateqqullugit. Aamma akissuteqarninni oqaatigisara innersuussutigissavara ilinniagaqarnersiuteqarfimmi ajornartorsiutit qaangerneqarniariarpata misissueqqinnissaq ingerlateqqinneqarnissaata aallarteqqinnissaa sukkasuumik kissaatigigakku aammalu isumagerusullugu.

Taamaammat tassa taakkua kaammattuutit arlalippassuit tassa ingerlateqqissavagut uparuartukkallu aamma taakkununnga suleqatigiinnut ingerlateqqissallugit. Aamma immikkut eqqaalaarusuppara soorlu maani oqaluttut arlalippassuit aamma oqaatigaat Statsministerip Rådgivende Udvalgia ilinniagaqarneq immikkut qulequttatut sammisassatut toqqarsimammassuk taavalu massakkut nalunaarutaanni aamma ilinniagaqarneq annertuumik sammineqarluni. Tassa tulleriiaarinissatsinni soorunami taakkua qissimillattaaginnarnagit soorunami suliassatsinni tunngavissatut tigussavagut.

Aamma paasivarput soorlu oqareersunga partiinit Kattusseqatigiinnillu aamma taamatut nalilersueqqinnissaq ilumut eqqortuunersoq aammalu ilumut tulluartuunersoq ullumikkut ilinniagaqartutta taamatut isaasalerlugu ilinniagaqarnersiuteqarnerat taamaaginnassanersoq imaluunniit allatorluinnaq eqqarsalissanersugut. Unaana aamma tassunga atatillugu eqqaalaarusullugu ilinniagaqartut atorniarsinnaanissaminnik periarfissaat soorluuna taassuma eqqumaffigineqarnera ilaatigut naammanngitsoq. Aamma eqqaaneqartut ilagivaat ilinniagaqartartut taamaatiinnartarnerat taavalu aningaasarpassuarnik taanna naleqarmat. Kisianni aamma taamatut oqalunnitsinni puigussanngilarput ilinniagaqartut ilarpassui taamaatiinnaraluaraangamilluunniit ilinniakkamik allamik nangeqqittarmata taavalu ilinniakkamik allamik aallartitaqaraangata taakkua aningaasat immaqa annaaneqartutut taaneqarsinnaanngillat. Aamma isumaqarpunga taamatut ilinniagaqartut eqqartuinnarnagit imatut amerlavallaat taamaatittartut aamma eqqumaffigisariaqaripput taamaatittut allamik aallartitseqqinneratigut annaaneq ajoratsigit. Qujanaq.

Mogens Kleist, Kattusseqatigiit:

Ilumoorpoq naliliisariaqarpugut massakkut ilinniartunut tunngatillugu ilinniartut ilinniarnersiutaannut tunngatillugu. Massakkut nalunngilarput Namminersornerullutik Oqartussat iluani qissimikkutsigu qaffasinnerusumut atuartut allatut ajornaqimmat sulisarput inuuniutiginiarlugit taakku qaammammusiatik naammanngimmata. Aamma naalakkersuisup oqaatigisaa qaraasiaqarneq taanna pissutaasoq, isumaqarpunga taakku pisuunngillat qarasaasiat pisuunngillat. Eqqartorigunukua ilinniarnermut aningaasat massakkut siunnersuuteqartuminngaanniit siunnersuutigineqartut.

Isumaqarpunga aamma Maliinannguup oqaatigisaanut 40 procenti tikillugu taamaatiinnartartut. Taamaassimappammi taava ajortoqarsimassooq. Taamaattumik sukaterisariaqarpugut ilinniartitaanerup iluani. Piumasaqaateqartariaqarpugut annertunerusunik. Aammalu 92-iminngaanniit eqqaamasakka malillugit isumaqatigiinniarsinnaaneq KIK-minngaanniit Namminersornerullutik Oqartussanut tiguneqarmat taamanikkulli ilinniartut taakkartukkanik ilinniartut maanakkumut aningaasatigut qanoq inissisimaneri aningaasap nalinga toqqammavingalugu qanoq naatsorsuisinnaagaluarpata ersaritsigissagaluarpa piffissap taassuma iluani ilinniartitsisut sulisartut assigiinngitsorpassuillu isumaqatigiinniartartut Namminersornerullutik Oqartussanut. Taamaattorli Namminersornerullutik Oqartussat iluani ilinniartut annertunerusumik taamatut qaffaavigineqarsimanngillat. Aamma aningaasartuutaasartorparujussuarnut ilaannguatsiarpoq avannaani atuartut branche-skoleriassapput Qaqortumut tamakku aamma akisoqutaapput taamaattumik naliliiffigisariaqarpagut taamatut ilinniartitsinerup iluani akikinnerpaat atorniarutsigu pitsaanerpaarlu taava sukaterisariaqarpugut ataatsimoorluta tamatta.

Nalunngilara ukiut siuliini Aasianni GU-rtunut imatut iliortarnikuusut Sisimiuni angajoqqaat nammineq katersillutik meeqqatik bingortitsisarlutik juullisioriarniassammata akisungaaarmat allatut ajornartumik taamatut iliortariaqartarsimapput. Aammalu ilinniartunut massakkut eqqarsaatigissagutsigu meeqqamut taanna taakkartungaavoq meeqqamut tapeq ullormut 25 kronit 25 øre-lu nerisassanut atortussaavaat atisanullu taanna ullutsinnut isumaqarpunga naleqquttuunngitsoq aamma naliliiffigisariaqartoq. Taamaattumik taamatut oqaaseqarluta neriuppugut naalakkersuisut massakkut misissuatitsinerat inerneqarluarumaartoq. Qujanaq.

Lars Karl Jensen, Siumut:

Uani oqaluuserineqartumi iluatinnartutut isigalugu naalakkersuisunut apeqqutiginiarpara ippassaaninnguaq aviisitigut saqqummersutigut ilanngunneqartoq imaassinnaasoq siunissami eqqarsaatigisariaqaleripput ilinniagaqarnersiutit affaasa atukkatut naatsorsuunneqarnissaat. Tamanna naalakkersuisut isummiussimaneraat imaluunniit partiit arlaata anguniagaannik tunngaveqarnersoq taamatullu aamma naatsorsuutigisinnaaneripput suleqatigiissitaliani ilanngullugu eqqarsaatigisassatut ingerlateqqitassatut saqqummiussamaarneqarnersoq uani oqallinnermut ilanngullugu paasissutissiissutigineqarnissaa kissaatigivara.

Godmand Rasmussen, Atassut:

Uanga naatsuararsuarnik akuliussaqalaarniarpunga. Uani oqaaseqartaqattaartut assorujussuaq soqutiginartunik oqaaseqarput aamma Naalakkersuisut misissuiniarnerat taanna soorunami isumalluarfigissuarput aamma apersuuserneqartariaqarpoq ilumoortoq uaniippoq aningaasaannaat pillugit ilinniartut eqqartuiffigissagutsigit isumaqarpunga tulluanngilaq.

Siumup oqaluttuanit oqaatigineqarpoq tassani Antuut taperserusuppara aningaasanik tunngatillugu nunatsinni akissarsiaritinneqartut qaffasinnerpaasutut taammagit kisianni puigortariaqanngilarput piniartunik angajoqqaaqarsimaguni ilinniartoq avannaatungaani mattak kiilumut 120 kruuneqarpoq. Nerisassarsuit tungaanut atuinissamut annikitsuararsuarnik kaasarfimmiussinneqartarput ilinniartut akileereernermikkut ineqarnermikkut taanna annertunerusumik pullaviginianngilara kisianni uani eqqartorneqaqattaartoq isumaqarpunga puiugaqartugut. Ilinniartut tassani soorlu Maliinannguup eqqaavaa 40 procenti angusinngitsoortartut. Ilinniakkanik allanik sangutitsiinnartoqartarnera Naalakkersuisup oqaatigivaa aamma immaqa taamaalluarsimasinnaavormi. Taavalu allanut saattarnermikkut qularnanngilaq pitsaanerusaminni angusaqartitsisarlutik.

Kisianni ippassaaninnguaq Atuagalliummi saqqummersumi atuagarput uanga atuagara immaqami aamma atuarsimassuarsi. Quarsaarutigivara Aasianni ilinniartut ilaata allagarimmagu ilinniarnerminni oqaatsit namminneq inunnguuseralutik atornagit atuarnerminni ajornartorsiut annertooq pilersartoq tassanilu avataaninngaanniit atuartut angusarissaarnerusarnerat tassani taasimavaa. Tassa oqaatsit nammineq ajornartorsiortitsisimapput annertuumik tassani. Atuartut uniinnartarnerannut tamakku aamma nipilersoqataasarsimannginnerlutik? Nunatsinni uagut inunnguutsitsinni oqaatsivut ilinniarnitsinni sooq atussanngilagut? Immaqa tassami aamma arlaatigut ajortoqarpoq pisooqataasoqarsimasinnaavoq. Aamma ilinniartut uani oqallisigineqartinnitsinni soorlu uanga GU-ertumik qitornaqarlunga eqqarsaatigissagukku oqarsinnasorivunga eqqortumik oqarsinnaasorivunga angerlasimaffiit tungaatigut assorujorujussuaq atungaat ajorput ilinniartut. Errorsiveqarnerup tungaatigut allatigullu ineqarniarnerup tungaatigut pitsaanerpaajunngillat. Aningaasat taakku eqqartoqqinnianngilakka kisianni qitornat pitsaasumik angerlasimaffinni peroriartorsimasut qassimmita aamma ippigiatuuteqartarpat. Najukkat pitsaasuunera inummut ilinniartumut aamma oqariartuuteqartassooq piumassutsimik angisuumik aamma tunniussaqarsinnaalluni. Immaqa tujormilersoortittakkat allaqarsimasinnaapput. Neriuppunga taanna misissueqqissaarnermi aamma arlaatigut puiorneqassanngitsoq. Taanna ilinniarneq tassa ilinniarneq tamatta noqqaavigiuarparput uanga aamma nammineq apersuusertarnikuuvara. Uagut qanga ilinniaarusarallaratta sapaatip akunneranut 73 koruuneqarluta aamma naammagalugu atornikuuvagut angusillutalu. Inuup aamma piumassusia tassaniippoq qanoq ilungersorsinnaanera ersittarpoq. Oqarsinnaanngilanga ilinniartut pilluartitaasut kisianni meerallit aamma eqqarsaatigissagaanni Kattusseqatigiit oqaasiat taanna aamma ilumoortortalerujussuuvoq. Inuumuna qanoq nammineq imminut piumaffigisinnaanera tassaniittoq. Oqaatigeriikkattullu ineqarneq aamma tassani pinngitsoorani aallaaviit ilagisimassuvaat.

Josef Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq:

Ilaatigut oqallinneq soorunami tamaanga ilinniagaqartut atungasisaannut sangoqattaartut malunnarpoq aamma taanna ajunngilaq. Tupinnartulli marlussuit oqaaseqarfigerusukkakkit ilaatigut tassaavoq Kattusseqatigiit oqaaseqartuata Mogens Kleistip maanngaanniit artornartorsuartut naammassineqarsinnaanngiusattutut anersaaruluutai tupinnaqimmat ilinniagaqartunngooq allaat maanni Namminersornerullutik Oqartussani tamani sulisarput inuuniutissatik naammattusaarniarlugit. Tassa namminneq misilittakkat atorlugit aamma peroriartortinneq aamma tassaniilluinnaqqissaarpoq. Ajornartorsiutitut qaangigassaanngitsutut ilinniagaqartunullu ajortumik pinninnertut isigineqanngilluinnartariaqartoq. Taavalu uani tigusartakkat amerlassusaat siunnersuuteqartup siunnersuutaata qiteringaa uanga paasivara. Ilinniagaqartut ilinniartuunersiutimikkut tigusagaasa qanoq annertutiginerat tassani pineqarpoq.

Taamaammat Lars Karl Jensenip apeqquteqaataa naalakkersuisut isumagineraat imaluuniit inerteqqutaanersoq taamatut oqaaseqarsinnaaneq naalakkersuinikkut suliaqartuulluni ippasigami ministeriunerup siunnersuisooqatigiivisa nalunaarusiaat nunatsinni saqqummiunneqarneranut atatillugu naalakkersuisuniit tusagassiorfiit arlaannik apersorneqarlunga isummersortariaqarama Aningaasaqarnermut Naalakkersuisutut aammalu partiimi siulittaasutut. Isummersuutima ilagaat ilisimagakku ukiumut ukioq manna 2000-imi ilinniartuunersiutinut 132 milliuunit atugassarivagut Inatsisartut akuerivaat. Tamanna qujanaqaaq.

Saniatigulli massakkut oqallinnerup aamma takutippaa ilinniagaqartut atugarisaannut tunngasut immaqa pitsanngorsarneqarsinnaagaluit ineqartitsinikkut meeqqat isumagineqarnerisigut allatigullu aamma inatsisartut nalunngilaat aningaasanut inatsisissakkut nammineq akuerisamikkut qartorarnissaa tikillugu aningaasat taakkua naatsorsoqqissaarlugit ukiarmi akuerigamikkit.

Taamaammat isumassarsiatsialattut eqqarsaatigisassatut naalakkersuisut sinnerlugiunngitsoq kisianni inuttut Aningaasaqarnermut Naalakkersuisut aammalu Inuit Ataqatigiinni siulittaasutut eqqarsaatigaara, taakkuamita ilaat aningaasat taarsigassarsiatut ilinniagaqarnersiutinut ilanngunneqartalersuuppata oqarutta 132 milliuunit ilaat immaqa 40 milliuunit pingajorarterutaalluunniiit affaalluunniit taarsigassarsiatut tunniunneqartaleraluarpata taava Inatsisartut nukissaqalissagaluarput ilinniagaqartut atugaasigut qallikkut atugaasigut allatigut oqilisaassinissamut. Siornatigut nalunngilarput taarsigassarsititsisarneq taanna erloqissutaasimaqisoq taarsigassarsiaqartunut aammalu pisortanut akilersinniarnerat ilungersunaqimmat. Taamaattumik taamanikkut taarsigassarsititsisarneq piunnaarlugu ilinniarnertuunersiuteqarneq tamakkiisumik atuutilerpoq. Kisianni ullumikkut qarasaasiani atuinitsinni soorluuna sukkanerujussuarmik akiitsullit akiitsuminnik isumannaarinninnissaat isumagisinnaassagaluaqigipput.

Taamaammat tamakkua aappaagu aningaasanut inatsisissap ilaatigut ilinniagaqarnermut tunngasunik aallussinissaa iluatsillugu eqqarsaatissatut saqqummiunneqarput. Piaartumik naammassinnittarnissaq eqqarsaatigalugu ilumoorpoq aamma tuppallersaataannaasinnaanngilaq ilinniagaqartut arlaannik unitsitsigaagamik taava allamut ilinniakkamut nuunginnartartut. Tassani aamma soorunami siunnersorneqarneq aamma apeqqutaassooq kisianni pingaaruteqartoq tassaavoq sapinngisamik ilinniagaqartut ilinniarnerminni ilinniakkatik piaartumik naammassissagaat inuiaqatigiinnut iluaqutaasussanngorlutik. Taamaattumik naggataatigut isumaqarpunga ilinniagaqartut nunani allani naammassereerlutik nunatsinnut utertartut uteraangata qujamasulluta tikilluaqqusartariaqarpavut. Taamaattorpassuaqarpoq aamma.

Ole Lynge, Inatsisartut Siulittaasuat:

Ja, tassalu taamaalilluni oqaluuserisaq immikkoortoq 40- Kalaallit Nunaanni ilinniartut aningaasarsiaasa qaffaavigineqarnissaanut apeqquteqaat aallaavigalugu oqallinneq naammassivoq.

Tulleraa immikkoortut oqaluuserisassani 18-i, Inatsisartut peqqussutaata normu 8-p 30. oktober 98-imeersup ilagiinni atorfinittitsisarnermut tunngasup allannguutissaanik aalajangiiffigisassatut siunnersuut. Taanna Asii Chemnitz Narup siunnersuuteqartoq qinnuigissavara saqqummiusseqqullugu.

Oqaluuserisaq naammassivoq.