Oqaluuserisassani immikkoortoq 13-1 |
|
||
| Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera | |
Ullut
ataatsimiiffiusut aappaat, marlunngorneq 21. januar 2003, nal: 13:02
Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Inatsisartut Siulittaasuat Jonathan Motzfeldt.
Jonathan Motzfeldt, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.
Taava ullormut oqaluuserisassat immikkoortoq 13 maannakkut tikissavarput, tassa ukiumut aningaasanut inatsiseqarfiusumut 2003-mut Inatsisartut inatsisigigallagaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut inatsisigigallagaata allanngortinneqarnissaa pillugu Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuut, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq.
Augusta Salling, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq, Atassut.
Naalakkersuisut sinnerlugit matumuuna ukiumut aningaasanut inatsiseqarfiusumut 2003-mut Inatsisartut aningaasaliissutinut inatsisigigallagaat pillugu Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuut saqqummiutissavara.
Ukioq 15. oktober 2002-mi Inatsisartunut qinersineqartussanngortitsisoqarmat, taamanikkut Inatsisartuusut 2003-mut aningaasaanut inatsisissaq naammassillugu suli suliarisimanngilaat.
Taamaammat taamanikkut Inatsisartut aningaasaliissutinut inatsisiliallagassaanik aakuersissutiginnipput.
Solaroliamut tapiissutinut aningaasaliissutissat pillugit siunnersuut 2002-mi sinerissamut qanittumut aalisarnermut taamatut tapiissuteqartarneranik tunngaveqarpoq. 2002-mi sinerissamut qanittumi raajarniarnermi aalisariutinik naleqqussaanissaq pilersaarusiorneqarpoq, aalisarnermik imminut akilersinnaatitsilernerulernissaq.
2002-mi aalisariutinik naleqqussaaneq kinguaatoorpoq, sulilu tamakkiisumik naammassineqarani.
Tamatuminnga pissuteqartumik sinerissamut qanittumi raajarniarnermi pissutsit 2002-mut naleqqiullugu annertuumik allanngunngillat, taamaammallu Naalakkersuisut siunnersuutigaat Inatsisartut aningaasaliissutinut inatsisigigallagaatigut 2003-mullu aningaasanut inatsisissamut ilanngullugu suliarineqartussamik sinerissamut qanittumi aalisarnermut piffissami pineqartumi solaroliamut tapiissuteqartoqassasoq.
Naalakkersuisut aalisarnermi susassaqartut peqatigalugit periarfissinneqartariaqarput sinerissamut qanittumi raajarniarnermi pissutsinik nalilersuinissaminnut, paasiniarlugu tamakkununnga tunngasut qanoq ililluni allaanerusumik aaqqissuussivigineqassanersut.
Naalakkersuisut naliliipput sinerissamut qanittumi aalisarnermi aningaasarsiornermi ajornartorsiut aalisariutinik naleqqussaanikkut aaqqiivigineqassasut, tassalu pisortat tapiissutaatiguunngitsoq, kisiannili piffisami aalajangersimasumi aalisariutinik naleqqussaanerup siunertarineqartutut sunniuteqalernissaata tungaanut ikaarsaariarfimmi aaqqissuussinissaq pisariqarpoq, tassani killilimmik tapiissuteqartoqarsinnaasalluni.
Tamakku tunngavigalugit Naalakkersuisut nutaat upernaakkut katersuunnissap tungaanut raajanik tunisinermi akinut tapiissuteqartarneq aamma solaroliamik tapiissutit, taakkununngalu aningaasartuutaasartut aningaasalersorneqartarnerat eqqarsaatersuutigeqqissaarniarpaat, tassami taamanikkut tapiissutit 2003-mut aningaasanut inatsimmut ilanngullugit suliarineqassammata.
Sinerissamut qanittumi aalisarniarnermi angallatinut 150 BT ataallugu usisinnaasusilinnut GR-millu normulinnut solaroliamik tapiissutit tunniunneqartassasut siunnersuutigineqarpoq, aalisarnerup annertussusia ingerlaanarsinnaaqqullugu, tassami aalisarneq inuiaqatigiinnut pingaaruteqarluinnarmat.
Inatsisartut suleriaasissaani paragraf 41 innersuussutigalugu Inatsisartut qinnuigissavakka Inatsisartut suleriaasissaani paragraf 30, immikkoortoq 1 aamma paragraf 31, immikkoortoq 1-imi nalinginnaasumik malittarisassat atuutinngikkallartussanngorteqqullugit, taamaalilluni 2003-mut Inatsisartut aningaasaliissutinut inatsisigigallagaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuut siullermeerinninnermut uiggiutiinnarlugu aappassaaniigassanngortinneqarsinnaaqqullugu pingajussaaniigassanngortinneqarsinnaaqqullugulu.
Taamatut oqaaseqarlinga siunnersuut Inatsisartunut oqaluuserisassanngortippara. Qujanaq.
Ole Thorleifsen, Siumup oqaaseqartua.
Qujanaq. Ukiumut aningaasanut inatsiseqarfiusumut 2003-mut Inatsisartut inatsisigigallagaanni nr. 6-imi 17. oktober 2002-meersumi Inatsisartut inatsisaannut nr. 7-ikkut 17. december 2002-mi allanngortinneqartumi allanngortitereqqinnissamut siunnersuut Siumumiit imatut isummerfigaarput.
Silarsuaq inooqataaffigisarput allangorartuartillugu pingaaruteqarluinnarpoq inuiattut ataatsimut tatigeqatiilluta suleqatigiissinnaassuserput, avatangiisitsinnili pissutsit malinnaaqissaarluta tunngaviili paasilluarlugit iliuuseqartarnissarput. Inuutissarsiutini nunatsinni ingerlanneqartuni nunani allani tunisassiatta avammut unammillersinnaasumik ingerlanneqartuarnissaat pingaatipparput.
Naalakkersuisut aalisarnermi ajornartorsiortoqarnera tunngavigalugusukkasuumik iliuuseqarnerat tapersersorparput, ilanngullugu tapersersorparput Naalakkersuisut piffissami killilimmi aaqqiigallarnissamik oqariartornerat, pingaartikkatigu aalisarnerup imminut akilersinnaalernissaanik siunertaqartup pisortanit suliarineqarput, siuarsimanerulersullu neriulluarfigaagut.
Pissusiviusut tunngavigalugit ineriartortitsinermi Siumup pingaartippaa inuussutissarsiutit pisortanit tapiiffigineqaratik ingerlalernissaat, nunatta aningaasaqarnerani pingaaruteqarluinnarpoq nunanut allanut tunisassiatta unikaallattaratik akitigullu unammillersinnaassuseqartumik ingerlajuarnissai.
Tunisassiorneq nunatta aningaasarsiutaasa pingaarnersaraat, taamaattumik maannakkutut inissisimatillugu pisariaqarluinnarpoq tapersersuinissaq, tamanna tunngaveqarpoq sinerissamut qanittumi aalisarnermi aningaasarsiornikkut ajornartorsiutip sumik tunngaveqarnerannik Naalakkersuisut aalisarnermi susassaqartut peqatigalugit misissuisimanerisa kingunerisaanik aalisariutinik naleqqussaanermik ingerlatsineq 2002-mi suliarineqarluni suli ingerlanneqarnera tunngavigalugu sinerissamut qanittumi aalisarnermi angallatit 150 bruttoton ataallugu usisinnaassusillit GR-imillu normulimmik solaroliamik tapiiffigineqarnissaanik siunniussisoqarpoq.
Tamanna isumalluarneruvoq, tassami sinerissap qanittuani aalisartut aningaasartuutaannut aalaakkaasunut piffisami aalajangersimasumi 22. januarimiit 30. april 2003 tungaanut oliamik tapiinissaq siunnersuutigineqarmat, aningaasartuutit aalaakkaasut akitigut ineriartornerat aalajangiilluinnartuusarmata inuutissarsiutip imminut akilersinnaasumik ingerlanneqarnerini.
Siumumiit paasilluarparput sinerissap qanittuani aalisartut inissisimaffiat, tapersersornissaannut taamaalilluta piareersimavugut, uanimi aalisartut aalisariutinik piginnittut kisimik eqqugaanngillat, aningaasarsiornikkut ajornartorsiorneqarnerani suliffissuit, suliffiit suliffissuarnik sullissisut, suliffissuarni sulisut aalisaritinilu inuttat tamarmik inuiaqatigiinni pisussaaffitsik naammassiniartussaavaat, ilaqutatillu inuutissaqarniartissaallugit.
Siumumiit pingaartipparput inuit sumiluunniit najugaqartut suliffeqartullu pitsaasumik atugassatigut periarfissaqartitaanissaat.
Erseqqissassavarput pingaartikkatsigu inuutissarsiutit namminersortunik ingerlanneqartut imminnut akilersinnaasumik tapiiffigineqaratik ingerlanissaat, kisiannili suliniutit taamannak siunertaqartut suli naammassineqannginnerisa kingunerisaanik taamannak aaqqiissuteqarnissaq sanioqqunneqarsinnaanngitsutut isigaarput.
Ilanngullugu aalisariutini inuttat pikkorissartinneqartuarnissaat Naalakkersuisunut kaammattuutigaarput.
Aalisartut eqqrsaatigalugit aaqqiissutissanik siunertaqarluni suliat maannakkut ingerlanneqarput, naatsorsuutigineqassaarllu inuiqatigiinni inuutissarsiornertigut pissusiviusunut naleqqussaanerit eqaallisaanerillu suli pitsanngorsartuarneqarnissaat Namminersornerullutik Oqartussanit kommuninut akisussaaffinnik tuniussinertigut aammalu inuutissarsiutinik ineriartortitsinissamut tunngatillugu regionikkaartumik agguataarinertigut.
Matumani pingaartipparput innuttaasut ilaqutariinni pilersuisut inuutissarsiornermik periarfissaqartuarnissaat nunttalu aningaasarsiorneranut ikiuutaanissaat.
Inuk sulinngikkuni inuussutissaqanngilaq nunatsinnullu aningaasarsiornermut tapertaasinnaannani.
Siumumit ilanngullugu Naalakkersuisunut isumageqqussavarput erhvervsstøttimi akiligassallit isumaginngitsoortarsimappata misissueqqissaartoqassasoq pilertortumillu iliuuseqartoqassasoq.
Siumumiit naleqqussaanerup siunertarineqartutut ingerlanneqarnerata sunniuteqalereernera takusinnaavarput. Tamanna siuariarneq isumalluarnartoqaqaaq.
Siumumiit taama oqaaseqarluta innersuussutigaarput Inatsisartut aningaasaliissutinut inatsisigigallagaata allanngortinnissaa siullermeerinermut uiggiutiinnarlugu aappassaaneerneqarnissa pingajussaaneerneqarnissaalu. Qujanaq.
Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.
Sinerissap qanittuani raajarniat orsussamut apiissuteqarfigineqartariaqarnerat pinngitsoorneqarsinnaanngitsoq Inuit Ataqatigiit paasivaat, taamaattoq makkuninnga oqaaseqarfigissavarput.
2003-mut aningaasaliissutinut inatsisaagallartoq kingullermik ulloq decemberip 17-iat 2002 Inatsisartuni akuersissutigineqarmat aalisarnerup aaqqissugaanerata naleqqussarneranut 6,8 mio. kr.-it aamma raajanut tunisinermut akinut tapiissutinut 10 mio. kr.-it atugassiissutigigallarneqassasut ilaatinneqarput.
Allannguutissakkut manna saqqummiunneqartukkut aprili ilanngullugu sinerissap qanittuani aalisartunut orsussamut tapiigallarnissaq pineqarpoq.
Kingumut qivialaarluta suliassaq sinerissap qanittuani aalisarnerup naleqqussarneqarneranut tunngasoq sammineqartariaqartoq Inuit Ataqatigiit isumarput.
2001-imi upernaakkut nunarsuarmi raajat akissa apparaluttuinnarnerannik pissuteqartumik raajarniarumajunnaarneq nalaapparput. Tamatuma kingorna aningaasaliissutit annertuut akuerineqartarnerisa saniatigut ataatsimiititaliat arlaqartut sulisinneqarput, makku: Naleqqussaanermut ataatsimiititaliaq, Enoksenip ataatsimiititaliaa kiisalu Enoksenip ataatsimiititaliaata qanoq isumaqarneranik paasiniaasussanik suleqatigiissitaliaq.
Inassuteqaatit piviusunngortinniarnerinut atasumik atorfinitsitsisoqarpoq taassumalu avataanit siunnersorteqarluni suliassaq ingerlanneqarpoq. Eqqaamaneqassooq ukioq 2002-mi atortussanik atorneqartussanik Inatsisartut akuersissuteqarmata 20 mio. kr.-inik aningaasartalinnik, siunertarineqarpoq aningaasaliissutit sinerissap qanittuani aalisarnerup naleqqussarneqarneranut atorneqassasut.
Maannamut aalisarnermut Naalakkersuisut marluk soraartarlutillu ivertinneqartarlutillu suliassaq akisussaaffigisimavaat, aallaqqaamut oqaasertaliunneqartutut aalisarnermi pineqartut peqatigalugit ingerlatsissasut naatsorsuutigineqarluni. Maanna Naalakkersuisut saqqummiussissutaanni oqaatsit makku atorneqartut maluginiartariaqarput, issuaavunga: 2002-mi naleqqussaaneq kinguaatoorpoq, sulilu naammassineqarani. Tamatuminnga pissuteqartumik sinerissamut qanittumi raajarniarnermi pissutsit 2002-mut naleqqiullugu annertuumik allanngunngillat, issuaaneq alla: Naalakkersuisut aalisarnermi susassaqartut peqatigalugit periarfissinneqartariaqarput sinerissamut qanittumi raajarniarnermi pissutsinik nalilersuinissaminnut paasiniarlugu tamakkununnga tunngasut qanoq ililluni allaanerusumik aaqqissuussivigineqassanersut.
Taamaattumik Inuit Ataqatigiit Aalisarnermut Naalakkersuisuusarsimasunut nassuiarneqaqquvaat naleqqussaanermik sulinerup ullumimut killiffia, maannamullu aningaasat ikinngitsut atorlugit misissuinerit aalisariutinillu, paasisat naapertorlugit ikigisassanngitsunik atorunnaarsitsinerit qanoq kinguneqarsimanersut, aamma Inatsisartunut nassuiarneqaqquvarput maannamut misissuisimanerit sutigut amigaateqarsimasutut Naalakkersuisunit nalilerneqarsimanersut.
Inuit Ataqatigiit ilanngullugu Naalakkersuisunut oqaaseqarfigineqaqquvaat savaatillit tuttuutillillu ingerlatsinerminni naleqqussaniartut sooq orsussamik tapiissuteqarnissamik siunnersuummi ilannguneqrsimannginnersut.
Matumuuna siullermeerinninnermi Inatsisartut nammaginartumik Naalakkersuisunit nassuiaanneqarsinnaanngippata Inatsisaagallartussatut siunnersuutip aappassaanerneqannginerani Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu aamma Aningaasaqarnermut Ataatsiminiititaliamut, ataatsimiititaliaq periarfissinneqassasut Naalakkersuisunik susassaqartunik isumasioqateqarnissaminnut Inuit Ataqatigiit siunnersuutigaat.
Jakob Siverthsen, Atassutip oqaaseqartua.
Ukiumut aningaasanut inatsiseqarfiusumut 2003-mut Inatsisartut aningaasaliissutinut inatsisigigallagaa pillugit Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuut Aningaasaqarnermut Naalakkersuissumit saqqummiuneqartoq Atassummit imatut oqaaseqarfiginiarparput.
Nunatsinni inuutissarsiutit pingaarnersaata, imaani inuutissarsiuteqarnerup, pingaartumik raajarniarneq eqqarsaatigalugu, ingerlalluarsimagaluarluni raajanut akit appasinnerat peqqutaallutik sinerissap qanittuani raajaniartut akilersinnaasumik ingerlaniarnerat ajornartorsiutaaimavoq.
Inuutissarsiut inuiaqatigiinnut nunamilu suliffissaqartitsiniarnermut pingaaruteqarnera pinngitsoorneqarsinnaannginneralu peqqutigalugu nunatta karsianit tapiiffigineqartariaqartartoq nalunngilarput.
Atassummit inuutissarsiutit suulluunniit nunami imaanilu ingerlanneqartut ingerlalluarnissaat akilersinnaasumillu ingerlanneqartarnissaat anguniarlugu pimoorussinermi peqataanissarput qukarutigineqassanngilaq, soorlu sinerissap qanittuani raajaniutit akilersinnaasunngortinniarlugit naleqqussaanerit kattussuunnerillu ingerlanneqalersimanerat Atassummit pimoorussilluta suleqataaffigaarput, piaarnerusumik nammineerlutik ingerlallualernissaat anguniarlugu.
Aalisariutinik akilersinnaasunngortitsiniarnermi naleqqusaaneq naatsorsuutigisamik kigaannerusumik ingerlanneqarsimanera peqqutaalluni 2002-mut naleqqiullugu naleqqussanerigaluar aalisartut akilersinnaasumik aningaasarsiornerannut sunniuteqarsimanngitsoq saqqummiussami oqaatigineqarpoq. Sinerissap qanittuani aalisartut aningaasarsiornerminni ajornartorsiutaat Naalakkersuisunngortunit paasineqarluni piffissami 22. januarimiit 30. april 2003-mut solaroliamut 2,1 mio. kr.-inik tapiissuteqartoqarnissaanik Naalakkersuisunngortut siunnersuutaat Atassummiit paasillugu tamakkiisumik taperserparput, erseqqissaatigissalluguli naleqqussaanermit suliniutit pimoorullugit ingerlatiinnarneqarnisaat Atassummit pingaartikkatigu matumuuna oqaatigaarput.
Aalisariutinik naleqqussaaneq, raajanik tunisinermi akinut tapiissuteqartarneq kiisalu solaroliamut tapiissutit, taakkununngalu aningaasartuutaasartut 2003-mut aningaasanut inatsisissap upernaammut naammassillugu suliarineqarnissaanut ilanngullugit Naalakkersuisut miseqqissaarniarmassuk Atassummit tamakkiisumik aamma taperserparput.
Taamatut Atassummit oqaaseqarluta sinerissap qanittuani raajarniarnermi angallatinut 15 BT ataallugu usisinnaassusilinnut GR-imillu normulinnut solaroliarmut tapiissuteqarnissamik Naalakkersuisut siunnersuutaat maannakkugallartoq pinngitsoorneqarsinnaanngitsutut paasillugu Atassummit akuersaaratsigut matumuuna oqaatigaarput, ullumikkullu suliap naammassineqarnissaanut suleqataaffiginissaa piareersimaffigalugu. Qujanaq.
Per Skanning, Demokraatit oqaaseqartuat.
Qujanaq. Oqallitsiarnerup kingorna Inatsisartut inatsisissatut siunnersuummut Demokraatit sinnerlugit makku oqaatsit saqqummiutissavakka.
Akunnerit 24-t matuma siorna nutaanik Naalakkersuisortaarput, akunnerilli taakku ingerlanerinnaanni Naalakkersuisuulersut isumaqatigiissusiami qulequtaasa ilaat qimarratigilereerpaat, tassalu oqariartuuteqarnertik imatut: Aalisarneq imminut napatissinnaasunngorsarneqassasoq. Ila isumaqatigiissummi oqariartuutaasoq tusarneraluassusia.
Maannali Naalakkesuisuulersunut apeqqutigisariaqalersoq unaalerpoq, tassalu imminut napatissinnaaneq qanoq isumaqartinneqarneqarnersoq.
Demokraatit imminut napatissinnaasumik aalisarneq tassaatippaat, aalisarneq pisortanit tapiiffigineqanngitsoq. Taamaammat isumaqarluinnarpunga sinerissamut qanittumi aalisarnermut atatillugu solaroliamut tapiissuteqartarneq tapiissuteqarnissalu aqqutissaanngitsut. Taamatummi piffissamut sivikitsuinnarmut aaqqiissaqartaartuarneq tunngaviujuassappat, taava aalisarnermi ajornartorsiutit aaqqinneqarnavianngillat aammalu partiit maanniittut sinnerinut eqqaasitsissutigissavara qineqqusaarnermi kingullermi oqaaseq pingaarnersiuilluni tulleriiaarineq tassa tamanit atorneqanngimmat, uanilu pineqartoq tassarpiaavoq tulleriiaariffigineqartariaqartoq, imminut aperaluni, sinerissami aalisarneq imminut napatissinnaangortinniassavarput imaluunniit aningaasat pigisavut allatut atussavagut, soorlu nunatsinni ilinniartaaneq nukittorsarlugu.
Uanili pissusissamisoorpoq 2000-imi Iatsisartut ataatsimiinneranni pisut kingumut qivialaassallugit, taamanikkummi aalajangiiffigisassatut siunnersuummi nr. 102 B-mi taamanikkut Naalakkersuisuusut solaroliamik tapiissuteqarnissamik aamma qinnuteqarput. Taamanili siunnerfik tassaavoq aalisariutit 80 bruttotonsi ataallugu angissuseqartut ukiup affaanik solaroliamik tapiissuteqarnikkut toqqaannartuunngikkaluamik tapiiffigineqarnissaat. Taamanilu Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiitaliaata akissutaa Siulittaasumit akuerineqarsinnaaguma issuaaffigilaasavakka imaattut: Ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut, tassaasut Per Berthelsen, tamatuma nalaani suli Siumukkunniittoq, IA aammalu Atassut isumaqarput Naalakkersuisut aalajangiiffigisassanngorlugu Inatsisartunut siunnersuutigisaat pilersaarusiaasunut naapertuutinngitsoq, taamalu Naalakkersuisut illersorneqarsinnaasumik aningaasanik aqutsinissaq oqariartuutigisaannut akimuisuusoq.
Taamaattumik pissusissamisoorluinnarpoq maanna Aningaasaqanermut Naalakkersuisuulersoq Augusta Salling aperissallugu, sooq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami ilaasortaagallarami, Atassut sinnerlugu ilaasortaagallarami siunniussimasani manna allanngortinneraa.
Pingaartumik taamani Naalakkersuisut akisussaasoq isumaqarpoq, issuaalaarpunga: Naalakkersuisut pingaartippat tapiissutissap ataasialluni tigunissaa. Siunnerfigisarmi tassaasariaqarpoq siunissami ataavartussamik sinaakkusiinissaq, tassami anguniarneqartoq maanna siunissamilu aalisariutaasussussat aningaasaqarnikkut imminnut napatinnissaannut.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat.
Inatsisartut aningaasaliissutinut inatsisigigallagaat pillugu Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut inatsisissaattut normu qassiussagaluarnersumut januarimi 2003-mut siunnersuut Kattusseqatigiit sinnerlugit imaattumik oqaaseqarfiginiarpara.
Naluneqanngitsutut sinerissamut qanittumi aalisartut aammalumi piniartut piffinni assigiinngitsuni ilaatigut inuutissarsiornikkut annertuumik ajornartorsiuteqarput aamma ilaatiut pinngortitap ukiuni kingullerni, ukiunut siuliinut naleqqiullugu allaalluinnartumik pissuseqarnera aammalu ilaatigut tunitsiveqarnikkut pissutsit assigiinngitsut pissutigalugit aalisarnermik aammalu piniarnermik inuutissarsiuteqartut annertuunik ajornartorsiuteqartut maani ilisimaneqarput.
Taamaattumik Kattusseqatigiinniit, Kattusseqatigiit sinnerlugit, pissutsinik piviuunik paasinnillunga aningaasanut inatsisaagallartumut allannguutissatut siunnersuut tamakkiisumik taperserpara aammalu inassutigerusullugu raajarniarnerinnarmut tunngatinnagu kisiannili sinerissami qanittumi aalisartunut piniartunullu tamanut atuuttussanngorlugu iluarsineqarnissaa Kattusseqatigiit sinnerlugit piumasaqaatigivara.
Taamatullu aamma Inatsisartut suleriaasianni maleruagassat tunngavigalugit suliap taassuma ullumikkut aappassaaneerneqarluni pingajussaaneerneqarluunilu naammassineqarnissaa aamma akuersaarpara.
Jonathan Motzfeldt, Inatsisartut Siulittaasut, Siumut.
Naalakkersuisut akissuteqartinnagu maannamut partiit marluk, tassa Aningaasaqarnermut imaluunniit Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliamut saqqummiussinissaq noqqaasutigimmassuk, siunnersuutigissavara Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut ingerlanneqassasoq siullermeerinninneq naammassippat, taavalu ualeru nalunaaqutaq sisamat qeqqa ataasimiinneq aappassaanerineq pingajussaanerinerlu nanginneqarnissaat.
Taava tulliulluni oqaaseqassaaq Aalisarnermut Naalakkersuisoq.
Simon Olsen, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq, Siumut.
Aap, siullermik Naalakkersuisunit qujassutigaarput partiinit siunnersuutigineqartoq oqaatigineqaaseqarfigineqarluarmat.
Siumumit paasinnilluartumik oqaaseqarneq aammalu malinnaanermik ersersitsisoq nuannaarutigaara, tassa naleqqussaanerup massakkut piffissami sivisorujussunanngitsumi ingerlasup ingerlaruttulernera ilanngullugu oqaaseqaatigineqarmat. Taanna oqareernittut malunnaalluarnermik aamma ersersitsilluinnarpoq.
Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuata Aningasaqanermut Naalakkersuisuusimasup oqaaseqarnermini apeqqutigivaa imaluunniit apeqqutigivaa 6,8 mio. kr.-it aammalu 10 mio. kr.-it taakku atugassiissutaasarsimasut aammalu tassai oqaatigalugu 6, 8 mio. kr-it oliamut atugassatuttaaq aamma taaneqarsimasut.
Ilumoortoq unaavoq, siullermik 10 mio. kr.-it taakkua qaammatit massakkut sisamat missaani atugassatut tallimat missaata ukiut kingullertut aalisarneq ingerlassappat atorumaagassatut naatsorsuutigineqarnerat takuneqarsinnaavoq, kisiannili aamma illuatungaatigut taakkua 10 mio. kr.-it qaammatini aqqaneq-marlunni atorneqassagunik, taava kiilumut aalisartumut 30 øre missaanik naleqarpoq, kisiannilu ukioq kingullertut annertutigissagunik, tassa 75 ørit missaaniisagumik, taava qaammatit sisamat tallimallu missaanik naleqarsinnaassalluni.
6,8 mio. kr.-it atugassiissutigineqarnerannut oqaasertat ukuupput: Taakkuupput naleqqussaanermit raajanik raajarniartunut tunuartussanut aningaasat pisissutaasussat, tassa kiilumut 4 koruunit 50-ilerlugit, taakkulu takuneqarsinnaapput aningaasaqanermut pilersaarusiami 1500 tonsinik taakkua naleqartussaammata, sinerissap qanittuani amerlassuseqarput 68-it 70-illu missarpiaani, taakkua ukiup ingerlanrani iluarsiallapput. Ukioq qaangiummat taakkua 50-it inungaatialersimavaat.
Tassa imaapoq maleqqussaaneq pitsanngoriaateqangaatiaqaluni ingerlareersimalerpoq, kisiannili piffisami taamatut sivikitsigisumi suliarinninniarneq imaannanngitsorsuaq ingerlanneqarsimasoq takusinnaavarput aamma takuneqarsinnaavoq, taamaammallu 20 mio. kr.-it aningasaliissutigineqartut ilaannaasa atornerannut tamannarpiaq pissutaavoq, isumaqatiginninniarnerit aalisartut pisarioqalutik ingerlanniarsimanerat naammaginartumik ataasiakalaarlugit anguneqarsinnaasimanngimmat.
Taanna Naalakkersuisunit aamma massakkut ukiup naalernerani tunuartuninngaanniit imaluunniit nalingaatsiarnerani tunuartuninngaanniit taanna takuneqarsinnaavoq, taamaammallu oqartariaqarpoq Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermut aammalu Piujuaannartitsinissamut Naalakkersuisutut ajorinngilluinnarakku finansudvalgip isumasioqateqarfigineqarnissaa siunnersuutigineqarmat.
Atassummit paasinnilluartumik oqaatigineqartut oqartariaqarpunga ajunngilluinarpoq, tassa paasinninneq aamma malinnaasimanermik erseqqissumik takutitsisoq assut nuannaarutigaara.
Demokraatininngaanniit oqaatigineqartut taakkua tusarneraluassutsinik ilaatigut oqaasertaqartut aamma ajoriinnagassaanngillat, kisianni oqartariaqarpoq ullumikkut Aningaasagarnermut Naalakkersuisup saqqummiussaanut tunngatillugu, tassa sinnerslugit imaluunniit 150 bruttotonsimik allanneqarsimasoq paatsoorneruvoq, tassa 150 BT-mik taaneqarpoq, kisiannili bruttotonsia 80 tonsiulluni. Taanna maluginiarneqalaarumaarpoq, tassa alleriartoqanngilaq angissutsinut tapiissutigisassanut, taakkuuvinnarput, kisiannili sananeqaatip angallatip, tassa maskinrummiata, lastiata, kulaatungaani initaata aammalu initussisiisa naatsorsorneqartarnerisa oqaasertai naluganni, soorunami taamungaannaq taakkua atorneqasinnaapput, kisianni nalunngikkaanni taamungaannaq atorneqarsinnaassanngillat, taamatut oqartariaqarpoq.
Kattuseqatigiinninngaanniit assut nuannaarutigaara aammalu nuannaarutigaarput taamatut erseqqilluinnartigisumik isumaqataanerit aamma tassani siunnersuummi raajarniarnerinnaq tunnganngilaq, tassa aalisartunut tamamut taakkununnga mikinerusunik angallatilinnut aamma taanna tunngasuuvoq.
Tassunga killikkallarpunga, pisariaqassappat soorunami ilassuserumaarpara. Qujanaq.
Augusta Salling, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq, Atassut.
Qujanaq, tassa akissutigisassama amerlanerpaartai Aalisarnermut Naalakkersuisup oqaatigereermagit uteqqissanngilakka, kisianni Naalakkersuisut sinnerlugit saqqummiussama tigulluarneqarnera assorujussuaq aama uanga Naalakkersuisut sinnerlugit qujassutigaara, tassami malugisinnaavara oqaaseqartunit tamanit paasilluarneqarsimasoq pisariaqartoq massakkut aaqqiigallarnissaq, naak ilaatigut taamatut iliornissaq uparuartuutinik assiinngitsunik ilaterneqaraluartoq.
Kisianni amerlalluartunik aamma erseqqissarneqarmat massakkut ikaarsariarnermi, aalisarnermi ikaarsariarnermi aaqqiissutissat suli naammassineqarsimannginnerat pissutigalugu paasilluarneqartoq Naalakkersuisut massakkut piaartumik qanoq iliuuseqartariaqarnerat.
Neriuutigaarput aamma soorunami Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami suliarineqareerpat aamma aappassaaneernerani pingaajussaaneernerani lu tamanna tapersiineq ingerlaqqiinnarumaartoq.
Taava uku apeqqutit assigiinngitsut Inuit ataqatigiinninngaanniit apeqqutigineqartoq, sooq savaatilinnut aamma ilanngullugu taanna tapiissutissaq ilanngunneqarsimannginnersoq, oqaatigisariaqarpara, savaatilinnut tunngatillugu aamma savaatillit akilersinnaasumik ingerlatsisinnaanerit naleqqussaanerit, tamanna savaatillit peqatigilluinnarlugit aamma suliat ingerlalereernikuusut, soorumani aamma Naalakkersuisunngortut aamma massakkut suliami tassani ingerlatseqqinnissartik tamanna pingaartilluinnarmassuk.
Taava taasuma saniatigut Demokraatit oqaatigisaat, sooq Aningaasaqarnermut Ataatsimiitialiami ilaasortaanerma nalaani oqaatigisimasannut massakkut allaasumik alloriarnersunga, oqaatigisariaqarpara piffissap ingerlanerani aamma ataatsimiititaliat arlaqartut ingerlasimapput aalisartut peqataatilluinnaqqissaarlugit, tassanilu ersarilluinnaqqissaartumik ataatsimiititaliami suleqatigiissut peqatigiilluinnarlutik Naalakkersuisuusimasunut taamanikkut ingerlatissimasaat aamma Naalakkersuisuusartut ttulleriiaat massakkut paasillugit ingerlariaqqiffigisaat tassaavoq ikaarsaariarnermi immikkut iliuuseqartoqartariaqartoq.
Taamaattumillu aamma kingullermik Naalakkersuisunngortut decemberimi tassani raajanut minnerpaaffiliinissamik tassani atorneqarsinnaasut imaluunniit raajat akiinut tapiissutissanik aningaasanik immikkut akuersissuteqartitsipput maani Inatsisartunut. Aamma massakkut saaffiginnissutit assigiinngitsut tunngavigalugit aammalu takusinnaagatsigu raajat akii siornamut sanilliullugit pitsanngoriarsimanngitsut, atugarisallu pitsaanerulersimanngitsut siornamut sanilliullugu, taavalu orsussamut tapiissutip peerneqarsimanerat taanna aaqqeqqikkallartariaqartutut isumaqarfigaarput, tassami massakkut piffissaq qanoq sivisutigisoq aaqqiissutissat naammassiniarlugit suliaq ingerlassanersoq ullumikkut oqaatigisinnaanngikkaluarlu, oqaatigisariaqarpara Naalakkersuisooqatigiinnermi isumaqatigiissutitsinni aalisarnerup akilersinnaasunngorsarneqarnissaa taanna sulissutiginiarlugu isumaqatigiissutigaarput aamma naatsorsuutigilluinnarpara ullumikkut Inaysisartuni oqariartuutigineqartut tunngavigalugit tamanna tamanit tapersorsorneqartoq malugisinnaavara.
Taamaatumik qularinngilluinnarpara uku ullumikkut aaqqiissutiginiakkagut, tassa piffissaq sivikitsoq aaqqiissutaagallartussatu isigineqarput, kisianni suliat ingerlaqqittariaqarput, suleqatigiilluta aamma aalisartut, aalisarnermik inuussutissarsiuteqartut suleqatigilluinnarlugit akilersinnaasumik aalisarnerup ingerlalernissaa taanna anguniarlugu suleqatigiittariaqarpugut.
Tamannalu piffissami aggersumi sivisuvallaanngitsumi naammassiniartariaqarpoq. Qujanaq.
Jonathan Motzfeldt, Inatsisartut Siulitaasuat, Siumut.
Partiit oqaaseqartuisa saniatigut oqaaseqartussat erseqqissaaffigissavakka minutsit qulit oqaaseqarsinnaammata. Tulliulluni oqaaseqassaaq Agathe Fontain tulliullunilu Anthon Frederiksen.
Agathe Fontain, Inuit Ataqatigiit.
Inuit Ataqatigiinninngaanniit
pingaartipparput sinerissap qanittuani aalisarnerup imminut akilersinnaanissaa,
akilersinnaalluni ingerlanissaa. Taamaattumik aalisariutinik naleqqussaanerup
suliap sukkanerumik pimoorussinerusumillu ingerlanneqarnissaa kissaatigaarput.
Sinerissap qanittuani aalisarneq
nunami suliffissuaqarnermi suliffissaqartitsinermik tunioraasoq tamatta
nalunngilarput. Aamma nalunngilarput solaroliamik tapiinnerinnakkut sinerissap
qanittuani raajanrniarnerup ajornartorsitaa qaangerneqarniavianngitsoq.
Akinik minnerpaaffiliinissa
pisariaqarpoq, ilisimasariaqarporli akinik minnerpaaffiliiniaraanni
minnerpaaffissap killissaa sumiinnersoq imminut akilersinnaasumik
ingerlatsinissaq anguniarlugu.
Inuit Ataqatigiinninngaannit
paasisimavarput paasisinnaavarput ullumikkut sinerissap qanittuani aalisartunut
pisut tamaviaarnartuummata, akit taakkuutillugit aallaraluarunik imminut
akilersinnaanngitsut, akiligassat tamaasa akilerniarunikkit.
Taamaattumik Aalisarnermut
Naalakkersuisoq qinnuigissavarput suliatut pingaartutut salliutitatut
nalilerlugu taamatut sulineq ingerlatissagaa ullut tamaasa ingerlanerani
aalisartunut sulisartunullu tamaviaarnartuummat.
Aamma eqqaasitsissutigisinnaavarput
assagiarsunniarnerup takussutissartarimmagu ullumikkut inissisimanerata qanoq
tamaviaarnartigisumik inissittoqarsimanera. Krabbeudvalgip suliassaa suli
nalilersorneqanngitsoq Naalakkersuisunut qaqinneqartussaavoq, tamakku
pinartuupput qangalili juullinngitsorlu pinartuullutik.
Taamaammat taakkua ilanngullutik
piaartumik suliarineqarnissaa Inuit Ataqatigiinninngaannit
kaammattuutigissavarput.
Taava oqaaserisanik paasinninneq
isumaqanngilanga isumaqataaginnarnermik tunngaveqartoq, paasinninneq
tassaasariaqarpoq aamma aalisarnerup ullumi inissisimaneranik
paasinnissinnaanersoq, Enoksenudvalgip suliai ingerlareeqqisut ullumikkut suli
ingerlatseqqinneqanngitsut piaarnerpaamik isumaqarpunga Aalisarnermut
Naalakkersuisup pimooruttariaqarai. Qujanaq.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat.
Tassa oqaaseqaatiga siulleq, tassami
ataasiinaavoq, allakkakku soorunami saqqummiunneqartut tunngavigalugit
allassimavara, kisiannili maanga ataatsimiittarfimmut iserama takusinnaavara
allannguutissaq saqqummiussamut ilineqarsimasoq, tassanilu aatsaat paasivara
raajarniarnerunnaanngitsoq tassani pineqartoq, kisiannili aalisarneq
pineqartoq.
Saqqummiussininni soorunami
pappilissat agguaanneqartut tunngavigalugit aammalu oqaatigineqartut
tunngavigalugit uani solari pineqarmat, eqqaamaqquara aalisarnermi
ingerlatsisut aamma benzinamik atuisut tassani ilanngullugit
nalilersuiffigineqarnissaat, tassa umiatsiaararsortorpasuummata aammalu
ilisimaneqartutuut taakkunani inuutissarsiutini ilaatigut ilungersunartunik
ingerlataqartut, pingaartumik sikusartuniittut aamma annertuumik
ajornartorsiuteqatut naluneqanngimmata, uumma suliassap
aappasaaneerneqannginnerani taanna ilanngullugu atatsimiititaliami
suliarineqartussaasoq oqaatigineqarmat, ilanngullugu eqqarsaatigeqquara.
Taavali aalisarneq soorunami
assigiinngitsorpassuartigut aamma maani inimi siusinnerusukkut
eqqartoriikkatsinnut atuumassuteqartunut uani ilanngullugit oqaatigisariaqartut
tassapput ukioq ataaseq qaangilaarlugu qangiuppoq Landskarsip RG Nuka A/S-ilu
katillugit 240 mio.-inik tapiiffigimmagit aammalu 1997-imioqqooqqaaq Royal
Greenlandip aalisarnermut tunitsiveqarnermullu naleqqussarneqarnissaa pillugu
isumaqatigiissutigineqarmat 269 mio.-inik nalilimmik.
Nalilersuinissaq ukiunut
tallimaneertoq Inatsisartuni suli tamakkiisumik eqqartorneqanngilaq.
Tamakkuupput aamma ilanngullugit eqqarsaatigineqartariaqartut, tassa
aningaasarpassuit tapiissutigineqartarput aamma suliffissuaqarnerup iluani.
Taamaattumik raajarniarneq qiviarutsigu aamma eqqaamasariaqartut ilagivaat
pisassiisarnermut tunngasut ilaatigut raajarniartut sinerissap qanittumi
raajarniartut ukioq soqqajanngitsoq pisassaarullutik angallatinut
angallataatilinnut allanut sianeqattaarlutik aallartittarput,
raajartassatsinnik pisitissinnaaavitigut.
Pissusit taamaattut aamma
aalisarnermi annertoorujussuarmik kinguarsaataapput. Taamaattumik
eqqarsaatissat assigiingitsorpassuit, suullu tamarmik imminnut ataqatigiinnerat
aamma inuutissarsiutini taakkunani ingerlataqarnermi eqqarsaatigilluarneqarnissaa
Kattusseqatigiit sinnerlugit kaammattuutigerusuppara, tassa
uungaralaannaannguaq eqqarsarluta pinaveersaarnissarput, kisiannili isumatuumik
aammalu ataqatigiissaarineq assigiinngitsut eqqarsaatigalugit, ilanngullugit
eqqarsaatigillaqqunarput, tassa matumani aamma karsit aammalu
sikulersuisarnermut tunngasut, minnerunngitsumillu aamma naleqqussaanermi
allanngortitserinermut atatillugu Diskobugtimi tunisassiorfeqarnermut tunngasut
aamma ukiuni makkunani annertuumik ilaatigut ajornartorsiutineqartut
eqqarsaatigeqqunaqaat. Qujanaq.
Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.
Aalisarnermut Naalakkersuisup
oqaasiinut naqqiissuteqalaasuunga, una decemberip 17-iani aningaasanut
inatsisaagallartumik saqqummiussinermi 6,8 mio. kr.-it saqqummiuneqarmata
oliamut atorneqartussaanatik, kisiannili naleqqussaanerup naammassineqanngitsup
ingerlateqqinnissaanut, taanna taamanikkut Aningaasanit
Naalakkersuisuullatsiarninni uanga saqqummiuppara. Taamaammat oliamut
atorneqartussatut Inuit Ataqatigiit paasinninneraanerat Aalisarnermut
Naalakkersuisoq ilumuungilaq.
Taava massakkut paaserusutarput
Inuit ataqatigiinningaanniit tassaaginnarpoq Aningaasaqanermut Naalakkersuisoq
oqarmat, 10 mio.-it taakkua aningaasaliissutaagallartut, taavalu
misissuisoqassasoq, taavalu Simon Olsen, Aalisarnermut Naalakkersuisoq oqarluni
10 mio.-it taakkua sullugilereerlugit, suli paasiniaaneq qulaajaaneq
aallartinneqanngitsoq aaqqiinniutivinnik aaqqiinniuteqartoqarnersoq tassuuna
qularnartunngortoq isumaqarpunga takutinneqartoq.
Taavalu Naalakkersuisut
saqqummiussissumminni oqaatigisaat ilaatigut issuagarput tassaavoq,
Naalakkersuisut aalisarnermik susassaqartut peqatigalugit
periarfissinneqartariaqarput sinerissamut qanittumi raajarniarnermik
pissutsinik nalilersunissaminnut paasiniarlugu tamakkuinnga tunngasut qanoq
ililluni allaanerusunik aaqqissuussivigineqassanersut.
Oqaaseqarnitsinni siullermik
oqaaseqarnitsinni pingaartillugu taasarput tassavoq, ataatsimiitialiat
arlallit, ataatsimiitiatliallu isumarpiaat sunaanersut paasiniarlugit
sulisinneqareersimasut massakkut Naalakkersuisut ima oqariartuuteqarnersut,
ilaatigut Enoksenip ataatsimiititaliaa naammaginartunik paasissutissanik
suliaqarsimannginneranik tamanna patsiseqarpa, taannaanna paaserusukkipput.
Taamaattumik misissueqattaarnerit ukiumiit ukiumut ingerlanneqartut taakkua
sinerissap qanittuani raajarniarnermut aaqqiinniarnermut kaamisarlugit asuli
siunitsinnut ilillugit kaamisaanertut isikkoqalermata taanna isumaqarpugut
Inatsisartut 20 mio.-it angullugit naleqqussaanermut aningaasaliissimanerata
suli sammineqaranilusooq ingerlatseqqinniarnera, taavalu aatsaat misissueqqaarlunga massakkut paasineqassasoq
ataatsimiititaliaasartut suleqatigiissitaliaasarsimasut Inatsisartullu aningaasaliissutaat
sammiveqanngitsumik atorneqarneqarsimanersut, tassa taanna paaserusutarput.
Jakob Siverthsen, Atssutip oqaaseqartua.
Qujanaq. Tassa uagut Atassummi
oqaaseqarnitsinni siunnersuut tunngavigalugu oqaaseqarpugut, aamma siunnersuutip
tunngavia sanioqqullugu oqaluttoqaleraangat, taava siunnersuut sumut
sammiveqarnersoq avataanniit paatsiveerunneqartarpoq.
Oqaaseqarnitsinni aamma
pingaartipparput Naalakkersuisut neriorsuutigimmassuk aningaasanut inatsisissaq
2003-mut aprilimi ataatsimiinnisami inaarsarneqartussaavoq, taamaattumik suli
inaarsarneqanngitsoq tapiissutissanik allanik oqalulissagutta ullumikkut
naammassinavianngilagut.
Taamaattumik innersuussutigissavara
uanga ataatsimiitialiami siunnersuut saqqummiunneqartoq tunngavigalugu
paasiniagassat partiinit oqaatigineqartut ilanngullugit paasiniarneqassasut,
taannalu tunngavigalugu ataatsimiinneq ullumikut ingerlatarput, ullumikkut
suliarput una nammassillugu suliarissapput.
Aamma erseqqissaatigissavara
Demokraatit oqaaseqartuata oqaatigisaa, qanga oqarsimaneq issuaanerlu taakkua
soorunami Atassummit tusaatissatut tigorusupparput, kisialli oqaatigissavara:
Silarput unigani ingerlagami, malersorlugu pinianngitsunut
nukillaarutaalerumaarmat. Qujanaq.
Jonathan Motzfeldt, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.
Allanik
oqaaseqartussaqanngikkallarpoq, taammaattumik maannakkut kipigallassaaq,
taavalu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap saqqummiussaq una
siunnersuutigissavara naammassinissami tungaanut, oqarallarsinnavugut sisamat
qeqqa maanga ataatsimiinneq nangikkiartussavarput, kisianni sivitsorneqarnissaa
pisariaqassappat kalerrinneqarnissarput Siulittaasoqarfimmi
naatsorsuutigissavarput.
Ataatsimiineq unikkallarpoq.