Oqaluuserisassani immikkoortoq 33-1 |
|
||
| Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera | |
Ullut ataatsimiiffiusut aappaat,
pingasunngorneq 12. februar 2003, nal. 13:45
Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Per Rosing-Petersen, Inatsisartut Siulittaasoqarfianni
ilaasortaq, Siumut.
Per Rosing-Petersen, Inatsisartut Siulittaasoqarfianni
ilaasortaq, Siumut.
Tullinnguuppoq immikkoortoq 33, oqallisissiatut
apeqquteqaammik siunnersuut, imannak qulequtaqarpoq:
Oqallisissiatut apeqquteqaammik siunnersuut:
Inuaqatigiinni aningaasatigut atugassarititaasut atorluarneqarnissaat
pitsaanerpaamik tulleriaarinissaq anguniarneqassaaq piffissap sivisuup
ingerlanerani atuuttuartitsinissaq aallaavigalugu. Tamakkununnga tunngasut
assigiinngitsut immikkut soqutiginaateqarput, taammaattumik Naalakkersuisut
kajumissaarneqarput:
1) pingaarnerutinneqassapput
meeqqat atuarfianut tunngasut, tunngaviusumik ilinniakkat, isumaginninneq aamma
peqqinnissaqarfik,
2) pingaarnerutinneqassanngillat
ilinniartitaanerit ikittuinnarnik ilinniartoqartartut, Danmarkimilu
qaffasinnerusumik nalilimmik ingerlanneqarsinnaasut soorlu makku:
Tusagassiortutut, inunnik isumaginninnermi siunnersortitut, teologimik aamma
peqqissaasutut ilinniartitaanerit,
3) qulakkiissallugu
Nunatsinni ilinniartitaanerit qaffasissumik ingerlanneqarnissaat. Tassani
ingammik GU-mi, HTX-imi, HHX-imi STI-milu inuussutissarsiornermi ilinniarnerit
ilinniartitsisunngorniarlunilu ilinniartitaaneq ingammik pineqarput,
4) qulakkiissallugu
meeqqat atuarfianni atuartut danskisut ilisimasaqarluar nissaat,
ammaffigissallugu nunani allani ilinniarfinni
nutaamik ilinniagaqalersinnaanissamut tapersiinissaq,
pingaarnerutinneqassanngillat sanaartornerit
annertuut, soorlu illoqarfinni mikinerusuni timmisartunut mittarfiit aamma
timersortarferujussuit.
Tassanilu oqaaseqartuusaaq Tupaarnaq Binzer,
takanna.
Tupaarnaq Binzer, Ilinniarnertuunngorniarfik, Nuuk.
Tunngavilersuut:
Inuusutut Inatsisartuinut aamma Naalakkersuisunut
pingaaruteqartorujussuuvoq akisussaaffigissallugu tunngavissaqarluartumik
inuaqatigiinni aningaasatigut atugassarititaasut atorluarneqarnissaat
pitsaanerpaamik tulleriaarinissaq. Piffissap sivisuup ingerlanerani
inuiaqatigiinnut iluaqutaasinnaasut taamatut tulleriiaarinermut
tunngaviusariaqarput.
Nunatsinni inuit tassapput sulinissatsinnut
allanik nalissaqaratik pingaarnerpaajusut, inuusuttagullu tunngaviupput
siunissami ineriartornissatsinnut.
Taamaattumik neriuppugut oqallinnerup
takutikkumaaraa annertuumik tapersersorneqartugut Naalakkersuisunut ka
jumissaarinitsinni ilinniartitaanermut tulleriiaarisoqarnissaanik aamma
inuiaqatigiinni inuit nalissaqaratik pingaarnerpaajusut mianerineqarnissaat
pillugit.
Per Rosing-Petersen, Inatsisartut Siulittaasoqarfianni
ilaasortaq.
Tupaarnaq Binzerimut qujanaq, taava
Naalakkersuisut sinnerlugit Poul Olsen.
Poul Olsen, Naalakkersuisunut ilaasortaq.
Qujanaq. Siunnersuuteqartup
siunnersuutigaa imaluunniit Naalakkersuisuniit ima akissuteqarfigissavarput:
Naalakkersuisut paasivaat
oqallisissiatut siunnersuutit saqqummiunneqartut inuiaqatigiinnut ima
pingaaruteqartigisut, siunissami Kalaallit Nunaanni atuuttussamik
Tunngaviusumik Inatsisiliortoqassappat allaat immikkoortut pineqartut
pingaarnertut tunngavissiuullugit Inatsisitut Tunngaviusutut atuussinnaalersinneqarnissaat
kissaatigineqarluni.
Oqallisissiatut
siunnersuutigineqartut saniatigut aalajangiiffigisassatut siunnersuutit
inuiaqatigiinni pissutsinut assigiinngitsunut tunngasut arlallit Inatsisinut
Tunngaviusunut attuummassuteqarput.
Siunnersuutigineqartuni Inuusuttut
Inatsisartuisa oqaluuserinissaat Naalakkersuisut qilanaaraat, siunnersuutinik
oqaluuserinninnerup inuiaqatitsinni immikkoortut pingaarutilli pillugit aammalu
nunarsuarmioqatitsinnut attaveqarneq pillugu tunngaviusumik pingaarnertut
maleruagassanik inaarutaasumik siunnersuusiatut saqqummiussinissami
ilapittuutaanissaa naatsorsuutigineqarpoq.
Oqallisissatut
siunnersuuteqarpassuit oqaluuserineqarnerannut atatillugu siunissami Inatsisini
Tunngaviusussani aalajangersakkakkut imaritinneqartussat oqaasertassaasalu
sapinngisamik amerlanerpaamik isumaqatigiissutigineqarnissaasa
anguniarnissaanut Naalakkersuisut peqataalersaarput.
Naalakkersuisut isumaqarput
Inatsisit Tunngaviusut pillugit apeqqutinik oqaluuserinninneq pingaarnertut
marlunnik aallaveqarluni pisariaqartoq, tassalu Inatsisini Tunngaviusuni
aalajangersak kat ineriartorneq aallavigalugu akulikippallaamik ataavartumillu
naleqqussarnertaqanngitsumik siunissaq ungasinnerusoq isigalugu aamma
atuusinnaassuseqartariaqartut.
Aappaatut, Inatsisini Tunngaviusuni
aalajangersakkat inatsisiliortut inatsisiliornissamut oqartussaassuseqarnerat
killiliivigisarpaat, taamaattumillu aalajangersakkat taamaattut inatsisiliortut
inuiaqatigiinni sullissinermik ingerlatsinerannut inuiaqatigiillu
ineriartortuarnissaannut eqartumik piviusorsiunngitsumillu
killiliisuussanngillat.
Inatsisini Tunngaviusuni
aalajangersakkat inuiaqatigiit aningaasaataasa aalajangersimaumik
pingaarnerutitsilluni tulleriiaarinikkut atorneqartarnissaanik aalajangersaasuusut
aqussallugit pisariusuussapput, taamaattumik immikkoortut ataasiakkaat allanik
pingaarnerutillugit tulleriiaarinermi salliutinneqarnissaat
pinngitsoortinneqartariaqarpoq, inuiaqatiilluunniit aningaasaqarnerannut qanoq
pingaaruteqartiginerat aallaavigalugu isumaliutissiissutigineqartariaqarlutik.
Naalakkersuisut
siunnersuusiunngillat suut pingaarnertut tulleriiaarneqassanersut.
Naalakkersuisut oqallisissiaq soqutiginartillugu oqallinnermi peqataarusupput,
nammineerlutalu oqallinnermi isummersoqataanissarput ammatillugu,
oqallinnermilu inerniusut inaarutaasumik allakkiornissamut
ilanngunneqarumaarlutik, taamaalillunilu Tunngaviusumik Inatsisissamut
siunnersuutini ilannguneraumaarlutik. Qunajaq.
Per Rosing-Petersen, Inatsisartut Siulittaasoqarfianni
ilaasortaq.
Poul Olsenimut qujanaq.
Taava oqaaseqarumavoq Carl-Emil
Fencker.
Carl-Emil Fencker, Ilinniarnertuunngorniarfik, Nuuk.
Oqallisissiatut siunnersuut
tunngavigalugu oqassuunga uanga nammineq isumaga aamma saqqummiutissagakku.
Immikkoortoq 1-imut atuarfiup
meeqqat atuarfiata tunngaviisa qaffanissaat tassani aamma ilinniartitsisut
ilanngunneqartussaapput, taava ukiut pingasut matuma siornatigut 350-iugamik
maannakkut 600-t ilinniartut naammassingajalerput, taavalu atuarfiit
ilinniarfiusut tamarmik ato rneqarlutik atuarfimmik, taava uanga nammineq
isumaqarpunga meeqqanut atuarfinnut tunngatillugu tamanna pitsaanerpaanngitsoq,
taamaattunik atugaqarluni atuarnissaq aammalu peqqinnissaqarfiup
qaffassarneqarnissaanut tunngatillugu tassani amerlanerusunik kigutigissaasut
tandlęgit amerlisarneqarnissaapput, tassa taakkua pisariaqartinneqarto
rujussuummata.
Taava immikkoortup aappaannut
tunngatillugu pisariunnginnerusunik ilinniartitaanerit
pingaartinneqarppallaasanngitsut. Tassani oqassuunga inuiaqatigiinnut
akisungaatsiarpoq annikitsut akisoorujussuit ilinniartitsinerit Kalaallit
Nunaanni ingerlatillugit, taava pitsaaneruvoq immaqa pineqartuni nammineerluni
kalaallit Danmarkiliarluni ilinniaruni, taavalu aamma ilinniarluni. Tamakku
ilinniakkat qaffasissumik ingerlanneqarsinnaagamik Danmarkiliarnikkut.
Immikkoortoq pingajuattut, tassa
ilinniartisisut ilinniartitaanerat qaffassarnissaat, taava uanga isumaqarpunga
tamatunnga kinguneqassasoq ilinniartut ilinniarluarsimanerusut
pissarsiarissagatsigit, taava aamma peqatigitillugu aamma ilinniagaqartut
assigiinngitsut ilinniakkatigut killiffiat qaffatsinneqassasoq, taava aamma
GU-mi, HTX, HX aamma STI-mi ilinniakkat qaffassarnissaannut tunngatillugu
isumaqarpunga ilinniartut ilinniagaqarsimasut qaffasinnerusunik Danmarkimut
ilinniariartorsinnaalissasut tassani Danmark Kalaallit Nunaannut ilinniakkat
killiffiisigut assigiinngissuseqarmat, taava peqatigitillugu isumaqarpugut
taakkua atuarunnaartartut ilarpar ujussui taamaatinneqarsinnaassasut
ilinniagaqarfiit ilinniakkat killiffiisigut qaffa ssaaviginerisigut.
Taava sisamaattut, tassa
qularnaassallugu atuartut tamarmik pitsaasumik danskisut ilisimasaqalernissaat,
tassani nammineerlutik ilinniakkaminnik naammassisinnaanissaat kingunerissavaat
Danmarkiliarnermilu pitsaanerusumik ingerlatsisinnaalissallutik.
Aamma naggataanut tallimaannut,
taava isumaqarpunga uanga aamma pingaaruteqartoq ilinniarfiit nutaat
Danmarkimiittut tapersersorneqarnissaat, tassa soorlu inuk soorunami
ilinniagaqarnersiuteqartussaasooq taavalu isumaqarluta immikkut ittumik
akuerineqarsinnaasooq taamaalilluni pineqartup taassuma kissaatigisaminik
ilinniagaqarluni., taavalu naggataatigut pinngitsoorsinnaanngingajaavipparput
inuttut taakku ilinniareersimasut Kalaallit Nunaannut arlaatigut uterunik iluaqutaasinnaasoq, taavalu soorlu
ilinniagaq annikitsoq tapersersorneqanngitsoq, taava soorlu eqqarsaatigalugu
nakorsanngornisarneq, taava Kalaallit Nunaanni peqqinnissatigut
ajornartorsiuterpassuit tassuunaatigut ikiorserneqarsinnaapput taavalu aamma
peqqinnissakkut ajornartorsiutillit tassuuna aamma ikiorserneqarnissaapput.
Qujanaq.
Per Rosing-Petersen, Inatsisartut Siulittaasoqarfianni
ilaasortaq.
Carl-Emil Fenckerimut qujanaq.
Taava siunnersuuteqartut sinnerlugit
allamik oqaaseqartoqarumanngippat, Johanne Olsen Kreutzmann, takanna.
Johanne Olsen Kreutzmann, Ilisimatusarfik, Nuuk.
Qujanaq. Uani oqallisissatut
siunnersuutigisassinni piffissap sivisuup ingerlanerani atuuttuartitsinissaq
aallaavigalugu aningaasaqarnerput nunatsinni pivarsi, kisianni siunnersuutini
aappaatigut tupinnanngitsumik ilinniartitaanermut tunngasut
annertoorujussuarmik eqqarsaatigisimavasi, taavalu inuit atugarissaarnissaat
sullilluarneqarnissaallut annertunerusumik eqqarsaatigisimallugu.
Kisianni naalagaaffinngornissarput
eqqarsaatigigutsigut taanna kisiat aningaasalersugassatut
qiviarsinnaanngilarput pingaarnerutissinnaasanatigulu taanna kisiat.
Naalagaaffinngoriartussagutta inuup nammineerluni
akisussaafigisariaqaleriartussavai ilinniartitaanerminut nammineq
atugassarisassani qanoq ittuussanersut.
Akisussaaffeqarneruleriartortariaqassuugut nammineerluta qanoq
inuuneqarumajartornitsinnut.
Taamaattumik pingaaruteqarpoq nunatta
namminersorneruleriartornerunissaanut qanoq ililluta aningaasassaqartitsis
innaanersugut pingaartut inississallugu eqqartugassatut, taavalu ataavartumik
aningaasalersuinissamik immikkoortiterissagutta pingaarnersiuillutalu aamma
pingitsoornata oqaatigisariaqarparput aningaasanik pilersuiffiusinnaasut,
aningaasanik pilersitsiviusinnaasut nunatsinniittut aamma taakkua
aningaasalersorluarneqartariaqartut imaanngitsoq ilinniartuinnaat
ilinniartuinnaat.
Per Rosing-Petersen, Inatsisartut Siulittaasoqarfianni
ilaasortaq.
Johanne Olsen Kreutzmannimut qujanaq. Jakob Lund.
Jakob Lund, Ilisimatusarfik, Nuuk
Tassa taanna saqqummiunneqartoq
oqaaseqarfigilaasavakka, tassa pingaarnersiuinermut tunngatillugu. Tassani
siunnersuummi Kalaallit Nunaanni ilinniaqqiffiusinnaasut pineqarput, taavalu
aamma taaneqarlutik akisuujupput taavalu aamma ajornakusoorpoq ilinniaqqittut
Kalaallit Nunaannut pigiinnarnissaat taavalu annertunerusumik Danmarkimut
ilinniariartorteqqinnissaat pingaarnerutinneqarluni.
Kisianni aamma ilisimasariaqarpoq tamanna
pitsaanngitsortaqarmat, soorlu amerlavallaanik Danmarkimiittoqarpat taavalu
Kalaallit Nunaanni ilinniaqqiffiusinnaasunik peqarnani taava
ilinniaqqiffiusinnaasuninngaanniit inoqarami taamaallaat ilinniagaqarsimasut
naatsorsuutaagami Kalaallit Nunaanni nalinginnaasumik ilinniagaqarsimasut
qaffassarneqarsinnaapput Kalaallit Nunaanni amerlanerusunik Kalaallit Nunaanni
peqalernikkuttaavalu pitsaasunik atorfeqarlersinnaasut taavalu aamma nunanut
allanut ilinniariatorsinnaalissallutik, taavalu ilinniartitsiviit aamma
oqallisigineqarnerat Kalaallit Nunaanni inuiaqatigiinni oqalligineqarsinnaapput,
soorlu maani arlaani atuarfinni assigiinngitsuninngaannit ilinniagaqartuusut
taavalu tassani naatsorsuutigineqarpoq amerlanerpaat tamarmik ilinniartartut.
Kalaallit Nunaanni ilinniartut, soorlu Danmarkimut
ilinniariariartoqqitsinneqartassappata taava taakkua inuit inuiaqatigiinnut
neqeroorutigisinnaasaat inuiaqatigiit oqallisigisinnaavaat, taava aamma soorlu
Kalaallit Nunaanni taamaattunik peqaruni imaluunniit taakku ilaannaannik
peqarutta, taava tassuuna iluaqutaasorpassuit tamakku kingunerisaanik
iluaqutaasorpaasuit pilersinneqassapput, taavalu aamma maluginiarneqassooq
soorlu Danmarkiliaruni arlaatigut Kalaallit Nunaanni pisunik
puiugaqannginnissaa.
Taava aamma oqaatigissavara Danmarkiliartut ilinniagaqartut
affaat sinnerlugit uteqqinngitsoortartut taanna annertuumik
ajornartorsiutaasarpoq, taavalu aamma taanna maluginiarsimasorujussuussarpaat,
soorunami soorlu ilinniarsimalluarsimasut Kalaallit Nunaannut
uteqqinngittartut, soorlu Danmarkimiiginnartut imaluunniit nunani allaniittut
taakku tamaasa eqqortaraat, imannak pisorqarsinnaagami soorlu Kalaallit Nunaat
Danmarkimiipput ilinniarluarsimasut, soorlu Kalaallit Nunaannut
utersinnaanngitsut, taava allatut ajornartumik taakkua naammasisinnaasaralui
danskinit isumagineqarlutik, Taanna pitsaanngitsortaa aamma
maluginiarsimasussaasavarput.
Per Rosing-Petersen, Inatsisartut Siulittaasoqarfianni
ilaasortaq.
Taava tullinnguuppoq Juliane
Henningsen.
Juliane Henningsen, Avannaani Ilinniarnertuunngorniarfik,
Aasiaat.
Oqaaseqarfigilaarniarluguna taanna
isumaqaatiginarami assorsuaq taanna ilinniakkanut tunngatillugul, pingaartutut
isigigakku amerlanerusut ilinniakkaminnik naammassinnittarnissaat, aammalu
ilinniarnerminnik naammassinnissimasut amerlanerusut Kalaallit Nunaanni
sulilernissamut kajumissuseqalernissaat. Qujanaq.
Jonathan Motzfeldt, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.
Apeqqutigissavara
oqaasissaqartoqarnersoq. Taamaanngippat aamma taanna Atuartitaanermut Ataatimiititaliamut
ingerlatinneqassaaq, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut
ingerlatinneqassaaq, tassanilu aamma oqaaseqarfiginissaa ataatsimiititaliap
naliersorumaarpaa.