Oqaluuserisassani immokkoortoq 49-1 |
|
||
Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera |
Ataasinngorneq
20. oktober 1997, nal 13.00
Ataatsimiinnermik
Aqutsisoq: Inatsisartut Siulittaasua Tullia, Finn Karlsen.
Josef
Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:
Inatsisartut
suleriaasianni ' 41
tunngavigalugu Inatsisartunut apeqquteqaat aallaavigalugu oqallinnissatut
siunnersuummi imaattumik nassiussisimavugut:
KNR-ip
pisortarisimasaanik taassumalu tullersortigisimasaanik piffissami september-ip
aallaqqaataani 1995, august-ip aallaqqaataanut 1998-imut
akissarsiaqartitsinermut inatsisinik atuuttunik saneqqutsisimanermut
Naalakkersuisut naassuiaateqartariaqarnerannut siunnersuut.
Makku
tunngavilersuutigaagut:
Pineqartut
pisortat tjenestemand-itut atorfeqartinneqarput, tamannalumi suli atuummat
1998-imut aningaasanut inatsisissami takuneqarsinnaavoq.
Atorfeqartut
pineqartut akissarsiatigut allatigullu atorfeqarnermi ajunngitsorsiassatigut
inatsisinik unioqqutitsilluni isumaqatigiissuteqarfigineqarsimammata suliap
aallartinneranili Sulisoqarnermut Pisortaqarfimmit kingornalu
Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisumit
eqqortumik uparuartorneqarluni aaqqeqquneqartarsimagaluarpoq.
Tamannali
aaqqinneqarianngitsoq KNR-imi pisortat pineqartut atorfimminit tunuarput.
Tunuarnerannut atatillugu pisortaasimasoq qaammatini 14-ini
akissarsiaqartussaatinneqarpoq allatigullu ajunngitsorsiassaqartinneqarluni.
Pisortallu tullerisimasaa qaammatini sisamani akissarsiaqartussanngortinneqarpoq
allatigullu ajunngitsorsiassinneqarluni. Taama maannaannaq soraarsitsinermi
periuseq tamanna atorneqartarami tupinnartuusariaqanngikkaluarpoq.
Pineqartulli
soraarnerinut atatillugu qaammatini pineqartuni akissarsiaasa allatigullu
ajunngitsorsiassaasa aningaasartalerneqarsimaneranni Naalakkersuisut
akuerisaannik inatsisinik toqqammaveqarani aaqqiisimaneq
najoqqutarineqarsimammat eqqunngitsuliorneruvoq.
Akissarsiaqartitsinermi
inatsisit atuuttut toqqammavigalugit aaqqiinissaq Inatsisartunit piumasarigaluaraat
sooq inatsisinik unioqqutitsilluni aalajangiisimaneq atorneqartussatut
Naalakkersuisut akuerisimavaat?
Suliap taama
ingerlanneqarsimanerata kingunerisa ilagaat pisortat pineqartut inatsisinik
unioqqutitsilluni atorfeqartinneqarsimanerat akissarsiaqartinneqarsimanerallu
KNR-imut aningaasaliussanit minnerpaamik 1.6 mio. kr. - inik atuinerunermik
kinguneqarnerat.
Pisortaasimasup
tullersortaatalu soraarnerannut atatillugu isumaqatigiissutit 27. Maj 1997
atsiorneqarsimasut aningaasartaat ilanngullugit Naalakkersuisunit
akuerineqarsimanerat Inatsisartunut Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaannut
aatsaat 17. Juni 1997 allaganngorlugu ilisimatitsissutigineqarpoq.
Naalakkersuisut
akuersisimanerat tamanna qanga pisimava? 1997-imimi juni-p sisamaanni
Inatsisartuni 1997-imi ilassutitut aningaasaliissutissanut inatsisissap
siulliup Inatsisartuni inaartaasumik oqaluuserinerani Naalakkersuisut tamanna
oqaaseqarfiginngilaat, naak ilaatigut piumasaqaateqartoq akissarsiat
atorfeqarnermilu atugassarititaasut inatsisit atuuttut najoqqutaralugit
aaqqinneqassasut. Tamannami aamma Inatsisartuni partiinit tamanit
taperserneqarpoq.
Naalakkersuisut
paasissutissanik ilisimariikkaminnik Inatsisartunut isertuussisimappat?
Konrad
Steenholdt, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu
Naalakkersuisoq:
Matumuuna
saqqummiutissavara Naalakkersuisut apeqquteqaatinut akissuteqaataat.
Inuit
Ataqatigiit apeqquteqaateqarnermut atatillugu oqallinnissamik
siunnersuuteqarnerminni Naalakkersuisut kissaateqarfigaat Kalaallit Nunaata
Radioa pisortaanerisimasaata tullersortigigimasaatalu 1995-imi september-ip
aallaqqaataaniit 1998-imi august-ip aallaqqaataanut akissarsiaqarnermikkut
atorfeqarnermikkullu atugarisaat pillugit nassuiaateqarnissaannik aammalu
tamatumunnga atatillugu Naalakkersuisunut aalajangersimasunik arlalinnik
apeqquteqaateqarlutik.
Naalakkersuisut
isumaqarput apeqquteqaatit ataasiakkaat akissuteqarfigneqannginneranni
Inatsisartunut ilaasortat suliap matuma tunngavianik tamakkiisumik
eqqaasinneqarnissaat pingaartuusoq.
Suliassaq
aallartinneqarpoq KNR-ip 1996-imut naatsorsuutai Naalakkersuisunit tiguneqarmata.
Naatsorsuutit taakku ajortorujussuupput aammalu sullissivik
akiliisinnaajunnaassanngippat KNR aningaasanik 7,3 mio. kr.-inik
amerlassusilinnik piaarnerpaamik atorfissaqartitsilersinneqarsimalluni. Aamma
kukkunersuiusut kukkunersiuinerminnut uppernarsaamminni ilungersunartunik
oqaaseqqaateqarput, oqaaserineqartullu tamakku Naalakkersuisut
pinasuarnerpaamik iliortariaqalersippaat.
Naalakkersuisut
isumaqarluinnarput KNR-ip siulersuisui sullissiviup aqutsisuisut qullerpaatut
1996-imi angusarneqartunut ajortunut, pinaartumillu angusarineqartut ajortut
tunngaviinut naammaginanngilluinnartunut akisussaassariaqartut. Taamaattumik
KNR-ip siulersuisuisa siulittaasuat Naalakkersuisunit toqqagaq piaarnerpaamik
Naalakkersuisunit soraarsinneqarpoq aammalu siulersuisuni ilaasortat
Inatsisartunik toqqakkat taarserneqarnissaannik, taamalu iliuutsitik pillugit
qinikkatut akisussaafilerneqarnissaannik, Inatsisartut Naalakkersuisunit
inassuteqarfigineqarlutik. Tamatumunnga peqatigitillugu ilassutitut
aningaasaliissutinut akuersissutinut inatsisiliornikkut suliniutitigullu
siumut isigisutigut KNR-ip killiffimmut tamatuma assipaluanut
annguteqqinnginnissaa qulakkeerniarlugu KNR-ilu pisarialimmik annaanniarlugu
Naalakkersuisut pilersaarusiulerput.
Naalakkersuisut
pingaartilluinnarpaat qanorluunniit pisoqaraluarpat ulluinnarni aqutsisut
taarserneqartariaqartut, ingerlallualerseqqititsiniarnermut suliniutit
qatangiinnartussatut isigineqarlernerat pissutigalugu. Taamaattorli ullut
tamaasa aqutsisunik soraarsitsisinnaanermut Naalakkersuisut
pisinnaaffiligaanngillat, tassa radiukkut TV-kkullu aallakaatitsisarnerit
pillugit Inatsisartut peqqussutaanni ' 11,
imm. 3 naapertorlugu KNR-ip siulersuisui siulittaasortaaq aqqutigalugu
sunniuteqarsinnaanissartik neruiitigiinnartariaqarpaat, tassami taassuma
ulluinnarni aqutsitut tassanngaannartumik iliuuseqarfigneqarnissaasa
pisariaqassusianik siulersuisut sinnerinik qularunnaarsitsisinnaanera
isumalluutigineqarmat.
Siulittaasortaap
maj-ip 27-anni 1997-imi ullaakkut siulersuisut pisortaasimasullu akornanni
taassuma soraariartuaarnissaanut isumaqatigiissutissatut siunnersuut aamma
siulersuisut pisortallu tullerisimasaata akornanni atorfigisimasaminut
uteqqinnissaanut isumaqatigiissutigineqareersimasut pisortaqarfimmut
saqqummiummagit sallersaatillugu naammagisimaarinnilluni paasineqarsinnaalerpoq
ullut tamaasa aqutsisut peersinneqarnissaannut siulersuisut piumassuseqalersut.
Radiukkut
TV-kkullu aallakaatitisisarnerit pillugit Inatsisartut peqqussutaanni ' 13 naapertorlugu
soraarsitsinermi atugarisassat Namminersornerullutik Oqartussani atorfilinnut
sukkulluunniit atuuttut pillugit aalajangersakkanik malinninnissamut KNR
pisussaaffiligaavoq. Atorfinitsisisarnermi soraarsitsisarnernilu
atugassarititaasut killissaasa tunaartalersornissaat Sulisoqarnermut
Pisortaqarfiup suliassaasa ilagaat. Sulisoqarnermut Pisortaqarfiup
suliassaqarfimmut tamatumunnga oqartussaavissutut missingiutini
saqqummiunneqarqartuni atugassarititaasut killissanut tamakkununnga
naapertuunnersut isummerfigisussaavaa. Tamatumunnga Sulisoqarnermut
Pisortaqarfik oqaaseqarpoq pisortaqarfiup isumaqatigiissutit allaffissorneq
aqqutigalugu akuerisinnaanngikkai, pissutigalugu atugassarititaasut ilaqarmata
pisortaqarfiup nalinginnaasumik akueriumanngisaanik. Tamanna kiisalu piffissap
taamaalinerani Naalakkersuisut suliamut akuliusimareernerat mianeriniarlugit
Sulisoqarnermut Pisortaqarfik aamma Kultureqarnermut Ilinniartitaanermut
Ilageeqarnermullu Pisortaqarfik isumaqatigiipput suliassaq Naalakkersuisunit
aalajangiiffigisassanngorlugu taakkununnga saqqummiunneqassasoq.
Suliap
aalajangiiffigineqarnissaanut Naalakkersuisunit tamarmiusunit
pisinnaaffilerneqareernerup kingornagut taamanikkut Naalakkersuisut
siulittaasuata uangalu maj-ip 27-ianni 1997-imi isumaqatigiissutinik
pineqartunik siulersuisut atsiuinissaannut Naalakkersuisut akuersinissaat
aalajangiupparput. Aqaguani Naalakkersuisut tamarmiusut tamanna pillugu
ilisimatinneqarput ilisimatinneqarnertillu tusaatissatut tigullugu.
Naalakkersuisut
aalajangernerannut tunngaviit sallersaraat pisortaasimasut erniinnarluinnaq
taarserneqarsinnaalernerannik ilimasulerneq. Tamatumunngali atatillugu
Naalakkersuisut nalunngilluinnarpaat soraarsitsinermi atugarisassanik
aalajangiisinnasutut inississimallutik, taamali pisoqassappat siulersuisut
pisortaasimasullu nalunaarsinnaapput isumaqatigiissummik atsiugaqarumanatik.
Tamatuma kingunerisinnaavaa pisortaasut taarserneqaannginnerat aammalu
taamaalisoqarpat naatsorsuutigineqarsinnaavoq siulersuisut siulittaasortaavata
Naalakkersuisunit amigartumik tapersersorneqarnini aammalu siulersuisut
sinnerinik suleqateqarnissaminut amigartumik tunngavissaqalernini
innersuussutigalugit siulittaasuunerminit tunuarniuteqarumallernissaa.
Naalakkersuisut isumaqarput tamatuma ulorianartorsiorfiginissaa
siunertaqanngitsuusoq.
Naalakkersuisut
isumaqatigiissutit atsiorneqarnissaannut akuersigamik siulersuisuni akisussaallutik
ilaasortat ataasiakkaat akisussaaffeqartinneqarnissaat toqqaannartumik isumaliutigisimanngilaat.
Tamatumanili piumasaqaataasinnaajumaartut eqqortunik tunngaveqarluni
saqqummiunneqartutut pisariaqalersillugu eqqartuussivinnut
aalajangersaavigineqarumaartussat kisimik pineqarmata - tassa taamaaliornissaq
akuliunneqartunut tamanut sulisoqarnikkut, atortutigut aningaasanillu
atuiffiussaqimmat aammami sivitsortoorsinnaanera naatsorsuutigineqarsinnaammat
- kiisalu suliaq manna pillugu eqqartuussivinnut tunniussinissaq taakkunanilu
naammassinninniarnissaq tamakkiisumik nalilersuereernikkut
siunertaqaqqissaanngitsutut nalilerneqarnerannut tunngaviusutut
isigineqassaapput. Naalakkersuisulli isumaliutigisaat tassaajuarpoq siulersuisunut
ilaasortat Inatsisartunit toqqakkat taarserneqarnissaat - taamaaliornikkut
qinikkatut akisussaaffeqarneq atulersikkumallugu, tassa pissutsinut
pisortaasimasut akissarsiaasa tunniunneqartarnerunut tunngasuinnaanngitsunut,
aammali KNR-ip aningaasaataasa nalinginnaasumik aqunneqarnerannut tunngasunut -
kiisalu tamatumunnga peqatigitillgu siulersuisunik ataatsimoorlutik
sulisinnaasunik sullissiviullu KNR-ip taassuma soqutigisai illersorlugit
iliorsinnaasunik pilersitsisoqaqqullugu.
Taamaattumik
siulersuisut isumaqatigiissutinik pineqartunik atsiuisimanerannut
Naalakkersuisut akuersisimanerat pillugu apeqqut matumuuna akineqartutut
Naalakkersuisunit isumaqarfigineqarpoq.
Inuit
Ataqatigiit tullinnguullugu apeqqutigaat tunuariartuaarnissamut
atorfigisimasamullu uteqqinnissamut isumaqatigiissutit qanga Naalakkersuisunit
akuersissutigineqarsimanersut, tassami oqaatigineqarmat ilassutitut
aningaasaliissutinut akuersissutnut inatsisip siulliup Inatsisartuni juni-p
sisamaanni 1997-imi pingajussaaneerneqarnerani tamanna pillugu Naalakkersuisut
ilisimatitsissuteqanngitsut aammalu oqaatigneqarluni juni-p 17-ianni 1997-imi
allakkiakkut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq aatsaat tamatuminnga
ilisimasaqalersoq.
Tamatumunngalu
uiggiullugu apeqqutigineqarpoq Naalakkersuisut paasissutissanik Inatsisartunut
piaaralutik tunniussinngitsoorsimanersut.
Apeqqut
taanna naalakkersuisunut erseqqilluinnartumik akineqassaaq: Naagga. Tassami
Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaat maj-ip 30-ianni 1997-imi
uannik isumasioqateqartillugu KNR-imi aqutsisut nikinnerannik aammalu
tamatumunnga atatillugu pisimasunik ilisimatitsissuteqarfigaara. Tamatuma
kinguneranik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap kissaateqarfigaannga
allakkiamik isumaqatigiissutit aningaasartuutitassaannut tunngasunik
allaaserinnittumik nassitsivigeqqulluni, taamaattumik ulloq taanna
isumaqatigiissutit pineqartut assilineqarneri ataatsimiititaliamut
nassiuppakka.
Tamakku
tunngavigalugit isumaqarpunga suliaq manna pillugu paasissutissanik
tulluartunik Inatsisartut Ataatsimiititaliaat pigisaqartoq - maj-ip 27-ianni
1997-imi pisortaasimasup soraariartuaarnissaannut tulersortigisimasaatalu
atorfimminut uteqqinnissaanik KNR-ip siulersuisuisa Naalakkersuisunit
akuerineqarlutik isumaqatigiissuteqarsimanerannik, isumaqatigiissutit
imarisaannik ilisimatitsissutit kiisalu isumaqartigiissutit atsiorneqareernerisigut
illuatungeriit arlaannataluunniit arlaminut piumasaqaateqarsinnaannginnerannik
aalajangersagaq aamma taakunani pingaartutut ilanngussaammata.
Tamaalilluni
Inatsisartut ilisimatinneqarnerat pillugu apeqqut taanna akineqartutut isumaqarfigaara.
Naalakkersuisunit
nalinginnaasumik oqaatigineqarsinnaavoq suliami matumani naalakkersuisunut
pingaarnerpaajummat KNR-ip siunissami aningaasanik aqutsinerata
isumannaatsunngortinneqarnissaa, kiisalu sullissivimmi sulinerup
nalinginnaasumik ingerlanerani pitsaanerpaanik atugassaqartitsisoqarnissaa.
Oqaatigineqareersutullu taakku qulakkeerniarlugit Naalakkersuisut arlalinnik
suliniuteqareerput aammalu siunissami taamaaliortuarniarumallutik.
Suliniutit
aalajangersimasut ilaattut taaneqarsinnaavoq tamatuma kingornagut
Naalakkersuisut radiukkut TV-kkullu aallakaatitsisarnerit pillugit Inatsisartut
peqqussutaannut allannguutissatut suliaat, tamatumuunakkummi KNR-ip
siulersuisuinut ilaasortat aningaasanut tunngasutigut sakkortuumik
akisussaassuseqanngitsumik iliorsimsut imaluunniit siulersuisuni
ilaasortaaginnarnissaminnut arlaatigut naleqqukkunnaarsimasut
taarserneqartarsinnaanerat periarfissinneqarmat. Ilisimaneqartutut siunnersuut
taanna ullumi ullup ilaa aappassaaneerneqassaaq aammalu siunnersuutip
siullermeerneqarnerani pitsaasumik tiguneqarnera tunngavigalugu
akuersissutigineqarnissaa Naalakkersuisunit naatsorsuutigaarput. Tamatuma
kinguninnugua KNR-ip siulersuisuinut ilaasortat Inatsisartunit toqqakkat
taarserneqarnissaat pillugu Naalakkersuisut Inatsisartunut inassutertik
saqqummiuteqqissavaat.
Naalakkersuisut
taama oqaaseqarlutik isumaqarput Inuit Ataqatigiit apeqquteqaataat tamakkiisumik
akineqartut.
Ruth
Heilmann, Siumut oqaaseqartua:
Upernaaq
manna Inatsisartut ataatsimiinneranni ilassutitut aningaasaliissutit pillugit
oqallinnermut ilanngullugu Inatsisartuni oqaluuserineqarpoq KNR-imut
tunngassuteqartoq.
Apeqqut
imaannaanngitsoq Inatsisartunit pingaartinneqarluni aaqqiiviginiarneqarluni oqallisigineqarluni,
taamanikkut Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap Inatsisartunut inassutigaa
Naalakkersuisut kaammattorneqassasut immikkoortut arfineq marluk
naammassiniarneqassasut, KNR-ip aningaasatigut ingerlatsinera
piumasaqaatitalimmik aaqqiiviginiarlugu.
Matumanilu takusinnaavarput Naalakkersuisut suliassaminnik
pimoorussillutik ingerlatsiniarsimasut, kaammattuutigineqartullu arfinillit
naammassineqarsimasut, ataaserli matumani apeqqutigineqartoq pissutissaqartumik
naammassineqarsinnaasimanani.
Siumup
tungaaniit apeqqummut nassuiaateqaqqusinermullu Naalakkersuisut akissuteqaataat
naammagisimaaripput oqaatigissavarput.
Isumaqarpugut
Naalakkersuisut pissusissamissut inatsisiusunullu naapertuuttumik iliuuserisinnaasatik
tamaasa atorlugit qisuariaateqarsimasut. Siullermik taamanikkut KNR-ip
naatsorsuutini saqqummiummagit amigartoorutaasumik annertuumik pisoqarfiuneri
pillugit naammaginagit siulittaasumik piaarnerpaamik tunuartitsinermik
kinguneqartumik. Taamatullu aamma KNR-imi pisortaanerusumik tunuartitsineq
iliuuserineqarsimavoq KNR-imi pissutit tujorminartutut
oqaatigineqartariaqarmata aaqqiiviginiartariaqarlutillu.
Siumumiit
paasilluarparput inatsisitigut, peqqussutitigut kaajallaatitatigullu
periarfissat naapertorlugit qanoq iliuuseqarniartarsimasut, tasanilu
Naalakkersuisut pissutsit pitsaasumik aaqqiivigineqarnissaat ilungersuullugu
sulissutigisimagaat takuneqarsinnaavoq. Tamatumunngalu atatillugu
oqaatigissavarput paasilluaratsigu ullumikkut killiffiusoq taassaammat
inatsisitigut periarfissarititaasut naapertorlugit aaqqiissutaasinnaasoq
ajunnginnerpaaq. Pissutsillu atuutilersimasut isigalugit Naalakkersuisunit
iliuuserisinnaasaq eqqortutut isigaarput.
Taammaattumik
aamma paasivarput suliassat pitsaanerpaamik ingerlaqqinnissaat naammassisaqarfiunissaallu
siunertaralugu KNR pillugu peqqussutip nutarterneqarnissaa pisariaqartoq,
tamannalu suliassaq Siumumiit tamakkiisumik suleqaaffigissavarput. Tamatumani
siunertaasariaqarluni KNR-ip aqunneqarnerata siulersuisoqarneratalu eqaatsumik
siunissamullu sammisumik aaqqivigineqarlunilu inissinneqarnissaa.
Tamatumani
Siumumiit nunatsinni innuttaasut tusagassiuuteqarnikkut pitsaanerpaamik
tatiginassuseqartumillu sullinneqarnissaat pingaarnerpaatikkatsigu.
Ilanngullugu Siumumiit sakkortuumik piumasarissavarput taamtut
siunertaqarnermi innuttaasut soqutigisaqaqatigiillu tamarmik
kinaassusersiornertaqanngitsumik, illuatungaannarsiunngitsumik,
naapertuilluartumilli sullinneqarnissaasa tusagassiuuteqarnikkut
ingerlatsinissap qulakkeersimaneqartuarnissaa.
Naggataatigut
Siumumiit naalakkersuisunut piumasarissavarput KNR-ip iluani sulisoqarniarneranilu
toqqissisimasumik ingerlatsinissap qulakkeerniarneqarnerani
suleqataajuaqqullugit.
Taamatut
oqaaseqarluta Naalakkersuisut akissuteqaataat akuersaarlugu tusaatissatut
tiguarput.
Anders
Nilsson, Atassut-ip oqaaseqartua:
Naalakkersuisut
akissuteqaataanni oqaatigineqartutut, 1996-ip naalernerani 1997-illu aallartinnerani
KNR-imi pissutsit paatsiveqanngiusartutut oqaatigineqarput. Aningaasaqarneq
seqummineqarsimavoq, pisortallu marluk qaammatit tamaasa unioqqutitsisumik
akissarsisarsimallutik, naak Naalakkersuisut tamanna
uparuartuiffigiuarsimagaluaraat.
Tamatuma
ajornarsimannginneranut pissutaavoq KNR-TV pillugu Inatsisartut peqqussutaata
oqaasertaliorneqarnerani
naalakkersuinermik suliaqartut KNR-imi siulersuisut saniatigut allanut
akuliussinnaatitaannginnerat.
inatsisartut
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaani ilaasortatut uppernassassavara, KNR-TV pillugu
suliaq aningaasaqarnermut ataatsimiititaliami malinnaaffigilluaratsigu.
Maj-ip
30-ani ataatsimiinnermi naalakkersuisunut ilaasortap Konrad Steenholdt-ip
isumasioqatiginerani soraarnermi ajunngitsorsiassat pillugit isumaqatigiissut,
siulersuisuni siulittaasunngortup nutaap KNR-TV-imilu pisortat marluk
akornanni isumaqatigiissutigineqartoq, uagutsinnut ilisimatitsissutigineqarpoq.
Paasitinneqarpugut
Naalakkersuisut akuerisaannik isumaqatigiissuteqartoqartoq, tassa ulluinnarni
pisortat piaarnerpaamik taarserneqarnissaata kissaatigineqarnerat
tunngivigineqarluni. Uagut arlaannatsinniluunniit - Konrad Steenholdt-iluunniit
- ataatsimiinnermi soraarnermi ajunngitsorsiassanik aaqqiissutaasoq
unioqqutitsisumik akissarsianik aallaaveqartitaasoq pitsaasutut
isumaqarfiginngilarput. Aappaatigulli aningaasat tungaannit isigalugu aammalumi
tamanna Josef Motzfeldt-ip apeqquteqaammini oqaatigaa, nalinginnaasumik
soraarnermi ajunngitsorsiassat tamatumani pineqarput. Josef Motzfeldt oqarpoq: ATaama
maanaannaq soraarsitsinermi periuseq tamanna atorneqartarami
tupinnartuusariaqanngikkaluarpoq@
KNR-TV-mi
sulinerup ingerlaannarnissaa eqqarsaatigalugu ulluinnarni pisortat
piaarnerpaamik peersinneqarnissaat pisariaqarluinnarsimavoq, aammalu
siulersuisut ilaat taamatut aningaasat tungaasigut kukkuluttornermut
akisussaallutillu unioqqutitsisumik akissarsiat pillugit isumaqatigiissuteqarsimasut
taarserneqarnissaat pisariaqarluni.
Tamakku
tunngavigalugit soraarnermi ajunngitsorsiassat pillugit isumaqatigiissutit
saqqummiunneqartut tusaatissatut tigusimavavut. Aaqqiissutaasut
unioqqutitsisumik akissarsianik tunngaveqarnerat nalunngilluinnarparput.
Isumali una sakkortunerusimavoq, taamatut soraarnermi ajunngitsorsiassanik
aaqqiissutaasut - suut tamaasa ataatsimut isigalugit - immaqa allaat akikinnerpaamik
inerneqartitsiffiusutut isigineqarsinnaasoq. Ingerlaannavissumik anisitsineq,
kingornalu soraarnermi naleqquttunik ajunngitsorsiassaqarusunnermik
aaqqiagiinngissutaasut immaqa akisunerujussuusimassinnaagaluarput, siulersuisuni
siulittaasunngortup isumaqatigiinniarnikkut anugsaaninngarnit.
Taamaattumik
Atassut isumaqarpoq, Josef Motzfeldt-ip oqarneratut, Inatsisartut KNR-imut
aningaasaliussaanit 1,6 mio. kr. atuinerussutaasimasut. Qanoq
pisoqarsimagaluarpalluunniit pisortat taakku marluk peersinneqarnerat
KNR-TV-mut aningaasarpassuarnik naleqartussaavoq.
Matumani
Atassut-ip upernaaq ataatsimiinnermi TB II-p pingajussaaneerneqarnerani
oqaaseqaataa uteqqissavara:
AAtassut-ip
aamma taperserumavaa amerlanaarlugit akissarsiaritinneqarsimasut
utertinneqartariaqartut, akisssarsisitsisarnerlu siunissami inatsisit atuuttut
malilluinnarlugit ingerlanneqassasoq. Atassut-ip nalunngilaa Naalakkersuisut
sapinngisaminnik iliorsimagaluartut inatsisaatsuliornerit unitsinniarlugit,
maannakkulli pissutsit imaalersimapput inatsisit allanngortittariaqarlerlutik,
KNR-TV-p siulersuisuisa inatsisit anersaavat malillugu sulisimanngimmata
pissutsillu ajoreeqisut ajornerulersiinnarsimallugit inatsisinik
unioqqutitsisarnermikkut.
Inatsisaativut
taama pineqartussaanngillaq@.
TB
I-p aappaassaaneerlugu oqaluuserineqarnera sioqqullugu Aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliaq isumaqatigiilluni isumaliutissiissummini piumasaqaateqarpoq
arfineq marlunnik, 7,3 mio.kr. immikkut akuersissutigineqartut
tunniunneqartinnagit naammassineqartariaqartunik. Piumasarineqartoq kingulleq
unioqqutitsisumik akissarsiat tunniunneqartarnerat unitsinneqassasoq aammalu
akissarsiat amerlanaarlugit tunniunneqartartut utertinniarneqassasut, taakku
naammassineqartutut isigaavut, tassa Naalakkersuisut inatsisilerituumik
avataaneersumik unioqqutitsisumik akilerneqartut utertinniarnissaasa
periarfissaqarneranik missussisitsinerasigut.
Atassut-miit
neriuutigisimagaluarparput siulersuisut aningaasatigut akisussaatineqassasut.
Kisiannili maanna inatsisinik paasisimasallip naliliinera piuvoq, inuinnartut
nalinnginnaasumik eqqarsarsinnaasutut isigalugu
naammaginanngilluinnaqqissaartoq. Ima inerniliivoq, pisortat soraarsitaasut
taakku marluk imaluunniit siulersuisuni ilaasortat akuusimasut
unnerluutiginissaat angusaqarfiunaviarunanngitsoq.
Josef
Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartua:
Siullermik
Inuit Ataqatigiit ajuusaartigaarput apeqqut manna Inatsisartuni
oqaluuserineqartussanngortittariarqarsimagatsigu.
Isumaqarpugut
KNR-ip siulersorneqarnerani susassaqartut, tassalu Naalakkersuisut siulersuisut
kiisalu KNR-imi ulluinnarni ingerlatsinermi pisussaasut, akisussaaffiisa
erseqqarissunik aalajangersaaffigineqartariaqarnerannik pisariaqartitsineq
qangali pasitsaanneqareersimasariaqarluartoq.
Pasitsaanneqanngitsoorsimanaviannginnami siusinnerungaartukkulli
aaqqinniarneqareersimasariaqaraluartoq isumaqarpugut.
Oqaluuserisassanngortitsisariaqarnittali
pingaarnertut tunngavigaa, inatsisinik malinnittariaqarnermi innuttaasut
naligiinnerannik paasinninnerput. Naalakkersuisut suliffeqarfinnilu atorfikkaat
innuttaasutut allatuulli inatsisinik malinnittussaapput.
Sulialli
matuma ingerlanera kikkut eqqunngitsuliortuunerarlugit eqqartuunneqareerpat?
KNR-ip siulersuisuini ilaasortat.
Siulittaasuusimasoq
soraarsitaareerpoq. Maannakkullu radiukkut fjernsynikkullu aallakaatitsisarneq
pillugu Inatsisartut peqqussutaata allanngorinneqarnissaanik Naalakkersuisut siunnersuuteqarput.
Allannguutissamik siunnersuuteqarnermi anguniarneqarpoq KNR-ip siulersuisuini
ilaasortat suliaminnik annertuumik sumiginnaasimappata siulersuisunut
ilaasortaanerannit erngerlugit tunuartinneqarsinnaannissaat.
Allannguutissatut
siunnersuut pineqartoq ullup ilaa oqaluuserisassani imm. 33-ikkut aappassaaneerneqartussaavoq.
Peqqussutip
allanngortinneqarnissaanik siunnersuut akuerineqassaguni naatsorsuutigineqarpoq
novemberip aallaqqaataani atuutilissasoq. Naalakkersuisullu akissuteqaataat naapertorlugu
Naalakkersuisut naatsorsuutigaat, peqqussutip allannguutaa kingumoortumik
atorlugu KNR-ip siulersuisuini ilaasortanik soraarsitsisinnaanngussallutik.
Naalakkersuisooqartigiimmi
Inatsisartut aningaasaqarnermut ataatsimiititaanni ilaasortaatitaasa ilaat
qanittukkut tusagassiutitigut KNR-ip siulersuisuini ilaasortat
soraarseqqullugit 600.000 koruunillu sinnerlugit KNR-imi pisortaasimasut
inatsisinik maleruagassanillu tamanik unioqqutitsinikkut ukioq ataaseq
kingumoortumik akissarsiamikkut qaffaavigineqarsimanerannut atorneqarsimasut
KNR-ip siulersuisuinut akilerneqaqqullugit oqaaseqareerpoq. Naak KNR-imi
pisortat tunuarnerini isumaqatigiissutinik Naalakkersuisut akuersinermikkut
taama iliornissamut periarfissaarutereersimagaluartut.
Taamatut
inatsisinik toqqammavissaqanngikkaluarlutik naalakkersuisooqatigiit
amerlanerussuteqarnerinnartik tupparlersaasiullugu pissaanermik
atornerlueriartarnerat Inuit Ataqatigiit akuerinngisaannassavaat.
Aamma
taamaappoq apeqqummi matumani. Naalakkersuisut peqqussutip
allanngortinneratigut suisinnerusukkut iliuuserineqarsimasut
inatsisaatsuliorninngortissinnaasorigunikkit pissaanerminnik
atornerluisinnaaneq nalinginnaasumik atuuttuussanngortinniarpaat. Taamatut
naalakkersuinikkut ingerlatseriaaseqarsinaasorineq nunatsinni
atuutsinneqanngisaannassasoq maannakkut naalakkersuisuusunit
paatsoorneqarsinnajunnaarlugu Inatsisartut aalajangertariaqarpaat. Taamami
pisoqanngippat nunarput qinikkanit akuerisaasumik inatsisaatsuliorfittut
imaluunniit piumasaannarmik inatsisinik atortitsivittut avammut
nittarsaanneqartussaavoq.
Naalakkersuisut
radiukkut fjernsynikkullu aallakaatitsisarneq pillugu Inatsisartut
peqqussutaata allanngorinneratigut kingumoortumik
soraarsitsisinnaalersorinerannut tunngatillugu oqaatiginngitsoorumanngilarput
inatsisinik maleruagassanillu atuutereersunik allanik allanngortitsinngikkaluarluni
KNR-ip pisortarisimasai ajunngitsorsiassartaqanngisumik ullormiit ullormut
ukiup ataatsip matuma siornatigulli soraarsinneqarsinnaasimagluarmata, aamma
Naalakkersuisut ilaatigut aasaq Inatsisartut upernaakkut ataatsimiinnerata
naanerani ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisip akuerineqarneranut
atatillugu ilisimasaminnik Inatsisartunut isertuussinermik ilisimasaqartut,
naalakkersuisunut ilaasortat akisussaanerannut Inatsisartut inatsisaat nr. 6
1993-imi maj-ip 13-ianneersoq toqqammavigalugu tunuartitaasinnaammata.
Siullermut
tunngatillugu eqqartuussissuserisut nalunaarusiortinneqarsimasut AKĝnig, Homann
& Erichsen@
eqqortumik allapput KNR-ip pisortarisimasai peqqussutinik unioqqutitsinerminnik
ilisimannginneralutik oqarsinnaannginneraramikkit. Tamannami aamma
Kultureqarnermut Naalakkersuisup 24. Januar 1997, KNR-ip siulersuisuini
siulittaasumut allagaqarnermini aaqqinneqaqqugamiuk erseqqissaavigereerpaa.
Tassungalu
atatillugu oqaatiginngitsoorumanngilarput, KNR-ip pisortarisimasaa 22.oktober
1996-imili Sulisoqarnermut Pisortaqarfimmit naalakkerneqarmat pisortap
tulliatalu atorfeqarnerinut tunngasut inatsisinut naapertuuttunngorlugit aaqqiivigeqqullugit.
Sulisoqarnermut Pisortaqarfiup allakkami taakku nuunnerat Kultureqarnermut
Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Pisortaqarfimmut nassiuppai.
Oqareernittuullu tamanna pivoq 22.oktober 1996. Aqaguagu ukioq ataasinngussaaq.
Taamaattumik
pisortaasimasut unioqqutitsinerminnik ilisimasaqareeraluarlutik aaqqiiniutaasinnaasunik
iliuuseqannginnerat, tassa pisussaaffimminnik sumiginnaanerat Naalakkersuisut
KNR-ip siulersuisuini siulittaasuutitartik aqqutigalugu soraarsitsinissaannut
tunngavissatut naammarujussuaraluarpoq.
Inuit
Ataqatigiit arajutsisimanngilaat radiukkut fjernsynikkullu aallakaatitsisarneq
pillugu Inatsisartut peqqussutaanni '
11-mi allassimammat imatut: ASiulersuisut
KNR-ip siulersuisorai qullerpaat, akisussaanerpaappullu KNR-ip ingerlatsinera
pillugu aalajangersakkat malinneqarnissaannut@.
Peqqussutilli
pineqartup '-iisa
13-ianni ima aalajangersagaqarpoq: AAtorfinitsitsisarnerni
soraarsitsisarnernilu KNR pinngitsoorani pisussaavoq aalajangersakkat
Namminersornerullutik Oqartussani atorfilinnut sukkulluunniit atortuusut
malissallugit@.
' 13
pineqartoq unioqqutillugu ingerlatsineq soraarnermut atorfimmullu allamut
nuunnermut isumaqatigiissutinik Naalakkersuisut akuersinermikkut inatsimmik
unioqqutitseqataasunngortipput.
Pingaaruteqarpoq
maluginiassallugu '-ini
pineqartuni atorfinitsitsineq soraarsitsinerlu, aammalu illuatungaatigut
atorfinitsisinermi soraarsitsinermilu atugassarititaasunik aalajangersaaneq
immikkoormata, atugassarititaasunik aalajangersaaneq eqqortumik
atuutsinneqarnersoq nakkutigissallugu Naalakkersuisut susassaqarfigaat.
Aamma
Naalakkersuisut pissusissamisoortumik suliap matuma ingerlanerani
arlaleriarlutik siulersuisunut piumasaqaateqartareerput/akuliuttareerput,
soorlu pisortaasimasut ukioq ataaseq kingumoortumik 633.000 koruuninik
akissarsiarisimasaat uterteqqullugit upernaaq maj-ip 16-ianni siulersuisunut
inassutigigamikkit, tassa Naalakkersuisut.
Taamaattumik
Naalakkersuisut KNR-imi siulersuisut sulinerannik tamatigut innimiginnittariaqarnermik
isumalersuinerat ingasattajaartumik utoqqatsissutissarsiornerinnartut Inuit
Ataqatigiit isumaqarfigaat.
Naalakkersuisut
siulittaasuutitartik pissutsinik aaqqiissuteqaqqullugu naalakkersinnaagunikku
sooq taava pisortanik unioqqutitsinerminnik aaqqeeqquneqaraluarlutik
aaqqiiumanngitsunut siornali soraarsitseqqusinnaasimanngilat.
Naalakkersuisummi
aatsaat taamaaliorsimapput upernaaq maj-ip 23-iata 27-iatalu akornanni
Kultureqarnermut Naalakkersuisup KNR-ip siulersuisuini siulittaasumik
ataatsimeeqateqarneratigut. Ataatsimeeqatigiinnermi pineqartumi
Kultureqarnermut Naalakkersuisup KNR-ip siulersuisuini siulittaasoq
ilisimatippaa, Naalakkersuisut isumaqartut KNR-ip pisortaannut sakkortuumik
malunnaateqartumik iliuuseqartoqartaqariaqartoq, siulersuisullu
taamaaliussagunik Naalakkersuisunit tapersersorneqassasut.
Taamaatumalu
kinguneraa KNR-ip pisortarisimasaata siulersuisuminit tatigineerunnini tunngavigalugu
maj-ip 26-anni tunuarniarluni siulersuisunut nalunaaruteqarnera
tullersortigisimasaatalu atorfitoqqaminut uterniarluni qinnuteqarnera.
Pisortaasimasup tunuarniuteqarnerminut atatillugu piumasaqaatini saqqummiuppai.
Naalakkersuisut
KNR-ip siulersuisuini siulittaasumut taamak qanoq iliuuseqaqqusinerat ukiumik
ataatsimik siusinnerusukkut pisimasinnaagaluarpoq, KNR-imut taamaasillunilu
inuiaqatigiinnut aningaasartuutaanngitsumik.
Sulialli
killiffia najummassimanarnerarlugu pisortaasimasut piumasaqaataat tamakkerlugit
Naalakkersuisut akueraat. September-ip aallaqqaataani 1995-imiit
Namminersornerullutik Oqartussani kommuunilu tjenestemand-it pillugit
Inatsisartut inatsisaanni '
19 unioqqutillugu akissarsiaqartitsisimaneq, pussuit seqqortilaaginnarlugit
akuerineqarpoq. Tamannalu inuiaqatigiinnut 2 mio. koruunit pallillugit
pisariaqanngilluinnaraluartumik aningaasartuutitaqarpoq, Naalakkersuisut
akuerisaannik.
Soorunami
Naalakkersuisut akuerisinerata kinguneranik siulersuisut atorfinitsitsinermi
soraartoqarneranilu iliuuserisimasaminnut akisussaatinneqarsinnajunnaarput,
KNR-illu pisortarisimasai unioqqutsillutik akissarsiaqartinneqarsimanerannik
allatigullu ajunngitsorsiassaqartinneqarsimanerannik
akileeqquneqarsinnaajunnaarlutik.
Taamaattumik
aappaattut naalakkersuisunut ilaasortat akisussaanerannut inatsimmi '-it tamaasa
najoqqutaralugit KNR-imi pisimasunut taamanikkut naalakkersuisuusut
akisussaasutut pineqaatissinneqartariaqarnerat periarfissatuanngorpoq.
Aammalu
Naalakkersuisut aasaq juni-p sisamaanni Inatsisartut 1997-imi aningaasanut
ilassutitut inatsisissap siulliup inaarutaasumik Inatsisartuni
oqaluuserineqarnerani paasissutissanik pingaaruteqartunik inatsisartunut
isertuussisimanermikkut Naalakkersuisut Inatsisartuni ilisimaneqanngilaq
KNR-imi pisortaasimasut aappaata soraarneranut aappaatalu atorfimmut allamut
nuunnerannut KNR-ip siulersuisuisa isumaqatigiissuteqarsimanerat,
aningaasatigut nassatarisai ilanngullugit, Naalakkersuisut akuerereersimagaat.
Naalakkersuisunummi
ilaasortaq aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamit maj-ip 30-anni isumsioqatigineqarnermini
piumaffigineqarnini najoqqutaralugu isumaqatigiissutit assilinerinik
aningaasatigullu nassatarisaannik paasissutissanik aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliamut nassiussaqarpoq.
Isumasioqatigineqarnerminili
kingornalu allakkatigut nassiussinermini oqaatsimik ataatsimilluunniit
Naalakkersuisut akuersisimanerannik oqaaseqanngilaq. Aatsaat taamaaliorpoq
junip 17-ianni Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamut allagaqarnermigut. Kultureqarnermut
Naalakkersuisoq taamanikkut ilaatigut ima allagaqarpoq, issuarpara:
APisortaasimasup
soraarneranut tullersortigisimasaatalu atorfimmut allamut nuunneranut
siulersuisut isumaqatigiissutissatut siunnersuutaat atsiorneqannginnerini
Naalakkersuisunit akuerineqarput. Taamaattumik siulersuisut pisimasunut
akisussaatinneqarsinnaajunnaarput@.
Issuaaneq
naavoq.
Taamaattumik
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaq Naalakkersuisut akuersereersimanerannik
ilisimasaqannginnami junip aallaqqaataata missaani
isumaliutissiissusiornermigut ilaatigut piumasaqarpoq, KNR-imut immikkut 7,3
mio.kr. aningaasaleeqqusineq aatsaat akuerineqasinnaasoq KNR-imi pisortat
akissarsiaat atorfeqarnerminnullu atugassarisaat inatsisinut naapertuuttunngorlugit
iluarsineqareerpata.
Taama
piumasaqarneq Inatsisartuni oqallinermi Atassut-ip aamma Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuisa 1996-imi ukiakkulli
pissusiusimasunik aaqqeeqqusinerummat erseqqissarpaat. Aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliaq taama piumasaqarsimanavianngikkaluarpoq inatsisit
unioqqutillugit toqqammaveqartunik isumaqatigiissutinik Naalakkersuisut
nikissinnaajunnaarsereerlugit akuersisimanerat ilimagineqarsimagaluarpat.
Ilisimaneqareersutullu taama piumaqarneq inatsisinngorluni Inatsisartunit
tamarmiusunit akuerineqarpoq. Imaappoq Inatsisartut inatsisiliortinneqarput
eqqortinneqarsinnaanngitsumik.
Ullumikkullu
Naalakkersuisut isumaqarneraassagunik siunissami atorfeqartitsinerit
inatsisinut naapertuuttunngortinneqarnissaat aasaq junip sisamaanni
isumaliutissiissutikkut pineqartoq, paasuuisuusaarput.
Suliassarlu taama mianernartigisoq
ajuusaarnarlunilu tupinnaqaaq Kultureqarnermut Naalakkersuisoq qanittukkut
Qanorooq-mi apersorneqarnermini piaaraluni sallummat, isumaqatigiissutigineqarsimasut
Naalakkersuisut akuerisimasaasa aningaasatigut nassatarisai Atuagalliutini
ukioq manna septemberip 30-ani saqqummersuni aatsaat paasisimallugit oqarami.
Maannakkut Atassutikkut Siumukkullu
Naalakkersuisuutitaasa akisussaaffeqarneq sunaanersoq qanorlu pingaartigisumik
pisussaaffiliinersoq paasisariaqalerpaat. Tamatumunnga eqqaasitsisussat
tassaapput Inatsisartut.
Atassutikkut Siumukkullu
Inatsisartuni ilaasortaatitaasa sulinerminni partiitut allatulli qinersisimik
isumaat toqqammavissaraat. Inatsisinik unioqqutitsinerit oqaluuserisami
matumani pineqartut aamma Atassutikkut Siumukkullu qinersisartuisa
akuersaarumanavianngikkaat qularnanngilaq. Tamanna Inatsisartuni sinniisaasa
arajutsisimanerassagunikku pissutsinut piviusunut attaveqarniarnikkut
angisuumik ajornartorsiuteqarsimassapput.
Inatsisartut ersarissumik
isummerfigisariaqarpaat innuttaasut nipaat sumiginnarlugu Naalakkersuisut
qanoq iliornerinut tamanut akuersaaginnartoorusunnerlutik, tassa isummernissap
matuma qeqqa.
Oqaluttarfimmit maannga
oqaaseqarsinnaanitsinnut periarfissiisut inuiaqatigiit ataqqillugit
Inatsisartunut isummertariaqarpugut.
KNR-imi 1996-97-imi
pissusiusimasunut Naalakkersuisut akuerineqarsinnaanngitsumik pikkorliornermikkut
inatsisinik arlaqartunik unioqqutitsisutut Inatsisartunullu paasissutissanik
pingaarutilinnik isertuussisimanermikkut tatiginanngitsuliorsimaneri
akuerineqarsinnaanngillat.
Taamaattumik Inuit Ataqatigiit
pisimasut matumani pineqartut nalaanni Naalakkersuisuusimasut inuiaqatigiinnit
piumasarisaasut akerliannik sulisimasutut, paasissutissanillu Inatsisartut
inatsisiliornerannut pingaaruteqartunit isertuussisimasutut nalileramikkit,
tatiginanngissusiat Inatsisartunut taasinikkut isummerfigisassanngortippaat.
Taamatullu oqaaseqarluta
taasissutigineqartussatut siunnersuuterput Inatsisartut siulittaasuannut
tunniutissavara ima oqaasertaqartoq.
Inatsisartut isumaqaramik 1997
septemberip 18-iat ilanngullugu Naalakkersuisuusimasut radiokkut
fjernsynikkullu aallakaatitsisarneq pillugu Inatsisartut peqqusutaanni ' 13-imik aammalu Kalaallit Nunaanni
Namminersornerullutik Oqartussanik kommunenilu tjenestemandit pillugit
Inatsisartut Inatsisaannit ' 19-imik unioqqutitsilluni
ingerlatsisimanerit akuerinerisigut inatsisinik pineqartunik
unioqqutitsisimasut aammalu 1997-imi junip sisamanni Inatsisartut
inatsisiliorneranni paasissutissanik pingaaruteqartunik isertuussisimasut
piffissami pineqartumi Naalakkersuisuusimasut tunuaqquaat.
Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:
KNR-ip pisortarisimasaanik taassumalu
tullersortigisimasaanik piffissami 1.september 1995-imiit augustip
aallaqqaataanut 1998-imut akissarsiaqartitsinermut atorfeqartitsinermullu
tunngasut pillugit Naalakkersuisut nassuiaateqarnissaannik siunnersuut aamma
isumaliutissiissut kiisalu allakkatigut akissuteqaat sukumiisumik
misissuataareerlugit nalunaarutigissavara tusaatissatut tigugakkit aammalu
inassuteqaatit akuersaarlugit.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:
Siullermik oqaatigissavara KNR-imut
tunngatillugu tusagassiutitigut oqallinneq aallarteruttormat ilaatigut
Kultureqarnermut Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq allaat
tusagassiutitigut suliamut tunngatillugu sallunerarneqarluni allarpassuarnullu
pisuutinniarneqarpoq uannut assut paasiuminaatsumik.
Tassami Inatsisartunut
ilaasortaagaluarlunga suliamut tunngasunik minnerpaakkulluunniit
malinnaatinneqannginnama, taamaallat tusagassiutitigut pisut assigiinngitsut
tusartarlugit.
Taamaammat oktoberip aallaqqaataanni
siulittaasoqarfik allakkatigut piumasaqarfigivara KNR-imut tunngasunik
paasissutissanik ersarissunik Naalakkersuisut Inatsisartunut
tunniussisariaqartut aammalu suliaq Inatsisartunit oqallisigineqartariaqartoq.
Tassami uanga ataatsimiititaliani
annerusumik ilaasortaaffeqannginnama ilaatigut KNR-imut tunngasut
tusagassiutitiguinnaq oqallisaaqisut nalulluinnarakkit taamaallaalli
oqareernittut tusagassiutitigut malinnaapalaarsinnaallunga. Taamaattumik
uannut "ipianngunarpoq" paasissutissanik tassunga tunngasunik
pisimanani.
Taamaattumik oqaluuserisassat pillugit
nassuiaat saqqummiunneqarmat immikkoortoq 62-ip tassa oqaluuserisassatut
siunnersuutigisama Inatsisartuni suleriaasitta ' 69
tunngavigalugu kinguartinneqarnissaa piumasarisimavara ilami
allakkatigulluunniit akissuteqarfigineqannginnama.
Tupinnaqaarmi Inatsisartunut ilaasortat
ilaasaluunniit ilisimanngisaat tusagassiutitigut saqqummiussuunneqarmata
taamaattumik pisortat ingerlatsinerat pillugu paasitinneqarsinnaatitaaneq
pillugu Inatsisartut Inatsisaat nr. 9 junip 13-ianni 1994-imeersup ' 4 immikkoortoq siulleq aammalu ' 8 immikkoortoq 1 nr. 3 naapertorlugit
Inatsisartut qinnuigissavakka KNR-imut tunngasut KNR-ip siulersuisorisimasaasa
Kultureqarnermut Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Pisortaqarfiup aammalu
Naalakkersuisut Aningaasaqarnermullu ataatsimiititaliap akornanni allakkatigut
KNR-imi pisimasunut oqallisaaqisunut tunngasut tamaasa Inatsisartunut
ilaasortanut tamanut tunniuteqqullugit.
Tassami paasissutissat piumasakka
minnerpaamilluunniit tunniunneqanngillat allakkatigulluunniit
saaffiginnissutiga Naalakkersuisunit akineqanngilaq.
Inuit Ataqatigiit siunnersuutaat
paasilluarpara tassami Inatsisartuni qinigaasugut pisussaaffitta ilagaat
innuuttaasut torersumik paatsuungananngitsumillu
paasissutissinneqartarnissaat isumagissallugu. Minnerunngitsumik pisortat
suliffeqarfiutaasa Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartut
ajunngitsumik tutsuviginartumillu ingerlanneqarnissaat eqqarsaatigalugu.
Inatsisartuni eqqortussaq anguniarlugu
sallulu qanermiorinagu sulissagaanni minnerpaamilluunniit
ersissutissaqanngilaq pissutsit ajortutut isikkullutit qulaajarnissaat
akuersaassallugu. Aammalu suliap ajunngitsumik oqaatsinik ilaatigut sallumik
ilaqartinneqanngitsumik paasissutissinneqarnissaat anguniarlugu kiisalu
Inatsisartuni Naalakkersuisunut tatiginnissuseqarnerput qulakkeerniarlugu
Kattusseqatigiinniit piumasarissavara suliap sukumiisumik arlaannaannulluunniit
attuumassuteqanngitsumik misissuiffigineqarnissaa Inatsisartunit
misissuiffigineqartariaqarpoq.
Tamatumani ilanngullugu Naalakkersuisut
suliap ingerlanneqarnerani tatiginassutsimikkut innarlerneqarsimannginnerat
ilanngullugu. Isumaqarpunga immikkut eqqaasariaqartoq KNR-imi pisortaasimasut
ippassaq sapaammi Inatsisartunut ilaasortanut paasissutissat arlaqartut
agguaassimammagit ilaatigut uanga ilisimasaqarfiginngilluinnakkakka
paasissutissalli ilaanni tassannga tunniunneqartuni ilaatigut imatut allaqqasoqarpoq.
Inatsisartunulli ilaasortanut ilisimatitsissutigissavara aternik ataasiakkaanik
taajuiniarnanga allakkani issuarneqartuni atit taaneqarsimasut x-inik
taassagakkit.
"Isumaqatiginniartoqareerneratigut
majip 27-ianni 1997-imi unnukkut KNR-imi siulersuisut siulittaasuata
Naalakkersuisut paaseqatigalugit x1-ip x2-llu soraarniuteqarnerat
isumaqatigiissuteqarnikkut akueraat."
Soorlu aamma tamanik ilisimaneqareersoq
Kultureqarnermut Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq inuit
tamarmik tusaasaannik isigisaannillu Qanoroq-kut imminut assortuuttunik
KNR-imi pissutsinut tunngasunik piffissap ilaatigut saqqummiussaqarmat aammalu
Naalakkersuisup akissuteqaataani paasinarpoq ilaatigut aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliap KNR-imut tunngatillugu akuersissuteqarnermini piumasaqaatai
arfineq marluusut tamakkiisumik Naalakkersuisunit malinneqarsimanngitsut.
Kiisalu akissuteqaammi ersersinneqarpoq
isumaqatigiissut majip 27-ani atsiorneqarsimasoq aningaasatigut nunatta
karseanut qanoq sunniuteqarumaarnersoq ilisimanagu Naalakkersuisunit
akuersissutigineqarsimasoq. Taamaattumik Naalakkersuisup nassuerutigaa
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliami majip 30-ani nassuiaateqarami
isumaqatigiissutip aningaasatigut qanoq kinguneqarsinnaanera ilanngullugu
nassuiaateqarfigisimanngikkini.
Taamaammallu aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliap piumasaqarnera tunngavigalugu paasissutissat tamatuma
kingorna aatsaat nassiunneqarsimallutik.
Taamaattuminguna Kattusseqatigiinniit
Inatsisartunut eqqortussaq anguniarlugu aammalu Naalakkersuisuni
tatiginninnerup innarlerneqannginnissaa anguniarlugu piumasarigiga suliap
arlaannaanulluunniit attuumassuteqanngitsumik misissuiffigineqarnissaa.
Inatsisartunimi tamatta akisussaaffigaarput
inimi maani inatsisiliarineqartut eqqortumik atuutsinneqarnissaat aamma
uatsinni inatsisartuni malinneqarnissaat isumagissallugu.
Taamaattumik isumaqarpunga apeqquteqaatit
tamarmik naammaginanngitsumik akineqartut taamaammallu suliap ingerlateqqinneqarnissaa
Inatsisartut isumagisariaqarpaat.
Konrad Steenholdt, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut
Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq:
Tassunga apeqqutigineqartunut
assigiinngitsunut akissuteqaatit pillugit oqaaseqartut tamaasa siullermik qutsavigissavakka.
Tassa soorunami Naalakkersuisunu
suliaqarnitsinni ilumoortoq eqqortorlu tunngavigalugu suliniartuuvugut taannalu
kialuunniit qimarratiginiarsinnaanngilaa. Aammaluunniit oqaatigineqaraluarmat
piaaralutagooq sallusugut, taanna tikikkumaaripput.
Siullermik Siumup oqaaseqartuaninngaanniit
qujavunga tamakkiisunik tapersiissutaasunik maani erseqqissumik
oqaatigineqarmat. Tassa uani suliassaq ilungersunartuusimavoq taamatullu
aalajangiiniarnitsinni ajornartorsiutit tamakkiisumik ataasiakkaat
piunnaarlugit tamakkiisumik aalajangiiffiginissaa Naalakkersuisuninngaannit
pingaarnerutilluinnarsimavarput.
Ilumoortoq aamma oqaluttuni arlalinni
oqaatigitsiarneqareermat Kalaallit Nunaata Radioata inatsisitigut
ingerlatsinermi tunngavissarititai ullutsinnut naleqqukkunnaarsimasut, taanna
Naalakkersuisunngornerma aamma kingornatigut isertuussimanngilara.
Taamaattuminga aamma taakkua aaqqissuunnissaat eqqarsaatigalugu
suliniuteqartugut.
Tassa imaappoq peqqussutip
nutarterneqarnissaa ullumikkut pisariaqarluinnarpoq taamaattumik Siumup
oqaaseqartuaninngaanniit taanna erseqqissumik oqaatigineqarluni maanna
erseqqissarneqarmat tamanna qujassutigissavara.
Tassami kinaassusersiornertaqanngitsumik
illuatungaannarsiunngitsumik naapertuilluartumilli tusagassiuteqarnikkut
ingerlatsinissaq qulakkeerneqarnissaa taanna pingaarluinnartuuvoq.
Suliniut una ilungersunarseruttormat
Kalaallit Nunaata Radioata iluani sulisoqarniarneranilu toqqissisimasumik
ingerlatsinissaq sapinngisamik qulakkeerniarsimavarput taanna Naalakkersuisooqatigiit
suleqatigiilluinnarlutik ingerlanniarsimavaat aalajangiiffigalugulu.
Taavalu Atassumminngaanniit oqaaseqaatit
aamma tapersiisut Naalakkersuisut qanoq iliuuseqarsimanerannik qamannga
pisumik qutsatigaakka aammalu tassani erseqqilluinnartumik oqaluttuarineqarpoq
oqaluttup tungaaninngaannit ulluni majip naaneraninngaannit junip sisamaata
tungaanut qanoq pisoqarsimaneranik.
IA-p oqaluttuata uannut nassuiaatai
tikinngikkaluarlugit kisianni ataatsimoortillugit taanna
oqaaseqarfigilaartariaqarpara qanoq pisoqarsimanera tassunga tunngasoq. Tassa
una apeqquserneqarpoq Naalakkersuisut aalajangersimanerat KNR-ip
siulersuisuisa taavalu pisortaasa akornanni tunuartitaanermi atorneqaasa
pillugit isumaqatigiissut qanga Naalakkersuisut akuersaarsimaneraat? Taakkua
ullui arlaleriarluni uani utertaqattaarneqareerput. Uanni pingaarnerpaaq aajuna
aningaasaqarnermi ataatsimiititaliaq tassaavoq Inatsisartut
ataatsimiititaliaat. Ataatsimiititalianilu assigiinngitsuni
suliassinneqartarpugut ataatsimiititaliap ilaasortaasa kisimik nalilersugassaannik
Inatsisartunullu saqqummiussassaannik.
Ukiorpassuit sulininni tassani
pingaartittarsimavara inunnut ataasiakkaanut suliffeqarfinnut ataasiakkaanut
tassani tunngasut matoqqasumik eqqartorneqarlutik Inatsisartunut aalajangigassanngorlugit
inassutigineqartarnerat.
Pappiaqqat taamanikkut tunniukkakkit
ataatsimiititaliamut tassunga paasissutissatut piumasaat najoqqutaralugit
tamarmik erseqqarilluinnartumik allassimapput aamma Josef Tuusi Motzfeldtip
una apeqqutigisaa Naalakkersuisut qanga akuerigamikkit? Tassani pappiaqqani
ilaareerpoq kingumoortumik piumasaqaateqarsinnaaneq Naalakkersuisut
akuersineratigut pisinnaajunnaartoq.
Ataatsimiititaliap tassani isumaliutissiissummini
taanna uniffigisimaguniuk aamma Josef Tuusi Motzfeldt nammineerluni
ikinnerussuteqarluni oqaaseqaateqarsinnaavoq tassunga tunngasumik.
Ataatsimiititaliami aamma tassanerpiaq nammineerluni ataatsimiinneq
isumasioqatigiinneq unitsikkallarsinnaavaa gruppeni paasitikkumallugu qanoq
killiffipput sumiinnersoq. Ikin-nerussuteqarlunilu oqaaseqaateqarnermigut
taakkua saqqummiussinnaavai.
Imatut paasisariaqarnerpara junip 17-ani
aatsaat allakkat atuaramigit ilinniagassatut ulluni taakkunani majip 30-aninngaannit
isumaliutissiissutip saqqummernissaata tungaanut tassaniittut
isiginngitsuusaarsimanerai imaluunniit atuanngitsuuginnarsimanerai.
Taannarpiaq toqqammaviuvoq Inatsisissap pingajussaaneerneqarluni uani
piviusunngortinneqarnerani oqaatsit anninneqartut
oqaaseqarfigisimannginnakkit.
Una oqaluttarfik inunnut ataasiakkaanut
pineqartunut qanoq iliorneqarnissaannik inassuteqarnermik atussallugu atorusunnginnakku
isumaqaramalu inuttut ilisimara toqqavigalugu paasissutissat taakkua
assigiinngitsut inunnut tatigisannut tunniussimallugit paasissutissatuut
taakkorpiaallu tunngavigalugit aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap
inassuteqaatigisimagaa Naalakkersuisut arfineq marlunnik piumasaqarfigalugit.
Uani piumasaqaatini assortuussutigisarput
immikkoortut pingajuat ulloq manna tikillugu assortuussutigisinnaavarput,
tassani atuarutsigu kalaallisuaani qallunaatuuaniluunniit imatut
paasineqarsinnaammat siumut isigaluni ukua aaqqiiffiginiarneqartut ukiuni
kingullerni marlunni uanga pisortaqarfinninngaannit taavalu aamma
atorfeqartitaqarnermut tunngasunik pisortaqarfimminngaanniit malersorsimasagut
taakkua aaqqiiffiginiarnissaat uani angujumasimagatsigu.
Taamaattumik taamatut saqqummernerit
oqaaseqarnikkut uanga inuttut taamatut aalajangiiffigisimavakka
paasissutissat assigiinngitsut tunniutereersimagakkit taakkulu inuit aamma
nammineq piumagunik tunuliaqquttaminnut ingerlatitseqqissinnaanerat
ataqqisimallugu.
Tatiginninneq aamma tassaniippoq
Inatsisartunut ilaasortaaqatinnut suliassanut paasissutissanik tunniussiguma
taava soorunami taakkua tunngavigalugit suliartik ingerlateqqissavaat.
Inuit Ataqatigiit uani toqqammavigisaat
soorunami tamaasa akissuteqarfigisinnaanngilakka, pisariaqassammat
Inatsisartut uani inassutigisaasut tunngavigalugu apeqquteqarfigineqarnissaat
pingaarluinnartutut toqqammavigineqarmat. Taannalu soorunami Inatsisartuni
siulittaasuusup ingerlatsisuusullu aalajangiiffigisussaassavaa suliassaq qanoq
ingerlateqqinneqarnissaa.
Oqaluttuni sinneruttuni ilaatigut
apeqqutigineqarpoq Qanorooq-mi oqarsimanera, tassa taanna taamanikkut
tupigiallassimavara allaat pappiaqqat inunnut aalajangersimasunut tunngasut
sulinitsinni atukkavut tassanngaannaq aviisitut naqinneqarsinnaammata. Allaat
aatsaat taanna oqarneq tassani tunngavigisimasakka taamatut oqarninnut
ukuupput, tassani nalunnginnakku qaammammut aningaasarsiaat qaammatini
14-inini ingerlataqartussaasut taamanikkut allakkat tassannga imaqarput.
Tassanilu misissorlugu paasivara sunaaffa aamma feriasiornermut tunngasut
tassa taakkua oqaatiginiarsimavakka aatsaat misissukkatut isigalugit piaaraluni
salluniarnermut tunngaveqanngilluinnarpoq taanna. Tassalu taamanikkut taanna
oqaatigisimasara qimarratigisinnaanngilluinnarpara taakkua qaammatini 14-ini
aningaasarsiatik pigiinnarlugit tunuarniarnerminni atugassaqartitaanerat,
imatut nalilersimagakku killiffik ima ilungersunartigaaq allatut ajornartumik
Kalaallit Nunaata Radioa ingerlatsinikkut qanoq iliuuseqarfiginiassagutsigu
taanna aalajangerneq Naalakkersuisuninngaanniit pisariaqartoq taannalu
qimarratiginianngilluinnarpara aamma salluliuutigineqartutuut pasineqarnera
utertikkusuppara taakkua allakkiat takoreersimavakka namminerlu atsiorlugit
aamma tunniussimallugit.
Naggataatigut taanna
oqaatigeqqiinnassavara Naalakkersuisut uani apeqqummi ilungersunartumi
taamanikkut aalajangerniarnermikkut qiteritissimammassuk tamakkiisumik
suliassaq ataatsimut isigalugu aalajangiisoqarnissaa. Soorunami ullumikkut
oqallisigisinnaavarput qanoq iliorsimasinnaagaluartugut killiffippullu
ullumikkut uaniippoq taannalu tunngavigalugu isumaqarpunga uangalu
aalajangiusimavara Naalakkersuisut iliornerat pissusissamisoortuusoq
eqqortumillu iliornerulluni.
Laannguaq Lynge, Siumut:
Siumumiit uagut piumasaraarput ataatsimiinneq unikkallassasoq tassa eqqortumik ataatsimeeqatigiinnissarput pisariaqartikkatsigu.
Knud Sĝrensen, Atassut:
Inuit Ataqatigiit oqaluttuata taasinissamik tassa Naalakkersuisunik tatiginnikkunnaarnermik tunngaveqartumik, taasinissamik siunnersuuteqarnerat tunngavigalugu Atassumminngaanniit qinnutigissavarput ataatsimiinnerup unitsikkallarneqarnissaa.
Finn Karlsen, ataatsimiinnermik aqutsisoq:
Tassa oqaatigissavara suleriaaserput
malillugu allakkamik allaganngorlugu taasissutissanik tunisisoqartillugu
oqallinneq unittussaammat, taamaattumik ataatsimiinneq unikkallartariaqarpoq,
ataatsimiinnerup unikkallarnera immaqa 15 minutit naammassaaq.
Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat:
Pissutsit KNR-ip aqunneqarnerata
aaqqissuunneqaqqinneranut tunngasut Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu
Naalakkersuisumik sukumiisumik naassuiaateqarfigineqareerput, taamaaliornikkut
Hr. Josef Motzfeldtip apeqquteqaataa sukumiisumik tamakkiisumillu akineqarpoq,
isumaqarpunga suliaq taanna kiisami oqallisigeqqittariaaruttoq.
Suliap ingerlanerani Naalakkersuisut
Inatsisartunut Aningaasaqarnermullu Ataatsimiititaliamut illua´tungiliutsillugit
suleriaaseqartoqarsimanera nalinginnaasunik oqaaseqarfigissavara.
Pissutsini illua´tungiliuttut
isornartorsiugaanni ilaatigut pineqarput soraariartuaarnissamut
suliffigisamullu uteqqinnissamik isumaqatigiissutit ilaasa inatsisinut
atuuttunut naapertuutinnginneragaanerat ilaasali naapertuunneqartutut
isumaqarfigineqarnerat.
Aamma pineqartut ilagaat
isumaqatigiissutit aningaasanut inatsisini tunngavissaqannginnerat kiisalu
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap inaasutaasa tamakkiisumik
malinneqarsimannginneri. Maalaarutit taamaattut tunngavissaanerusmik
oqaaseqarnissaq pisariaqalersippaat. Soorunalimi Naalakkersuisut
killiffeqalersinnaammata sullissivinni kiffartuussivinni tamakkununnga ilanngullugit
Radiokkut TV-ikkullu aallakaatitsisarnertigut inuiaqatigiinni
pingaarluinnartumik sullissinerusut kiffartuussinerusut avatangiisaannilu
sulinerup piaarnerpaamik toqqissisimanartunngornissaa anguniassallugu imaluunniit
landskassep tunuariartuaarnermi akissarsiassanut aningaasartuutigisinnaasai
ileqqaarniarneqarsinnaallutik immaqalu akiliutigineqarsimasuni qularnartumik
utertitsiniarnikkut pisortaqarfimmit landskassep isertitaqarsinnaanera
anguniarneqarsinnaalluni.
Naalakkersuinikkut ilaasortap
nassuiaateqarneratigut ersertutut aaqqiissutissatut toqqagaa tas-saavoq
sullivimmi toqqissisimasoqarnissaata piaarnerpaamik anguneqarnissaa, taamalu
allanut naleqqiullugit aningaasat landskassemut nakkartussat
pissarsiariminaatsussallu tunulliullugit.
Isumaqarpunga taama aaqqiineq
tunngavissaqarluarlunilu aamma silatusaarnerusoq kiisalu
isornartorsiuinissamut patsisaasinnaasunik ilaqarani. Isumaqarpunga suut
tamarmik inissaminnut periarpata Inatsisartuni amerlanerulluartut
Naalakkersuinermut ilaasortap aalajangernerata eqqortuuneranut isumaqataajumaartut.
Taama oqareerlunga uiggiutiinnarlugu
oqaatigissavara aningaasartuutissat akiliutigineqarnissaannut aningaasanut
inatsimmi tunngavissaqannginnera aamma pissusissamisoortumik isornartorsiorneqarsinnaanngimmat.
Naalakkersuisut nukingiinnavissumik
suliassaqaleraangamik aningaasat akuersissutigineqartussat inatsisinut
ilanngunneqaqqaarnissaat imaluunniit aningaasanut ataatsimiititaliap
aalajangiinissaa utaqqisinnaasanngilaat. Ilaannikkut taamak pisoqartarpoq.
Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap
sulinermini malittarisassai naapertorlugit aningaasartuutissanut inatsisip
akuersissutigineqarnerani naatsorsuutigineqarsinnaanngitsunik
anigaasaqarnermut ataatsimiititaliaq Inatsisartut ataatsimiinnerisa avataanni
akuersissuteqarsinnaatitaavoq. Taamaattumik suliami matumani
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaq aalajangiisinnaassuseqanngilaq.
Pissutigerpiarlugu Inatsisartut tamatuma nalaanni ataatsimiimmata.
Naalakkersuisuni ilaasortaq naliliivoq
suliap aalajangiiffigineqarnissaa ima nukinginnartigisoq allaat ilassutitut
aningaasaliissutissanut akuersissutinut ilassutip akuersissutigineqarnissaa
utaqqeqqaartariaqarani.
Inatsisini tunngaviusuni tunngaveqaluni
sulinermi akuerisaajuarpoq Naalakkersuisut oqartussaanut siunertanut
kinguarsarneqarsinnaanngitsunut issuassavara. "Kingusinnerusukkut
akuersissutigineqarnissaat naatsorsuutigalugu" issuaaneq naavoq,
aningaasartuuteqarsinnaanerat. Tassa aningaasartuutissatut akuersissutit
kingusinnerusukkut aningaasanik inatsisini imaluunnit ilassutitut
aningaasaliissutinut akuersissutinut inatsimmut ilanngunneqartussanngorlugit.
Upperilersinnaanngilara illua´tungiliuttut
pimoorullugu isumaqarpata tamatuma aningaasanut inatsimmi matussutissaqartinneqannginnera
pissutigiinnarlugu Naalakkersuisut aningaasartuuteqartassanngitsut. Tamatuma
nassatarissappagu aningaasatigut inatsisikkut matussutissiisinnaaneq suli
periarfissaqartinnagu inuiaqatigiit annertuumik ajoqutissarsinerat
akornutissarsineralluunniit.
Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap
inassuteqaataani siullermik maluginiarpara aningaasartuuteqarnissamut
pisussaaffik ingerlanneqalereersoq taakkununnga annerusumik minnerusumilluunniit
eqqortuunerulersinneqanngimmat. Aatsaannguaq nassuiaatigisattut matumanisut
pisumi Naalakkersuisunut ilaasortaq siumut tunngavissaqaqqaarani landskassemit
pisussaaffiliisinnaavoq aappaatullu maluginiarpara aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliaq kaammattuuteqartoq piumasaqaranilu kaammattuutillu tamakku
sapinngisamik malinniarneqarsimasut.
Taamatut oqaaseqarlunga kissaatigisimavara
pissutsit qulliunerusut suliassaq manna tunngavigalugu taamatut
nassuiaateqarfiginissaat. Inerniliussaralu tassaavoq Naalakersuisunut
ilaasortaq Naalakkersuisulluunniit ataatsimut isigalugit
isornartorsiornissaannut tunngavissaqarsimanngitsoq, suliassaq pissusissaatut
taamatullu aamma nunap aqunneqarneranut inatsisini malittarisassat
tunngavigalugit isigigaanni.
Kisianni suliassap takutippaa aamma matuma
takutippaa KNR-ip sulinera pillugu malittarisassat nutarterneqarnissaat
pisariaqartoq. KNR-ip siulersuisuinut apeqqutit pingaarnerit ilagisimavaat
qanoq annertutigisumik siulersuisut oqaasissaqartitaanersut sulisorisanik
atorfinitsitsinermi soraarsitsinermilu taamatullu aamma atorfinitsitsinermi
atugassarititaasut aalajangersarneqarnerini.
Radiokkut fjernsynikkullu
aallakaatitsisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaani ' 13 tassunga sanilliullugu KNR-imut ileqqoreqqusaq
Namminersornerullutik Oqartussat nalunaarutaat nr. 2 24.januar 1991-meersoq
nalornilersitsisimavoq. Nalorninerlu taanna inatsisinik unioqqutitsinertut
taaneqartutut isumaqatigiissutinut tunngavippiaavoq.
Aalajangersakkat allat aamma
nalornissutaasimapput taamanikkulli. Assersuutigalugu ussassaarisarneq
aallakaatitsiviusartussallu pillugit malittarisassat aamma
nalorninartorsiutaasimapput. Erseqqissaanissaq pisariaqartoq naatsorsuutigaara
piumaartoq radiokkut fjernsynikkullu aallakaatitsisarneq pillugit inatsisit
nutarterneqareerpata. Tamannalu aamma oqaluuserisassami tulliuttumi piumaarpoq.
Taama oqaaseqarlunga oqaaserisakka
innersuussutigalugit taama taasisoqannginnerani erseqqissaateqarpunga.
Laannguaq Lynge, Siumut:
Siumukkut Atassutikkullu inassutigaat Inuit Ataqatigiit siunnersuutaat akuerineqassanngitsoq. Siunnersuutigalugu Naalakkersuisut akissuteqaataat tusaatissatut tiguneqassasoq. Taamaalillunilu Inatsisartut oqaluuserisassami immikkoortumi tullermut punkt 33-imut ingerlaqqissasut.
Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit:
Killiffik Inatsisartuni ullumikkut imaappoq inatsisit malissinnaanngilagut akissaqannginnatta Naalakkersuisooqatigiit tassa oqariartuutaat. Landskassep qanoq imaqartiginera najoqqutaralugu inatsisit malitsinneqassappata unioqqutinneqassappataluunniit nunami maani innuttaasunut oqariartuut tujorminartorujorujussuuvoq aamma nunatta avataaniit isigineqarneranut nak-karsaataavoq akuersaarneqarsinnaanngitsoq kingunissatsinnut nammatassanngortitassarput.
Ataatsimiinnerup unitsinneqannginnerani partiit ataasiakkaat oqaaserisaat oqaaseqarfigissagutsigit Siumukkut oqarput KNR-ip pisortarisimasaa tunuartinneqarsimasoq, tunuartinneqanngilaq nammineerluni tunuarniuteqarpoq piumasaqarlunilu.
Atassutikkut
oqaluttuata oqaatigaa Naalakkersuinikkut oqartussaasut KNR-imut oqartussaasunut
akuliutissanngitsut saneqqutiinnarlugulu oqalulluni naak Naalakersuisut
siulersuisunut inassuteqartarsimagaluartut akissarsiat ingerlaannarput
inatsisinik unioqqutitsisut, KNR aningaasaqarniarnera sussaanngilaq. Tamakku tamaasa ataatsimut
nalilissagaanni ataatsimmilluunniit siune-qassuseq najoqqutaralugu
oqaluttoqanngilaq Atassut-ikkut oqaluttuaninngaanniit.
Naalakkersusunut ilaasortaq oqarpoq
piaaraluni sallusimanani, ilinniagassakkalugooq IA-p ilinniarsimanngikkigut
oqaatigalugit. Namminerlu tassunga uiggiutiinnarlugu oqarpoq. Aatsaat
AG-ni atuarakku 30. September-imi saqqummersumi sunaaffa soraarnerussutisianik
allaat ilanngunneqarsimasut, sunaaffa biileqarneri ilanngunneqarsimasut,
sunaaffa illoqarnerit ilanngunneqarsimasut, telefon-eqarnera akeqanngitsumik
sunaaffa aatsaat ilanngunneqarsimasut. Kinaana ilinniagassaminik
ilinniarsimanngitsoq.
Matumuuna
erseqqissaatigeqqisssavarput inatsisit marluk unioqqutinneqarnerat Naalakkersuisooqatigiinninngaanniit
suunngitsutut qaangerniarneqarpoq, inuaqatigiit oqarfiginiarneqarput;
inatsisinik unioqqutitsigaluarussi soqutaanngilaq. Inatsisinik atortitsinermi
inuiaqatigiinni inatsisartut oqariartuutaat taamaattoq IA-p
peqataaffigissanngilaa.
Taamaattumik
Atassutikkut Siumukkullu tamakkua malitsissaaat eqqarsaatigalugit taasissutiginiagarput
siunnersuut eqqarsarluarlutik taaseqataaffigissagaat inussiarnersumik ilungersorlutali
kaammattuutigaarput.
Anthon Frederiksen, Kattuseqatigiit:
Piffissami kingullermi, tassa uanga
maani peqataaruanninni tunngavissakka annerpaajusimasut tassaapput:
Tusagassiutitigut oqallinnermi saqqummiunneqartarsimasut, aatsaallu piffissaq
kingullerpaaq ilaatigut atorlugu Naalakkersuisup akissuteqaammini
nassuiaatigisai uanga naammaginngisakka ilanngullugit tigusimallugit.
Taamaattumik tupiginngilluinnarpara
Naalakkersuisup, tassa Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Naalakkersuisup,
soorunami tupinnanngitsumik imminut illersornissaa. Taanna inuit
pinngortitaassutsitsinnik tamatta pigisaraarput uagutsinnut illersorumanissaq.
Akissuteqaammi tassa pingaartutut taanna maluginiagassatut ersertoq.
Aappaattullu soorunami
Naalakkersuisoqatigiinnit Siumumit Atassummillu aamma illersoqatigiinnissaaq
pingaartinneqarpoq. Taamaattumik suliap imaaliallaannaq qaangerniarneqarnissaa
qularnanngilluinnartumik aammalu uanga naatsorsuutigereersimasattut
naammassiniarneqar- poq sukkasuumik.
Qujanarpoq Naalakkersuisunut Siulittaasup uani nassuiaateqarnera aamma qujanassagaluaqaaq
ilumut uanga ataatsimiitaliami pingaartumik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititalimi
qanoq pisoqarsimanera aallaqqaammulli ilisimasaqarfigisimasuugukku annerusumik;
immaqa tassani periarfissaqarnerusimassagaluarpunga suliap uumap avaanngunartup
ingerlanera sukumiinerusumik aammalu nalilersuiffigisinnaanerullugu
ingerlatissallugu.
Inatsisartunut ilaasortaasugut
qularnanngitsumik arlaannarpullunniit Inatsisilerituutut ilinniarsimagunanngilaq.
Taamaattumik kina/kikkut inatsisinik unioqqutitsisimanersut oqaatigiuminaappoq.
Uangalu saqqummiussaqarninni ilaatigut piumasarivara suliap uumap
inuaqatigiinni nalornisitsisup, assut nalornisitsisup taamak
oqartariaqarpunga, inatsisinik paasisimasalinnik sukumiisumik
arlaannaanulluunniit attuumassuteqanngitsumit misissuiffigineqarneratigut
aatsaat Inatsisartut akunnitsinni saliisoqassagaluarpoq inuaqatigiinnut
toqqissisimanartumik.
Isumaqarpunga taanna periarfissaq
ersigisariaqanngitsoq, suna tamaat salittariaqarpoq minguttuutut
oqaatigineqarsinnaasoq. Taamak iliornikkut taava nuannersumik Naalakkersuisunut
tatiginnilluta aammalu Inatsisartuni tatigeqatigiilluta
ingerlaqqissinnaanissarput ammaanneqassagaluarpoq ajunnginnerpaamik.
Ilumoorpoq IA-p oqalunnerminni
ilaanni oqarput amerlanerussuteqarneq kisiat tunngavigalugu piginnaanermik
atornerluisinnaaneq mianersuuttariaqarpoq. Taamaattumik uanga Inatsisartunut
aammalu Naalakkersuisunut tatiginninnera ajunngikkaluartoq uppernarsiumavara
inatsisinik paasisimasaqartunik aammalu naliliisinnaalluartunik tamanna
ullumikkut nalornissut maanga killittoq naliliiffigineqassappat isumaqarpunga
ajortuunavianngitsoq aamma Naalakkersuisunut Naalakkersuisoqatigiinnullu
tamatsinnut iluaqutaaginnartussaammat.
Finn Karlsen, ataatsimiinnermik
aqutsisoq, Atassut:
Tassa oqaatigissavara suleriaaseq
malillugu allakkamik taaseqqusissummut inissaqartillugu oqallinneq
unittariaqarmat, taamak isilluta massakkut taasinissaq tikittariaqassavarput.
Tassa siullermik IA tunisipput
Naalakkersuisunut (18. Sep. 1998 tungaanut Naalakkersuisuusimasut)
tatigineqarunnaarnissaannut taaseqqusillutik. Taava tamatuma kingorna Siumukkut
Atassutikkullu tunniussaqarput allakkamik tassunga tunngasumik itigartitteqqusillutik
taasinissamik allaganngorlugu tunniussaqarlutik.
Taamaattumik una allagaq imaqarpoq: ASiumukkut Atassutikkullu inassutigaat IA-p siunnersuutaa
akuerineqassanngitsoq@. Tassunga isumaqataasut
nikueqqussavakka: 22. Taavalu tassunga akerliusut: 7. Taaseqataanngitsut: 1.
Tassalu taamak isilluni
oqaluuserisassaq Naalakkersuisuusimasut 18. Sep. 1998 tungaanut
tatiginnikkunnaarnermut taaseqqussisut, taasisitsiniarneq
itigartitsissutigineqarpoq. Tassalu oqaatigissavara 18. Sep. 1998 tungaanut Naalakkersuisuusimasut
tamarmik tunuareersimagaluarmata, Naalakkersuisut Siulittaasuat tunuarpat
Naalakkersuisut allat tamarmik tunuartussaammata, taamaattumik massakkut
Naalakkersuisuusut nutaajupput.
Taamak ililluta ullumikkut
oqaluuserisassap imm. 49 oqaluuserineqarnera tamaanga naammassivoq.
Oqaluuserisaq naammassivoq.