Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 14-3		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Tallimanngorneq 29. oktoberi 1999 nal. 16.58

Oqaluuserisassani immikkoortoq 14

2000-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuut.

(Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq)

Pingajussaaneerineq.

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat.

Jørgen Wæver Johansen, Siumut, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Siulittaasuat:

Qujanaq. Siullermik qinnutigissavara isumaliutissiissut naalisarlugu saqqummiukkumallugu.

Inatsisartut ukioq 2000-imut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuutip pingajussaanneerneqarnissaanut Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaata isumaliutissiissutaa.

Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaat sulerinninnermini ukuninnga inuttaqarpoq:

Inatsisartuni ilaasortaq Jørgen Wæver Johansen (S) siulittaasoq, Inatsisartuni ilaasortaq Asii Chemnitz Narup (IA), siulittaasup tullia, Inatsisartuni ilaasortaq Anders Nilsson (A), Inatsisartuni ilaasortaq Per Berthelsen (S) aamma Inatsisartuni ilaasortaq Anthon Frederiksen (K).

Immikkoortop siulleq aallaqqaasiut: Inatsisartut ulloq 28. september 1999 ataatsimiinneranni Naalakkersuisut Inatsisartut ukioq 2000-imut aningaasanut inatsisissaattut siunnersuut saqqummiuppaat.

Inatsisartut aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaat aningaasanut inatsissatut siunnersuut, kiisalu Naalakkersuisut tassunga allannguutissatut siunnersuutaat pillugu isumaliutissiissummik ulloq 17. oktober 1999 saqqummiussivoq.

Tamatuma kingorna Inatsisartut ukioq 2000-imut aningaasanut inatsisissaattut siunnersuut ulloq 20. oktober 1999 Inatsisartuni aappassaanneerlugu oqaluuserineqarpoq.

Naalakkersuisut Inatsisartut ukioq 2000-imut aningaasanut inatsisissaattut siunnersuutip pingajussaaneerneqarnissaanut allannguutissatut siunnersuutinik 38-nik nassiussipput. Aningaasaqanermut ataatsimiititaliaq allannguutissatut siunnersuunut taakkununnga inassuteqaatai isumaliutissiissummi immikkoortut pingajuanni, tallimaanni kiisalu arfernanni takuneqarsinnaapput.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip pingajussaaneerneqarnerani allannguutigitinniarneqartut ilaat ataasiakkaat isumaliutissiissummini immikkoortoq 2-mi aallaqqaatigalugu oqaaseqarfigissavai.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq aningaasanut inatsisissatut siunnersuutaarpiartumi kontonut pingaarnernut arlalinnut isummernissani kinguartisissimavaa, ataatsimiititaliaq inatsisissatut siunnersuutip aappassaanneerneqarnerata, pingajussaanneerneqarneratalu akornanni taakku pillugit naammaginartumik paasissutissinneqarsimavoq. Taamaammallu kontot pingaarnerit taakku oqaaseqarfigineqaqqissanngillat.

Aammattaaq Aningaasqarnermut Ataatsimiititaliap allannguutissatut siunnersuutip nr. 47-p suliarinera kinguartippaa, kiisalu inassutigalugu Naalakkersuisut pingajussaaneerinissamut allannguutissatut nr. 48-p allannguutissaannik siunnersuummik saqqummiussaqassasut.

Inatsisartut siulittaasoqarfiata ilaasortamit siunnersuut Gudmand Rasmussenimit, saqqummiunneqartoq Inatsisartut ukioq 2000-imut aningaasanut inatsisissattut siunnersuumut ilanngullugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami suliarineqartussanngorlu innersuuppaa. Ilaasortap siunnersuutaa pillugu ataatsimiititaliap oqaaseqaatai, isumaliutissiissummi immikkoortoq 7-mi atuarneqarsinnaapput - takuneqasissaallutillu.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Naalakkersuisut Inatsisartut ukioq 2000-imut aningaasanut inatsisissaattut siunnersuutaat ataatsimut isigalugu tapersersinnaavaat. Taamaattorli imaasa ilaannik tapersinngisaqarpoq, taakkulu isumaliutissiissummi immikkoortup sisamaanni takuneqarsinnaapput.

Immikkoortoq 2. Tamanut tunngasumik oqaaseqaatit. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq aningaasanut inatsisissatut siunnersuut, pingajussaaneerneqarnissaminut allannguutissatut siunnersuutinik ilalik, naammaginartutut saqqummiunneqartoq.

Inatsisartut ukioq 2000-imut aningaasanut inatsisissaattut siunnersuummut siullermeerinermi saqqummiunneqartumik ingerlatsinerup, sanaartornerup, taarsigassarsiatitallu inernerat IST nullumiippoq. Naalakkersuisut aappassaaneerinissamut siunnersuutaanni inerniliussaq taanna aalajangiussimaneqarpoq. Taamaattumillu akileraarutitigut akitsuutitigullu isertitassatut missi-ngikkat allaanerulersimaneri IST-ip 36,5 mio. kr.-init sinnilaarlugit pitsanngoriarneranik allatulluunniit oqaatigalugu, aningaasanut inatsisissatut siunnersuummi missingersuusiani isertitassatut missingikkat 3 %-ii missiginik allanngoriarnerinik kinguneqartut annertuumik sunniuteqaqataapput.

Naalakkersuisut pingajussaaneerinissamut allannguutissatut siunnersuutaanni IST ukioq 2000-imi 3,9 mio. kr.-inik sinneqartoorfiuvoq. Kiisalu ukiuni missingersuusiorfiusuni ataatsiakkaani ukiumut 1,6 mio. kr.-inik sinneqartoorfiulluni. Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap naammagisimaarlugu paasivaa, Naalakkersuisut ataatsimiititaliap aappassaaneerinissamut isumaliutissiissummini siunnersuutai tusaatissatut tigusimagaat. Taakku kingunerisimavaat pingajussaanneerinissamut allanngutissatut siunnersuutit arlallit saqqummiunneqarneri.

Naalakkersuisut akuersaartumik pissuseqarnerat tunngavigalu, ataatsimiititaliap naatsorsuutigaa, ataatsimiiititaliap inassuteqaataasa Naalakkersuisut maannamut allannguutissatut siunnersuusiorfigissallugit periarfissaqarfiginngisamit suliarineri ingerlateqqissagaat.

Taamaakkaluartorli Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq nammineerluni allannguutissatut siunnersuunik ataatsiakkaanik saqqummiussinissaminut pissutissaqarsorisimavoq, taakkulu isumaliutissiissummi immikkoortoq sisamaanni takuneqarsinnaapput.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap allannguutissatut siunnersuutip nr. 47-rup suliarinissaa aningaasanut inatsisisaatut siunnersuutip pingajussaanneerneqarnissaanut kinguartippaa. Taamaaliornikkut Naalakkersuisut napparsimaveqarfimmut tunngatillugu nunap immikkoortukkuutaarilluni aaqqissuussinermut atatillugu, Qeqertarsuup tunuani aaqqissuussinissaminnut inatsisitigut tunngavissaqarnerminnut tunngasunik qulakkeerinninnissaminnut, kiisalu aningaasaliissutinut ingerlatassanut atorneqarfissanut immikkoortitaarinissaminut periarfissaqarsinnaaqqullugit.

Aningasaqarnermut Ataatsimiititaliap, Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap aningaasanut inatsisisatut siunnersuutip, aappassaaneerneqarnissaanut isumaliutissiissutaanut akissutitut allakkiaat innersuussutigalugu aammaarluni erseqqissassavaa, Naalakkersuisut nuna immikkoortukkuutaarilluni aaqqissuussinermut atatillugu inatsisitigut tunngavissanik qulakkeerinissaat, aammalu qinnuteqaammini kontomi pingaarnermi 86.60.01-imi, nuna tamakkerlugu peqqinnissaqarfimmi, sanaartungassanut tunngasumik pilersaarutinik immikkoortitaarinissaat pingaaruteqartutut isigineqartoq.

Taamaammat ataatsimiititaliap allannguutissatut siunnersuutit aningaasanik Ilulissani napparsimavimmut atugassanngorlugit nuunneqartunik, kontomut pingaarnermut 80.00.00-mut sanaartornermut aningaasaliisutinut agguaanneqanngitsunut tunngasumut, nuusinermi kinguneqartussaq saqqummiuppai. Taamaaliornikkut inatsisitigut tunngavissat qulakkeerneqarpata pilersaarutillu immikkoortitaarneqareerpata aningaasat atorneqarsinnaanngornissaat ammaanniarlugit.

Allannguutissatut siunnersuut 93, aamma allannguutissatut siunnersuut nr. 95 tamatumani innersuussusugineqarput.

Pissutsit siuliani taaneqartut qulakkeerneqareerpata, aningaasaliissutit Inatsisartut aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaata akuersussuteqareerneratigut, tamatuma kingorna atorneqarsinnaan-ngussapput.

Taamaalilluni Aningaasaqarnermut Aaatsimiititaliap Naalakkersuisunut siunnersuutigissavaa, peqqinnissaqarfiup siulersorneqarnera aaqqissuussaaneralu pillugit, Inatsisartut peqqussutaannik inatsisitigut tunngavissanik erserissumik aalajangersagaqalernissaa suliniutigileqqullugu.

Aammattaaq aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap inassutigaa Naalakkersuisut kontomut pingaarnermut 87.11.01-imut, Paamiut kommuneanut tunngasumut, allannguutissatut siunnersuummik saqqummiussaqassasut. Tassanilu ingerlatassat Naalakkersuisut aallartitinnialersaa-ngaasa immikkoortitaarneri takuneqarsinnaassasut.

Taamaaliornikkut anguniarlugu kontomut pingaarnermut tassani aningaasaliissuteqarnermut tunngavissaatinneqartup Naalakkersuisut aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip aappassaan-neerneqarneranut, allannguutissatut siunnersuutaannut aningaasaliissuteqartarnermut tunngavissaatinneqartup atorunnaarsinneqarneranik kinguneqartumut naapertuuttunngortinneqarnissaa. Allannguutissatut siunnersuut 94, aamma allannguutissatut siunnersuut 96 tamatumani innersuussutigineqarput.

Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap paasivaa konto pingaarneq 84.40.13 Nuummi Ilisimatusarfeqarfissamut tunngasoq pillugu oqaaseqaatini Naalakkersuisunut tusaatissatut tiguneqarsimasut. Naalakkersuisullu aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip pingajussaanneerneqarnissaanut oqaasertaliussanut allannguutissatut siunnersuummut saqqummiussaqartut. Ataatsimiititaliap allannguutissatut siunnersuut naammaginartutut isigaa.

Naalakkersuisut Nuummi ilisimatusarfeqarfissaq pillugu siunnersuumminnik saqqummiussippata taanna ataatsimiititalianut attuumassuteqartunut tusarniaassutigineqassaaq.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq, Naalakkersuisut siunnersuutaat ingerlaannertumik akuersissutigisinnaassanngikkuniuk, taava Nuummi ilisimatusarfeqarfiliornissami apeqqut, Inatsisartunit tamarmiusunit aalajangiiffigisariaqartussanngussasoq.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap matumuuna kinguliini takuneqarsinnaasutut inassutigaa 6 mio. kr.-init aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip, aappassaaneerneqarnerani akuersissutigineqartut saniatigut Naalakkersuisut Aasianni, Nuummi, Maniitsumi Sisimiunilu amutsiviit inaarutaasumik tunineqarnissamik tungaannut killilimmik ingerlanneqarnissaannut aningaasanik nuussisinnaanissaminnut piginnaatinneqassasut. Ataatsimiititalialli naatsorsuutigilluinnarpaa namminersortunut ingerlatassanngortinniarlugit pilersaarutit, piffissalersuinerit naapertorlugit piviusunngortinneqassasut.

Taamaalillutik amutsiviit siunissami qanoq ingerlanissaat susassaqartut akuusut eqqarsaatigalugit piaartumik qulakkeerneqarsinnaaqqullugu. Taamaalillunilu ataatsimiititaliap naatsorsuutigaa Naalakkersuisut piginnaatitaanertik atunngitsoorumaaraat.

Aningaasaqarnermut Aaatsimiititaliap malugaa, Naalakkersuisut siulersuisunit ilaasortaanernit akissarsiat, atorfilittamik ullumikkut pisartagaat, isertitatut nalunaarsorneqartussanngorlugit allannguutissatut siunnersuumik saqqummiussisimanngitsut.

Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliap Inatsisartut ukiakkut ataatsimiinneranni 1998-imi inassuteqaataa Inatsisartunit akuersissutigineqartoq, innersuussutigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimititaliap naatsorsuutigilluinnarpaa, Naalakkersuisut pissutsit taakku aaqqinneqarnissaat sulissutigissagaat. Taamaalillutillu ingerlatseqatigiiffiit ataatsimeersuarnerini tullerni allannguutissat pisariaqartut, allannguutigitissagai.

Taamaammat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq allannguutissatut siunnersuummik saqqummiussaqarpoq, taannalu naapertorlugu Naalakkersuisut atorfilittaasa ilaasortaanersiaasa affaat isertitassatut nalunaarsorneqartussanngussapput. Taamaalillunilu Naalakkersuisut suliamut pineqartumut iliuusissaat tulleq, aningaasanut inatsisissatut siunnersuummi ilaatinneqalissaaq.

Allannguutissatut siunnersuut nr. 92 tamatumani innersuussutigineqarpoq.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap oqaatigissavaa siulersuisoqarnermut allaffeqarfiup patajaallisarneqarnissaa siunertaralugu, qinnuteqaateqartoqarnissaa suli akuersaartumik pissuseqarfigimmagu.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap aningaasanut inatsisissatut siunersuutip aappassaaneerneqarnissaanut isumaliutissiissummini inassutigaa, Naalakkersuisut pingajussaaneerinissamut qitiusumik allaffeqarfiup ingerlatsiviillu allersarisaasa nioqqutissanik pisisarneri, akiliillutillu sullinneqartarneri pillugit oqaasertaliussamik suliaqassasut.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap paasivaa oqaasertaliussaq taamaattoq saqqummiunneqanngitsoq, taamaammallu naatsorsuutigilluinnarpaa Naalakkersuisut qitiusumik allaffeqarfiup ingerlatsiviillu allersarisaasa, pisiniartarnerini periusissamik tamanut atuuttumik piaarnerpaamik atulersitsissasut.

Taamaalillutik Naalakkersuisoqarfiit ataatsiakkaat nioqqutissanik pisiniarnerminni akiliillutillu sulinniarneqarnerminni periarfissaqarnerata qanoq annertutiginerat apeqqutaatillugu neqeroorutinik arlalinni, najukkaminneersumik ikinnerpaamik ataatsimik ilaqartussanik piniartarnissaminnut pisussaatinneqassapput.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq ukioq 1999 naatinnagu, Naalakkersuisut taamatut periuseqalersitsineq pillugu ilisimatitsissutaannik tigusaqarnissani qilanaaraa.

Immikkoortut pingajuat. Naalakkersuisut Inatsisartut ukioq 2000-imut aningaasanut inatsisisaattut siunnersuumi aningaasaliissutinut allaannutissatut siunnersuutaat.

Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat tamaasa saqqummiutissanngilakka, aningaasaqarnermulli ataatsimiititaliap allannguutissatut siunnersuutit oqaaseqarfigisai, erseqqissaavigissallugillu pingaartitai oqaaseqarfigissallugit.

Konto pingaarneq 30.10.29 meeqqanut inuusuttunullu paaqqinnittarfimmiititinermut atuisut, tassa kommunet akiliutaat.

Naalakkersuisut Inatsisartut ukioq 2000-imut aningaasanut inatsisissaattut siunnersuutip pingajussaannerneqarnissaanut, ulloq unnuarlu paaqqinnittarfimmiititsinermi akiliutaasartup, ullormut unnuarmullu ataatsimut 491,- kr.-inut appartinneqarnissaa qinnuteqaatigaat. Siunnersuut ani-ngaasaliissutitigut sunniuteqartussaanngilaq. AningaasaqarnermulluAataatsimiititaliap inassutigaa siunnersuut akuersissutigineqassasoq.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap ulloq unnuarlu paaqqinnittarfimmiititsinermut akiliutip appartinneqarnissaa naammagisimaaraluarlugu, tikkuarusuppaa taamatut appartitsinermut pissutaaqataalluinnartoq tassaasoq: ulloq unnuarlu paaqqinnittarfinni ataasiakkaaniittut amerlavallaartarnerat.

Taamaammat immikkut erseqqissarneqassaaq, ataatsimiititaliap ulloq unnuarlu paaqqinnittarfeqarnerup tamakkiisumik misissuiffigineqarnerata neriorsuutigineqartup inernerata tigunissaa qilanaarigaa.

Tassani paaqqinnittarfeqarnikkut neqeroorutit immikkoortumi pineqartumi pisariaqartitanut sanilliunniarneqarmata. Ataatsimiititaliap tamanna amerlavallaat paaqqinnittarfinniittarnerini ajornartorsiutit qaangeriartornissaannut allariarnertut pisariaqartutut isigaa.

Konto pingaarneq 40.14.19 Kalaallit Nunaani TV-kkut Radiokkullu siammerterineq.

Naalakkersuisut Inatsisartut ukioq 2000-imut aningaasanut inatsisissaatut siunersuutip pingajussaanneerneqarnissaanut aningaasaliissutit, eqarluit qaqqaanni tigooraavimmut atatillugu, aningaasartuutit matussuserneqarnissaannut, taamaalillutillu Vagnerværfip - tassa kalaallisut qeqertaasap eqqaani, savaatillit telefonimut, tv-mullu atussuteqalersinneqarnissaannut atugassanik ukiumut 490.000 kr.-inik qaffanneqarnissaat qinnuteqaatigaat. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassutigaa qaffariarneq akuersissutigineqassasoq.

Aningaasaqarnermut Ataatsimititaliap Naalakkersuisut suliniutaat iluarisimaarpaa, taamaalillutik inuit pineqartut Telemi sullinneqarnissaminnut periarfissinneqassammata.

Immikkoortoq sisamaat, aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap Inatsisartut ukioq 2000-imut aningaasanut inatsisissaattut siunnersuummi aningaasaliissutinut allannguutissatut siunnersuutai.

Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaat allannguutissatut siunnersuutinik tallimani namminneerluni nassiussaqarpoq. Allannguutissatut siunnersuutit tamatumani nr. 92-imiit 96-imut pineqarput.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq pissutissaqartutut isigaaq, allannguutissatut siunnersuut nr. 92, konto pingaarnermut 20.10.22-imut - tassa isertitanut allamut tunngasoq saqqummiutissallugu. Tassannga takuneqarsinnaavoq, maannamiit Naalakkersuisunit atorfillit siulersuisuni ilaasortaanersiaat ataatsimeersuarnerit tulliit aallarnerfigalugit isertitatut nalunaarsorneqartalissasut.

Taamaattumik 1999-imi 420.000 kr.-inik isertitaqarnissaq missingersuutigineqarpoq, ukiunilu missingersuusiorfiusuni aaqqissuussinerup tamakkiisumik atulerfissaanik taaneqartut marloriaataa missingersuutigineqarlutik. Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap sinnersuutitaatigut kukkunersiuinermut ataatsimiititaliap Inatsisartut ukiakkut ataatsimiinneranni ukiakkut ataatsimiineranni 1998-imi inassuteqaataa, Inatsisartunit isumaqatigineqartoq malinneqarpoq. Inassuteqaat taanna maanna Inatsisartut ataatsimiinneranni kukkunersiuinermut ataatsimiititaliap inassuteqaatigeqqippaa.

Tamatuma saniatigut aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaq allannguutissatut siunnersuut nr. 93 aamma nr. 95 saqqummiuppai, taakkunannga takuneqarsinnaavoq Inatsisartut aningaasanut inatsisissatut siunnersuummut aappassaaneerinninnermi, aningaasat Aasiaat napparsimavianniit Ilulissat napparsimaviannut nuunneqartut, pingajussaaneerinermi konto pingaarneq 86.60.01-imiit peqqinnissaqarfimmi sanaartungassanut tunngasumiit, konto pingaarnermut 80.00.00-imut sanaartornermut atugassat agguaanneqanngitsumut tunngasumut napparsimaveqarfiup nunap immikkoortukkuutaartunngortinneqarnissaanut inatsisitigut erseqqissumik tunngavissaqalernissap tungaanut nuunneqartunut.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaqarpoq aaqqissuussinikkut allannguinermi taama pingaartigisumit allannguinerup aallartisannginnerani inatsisitigut erseqqissumik tunngavissat Naalakkersuisut qulakkkeertariaqaraat. Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaat isumagama malillugu tunngavissanik naammattunik qularnaassusilinnik pilersitsisimanngillat. Taamaattumillu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliat kaammattuutigissavaa tamanna Inatsisartut tulliani ataatsimiinnissaannut pissasoq.

Ilulissani Napparsimmavinnut tunngatillugu aalajangersimasunik maanna pilersaaruteqanngillat. Pilersaaruteqanngimmat tamanna Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami isumasioqatigiinnermi Peqqinnissamut Ilageeqarnermullu Naalakkeruisumit ilisimatitsissutigineqarpoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq Naalakkersuisut minnerpaatut piumasaqaammik eqqortitsinissaat Naalakkersuisut nunat immikkoortukkuutaarilluni aaqqissuussinissamik pilersaarutaasa kinguaattoornerannik kinguneqassanngitsoq.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap aamma allannguutissatut siunnersuut normu 94 aamma normu 96 saqqummiuppaat. Taakkunannga takuneqarsinnaavoq aningaasat kontop pingaarneq 87.11.01-imit Paamiut kommunianik tunngasumit konto piongaarnermut 80.00.00-imut sanaartornermut atugassanut agguaanneqanngitsunut tunngasumut nuunneqassasut. Tassa Paamiuni timmisartunut suluusalinnut mittarfissap sanaartorneqarnissaata ukiumi 2001-imi aallartinneqarnissaanik Inatsisartut aalajangiinerisigut aningaasaliinermut tunngavigineqartut atorunnaarmata. Tamatuma kingorna aningaasat suliniutissat aalajangersimasut saqqummiunneqarpata Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap akuersineratigut atugassanngortinneqarsinnaavoq.

Immikkoortut tallimaat. Naalakkersuisut Inatsisartut ukioq 2000-imut aningaasanut inatsisissaattut siunnersuummut oqaasertaliussanut allannguutissatut siunnersuutaat. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassutigaa Naalakkersusiut oqaasertaliussanut allannguutissatut siunnersuutaat, tassa allannguutissatut siunnersuutit normu 97-imit 103-mut, tamarmik akuersissutigineqassasut.

Immikkoortut arferngat. Naalakkerusisut Inatsisartut ukioq 2000-imut aningaasanut inatsisissaattut siunnersuummut tjenestemænditut atorfiit pillugit allannguutissatut siunnersuutaat. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassutigaa atorfinnik allanngortitsiniarnerit marluk, allannguutissatut siunnersuutit normu 104 aamma normu 105, tamarmik akuersissutigineqassasut.

Immikkoortut arfineq aappaat. Inatsisartuni ilaasortat siunnersuutaat Inatsisartut ukioq 2000-imut aningaasanut inatsisissaattut siunnersuummut atatillugu suliarineqartussanngorlugit innersuussutigineqartut. Siullermik Inatsisartuni ilaasortap Gudmann Rasmussenip atorfimmut atasumik biilerisat pillugu siunnersuutaa.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq atorfimmut atasumik biilerisat akileraarusersorneqartarnerisa sukateriffigineqarnerat Inatsisartuni akuersissutigineqartoq siunnersuuteqartup siunertaata timitalerneqarnissaanut naammattoq. Aammattaaq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq qinnuvigineqarpoq Inatsisartuni ilaasortap Finn Carlsenip siunnersuutai marluk isumaliutigeqqeqqullugit. Paasissutissani ilaasortat siunnersuutaasa naliliiffigineqaqqinnissaannut tunngavigineqarsinnaasuni annertunerusunik pissarsisoqarsimanngimmat, Ataatsimiititaliap aningaasanut inatsisissatut siunnersuut aappassaaneerneqarnissaanut isumaliutissiissummini oqaaserisani uteqqissavai.

Tassalu, Ataatsimiititaliap oqaatigissavaa Naalakkersuisut isumagisagaannik tulleriiaarinerni ataatsimoortumik naliliivigineqartartut siunnersuutit sammigaat, taamaammallu Ataatsimiititaliap inassutigissallugu siunnersuuteqartut kommunelu pineqartoq Naalakkersuisoqarfimmut pineqartumut attaveqassasut siunnersuuteqartup kissaatigippagu siunnersuutini tulleriiaarinerni siuartinneqassasut.

Taamaalilluni Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap ukiumut 2000-imut inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuummik suliaqarnini naammassivaa. Inatsisartut Ataatsimiititaliaasa sinnerisa piumassuseqarluarlutik ingerlatseriaaserisatsinnut nutaamut ukioq mannamit eqqunneqarlunilu atuutilersumut soqutiginnillutik peqataasimanerat qujassutigaarput. Naalakkersuisuttaaq inussiarnersumik suleqatiginnikkumassuseqarnermillu takutitsinerannut qujassuteqarfigerusuppagut, qilanaararpullu missingersuutinut inatsit nutaaq naapertorlugu sulilernissarput. Taamatut oqaaseqarluta matumuuna isumaliutissiissut Inatsisartunut oqaluuserisassanngortipparput.

Ruth Heilmann, Siumut:

Inatsisartut ukioq 2000-imut aningaasanut inatsisissaattut siunnersuutip pingajussaaneerneqarnissaanut allannguutissatut siunnersuut ukunannga atsiorneqartoq, tassa Paaviaaraq Heilmann, Per Rosing Petersen, Siverth K. Heilmaann aamma Ruth Heilmann, pillugu imatut oqaaseqarniarpunga.

Eqqaasitsissutigissavaralu Inatsisartunut ilaasortaanerput soorunami tunngavigalugu oqaaseqassagama, aammalu inuttut sisorarnerup nunatsinni ineriartortinneqarnissaanik annertuumik pingaartitsillunga ineriartortitseqataarusussuseqarnera tunngavigigakku, aammalu taaseqataasussat tamanna anersaarigaat oqaatigeriissavara. Aammalu oqaatigissallugu suli qinikkatut sulilinngikkallaramali annertuumik Apussuit tapersersugarisuugakku, arlaleriarlungalu Apussuarniittarlunga.

Siullermik ajuusaarutigaara taamatut aatsaat aningaasanut inatsisissap pingajussaaneernerani allannguutisamik saqqummiussinissaq pisussanngormat. Naatsorsuutigisimagaluarparpummi Naalakkersuisut ataqqinartut Apussuarmik aningaasaliissutissat allannguutissaannik siunnersuuteqassasut. Tamannalu ajoraluartumik annertuumik piumassuseqarfigineqarsimanngimmat taamatut piffissaq kingullerpaaq atorlugu allannguutissamik siunnersuuteqartariaqarpugut. Apussuit siunissaa qamitinneqaqqunagu aammalu ukioq 2000-imi matuinnarneqarani ingerlaanarnissaanillu periarfissaqartikkumallugu.

Inatsisartut ukioq 2000-imut aningaasanut inatsisissaanut Naalakkersusiut siunnersuutiminni siunnersuutigaat Apussuit pillugu aningaasaliissutit 500.000 koruuniussasut. Ukiunullu missingersuiffiusunut ukioq 2003 tikivillugu 0 koruniullutik. Tamanna Apussuit A/S-imi siulersuisut siusissukkulli qisuariarfigisimavaat Naalakkersuisumik Simon Olsenimik ataatsimeeqateqarnermikkut. Taassumalu kingorna Naalakkersuisumit piumasaqaataasut paasissutissat piffissaagallartillugu Naalakkeruisunut apuunneqarsimapput tutsaqarifigineqaqqissimanatillu, naak akissutissanik noqqaaffigineqartaraluarluni.

Tamanna assut ajuusaarnartuuvoq. Tupinnanngitsumillu tamanna aamma siulersuisut toqqissisimassutiginngilluinnarpaat. Toqqissisimanngitsut taakkuinnaanngillat. Nunatsinni inuusuttut meeqqallu sisorartartut Apussuarnut nuannaarutiginnillutillu pingaartitsisut isumalluarlutillu Apussualiarnissaminnut periarfissanik ujartuisut periarfissaarutsinneqartussanngorput. Minnerunngitsumik nunani allani soqutiginninneq annertooq norskinit, danskinit, europamiunit, Canadamit Amerikamillu Apussuarnukarusukkaluartut nalunnginneqareerput. Aammalu 1999-imi piffissap ilaani silarlussimanera pillugu ukioq 2000-imut kinguartitsisoqartareerpoq periarfissinneqaqqittussaallutillu.

Tamakku tamarmik periarfissaat mattunneqassappata assorujussuaq tujorminartussaassaaq. Apussuit ingerlaqqinnissaanik tunngavissaarunnissaa Apussuit attassinnaanngilaat, aammalu naatsorsuutigisariarpoq tamanna piginneqataasunut naammaginarnavianngitsoq, minnerunngitsumik kommunemut Apussuit A/S-imut bestyrelsimut ilaasortaasunut nutaanut ingerlatsinissamillu qilanaartunut piumassuseqartuartunullu toqqammavissaaleqiffiulertussaalluni.

Apussuit ilaatigut aamma aningaasarpassuit atorlugit nunarsuarmi takoqqusaarneqareersimavoq. Sisorarnermik ilinniarfigineqarlunilu sisoqqarissorpassuarnittaaq misilinneqareerlunilu uteqqiaffigineqartuarlunilu pivoq. Nunarsuarmi tamarmi sisorariarfissat annertunersaattut nalilersorneqareerlunilu Internetikkut allaat takoqqusaarutigineqalereersimalluni. Sulilu ajoraluartumik atortutigut inissatigullu periarfilunnera nutaanngippallaalersunillu peqarnera atuisunit naammagineqanngereersoq, nutaamik aaqqiiviginiarlugu aningaasalissutaasussanik 5,5 millioninik siulersuisut noqqaassutaat Naalakkeruisut ukiuunerani ataatsimiinneranni uterfigissagipput ilungersorluta kissaatigaarput.

Kisiannilu piumasaqaatigissallugu ukua ingerlatsinermut aningasaliissutissatut allannguutigitinniakkagut akuersaarneqassasut, Apussuimmi sisorariartarfittut ingerlaqqinnissaa pisariaqarpoq, minnerunngitsumik Maniitsup mittarfittaarnera ilutigalugu, ilumullu mittarfittaarneq isumaqarluassappat, Naalakkersuisullu siulittaasuata atoqqaartitsinermi Apussuarnut tapersersuiniarlutik isumalluarsaarinerat eqqortinneqassappat tamaginnik tapersersorneqarluarnissaa pisariaqarluinnartuuvoq.

Apussuit nunatsinni pisuussutaavoq angisooq, immineq piusoq, akeqanngitsoq, pinngortitarsuup pilersitaa aamma takornariaqarnerup ineriartortinnerani sakkussat pingaarnerit ilaat. Takoqqusaarutinut kusassaataalluartunut ilaalluni avammut nunarsuarmut allamut nunatta nittarsaanneqareranut ilaareersoq, kanngunassaqaaq akuerineqarsinnaananilu aappassaat nakkaaginnarlugit oqaannassagaanni tassa matuvoq, Namminerornerusunit Naalakkersuisunillu annertunerusumik tapersersorneerukkami.

Tamannalu nunatsinni meerartarta inuusuttortattalu sunngiffimmi peqqinnartumik pissanganartumillu periarfissaqartinneqarniarnerannut akerliulluinnarpoq. Neriuutigeqaarput paasinnittarnisitut tapersersuinersi ilissittaaq Inatsisartoqatit aamma ersersikkumaarissi.

Josef Motzfeldt, Aningasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisoq, Inuit Ataqatigiit:

Siullermik siunnersuuteqartunut tassalu Inatsisartunut ilaasortat Ruth Heilmann, Paaviaaraq Heilmann, Siverth K. Heilmann Per Rosing Petersenillu siunnersuutaannut, tassalu 2000-imi 0,5 million koruuninik, 500.000-inik qaffaasoqassasoq Apussuarnut, taavalu aamma 2000-ip kingorna 1millioninik qaffaasoqarnissaanut siunnersuut oqaaseqarfigissavara.

Ilumoorpoq Apussuit Namminersornerullutik Oqartussanit akuuffigineqarsimapput 1991-iminngaanniit. Ukiullu taakku arfineq pingasut ingerlaneranni Namminersornerullutik Oqartussat 16,5 million koruuninik Apussuarnut aningaasaliissutigisimavaat. Taassumap saniatigut kommuni Maniitsup kommunea 3,2 millioninik aningaasaliissuteqarsimavoq saniatigullu allat 4 millioninik aningaasaliissuteqarsimallutik. Katillugit aningaasat atorneqareersut 23,7 million koruuniupput.

Naalakkersuisut politikkikkut anguniagaraat inuutissarsiornermi ingerlatat tapersersorneqartassasut ilimagineqaraangat takuneqarsinnaagaangat uppernarsarneqarsinnaagangallu niuernikkut illersorneqarsinnaasumik ingerlasinnaassasut.

Matumanili siunnersuummi Apussuarni sisorariartarfimmut tunngatillugu siulersuisut Naalakkersuisunut uppernarsarsinnaasimanngilaat ullumikkut aningaasaliissutaasartut aammalu aningaasaliissutaasussatut qinnutigineqartuninngaanniit amerlanerusunilluunniit aningaasaliisoqaraluarpat imminut napatissinaalernissaa qularnaarneqarsinnaasoq.

1998-imut tunngatillugu ilisimatitsissutigissavara Apussuit sisorariartarfittut million koruuninik tapiiffigineqarsimammata, taamaakkaluartorli 220.000-iinnarnik kaaviiaartitaqarsimalluni.

Aammalu Naalakkersuisuninngaanniit innersuussutigerusupparput Inatsisartuni ilaasortap Finn Karlsenip siunnersuutaannut utoqqaat illuannut Narsami taavalu meeqqerivimmut Narsarsuarmut tunngatillugu, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap pingajussaaneerinninnermut isumaliutissiissummini oqaatigisimammagu suliassat taamaattut Naalakkersuisut maannakkumut pilersaarutit tulleriiaarlugit ataatsimoortumik tulleriiaarineranut ilaatinneqartariaqarmata Aningaasanut inatsisissamut matumanut ilaatinneqartariaqanngitsut.

Taassuma saniatigut Naalakkersuisuninngaanniit eqqaasitsissutigerusupparput tassa ippassaq oktoberip 28-ani Inatsisartuni maani Inatsisartut inatsisaat missingersuusiortarnermut inatsit akuersissutigineqarmat Inatsisartunit tamanit. Tassanilu tunngaviusumik aalajangiiffigineqartoq tassaavoq ataatsimoortumik tulleriiaaraluni tulleriiaagassat tamaasa ataatsimut misissuataarlugit tulleriiaarisoqartarnissamik isuma, taamaattumik Naalakkerusiuninngaanniit naleqquttuusorinngilarput taamatut siunnersuuteqarluni ataatsimut nalilersuinissamik ilaatinneqanngitsumik takkussineq pissusissamisoortuunngitsuusoq.

Taavalu akissuteqaat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaanut tunngasoq. Naalakkersuisut sinnerlugit 2000-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaatut siunnersuutip pingajussaaneerneqarnerani Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaanut qutsavigissavara.

Naalakkersuisuni nuannaarutigaarput Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaqatigiissup pingajussaaneerinninnissamut Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat isumaqatigisinnaasimammatigit. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq nammineerluni tallimanik allannguutissatut siunnersuuteqarpoq. Taakkulu siulliullugit oqaaseqarfigerusuppakka.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siunnersuutigaa Ilulissani napparsimmaviup allilerneqarnissaanut aningaasat immikkoortitat sanaartugassanut sillimaatinut suli atugassanngortitaanngitsunut nuunneqassasut, nunap immikkoortuini qitiusumik napparsimmaviliinissamut inatsisitigut tunngavissat paasineqarserlugit, qularnaarlugit paasineqarserlugit.

Apeqqummut tassunga tunngatillugu ilisimatitsissutigisinnaavara Naalakkersuisut inatsisileriffik inatsisitigut naliliitissimammassuk. Naliliinermi tassani inerniliunneqarpoq Naalakkersuisut Peqqinnissaqarfiup aqunneqarnera pillugu peqqussut naapertorlugu ingerlatsisut, taamatullu aamma nunap immikkoortuinut qitiusumik napparsimmaviit sumi inissinneqarnissaat pillugu aalajangernissamut inatsisitigut tunngavissaqartut.

Akissuteqaat agguaanneqanneqareersoq allannguallaateqalaarpoq, tassalu ilisimatitsissutigisinnaavara Naalakkersuisut piareersimammata arlaannaannulluunniit attuumassuteqanngitsumik inatsisitigut naliliisitsisoqarnissaanut. Tamanna pisariaqartissimavarput taamatut oqaasertalissallugu, naak Naalakkersuisut inatsiseqarnermut allaffiata naliliisimanera ilumoortutut tatigigaluarlutigu, kisianni Inatsisartut inatsisilerinermut allaffiata siunnersuisoqarfiata allatut isumaqarnera tunngavigalugu pisariaqarpoq arlaannaannulluunniit attuumassuteqanngitsumik tamatuma misissuiffigineqarnissaa.

Tamatuma saniatigut Naalakkersuisut isumaqarput nunap immikkoortuini eqiterinerit imaluunniit napparsimmaviliinerit peqqinnissaqarfiup aaqqissuussaanerata pisariaqartumik naleqqussarneqarnerata piaarnerpaamik aallartinneqartariaqartut. Tamannalu tunngavigalugu Naalakkersuisut piareersimapput Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap siunnersuutaannut isumaqataallutik taasinissaminnut. Tamanna akuerisinnaavarput, naak naalakkerusinikkut amerlanerusunit inissiinissaq taperserneqareersoq paasereeraluarlugu.

Taamatutaaq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siunnersuuteqarpoq Paamiut Kommuneanni inuutissarsiornikkut suliniutissanut aningaasat immikkoortitat sanaartugassanut sillimatinut suli atugassanngortitaanngitsunut nuunneqassasut Aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip aappassaaneerneqarnerani oqqaatigineqareersutut Naalakkersuisuni siunertaraarput aningaasat taakku Paamiuni paaqqinnittarfimmik innarluutilittatta ilaannik tigusisinnaasumik pilersitsinermut atorneqassasut.

Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassutigisaat tusaatissatut tiguaat Aningaasaqarnermullu Ataatsimiititaliap allanngortitsinissamut siunnersuutaa akuerseqataaffigisinnaallugu.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq allannguutissatut siunnersuuteqarpoq siulersuisunut ilaasortat akissarsiaasa Namminersornerullutik Oqartussani atorfilinnit pissarsiarineqartartut nunatta karsianut isertitassanngortinneqarneranik kinguneqartussamik. Arlalinnik pissuteqarlutik siunnersuut tamanna Naalakkersuisut isumaqatigisinnaanngilaat.

Aktiaateqarluni ingerlatseqatigiiffiup siulersuisunut ilaasortaaneq annertuumik akisussaaffiliisarpoq, taamaammat akissarsiaqarani taamatut suliassamik tigusisoqarumaarsinnaasarnissaa ilimanarani. Atorfillit Namminersornerullutik Oqartussani atorfeqarnerat pissutigalugu siulersuisuni ilaasortaasussanngortitaasinnaanngillat. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siunersuutaa akuerineqassappat imatut pisoqarluarsinnaavoq atorfillit amerlanerpaat siulersuisuni ilaasortaanerminni tunuarumallersut taamaalillunilu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siunnersuutaani aningaasat isertitassaagaluit maangaannarlutik.

Naalakkersuisunissaaq naliliivugut siulersuisuni ilaasortassanik naleqquttunik piginnaassusilinnik pissarsiniartarnermi tunngavissat innuttaasut ikissusiat eqqarsaatigalugu ima annikitsigisut Namminersornerullutik Oqartussani atorfillit siumut mattutereertariaqaratik.

Naalakkersuisuni ingerlatsinitsinni tunngavigaarput atorfillit pitsaanerpaamik piginnaaneqartutut isumaqarfigineqarunik aatsaat Namminersornerullutik Oqartussat ingerlatseqatigiiffiutaanni siulersuisuni ilaasortassatut toqqarneqartarlutik. Peqatigitillugu Namminersornerullutik Oqartussani sulisut suliaminnik akerliusunik suliaqarnissaanik periarfissaqassanngilaq. Siulersuisuni ilaasortaatitanut allattoqarfiup nukittorsarneqarnissaanik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap oqaaserisai Naalakkersuisut tusaatissatut tiguaat.

Taamaammat Naalakkersuisut sulineq siulersuisunut ilaasortaatitanut allattoqarfimmik nukittorsarneqarnissaanut aalajangersimasunik pilersaarusiornermik inerneqartussaq aallartisitippaat pilersaarusiaq naammassineqariarpat Naalakkersuisut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut saqqummiutissavaat.

Aningaasaqarnermut Atatsimiititaliamit oqaatigineqarpoq Naalakkersuisut allaffeqarfimmut nioqqutissanik sullissinernillu pisiortortarneq pillugu allannguutissanik siunnersuuteqanngitsut. Allaffeqarfiup pisiniarnermini amerlanerusunik neqerooruteqartitsisarnissaa minnerpaamillu nunatsinneersumik ataatsimik neqerooruteqartitsisarnissaa pillugu Naalakkersuisut Aningaasaqarnemrut Ataatsimiititaliaq aallaaviatigut isumaqatigaa.

Taamaakkaluartoq Naalakkersusiut naliliipput qitiusumik allaffeqarfiup pisiniartarnera allaffeqarfiup iluani ilitsersuusiornikkut pitsaanerpaamik aqunneqarsinnaasoq ilitsersuutikkut qitiusumik allaffeqarfik nioqqutissanik sullissinernillu arlalinnik neqerooruteqartitsisarnissaminut pisussaatinneqassaaq. Pisussaatitaaffik nioqqutissanik sullissinernullu akii imminnut sanilliunneqarsinaasunut aamma akit aningaasanut siumut aalajangeriikkanik qaangiisimatillugit neqerooruteqartitsinermut atuutissaaq.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissummini oqaatigaa Amutsiviit sinneruttut ingerlanneqarerannut 6 million koruunit saniatigut ingerlatsinermut sillimmatinik aningaasanik nuussisoqarnissaanik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut qinnuteqarsinnaanerup Naalakkersuisunit atorneqarnissaa naatsorsuutigineqanngitsoq.

Naalakkersuisunit tassunga tunngatillugu erseqqissassavarput Amutsiviit namminersortunit ingerlatassanngortinniarneqarnerat sapinngisamik piaarnerpaamik sapinngisamillu akikinnerpaamik naammassiniarneqarmat. Taamaakkaluartoq Naalakkersuisut Aasianni, Nuummi Maniitsumi Sisimiunilu Amutsiviit allanut ingerlatassanngortinneqarserlugit killilimmik ingerlateqqinneqarallarnissaat pissusissamisoortutut isigaat.

Naalakkersusiut allannguutissatut siunnersuutaat akuersissutigineqassappata, tamatuma kingunerissavaa ukiuni 2000-imit 2003-mut ingerlatsinermut sanaartornermut taarsigassarsititsisarnermullu missingersuutit inerneranni annikinnerusumik sinneqartoortussanngorluta missingersuusiornissarput. 2000-imi sinneqartoorutissat 3,9 million koruuniupput.

Maannakkorpiaq nunatsinni akit nalingisa nikerarnerat pitsaasumik sunniusimaarpoq. Tamatuma kinguneralugu akileraarutitigut isertitat amerliartornerat suliffissaaleqisullu ikiliartornerat. Pissutsit taamaaligaangata nunatta karsiani aningaasaqarnerput patajaallisartariaqarparput akit nalingisa nikerarnerat aammattaaq 2000-imi pitsaasumik ingerlaqqiinnarnissappat sinneqartoorutissanik siunniussat ukioq 2000-imi amerlisinneqaqqittariaqarput, taamaalilluta ukiuni pissarissaarfiusuni ukiunut pissarliornarnerusunut ileqqaagaqassagatta.

Naggasiullugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq 2000-imut aningaasanut inatsisissatut siunnersuummi sukumiisumik suliarinnissimaneranut Naalakkersuisunit qutsavigerusupparput siunnersuullu inimi maani oqllisigineqarnissaanut taasissutigineqarnissaanullu tunniullugu.

Per Berthelsen, Siumup oqaaseqartua:

Ukioq 2000-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuutip pingajussaaneerneqarneranut atatillugu Siumumit makku oqaatigiumavagut. Siumumit isumaqatigaarput Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap pisariaqartinneqassappat Nuummi ilisimatusarfiliorniarnerup Inatsisartunut akuersissutiginissaanut siunniussaa. Tassanimi aningaasarpassuit pineqarput, taamaammallu atituumik akuersaagaasumik tunuliaquteqarluni sanaartortitsinissamik aallartitsinissap tunngaveqartinneqarnissaa Siumumit pingaartillugu.

Siumumit nuannaarutigaarput pisisarnermut atatillugu qitiusumik aqutsiviusumik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamit suleriaasissatut inassutigineqartoq, tassalu pisiniarnissamut nunatsinni ingerlatsiviusut sapinngisamik imaluunniit pinngitsooratik neqerooruteqaqataatinneqartarnissaanik imaqartoq piumasarineqarmat.

Tamannami qularnanngilluinnartumik nunatsinni namminersorlutik niuernermik inuussutissarsiuteqartunut qiimmassaataaginnarani aammali unammillersinnaassuseqarnissaq eqqarsaatigalugu eqeersimaarneruniarnissamut ilinniutaalluartussaassammattaaq, pitsaasumik atuisartunut iluaqutaasinnaasussamik.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap nunap immikkoortuini napparsimmavissanik inissiinissat pitinnagit Naalakkeruisut inatsisitigut tunngavissanik ersarissunik qulakkeerinninnissaanik inassuteqarnermik attassiinnarnera paasivarput ilalerlugulu, annertunerusumilli qassiiliutigineqarnissaa Siumumit tunngavissaqartinnagu. Taassavarpullu Naalakkersuisut nunap immikkoortuani napparsimmavissamik inissiiniarnisamut atatillugu Ilulissani inissiiniarnermik oqaaseqarnera ippinnartoqartinnginnatsigu Siumut tungaanniit.

Namminersornerullutik Oqartussat ingerlatsiviutaani sulisut akornannit siulersuisuni ilaasortaatitaqarnermut attuumassuteqartut iluini oqallisaasut pillugit Siumumit neriutigaarput suliap maanna 1998-imi ukiakkut Inatsisartunit aalajangiunneqarsimasutut naammassinninniarneq Naalakkersuisunit aallartilluarneqareersimasoq ingerlanneqaannassasoq, anguniarlugu selskabip tulliani ataatsimeersuartitsinerini aaqqiissusiisoqarsinnaanissaa.

Piffissaatillugugu nalunaarutigissavarput ineqarnermut tapiissutaasartut kiisalu ineqarnermut meeqqanut tapiissutit pillugit suut peqqissaartumik suliarineqareerpata Naalakkersuisut upernaamut saqqummiussaqarnissaat Siumumit isumaqatigigatsigu. Taassavarpullu saqqummiussivissaq qilanaaralugu utaqqigatsigu.

Siumut tungaanit annertuumik nuannaarutigaarput Efterskolertarnermut aningaasaliissutinik qaffaasoqarniarnera. Isumaqarluinnarpugummi ilinnialeqqinnissap tungaanut inuusuttut angerlarsimaffimminnik qimagutilaarlutik nutaanik avatangiiseqartinneqartarnerat annertuumik pitsaasumik sunniuteqarsinnaasartoq. Inuusuttuinnaangitsunut ilaatigulli aamma angajoqqaajusunut.

Naggasiitinnanga nalunaarutigissavara siunnersuummut normu 92-imut, tassalu konto pingaarneq 20.10.22-imut, attuumassuteqartumut atatillugu Siumumit IA-millu allannguutissamut allannguutissamik siunnersuutissaqaratta imatut imaqartumik.

Inatsisartut naatsorsuutigimmassuk ingerlatseqatigiiffinni Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartuni siulersuisut eqqarsaatigalugit apeqqutit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaani allaaserineqartut ukioq 2000-imi ataatsimeersuartarnerit aallartiffigalugit iluarsineqassasut Siumup Inuit Ataqatigiillu Inatsisartunut ilaasortaatitaasa inassutigaat allannguutissatut siunnersuut normu 92 atorunnaassasoq.

Taamatut oqaaseqarluta saniatigullu ukioq 2000-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuutip siullermeerneqarnerani aappassaaneerneqarneranilu Siumumit oqaatigisimasagut innersuussutigalugit inatsisissap taamatut isikkoqarluni akuersissutigineqarnissaa Siumumit inassutigiumavarput.

Anders Nilsson, Atassutip oqaaseqartua:

Inatsisartut ukioq 2000-imut aningaasaqarnermut inatsisissatut siunnersuutaanni imaattumik Atassummiit oqaasissaqarpugut. Naalakkersuisut nalunngilaat peqqinnissaqarnermut tunngatillugu inatsisitigut nunat immikkoortiterneqarnissaannut tunngavigisassatut isumaqatigiissutigineqanngitsut.

Maanna ilisimatitsissutigineqarpoq Naalakkersuisut inatsiseqarnermut allaffiat allaffinni inatsisilerituutut tunngavissaqartoqarnersoq misissulersimagaat. Naliliinerullu taassumap inernera tassaavoq Naalakkersuisut aqutsinermut maleruagassaq maleqqissaarlugu ingerlatsisoq.

Uagutsinnut nutaajuvoq Naalakkersuisut inatsiseqarnikkut allaffeqarfiannit naliliineq suliarineqarsimaneralu aamma takusassaammat. Inatsisartut namminneq inatsisitigut teknikkikkut ingerlatsivimminni naliliisimapput, naliliinerlu taanna Naalakkersuisut naliinera akerlerluinnaraa. Peqqussut malillugu inatsisitigut tungavissaqanngilaq. Isumaqatigiinnerlu taanna atuutsillugu uagut Atassummit pissusissamisoorsoraarput Ilulissani napparsimmaviup allanngortinnissaanut aningaasalliissutissat kontomut sanaartugassat suliarineqarsimanngitsut kontoannut inissinneqarnissaat.

Tassa uani ilanngunneqassaaq aningaasaliissutissatut qinnuteqaat tunngavilersorluagaanngitsoq. Naalakkersuisut neriuutigaat allanngortiterineq aamma 1 aamma 12 millionit koruunit akornanni akeqassasoq. Taamaattumik aningaasat 10 million koruunit qinnutigineqarput. Atassutip isumaa malillugu aningaasaqarnermut inatsimmit taama tunngavilersorluagaanngitsigisumik aningaasaliisoqarsinnaanngilaq. Ilanngullugu oqaatigineqassaaq Naalakkersuisut aamma namminneq sukangasuumik aningaasatigut aqutsinissaq oqaatigisaqattaartareernikuuaat.

Atassummiit nalunngilluinnarparput Namminersornerullutik Oqartussani atorfilittaqarnikkut politikkeqarnissartik oqaatigisarsimagaat. Politikki tamaattoq Atassutip isumaa malillugu taama tunngavilersorluagaanngitsigisumik inissaqanngilaq.

Atassummiit nalunngilluinnarparput Namminersornerullutik Oqartussani atorfillit imaaliallaannarlugu Namminersornerullutik Oqartussat piginneqatigiiffiit pigisaasa siulersuisuini Naalakkersuisut sinnerlugit ilaasortanngortinneqarsinnaanngitsut. Illua tungaatigut isumaqarpugut suleqatigiit piginnaasaat suliaminnut atatillugu kaammattorneqarsinnaasut Namminersornerullutik Oqartussat siulersuisuini suleqataanissaanut.

Atassut isumaqarpoq siulersuisut allattoqarfianni atorfiit qaffaaffigineqassasut inunnik ilinniarsimasamikkut Namminersornerullutik Oqartussat piginneqatigiiffiinik siulersuisuini Naalakkersuisut sinnerlugit suleqataasinnaasunngorlugit. Tassani siulersuisuni sulineq suliffiannut pissusissamisoortumik ilaatiinnarlugu ingerlanneqassaaq, aammalu siulersuisutut akissarsiaat Landskarsimut nakkartartussanngortinneqassaaq.

Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap oqaaseqaatit oqaasertaliussassaattut kissaatigaat Namminersornerullutik Oqartussat allaffeqarfiat piumaffigineqassasoq pisinialernermi neqeroorutinik uanilu ikinnerpaamik najukkami neqeroorut ataaseq arlalinnit piniartassasoq, taamaasilluta ajornartorsiutip allaffeqarfiup iluani ilitsersuinikkut qaangerneqarnissaa akuersaarniassagatsigu.

Aningaasaqarnermut inatsisissap Inatsisartuni ilaasortat sisamat aamma Apussuit pillugit allannguutissanik siunnersuuteqarput, taannalu Atassummiit tapersersorparput. Aningaasaqarnermut inatsisip suliarineqarnerata naammassingajalernerani Atassummit periarfissaq iluatsillugu oqaatigeqqissavarput suliap ingerlanneqarsimanera iluarisimaaratsigu.

Aappaagu aningaasaqarnermut inatsisip suliarissaa naatsorsuutigaarput aallartissasoq siunnersuut Naalakkersuisunut saqqumiunneqariarpat. Aammalu naatsorsuutigaarput ataatsimiititaliat susassaqartut ataasiakkaat piffinni siusissumi aningaasaqarnermut inatsisip suliarineqarneranut akuliutinneqassasut ataatsimiititaliat atasiakkaat kontoinut attuumassuteqartunut tunngatillugu. Taamatut oqaaseqarluta isumaliutissiissut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliameersoq isumaqatigaarput aningaasaqarnermullu inatsissap siunnersuutitai taamatut isikkoqartillugu akuersaarlutigu.

Asii Chemnitz Naarup, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Aningaasanut inatsissamut siunnersuummik pingajussaaneerinninnermik Inuit Ataqatigiinnit makkuninnga oqaaseqarusuppugut. Aningaasanut inatsisissaq manna Inatsiartuni suliaralugu aallartikkatta peqqissaartumik sulineq ilisarnaataavoq. Maluginiagassaavortaaq aningaasaliissutissanik aalajangiiniarnerni tamanit piumasaqaatasarmat toqqammaveqassasut pilersaarutinik sukumiisunik Naalakkersuinikkullu nalilersorluarsimasunik.

Inatsisartuni ilaasortanut Naalakkersuisunullu qujarusuppugut aningaasanut inatsisissamut siunnersuut suleqatigiilluarnitsigut naammassisussanngoratsigu. Suleqataanitsinni ersersinniarumasarsimavarput politikkikkut anguniakkagut naapertorlugit suut pingaartitarinerigut. Pingaartipparput inuiaqatigiit anigaasaqarnikkut atugassarisassaat inissisimassasut tamanut iluaqusersuutissanngorlutik, pineqartut kommuneuppata imaluunniit inuit ilaqutariillu ataasiakkaat.

Nunatsinni inuiaqatigiit naalakkersuinikkut aningaasarsiornikkullu qilersorsimannginnerusumik inissisimalerusunneranik nipi tamatigut tapersersortassavarput aqqutissallu naleqquttut atorlugit tamanna anguniarusullutigu. Namminersornerulernitta killiffia tunngaveqarluartumik suullu alloriarfigeqqissanerigut nalilersorniarlugit isumalioqatigiissitanik pilersitsinissaq tapersersorparput isumalluarfigalugulu inuiannik kalaallinik oqartussaaffiit qanoq annertutigisumik siunissami ingerlatarineqalissanersut isumalioqatigiissitat sulinerat aqqutigalugu takussutissaqartikkumagatsigu.

Isumalioqatigiissitap tamanna suliassai siunissami tigumminnittussanik tassa maanna inuusuttunit ilaasortaaffigineqarnissaat pingaartutut isigaarput. Alaatsinaattutut inissisimasinnaallutik takorloorparput.

Ukiunut tusintilinnut tullernut ikaarsaarnialernitsinni pitsanngorsaatitut nutarterutiginiarneqartut aningaasaqarniarneq tamaat isigalugu, aningaasanullu inatsisip suliarineqartarneranut tunngasut tamaasa Inuit Ataqatigiinnit taperserpagut.

Naalakersuisut erseqqissaanerusumik suliniuteqarnerat tamakkiisumik tapersersorparput. Assersuutigalugu ingerlatsinermi tamarmi akit akiviit qulaavarlugit naatsorsuusiorneranni. Akivinnik qulaajaaneq toqqaannartumik kingunerissanngilaa akinik qaffaanissaq. Taamaaliornermili pissutsit piviusut erseqqissaavigineqartussanngorput. Eqqaamassavarpullu Inatsisartut periarfissaqartuarmata akiviit toqqammavigalugit inuiaqatigiinni sorliit tapiiffigineqartarnissaat nalilersortuassallugu.

Inuit Ataqatigiinni pingaartipparput aningaasarsiornikkut pissakinnerit nutaaliornermi eqqugaanngilluinnarnissaat aamma suliffeqarfiit paaseqatigalugit aaqqiissutissat suliarineqartarnissaat. Inuuniarnermi inuit ataasiakaat innuttaasullu atugarisaannik oqilisaassinerit ataatsimut isigigaanni siunnerfigisariaqarpoq imminut napatikkiartornissamut piareersarnissaq.

Inuit Ataqatigiinni isumaqarpugut peqqinnissamik sullissineq aaqqittariaqartoq, nunatsinni pissutsinut naleqqussakkamik piumasarisassat minnerpaaffii nunatta atugassarititai aallaavigalugit nunatsinni naapertuuttut atorlugit, sulisutigut kiffartuussinikkullu. Nakorsassaaleqinerup erloqinassusia qaangerniarniarlugu Inuit Ataqatigiinni tunngaviatigut isumaqarpugut nakorsat tamatigoornerusumik sulisinnaasut nunatsinni sumiiffinni inuttoorsuunngitsuni pisariaqartinneqartuusut. Danmarkimilu nakorsanngorniartarnerup immikkut suliaqarsinaanermik aallaaveqarluni ingerlanneqartarnerata tamanna killilerpaa. Taamaattumik periarfissaasinnaasut tamaasa aamma misissuiffigineqartariaqarput aamma nunani allamiut tamatumani periarfissatut innersuussutigissavagut.

Aningaasanut inatsisissamut siunnersuut manna apeqqummik pingaarutilimmik ilaqarpoq. Tassaasoq avannaani nunap immikkortuani qitiusumik napparsimmavissap inissinnissaanut apeqqut. Inuit Ataqatigiinni pingaartilluinnarparput inatsisitigut tunngavissat eqqortut toqqammavigalugit aalajangiisoqarnissaa. Taamaattumik aappassaaneerinninnermi oqaatigivarput nunap immikkoortuani qitiusumik napparsimmavik pillugu isumaqatigiinngittoqarmat paaseqatigiittoqarnissaa pisariaqartoq.

Naalakkersuisut taamani akissuteqarnerminni siunnersuutigilersaarnerarpaat aningaasat sanartugassanut sillimmatinut siumut aalajangerigaanngitsunut nuunneqarnissaannik inatsisitigut toqqammavissap qulakkeernissaata tungaanut.

Tamaattumik ippigaarput matumani pingajussaaneerinninnissami assigiinngitsunik nalilersuisut inatsisilerituut suleqatigiissinneqarsimanngimata. Inatsisitigut toqqammavissaq apeqquserneqarsinnaajunnaarluni inissittariaqarpoq. Tungaanut aningaasaliissutissatut qinnuteqaatit illuartinneqarallarnissaat Inuit Ataqatigiinnit isumaqataaffigaarput, soorlu Aningaasaqarnemut Ataatsimiititaliap siunnersuutigigaa.

Naalakkersuisut atorfilittaat Namminersornerullutik Oqartussat ingerlatseqatigiiffiutaani siulersuisuni ilaasortatut sulinerminni maannamut akissarsiaqartineqarput. 1998-imi Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq aamma Kukkunersuiuinermut Ataatsimiititaliaq inassutigisimavaat, taakku siunissami Landskarsimut nakkartinneqartalissasut.

Tunngaviusumik taamatut isummertoqarsimanera aallaavigalugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaq pingajussaaneerinninnissamut allannguutissanik siunnersuuteqarpoq. Siunnersuutip tunngaviatigut akuersarparput, ingerlatseqatigiiffiilli ataasiakkaat ataatsimeersuarneri utaqqisariaqarmata Siumumit Inuit Ataqatigiinnillu siunersuutigineqartoq aatsaannguarlu Per Berthelsenimit saqqummiuneqartoq akuerseqataaffigissavarput.

Inatsisartuni ilaasortat sisamat Aningaasanut inatsisissamut siunersuummut allannguutissanik siunersuutaat pillugu Inuit Ataqatigiinnit nalunaarutigissavarput akerliuffigalugu taasissagatta. Siunnersuutigineqarpoq sisorarfimmut Apussuit A/S-imut Aningaasanut inatsisissamut siunersuummi illuartinneqareersut saniatigut aningaasaleeqqittoqarnissaa.

Itigartitsiniarnitsinnut peqqutigaarput maannamut millionerpassuarnik aningaasaliisoqartareersimammat 20 million koruunit qaangerlugit, taakkuli naammaginartumik inerititaqarsimanngitsutut oqartariaqarpugut. Kiisalu isumaqarpugut suliniut tamakkiisoq Naalakkersuisoqarfimmi susassaqartumi nalilersoqqaartariaqartoq Inatsisartunut saqqummiunneqartinnani. Soorlu Inatsiartunut ilaasortat siunnersuutaat allat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamit taama pineqarnissaat inassutigineqarsimasoq.

Aningaasanut inatsisissap aappaagu sammivilersorneqarnissaata suliarinissaanut kissaatit siullermeerinninnermi saqqummiuppagut. Oqaatigeriikkatsinnut uiggiullugu oqaatigissavarput kalaallisut oqaatsitta inissisimanerat atorneqarnerallu malunnaatilimmik patajaallisarnissaannut suliniutit tamakkiisut aallartinnissaat kissaatigigatsigu.

Inuit Ataqatigiinni isumaqarluinnarpugut oqaatsitta ptajaallisarneranni alloriarneq tulleq tassaasariaqartoq, kalaallit oqaatsitta allaffissornermi pisortatigullu sulinermi atorneqarnissaat, tamannalu ilinniartitsinermik pikkorisarnernillu kinguneqartariaqarpoq. Taamatut oqaaseqarluta 2000-imut Inatsiartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuutip akuersissutigineqarnissaa inassutigaarput.

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Aningaasanut inatsisissap siullermeerneqarnerani aappassaanneerneqarneranilu Kattusseqatigiinnit oqaaseqaatigut innersuussutigalugit erseqqissarumavarput inuup qalliinnakkut annerusumik isumagineqarnera naammaginnginnatsigu, taamaattumillu inuup timikkut anersaakkullu tamakkiinerusumik isumassorneqarnissaa ilungersortumik piumasaqaatigigatsigu oqaatigeqqissavarput.

Taamaattumik Kattusseqatigiinnit isumaqarpugut nunatta karsiata inuup inuuneranut isumassorneqarnissaanullu pisussaaffini suli pitsaanersumik siulliullugit isumagisariaqarai. Tassami pisussaaffiit akisussaaffiillu tamakkiisumik tiguneqassappata toqqammavissat qajannaattut patajaattullu pisariaqarluinnarput, taakkulu tassa meerartagut inuusuttagullu. Tamaattumik meerartagut inuusuttortagullu timikkut anersaakkullu suli annerusumik isumassorneqartariaqarput. Taamaaliussaguttalu soorunami aamma aningaasat pisariaqartippagut.

Tamakkua saniatigut iluarsaatassarpassuit nalunngilagut aningaasarpassuarnik nalillit inuillu assigiinngitsut timikkut anersaakkullu isumagineqarnisaminnut pisariaqartitaat aamma annertoqisut aamma naluinngilagut.

Taamaammat aningaasat nunatta isertittagaasa amerlanersaat suli Danmarkimit tapiissutitut pisarallartillugit aammalu kinguaattoorutit taama annertutigitillugit innuttaasut artukkerniaannartutullusooq illugit naalakkeruisunikkut iliuuseqartoqartarnera Kattusseqatigiinnit akuersaaruminaatseqaarput, naak soorunami artukkiiniarnermik isumaqartoqarunanngikkaluartoq kisianni taamatuinnaq ingerlatsisoqassappat inuit pingaartumik anersaakkut naalliuutillit katataasullu suli amerlanerulernissaat aarleqqutigisariaqarmat.

Tassami assersuutigalugu inatsisartut maannakkut atuuttut siuliini peqqinnissaqarfik pillugu oqallinnermut atatillugu ilisimatinneqarsimavugut, inuit nunatsinni tarnimikkut nappaatillit 500-ut sinnerlugit amerlassusillit nalunaarsorneqarsimasut, aammalu qularutigineqanngitsoq inuit taamatut nappaatillit peqqinnissaqarfimmit nalunaarsorneqarsimanngitsut suli amerlanerussasut.

Taamaammat taakkunatiguinnarluunniit takuneqarsinnaareerpoq inuit tarnimikkut sanngiillisimasut amerlaverlaalersimasut. Taamaattumik tamakku tamaasa eqqarsaatigilluarlugit Kattusseqatigiinnit peqataarusoqaagut inuit inuttut atukkamikkut ajornerusumik atugassaqartinnginnissaat anguniarlugu suliniuteqarnermut.

Taamaammat aningaasanut inatsisissap aappassaaneerneqarnerani immikkoortut inuit atugaannik eqquisussat akerliulluta taaseqataaffigigimagatsigit aalajangiusimaffigissavarput. Aammalu maluginiarparput aningaasanut inatsisip suliarineqarnerani peqatigiiffiit assigiinngitsut arlallit kattuffiillu aammalumi suliffeqarfiit Inatsisartunut saaffiginnissuteqartut kallerup innerata erngullu akittorneqarnissaat pillugit.

Saaffiginnissutit ilaatigut akitsuinissat pillugit nuanniittunik kinguneqarsinnaasunik aarleqquteqarnermik imaqartut paasilluarsinnaavagut. Tassunga tunngatillugu maluginiarparput tamanna Inatsiartunit aalajangiiffigineqassanngitsoq, tassa Naalakkersuisut tamatuminnga aalajangiisinnaatitaanerat tassaniimmat. Taamaattumik kattusseqatigiinnit Naalakkersuisunut peqatigiiffiit suliffeqarfiit kattuffiillu saaffiginnissutaat innersuussutigerusuppagut.

Taava aamma minnerunngitsumik aalisartut piniartullu kattuffiata saaffiginnissutaa Inatsisartunit ilaasortanit tamanit aamma tiguneqareertoq innersuussutigalugu tunisinermi tapit peerneqarnissaanik allannguutissatut siunnersuut Kattusseqatigiinnit akuersaarsinnaanatigu matumuuna allannguutissatut siunnersuummut allannguutissamik siunnersuuteqarpugut imatut imalimmik.

Siullermik oqaatigissavarput Kattusseqatigiinnit nuannaarutigalugu paasigatsigu nunarsuarmi tuniniaavinni saattussat piumaneqaleraluttuinnartut. Tamatumali kingunerisaanik akit qaffariartornissaat tunngavissaqalertoq. Kisianni aamma nalunngilarput pissutsit taamaaginnarneq ajortut.

Taamaattumik Naalakeersuisut allannguutissatut siunnersuutaat normu 84 tunisinermut akinut tapiissutit konto 50.06.10 4,3 millioninik peerneqarnissaat isumaqatiginnginnatsigu. Tassami akit appariasaartillugit tapiissutit aalisartunit pisariaqartinneqartarmata. Aamma aningaasanik piareersimasoqartinnagu nalunngilarput aalisartunut annertuumik ajornartorsiornermik uneqattaarnermillu kinguneqartartoq aningaasarsiornermut akornutaasumik.

Taannalu allannguutissatut siunnersuut agguaatereerneqarnikuuvoq. Ilanngullugu Naalakkersuisunut kaammattuutigissavarput saattuarniarnermi aalisartut assigiinngitsumik tunisinermi tunisanut akiliiffigineqartarnerat pissusissamisuunngitsoq iluarsiniaqqullugu sulissutigisariaqaraat. Tassami suliat assigiit assigiimmik akilerneqartariaqarmata.

Naggataatigut periarfissaq kingullerpaaq atorlugu Inatsisartunut ilaasortat Siverth K. Heilmann, Ruth Heilmann, Paaviaaraq Heilmann aammalu Per Rosing Petersenip siunnersuutaat Apussuarnut tunngasoq pillugu Kattusseqatigiinnit isumaqarpugut suliat taama nukingiussaatigisumik saqqummiunneqartillugit imaaliallaannaq aalajangiisoqarsinnaanngitsoq. Tassami paasissutissat annertuut qularnanngitsumik suli amigaatigivagut.

Taamatut oqaaseqarluta suliap aappassaaneerneqarnerani immikkoortut assigiinngitsut akerliulluta taaseqataaffigisimasagut aalajangiusimavagut, maannakkullu allannguutissatut siunnersuupput ilanngullugu sinneri akuersilluta taaseqataaffigissavagut. Tassunga ilanngullugu oqaatigilaarusuppara taaseqattaarnissami immikkoortinneqarsimasut A-miit E-mut immikkoortut tamaasa immikkoortillugit taasissutigineqarnissaat kissaatigissagatsigu.

Ole Lynge, Inuit Ataqatigiit:

Piffissami kingullermi Naalakkersuisut Qeqertarsuup tunuani peqqinnissaqarfiup nunap immikkoortuanut aaqqissuussiviginarlugu aalajangernissamut tunngavissat suliarineqarsimanerat naammaginnaanngilluinnartutut isigaara akuersaarsinaanagulu. Taamaammat nalunaarutigissavara Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap isumaqatigiittup, erseqqissassavaralu isumaqatigiittup 2000-imut aningaasanut inatsisissap pingajussaaneerneqarnissaanut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissummini allannguutissatut siunnersuutai marluk, tassalu normu 93 aamma 95 isumaqataaffigalugit taaseqataaffiginiarakkit.

Finn Karlsen, Atassut:

Aningaasanut inatsisissap aappassaaneerneqarnerani Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap saqqummiussaanut tunngatillugu oqaatigigakku siunersuutima aappaata, tassalu Narsami utoqqaat illuata allillugulu nutarterneqarnissaanut aningaasat amigaatigineqartut 1,8 millionit qinnutigisakka itigartivinneqanngitsutut paasigakku. Taakkulu pillugit pisortaqarfik suliaqartinneqarnerarmat taamaattumik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq qinnuvigisimanngilara taakkua nalilersoqqeqqullugit.

Kisiannili Narsarsuarmut tunngatillugu, meeqqerivimmut tunngatillugu nalilersueqqeqqusisimavunga. Kisianni tassa paasivara taanna itigartinneqartoq, tassa aappaagumut Narsarsuarmi meeqqeriviliortoqarnissaa pisariaqartinneqanngitsoq paasivara. Kisianni tassa peqquneqarnerput tunngavigalugu kommuneminngaannit saaffiginissaa naatsorsuutigissavarput.

Taava periarfissaq iluatsillugu apeqqutigilaarusuppara ataatsimiinnerit ilaanni, maaniinngikkaluartoq imaqarniliani takuneqarsinnaammat Naalakkersuisut ilaasa neriorsuutigisimagaa Narsami imeqarniarneq ukioq manna aningaasanut inatsisissamut inatsisit suliarineqarnerani ikkussiniarlutik oqarsimanerat tamanna saqqumminngimmat, sumik peqquteqarnersoq paaserusukkiga.

Ruth Heilmann, Siumut:

Siullermik Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup oqaaseqarnermini tassa eqqaavaa ukiorpanni aningaasat qanoq amerlatigisut Apussuarnut atorneqarsimanersut, aammalu tassunga ilanngullugu IA taamatut 20 millioninik taasaqarluni. Tassalu oqaaitigissavara aap aningaasat atorluarneqarsimapput. Kisiannilu ilaatigut Namminersornerusuni Naalakkersuisut assut aningaasat taakku annertuumik aqunnikuummatigit, matoqqasorujussuarmik ingerlanneqarnikuuvoq, ilaatigut aamma namminneq pilersaarusiarsuatik annertuut aamma millionikkaanik nalillit taakku iluanniipput.

Taavalu aamma massakkut pigisat nalingi aamma Apussuarniipput annertullutillu. Kisianni ingerlatsinermut naatsorsorsinnaavasi ukiuni 15-ini 20 millionit qanoq annikitsigisut. Tamaattumik Apussuarni annertuumik piumassuseqarlutillu akissarsiaqaratillu sulineq annertoorujussuarmik ingerlanneqarnikuuvoq. Ilaatigut aamma oqaatigineqarsinnaavoq selskabitut ingerlattut direktøria akikinnerpaaq tassani ingerlatsisuummat.

Taamaattumik uani aningaasarpassuarnik uppertitsiniarneq isumaqarpunga pissusissamisuunngitsoq, aammalu oqaatigissallugu ajuusaarnartumik Niuernermut Naalakkersuisoq julimili aggersarneqartarpoq Apussuarnut, kisiannilu akuerseriarluni tikiliivikkaangat aggerumanani. Taavalu aamma Maniitsumut aggersarneqarnikuusimavoq bestyrelsi ataatsimeqatiginiarlugu aammalu piffissaq kingullerpaaq aamma atorlugu naapinneqarnissaa taanna periarfissinneqanngitsoorluni. Kisiannili Apussuarni bestyrelsi nammineerlutik maanga oqaloqatiginnikkiartorsimapput finanslovsforslag, tassa Naalakkersusiut Inatsisartunut aningaasaqarnermut inatsisaanni siunnersuut 20. August missaani takkummat, 7. Septemberi maaniissimapput, taavalu aamma ataatsimeeqatiginnissimallutik.

Taakkulu saniatigut allakkat aammalu nalilersuutit imaaginnavillutik maanga ingerlanneqartarsimapput Naalakkersuisoqarfimmut. Kisiannili paasinarpoq Naalakkersuisoq ingerlatitseqqittarsimanngitsoq. Taannalu uanga ilaatigut ajuusaarnartumik oqaatigissavara, immaqa Naalakkersuisoq kinaassusersiorluni taamatut ingerlaannassaguni assorujussuaq ajuusaarnassammat. Kisiannilu oqarnitsituut aamma ilaatigut paasivarput partiit oqaaseqartui nalilersueqqinnissamik kissaateqartut, taannalu upernaamut imaluunniit februarimi uterfigineqarnissaa neriuppunga taanna sulissutigineqassasoq Naalakkersuisut tungaannit aamma.

Siverth K. Heilmann, Atassut:

Apussuarninngaanneersoq aamma uanga. Qujavunga siullermik maani Ruth Heilmannip sinnerlugu saqqummiussaanut Apussuarnut tunngatillugu atsioqataasimasunut tapersersuisunullu. Aamma qujavugut Apussuit bestyrelsiata ilisimatitsinermini Inatsisartunut ilaasortanut ilisimatitsinissamut qaqqusinerani taamaallaat Atassumminngaanneersoq taalluaannarlugu Finn Karlsen takkussimammat Ruth Heilmann uangalu pisortaqarfimminngaanniillu kisimi taassumap saniatigut takkuttuusimammat.

Aappi paasivarput ajornartoq. Taanna massakkut allannguutissatut aningaasanik qinnutqaatigisarigaluarput, aammalu tunuinneqanngitsoq; aappaagumut uterfigeqqinneqarsinnaasoq. Kisianni uterutta kommunerisatsinnut piginnittutut apuutissavarput. Namminersornerullutik Oqartussat annerpaamik piginnittuupput Apussuarmut selskabimut. Taavalu aamma Maniitsup kommunea piginnittuummat piginnittut qanoq isumaqarnerat tassunga nalilersuinissatsinnut apuussaqassaagut siunissami Namminersornerusut aamma piginnittutut ingerlaannassanersut.

Taanna erseqqissumik piaartumik kommuneminngaannit ilaasortaasugut paaserusussavarput suleriaqqinnissatsinnut namminerlu ingerlassinnaassanerlutigu nalilersuiffigisariaqassagatsigu. Ajornarseriinngutsiarmat taamatut oqaaseqarlunga periarfissinneqarama qujanaq.

Josef Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisoq, Inuit Ataqatigiit:

Tassa siullermik allannguutissatut siunnersuut normu 92 allanguutissatut siunnersuutigineqarfigineqartoq paasivara. Taannalu Naalakkersuisut isumaliutissiissummut akissuteqarnitsinni oqaatsivut najoqqutaralugit Naalakkersuisut taaseqataaffigissallugu piareersimaffigaat.

Soorunami Naalakkersuisunut ajuusaarnanngitsuunngilaq inatsiseqarnermut allaffiit marluk apeqqummut matumani nunat immikkoortuani napparsimmavimmik inissiinissamut isummami isumaqatigiissinnaasimanngimmata. Kisianni Naalakkersuisunut pingaaruteqarluinnarpoq arlaannatsinnilluunniit qularutissaanngitsumik suliap inaarneqarnissaa. Taamaattumik Naalakkersuisut piareersimapput taassumap suliap arlaannatsinnulluunniit attuumassuteqanngitsumik nalilertissallugu. Taava taassumap kingorna eqqissilluta suliaq manna ingerlassinnaaniassagatsigu.

Kisiannili Naalakkersuisuninngaanniit Atassutip oqaluttuanut oqassuugut una 1 millionillu 12 millionillu akornannik aningaasaliinissamut qinnuteqarneq ilaatigut patsiseqarpoq nakorsaninngaanniit qanoq annertutigisumik pisariaqartitsineq massakkut nalilersupallanneqassammat, aammalu Peqqinnissamut Pisortaqarfimmi massakkut atorfinitsitsisoqarsimammat nunat immikkoortuinik pilersitsinissanuinnaq tunngasunik aallutaqartumik.

Kisianni manna tikillugu nakorsaninngaanniit ilaatigut nalilerneqarnera Ilulissaniissappat pisariaqartinneqartut millionit milionillu aqqaneq marluk akornanni pisariaqartinneqartutut tagginneqarsimavoq.

Pingaarnerpaavorlu Naalakkersuisunut napparsimasut nakorsartittariaqartut pitsaanerpaamik sukkanerpaamik periarfissallu iluani kiffartuunneqarnissaat anguniassallugu. Tamaattumik suliap matuma kinguarsarneqarpallaaqigani isummerfiginissaa sapaatit akunnera ataatsip missiliorluguluunniit qaangiuppat naammassineqarsinnaanera naatsorsuutigaarput, arlaannatsinnut atassuteqanngitsumik naliliisoqareeriarpat.

Tamannalu Aningaasaqarnermut Ataatsimiitialiap isumaliutissiissummini tikkuagaa najoqqutaralugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut soorunami apuutissavarput qinnuteqaatigalugu.

Tunisinermut akit assigiinngitsut Kattusseqatigiinninngaannit ilaatigut taaneqarpoq. Ujartorneqartorlu aalisartuninngaannit tassaavoq unammeqatigiinnikkut akit pitsaanerpaat anguneqarsinnaanerata siunnerfigineqarnissaa. Tamannalu ilaatigut toqqammavigalugu akit assigiinngisitaartunngoriartorput, tamannalu qularutissaanngitsumik aalisartunut aalisarnermik inuussutissarsiuteqartunut iluaqutaavoq.

Uanili pingaaruteqartoq Naalakkeruisunut tassaavoq saattussat pineqarneranni massakkut nunarsuarmi akiusut pavunga pisimammata. Taamaattumillu tapiissuteqartariaqarneq massakkorpiaq pisariaaruttutut ukioq tulleq ataannassappata akit taamattut pisariaaruttutut nalilerneqarsimalluni.

Taamaakkaluartoq soorunami Naalakkersuisut piareersimavugut aammalu ingerlatsinermut aningaasanik millionit qulit 20-llu akornanniikkunarpoq sillimmateqarpugut Aningaasanut inatsimmi uani akuerineqassappat. Taakkuusussaappullu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq ilaatigut isumaqatigalugu pisariaqartitsineq takkuteriataassagaluarpat tamakkununnga matussutissatut atorneqarsinnaassasut.

Inuusuttut kommissioniliornissami Inuit Ataqatigiinninngaannit taaneqartut taakkua isumaqarpunga Naalakkersuisunut siulittaasup akissuteqarfigissallugit piareersimasoq.

Aammalu inuiaqatigiinni sanngiinnerusut arajutsinagit pingaartillugit ikiorneqartariaqartut pingaartillugit ingerlatsinissatsinnik Inuit Ataqatigiinninngaannit oqqersuutigineqartoq Naalakkersuisuni ingerlatsinitsinni Naalakkersuisunngortitseqatigiinnermilu tunngavigisatsinnut naleqqulluarmat taanna nuannaarutigaara aamma oqaatigineqarmat.

Tassa aningaasaliissutit Aningaasanut inatsit najoqqutaralugu aningaasaliissutit 4,5 milliardit missaanniittut inuiaqatigiinnut iluaqutaanerpaamik kommuniuppata inoqutigiiuppata inuilluunniit ataasiakkaajuppata sapinngisamik taanna toqqammavigalugu aamma Inatsisartut peqatigalugit Aningaasanut inatsisiliaasartussat ingerlanneqartassasut neriulluarnarpoq uumap inatsisissap suliarinerani suleqatigiinneq kusanartoq takullugu.

Soorunami tamatigut isumaqatigiittanngilagut. Isumaqatigiinniarnerit ingerlasarput, naammassineqartarlutillu ilaatigut ikinnerussuteqarfiusunik. Tamanna ataqqineqartariaqarpoq, tassaallunilu aamma tamat oqartussaaneranik toqqammaveqarluni ingerlatsinermi Naalakkersuinikkut ingerlatsinermi.

Oqaatsitta pingaartillugit patajaallisarneqarnissaat ilaatigut Kattusseqatigiinnit taanna aamma tarnikkut sanngiillisimasut eqqartorneqarmata isumaqarpunga inuiattut imminut tatiginermik suliffeqarnermik oqartussaaqataasutut misigisimanermik tamakkua tujormissutit nappaatit atugarliuutit qaangerneqarsinnaasutut Naalakkersuisuninngaannit oqaatigisariaqarigut. Tamakkulu aallaavigalugit suliniarpugut, aammalu suleriatsitsinni maleruagassat taakkua allanngortinneqarnissaanut siusinnerusukkut oqaluuserinninnermi nammineernerulernissamik kommissioniliornissami oqaatsitta aamma qanoq inissisimanissaanik suliassiissut ingerlateqqinneqassasoq naatsorsuutigilluinnarpara.

Nunap karsiata, immaqa taanna Nunap karsiata inunnut isumaginninnerpaalluni, immaqa Inatsisartut nunap inuinut pitsaanerpaamik sulissinissaat Inatsisartut aningaasat atorlugit sullissinissaat Kattusseqatigiinnit taanna oqaatigineqarpoq.

Massakkut ataatsimiinnermi uani meeqqat inuusuttullu pillugit Inatsisasrtuni ilaasortat partiit annertoorujussuarmik Naalakkersuisunut suliakkiipput Naalakkersuisut suliniarnerminni suliniutimik nangeqqinnissaanut annertuumik tunngavissaqartutut misigisimapput suliat taamaattut ingerlateqqinnissaannut.

Aaqqissugassarpassuit Kattusseqatigiinnit taaneqarput. Massakkut aammaarlunga eqqaasitsissutigissavara ukiut tullernut Aningaasanut inatsisissami sanaartugassanut 741 million koruunit...

Jørgen Wæver Johansen, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititap siulittaasua, Siumut:

Siullermik oqaatigilara soorunalumi Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami siulittaasutut eqqumiigilaanngitsuunnginnakku Ataatsimiititaliami ilaasortat ilaat isumaliutissiissummut isumaqataallutik atsiorsinnarlutik kingusinnerusukkut imatut allannguutissamik siunnersuummik saqqummiussimmata. Immaqami aamma tassani peqqutaaqataasimasinnaavoq isumaliutissiissutip suliarnineqarnerani peqataanngitsoornerat. Naluara.

Oqaatigineqartunut siullermik qujarusuppunga. Isumaqarpunga takutinneqartoq matumani aamma suliarineqartut Naalakkeruisuninngaanniit aamma Ataatsimiititaliaminngaanniit ataatsimut isigalugit isumaqatigineqartut. Finn Karlsenip siunnersuutaanut tunngatillugu, naak Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq oqaaseqaraluartoq Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq ilaasariaqanngitsutut nalileraa, tassunga Finn Karlsen paasinnilluarluni oqaaseqaatai innersuussutigerusuppakka.

Kisianni aamma uani oqaatigerusuppara uagut uani isumaliutissiissummi oqaaseqaateqarnitsinni isumaqarpunga Inatsisartunut ilaasortat siunnersuutaannut tamanut assigiimmik oqariartuuteqartugut. Tassalu siunnersuutit taamaattut aningaasaqarnermut tunngassuteqartut, aqqutissat eqqortut atorlugit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut apuunneqarnissaat. Tassalu pingaarnersiuineq Naalakkersuisut atorfinitsitaraagut pingaarnersiuinermi pisariaqartitsinerpaat taakkua siullinngortinneqarnissaanik suliaqartussanngorlugit.

Taamaattumik uagut aamma soorunalumi Aningaasaqarenrmut Ataatsimiititaliami Naalakkeruisuninngaanniit salliutinneqartariaqartutut meeqqerivinnut utoqqaat illuinut allanullu tunngassuteqartutigut naliliiffigineqarsimasut taakkua upperissallugit. Taamaattumik taanna tassani aallaavigaarput.

Aamma tassunga tunngasumik oqaatigisinnaavara partiit tamarmik meeqqerivinnut sanaartugassanut aningaasaliunneqarsimasut apeqqusersimammatigit aningaasaliissutigineqartut pisariaqartitsinermut naleqqunnersut. Tamannalu tungavigalugu aappassaaneerinermi isumaliutissiissutitsinnut ilaavoq taakkua immikkut naliliiffigineqarnissaat, suliniaqqinnissamilu aallaavigineqarsinnaasunik pisariaqartitsineq naapertorlugu tulleriaakkanik Naalakkersuisut pilersaarusiussasut, taakkulu aamma Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut suliarineqassasut.

Taamaattumik kusanartutut isigaara Finn Karlsenip maannakkut kommuneni peqatigalugu Naalakkersuisunut immikkut ittumik pisariaqartitsinertik taakkartorlugu apuussiniarmat. Soorunalumi taava Naalakkersuisut naliligassaraat immikkut ittumik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut qinnuteqaateqarniarnerlutik.

Siunnersuuteqartut sisamat annertunerusumik oqaaseqarfiginagit uangattaaq oqaatigiinnarusuppara aamma Finn Karlsenimut ilaasortanullu allanut oqaatigineqarsimasut. Tassalu aqqutissat eqqortut isumaga naapertorlugu pingaarnersiuinermi tulleriiaarinerit Naalakkersut suliarisartagaannut atatillugu tulleriiaarisimanerit malinneqartariaqartut.

Naggataatigullu oqaatigerusuppara selstyrekommissionimut inuusuttut ilaatinneqarsinnaaneri IA-kkunnit taakkartorneqarmat soorunalumi uangattaaq taanna tapersersornartikkakku. Kisianni aamma partiit soorunalumi aamma periarfissaqarput inuusuttunik partiit sinniisussaannik toqqaanissaminnut. Taannalu aamma periarfiissaammat aamma eqqaamaneqartariaqarpoq.

Naggataatigut oqaatigerusuppara qujassutigerusukkakku assut Ataatsimiititaliaq sinnerlugu malunnarmat Ataatsimiititaliaminngaannit innersuussutigineqartartut siunnersuutigineqartartullu maani inimi tigulluarneqartartut, aammalu minnerunngitsumik Naalakkersuisut tungaanninngaannit. Taamaattumik taamatut suleqatigiinnerput pitsaasutut isigaara. Neriuppungalu siunissami attatiinnarsinnagipput.

Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat, Siumut:

Naatsunnguamik oqaaseqarfigilaassavakka marluk. Tassa Asii Naarup Inuit Ataqatigiinni aamma maannakkut taperserneqarluni Siumup Jørgen Wæver Johanseniminngaannit. Nammineerluta ingerlaniarnissatsinnut Ataatsimiititaliami observatøreqarsinnaanermut tunngasoq. Taanna isumaqarpunga eqqarsaat soqutiginarmat imaalillugu oqallisigeqqissagipput. Taakkua katiternerat arfineq pingasuunissaat isumaqatigiinniarnermi taanna killiffiusimavoq, taavalu siulittaasulerpata qulingiluaassallutik.

Kisianni taassumap saniatigut referance gruppeqartoq eqqarsaatigineqarpoq, tassanilu kattuffiit aammalu tassani ilaatigut politikkikkut kattuffiit inuusuttortaasa aamma sinniisoqarsinnaaneranik periarfissat aammatinneqassapput. Tassanilu aamma oqallinnerit ingerlaartumik aamma uterfigineqartarnissaat pilersaarutaalluni.

Taakkua suli katiterneqanngimmata isumaqarpunga apeqqut taanna taaneqartoq tunngavigalugu naaperiarfissaq tassaniittoq iluatinnartoq.

Taava saattuarniarnermut tunngatillugu Aalisarnermut Naalakkersuisoqarfimmit aamma saqqummiunneqareersimasoq maannakkut Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup taareermagu, oqaatigissavara taanna akit tungaatigut pisariaqartsineqalerpat taanna Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq peqatigalugu uterfigineqarsinnaasoq maani neriorsuutigissavarput.

Taavalu inatsisit tungaatigut ajornartorsiutaasoq taanna oqaatigineqarmat oqaatigissavara oktoberip qeqqata missaani lovkontorimit aammalu Peqqinnissaqarfiup inatsisilerituuaninngaannit akissut nalunaarutigisimavarput Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut. Taavalu Inatsisartut lovteknisk kontorianinngaannit allamik isumaqartoqarsimappat, taanna periarfissaq sivisooq aamma atorneqarsinaasimagaluarpoq. Ajunngilaq, maannakkut taassumap ingerlaqqilluta naammassinissaa aamma qiviarumaarparput.

Naggataatigut oqaatigilaarlara una maannakkut suliaq qujassutissaavoq angisooq. Aamma taamatut oqaatigineqareerpoq Naalakkersuisunit. Siuterparujussuit maannakkut naalaarnipput sinerissami Avanersuarmit kujammut tunumullu aappaagumut nammineq qinnutigisatik naapinneqarsimasoralugit. Taamaattumik nunap aningaasaasa taamaalillugit aviffiginiarneranni qularnaassavarput inuiaqatigiinni ingerlanissatsinnut akissaqarnigut najoqqutaralugit akuersiniarnerput maannakkut. Tamanna qujanarpoq, taavalu aamma utaqqilaartariaqartut utaqqilaarnissaannut aamma neriuppugut aamma isumakkeerfigineqarumaarluta.

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Siullermik nuannaarutigaarput allannguutissatut siunnersuuteqarnitsinni tassa saattussanik tunisinermi tapit eqqarsaatigalugit Naalakkersuisut Siulittaasuannit aammalu Aningaasaqarnermut Naalakkersuisuminngaannit ersarissumik akissuteqarfigineqarmata.

Maannakkut kontomi pineqartumi 10.06.10-minngaannit, kisianni tassa taanna konto pineqartoq, tassaniikkunnaaraluarlutik kisianni sillimmatitut ilannguneqarpata Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq oqarpoq 10 20 millionit missaanni tassani aningaasat uninngassasut. Taava paasivarput pisariaqartitsisoqalerpat ukiup tulliata ingerlanerani ajornanngitsumik taakkua Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq aqqutigalugu qaqissinnaanerat taanna uppernarsarneqarmat nuannaarutigaarput.

Taamaattumik allannguutissatut siunnersuutigisararluarput tunuartipparput aammalu soorunami nuannerpoq aamma Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup saqqummiussagut tigulluarmagit pingaartumik tarnimikkut nappaatillit inuit aamma puigorneqarsimannginnerat ilanngullugu eqqaammagu. Taamaattumik taamatut Naalakkersuinikkut illua tungeriikkaluarluta aamma qanillattorsinnaanerput paasillugu nuannerpoq.

Taava naggataatigut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siulittaasuata eqqumiigilaaanngitsuunngisaanik isumaliutissiissutip atsioreernerani allatut saqqummiussaqarnitsinnut tunngatillugu aammalu immaqa ilatigut peqataasimannginneq pissutigalugu taamatut allannguutissatut siunnersuuteqarnitsinnut oqarneranut atatillugu eqqaasitsissutigissuara taassumap isumaliutissiissutip atsiunnginnerani tikkuaareersimagama aammalu nammineerluni eqqaamassua taannarpiaq tunisinermut tapinut tunngasut.

Tamatut oqariarlunga uangattaaq eqqumiiginngittuulaanngilara aamma Siumumi, Inuit ataqatigiinnilu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliami atsioreerlutik allannguutissatut siunnersuutini 92 eqqarsaatigalugu, maannakkut siunnersuuteqartoqarmat taakkua atsioriikkat atorunnaarsinneqarnissaat, immaqa taanna eqqumiinnerpaajuvoq, taamaattumik paasiuminaalaarpoq aappaatigut taamatut pisoqassappat aamma minnerunngitsumik inatsisartut 1998-mili aalajangereersimanerat tunngavigalugu aalajangikkat taamatut uteqattaartillugit pineqartarnerat eqqumiiginngittuugassaanngilaq, soorunami ataatsimiititaliani ataatsimiinermi peqataanissarput pingaarteqaarput aammalu sapinngisarput tamaat peqataarusuppugut, kisianni inuk soorunami aamma napparsimatilluni sukkulluunniit tamatigut sunut tamanut peqataasinnaanera killeqartarpoq.

"Tuusi" Josef Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisoq:

Qujanaq, siullermik akissuteqarninni naammasinngitsuulaakkakka oqaatigisassakka tassaapput, sanaassanut ukiu-tullermut landskarsi 741 millioner krone-nik aningaasanik illuartitaqarpoq, una akuersissutigiligarput najoqqutaralugu, taassuma saniatigut sanaassat inuiaqatigiinni ingerlanneqartut tassaasussaapput aktieselskab-it sanaassaat, namminersortut sanaassaat. Taamaattumik sanaartugassat naammassineqassappata sanasussat maani pigineqartut, tassa tamaanga killeqartarput, taamaaliunngikkutta avataaninngaanniit tikisitsiortornerit sanaartornissamut annertuut pisariaqassammata, taamaammat Kattusseqatigiinnut oqaatigissavara, isumaqarpunga sanaassallu ingerlatsinermullu aningaasartuutit taakkua sanileriissinnerat eqqortumik inissinneqarsimasoq, aammami Anthon Frederiksen-ip Kattusseqatigiit sinnerlugit ujartormagu, kinguartooruterpassuit iluarsagassarpassuit, taakkuupput massakkut naammassiniakkagut 741 milliuuni krone-t iluanni.

Maannalu 2000-mut aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip naammasigaluttuarnerani marlussunnik naalakkersuisut sinnerlugit saqqummiussaqarniarpunga.

Siullermik naalakkersuisut erseqqissaatigissavaat ukioq 2000 upernaakkut inatsisartut ataatsimiinnissaannut tapiissutit assigiinngitsut, ilaatigut ineqarnermut tapiissutinut aammalu ineqarnermut meeqqanut tapiissutit tunngasunik saqqummiussiniaramik, aaqqiissutaajumaartut ukioq 2000 ingerlanerani atuutilissasut naatsorsuutigineqarpoq.

Aappaa erngup akiata qaffanneqarnissaanut tunngavoq. Naalakkersuisut aalajangerput Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq qinnuteqarfigalugu, makkuninnga akuersissuteqaqqullugu:

Erngup akiata innuttaasunut nalinginnaasumik atuisunut kubikmeter-mut ullumikkut akigititaasumit 16,70 krone-miit 21,38 krone-mut qaffaasoqassasoq aamma suliffissuarnut imermut immikkkut akigitinneqartoq ullumikkut kubikmeter-mut 2,86 krone-usoq 5,72 krone-mut qaffanneqassasoq. 2000-mut taamaallaat erngup akianut qaffaaniarnermut Naalakkersuisut tunngavigaat imermut akigititaasoq taannaammat allatigut akiliutinit annertunerpaamik matussutissaqartinneqartartoq, tassa krydssubsidering-mik taaneqartartoq.

Tassungalu uiggiullugu Naalakkersuisut aalajangiusimavaat ukiuni tulliuttuni innaallagissamut akiusut akiviusunut naleqqussartariaqarnerannik isummiussartik aalajangiusimagamikku, aalisakkanilli suliffissuit pissutsit allangornissaannik naleqqussarasuarsinnaanerat killeqarsorinarmat Naalakkersuisut naliliipput innaallagissamut akinik naleqqussaasariaqarneq piffissaq sivisunerusoq atorlugu piviusunngortikkiartuaarneqartariaqartoq.

Erngup akiata qaffanneqarnissaatut siunnersuutip kinguneranik nukissiorfiit ukioq tullermut 2000-mi isertinnerusassaat 19,5 millioner krone-ussangatinneqarput. Akinik qaffaanissakkut nukissiorfiit teknik-ikkut atortorisaminnik pisariaqalersimasumik nutarterinissaminnut aningaasaliissuteqartarnissaminnut periarfissarissaarnerulersinniarneqarput, pisariaqarluinnalersimavormi nukissiorfiit ukiuni tulliuttuni isertikkami 50 millioner kroner pallillugit annertunerulersinnissaannik periarfissinnissaat.

Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat, ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Ja, qujanaq, tassalu allanik oqaaseqartussaqangimmat, tassa maannakkkut taaseqattaartussaassaagut.

Tassa siullermik taasissutigineqassapput Apussuit skicenter pillugu allannguutissatut siunnersuutit marluk, inatsisartuni ilaasortat sisamat: Ruth Heilmann-ip, Paaviaaraq Heilmann-ip, Siverth K. Heilmann-ip aamma Per Rosing Petersen-ip pingajussaaneerinninnissamut ataatsimoorlutik saqqummiussaat. Siullermik taasissutigissavarput inatsisartunut ilaasortat sisamat konto pingaarneq 85.52.12-mut allannguutissatut siunnersuutaat, tassani pineqarluni Apussuit skicenter-mut sanaartugassamut 2000-mi ½ milliorner krone-nik aningaasaliiffigalugu konto-mik pilersitsisoqassasoq, allannguutissatut siunnersuummut tassunga isumaqataasut taamaammat qinnuigissavakka nikueqqullugit.

Sisamat.

Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat, ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Taava aamma apeqqutigissavara allannguutissatut siunnersuummut tassunga akerliusut nikueqqullugit.

27.

Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat, ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Tassa maani najuuttut tamarmik tassa taaseqataapput.

Taava tulliullugu taasissutigissavarput, tassa aamma inatsisartunut ilaasortat taakku sisamat konto pingaarneq 52.12.03-mut allannguutissatut siunnersuutaat, tassa tassani pineqarluni Apus-suit skicenterimut ukioq 2000-mi ½ millioner krone-nik aningaasaliinissaq kiisalu missingersuusiamut ukiuni missiliuusiorfiusuni tamani 1 milliorner krone-nik aamma aningaasaliinissaq.

Allannguutissatut siunnersuummut tassunga isumaqataasut qinnuigisasavakka nikueqqullugit.

Sisamat.

Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat, ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Allannguutissatut siunnersuummut akerliusut qinnuigissavakka nikueqqullugit.

27.

Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat, ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Ja, taava maannakkut taasissutigissavagut aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap allannguutissatut siunnersuutai, aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaq pingajussaaneerinninnissamut tallimanik allannguutissatut siunnersuuteqarpoq. Taakkunanngalu sisamat marlukkaartunut marlunnut immikkoorlutik, allannguutissatut siunnersuutit imminnut ataqatigiittut ataatsimoortillugit taasissutigineqassapput.

Allannguutissatut siunnersuummut nr. 92-mut Siumut Inuit Ataqatigiillu inatsisartunut ilasortaatitaat peqatigiillutik allannguutissatut siunnersuuteqarput, tassani pineqarluni Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap allannguutissatut siunnersuutaata atorunnaarnissaa, inatsisartut suleriaasissaanni § 36 immikkoortoq 3 malillugu Siumup, Inuit Ataqatigiillu allannguutisatut siunnersuutaat siulliullugu taamaalilluta aamma taasissutigissavarput.

Siumup, Inuit Ataqatigiillu allannguutissatut siunnersuutaannut isumaqataasut taamaammat qinnuigissavakka nikueqqullugit.

19.

Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat, ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Taava aamma apeqqutigissavara Siumut, Inuit Ataqatigiillu allannguutissatut siunnersuutaannut akerliusut nikueqqussagakkit.

12.

Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat, ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Tassa maani inimi najuuttut taamaasillutik tamarmik taasipput.

Taamaasilluni aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap allannguutissatut siunnersuutaa nr. 92 atorunnaarpoq.

Taava tulliullugit taasissutigissavavut allannguutissatut siunnersuutit marluk, imminnut ataqatigiittut, tassa isumaliutissiissummi nr. 93 aamma 95. Allannguutissamut siunnersuutip peqqinnissamut oqartussaaffeqarnermut tunngassuteqarput, Ilulissanilu napparsimmavimmut Naalakkersuisut aningaasaliissutissatut siunnersuutigisaasa konto-mut sanaartornermut atugassanut agguaanneqanngitsunut nuunneqarnissaannik kinguneqartussaallutik, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap allannguutissaattut siunnersuutaanut marlunnut isumaqataasut qinnuigissavakka nikueqqullugit.

31.

Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat, ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Taava tulliullugit taasissutigissavavut allannguutissatut siunnersuutit marluk immunnut ataqatigiittut. Isumaliutissiissummi nr. 94 aamma 96. Allannguutissatut siunnersuutit Paamiut kommune-annut tunngassuteqarput, Naalakkersuisut sanaartugassanik ingerlatassatut toqqakkanut aningaasaliissutigineqartussatut siunnersuutigisaasa 2 millioner krone-nik aningaasartaqartut Konto-mut sanaartornermut atugassanut agguaanneqanngitsunut nuunneqarnissaannik kinguneqartussaallutik, Aningaasaqarnermut Ataatsimiitittaliap allaannguutissatut siunnersuutaannik marlunnut isumaqataasut qinnuigissavakka nikueqqullugit.

27.

Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat, ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Taava aamma apeqqutigissavara aningaasaqarnermut ataatsimiitittaliap allannguutissatut siunnersuutaannut marlunnut akerliusut nikueqqussagakkit.

Sisamat.

Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat, ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Ja, tassa taamaasillutik maani najuuttut tamarmik taasipput.

Taava maannakkut taasissutigineqassapput pingajussaaneerinninnissamut Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat, naalakkersuisut pingajussaneerinninnissamut aningaasaliissutinut oqaasertaliussanut aamma tjenestemand-tut atorfinnut tunngatillugu allannguutissatut siunnersuutinik saqqummiussipput, Aningaasaqarnermut Ataatsimiitittaliaq isumliutissiissummini taakkununnga inassuteqarpoq immikkoortumi 3-mi, 5-mimi aamma 6-mi, Naalakkersuisut aningaasaliissutinut allannguutissatut siunnersuutaat, isumaliutissiissummi nr. 63-miit 91-miipput. Naalakkersuisut oqaasertaliussanut allannguutissatut siunnersuutaat isumaliutissiissummi nr. 97-miit 103-miipput. Naalakkersuisut tjenestemand-itut atorfinnut allannguutissatut siunnersuutaat isumaliutissiissummi nr. 104-voq aamma 105. Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaasa assigiissutigaat Aningaasaqarnermut Ataatsimiitittaliap inassutigimmagit akuersissutigineqassasut. Taamaammat siunnersuutigissavara Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat ataatsimoortillugit taasissutigineqassasut, allannguutissatut siunnersuutit ataatsiakkaarlugit immikkut taasissutigineqarnissaat arlaannit kissaatigineqanngippat.

Naalakkersuisut allannguutissaaattut siunnersuutaasa ataasiakkaarlugit immikkut taasissutigineqarnissaat kissaatigineqarnerluni? tassa tamaanngilaq, aatsaaginnaq Kattusseqatigiit allannguutissamut siunnersuummut 84-mut allannguutissamut siunnersuutigisaraluartik tunuartinnikuuaat.

Taamaattumik Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat pingajussaaneerinermi ataatsimoortillugit maannakkut taasissutigissavagut, taakku aningaasaqarnermut ataatsimiitittaliap isumaliutissiissutaanni allannguutissatut siunnersuutaapput, tassaasut nr. 63-miit 91-mut aamma 97-miit 105-mut, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap akuersissutigineqaqqullugit inassuti-gisai, taamaammat Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaannut isumaqataasut qinnuigissavakka nikueqqullugit.

31.

Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat, ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Taava maannakkut ukioq 2000-mut inatsisartut aningaasanut inatsisissaanni siunnersuutip tamakkerluni iluseriligaa inaarutaasumik taasissutigissavarput, siunnersuummut ilusilerileriikkamisut inaarutaasumut isumaqataasut qinnuigissavakka nikueqqullugit

31.

Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat, ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Ja, tassalu taamaasilluta ukioq 2000-mut inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuut maani akuersissutigineqarpoq. Taava taamaasilluta taanna immikkoortoq 14 naammassivarput.

Oqaluuserisaq naammassivoq.