Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 24-2		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Sisamanngorneq 29. maj 1997 nal. 13.00

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 24.

 

Timmisartunut suluusalinnut mittarfinnik sanaartorneq pillugu Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarnissaanik siunnersuut.

(Inuussutissarsiornermut, Angallannermut Pilersuinermullu Naalakkersuisoq)

Aappassaanneerneqarnera.

 

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat Jonathan Motzfeldt:

Ataatsimiinneq ammarpoq. Taavalu ullormut oqaluuserisassagut pilersinnagit siullermik maani tikeraartugut tikilluaqqulaarniarpakka. Maani Slesvig Holstein tungaaninngaaniit tikeraartut, taakkualu oqaasi nammineq atorlugit tikilluaqquneqarnissaat naammassissavara. Hr. Landtag president, Slesvig Holstein-imi Inatsisartut tamarmik Namminersornerullutik Oqartussat, Naalakkersuisut sinnerlugit maanga tikilluaqquakka. Kalaallit Nunaat taavalu Slesvig Holstein-i akornaminni nammineq qangasuarli pitsassuarmik attaveqatigiittarsimapput. Uagullu tikeraarto­qarnerput maanna nuannaarutigaarput, maani nunarsuatsinni alianaatsumi neriuppunga nuanni­saarlutik maani peqataasimassasut. Siunissami ajunnginnerpaamik pitsaasumik kissaappatsigit, neriuppugullu nuannisarluarumaartusi. Maanngaaniillu ikinngutigut Slesvig Holstein-imiittut inuulluaqqutikuttoorniarisigit. Aamma qallunaat minnerussuteqartut Slesvig Holstein-imiittut ilanngullugit inuulluaqqutinniarisigit. Qujanaq.

 

Taavalu oqaluuserisassani immikkoortoq 20-i tikissavarput Inatsisartut 1997-imi ilassutit aningaasaliissutissaanut inatsisissamut siunnersuut aappassaaneerneqarnera aamma 24 Timmi­sartunut suluusalinnut mittarfinnik sanaartorneq pillugu Inatsisartut inatsissaata allannguuteqar­nissaanut siunnersuut. Taava kissaatigineqarpoq punkt 24-i siulliullugu saqqummiunneqassasoq, tassanilu Angallannermut ataatsimiititaliap siulittaasuata saqqummiutissavaa. Taanna siullinn­gortikkatigu pissuteqarpoq ilaatigut pappiaranik misissuilaarnissamut piffissaqarniarneq ullup ingerlanerani uterfigineqarniarmat. Finn Karlsen Angallannermut Ataatsimiititaliap siulittaasua.

 

Finn Karlsen, Angallannermut Ataatsimiititalip siulittaasua:

Angallannermut ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaa saqqummiutissavara. Inatsisartut Angal­lannermut ataatsimiititaliaata 23. aamma 26. maj ataatsimiinnerminni timmisartunut suluusalin­nut mittarfinnik sanaartornissaq pillugu Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarneranik Inatsi­sartut inatsisissaannut siunnersuut oqaluuserisarpaa.

 

Angallannermut ataatsimiititaliaq isumaqarpoq Qaqortumi mittarfiliorsinnaaneq maannangaaq itigartereerneqartariaqanngitsoq. Taamaattumik Angallannermut ataatsimiititaliap inassutigaa Qaqortumi mittarfiliorsinnaanermut atatillugu aningaasartuutit appartinneqarsinnaanerinut periarfissat pillugit misissuisoqassasoq, Qaqortup mittarfiullu akornanni aqqusinniornermut aningaasartuutit appartinneqarsinnaanerinut, imaluunniit illoqarfiup mittarfiullu akornanni ingerlatseriaatsimik allamik akikinnerusumillu toqqaanissamut, periarfissat minnerunngitsumik eqqarsaatigalugit. Misissuinermi aamma qulaajarneqartariaqarpoq Qaqortumi mittarfiliorneq Narsarsuarmi mittarfimmut qanoq sunniuteqassanersoq.

 

Taamatuttaaq Naalakkersuisunut ilaasortamut nunap immikkoortuani timmisartunut suluusalin­nut mittarfik piviusunngortinneqanngippat Qaqortumi helikopterit mittarfiat eqqarsaatigalugu pilersaarutit pillugit nassuiaateqartariaqarpoq. Nassuiaat imaqartariaqarpoq piffissalersuineq, aningaasartuutit kiisalu inissinneqarfigisinnaasaanut siunnersuutit pillugit paasissutissanik, Qaqortup kommunia illoqarfiup pilersaarusiorfigineranik naleqqussaasinnaaqqullugu.

 

Angalannermut ataatsimiititaliap isumaqatigiissup siunnersuut ' 1-iani, imm. 2 eqqarsaatigalugu inassutigissavaattaaq inatsisip oqaasertai allanngortinneqassasut imaalillugit:

 

Tassa imm. 2 Timmisartunut suluusalinnut mittarfiit imm. 1-imi taaneqartut tamarmik sanaartor­neqarnissaannut piffissaq aallartiffiusussaq Naalakkersuisut aalajangertassavaat piffissap sa-naartorfiusup Inatsisartunit akuersissutigineqartut iluanni.

 

Taamaatut inassutitalerlugu siunnersuut Inatsisartunit suliareqqitassanngortinneqarpoq taamatul­lu isikkoqarluni pingajussaaneerneqarnissaminut ingerlateqqitassanngortinneqarluni.

 

Angallannermut ataatsimiititaliami ilaasortaapput Hans Enoksen, Siumut, taavalu Anders Andreassen-ip peqannginnerani sinniisussaa Lars Karl Jensen ataatsimiittarnerni taakkunani peqataasarpoq. Aamma Naimanngitsoq Petersen-ip peqannginnerani Otto Storch, Atassummeer­soq taakkua eqqartornerani peqataavoq. Taavalu Josef Motzfeldt Inuit Ataqatigiinninngaaniit uangalu siulittaasutut Finn Karlsen.

 

Peter Grønvold Samuelsen, Inuussutissarsiornermut, Angallannermut Pilersuinermullu Naalak-kersuisoq:

Aallarniutigalugu ataatsimiititaliaq qutsavigissavara.

Timmisartunut suluusalinnut, immaqa oqaaseq taanna siunissami allanngortittariaqarparput timmisartunuinnaq atulerlugu. Timmisartunut suluusalinnut mittarfinnik sanaartornissaq pillugu Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut inatsisissaatut siunnersuut pillugu Inatsisartut Angallannermut ataatsimiititaliaata isumaliutissiissutaa siunnersuutip aappassaaneer­neqarneranut saqqummiuneqartoq Naalakkersuisut tiguaat.

 

Naalakkersuisut siullertut nuannaarutigaat Timmisartunut suluusalinnut mittarfinnik sanaartor­nissaq pillugu Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut inatsisissaatut Naalakkersuisut siunnersuutaannut Angallannermut ataatsimiititaliaq isumaqataammat. Naalak­kersuisut maluginiarpaat Inatsisartut Angallanermut ataatsimiititaliaata Timmisartunut suluusa­linnut mittarfinnik sanaartornissaq pillugu Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut inatsisissaatut siunnersuummi ' 1, imm. 2-mut Naalakkersuisut oqaasertaliussassatut siunnersuutaa allanngortikkusukkaa. Naalakkersuisut siunnersuutaat ima oqaasertaqarpoq:

 

Issuaaneq aallartippoq: "Timmisartunut suluusalinnut mittarfiit ataasiakkaat sanaartorneqarnis­saanni piffissaq aallartiffiusussaq Naalakkersuisut aalajangertassavaat, tamanna inuiaqatigiinnut iluaqutaasussatut nalilerneqarpat pissutsillu allat tamanna pisariaqartippassuk." Issuaaneq naavoq.

 

Siunnersuutigineqarlunilu allanngortinneqassasoq imaalillugu:

Issuaaneq aallartippoq: "Timmisartunut suluusalinnut mittarfiit imm. 1-imi taaneqartut tamar-mik sanaartorneqarnissaanni piffissaq aallartiffiusussaq Naalakkersuisut aalajangertassavaat piffissap  sanaartorfiusussap Inatsisartunit akuersissutigineqartup iluani." Issuaaneq naavoq.

 

Naalakkersuisut taama kissateqarneq ilalersinnaavaat, maannakkumut periaasiusumik; tassalu sanaartornissamut inatsit Inatsisartunit akuersissutigineqarsimasoq tunngavigalugu ingerlatassa­nut ataasiakkaanut Naalakkersuisut atuisinnaatitsisarnerannik, erseqqissaataammat. Inatsimmut pineqartumut oqaaseqaatini mittarfiit ataasiakkaat saneqarnissaannut piffissalersuutit ersarissu­mik allassimapput. Taamaattumik aamma soorunami sanaartornissamut inatsit Inatsisartunit akuersissutigineqarsimasoq naapertorlugu Naalakkersuisut 1997-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaannut siullermut siunnersuutip pingajussaaneerneqarnissaanut allannguutissanik siunnersuuteqassapput sanaartornissamut inatsimmut oqaaseqaatini piffissatut siunnersuutigineqartut malinneqarsinnaaniassammata.

 

Naalakkersuisut siunertarisimanngisaannarpaat Qaqortup mittarfiliortiternerit eqqarsaatigalugit sussakkeerneqarnissaa. Inatsisartut ukiakkut ataatsimiinneranni Naalakkersuisut nassuiaateqar­put, tassani inerniliunneqarluni Qaqortumi nunap immikkoortuani mittarfiliorneq nunap immik­koortuini mittarfiliortiternerup immikkoortuata aappaani mittarfiit ilaattut ilaasariaqanngitsoq. Inatsisartut siunnersuut malippaat, taamaattumillu sanaartornermut inatsisip iluarsineqarnissaa­nut siunnersuut manna maanna suliaraarput.

 

Taamaattumik aamma Naalakkersuisut isumaginiarpaat Qaqortumi nunap immikkoortuani suluusalinnut mittarfiliorsinnaanerup kingunerisassaasa misissuiffigineqalernissaat. Naalakker­suisut neriupput tamanna Qaqortup kommuni qanimut suleqatigilluinnarlugu pisinnaasoq, taamatullu aamma Kujataani kommunit allat oqallinnermut peqataatinneqarsinnaasut, taamaalil­luni ilaatigut aamma Kujataani silaannakkut angallannermut qitiusutut Narsarsuup inissisima­neranut sunniutaajumaartut tamakkiisumik qulaajarneqarsinnaaqqullugit.

 

Naalakkersuisut taamatuttaaq naatsorsuutigilluinnarpaat, soorlu aamma inatsisissatut siunnersuu­tip tamatuma siullermeerneqarnerani taama oqartugut, Qaqortumi nunap immikkoortuani su-luusalinnut siunissami mittarfiliortoqarsinnaanera eqqarsaatigalugu naatsorsueqqittoqarumaar­nera. Sanaartornermi aningaasaliissutissat, tamatumalu saniatigut, ingerlatsinermi aningaasartuu­taalerumaartussat ilanngullugit. Naalakkersuisut naatsorsoqqissaassavaat, tamannami pingaarute­qarluinnarmat siunissami Nunatta Kujataani silaannakkut angallassinerup iluarsiiffiginiarneqar­nerani.

 

Naalakkersuisut maluginiarpaattaaq Inatsisartut Angallannermut ataatsimiititaliaata kissaatigim­magu timmisartunut suluusalinnut mittarfik piviusunngortinneqanngippat Qaqortumi qulimiguul­lit mittarfiat eqqarsaatigalugu pilersaarutit pillugit nassuiaateqartoqarnissaa. Qaqortumi nutaamik qulimiguulinnut mittarfimmik pilersitsisinnaanermut periarfissat eqqarsaatigalugit taakku ki-ngullermik kommunimit Inatsisartunillu suliarineqarput 1991-ip aallartilaarnerani, unitsiinnarne­qartulli Qaqortumi nunap immikkoortuani suluusalinnut mittarfiliortoqarsinnaaneranik periarfis­saq saqqummermat. Naalakkersuisut soornami isumagissavaat pilersaarutit taakku ullutsinnut naleqqussarneqarnissaat, Qaqortup kommuniata Inatsisartullu akornanni oqaloqatigiittarnissani aalajangiiniarnissanilu ilaasinnaaqqullugit.

 

Taamatut oqaaseqarlutik Timmisartunut suluusalinnut mittarfinnik sanaartornissaq pillugu Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuutip taama isikkoqarluni pingajussaaneerneqarnissaa Naalakkersuisut qilanaaraaat.

 

Karl Lyberth, Siumup oqaaseqartua:

Inatsisissaq pineqartoq pillugu siullermeerneqarnerani Siumumiit oqaaseqaativut innersuussuti­giutigalugit matumuuna nalunaarutigissavarput Inatsisartut Angallannermut ataatsimiititaliaata inassuteqaataa, kiisalu Inuussutissarsiornermut, Angallannermut Pilersuinermullu Naalakkersui­sup akissuteqarnermini inassuteqaataa Siumumiit tamakkiisumik taperseratsigit.

 

Uani Siumumiit aammaarluta oqaatigissavarput Qaqortumi suluusalinnut mittarfiliornissap taamaativinnissaa isumaginngisaannarsimagatsigu, taamaattumik Angallannermut ataatsimiitita­liap Nunatta Kujataa eqqarsaatigalugu, pingaartumik Qaqortoq eqqarsaatigalugu, silaannakkut angallanneq pillugu misissueqqissaarnissamik inassuteqaataa, Naalakkersuisunillu akuersaarne­qartoq, Siumumiit isumaqatigilluinnarparput.

 

Naggataatigut periarfissaq una iluatsillugu matumuuna Siumumiit Inughuit pilluaqqoreerusuppa­vut kiisami namminerisaminnik ukiakkut 1999-imi mittarfittaarnissaat iluatsittussatut isikkoqa­lermat. Nunatta avannaarsuani inuusut kalaaleqatigut, Inughuit, ukiorpassuarni Nunatta sinnera­nut angallanneq eqqarsaatigalugu attaveqarniarnermi naammagittarlutik atugaqarsimasut Siumumiit qujaruteqaagut ukiualunnguit qaangiuppata ajornartorsiuumminnik qaangiisussann­gormata. Tassunga atatillugu Siumumiit oqaatigissavarputtaaq Naalakkersuisut ajornartorsium­mik taassuminnga aaqqiiniarlutik angusaqarluarlutik sulisimanerat assorujussuaq iluarisimaarat­sigu.

 

Taamatut oqaaseqarluta inatsisissap taamatut isikkoqarluni pingajussaaneerneqarnissaminut ingerlateqqinnissaa Siumumiit akuersissutigaarput.

 

Peter Ostermann, Atassutip oqaaseqartua:

Siullermeerinninnermi oqaaserisimasavut innersuussutigalugit Atassummiit erseqqissaqqissa-varput, nunap immikkoortortaani timmisartunut mittarfiliassat inuiaqatigiit ineriartorneranni mikinngitsumik pingaaruteqartussaammata - pingaartumik inuussutissarsiutit eqqarsaatigalugit.

 

Mittarfiit ukioq 2000-imut isernissatsinnut alloriarfiusussaapput pitsaanerpaat - nunap immik-koortortaani ineriartorluarnissamut periarfissiilluartussaallutik, nunarpullu avannaarsuaniit kujaterpiaanut qilersortutullusooq issallugu.

 

Atassummiit naammagisimaarlugu malugaarput, Qaqortumi mittarfiliorsinnaaneq pillugu oqaaserisagut tamarmik malinneqarsimammata. Atassummiit isumaqatigaarput, Qaqortumi pilersaarutaasoq inatsimmit peerneqassasoq, taamaativinneqassanngitsorli.

 

Atassutimmi kissaatigaa Qaqortumi mittarfiliornissaq nalilersortuarneqassasoq Narsarsuarmi mittarfiliornissamut sanilliullugu - nutaamik heliportiliorsinnaanermut helikopterillu S61-it taarsernissaannut aningaasartuutaajumaartussat nalilersoqqissaarneqassasut.

 

Mittarfiliornerup illoqarfimmut siunissami ineriartorfissanik pitsaasunik pilersitsisinnaanera Sisimiuni ersarissumik takusinnaavarput, sanaaq akisooq illoqarfiup siunissami ineriartorfissaa­nik pitsassuarnik pilersitsivoq - torrammik iliuuseqarneq.

 

Qaqortumi tamanna aamma pissaaq illoqarfiup eqqaani mittarfiliortoqarpat.

 

Atassummiit aamma kissaatigisimavarput, suliniutissat qulaani taakkartukkavut Qaqortup kommunia qanittumik suleqatigalugu ingerlanneqassasut. Atassummiit assut naammagisimaar­parput kommunimik suleqateqarneq Naalakkersuisut aallartereersimammassuk.

 

Atassummiilli erseqqissaqqillarput Kujataani mittarfissuaqartuarnissaa pingaartitarigatsigu.

 

Mittarfinnik sanaartornerit maannakkut aallartilluareerput. Amerlanersaat inissitaapput siunis-sami tallineqarsinnaaneri periarfissereerlugit timmisartunik anginerusunik miffigineqarsinnaa-lernissaat sillimmartaarfigereerlugu, soorlu Aasianni aamma taamaattoq.

 

Sivitsulersumi Aasianniit kissaatigisaavoq, mittarfiup illutassaasa nuuallanneqarsinnaaneri, taamaalilluni siunissami mittarfissuarmik pilersitsisinnaaneq periarfissilluarneqassammat. Atassummiit Naalakkersuisunut taassuma qanoq isummerfigineqarsimanera apeqqutigerusuppar­put.

 

Taama oqaaseqarluta Angallannermut ataatsimiititaliap inassutigisai tamakkerlugit akuersaarpa­vut, akuersaarluguttaaq siunnersuut saqqummiunneqarnermisut isikkoqarluni pingajussaaneerne­qarnissaminut ingerlaqqissasoq.

 

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Qaqortumi mittarfiliassatut pilersaarut, Inuit Ataqatigiit kisimik akueriumanngisaannik, Inatsi­sartuni partiit allat tamarmik sananeqartussaagunnaarsinniagaat, manna tikillugu 166 mio. koruunit sinnilaarlugit akeqassangatinneqarpoq. Taakkungannga 62,5 mio. koruunit mittarfilior­figiniakkap tungaanut aqquserniornissamut. Qaanaamilu sanaassaq ilannguneqaraluartoq 78 mio. koruunit angullugit sipaarneqartussanngortut aningaasat taakku Qaqortumi mittarfiliornissamut atorneqassasut Inuit Ataqatigiit matuma siullermeerlugu oqaluuserinerani siunnersuutigaat. Qaartitererujussuarnikkut aqqusinniornissanut taarsiullugu qamutinik qimutsuitsuusanik nivinga­sunik mittarfiliassap tungaanut aqqusiisoqarsinnaanera akikinnerulersitsisinnaavoq, imaluunniit mittarfissap allamut inissinneqarsinnaanera ilanngullugu Qaqortumi kommunalbestyrelsimik oqaloqatiginnissutigineqarsinnaavoq.

 

Angallannermut ataatsimiititaliap tamanna tamakkiisumik isumaqatigalugu Naalakkersuisunut inassutigisimammagu qujalluta maluginiarparput.

 

Siullermeerinninnermi aamma Inuit Ataqatigiit siunnersuutigaarput Qaqortumi mittarfiliariniak­kap sananeqannginnissaanik tunngaviusumik ukiarmi Inatsisartut isummernerat nutaamik isummerfigitinneqartariaqartoq.

 

Ukiarmi Inatsisartut ataatsimiinnerata kingorna paasinarsivoq aalajangerneq paasissutissanik ersarinngitsunik toqqammaveqarluni pisimasoq. Soorlumi aamma naalakkersuisoqatigiit aappaata, Atassutip, aalajangeeqataanerminut taamanikkut kinguartitsiinnartoqarneranik paasin­nissimaneq patsisigisimagaat.

 

Aamma taamatut Inatsisartut nutaamik isummertariaqarnerannik inassuteqaatitta Angallannermut ataatsimiititaliamit taperserneqarsimanera Inuit Ataqatigiit nuannaarutigaat.

Oqaluuserisassap matuma siullermeerlugu oqaluuserinerani aamma Inuit Ataqatigiit oqaatigaar­put, Qaqortumi suluusalinnut mittarfiliortoqassanngikkaluarpat ullumikkut heliportiusup nuunneqartariaqarnera naliliiniarnermi ilannguttariaqartoq. Nutaamik heliportiliornissaq siusin­nerusukkut naatsorsorneqarsimavoq 40 mio koruunit angullugit akeqassasoq.

 

Ataatsimiititaliap tamatumunnga isumaqataalluni ilaliineranut Naalakkersuisunut ilaasortap akuersaarneranut qujavugut. Apeqqummigooq tamanna Naalakkersuisut Qaqortumi kommunal­bestyrelsimut oqaloqateqarnissaminnut ilanngutissavaat. Neriorsuutip piviusunngortinneqarnis­saa Naalakkersuisup eqqortissagaa ilungersorluta kaammattuutigaarput.

 

Nalunaarusiakkut apeqqummut matumunnga tunngatillugu saqqummiunneqartukkulluunniit Naalakkersuisut suli qularnaatsumik sooq Qaqortumi mittarfiliassap unitsinneqartariaqarneranik isumaqarnertik upernarsanngikkaat majip 13.-iani siullermeerinninnermi ilanngullugu oqaati­gaarput. Ullumikkut innuttaasut Kujataani najugaqartut misigisimapput nunap sinnerani innuttaa­sunit immikkoortinneqartutut Naalakkersuisunit pineqarlutik. Tamakkiisumik ilaasunik angallas­sinerup silaannakkoortunngortinniarneqarnerani Kujataa ilaatinneqanngilaq. Imaatigut ilaasunik angallassineq tigussaasunik piorsaavigineqanngilaq, aammalu tamanna pilersaarutiniinngilaq. Nunatta Kujataa inuussutissarsiutitigut ineriartortitsiviunissaminut nunap sinneratulli periarfis­sinneqarusuppoq.

 

Nunattalu immikkoortuini oqimaaqatigiissumik ineriartortitsisoqassappat Qaqortumi mittarfilior­nikkut Narsarsuarmi mittarfik atorunnaarsinneqartariaqanngitsoq Inuit Ataqatigiit aalajangiusi­mavaat.

 

Taamaattumik Qaqortoq kisiat eqqarsaatiginagu Kujataali tamakkerlugu eqqarsaatigalugu Inatsisartut akisussaassuteqarnertik takutissagunikku Qaqortumi suluusalinnut mittarfiliassap piviusunngortinnissaa aalajangertariaqaraat majip 13.-iani oqaatigaarput.

 

Nunatta oqimaaqatigiissumik ineriartortitsiviunissaa Inuit Ataqatigiit pingaartippaat, taamaattu­mik tamanna tunngavigalugu siusinnerusukkut Inatsisartut isummersimanerannut peqataanerput aalajangiusimavarput, tassalu suluusalinnut Upernavimmi, Uummannami, Aasianni, Sisimiuni, Maniitsumi, Paamiuni Qaqortumilu mittarfiliortoqassasoq. Taakkulu saniatigut Qaanaami mittarfiliornissaq kiisami piviusunngortinneqartussanngormat pilersaarutaasut suli unneqqarin­nerusumik ingerlanneqarsinnaanngornerat siullermeerinninnermi Inatsisartuni partiinit allanit paasineqaqquarput.

 

Angallannermut ataatsimiititaliap isumatuumik isumaliutissiissutaa tamakkiisumik Inuit Ataqati­giit akuersaarpaat.

 

Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:

Siullermeerinninnermi oqaaseqaativut innersuullugit matumuuna Akulliit Partiiata ' 1 imm., 2-imut allannguutissatut siunnersuut akuersaarpaa, taamaalilluni oqaasertai imaalissallutik:

Issuaaneq aallartippoq: "Timmisartunut suluusalinnut mittarfiit imm. siullermi taaneqartut tamarmik sanaartorneqarnissaanni piffissaq aallartiffiusussaq Naalakkersuisut aalajangertassa­vaat piffissap sanaartorfiusussap Inatsisartunit akuersissutigineqartup iluani." Issuaaneq naavoq.

 

Akulliit Partiiata naammagisimaarpaattaaq Qaqortumi mittarfiliortoqassappat tamatuma sunniuti­gisassaasa misissuiffigineqarnissaat Naalakkersuisut neriorsuutigimmassuk, taamatullu aamma Qaqortumi mittarfiliortoqassanngippat helikopterinut mittarfiliornissamik pilersaarutit nassuiaa­vigineqarnissaannik Inatsisartut Angallannermut ataatsimiititaliaata kissaataa.

 

Taamak naatsumik oqaaseqarfigalugu inatsisissatut siunnersuut taamatut isikkoqarluni pinga-jussaaneerneqarnissaminut ingerlanissaa inassutigaara.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Kattusseqatigiinniit suliap siullermeernerani oqaaseqaatikka innersuussutigalugit aammalu Isumaginninnermut Ataatsimiititaliarsuup isumaliutissiissutaanut innersuussillunga eqqaasitsis­sutiginiarpara inunnik isumaginninnermi pisariaqartitarpassuit allallu inuiaqatigiinni kinguarto­orutigisimasatta mittarfiliortiterniit siulliutittariaqarnerat pisariaqarnernut ilaalluinnartutut isumaqarfigigakku. Taamaattumik Angallannermut ataatsimiititaliap Qaqortumi aamma mittarfi­liornissamut ammaassinera eqqarsarnartoqartippara. Kisiannili Qaanaami maannamullu piler­saarutaareersut allat ingerlanneqarnissaat akuerseqataaffigissavara.

 

Peter Grønvold Samuelsen, Inuussutissarsiutinut, Angallannermut Pilersuinermullu Naalakker­suisoq:

Qujanaq. Tassa inatsisissap matuma aappassaaneerneqarneranut Inatsisartut Angallannermut ataatsimiititaliaata Naalakkersuisullu akissuteqaataata Inatsisartunit akuersaartumik nipilimmik oqaluuserineqarnera maanna tutsiuttoq qujassutigerusuppara.

 

Oqaluttumut kingullermut Anthon Frederiksen-imut oqaatsit taakkua tusartaleqigatsigit maani inimi oqaaseqarfigilaaginnarusuppara. Soorunami ullumikkut inuiaqatigiinni aaqqissuussaaner­put qiviarutsigu angallannikkut periarfissatigut aaqqissuussisimanerput atortuutitigut inissiti-terisimanerput qiviarutsigu, ukiullu tamaasa Inatsisartut aningaasanut inatsisissaata suliarineqar­nissaani oqaluuserisat ilarujussuat sammitinneqartarpoq angallannikkut aaqqissuussisimanitsin­nut pisortaniit tapiisoqartariaqartarnera. Inuussutissarsiutitigut periarfissat killeqarneri ilaalu ilanngullugit.Ilaatigut takisoorujussuanngorlugu assersuutinik taakkartortakkatit Anthon Fre­deriksen inunnik isumaginninnikkut pisussaaffigut, taakkua siunissami akissaqartittuassagutsigit pisariaqarluinnarpoq ullumikkut aningaasartuutitigut nammatatta pisariinnerusumik aaqqissuus­siffiginissaat. Eqaannerusumik inuiaqatigiit inuussutissarsiutitigut ineriartornissaminnut tunnga­vissaqaleriartornissaat, taakkua tunngavisseqqaartariaqarpavut siunissami isumaginninnikkut pisussaaffitta aningaasassaqartittuarnissaat qulakkeerniarlugu.

 

Taamaattumik aamma atortulersuutitigut angallannikkullu periarfissatta pitsanngorsarnissaat nalitsinnullu naleqqussartuarnissaat taanna pisariaqarluinnarpoq.

 

Inuit Ataqatigiit sinnerlugit Josef Motzfeldt-ip akissuteqaatitsinnut qujassuteqaatai arlallit taakkua qujamasuutigalugit maluginiarpakka marlussutigulli oqaaseqarfigilaassallugit. Tassa ukiarmi Inatsisartut tunngaviusumik isummernerat maannalu inatsisissamut siunnersuummut isummernissatsinnut Qaqortup nutaamik Inatsisartuni isummerfigitinneqarnissaat siunnersuuti­gaat. Isumaqarpunga tamatta aamma Inuit Ataqatigiit siullermeerinninnermi oqariartuutaat Naalakkersuisunit imatut ilassisimagipput tunngavissat pingaartumik Narsarsuaq eqqarsaatigalu­gu Kajataanilu angallassineq tamaat eqqarsaatigalugu, taakkua sukumiisumik suliariniartigit, kommunalbestyrelsit attorneqartussat taakkua suleqatigalugit. Isumaqarpunga taanna silittumik Inatsisartunik maanna isummerfigineqartoq maleqqaassagipput nutaamik isummernissaq pingikkallartillugu.

 

Aamma una eqqunngitsutut nalilerusuppara Tuusi oqarmat ilaasunik angallassineq eqqarsaatiga­lugu Kujataani tigussaasumik pilersaarusiortoqanngitsoq imaluunniit piorsaasoqanngitsoq. Tassani eqqaasitsissutigilaaginnassavara Naalakkersuisut tungaaninngaaniit pingaartumik Grønlandsfly tungaanut kissaatigisimagatsigu Narsarsuup Qallunaat Nunaatalu akornanni toqqaannartumik silaannakkut angallassineq ukiup kaajallallugu ingerlaqqilernissaa. Taannalu nuannaralugu aamma maluginiarsimavarput Grønlandsflyp SAS-illu akornanni ukioq manna isumaqatigiissutaasimasoq. Neriuppugut pitsanngoriaat taanna aamma angallattunut inuussutis­sarsiortunullu iluaqutaajumaartoq. Tassa Kangerlussuakkooqqaanngikkaluarluni nunanut allanut attaveqarneq taanna Narsarsuakkut. Siusinnerusukkut aamma taammaattarsimasoq uterteqqinne­qarmat.

 

Tamatumalu saniatigut aamma Narsarsuup timmisartukkut attaveqarnera Island-imut Savalim­miunullu ukiormanna aallartittoq aamma taanna siuariarnertut annertuutut tigussaasumillu piorsaanertut oqaatigisariaqarpoq. Naluarami allatut qanoq oqaatigisariaqaraluarnersoq, tigus­saanngitsutut naluara.

 

Umiarsuartigut imaluunniit umiarsuaaqqatigut ilaasunik angallassineq julip aallartinnerani Royal Artic Line KNI-illu akornanni nutaamik isumaqatigiissuteqarnikkut misiligummik ingerlatsiso­qassaaq, usinik assartuineq inunnillu ilaasunik angallassineq taakkua immikkoortillugit. Tassuu­nakkut ilaasartaarteeqqat taakkua atorneqartussat ilaatigut nutarterneqarput atuisunut ilorrisi­maarnarnerusunngortillugit. Aamma taanna nalilertariaqarpara tigussaasumik alloriarnertut. Taamatut misiliineq ukioq manna naammassigaluttuarpat, taava nalilersuinerit pissapput, ilaatigut namminersortut, namminersorlutik soqutiginnittut qanoq ilillutik tamakkunani sullissi­nerni akulerutsinneqarsinnaanissaat siunissami nunap immikkoortuini aamma allani soorlu Kujataani misiliineq aasarmanna aallartinneqartussaavoq.

 

Taassuma misiliinerup ilaatigut malitsigisaata neriunaateqarnerpaartaat tassa usinik assartuinerup Kujataani pitsaanerusumik aaqqissuussivigineqarnera, ullumikkutut Qallunaat Nunaanninngaa­niit Nuummukartarunnaarsillugit. Umiarsuaq Imarpikkut ikaartoq toqqaannartumik Kujataani illoqarfinnut apissittartussaammat, tassanngaaniillu usinik assartuineq nunaqarfinnut aamma siuariaateqassalluni. Taamaattumik taakkua oqaatigilaaginnarpakka Kujataa imaluunniit Tunu Avannaaluunniit salliutinneqanngimmat. Nunattali immikkoortui tamarmik, Nunarput ataatsimut isigalugu piorsaaneq ingerlanniarneqarmat Naalakkersuisut minnerunngitsumillu maani Inatsi­sartunit.

 

Taamatut oqaaseqarlunga oqaaserineqartut qujassutigeqqissavakka.

 

Finn Karlsen, Angallannermut Ataatsimiititaliap siulittaasua, Atassut:

Uangattaaq Angallannermut ataatsimiititaliaq sinnerlugu Naalakkersuisut akissuteqarnerat pillugu aamma qujassutiginiarpara isumaliutissiissut tamakkiisumik isumaqatigalugu oqaaseqar­mat. Una taamaallaat oqaatigilaarniarlugu tassa ilassuteqaatissatut siunnersuummi paatsuunga­nartissimasarput allannguutissatut siunnersuuteqarnitsinni tunngaviatut allassimasoqarmat tamanna inuiaqatigiinnut iluaqutaasussamik nalilerneqarpat pissutsillu allat tamanna pisariaqar­tippassuk, tassa taannartaa paatsuunganartikkatigu allannguutissamik siunnersuuteqarsimavugut.

 

Aammalu partiit tamarmik isumaliutissiissummut isumaqataapput. Taamaallaat Kattusseqatigiit imannak oqarfigaatigut Angallannermut ataatsimiititaliaq Qaqortumi mittarfiliornissamut ammaasseqqittoq. Taamatut nalilersuinissamik oqarnerput taamatut paasineqarsinnaanngilaq. Naatsunnguamik isumaliutissiissumik saqqummiivugut ersarissumik, oqanngilagut mittarfittaar­toqassasoq, kisianni nalilersueqqittoqassasoq.

 

Aamma Avanersuarmiut uanga aamma soorunami pilluaqqulaarusuppakka, mittarfittaarnissaan­nik peqqutigalugu ullumikkut sivitsorpoq Inatsisartuni ataatsimiinnitsinni Avanersuarmiunik ilaqanngilagut ajoraluartumik angallannikkut pissutsit ajorpallaarneri pisuullutik. Taamaattumik mittarfittaarnissaat assut erininarpoq, aamma mittarfittaarnerup kingorna ajornartorsiutit iluaal­laatigerujussuarnissaat naatsorsuutigigatsigu.

 

Peter Ostermann, Atassut:

Marlussunnguit oqaaseqarfigilaarniarlugit. Tassa Inuiat Ataqatigiit oqaluttuata Josef Motzfeldt-ip oqaasii Kujataata angallannikkut pilersaarusiorfigineqannginnera uanga aamma tupigikujuppara taamak oqarsinnaammat, kujataamiuummammi. Kisianni Naalakkersuisunut ilaasortap erseqqis­sumik taanna akissuteqarfigaa taamaanngitsoq.

 

Aamma una erseqqissalaarlara, aallaqqaataanilli una ersarissimavoq, Qaqortumi oqarta mittarfe­eqqamik sanassagutta kingunerisinnaasaa unaavoq Narsarsuarmi mittarfissuup matuneqarsinnaa­nera. Taanna aalajangiisuusimavoq uagut aallaqqaataaniilli isummernitta, ajunngilaq Qaqortumi mittarfiliassaq inatsimmit uannga peerallarli kisiannili taamaatinnagu nalilersoqqissaartigu Kujataanut qanoq kinguneqassava, Qaqortormi kisiat eqqarsaatigissanngilarput Narsarsuarmi mittarfimmi iluaquteqartut takornariartitsinermi naliginnaasumillu angallannikkut iluaquteqartut kommunit sisamaapput aamma tamakku isigisariaqarpavut. Taamaattumik uagut isummernerput tassaniissimavoq. Massakkullu aamma assut nuannaarutigaarput aallaqqaataanilli kissaatigisar­put taanna malinneqassammat. Apeqqummut attuumassuteqartut tamarmik nalilersoqqissaane­qassapput, taava aalajangigassaq takkukkumaarpoq.

 

Kattusseqatigiinnersup Anthon Frederiksen-ip Qaqortumi mittarfiliorsinnaanermut isummernera qanoq oqaatigissanerpara. Immaqa imatut akisinnaavarput, una inatsisissaq imaqarsimasuuppat Ilulissani mittarfiup tallineqarnissaanik immaqa Anthon Frederiksen maani qitaasassagaluarpoq, taanna qularinngilara.

 

Isumaqarpunga una pingaartoq massakkut siunniussaq, qujanartumillu aamma aalajangiunneqar­tussanngortoq, aalajangiullugu Avannaarsuaniit Kujataanut mittarfeqarfinnik nunarput qilersor­tussanngorparput. Angallanneq kisiat pinnagu, nioqqutissanik pilersorneqarneq pingaartumik sikusartoq eqqarsaatigalugu, takornariartitsineq allapparparsuit ajunngilluartumik sunniuteqartus­sat kingunerisussaavai. Taamaattumik uagut Atassummi nuannaarluta aappassaaneernera akuersissaagut.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Naluneqanngitsutut mittarfiliortiternissamut tunngasut siullermik uanga Inatsisartunut ilaasor­tanngoqqaarninniit 1995-imi oqallisigineqarneranut atatillugu itigartitsisimavunga. Pissutigalugu isumaqarama ullumikkut inuiaqatigiinni ajornartorsiutit aningaasarpassuarnik nalillit kinguaatto­orfigisimasagut isiginiarnerusaqartariaqartut. Taamaattorli soorunami amerlanerussuteqartut aalajangigaat aamma ataqqivara. Aammalu maannamut pilersaarutaareersut aamma akuerseqa­taaffiginiarlugit oqaatigivara.

 

Kisianni suna pileraanni alliartortiinavillugu aamma isumaqarpunga killissaqartariaqartoq. Tassami ippassaaniinnannguaq oqalikkatta Inunnik Isumaginninnermut Ataatsimiititaliarsuup Isumaliutissiissutaa uterfigilaariarutsigu tamaqqeqqinnaatta maani isumaqatigiippugut ajornar­torsiutit taagorneqartut tamatta suleqataaffiginiarlutigit. Ajornartorsiutillu anigorneqassappata imaluunniit aniguumineqassappata aningaasarparujussuit pisariaqartinneqarput, assersuutigiin­narutigu siorna ukiakkut ataatsimiinnermi Nuup mittarfissuata tallineqarnissaanut tunngatillugu immikkut aningaasaliisoqarpoq 2 mio.-inik tassa pilersaarusioqqinnissaanut tunngasumik.

 

Uangalu eqqarsaartaasera naapertorlugu aammalu Nuup Kommuniata nammineerluni pilersaaru­tigisimasaralui aamma qularnanngitsumik aningaasarpassuarnik nalillit sumiginnartinneqarput. Tassa Naalakkersuisut Nuullu kommunia isumaqatigiinngimmata. Taamatut aningaasanik inuiaqatigiinni pisariaqartitsitigaluta taamatut atuilussinnartarneq isumaqarpunga eqqarsarnarto­qartoq. Aammalu pisariaqartitat meerartatta pisariaqartitaat, meeqqeriveqarnermut tunngasut, atuarfeqarnermut tunngasut eqqartorsuassavakka maanngaaniit oqaluttarfimmiit Inatsisartunut ilaasortaatillunga iluarsineqarnissaat anguniarlugu. Assersuutigeriarutsigu ilaqutariinni ulluinnar­ni inuunitsinni inuttut ajornartorsiutigut aaqqinniarsarisarpagut pigissaarneq peqarusussuserlugu siulliunnagu. Isumaqarpunga aamma tamanna inuiaqatigiit ataatsimut aningaasatigut ingerlatsi­neranut attuumassuteqartoq.

 

Uanga qitornakka iluartunik peqqinnissaq eqqarsaatigalugu naammattunik atisassaqartinnagil­luunniit biilitaarniarsarisinnaanngilanga, siulliutillugit isumaginiagassakka tassaapput inuttut atukkatta pitsaanerpaamik iluarsineqarnissaat. Taamaattumik ilaatigut maani partiit ilaannik oqaatigineqartartoq isumaqatigilluinnagara unaavoq, ingerlatsisariaqarpugut inuk qitiutillugu. Uungalu oqallinnermut saatikkukku, oqassaanga oqallinnermi uani inuk qitiutinneqanngilaq, kisiannili mittarfiit qitiutinneqarput.

 

Politikkikkut kukkuluttortarnerit arajutsisimanngilagut aamma innuttaasut arajutsisimanngillu-innarpaat, assersuutigiinnarutsigu angallannermut tunngatillugu umiarsuannguit pingasut Sarpik Ittukkut 210 mio.-inillit pilersinneqarmata aamma tamatuma ajornartorsiutinik nassataqarsima­nera puiguginnarneqarsinnaanngilaq. Ilaatigut tuniniarneqaraluarput, iluatsinngitsumik.

 

Taamaattumik oqaqqikkusuppunga massakkut pilersaarutit naammapput, ilaartuinersuarput uatsilaarniarallartigu.

 

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit:

Inatsisartuni aalajangernerit aalajangiiffigisariaqartakkavut aalajangiiffigisarpagut qinersivitsinni pissutsit kisiisa aallaaviginagit. Taamaaliorsimasinnaavugut Nunaqarfinni Aqutsisunut ilaasor­taagutta imaluunniit kommunalbestyrelsinut ilaasortaagutta. Inatsisartuni aalajangernerit aallaaveqartarput Nunatsinni tamanut iluaqutaasussanik siunnerfeqaraangatta.

 

Ataqatigiissumik akikillisaanissaq, assigiimmillu timmisartutigut atortulersornissaq siunnerfigi­neqarpoq 1993-imi 1995-imilu suluusalinnut mittarfiliornissat aallartinneqarmata. Taamaattumik ilaatigut Naalakkersuisunut ilaasortap akissuteqaammini oqaaseqaqqinnermini oqaatigisaa nutaamik Inatsisartut aalajangernissaanngooq pineqanngilaq matumani Inuit Ataqatigiit siunner­suutaat.

 

Inuit Ataqatigiit siullermeerinninnermi siunnersuutigaarput Inatsisartut periarfissinneqartariaqar­tut nutaamik isummernissaminnut. Tamannalu Angallannermut ataatsimiititaliap isumaqatigiga­miuk inassutigaa isumaqatigiilluni, isumaqatigiilluni inassutigaa, Qaqortumi sanaassaasinnaasu­mut akikillilerutaasinnaasut allat misissorneqassasut. Misissuinerullu siunnerfigisariaqarpaa soorunami nutaamik Inatsisartuni isummernissaq, suna pillugu misissuisitsissagaluaratta.

 

Anthon Frederiksen-imut oqaatigissavara Peter Ostermann-ip Atassut sinnerlugu oqaatigisanga­jaatut nipeqarsinnaasoq Anthon Frederiksen-ip Inatsisartuni maani upernaarmanna ataatsimiin­nitsinni siunnersuutaasa ilagaat oqaluuserisassarput, assartunikkut imarpik ikaarlugu umiarsuarti­gut akiusut Nunatsinniit appasinnerunerat iluarsineqassasoq. Danmark-iminngaaniit akisunerusu­mut immaqa naleqqersuullugu, pisiniarfiutillip ataatsip naammagittaalliutaa aallaavigalugu. Uffa akikinnerusumik avammut assartuinikkut Nunatsinnit tunisassiat iluaquserneqarnissaat unami­nerusinnaanissaat taamalu aalisartut sulisartullu, inoqutigiit Nunatsinni pissarsiassaasa qaffasin­nerunissaat tamatumani siunnerfigineqaraluartoq. Oqaatsivut tigissaaserlugit asuli maanngaaniit oqaluttarfimmik oqaluttariaqanngilagut. Ilumoortumik oqartoqartarpoq, oqaaserisat siunnerfiit ataqatigiittariaqarput.

 

Naalakkersuisumut ilaasortamut Angallannermut ataatsimiititaliap siulittaasuata oqarnera ilumoorpoq, Angallannermut ataatsimiititaliami eqqartoratsigu Naalakkersuisut aalajangertaleru­magaluarmassuk mittarfiliassat qaqugu aallartinneqarnissaat Naalakkersuisut aalajangertassagaat, tamanna inuiaqatigiinnut iluaqutaasussatut nalilerneqarpat, pissutsillu allat tamanna pisariqartip­passuk.

 

Suluusalinnut mittarfiliassat 93, 95-imi isummersorfigigaangatsigit toqqammavigisarparput inuiaqatigiinnut iluaqutaasussaanerat, taamaattumik massakkut tamakku nutaamik isummerfi­geqqittariaqanngilagut. Tamanna pillugu Angallannermut ataatsimiititaliami isumaqatigiilluta inatsisissatut siunnersuutip oqaasertai allanngortikkatsigit maluginiaqqussavara.

 

Kiisalu Siumup oqaaseqartuanut oqaatigissavara "Qaqortumi suluusalinnut mittarfiliornissap taamaativinnissaa Siumumiit isumaqatiginngisaannarsimagatsigu", soormi unitsivinneqarnissaa ukiarmi taasissutigineqarmat taaseqataappat, taanna nassuiarneqartariaqarpoq.

 

Peter Grønvold Samuelsen, Inuussutissarsiutinut, Angallannermut Pilersuinermullu Naalakker­suisoq:

Isumaqarpunga aamma oqartariaqarlunga Josef Motzfeldt-imut oqallinneq taamak kipparitsigisu­mik ingerlanngilaq. Inatsit una tunngavissiuupparput ukiarmi, amerlanerusullu oqarput maannak­kut kajumissuseqartoqanngilaq aningaasatigut politikkikkulluunniit inatsimmut uunga Qaqortoq ilanngutissallugu.

 

Upernaarmanna Inatsisartut Naalakkersuisullu oqarput, nalilersoqqinniartigu, mattutivinneqann­gilaq inatsimmi uani ilaanngikkaluartorluunniit piffissaq ingerlajuarmat, nalilersuinerit nutaat pisarput. Aamma matumani piumassuseqartoqartoq aamma taanna tunngavigalugu Naalakkersui­sut suleriaqqissapput.

 

Aamma oqaatigissavara akissuteqarninni oqaaserisakka imaluunniit oqaaserisama immiunneqar­nerat Tuusimut pajugutigiumaarakkit naammassippata, akerlilerlutit oqannginnama kisiannili isumaqatigalutit oqarama, oqaaserisannut tunngatillugu.

 

Taava aamma siullermik akissuteqarninni apeqqut Atassumminngaaniit qarsupitara, taanna uterfigilaassavara. Tassa apeqqutigineqarmat Aasianninngaaniik kissaatigineqarsimasoq, mit-tarfiup illutaata nuuallatsilaarneqarsinnaanissaa tunngassuteqartoq. Siunissamigooq Aasianni mittarfissualiortoqassappat taanna akornutaaqqunagu. Kommunalbestyrelsi Aasianni, borgme­steri taavalu aamma inuussutissarsiornermi siunnersorti oqaloqatigisarsimavakka. Taavalu aamma illutaani sanaartortussaq aamma oqaloqatigisimallugu. Aamma Silaannakkut Angallan­nermi Qullersaqarfik, Danmark-imiittoq paasiniaaffigisimavarput Naalakkersuisunit aamma mittarfeqarfiit sanaartornermut immikkoortoqarfia paasiniaaffigisimavarput.

 

Oqaatigineqartoq unaavoq mittarfik tallineqassagaluarpat qaquguluunniit illutaata portussusia ungasissusialu mittarfimminngaaniit eqqarsaatigalugu, taanna immikkut ittumik akuersinikkut akuersissutigineqarsinnaasoq. Tassa mattussisuunngitsoq, qaqugu aalajangertoqassagaluarpat Aasianni mittarfiup tallillatsiarneqarnissaa tallineqarnissaaluunniit isummiutigineqassagaluarpat. Kisianni aamma taanna isuma Naalakkersuisunut nalunaarutigineqarsimavoq illutaassaasa suliariummannittussarsiunneqarnerata aqaguani.

 

Taamaattumik ajornakusuulaartorujussuusimavoq imaaliallaannaq allanngortiterissalluni, tassa tamatuma kingunerisinnaammagu nutaamik suliariummannittussarsiuussineq ingerlanneqartaria­qassagaluarmat. Aammalu Inatsisartut eqqumaffigiusorujussuusarsi, tassa inatsit ilivitsoq taakkununnga atortipparput, sanaartugassat assigiit taakkua iluaniippoq.

 

Kisianni tassa ataatsimut oqaatigalugu akornusiisussaanngilaq SLV-iminngaaniit nalunaarutigi­neqartut tunngavigalugit siunissami talliliisoqassagaluarpat Aasianni mittarfimmik, taava illutaata ungasissusia aporfiliisussaanngitsoq.

 

Immaqa naggataatigut oqaaseqarfigeqqittariaqanngikkaluartoq Anthon Frederiksen-i kisianni una oqaatigilaarusuppara erinarsuuteqaratta aalisartoq ajornikuujunnaarpoq, qaqiartoramik aalisartor­tavut meerartaasa atisaat alinneqalaaraluaraangamik. Taanna aporfiunngilaq sumulluunniit qaqiniassagaanni, atisalersornitsigut kusanassuserput taanna kisimi tunngaviussanngilaq, pilliuteqaqqaartariaqarpugut akissaqalerumalluta, qaqiumalluta taamaattumik inuussutissarsiutiti­gut allatigullu aningaasartuutitigut oqilisaanerput aqqutigalugu inuttut atugarisagut pitsanngor­sassavagut. Killormuunngitsoq.

 

Karl Lyberth, Siumut:

Mittarfiit pillugit taasinermi, Siumunngooq Qaqortoq naameeraa. Ajuusaarnarpoq Inuit Ataqati­giit taamatut paasisimassappassuk, taamani taasigatta illoqarfiit sinneri tamarmik puigorneqartu­tut naameerneqartutut. Taanna eqqarsarneq ikkappallaarujussuarpoq, Siumumi itinerusumik eqqarsarpugut uagut. Taamatut mittarfiliassat pillugit taasigatta oqanngilagut illoqarfiit allat tamaasa puigorlugit. Siunissap takutikkumaarpaa, illoqarfiit allat immaqa Qeqertarsuaq, Nanorta­lik aamma Qaqortoq taakku aamma mittarfittaassasut siunissap takutikkumaarpaa, mittarfittaas­sanersut mittarfittaassannginnersulluunniit. Taamaattumik taamak ikkatsigisumik eqqarsarnian-ngilagut, itinerusumik eqqarsarniarpugut Siumumi.

 

Anthon Frederiksen-imut tunngatillugu nuannerunarpoq assut maani oqaluttarfimmi akikinaari­saqattaarluni inunnut atugarliortut allallu pillugit oqaloqattaarluni. Tassanngaaniit aningaasanik aalleqqulluta mittarfiit eqqarsaatigalugit. Uani eqqaasitsissutigilaassavara mittarfiit sananiarpa­gut siunissami ajunnginnerusumik atugaqarniassagatta. Nunarput pitsaanerusumik ineriartornias­sammat. Nunarput pitsaanerusumik ineriartorpat taava kikkut iluaqutigissavaat, kingulitta, meeqqatta, ernguttatta iluaqutigissavaat. Tamakkuukua pillugit massakkut suliniartugut, aam-  ma tamakkununnga suliniutitsinnut mittarfiit pilersinniagassat iluaqutaajumaarput.

 

Taavalu naggataatigut oqaatigissavara eqqumiiginarsinnaagaluartoq immmaqa eqqarsaqqajaanar­poq immaqa aningaasat mittarfiliornitsinnut aningaasanik sipaarniarpallaarneq mianersuutigissa­varput. Uani eqqarsaatigivakka naluneqanngitsutuut mittarfiit tungaanut qularnanngitsumik sipaarniarneq eqqarsaatigalugu mittarfiit tungaanut aqquserngit amitsuararsuupput. Ilulissat eqqarsaatigalugit mittarfiup tungaanut aqqusineq amippallaangajapporluunniit, biilit marluk ajornartorsiumisaarlutik saneqquttarlutik naapikkaangamik.

 

Imaassinnaavoq siunissaq eqqarsaatigalugu taamatut sipaarniarnerput aqquserngit eqqarsaatiga­lugit akisunerussasoq. Angallanermi annertuumik ingerlanneqalerpat aqquserngit pitsaasut soorunami pisariaqartissavagut. Taamaattumik mianersuutigissavarput sipaarniarneq pivallaarlu­gu mittarfiit tungaanut aqquserngit siunissami iluarseqqitassat immaqa, maannakkut sanana-veersaassagatsigit.

 

Jonathan Motzfeldt, Siumut:

Oqallinerup killiffia ajunngilluinnarpoq, tassa paaseqatigiinneqarpoq Qaqortoq aamma ilan-ngullugu misissuisoqassasoq. Taanna aamma Kujataaninngaaniit utaqqineqarpoq, maannakkut periarfissinneqartoq.

 

Aamma oqallinerit makku iluani eqqaamassavarput mittarfiliorniarluta aalajangeratta aallaavigut. Aamma taanna Kattusseqatigiinnit paaseqqunarsivoq, iluamik paasissallugu aallaavigivagut maannakkut umiarsuartigut angallannerit akisoorujussuit ukiumiit ukiumut. Aningaasat 100 mio. kippaarlugit allatigullu angallannernut tapiissutinut atukkatta mittarfiliornertigut, mittarfiit taakku pilersaarusiukkatta iluisigut pisariillisaataasumik angalanermi kinguneqarsinnaaneri. Mittarfigut maannakkut sananeqarsimasut, amerikarmiut sanaaraat ilaasunik angallassinissaq siunertarinngivillugu, allarluinnarmik siunertaqarlutik. Maannakkut uagut aaqqinniakkavut nunap imminut ataqatigiinnera aammalu Kujataani Qaqortumi ingerlasut assersuutigiinnarlugu inuit ilaasut 10.000 missaat pallillugit ingerlasut, aamma eqqarsaatigineqarput.

 

Tamakkunatigut pilersaarusiornerit naliliinerillu Inuit Ataqatigiit maannakkut arlaleriartumik noqqaassuttaat ilumoorpoq aamma Qaqortumi kommunalbestyrelsi tassuunakkut peqatigalugit nalilerneqarnissaat ilumoorpoq.

 

Aammalu Siumuminngaaniit pingaartumillu uagut siornali oqaluttuunitsinni Siumuminngaan- niit isortuussutiginngisaannarparput taamatut kommunalbestyrelsit paaseqatigalugit peqatigalu-git misissuinissat Siumup gruppianiit kaammattuutaajuarsimammat. Taannalu maannakkut periarfissaq atorniarneqartoq nuannaarutigalugu oqaatigerusuppara.

 

Kisianni aamma taanna qimannaveersaartariaqarparput, nunap angallaffiunera umiarsuartigut, akisoqisoq. Angalasullu maannakkut nunarput sinerlullugu angalanermik aliannaarsaarniarlutik ingerlasut, tamarmik nukingerlutik angalalernikuupput, piffissamik sipaarniarput taavalu aamma aningaasanik atorluaaniarlutik. Ukiut nalerorpagut pinngitsooratigut inuit ima angalanertik piaartumik sukkasuumillu naammasserusukkaat tamarmik timisartussagunik, timmisartorneq akilerumallugu aamma siunnerfigalugu inuullutik.

 

Taamaattumik ugguunakkut Qaqortumi maannakkut misissuiniarnermik ilanngussunermi aamma Kujataani Qaqortoq piinnarnagu aamma allat periarfissat misissorniarneqarnerat aamma ajunngi­laq. Inuit katersorsimaffiat Narsarsuarmiinngimmat aammali kisianni Qaqortumi Narsami aammalu Nanortallup eqqaani katersuunnikuullutik. Aammali tamatuma siornatigulli siunnersuu­teqareernikuugaluarmat Nanortallup Qaqortullu akornanni aamma qeqqata missaani aamma timmisartunut mittarfissamik siunnersuuteqartoqarluni 50-ikkulli nalaanni. Taanna puigorne­qanngilaq suli aamma takuneqarsinnaallutillu. Periarfissat misissorneqareersimapput ilaatigut, ilaatigulli nutaamik nalileeqqittoqartariaqarluni. Taamaattumik isumaqarpunga oqallinneq uaniittoq Naalakkersuisunit akissutigineqartoq alloriaqqinnissamut pitsaasumik nanisiffiusoq. Angallannerup akisunerujussuata ilaasunillu kiffartuussinerup pitsaanerusup anguniarneqarnera­ni.

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Qujanaq. Tupiginngilluinnarpara ilaasortat ilaannit ajornartorsiutit pillugit eqqaasitsijuarnera pingaartumik Karl Lyberth-iminngaaniit akikinaarinninniartutut taagorneqarmat. Tassa taman- na pissutsinik piviusunik eqqortunik taaguinerinnaavoq. Aammalu aalisartumut tunngatillugu immaqa Angallannermut Naalakkersuimut utertilaartariaqarpara oqarlungalu isumakasingaasiit aalakaseqaaq. Tassunga tutsilaarniarlugu, tassa pilersaarutit aallartinneqarmata Qaqortoq ilaatinneqaraluarsinnarluni peerneqallarsinnarluni aamma massakkut eqqarsaatinut ilanngummat. Qujanaq.

 

Josef Motzfeldt, Inuit Ataqatigiit:

Siumup oqaluttuanut eqqaasitissutigilaaginnarniariga ukiarmi Inatsisartut ukiakkut ataatsimiin­nitsinni arfineq marluk Inatsisartut aalajangeriigaat suluusalinnut mittarfissat ataatsimik ilanngar­neqarput ilanngarneqavillutik. Tamanna aamma Inatsiartuni ilaasortap Jonathan Motzfeldt-ip Qaqortumi ataatsimiititsinermi upernarsarpaa, ukioq pisumi. Taamaalilluni aamma illoqarfiit allat siunissami pisariaqartitsisinnaasutut takorloorneqarsinnaasut ungavaallatsinneqarput, periarfissinnissaat. Kiisalu Siumukkut siullermeerinninnermi, aappassaaneerinninnermi pingajus­saaneerinninnermilu assigiinngitsunik isummersortarnerinut assersuutissaqqippoq siullermeerlu­gu apeqqut manna sammigatsigu Mikael Petersen-ip Inatsartuni maani oqaluttarfimmiit oqaati­gimmagu, Kujataamiut Narsarsuaq naammaginiarsiuk. Ullumikkut Siumukkut allanik marlunnik oqaaseqartoqaramik, allanik isummersorput.

 

Jonathan Motzfeldt, Siumut:

Tassami partiit ikuallatsitassatsinnik aamma ilaannikkut ujaasillaqqeqigatta, taamaalluarsinnaa­voq. Isummat aamma ingerlaarfii imaanngillat qulaaninngaanniit tamaavimmik maani partiimi ilaasortaasut arlartik naalakkiippat tamarmik naalallugu ingerlasartut. Apeqqutini tamani taamaattoqanngilaq, gruppini tamarmik isumaqatigiinniarnerit ingerlanneqartarput. Aamma qularnanngilaq Inuit Ataqatigiinni taamaappoq. Taanna partiini allani taamaattoq ilisimavarput.

 

Una oqaatigeqqissavara, maannakkut Kujataata ataatsimut nalilerneqarluni inissinneqarnissaani, aatsaannguaq taasineq Narsarsuaq pinngitsoorani ilaatinneqassaaq naliliinermi. Aammalu taanna kommunalbestyrelsit taqqavanngaaniit naliliiniarnermi eqqaamaqquaa. Aamma nalilertariaqar­poq taassuma atorneqarnera. Kisiannili aamma illoqarfiit tassani timmisartumik isumagineqar- tut Europaminngaaniit aammalu Europamut angalaniartunut tunngatillugit naliliinermi ataatsi­moortariaqarput.

 

Politikerip ataatsilluunniit takorloorsimanngilaa maani inimi Kujataani Narsarsuup avataatigut timmisartunut mittarfiliortoqannginnissaa. Takorloorneqarsimavorli aallaqqaataanili soorlu Qaqortumut tunngatillugu tassani aamma mittarfeqartariaqartoq. Taanna ullumikkut missoruma­neqarluni aalajangerneqarpoq.

Mikael Petersen, Siumut:

Pissutissaqarpianngikkaluarpoq maani qaqissallunga, kisianni Josef Motzfeldt-ip oqarnera naqqilaarniarpara. Tassa oqaaseqartuuninni oqarama massakkut Narsarsuaq naammagigallarsiuk, massakkut. Tassa massakkut aningaasaliissutissat eqqartorneqarput. Aamma naqqilaarusuppara Josef Motzfeldt-i Qaqortumi mittarfissaq unitsikkallarneqarmat, taava aalijangerneqarpoq Qaanaami mittafiliortoqarnissaa taanna sulissutigineqassasoq. Taamaattumik mittarfinnik sanaassanik ikilisitsinermik siunertaqanngilaq tassa Qaanaami mittarfiliornissaq siunniunneqar­mat taamanikkut.

 

Peter Grønvold Samuelsen, Inuussutissarsiornermut, Angallannermut Pilersuinermullu Naalak-kersuisoq:

Inatsisissap matuma aappassaaneerneqarneranut atatillugu oqallinnermut uummaarissumut qujaqqikkusuppunga pingajussaa, eqqaasitsissutigissalluguli ullumikkut aappassaaneernerani taasissutigisagut ukuummata, Paamiuni Upernavimmilu mittarfiliassat pilersaarutaasuminngaa­niit siuaallatsinneqarnerannik, kiisalu Qaanaap mittarfiliorfigineqarnissaanik. Taanna oqaluttunik tamanit taperserneqarmat qujassutigaara.

 

Aappassaaneernerani inimi isersimasut tamarmik 23-it akuersipput.

 

Oqaluuserineqarnera naammassivoq.