Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 53		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Pingasunngorneq 20. maj 1998 nal. 13.45

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 53

 

Suleriaatsimi § 41 naapertorlugu apeqquteqaat toqqammavigalugu oqallinneq: Inuussu-tissariutigalugu piniartut aningaasarsiaasa appasinnerpaaffilerneqarnissaannik siunner­suut.

(Inatsisartunut ilaasortat Knud Sørensen, Naimanngitsoq Petersen, Peter Ostermann aamma Daniel Skifte)

 

 

 

Anders Andreassen, Ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat:

Taavalu tullianut ingerlaqqissaagut immikkoortoq 53, tassa Suleriaatsimi ' 41 naapertorlugu apeqquteqaat toqqammavigalugu oqallinneq: Inuussutissariutigalugu piniartut aningaasarsiaasa appasinnerpaaffilerneqarnissaannik siunnersuut.

 

Knud Sørensen, Siunnersuuteqartut ilaat, Atassut:

Aningaasarsiornerminni puisip amiinnaanik pingaarnerusumik tunngaveqarlutik piniarnermik inuussutissarsiuteqartut atugarisaat akuersaaginnarneqarsinnaajunnaarput - aaqissunneqartaria­qarlutillu.

 

Piniarnerinnarmik inuussutissarsiuteqartut, tassaanerusullu Qaanaap Illoqqortoormiullu kommu­niini najugaqartut, pinngortitami imaannaanngeqisumi najugaqartut, allanut naleqqiullugu ilungersunarnerujussuarmi inuuniarput.

 

Apeqqutit tamakku arlaleriaqaluni Inatsisartuni oqallisigineqartarput, ajoraluartumillu ulloq manna tikillugu kinguneqarpiarneq ajortunik, pingaartumik aalisarnermut ikaarsaariarnissamut suliniutaasut eqqaassanngikkaanni.

 

Aalisarnermik ingerlatsilernissaq isumaqatiginaraluaqisoq kisianni utaqqiinnarsinnaanngilarput.

 

Ukiup aallartinnerani Qaanaap kommuniani qimminik toqorartoornerup piniarnermik inuussutis­sarsiortorpassuit annertuumik ajornartoortippai, taakkualu qanoq iliuuseqaqquaatigut.

 

Agguaqatigiisillugu ukiumut 20-30.000-it kr.-nit akornanni piniarnerinnarmik inuussutissarsiute­qartut isertitaqartarnerat uagut akuersaaginnarsinnaajunnaaratsigu Inatsisartunut aalajangeqquar­put piniarnerinnarmik inuussutissarsiuteqartut minnerpaamik aningaasarsiaqalernissaat Naalak­kersuisut sulissutigissagaat ukiamullu saqqummiussaqarlutik.

Mikael Petersen, Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut Pisortallu Suliassaqarfiutaannut Naa-lakkersuisoq:

Naalakkersuisut Atassutip siunnersuutaanut akissutaat saqqummiutissuara.

 

Atassut Inatsisartut aalajangiinissaannut siunnersuuteqarpoq, pingaartumik Qaanaap Ittoqqorto­ormiullu koomuniini inuussutissarsiornikkut pissutsinik pissuteqartumik, qulaajarneqassasoq, pingaartumik piniarnermik inuussutissarsiuteqarnermi isertitatigut tunngaviit ukiorpassuarni pitsaasuusimannginneranni ajorsiartorsimallutilluunniit inuuniarnikkut atugarisat pitsaaneruler­sinneqarnissaannut sunik periarfissaqarnersoq. Atassut-ip siunnersuutigaa inuussutissarsiutigalu­gu piniartunut aningaasarsiat minnerpaaffissalerneqassasut, tamannalu pillugu Inatsisartut ukiakkut katersuunnissaannut Naalakkersuisut isummernissamut tunngavissiussasut.

 

Aallaqqaasiullugu Naalakkersuisut tikuassavaat piniartut inuussutissarsiornikkut periarfissaat paasiniarlugit pitsanngorsarniarlugillu suliniuteqartoqarmat.

 

Avanersuarmi qimmit toqorarnerannut, Atassut-ip ajornartoriutitut annertuutut taasaanut, tunngatillugu Immikkut Ikiorsiisarnermut Aningaasaateqarfiup Qaanaap Kommunia attaveqarfi­gisarsimavaa maannamullu kommunilu isumaqatigiissutigigallarsimallugu qimmit toqorarnerata qanoq annertutiginissaa tamakkiisumik paasineqanngikkallartillugu piniartut akuerineqarsinnaa­sumik tunngaveqarlutik inuussutissarsiornerminnik ingerlatseqqilersinnaaqqullugit ikiorsiissutis­sat qanoq ittut aalartissinneqassanersut nalileruminaakkallartoq. Aalisarnermut, Piniarnermut Inuussitssarsiornermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoqarfiup ajornartoriutip annertussusia paasiniaavigiuarpaa, piniartut eqqorneqartut ikiorsiivigineqarsinnaanissaannut iliuusissanik atorsinnaasunik nassaarniarluni.

 

Inuuniarnermi atugarisanik misissuinermi kingullermi piniarnermik inuussutissariuteqarnermi qanoq annertutigisumik isertitaqartoqartarnersoq kisitisitigut eqqoqqissaartumik taasisoqarsin­naanngikkallarsimavoq, akileraarutit pillugit paasissutissat inuussutissarsiutinut assigiinngitsunut immikkoortiterneqarsimanngimmata. Aalajangersimakannersumilli oqaatigineqarsinnaavoq kommunini taaneqartuni agguaqatigiissillugu isertitarineqartartut annikitsuinnaasut. Tamatu­munnga atatillugu taaneqassaaq Naalakkersuisut misilittakkatigut nalunngimmassuk tamatuma saniatigut nammineq pisanik inuussutissaqartarneq piniartut inuuniarnerminni tunngavigilluinna­gaat eqqaamaneqartariaqarmattaaq. Kiisalu isumaginninnikkut ikorsiisuutaasartut assigiingitsut, piniartukkormiut aningaasaqarniarnerannut arlaatigut iluaqutaasartut, isiginarneqartariaqarlutik.

Qaanaap Kommuniani pingaartumik Savissiviup eqqaani qaleraleqarluarpoq aamma tamanna paasineqareerpoq, taamaammat nunaqarfimmi tunisinissamut periarfissat pitsanngorsarneqarnis­saat sulissutigineqarpoq sulissutigineqartassallunilu. Qaanaap eqqaani qaleralinniarnissamut periarfissanut tunngatillugu Qeqertat eqqaanni killeqaraluartumik aalisartoqalersimavoq, inuit marluk pingasut piujuannartitsinissamik tunngaveqarluni inuussutissarsiutigalugu aalisarnermik ingerlataqarsinnaallutik. Misissuinertiguttaaq paasineqarsimavoq Qaanaap eqqaani aalisarnerup suli annertunerusumik ineriartorinneqarnissaanut periarfissaqartoq.

 

Royal Greenland A/S, nunaqarfinni suliassanut ingerlatseqatigiiffissap Nuka A/S-ip aalartissar­neqarneranik suliaqartoq, Qaanaap Kommuniani tunisassiornikkut pissutsit ataatsimut isigalugit pitsanngorsarneqarsinnaanersut misissuivoq. Tamatumunngali atatillugu oqaatigineqassaaq maannamut qangaaniilli inuussutissarsiornikkut tunngavigissamiit nutaamut ikaarsaariarneq ingerlaqqaartussaammat, taamatullu aamma ilaatigut sulisussaqarnermik apeqqut aaqqiiviginear­tariaqarluni uneqattaanngitsunik tunisisoqartarsinnaassappat.

 

Ittoqqortoormiit Kommunianni aalisarnikkut periarfissanik misissuinertigut paasineqarpoq maannakkuugallartoq inuussutissarsiutigalugu aalisartoqalernissaanut piviusumik tunngavissa­qanngitsoq.

 

Pingaartumik Ittoqqortoormiit Kommunianni qilalukkanik qaqortanik qernertanillu iluaquteqar­nissamut piniartut periarfissaat pitsaanerulersinneqarsinnaapput. Tamakku saniatigut tamaani kangerlussuit nunataanni umimmaat iluaqutiginiarnerat pitsaanerulersinneqarsinnaavoq. Tamatu­munnga tunngatillugu ilaatigut assartuinikkut periarfissat pitsaanerulersinneqarnissaat pisariaqar­tinneqarpoq, tappavani piniartunut namminernut aamma tunisassiat avammut tuniniaavinnut assartorneqartarnerannut tunngatillugu.

 

Taamaalilluni kommunit taaneqartut inuussutissarsiornikkut tunngavimmik pitsaanerulersinne­qarnissaanut periarfissaqarput aamma piniarnermik inuussutissarsiuteqarneq tunngavigalugu. Pitsanngoriaataasinnaasut tamakku kommunini inuussutissarsiorneq pillugu siunnersuisoqatigiin­nit, Naalakkersuisunit ingerlaavartumik attaveqarfigineqartartunit, misissorneqarput. Taamaalil­luni siunertarineqarpoq inuussutissarsiorneq pillugu siunnersuisoqatigiit kommunalbestyrelse-minnut siunnersuuteqartassasut oqallisigineqaqqittartussanik kommunalbestyrelse-it kingusin­nerusukkut Naalakkersuisunut saqqummiuttarsinnaasaannik.

 

Atassut-ip ataatsimut isigalugu siunnersutigalugu piniartut aningaasarsiaasa minnerpaaffilerne­qarnisaannik siunnersuutaanut tunngatillugu aallaqqaasiullugu tikkuassavarput Naalakkersuisut ataatsimut isigalugu tapiissuteqartarnernut nunap karsianut annertuunik ingerlaavartunillu aningaasartuutaasalersussanut tunuarsimaarluinnarmata. Taamaammat tunngaviatigut pingaar­neruvoq inuussutissarsiutit assigiinngitsut tunngavissaasa pitsaanerulersinneqarnissaannut periarfissat eqqumaffigineqarpata. Tassa taamaalilluni pingaarneruvoq tunisinermut periarfissat ineriartortinneqarnissaat kiisalu ingerlaavartumik tunisassianut assigiingitsunut tunitsivissat misissorneqartarnissaat pitsanngorsarneqarnissaallu. Kiisalu naliliivigissallugu pingaaruteqarpoq najukkani tunisassiat annertunerusumik suliarineqartarlersinnaannginnersut.

 

Aningaasarsianik minnerpaaffissaliisoqassappat nunatsinnut ataatsimut isigalugu inuuniarnermi atugarisat annertuumik misissuiffigineqartariaqassapput. Naalakkersuisuni nalunngilluinnarpar­put inuussuitssarsiornikkut tunngavissat kiisalu aamma isertitatigut tunngavissat najukkamiit najukkamut assigiinngilluinnarsinnaasarmata. Tamanna isumaqarpoq siullermik annertuunik misissuisoqartariaqarssasoq inuiaqatigiinni isertitakinnerpaanut aningaasarsiat minnerpaaffissa­lerneqassappata.

 

Taamatut aaqqissuussinerup maannakkut taperseeriaatsinut taamatullu isertitakinnerpaat ikiorser­niarlugit isumaginninikkut ikiorsiissutinut assigiinngitsunut sunniuteqartussaanerata saniatigut aammattaaq taamatut aaqqissuussineq allaffissornikkut annikitsuinnaanngitsunik aningaasartuu­teqarfiusalersussaassaaq.

 

Nunani arlalinni aningaasarsiat minnerpaaffiligaanerannik tunngaveqarluni aaqqissuussisoqar­tareerpoq. Pissusissamiusuussaartaaq nunani uagutsinuut sanilliussinnaasatinni taamatut aaqqis­suussinerit misissussallugit. Tamatumani eqqarsaatigaakka assersuutigalugu nunat Savalimmiu­tut ittut, Canada-tut ittut il.il.

 

Kiisalu Suliffeqarnikkut ingerlatsineq pillugu Isumasioqatigiinnissamut atatillugu nunatsinni suliffeqarnikkut pissusiulersussanut tunngavissat ineriartortisinissamullu periarfissat, taamatullu aamma suliniaqatigiiffiit naalakkersuisullu siunissami suliffeqarnikkut ingerlaseriaatsissaat, oqallisigineqarsinnaassapput. Suliniutissat isumasioqatigiinnermi oqallisigineqartussat ilarpas­suisa kingunerisusaavaat suliffeqarnermik tamarmiusumik misissueqqissaarnissat pisariaqartin­neqalernerat, tamatumani piniarnermik aalisarnermillu inuussutissarsiutit qitiussallutik, inuussu­tissarsiornermut suliffeqarnermullu tunngatillugu suliniutit nutaat pineqartillugit. Isumasioqati­giinnermi oqallinnerit kingunerissavaat ukiakkut katersuunnissamut, tassa Inatsisartut ataatsimii­nissaannut,  suliffeqarnikkut ingerlatsineq pillugu nassuiaateqartoqarnissaa, tassani Naalakker­suisut kiisalu Inatsisartut suliffeqarnermut tunngassuteqartuni ukiuni tulliuttuni suliniutissanut tunngavissat aalajangersarsinnaassallugit.

 

Taamatut oqaaseqarlutik Naalakkersuisut isumaginiarpaat Atassut-ip siunnersuutaata kinguneri­sinnaasaasa misissornissaannut suliniuteqartoqalernissaa.

 

Hans Enoksen, Siumup oqaaseqartua:

Qujanaq. Atassutip oqaluuserisassanngortitaa, tassalu piniarnerinnarmik inuussutissarsiuteqartut minnerpaamik aningaassarsiaqalernissaanik siunnersuut Siumut-niit imatut oqaaseqarfigissavar­put.

 

Piniarnerinnarmik inuussutissarsiuteqartut atugaasa pitsaanerulernissaanik Atassutip saqqum­miussaa siunnersuutip tunngavii malillugit  naammassiniassallugu ajornakusoortutut Siumut-miit isigaarput. Nalunngilarput ukiut makku piniartut aalisartullu atugaat, ilaatigut oqitsuinnaangitsut aammalu ilisimavarput Naalakkersuisut atugarisat tungaatigut pitsanngorsaaniarlutik suliniute­qartut.

 

Suliniutigineqartullu, soorlu makku ingerlanneqarput; puisit neqaasa amiisalu ullumikkornit annerusumik iluaqutiginiarneqalernissaat. Tamakkulu suliniutit massakkut ingerlallualeruttorput, qularnanngilarlu tamakku ingerlallualeriarpata, annertuumik piniarnerinnarmik inuussutissarsiu­teqartut iluaqutigillualerimaaraat.

 

Aammalu upernaaq manna umiatsiaaqqat tapiiffigineqartartut nutaamik aaqqissuusiffigineqarnis­saat Naalakkersuisunit sulissutigineqalerput, qilanaarlutalu utaqqissavarput ukiamut Naalakker­suisut saqqummiussaqarnissaat, naatsorsuutigilluinnaratsigu aamma tassani pitsanngoriaat  anguneqassasoq.

 

Siumut-mi isumaqarpugut susassaqartut, tassalu aalisartut kattuffiat KNAPK, KANUKOKA, kommunit allallu paasiniaaffigeqqaarneqartariaqartut aningaasatigut qanoq annertutigisumik sunniuteqassanersoq paaseqqaartariaqarmat. Aammalu ilisimavarput Isumaginninnermi Ataatsi­miitsitaliarsuarmi tamakku ilanngullugit suliassiissutigineqarnikuusut, suliarineqartullu. Inuiaqa­tigiinullu pitsaanerpaajussaaq, aaqqitassat sukumiisumik suliaralugit inaarneqartarnissaat, aningaasat atugassatta killeqarpallaarnerat pissutigalugu.

 

Ilanngullugu maluginiaqqussavarput, piniarnerinnarmik inuussutissarsiuteqartut immikkut aaqqiiffigineqassappata aamma ilanngulugit aalisartut umiatsiaararsortut ilanngunneqartariaqas­sammata. Tamakkulu kingunerissavaat suliassap naaammassiniarnissaa ilungersunarsilluinas­sammat allaffissorneq eqqarsaatigalugu.

 

Taamatut Siumut-mi oqaaseqarluta siunnersuut ajorinngikkaluarlugu aaqqiiniarnissaq ilungersu­nartutut isigalugu maannakkuugallartoq tapersorsinnginnatsigu kisiannili Naalakkersuisut misissuiniarnerat tusaatissatut tiguarput, aaqqiissutaasinnaasumillu tikkuaasinnaappata suleqataa­nissarput piareersimaffigissavarput. Qujanaq.

 

Peter Ostermann, Atassutip oqaaseqartua:

Piniarnermik inuussutissarsiuteqarneq inuussutissarsiutaavoq ilungersunartoq. Ingerlanneqarner­mini pinngortitarsuarmit silap pissusaanut allarpassuarnillu imaannaangeqisumik sunnerneqartar­toq. Piniartup suugaluartumik angerlaassassaqarsinnaanera ilaqutariippassuit inuuniarnerannut aalajangiissuuvoq, ukiuni makkunani inummut ilaqutariinullu sakkortusigaluttuinnarneranni.

Pingaartumillu nunap immikkoortortaani, piniarnerup saniatigut, allamik inuussutissarsiorfissa­qanngitsumik.

 

Piniartoqarfinni inuuniarnermik atugarisaasut inimi maani allaleriarluni oqallisigineqartarsimap­put. Inuuniarnermi atugarisaasut misissorneqartarsimapput ersarissumik uatsinnut takutitsisut, inuuniarnermi atukkat ilungersunartut. Arlalinnullu oqilisaassisoqassappat iliuuseqartoqartaria­qartoq. Allanik aningaasarsiorfeqalersinnaanissaq anguniarlugu misileraalluni aalisartitsisoqar­tarsimavoq, ilaatigut iluatsitunik ilaatigullu iluatsinngitsunik, soorlu Ammassallip kommuniani aamma Savissivimmi. Tamakku soorunami ingerlatiinnassavavut.

 

Aalisarnermulli ikaarsaariarneq iluatsissappat, tamanna sivisuumik pisarpoq, soorlu Uummannap Upernaviullu kommuniani takusinnaagipput. Piniarnerinnarmik inuussutissarsiuteqartut inuuniar­nerminni oqilisaaffigineqarnissaanik Atassut arlaleriarluni siunnersuuteqartarsimavoq.

Atassut-mit aalajangiussimavarput Qaanaami, Illoqqortuumiuni piniarnerinnarmik inuussutissar­siuteqartut oqilisaaffigineqassasut, Taamaattumik Atassut-mit naammagisimaarparput Naalak­kersuisut nunani ilisimaneqartunit minnerpaamik aningaasarsiaqartitsisarnermik ingerlatsiviusuni misissuinissamik aallartitsinialerat inassutigissallugu ukiamut ataatsimiinnissamut siunnersuu­mik saqqummiussinissaat anguniarneqassasoq.

 

Siusinnerusukkut maannakkullu Qaanaami qimmit qimuttut toqorarnerat pivoq, siusinnerusukkut piniartunut annaasaqaataaqisumik. Takusiuk piniarnerinnarmik inuussutissarsiuteqarneq taamak eqqorinartigaaq. Ukioq manna qimminik qimuttunik toqorartoorneq siusinnerusukkut pisimasu­nut annertutiginngilaq kisiannili ilaqutariinnut eqqorneqartunut ukiuunerani inuuniarnerminni qimminnguamik pinngitsuuisinnaangitsunut annertoqaaq. Piniartormi qimmeqanngikkuni ilaquttaminik pilersuisinnaangilaq.

 

Atassut-ip ajuusaarutigeqaa maannakkut qimminik toqorartoorneq Naalakkersuisut ilungersunar­tutut nalilinngimmassuk, Qaanaallu kommunia suleqatigalugu pinasuartumik tapersiutaasinnaa­sunik iliuuseqarusussimanani.

 

 

Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Qujanaq. Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut Pisortallu Suliassaqarfiutaanut Naakakkersuisup, Atassutip matumani siunnersuutigisaanut atatillugu akissutigisaa Inuit Ataqatigiit annertuutigut isumaqatigisinnaammassuk, annertunngikkaluanik imaattunik taamaattumik aamma oqaaseqarfi­gitsiaanassavarput.

 

Inuit Ataqatigiit piniarnerinnarmik inuussutissarsiorneq ullumikkornit suli annertunerusumik ineriartortitsivineqartariaqarmat, ukini kingullerni Inatsisartunut siunnersuuteqartarnitsigut kiisalu siunnersuuteqartarnitsigut kiisalu sunniuteqaqataanitsigut, piniartukkormiut atugarisaan­nik oqilisaassiniaqataassarsimavugut. Suliassaq tamanna Inuit Ataqatigiit suli ingerlattuarparput, oqaatigissavaralu sunniutinut piniartukkormiut ulluinnarni inuuniarnerannut pitsanngorsaataasin­naasunut suugaluartunulluunniit piffissami aggersumi suli suleqataajuarimaaratta, apeqqutaanani Inatsisartuniinnersugut, kommunini qinikkatut imaaluunniit nunaqarfinni aqutsisunut qinikkatut suleqataanersugut.

 

Atassut-illi siunnersuutaa eqqarsaatigalugu oqartariaqarpugut oqilisaassiniarnissaq tamanna allatigut pisinnaanissaa Inuit Ataqatigiit takorloorlugulu aqqutissiuteqataaffigerussagatsigu. Tassungalu tunngatillugu eqqaamaqqussavarput Isumaginninnermut Ataatsimiititaliarsuup siornali inassuteqareerneratigut piniartukkormiut suliffissaaleqinermi imaluunniit aningaasarsior­niarnermikkut periarfissaqannginnerminni nalaataqartillugit sulinermik inuutissarsiuteqartutuulli annertussusileriikkanik aamma pisartagassinneqartalernissaat Inatsisartuni aamma akuersissuti­gereersimagatsigu. Tamanna alloriarneruvoq pitsaasoq tullinnguutiinnarporlu peqqussutiliornik­kut tamatuma timitalerniarneqarnissaa isumaginninnermullu naalakkersuisumut kaammattuuti­gissavarput ukiamut taamatut katersuuteqqinnissatsinnut peqqussutissamik saqqummiusseqqullu­gu januarip aallaqqaataa 1999 aallarnerfigalugu piniartukkormiut taamatut pisinnaatitaaffeqaler­nissaat aamma anguneqarsinnaaqqullugu.

 

Piniartukkormiut inuutissarsiornikkut periarfissaasa pitsanngorsaavigineqartuarnissaat ingerlan­neqartuartariaqarmat Inuit Ataqatigiit oqaatigineqareersutuut pingaartilluinnarparput soorlumi naalakkersuisunut saqqummiunneqartutuut tamanna aamma siunertarineqartoq. Atassutip matumani siunnersuutaata kingunerisassai sukumiinerusumik misissoruneqarnerannut atatillugu Inuit Ataqatigiinniit nalilersugassanut aamma ilanngukkusupparput puisinik ameerniartarnermut tunngatillugu tapiissutigineqartartut allatut aaqqissuussiffigineqarsinnaannginnersut piniarnerin­narmik inuussutissarsiuteqartut siunissami annertunerusumik pissarsitinneqartalernissaat aamma siunertaralugu. Ullumikkummi aaliangersimanerusumik aningaasarsiorfeqareersut, tassalumi saniatigooralugu pinialunnermik aamma aallutaqareersut piniartukkormiutulli ameerniutiminnik akilerneqartarput taamatullu aamma assigiimmik atortinneqartumik ullumikkut tapiiffigineqartar­lutik. Periuseq allanngortiallanneqartuuppat qularinngilarput piniartukkormiunut tamanna iluaqutaanerungaassammat naapertuilluarnerusumillu tapiissutinik aaqqissuussinertut amerlaner­nik aamma nalilerneqassalluni. Pissutsit tamakku ukiap tungaanut sukumiisumik misissorneqar­niarlik taamatuttaarli aamma paasiniarneqarli KNAPK Atassutip siunnersuutigisaanut qanoq aamma isummersorumanersut.

 

Taamatullu oqaaseqarluta kisiannili siunnersuutigineqartutuut pinngikkaluarluni piniartukkor­miunut oqilisaassiniarsinnaanissaq aamma allatigut aqqutissiuunneqarsinnaasorigatsigu Inuit Ataqatigiit taamatut isummernerput matumuuna nalunaarutigivarput qilanaarpugullu ukiamut  oqaluuserisatsinnut uteqqinnissatsinnut.

 

Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:

Apeqquteqaammut atatillugu oqallisissiaq akissuteqaallu misissuataareerlugit paasivara minner­paamik aningaasarsiaqartitsineq nunani allani naluneqanngereersut taamaattumillu naleqqiussas­saqarniassagatta pissusissamisuussasoq nunani allani taamatut aaqqissuussinerit misissussallugit, tassa naleqqiussassaqarnissaq angussagutsigu. Kiisalu aamma suliffeqarnikkut ingerlatsineq pillugu isumasioqatigiittoqartussaavoq, tassani periarfissaqassalluni nunatsinni suliffeqarnikkut pissusiulersussanut tunngavissat ineriartortitsinissamullu periarfissat oqallisiginissaannut.

Isumasioqatigiinneq pillugu nassuiaat nunatsinni suliffeqarnikkut pissutsinut tunngavissaliisus­saassaaq. Naatsorsuutigineqarporlu nassuiaat ukiaru ataatsimiinnissatsinnut saqqummiunneqaru­maartoq.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Atassutip siunnersuutaa paasilluarpara aamma uanga Kattusseqatigiinniit 1996-mi ilaatigut tassunga assingusumik siunnersuuteqarsimavunga, tassa aalisartut piniartullu inuutissarsiorner­mikkut napparsimaneq imaluunniit allamik pissuteqartumik aningaasarsiornerminni ajornartor­siornermikkut ilaatigut annertuseriikkanik ikiorserneqartalersinnaanerannut tunngasumik. Tamannalu siunnersuutiga taamanikkut inunnik isumaginninnermut ataatsimiititaliarsuup suliaanut ilanngunneqarsimavoq.

 

Kattuseqatigiinniillu eqqaasitsissutigissuarput piniartut Avanersuarmiut Ittooqqortoormiormiullu kisimik taamatut atugaqanngimmata aammalu illoqarfiit ilaanni nunaqarfinnilu allani ilaatigut aalisarnermik piniarnermillu aamma inuutissarsiuteqartut annertuunik ajornartorsiuteqarmata. Assersuutitut eqqaaginnarsinnaavarput 1996-mi Kangaatsiap kommuniani aalisartut piniartullu ukiumut agguaqatigiissitsinermi aalisartut piniartullu tassanngaanneersut taamaallaat 4.000 koruunit missaanni isertissimammatigit. Taamaattumik Kattusseqatigiinniit isumaqataavugut suliap Inatsisartunut ukiakkut ataatsimiinnissaannut isummerfiginissaannullu tunngavissanik annertunerusunik saqqummiussisoqarnissaa tassanilu oqaluuserineqaqqikkumaartoq.

 

Mikael Petersen, Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut Pisortallu Suliassaqarfiutaannut Naalakkersuisoq:

Siullermik qujassutigissuara Partiit Kattusseqatigiillu naalakkersuisut taamatut akissuteqarnerat inussiarnersumik paasilluarlugulu tamaarmik tigummassuk.

 

Partiit oqaaseqartui ataasiakkaarlugit oqaaseqarfiginngikkaluarlugit oqariartuutit assigiiaarmata uani pineqarlutik taamatut misissuinissani soorunami aammalu suliap nalilersorneqarnerani ingerlanneqarneranilu KNAPK-p kommunillu qanimut suleqatigineqarnissaat taanna piumasaa­soq paasivara. Taamaattumik neriorsuutigissuara taakkua avaqqunnagit suliassaq ingerlanneqar­nissaa isumagiumaaratsigu.

 

Soorlu naalakkersuisuni akissuteqaatitsinni ersarissumik oqaatigigipput apeqqut tamanna inuiaqatigiinnut aammalu nunatta aningaasaqarniarneranut ima pingaaruteqartigaaq, kalluisussaa­tigaaq nalilersueqqissaarnerit pimoorussat pisariaqarlutik. Tassani assigiinngitsunut tamanna attuumassuteqarpoq, tassa inunnik isumaginninnikkut ikiorsiissutitigut aamma nutarterigatta nutarterinermi tassani qanoq attuitigissanersoq, tassami tamarmik nalunngilaat Inatsisartut annertussusileriikkanik ikiorsiisarneq tamanut atuuttussanngorlugu Inatsisartut siunnerfeqareer­nikuummata sulisoqassasoq. Tamakku tamarmik soorunami aningaasassaqartinniarnerqartus­saapput taamaattumik nalilersuutini tamakku ilanngunneqarnissaat avaqqunneqarsinnaanngilaq.

 

Qimmit, Qaanaami qimmit toqorarnerat pillugu Atassuminngaanniit saqqummiisoqarpoq oqaaseqartuata oqarneratut, immaqa pimoorullugu tamatumani sulineq annikissimasoq. Kisianni erseqqissaatigissuara piniarnermut naalakkersuisoq il. il. aammalu naalakkersuisoqarfik tamatu­minnga malinnaalluarmata aamma kommuni qanimut suleqatigalugu tamakku suliniutit tassunga tunngasut ingerlanneqarmata. Qanoq ikkumaarnissaat pillugu soorunami naalakkersuisut kingusinnerusukkut qularnanngilaq nalunaaruteqarumaartut.

 

Allanik annertunerusunik piumasaqaatinik saqqummersoqanngilaq, kisiannili soorumani misissueqqissaarnerit sukumiisut ingerlanneqarnissaat taanna piumasaasoq naammassiniarumaar­parput ukiamullu Inatsisartut ataatsimiinnissaannut naalakkersuisut saqqummiussaqassaangatta.

 

Knud Sørensen, Atassut:

Siullermik oqaatigissuara, siullermiinnginnatta Atassumminngaanniit taamatut isikkulimmik piniartukkormiut ukiumut minnerpaamik aningaasanik pissarsiaqartinneqarnissaannik tunngasu­mik siunnersuuteqarluta. Tassami ukiumut 37.000-it takorloorutsigit uaniluunniit inimi isersima­suinnaalluta ila takorlooruminaaqaat qanoq ilillugit naammatsissimassaneraat. Pingaartumik kallerup innera ulloq unnuarlu ilaatigut kaajalukaartillugu atorsimagaanni atortakkatsinnut uagut naleqqiullugu akisussaqaaaq. Aammalu imermut allanullu aningaasartuutit illumullu  taamaap­put. Soorunali aamma piniarnikkulluunniit pissarsiat taakkua nammineq nerillugillu tapertariga­luaraanni 30000 ilumut qanoq isillugit kaavilukaartittarsimaneraat inuussutigalugillu takorlooru­minaatsuuvoq uatsinnit, taanna erseqqissumik oqaatigissavara. Kisianni Naalakkersuisut akissuteqaataat paasilluarparput, taanna qularutigineqassanngilaq, tassami ukiuni makkuna isorliunerusut piniartoqarfiillu assigiinngitsutigut pitsanngorsaaffigineqarnerat, taanna arajutsisi­manngilarput aamma Inatsisartunit oqallisigineqaraangat assortuinngisaannarpugut aaqqissuussi­nissanut pitsanngorsaatissanullu. Aamma taamaaliortuassaagut soorunami.

 

Aamma takorloorparput ilumut suliassaq naammassiuminaatsuuvoq, uagut siunnersuuterpiarput tunngavigalugu aaqqiiniartoqassappat, taanna nalunngilarput. Kisiannili siunnersuut aallaavigalu­gu isumaqatigiittoqarsimappat aaqqiiniartoqassasoq, taava siunersuutitta aallaavippiaa angusi­massavarput. Aamma erseqqippoq Naalakkersuisut oqarmata ukiamut siunnersuuteqalersaarlutik imaluunniit misissuinerup kingunerinik saqqummiussiniarlutik. Tamanna Atassut-miit assut nuannaarutigivarput, tassa siunnersuuterpiarput angunngikkaluarutsigu pitsanngoriaatsinik ajunngitsunik saqqummersoqarpat taava siunertarput angusimassagatsigu. Aamma takusinnaa­varput partiit assigiingitsut oqaaseqarnerisigut, taannarpiaq tapersinngikkaluarlugu kisianni nalunngimmassuk aamma tamarmik paasisimallugulu ajornartorsiutit qanoq ittuusut. Aammalu aaqqiisoqartariaqarnera nassuerutigimmassuk, tamanna tamatta nalunngilarput.

 

Tassami siunnersuutit tamarmik ajornaatsuusariaqanngillat, ajornartorsiutinuna ajornartuunerat pissutigalugu aaqqinniarlugit siunnersuuteqartartugut. Taamaattumik ikioqatigiissutigissavavut  ajornartut tamakkua oqaloqatigiissutigalugit angusassarput anguniarlugu. Taamaattumik takisuu­liutigeqinagu partiit aammalu Kattusseqatigiit isumaqataaffigimmassuk qanoq iliuseqartoqarnis­saa, taanna Atassut-niit naammagisimaarparput aamma ukiamut qanoq ittumik saqqummersoqar­nissaa tassa pissanngatigaarput, ajornartorsiutinillu aaqqiiniartoqarnissaanik qularutigissanngilar­si Atassut aamma tunuliaqutaassammat.

 

Karl Lyberth, Siumut:

Siullermik oqaatiigissavara uanga nammineq inuttut isummakka anninniarakkit. Atassutip siunnersuuteqarnermigut, tassa tupinnarpoq siullermik Atassutip tamarmiulluni taamatut siunnersuuteqarniartoq paasinarmat, tassa Atassut siunnersuuteqarmat taamatut. Siunnersuute­qarnermigut Atassutip piniartut nikassarpai. Nikanarsarpasi. Taamatut siunnersuuteqarnissigut.

Piniartut ataqqinassutigivaat, ataqqinnassutigivarput uagut nammineerluta peqqitsilluta nammi­neerluta pilersorniartaratsigit aamma piniarniartaratta. Ilaanni atugarliornerulertarpugut, ilaanni atugarissaarnerulertarpugut. Atassutip siunnersuutaa malissagaanni, susaarutta, taava kommuni­mut aningaasanik aallissaagut. Siunnersuutaa taamatut paasisariaqarpoq. Piniartut taanna kissaatiginngilaat. Namminneq naparusupput. Ilaanni susaartarpugut, allatut ajornaqaaq. Ilaanni pisaqartarpugut naammattunik. Taamatut pisoqaraangat nuannertarpoq. Pisortat kommunillu allat suulluunniit isumalluutigerusunnanngillat peqqitsilluta piniartuutilluta. Piniartut ikiorniarneqas­sappata, ikiorniarneqassagutta taava allatut ikiorneqartariaqarpugut. Tunitsivissatsinnik nammi­neq pisagut tunngavigalugit aningaasarsiornissatsinnik pitsaanerusunik ujartuivugut aamma qujanartumik tamanna ilaatigut piviusunngoriartulerpoq Nanortalimmi puisit neqaannik tunitsivi­liorneq ilaatigut eqqarsaatigalugu.

 

Tassa piniartut nammineq pisagut aallaavigalugit aningaasarsiornissarput taanna kissaatigilluin­narparput. Kissaatiginngilarput susaarutta aningaasanik aallernissarput kommunimut imaluunniit sumuugaluarnerpoq.  Aningaasarsiorneq eqqarsaatigalugu, nunatta aningaasarsiornera eqqarsaati­galugu tupinnaqaaq tapiissuterparpassuit pilersinneqariartortutut isikkoqarmata massakkut. Atuarfiit allarpassuillu aningaasartuuteqarfigisussaavagut. Qanormita naleqassava taanna Atassutip siunnersuutaa? Eqqarsarlualaariarta, akissaqarnerluta ilumut taamaattunut taamatut iliussalluta.

 

Saqqummiisut arlallit oqalupput piniartuuneq ilungersunartuusoq allaalluunniit immaqa nuanniit­sutupajaaq paasinarsinnaasumik oqaaseqartut arlaqarput. Piniartunuku piniartuusut nuannariga­mikku allamik taarsernianngilaat. Nunami sulilerusunngillat. Piniartuupput piniarneq nuannari­gamikku. Ilaanni ilungersunartarpoq, kisianni nuannersuaannangajappoq piniarneq arlaannik ajortumik nalaataqanngikkaanni. Piniartuuvugut nuannarigatsigu, inuuneq taanna. Susaarutta allatut ajornaqaaq susaassaagut kisianni nuannertarpoq naammattunik pisaqaraangatta. Ikiorsiis­sutit taakku ajornartinnagu orniginnanngilluinnarput piniartuulluni.

 

Peter Ostermann, Atassut:

Oqaaseqartoq kingulleq aallaavigissagaanni nikassaaneq, naamik uagut paasinnippugut Hr. Karl Lyberth. Piniarnerinnaavimmik, allamik periarfissaqanngitsut ajornartorsiutaat paasivarput. Qanoq iliuuseqarusuppugut aamma qujanarpoq allat illit pinnak, allat  aamma paasinnimmata.

Uagut kissaatigisarput tassa aaliangersimasumik pisartagaqarsinnaanissaat, tassa pingaartitarput. Kisianni oqaloqatiginninnitsigut allallu illit pinnak, nassaarsinnaavugut ajunngivippoq aaqqiis­saagut taava. Inuttaaqatigut allamik periarfissaqanngiivissut nunami suliffissaqanngitsut piniar­nerinnaavimmik taamaallaat isumalluuteqartut aaqqiivigisinnaagutsigit ajunngilaq.

 

Inuit Ataqatigiit una taasaat oqaaseqarfigilaarusuppara tapit suu, taanna usernartorsiornarsinnaa­galuarpoq aamma nalunngilara siornatigut eqqartorneqartarnikuusoq. Puisit amiinik tunisinermi tapit, piniarnerinnarmik inuutissarsiuteqartut kisimik. Kisianni taakkuinnaat atussagutsigit aningaasaqarnikkut atugaat tassa aalajuassapput. Tassami nunarsuarmi akinut aamma attuuma­sorujussuugamik akit. Eqqaamavarput Bikkitta taanna franskeq qanoq iliuallammat piniartutut inuutissarsiuteqarneq assorsuaq ajoquserneqarmat. Tamakkuuku uagut qimakkusukkigut Hr. Karl Lyberth. Tamakkununnga atavallaarneq massakkut ukiut atorpagut nunarsuarmi inoqarpoq arfernik aamma meerarsiartaartartunik. Immaqa aamma puisinik meerarsiartaartalissapput, taava qanoq pisoqassava? Tamakkuuku uagut qimakkusukkigut Hr. Karl Lyberth.

 

Qimmit toqorarnerannut tunngatillugu una taalaarlara massakkununa pisariaqartitsisoqartoq. Qimmeqanngikkunik piniarniarsinnaanngillat massakkut. Taamaattumik assorsuaq ajuusaarutigi­gakku naalakkersuisut paasinnilluarlutik piaartumik qanoq iliuuseqarnianngimmata. Qanoq pisoqarpa siorna saattuarniarneq aallartinissarniarneqalermat? Ajunngitsumik maani iliorpugut 3 miliuunit aajuku saattuarniutinut pisiniutissat imaaliallaannarlugit, pisariaqarmat ajunngilaq. Aamma aajuku pisariaqartitsisut taammaattumik piaartumik utaqqinani, misissuinani sunani imaattugassaagaluarput. Aamma kanngunarsaaneq imaluunniit allatut pinninneq Karl Lyberth-ip oqaatigisaa uterfigilaassagaanni ikiuisarnerup isumaginninnerup iluani ullumikkut ingerlatarput uagut arlaleriarluta aamma siunnersuutigisaraluarparput atorunnaarsinniarli, annertussusileriikka­mik ikiorsiisarneq. SIK-mi ilaasortaaguit taamaallaat pisinnaavat SIK-mi ilaasortanngikkuit pisinnaanngilat. Tassa aatsaat immikkut pinninneq.

 

 

Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit:

Qujanaq. Uanga una oqaaseqarfigilaassavara. Ila aamma nammineq iliuuserisat aamma qiviaqqaarneqartassammata eqqaamaqqissaartariaqarpoq. Isumaqarpunga uani Atassutip siunner­suuteqarnermini aamma puigorluinnarsimasani aamma eqqaamaqqissaartariaqaraa. Ilami qanittunnguakkununa qanoq naalakkersuisooqatigiit aamma iliuuseqarpallattut? Piniartukkor­miut pingaartumik Avanersuarmi atugaannut ila oqilisaataasutut oqaatigineqarsinnaanngilluin­nartumik. Ila Atassutip aamma aaliangeeqataaffigisimagaa tassa Qaanaami piniartut inuutissar­siutiminnik ingerlatsitsiniaraluartillutik aamma akornusersorneqarnissaat, tassamigooq aamma ilisimatuut ilisimatusarniasammata. Ila piniartut saniatigut aamma kommuni Qaanaami aamma Atassutip nammineq Inatsisartuni ilaasortaatitaat aamma tassani maalaaruteqartunut ilaapput kisiannili ila qanoq una pisoqaleriallartoq.

 

Tamakkua naammagittaalliuuterpassuit ataatsimiivilluunniit tusaaniarneqanngillat Atassumminn­gaannit naak naalakkersuisooqatigiinnut aamma ilaagaluarlutik. Ila nammineq iliuuserisat qiviaqqaarneqartassammata taanna eqqaamaqqissaagassaavoq aamma Atassut saqqummiussiner­mini aamma oqaatigivaa Qaanaami imaluunniit Avanersuarmi qimmit toqorarnerannut atatillugu naalakkersuisut tamanna ilungersunartutut nalilersimanngimmassuk Atassumminngaanniit assut ajuusaarnartuutinneqartoq. Ila aperisariaqarpugut, Atassut naalakkersuisooqataannginnamii? Atassut naalakkersuisuutitaqarpoq naalakkersuisooqatigiinni Siumumi Atassummilu marlunnik ilaasortaatitaqarlutik. Taamaattumik tassa uteqqiinnassavara una, nammineq iliuuuserisat aamma qiviaqqaarneqartassapput ila piniartukkormiut pitsaasumik aamma piniaraanni. Taanna pin­gaaaruteqarpoq.

 

Aap Inuit Ataqatigiit soorunami aamma uagut peqataarusuppugut piniartukkormiunut oqilisaassi­niarnissami taamaattumik aamma tikkuagaqarpugut assigiinngitsunik tamanna ingerlanneqarsin­naasoq taakkualu aamma uani oqaaseqaqqinninni uteqqissanngilaakka. Kisianni aajuna aamma pingaaruteqartoq oqaatigisassaq aamma saqqummiussinitsinni tikkuagarput.

 

Kalaallit Nunaanni Aalisartut Piniartullu Katuffiat atagu aamma tusarniaqqaarallartigu. Tusarni­aqqaarallartigu Atassutip siunnersuutaa una, tassa piniarnerinnarmik inuutissarsiuteqartut minnerpaamik aningaasarsiaqalernissaat aamma ornigineraat. Kisianni tassunga tunngatillugu immaq Kaalip aatsaaginnaq oqaatigeriigaanniik allaanerungaartumik oqartoqarunnanngilaq kattuffiup taassuma tungaaninngaaniit. Isumaqarpunga tassa allatigut piniartukkormiunik ikorfartuiniartariaqartugut tassanilu aamma Inuit Ataqatigiinninngaanniit uagut piareersimalluin­narpugut aammalu ukiamut taamatut eqqartuinissatsinnut aamma suleqataalluinnassaagut.

 

Paaviaaraq Heilmann, Aalisarnermut, Piniarnermut, Inuutissarsiornermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq:

Qujanaq. Oqaaseqarfigineqartut imaluunniit oqaatigineqartut tassunga toqqaannartumik tunngas­suteqanngikkaluartut sanimut saanermi attorneqartut pinngitsoorusunngilanga aamma oqaaseqar­figilaassallugit. Tassa qimminik toqorartoorneq Qaanaap kommuniani pisoq naalakkersuisut ilungersunarluinnartutut isigivaat. Naalakkersuisuni tusaaqqusaarutiginnginnatsigu imaanngilaq ilungersunartutut tigunngikkipput. Suliaq ingerlapparput. Avanersuarmiut kissaatigisaat tassaap­put siullermik, massakkut piniarnerminnik ingerlatsisinnaalerniassagunik angallatinik pissarsi­sinnaanissartik, tassalu snescooterit taavaat namminneq, aappaattut qimmit toqorartut taartissaan­nik ningioqutinik pissarsinissaq aamma taanna kissaatigisimavaat, taavalu pingajussaattut aningaasanik ikiorsiissutaasinnaasunik aamma kissaateqarlutik.

 

Taakku aggorniarpagut naalakkersuisuni siulleq alloriarnissaq piaarnerpaamik piniarnertik ingerlassinnajumallugu snescooterinik tassalu ulluni makkunanerpiaq periarfissarsiuussivugut assartornissaat eqqarsaatigalugit, aningaasalernissaat eqqarsaatigalugit. Qimmit aamma taamtut qanoq pissarsiarineqassanersut. Imaanngilaq nipituuliutiginnginnatsigit ilungersunartutut tigunngikkipput.

 

Taava Johan Lund Olsen-ip qularinngilara Per Radisson-i pigaa. Tassunga tunngatillugu oqaati­gineqarmat naalakkersuisut avanersuarmiut soqutiginngilluinnarlugit. Taamaattoqanngilaq. Qinnuteqaatigineqartoq siulleq itigartinneqarsimavoq aappassaannik nutartersimavaat aqqutissat eqqarsaatigalugit nikisiteringaatsiarluni, tulaffissat Kalaallit Nunaanni imaluunniit Avanersuup, Qaanaap kommuniani tulaffissat taamaatsillugit, inuttat taarsernissaat Canadami pisussanngorlu­gu, misissuineq annertunerpaaq Canadap imartaani pisussanngorlugu. Kalaallimik malinnaasitsi­soqarpoq taamaattumik naalakkersuisut taavanimiut tusaanianngivillugit Per Radisson-imut suliassamut tunngatillugu suliaqarsimapput imaluunniit tusaanianngivillugit suliaqarsimanngillat, naalakkersuisut naapisitsiniaasimapput aamma Avanersuaq qularinnginnatsigu inuiattut kalaallit aamma tassa taanna misissuineq iluaqutigiumaassagaat siunissami aammalu Avanersuarmiut. Nunarsuatsinni mingutsitsineq annertooq eqqaamassavarput pimmat. Taassumalu malinnaaffigil­luarnissaa aamma Avanersuup eqqaani pisut aamma malinnaaffigineqarnissaat soqutiginartim­massuk naalakkkersuisut taanna akuersaarsimavaat. Kisianni aallaqqaammut pilersaarutaasu­ninngaanniit sakkukinneerarsuanngorlugu ajoqutaasinnaanera piniartunut.

 

Jonathan Motzfeldt, Naalaakkersuisut Siulittaasuat:

Naalakkersuisut akissutaannut erseqqissaatigiinnassavara, piniartoqarfimmiut Avanersuarmiut aamma Scoresbysundi uani pineqarput. Namminneq kiffaanngissuseqarput tassani najugaqassal­lutik aammalu tassani atukkatik namminneq atussallugit aalajangigassaraat, nuna inuuffitsik najussanerlugu aamma taamaaliorput nuannarigamikku aamma taanna ataqqivarput. Aammalu tassani najugaqarneranni sukkulluunniit uagut allat ikiuussinnaagutta aamma ikiuutissaagut. Aamma namminneq qangarsuarli uumaniarnerminni imminnut ikiorsimagamik, aamma nammin­neq saaffigineqarunik ikiuuteqqullugit aaqqiiniarnerni aamma ikiuuttarnerat taanna aqqutissaa­voq. Taamaattumik aamma qimminik aatsaannguaq qimminik toqoraaneq pillugu oqaatsit ilumoorput, ilungersunarpoq tusarlugu aamma piniarnermikkut akornutigissaqaat. Aamma tappavani ajornartorsiut taanna aaqqinniartariaqarpoq, napparsimalernissamut qimmit kaporne­qarnissaannut pisussaaffiit naammassisariaqarput tamarmik, aamma tassuunakkut ikioqatigiin­neruvoq inuuniarnerup tappavani ataannarnissaanut. Taamaattumik tamakkunatigut periarfissati­gut ikiuuttoqassaaq, aamma ikiuuttoqartuassaaq aamma tappavanimiut naammassisassavaat tamatumani suliassatik, tassa qimmit nappaalanissaat pinaveersaarluinnartariaqarmat.

 

Naggataatigut aamma oqaatigissavara Pierre Radissonnimut tunngatillugu umiarsuaq taanna puisinniaanngilaq, arfanniaananilu nannunniaananilu. Umiarsuaq ilisimatusarnikkut ingerlavoq Canadap imartaa aqqutigilluinnarlugu ingerlavoq, uagut taanna susassaqarfiginngilarput. Uagut killeqarfitsinnut piffissani ullut tamaasa nalunaarutigisarpai, nalunaaqutaq imaalippat Kalaallit Nunaata imartaanut anngutilaassaanga, imaalippallu imaq taanna qimassavara. Umiarsuup aqqutissaa tamarmi nalunaarsorneqarsimasoq pigisarput najoqqutaralugu, Canadap killeqarfiata iluaniippoq, kisianni soorunami imartatsinnut qanittunnguami aamma nunat imminnut qaneqim­mata, tassani periarfissat ilaannikkut Nunatsinnut appakaannernik ilaqassapput. Uumassuseqartut tappavani inuussutigisinnaasaannik misissuineruvoq, silarsuarmiut assigiinngitsut misissuineran­nut ilanngullugu Canadap pisussaaffigisaa, uagullu aamma misissuinerni ilaatigut tamatumani, tunngaviusumik isumaqataavugut, pisuussutsit ataavarnissaannik siunissami isumannaariniarluni sulinerummat. Aamma Avanersuarmiut eqqaamassavaat aamma nalunngilaat, tappavani killeqar­fiit apeqqutaatinnagit Avanersuarmiut Canadamullu allamullu ingerlaartuarnerat, Canadallu killeqarfiata titarsimalluni akornanni pissutsit akornusersuutaanngitsumik siunissami aamma atanissaa pingaruteqartipparput.

 

Taamaattumik nuannerpoq kisianni Canadamiut killeqarfipput ataqqillugu, killeqarfitsinnilu qaangiilaarnissat kisiisa aqqusaarlugit, namminneq imartaminni misissuineq annerpaaq ingerlam­massuk. Neriuppunga piniartut inuussutissarsiornerannik nungusaaniartutut Naalakkersuisut taaneqartarnerat, taamaattullu tusartakkakka raatiukkut, pissutissaqannginneri aamma maani erseqqissassallugit, tassani aamma tappavani inoqartuarnissaa uumasoqartuarnissaalu pillugit misissuinerni, Kalaallit Nunaata pisussaaffini aamma tassuunakkut ilaaffigimmagu, Inuussutis­sarsiornermi Naalakkersuisup nassuiaaneratut Avanersuarmiut tappavaniittut suleqatigineqarput oqartussaasui, Kommuunit qinnuigineqartarlutik suleqataaqqullugit, suleqataaffissamikkullu nalunaarutaat najoqqutaralugit.

 

Karl Lyberth, Siumut:

Atassummut naatsuararsuarmik oqaatigiinnassavara, siunnersuutersi pillugu piniartut aperisigit KNAPK aperisigit, taava qularinngilara siunnersuutersi taanna atorunnaarsissagissi. Piniartut kissaatigivaat tunitsivissaqarnissaq, nammineq pisatik atorlugit napaniarnissaq, ikiorsiissutit pinnagit. Piniartut aperisigit taava paasissavarsi.

 

Daniel Skifte, Ineqarnermut Aningaasaqarnermullu Naalakkersuisoq:

Siunnersuummik atsioqataasutut nikuippunga Atassumminngaanniit. Unaana oqallinneq aamma illuatungaanut ingerlasoq erseqqimmat, eqqaasitsissutigilaarniaringa uani Atassutip siunner­suummini piniarnerinnavimmik inuutissarsiuteqartut, tassaanerusullu Qaanaap Illoqqortoormiul­lu eqqaanni najugaqartut taakkua pimmagit. Taamaattumik paasilluanngilara Karl Lyberthi nammineq inuttut oqariartuutigimmagu uku uku iliuuserisigit, uku uku uanga saperpakka. Eqqaasitsissutigissavara inuit assersuutigalugu Karl Lyberthitut ittut, Landstinngiminngaanniit inuutissarsiutigalugu aamma 250.000 Kr.-nit sinnerlugit akissarsisartut. Tassani Atassutip taakku pinngilai.

 

Taassuma saniatigut tuniluuisartut soorlu timmiaalunnik imaluunnit aalisarnermi taakkua Atassutip pinngilai, piniarnerinnarmiguna inuussutissarsiuteqartut taakku pineqartut. Taamaattu­mik oqaatigeqqissavara taamatut oqariarlunga, Naalakkersuisut akissutaat assut iluarisimaarnar­poq. Apeqqut misissorneqarli suarsupparujorujussuit siunnersuutip uuma qiterinngisai kaputar­tuunnagit, qujanaq.

 

Knud Sørensen, Atassut:

nuannarisanngikkaluarpara inuit ataasiakkaat toqqarlugit oqarfigisarlugit. Kisianni Hr. Karl Lyberth, inuiaqatigiit Kalaallit akusaasugut pinngikkutta, inunnit piniartunit aallaaveqarpugut. Taamaattumik ataqqivagut assorujorujussuaq siulivut. Taamaattumik nikassaassalluta pissutissa­qanngilagut. Kisianni inuiaqatigiinni qinigaasugut sukkulluunnit pisussaavugut, ajornartorsiute­qarsorigutsigu sumiluunniit aaqqiiniassalluta. Isumaqarattalu ajornartorsiut taanna piniartoqarfin­ni ajornartorsiutaasoq aammalu erseqqilluinnartoq, taamaattumik Inatsisartunut saqqummiuppar­put. Aammalu takoreerparput tusareerlugulu Inatsisartunit amerlanerpaanik tapersersorneqartoq qanoq iliuuseqarnissaq, taanna assut nuannaarutigaarput.

 

Aap, KNAK-kkut allallu Naalakkersuisut misissuinerminni aperissaqqaarpaat taanna qularutigis­sanngilarput. Soorlu aamma oqartugut, ila nersunaqaat aningaasat taakku 20-30.000-tit ukiumut naammatsissinnaasimappatigit, assorujorujussuaq nersorpagut tamatumuunakkut inuuniarnermik taama naalliunnartigisoq naammassisinnaasarsimammassuk ukiup ingerlanerani. Taamaattumik assorujussuaq ataqqivagut aammalu pisariaqarfiatigut ikiorusuppagut.

 

Johan Lund Olsennip oqalutsutserusunnera taanna allat ilaatigut akivaat. Kisianni Atassut maluginiarsimammagu nuannaarutigaara assut Hr. Johan Lund Olsen, maluginiartarsimavat politikkikkut qanoq ingerlariaaseqartoq tassami maluginiartarsimanngikkukku uparuarunnann­gikkaluarakku. Kisianni naggataatigut oqarputit, siunnersuupput tunngaviatigut isumaqatigalugu tassalu qiterpiaa tassuunakkut ajugaavugut.

 

 

Karl Lyberth, Siumut:

Aap naatsunnguamik Atassutip siulittaasuata oqaaserisaanut uannut tunngatillugu ilumoorpoq Inatsisartunut ilaasortaavunga kialluunnit nalunngilaa. '90-miilli umiatsiaararsortunngorsimavun­ga Maniitsumi. Taamatut ukiut taamannaaluit umiatsiaararsortuullunga kissaatiginngisaannarni­kuuara pisortanut aningaasanik aallernissaq, aamma umiatsiaararsortoqatima piniartoqatima kissaatigineq ajorpaat pisortanut aningaasanik aallernissaq. Ataqqinaatigivaat nammineerlutik inuuniarneq. Piniartut Avanersuarmiut Illoqqortoormiullu kikkuussagaluarnersulluunniit aperisigit siunnersuutersi ilumut kissaatigineraat, taanna taamatut aperiinnassavasi, aamma siunnersuut nassiutsinnagu taakkua aperisussaagaluarput ilumut taanna kissaatigineraat. Ukiut qassit ilaasortaagassi suli siunnersuusiornerluunnit nalugassiuuk, siunnersuusiortinnani suliso­qartarpoq aperisassat aperalugit ilumut taakkua kissaatigineraat eqqugaasussat atuisussat ilikkarniaritsi.

 

Peter Ostermanmn, Atassut:

Qujanaq. Sivittoruttuuleraluarpoq kisianni isumaqarpunga naggataarutaassallunga ataasiakkaann­guit taalaassuakka. Tassa Karl Lyberthimut oqaatigissava Naimanngitsoq Petersen Qaanaarmioq aamma atsioqataammat siunnersuummut, aammalu nalunngiivipparput siusinnerusukkulli saqqummiukatsigu assut soqutigineqarsimasoq Hr. Karl Lyberth.

 

Una tupigilaariga IA-p oqaluttuata saassummatigut apeqqut taannarpiaq ilisimatusarluni umiar­suarmik angalaneq, Nunanut Allanut Sillimaniarnermullu Ataatsimiititaliami suliarineqarpoq IA-p aamma peqataaffigisaanik aamma tunngaviatigut tusaatissatut tigusaanik taamaattumik aamma tassani peqataavusi. Una allanit allaanerussutigilaagarput una, Naalakkersuisuutitagut ilaatigut ammasumik isornartorsiortaratsigit nipangiinnarata.

 

Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit:

Naatsoralaannguussaaq. Tassa aatsaaginnaq oqaaseqartoq Atassut sinnerlugu Knud Sørensen, naluara tusillatsissimanersoq ilumut naluara taamaaratarsinnaavoq. Tassami saqqummiussinitsin­ni aammalu aappassaanik oqaaseqarninni erseqqissumik oqaatigisara tassaavoq: ila tassa allatigut ikorfartuiniarta piniartukkormiunut, uagut qularaarput piniarnerinnarmik inuutissarsiuteqartut minnerpaamik aningaasarsiaqalernissaat taanna aqqutissaasoq. Taanna aqqutissaasorinngilarput, taamaammanuna aamma oqaatigigipput: atagumi KNAKP-kkut allallu tusarniaavigigallarsigit aamma qularnanngitsumik immaqa aamma oqaatigissavaat, taanna aqqutigisariaqanngilaq allatigununa ikorfartuisariaqartugut.

 

Knud Sørensen, Atassut:

Aap, tassaana Johan Lund Olsennip nappaateqarsoralunga pasimmanga oqarfigiinnassuara nakorsaq ornikkumaarpara taamaassorileruma, kisianni tusilanngeqaanga.

 

Oqaluuserisaq naammassivoq.