Oqaluuserisassani immikkoortoq 29-1 |
|
||
| Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera | |
Ullut
ataatsimiiffiusut 23-at, sisamanngorneq 10. april 2003, nal. 16:00
Mikael
Petersern, Attaveqatigiinnermut,
Avatangiisinut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut.
Qujanaq.
Naalakkersuisut sinnerlugit matumuuna saqqummiuppara Sanaartugassanut
Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfik pillugu nassuiaat 2002.
Inatsisartut 1999-imi ukiakkut ataatsimiinneranni Namminersornerullutik
Oqartussat missingersuutaat pillugit Inatsisartut inatsisaat nr. 8, 29. oktober
1999-imeersoq akuersissutigineqarpoq.
Missingersuutit pillugit inatsimmi immikkoortut ilagaat sanaartugassanut
iluarsagassanullu aningaasaateqarfimmik, missingersuusioriaatsimi teknikikkut
aningaasaateqarfiusumik, pilersitsinissaq.
Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfiup siunertaraa
sanaartornermut tunngasut pilesaarusiornerisa, tulleriiaarlugit
pingaarnersiornerisa aningaasatigullu aqunneqarnerisa pitsanngorsarnissaat.
Missingersuutit pillugit inatsimmi aalajangersarneqarpoq imaattumik
oqaasertalik:
Naalakkersuisut Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfiup
ingerlatai pillugit ukiumoortumik nassuiaassuteqartassapput, tassungalu
ilannguttassallugit tulleriinneri malillugit pilersaarusiat nutaat, pilersaarusiat
ingerlanneqartut kiisalu pilersaarusiat naammassineqarsimasut
taamaatinneqarsimasulluunniit killiffii pillugit nassuiaatit. Nassuiaat
sanaartugassanut pilersaarusianut kiisalu iluarsagassanut pilersaarusianut
avinneqartassaaq.
Sanaartorneq pillugu ukiumoortumik nassuiaat Inatsisartut upernaakkut
ataatsimiinneranni saqqummiunneqartarpoq.
Matumuuna itisilerinianngilanga, nassuiaammili immikkoortut pingaarnerit
ilaat erseqqissaatigiinnarniarpakka.
2001-ip aallartinnerani Sanaartugassanut Iluarsagassanullu
Aningaasaateqarfimmiipput 418 mio. kr.-t. Taakku qaavatigut 2002-mi 691 mio.
kr.-t nuunneqarput suliassanik ingerlatitseqqinnissamut suliassanullu nutaanut
atugassat. Atukkat 566 mio. kr.-usimapput, taamaalilluni aningaasaateqarfimmut
nuunneqartunit 125 mio. kr.-nik ikinnerullutik.
Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi suliassanut
aningaasaatit taamaalillutik amerleriarujorujussuarsimapput ukiullu nikinnerani
543 mio. kr.-ullutik.
Imaanngilaq 543 mio. kr.-nut sanaartugassaqartoq suli
ingerlanneqanngitsunik, Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfik
suliassanik allanik aamma peqarmat.
Tamatumani pineqarput atortunik, maskiinanik atortulersuutinillu pisineq,
illunik pisineq, taarsigassarsisitsisarneq allallu. Suliassanut taakkununnga
145 mio. kr.-t aningaasaateqarfimmi uninngasuutigineqarput, taamaalilluni
sanaartugassanut 398 mio. kr.-t katersorneqarsimallutik.
Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi aningaasat
amerliartornerannut pingaartumik pissutaasut tassaapput suliassat suli
neqeroorutigineqanngitsut.
Annertunerpaanit taaneqarsinnaapput Ilimmarfik, SANA-p eqqaani
sanaartornerit Nuullu illoqarfiata ilaata nutaap tassa Qinngorput
sanaartorfissagissarneqarnera.
Tamakku kingunerisaanik ukiuni aggersuni Nuummi ingerlatassat
amerleriarujussuarput. Namminersornerullutik Oqartussat Nuummi
sanaartugassaataat taamaalillutik ukiuni aggersuni sisamani milliardit affaat
sinnerlugit annertussuseqarput. Taakkununnga ilanngunneqassapput sanaartukkat
namminersortut aammalu Nuup Kommuneata aningaasalersugassai.
Taamaalilluni neqeroorutigisassat amerlerujorujussuartarsinnaapput akit
qaffakkiartornerat avataaniillu sulisussarsiortarnermik
pisariaqartitsilersinnaasut. Pissutsinullu soorunami ilaatigut apeqqutaassaaq
Inatsisartut Ilimmarfimmik pilersitsinissamut inaarutaasumik aalajangiinissaat.
Suliassat qanoq annertutigisumik naammassineqarsimanerat
assigiinngiiaartorujussuuvoq. Nutaamik
sanaartukkat qiviaraanni 677 mio. kr.-nik aningaasaliissutinit 315 mio. kr.-t
atorneqarsimapput. Taamaalilluni nutaamik sanaartukkat naammassineqartut
procentiat 47 %-iusimavoq. Iluarsaassinermut tunngasuni 447 mio. kr.-nik
aningaasaliissutinit 269 mio. kr.-t atorneqarsimapput, tamanna, tamanna
naammassineqartut tassa 60 %-eraat.
Aamma nunami sumi
inissisimaneq eqqarsaatigalugu annertuumik assigiinngitsoqarpoq.
Naammassineqartut procentiat annerpaaq Kangaatsiamiippoq Aasianniillunilu.
Taakkunani aningaasaliissutit 90 %-iat atorneqarsimalluni, Narsami Nuummilu taamaallaat
aningaasanit atorneqarsinnaasunit 33 %-it 28 %-illu atorneqarsimallutik.
Suliassaqarfimmi
ingerlataqartut assigiinngitsorpassuupput. Suliassat ilaat
Namminersornerullutik Oqartussat pisortaqarfianniit sanaartornermillu
ingerlatsisunit A/S Inissiaatileqatigiiffik INI-mit, Mittarfeqarfinnit
Nukissiorfinnillu isumagineqarput, suliassallu allat namminersortunit
kommunenillu isumagineqarlutik.
Procentitigut
kr.-tigullu uuttortaalluni ingerlanneqartut annerpaartaat A/S
Inissiaatileqatigiiffik INI-miipput aammalu Attaveqaqatigiinnermut
Ineqarnermullu Pisortaqarfimmiillutik. Naammassisanilu annikinnerpaaffiullutik
suliassat namminersortunit aammalu MIFRESTA-mut suliassaqarfimmi
isumagineqartut.
Aammattaaq nassuiaammi
kisitsisit inatsisartunut innersuussutigissavakka.
Sanaartugassanut
Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfik pillugu nassuiaat 2001-ip
saqqummiunneqarnerani oqaatigineqartutut, sanaartugassat aningaasanut inatsimmi
ilanngunneqarnissaannut periaaseq nutaaq atorneqalersimavoq. Tamatumani siunertaavoq
Inatsisartut aalajangiinissamut pitsaanerusumik tunngavissinnissaat,
pitsaanerusumik pilersaarusiortalernissaq, taamaalillunilu pitsaanerusumik
ingerlatsinissamut tunngavissiinissaq.
Periaatsip 2002-mut
aningaasanut inatsisip suliarineqarneranut siullerpaamik atorneqarnera
pissutigalugu, suliassanut nassuiaammi matumani nassuiaatigineqartunut
sunniuteqanngilaq. Periaatsip nutaap sunniutaa aatsaat ukiuni aggersuni
malunniutissaaq, Naalakkersuisullu taamaalillutik naatsorsuutigaat ukiuni
aggersuni annertunerusumik atuisoqarnissaa, taamaalilluni Sanaartugassanut
Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi aningaasaatit
ikilisinneqarsinnaassallutik.
Aammattaaq
oqaatigineqassaaq, sanaartornermi ingerlatat ukiuni aggersuni aningaasanut
inatsisini aalajangersarneqalerpata, Sanaartugassanut Iluarsagassanullu
Aningaasaateqarfimmi aningaasat amerliartortut eqqarsaatigineqarnissaat
pingaaruteqassasoq. Naalakkersuisut ajornartorsiut eqqumaffigaat,
aaqqiivigineqarnissaanullu piareersimallutik, taamaalilluni tulluussorinanngitsut
pinngitsoortissinnaaqqullugit, assersuutigalugu sanaartornermik ingerlataqartut
iluanni suliassat amerlerujussuarnissaat.
Taamaalilluni 2003-mut
aningaasanut inatsisissatut siunnersuummi imaluunniit massakkut tassa
Inatsisartunit skuersissutigineqaqqammersumi, Inatsisartunit ulluni makkunani
oqaluuserineqartumi suliassanik nutaanik pilersaarusiornissamut
aningaasarpassuit immikkoortinneqarsimapput.
Ingerlatat qanoq
annertutigisut 2004-mi aallartinneqarsinnaanissaat Naalakkersuisut peqqissaartumik
nalilissavaat. Ingerlatat amerlasuut aningaasanik atugassiiffigineqareersut
eqqarsaatigalugit, Naalakkersuisullu tassunga atatillugu nunami sumi
inissisimaneq apeqqutaatillugu sapinngisamik pitsaanerpaamik agguataarinissaq
anguniassavaat, taamaalilluni ingerlatap najukkani ataasiakkaani
pisariaqartitsinernut naammassisaqarsinnaassutsimullu naleqquttumik
agguarneqarnissaa pillugu.
Nunatsinni
aningaasaqarnerup ineriartornera pillugu nalunaarusiarmi
saqqummersinneqaqqammersumi Kalaallit Nunaata aningaasaqarnera pillugu
siunnersuisartutut ataatsimiititaliap Sanaartugassanut Iluarsagassanullu
Aningaasaateqarfimmi aningaasaatit amerliartortut aningaasanut tunngasutigut
naalakkersuinikkut ingerlatsinermut sanilliullugit nalilerpai.
Ataatsimiititaliaq
inerniliivoq aningaasanut tunngatillugu naalakkersuinikkut ingerlatsineq
2000-imi 2001-imilu qasungasimasoq, aammalu aningaasanut tunngatillugu
naalakkersuinikkut ingerlatsinerup suli qasunganerusimannginneranut pissutaasoq
tassaasoq, Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi aningaasanik
katersuisoqarnera. Taamaalilluni sanaartugassanut aningaasat atorneqanngitsut
amerliartornerat aningaasaqarnerup patajaatsuunerata attatiinnarneqarneranut
pissutaaqataapput, ilaatigut akit 2 % ataallugu qaffassinerannik
kinguneqartumik.
Sanaartugassanut
Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi aningaasat amerliartornerat
taamaalilluni aningaasanut tunngasutigut naalakkersuinikkut ingerlatsinerup
qasungasup, nunatta aningaasaqarniarneranut naatsorsuutigineqarsinnaagaluartutut
ajortumik kinguneqarsimanngilaq.
Sanaartugassanut
Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi aningaasat katersukkat
atorneqarnissaanni, taamaalilluni pingaaruteqarpoq Kalaallit Nunaata
aningaasaqarniarneranut kingunerisinnaasat eqqarsaatigineqarnissaat,
taamaattumillu atuineq aningaasanut tunngasutigut naalakkersuinikkut
ingerlatsinissatut pilersaarutigineqartumi ilaatinneqartariaqarluni.
Naggasiullugu
pilersaarusioriaaseq sulianillu aqutseriaaseq Sanaartugassanut
Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi suliassanik pitsaanerusumik
aqutsinissamut tunngavissiisussaq eqqaassavara. Periaaseq maanna
tunniunneqareerpoq, pisortaqarfimmilu sulisut paasissutissanik periaatsimut
maanna immiussipput. Taamaalilluni ukiamut periaaseq nalilerneqassaaq, tamatumalu
kingorna inaarutaasumik iluarsaassinerit ingerlanneqarlutik.
Taamatut oqaaseqarlunga
Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfik pillugu nassuiaat 2002
Inatsisartunut oqaluuserisassanngortippara.
Isak Davidsen,
ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Partiit oqaaseqartuinut
massakkut nuuppugut.
Ole Thorleifsen,
Siumut.
Ole Thorleifsen, Siumup oqaaseqartua.
Qujanaq.
Naalakkersuisut
2002-mi Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfik pillugu
nassuiaataat paasiuminartoq Siumumiit oqallisigereerlugu imatut
oqaaseqarfigissavarput.
Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfiup
pilersinneqarnerata siunertaraa sanaartugassanut iluarsagassanullu tunngasut
tulleriiaarnerisa pingaarnersiornerisalu aqunneqarnerisa pitsanngorsarnissaat.
Tamatuma kinguneraa Sanaartugassanut
Iluarsagassanullu inatsisartut aningaasaliissutaasa erseqqinnerusumik
aalajangiisussaniit malinnaavigineqartarneri.
Malunnarpoq sanaartugassanik aningaasaateqarfiup uninngasuutai ukiuni
kingullerni amerleriarujussuarsimasut, ukiullu nikinnerani 543 mio.
Kr-ulersimallutik,. Tamatuma ersersippaa sanaartornermut atugassat ukiut
tamaasa naleqqussaavigiuartariaqarneri pisariaqartut.
Inuiaqatigiinni pisariaqartitat inatsisartuniit aningaasalersornerinut
atatillugu pisariaqarpoq, Sanaartornikkut suliaqartut naammassisinnaasaat aamma
nalilersuivigiuassallugit. Nunatsinni ukiuni kingullerni sanaartorneqartut
misissorlugit Siumumiit maluginianngitsuunngilarput, nuna tamakkerlugu ukiumut
600 mio. Kr-nit sanaartornermi atorneqartartut.
Siumumiit pissutissaqarsoraarput naalakkersuisunut
kaammattuutigissallugu Nuup ukiuni makkunani sanaartugassatigut
aningaasaliivigineqartarnerata peqqissaarullugu pilersaarusiorluarneqarnissaa. Nuuk ukiuni makkunani
sanaartugassatigut aningaasaliivigineqartarnerata peqqissaarullugu Nuummi
kommune peqatigalugu pilersaarusiorneqarnissaa Naalakkersuisutigut
isumageqquarput.
Tamatuminnga ilanngullugu aningaasaliissutit sinerissami
pisariaqartitsiviusunut siammarnerullugit agguaattarneqarnissaat Siumumiit
Naalakkersuisunut aammattaaq kaammattuutigissavarput.
Siumumi isumaqarpugut nunatsinni kommunit pisinnaasut piumassuseqartullu
tamarmik periarfissinneqartariaqartut sanaartugassat
aningaasaliiffigineqarsinnaasut Namminnersornerullutik Oqartussanut
isumaqatigiissusiornikkut namminneerlutik aqussinnaasariaqaraat. Tassami
nassuerutigineqartariaqarmat maani pisortaqarfiup immikkoortortaa
angummassimannaasimanngitsoq suliakkiissutigineqartunut tamanut.
Sanaartugassanut
Iluarsagassanullu aningaasaateqarfimmi aningaasaliissutit Inatsisartut siulitta
aningaasaliissutigaat, taamaattumillu inatsisartutut nutaat
periarfissaqartinneqanngilagut ukiunut tulliuttunut sanaartugassat
tulleriiaarnerinut sunniuteqarsinnaanissatsinnut.
Taamaattumik
Siumumiit Naalakkersuisunut inassutiginiarparput missingersuusiornermut
inatsisip allanngortinneqarnissaa sulissutigeqqullugu. Inatsisartut nutaat
periarfissaqalissammata aningaasaliissutit iluanni pingaarnersiuisinnaanermik,
soorlu atuarfeqarfiit iluarsaannerannut tunngasunik annertunerusumik
salliutitsinissamik kissaateqarnerup ersersikkaa.
Siumumiit
pisariaqarluinnartutut isigaarput sananermi sanaartornermi inatsisitigut
maleruagassatigullu tunngaveqartut naleqqussartuarnissaat. Taamaattumik
Siumumiit Naalakkersuisunut kaammattuutigissavarput nunatsinni nammineq
atuuttussami sananermut inatsiseqalernissaq sulissutigeqqullugu. Taassumalu
malitsigisaanik erseqqinnerusumik maleruagassanik pisariaqartitsineq
naapertorlugu malinnaatitsinissaq ilanngullugu.
Siumup
anguniagaraa nunap immikoortuinut akisussaaffiliinerunissaq taamaattumillu
nammineq illuliassanut tunngatillugu, Kommunenut agguagassanngorlugit
aningaasaliisarnissap piviusunngortinnissaa siunniunneqassasoq
kaammattuutigissavarput.
Ukiuni
kingullerni nammineq illuliat nakkutigineqarnerisa A/S INI-mut
tunniunneqarnerisa kinguneraat illuliat ukiut arlerlugit sananeqaratik
uninngaannartartut amerlineri. Taamaattumik Siumumiit Naalakkersuisunut
kaammattuutigissavarput A/S INI-p isumaginninnerata pitsaanerulernissaa
sulissutigeqqullugu.
Nasssuiaammi
paasinarmat aserfallatsaaliuinermut tunngatillugu A/S INI-p suliassanik
nakkutiginninnera naammaginanngitsoq, taamaatumik Siumumiit pisariaqartipparput
aamma taakkununnga isumaginninnerata pitsaanerulernissaa.
Siumumiit
paasivarput sanaartugassanut Iluarsagassanullu pilersaarusiugassat
suliariumannittussarsiunneqaratik siunnersuisarfinnut tunniunneqartarneri,
taamaatumillu piumasarissavarput pilersaarusiortartunut
suliariumannittussarsiortalernissaat pisariaqartoq, kikkunnut tamanut
naligiimmik periarfissarsiussutaassammat.
Siumup
pinngartippaa sanaartugassat nuna tamaat isigalugu, inuussutissarsiornermilu
siuariartorfiit pingaartillugit
sanaartugassat ukiunut tallimanut, Iluarsaatassanullu tunngatillugu ukiunut
qulinut pilersaarusiortalernissat. Taamaalilluta isumannaassagatsigu
inuiaqatigiit pisariaqartitaasa naapertuulluarnerusumik agguataarsinnaanissaat.
Tamatumanilu sanaartornermik suliallit artukkernagit aningaasaliisarnissaq
isumannaarneqassammat.
Illoqarfinni
ataasiakkaani annertuallaamik sanaartortitsisarnerup takutippaa akit
qaffakkiartuinnartarneri, taamaattumik Sanaartugassanut Iluarsagassanullu
aningaasaateqarfimmit suliassat aningaasalersorneqartut peqqissaartumik
tunngavilersorluakkamillu inissiterneqartarnissaat Siumumiit piumasaraarput.
Qujanaq.
Isak
Davidsen,
ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Tullinnguuppoq
Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit.
Johan
Lund Olsen, Inuit
Ataqatigiit oqaaseqartuat.
Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfik januarip
aallaqqaataa 2000-mi pilersinneqarmat, siunertaavoq Nunatsinni sanaartorneq
kinguaattoorfiuvallaarunnaarluni pilertornerusumik ingerlatsiviulissasoq.
Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfik pillugu
Naalakkersuisut nassuiaatigisaat Inuit Ataqatigiinnit misissutaraareerlugu,
ullumikkut oqartariaqarpugut tamanna ullumannamut
iluatsitsiffiuvallaarsimanngimmat. Aningaasaateqarfimmimi ukiup nikinnerani
aningaasat uninngasuutigineqalersut maanna milliardit affaat qaangerlugit 543
mio kr-nik annertussuseqalersimapput.
Sanaartornerup
iluani pitsaanerusumik pilersaarusiortalernissaq pitsaanerusumillu
ingerlatsilernissamut tunngavissiiniarnerigaluaq taamaalilluni
ullumikkuugallartoq qatangiinnartutut oqaatigisariaqalerpoq.
Inuit
Ataqatigiit taamaattumik sakkortuumik Naalakkersuisunut kaammatuutigissavarput
sanaartornermi pilersaarusioriaaseq sulianillu aqutseriaaseq pillugu
malunnaatilimmik pitsanngorsaaniutissanik iliuuseqarnialeqqullugit, aningaasaliissutimmi
Inatsisartunit sanaartusassanut immikkoortinneqareersimasut inuiaqatigiinni sulisinneqartariaqarnerat
Inuit Ataqatigiit pingaartilluinnarparput.
Suliassaagaluit
arlallit neqeroorutigineqanngitsoorsimanerat Aningaasaateqarfimmi aningaasat
amerliartornerannut pissutaatinneqarput. Taakku 247 mio. kr-nik naleqarput
Aningaasanut Inatsit aqqutigalugu suliassanut aalajangersimasunut
pituttoreerneqarsimasut. Sanaartugassat taakku soorunami unitsinniarneqaratik
aalajangiusimaneqartariaqarput, taakkumi ilaatigut Ilimmarfiliassamut, SANA-p
eqqaani inissianut Nuullu illoqarfiata nutaap Qinngorput
sanaartorfigissarneqarnissaanut Inatsisartunit
atugassianngortinneqareersimapput.
SANA-p
eqqaani inissialiassat 71-it eqqarsaatigalugit oqaatigisariaqarpoq 2002-p
ingerlaneranili taakku aallartereerneqarsimasinnaagaluarmata
Attaveqaqatigiinnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoqarfiup siornali
pilersaarutit maanaannaq allanngortinniarsimanngitsuugaluarunikkit,
Inatsisartullu aallaqqaammulli aalajangiuteriigaat maleqqissaarlugit sanaassat
taakku aamma ingerlanneqarsimasuugaluarpata.
Inissiat
taakku amigaataaqisut qaqugu sanaartorlugit aallartinneqassanersut suli
nalunarallarpoq, uffa illuatungaani utaqqiisaagallartumik ineqartitsisarnermut aningaasartuutit
apparsarneqartariaqarnerat Naalakkersuisunit aamma taannarineqartuaraluartoq.
Ukioq
kingulleq sanaartorneq 119 mio. kr-nit siornarnit atuinikinneruffiusimavoq,
tassalu nunarput ataatsimut isigalugu sanaartorneq 1999-imut 2000-imullu sanilliukkaanni
aamma suli appariaateqarfioqqissimavoq.
Atuarfiit
aserfallassimaqisut, inissiat nutaaliassat, meeraaqqeriviliassat
iluarsagassarpassuillu allat eqqarsaatigalugit tamanna soorunami
akuerineqarsinnaanngilaq paaseqqissaartariaqarparpullu suna tamatumunnga
pissutaarpiarnersoq.
Pitsaanerusumik
pilersaarusiortalernissaq sooq-una iluatsitsiviusimanngitsoq ?
Sooq-una
sanaartornikkut aqutsineq pitsaanerulersimanngitsoq ?
Aamma
sooq-una Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfiliorsimaneq
maannamut iluatsitsiviulersimanngitsoq ?
Sanaartornermut
pisortaqarfiup pisortaqarfiillu allat akornanniuna sanaartugassat
eqqarsaatigalugit suleqatigiittoqanngitsoq ?
Inuit
Ataqatigiit naatsorsuutigaarput Naalakkersuisup tamakku naammaginartumik nassuiaatissaqartikkumaarai,
aningaasaateqarfimmi ukiumiit ukiumut Joakim Von Andip aningaasivissuatulli
immertuarsinnaanngilarput.
Oqaatigeriikkatsitut
sanaartugassanut aningaasat immikkoorteriikkat inuiaqatigiinni
atorfissaqartinneqaqisut sulisittariaqarput, qulakkeerniartariaqarparpullu
suliassanik pitsaanerusumik aqutsinissamut tunngavissaqalernissarput.
Tamanna
anguneqarsinnaanngippat taava isumaqarpugut sanaartornermut pisortaqarfimmi,
tassalu Attaveqaqatigiinnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoqarfimmi pissutsit
misissuiffigineqartariaqalerumaartut. Paasisariaqarparput namminersornerusut
ataatsimut sanaartortitsinerat pilersaarusiorniarnerallu tassani
kipusoorfeqartarnersut, ingammik 1999-ip kingorna sanaartornermut
tunngassuteqartut tamarmik naalakkersuisoqarfinnit allanit nussorneqarlutik
tassannga aamma akisussaaffigineqalermatali.
Inatsisartut
Attaveqaqatigiinnermut Ineqarnermullu Ataatsimiititaliaat taamaattumik
Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfiup ingerlanneqarneranut
qanimut malinnaatinneqarnissaat kaammattuutigissavarput, ukiullu ingerlanerani
Nunatsinni sanaartortitsineq pillugu isumasioqatigiissitsisoqarnissaa pillugu
Naalakkersuisut aaqqissuussinissaat aamma kajumissaarutigissallutigu.
Taamatullu
oqaaseqarluta Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfik pillugu
nassuiaat tusaatissaagallartutut Inuit Ataqatigiit oqaaseqarfigivarput.
Isak
Davidsen, ataatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Tullinnguuppoq
Jakob Sivertsen, Atassut.
Jakob
Sivertsen, Atassutip
oqaaseqartua.
Qujanaq.
Missingersuutit
pillugit Inatsisartut inatsisaanni § 24 naapertorlugu Naalakkersuisut
sanaartugassanut iluarsagassanullu aningaasaateqarfiup ingerlatai pillugit, nassuiaateqartarnissaannik
inatsimmi piumasaqaataasoq malillugu nassuiaat manna Attaveqaqatigiinnermut
Avatangiisinut Ineqarnermullu Naalakkersuisup saqqummiussaa Atassummit
pisarnitsitut soqutigalugu nalilersoreerlugu imatut oqaaseqarfigissavarput.
Naalakkersuisut
ukiumi qaangiuttumi sanaartugassanut iluarsagassanullu aningaasaateqarfiup
aningaasanik atuisimanera, sanaartukkallu suut ingerlanneqarsimanersut
Inatsisartunut nassuiaatigineqartalernerat Atassummit assut pingaaruteqartutut
isigaarput. Inatsisartut aningaasanut inatsisaanni nunatsinni sanaartugassanut
iluarsagassanullu atugassatut aningaasat akuersissutigineqarsimasut
sanaartugassanut pilersaarutit malillugit, atorneqartarnersut
paasissutissiissutigineqartalernerat assut pingaaruteqarmat.
Atassummit
sanaartugassanut iluarsagassanullu aningaasaliissutigineqartartut tamakkerlutik
atorneqartannginnerat, kiisalu sanaartukkanut aningaasaliissutaareersut
qaavisigut aningaasaleeqqittariaqartarnerit Atassummit oqaluttarfik manna
atorlugu arlaleriarluta uparuartarsimavarput.
Naalakkersuisut
missingersuusioriaatsimi sanaartugassanut teknikkikkut aningaasaanullu
ataqatigiissaariffiusumik pilersitsiniarlutik ajornartorsiummut
aaqqiiniuteqarnerat Atassummit
iluarisimaarparput tapersersorlugulu, tamaaliornikkut sanaartornermut
tunngasut suullunniit ataqatigiissaarlugit pilersaarusiorneqartarnissaat
aningaasatigullu aqunneqarnerisa pitsaanerulersinneqarnissaannik
kinguneqartussaq kinguneqassasoq qularutiginnginnatsigu.
Nunatsinni
sanaartugassanut aningaasaliissutigineqartartut sulisinneqarnermikkut
nunatsinni suliffissaqartitsinermut assut pingaaruteqartut nalunngilagut,
aammalu akileraarutit aqqutigalugit kommunenut nunarpullu tamaat ataatsimut
isigalugu, aningaasanik isaatitsissutiginaqartarnerat iluarinartuuvoq. Soorlumi
ukioq manna akileraarutitigut isertitat qaffaariaateqarnerisut Nunatta Karsia
naatsorsuutigisamit amerlanerusunik sinneqartooruteqarsimasoq.
Taamaattumik
pingaartuuvoq sanaartugassanut iluarsagassanullu aningaasaliissutigineqartartut
kommunenut siammarnerullugit ukiunut arlalinnut siumut
pilersaarusiorneqartalernissaannut, Naalakkersuisut pimoorutamik
sulissuteqarnertik aallartitsimammassuk Atassummit pissusissamisoorsoraarput.
Tamatumani sanaartugassanut aningaasaliissutit siunertanut eqqortumik
atorneqartarnissaat kisiat tunngaviginagu, aammattaaq qulakkeerumallugu
sanaartugassat kinguaattoorpiaratik sapinngisamik piffissaliussat eqqorlugit
naammassineqartarnissaat siunertaralugu. Alloriarnissaq Atassummit assut iluarisimaaratsigu matumuuna
oqaatigaarput.
Naalakkersuisut
sanaartugassanik iluarsagassanillu kommunenut siammaaniarnerat kommunenut
sunniuteqartumik iluaqutigineqassappata, kommunet utaqqiinnaratik
piffissaagallartillugu pilersaarusiortarnissaat Atassummit assut
pingaartipparput. Pingaartumik sanaartugassat kommunet namminneq
aningaasaleeqataaffigalugillu peqataaffigisassaat tamatumani eqqarsaatigalugit.
Kommunemmi
nammineerlutik sanaartugassanik kissaatigisatik tulleriiaartussaavaat
apeqqutaatinnagu namminersornerusut sanaartugassat tamakkiisumik
aningaasaliiffigisassaat, imaluunniit kommunet namminneq
aningaasaleeqataanermikkut sanaartugassanik pilersaarutaat.
Pilersaarusiorluarneq siusinaanngisaannartoq eqqortumillu aningaasaliinermut
tunngaviulluinnartartoq Atassummit misilittagaqarfigigatsigu.
Naalakkersuisut
sanaatugassanut iluarsagassanullu aningaasat 2001-ip naanerani 418 mio. kr-usut
oqaatigaat, kiisalu 2002-mi suliassanut nutaanut 691 mio. kr-t
atorneqarsinnaasutut oqaatigineqartut ataatsimut katikkaanni aningaasat sanaartornermut
atorneqarsinnaasut 1.109 mio. kr-t missanniittut takuneqarsinnaavoq,
taakkunanngalu aningaasat 566 mio. kr-t taamaallaat atorneqarsimapput.
Taamaalilluni
aningaasat 2001-ip naanerani uninngasuutigineqartut 2002-imilu
uninngasuutigineqartut 125 mio. kr-nik qaffariaateqarlutik 543 mio.
kroninngorsimasut takuneqarsinnaavoq.
Naalakkersuisut
nassuiaammut ilanngullugu erseqqissaatigaat aningaasaateqarfiup uningaasuutaasa
ilaat 145 mio. kr-t atortunik, maskiinanik, atortulersuutinik illunillu pisinissamut
atorneqartussatut immikkoortinneqarsimasut. Taamaalilluni aningaasat
sanaartornermut iluarsaassinermullu atugassatut 398 mio. kr-t
sinnerussimallutik.
Nassuiaatip
bilagertaani 1995-imiit 2002-mut sanaartornermut aningaasaliissutinik
atuisimaneq misissorluaraanni, nunatsinni sanaartornermik suliaqartut
naammassisaqarsinnaanerat killeqartorujussuusoq takuneqarsinnaavoq. Soorlumi
sanaartugassanut aningaasat atorneqartartut ukiuni kingullerni
arfineq-pingasuni agguaqatigiissikkaanni ukiumut 613 mio. kr-t nalingi
naammassineqartartut takusinnaagipput.
Nalinginnaasumik
sanaartukkanut aningaasat ukiumut 590-600 mio. kr-t nalingi ukiorpassuarni
qaffariaateqaratik nunatsinni namminersortunit naammassineqartartut
eqqarsaatigissagaanni, nunatsinni sanaartorneq annertusineqassagaluarpat, taava
pisariaqassaaq avataaniit sulisussarsiortariaqalersinnaaneq.
Naalakkersuisut
ukiuni qaninnerpaani Nuummi sanaartugassat annertuut namminersornerusut sanaartugassaataasa
saniatigut selskabet sanaartugasaataasa, aamma saniatigut Nuup Kommuneata
sanaartugassat annertuut aningaasaleeqataaffigisassaat eqqarsaatigalugit
Naalakkersuisut avataaniit sulisussarsiortariaqalersinnaanermik
eqqarsaateqalereersimanerat Atassummit tupiginngilarput.
Nunarsuarmi
teknikkikkut ineriartorneq aamma sanaartorneq eqqarsaatigalugu
sukkasoorujussuarmik ineriartortoqarpoq, taamaattumik Atassummit
Naalakkersuisugut kaammattussavagut nunatta avataaniit sulisussarsiornissaq
piviusunngortinniarneqassappat, sanaartukkanik pitsaassuseq sanaartukkat
piffissaq eqqorlugu naammassineqarnissaat minnerunngitsumillu sanaartukkat
akikinnerpaamik pitsaanerpaamillu suliarineqartarnissaat qulakkeerniaqqullugu.
Taamatut
oqareerluta Naalakkersuisunut kaammattuutigissavarput nunatsinni namminersortut
illoqarfinni assigiinngitsuniittut nuttarlutik suliartortarsinnaanerat
Sulisitsisut Peqatigiiffiat qanimut peqatigilluinnarlugu,
aqqutissiuunneqarnissaat Atassummit assut pisariaqartikkatsigu. Nunattami
ilaani sanasutut namminersortut ukiup ilaannaani suliaqartartut
nalunnginatsigik, ataqatigiissaarilluarnikkut nunatsinni namminersortut
aalaakkaanerusumik suliassaqartinneqartarnissaat anguneqarsinnaasoq
qularutissaanngimmat.
Nunatsinni
sanaartorneq eqqartorneqartillugu Atassummit ataasiarata sanaartukkat
kvadratmeterimut akigitinneqartartut illoqarfinni assigiinngitsuni, akimikkut
assigiinngissitaarnerujussuat eqqarsaatigalugit akikillisaasinnaanissaq
oqaatigisarparput, sanaartukkallu sapinngisamik sannarlutaannginnissaat
anguniarlugit Naalakkersuisugut aaqqiiniuteqarnissaannik Atassummit
kaammattuuteqarnerput ingerlateqqipparput.
Nunatta
silaannaata allanngorarnera eqqarsaatigalugu inissialiat sapinngisamik aasakkut
toqqavilersorneqartarnissaat kiisalu qaavata matuneqartarnissaat
sulissutigineqaqqullugu Atassummit Naalakkersuisunut kaammattuutigaarput,
ukiumi inissialiat sananeqartartut sannarlutaakkajunnerusartut
misilittagaqarfigigatsigik.
Sanaartugassat
annertuut suli suliariumannittussarsiorneqanngitsut 16-it 180 mio. kr-nik
nalillit takussutisiani tabel 6-mi takussutissiorneqarsimasut ilaat Atassummit
oqaaseqarfigilaarusupparput.
Tasiilami
ikuallaavissaq 1999-imili pilersaarusiorneqalersimasoq 2000-imilu aningaasaliiffigineqartoq
ullumimut, tassa 2003-mi, suli sananeqarnissaata aalajangiuneqannginnera
Atassummit suliassaq nukingernartillugu Naalakkersuisunut piaartumik
sulissutigineqarnissaa ingerlateqqipparput. Ikuallaavissarmi illoqarfinnut
akunnattumik angisusilinnut naleqqussagaasussatut pilersaarutaasoq
naammassillugu sananeqarpat, illoqarfiit pisariinnerusumik
sanaartorfigineqarnissaat pilersaarutaasoq nalunnginnatsigu.
Nunatsinni
takornartaanngilaq kommunet Namminersornerullutik Oqartussanit aningaasanik
atuisinnaanissaminnut siumut piniaqqaaratik suliamik aallartitsisarnerat
isornartoqarmat. Piffissaq manna iluatsillugu Atassummit Naalakkersuisunut
piumasarissavarput sanaartugassanik kommunet aningaasaleeqataaffigisassaannik
tamatigut pilersaarutit aningaasanullu tunngasut, qularnaarneqartinnagit
sanaartugassat aallartinnaveersaartarnissaat siunissami
sillimaffiginiartaqqullugu.
Illoqarfinni
nunaqarfinnilu atuarfigissaanerit nutarterinissallu pisariaqalivissimasut
nutaamik tulleriiaariffigineqarnissaat nalilersoqqinniarlugu Naalakkersuisut
ataatsimeersuartitsiniarnerat isumalluarfigalugit, aappaagumut aningaasanut
inatsisissap suliarineqarnissaanut nalilersueqataanissarput
qularutigineqassanngimmat matumuuna oqaatigaarput.
Taamatullu
pingaartigaaq nunatsinni inissaaleqisorpassuit ikilisarneqarnissaat
eqqarsaatigalugit, inissialiortiternerit Naalakkersuisunit
eqqummaariffigilluarnissaat Atassummit assut pingaartikkatsigu
erseqqisaatigaarput.
Taamatut
oqaaseqarluta nassuiaat imartooq soqutiginartorlu Atassummit tamakkiisumik
taperserlugu tusaatissatut tiguarput.
Qujanaq.
Aqqaluk
Lynge,
ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisissat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.
Taava tullinnguuppoq Per Berthelsen, Demokraatit.
Per Berthelsen, Demokraatit oqaaseqartuat.
Demokraatit sinnerlugit oqaaseqaatit uku saqqummiunniarpakka, isumaqaratta taakku pingaaruteqartuusut sanaartugassanut iluarsagassanullu aningaasaateqarfik pillugu, Naalakkersuisut nassuiaataannut.
Taaneqarpoq aningaasaateqarfimmi 543 mio. Kr-t katersuussimasut, taakkunanngalu sanaartugassanut atugassaannaat 398 mio. Kr-ullutik.
Isumaqarnarpoq aningaasaateqarfimmut aningaasaliissutit pillugit aqutsinerliortoqarsimasoq, aamma allaffissornikkut ingerlatsinerliortoqarsimasoq.
Aningaasat katersuussimanerat ilaatigut pissuteqarpoq universitetsparkissami aamma Sanap eqqaani sanaartugassatigut suli sulisussarsiuussisoqarsimannginnera. Tuaviornerpaamik Sanap eqqaani sanaartugassat sulisussarsiuunniartigit, sulisunut najugaqarfissat taakku amigaatigineqarnerat peqqutigalugu kalaallit inuiaqatigiit qaammammut 1,3 mio. Kr-nik najugaqarfiugallartunut aningaasartuuteqartarmata.
Ullunimi makkunani aamma-aasiit ilimanarsisimavoq sanaartugassat taakku suli kinguarsarniarneqartut. Neriunniarta tamanna eqqunngitsoq, ilami taamaassappat kingumut politikkikkut ingerlatseriaatsit qulaajarneqassapput piginnaassuseqanngitsut ineqarniarnermut ajornartorsiutit nalinginnaasulluunniit aaqqinniarneqarnissaannut.
Universitetsparki aningaasaateqarfimmi aamma saqqumilaartinneqarpoq, soorlu sumilluunniit peerneqarsinnaanngitsoq. Demokraatinit Naalakkersuisut kaammattoqqippagut universitetsparkimut aningaasaliissutiginiakkat peeqqullugit, meeqqallu atuarfiinut sequmilersunut iluarsaanermut atugassanngortillugit.
Demokraatinit Naalakkersuisut kaammattorpagut siunissami sanaartugassat pilersaarusiortassagaat sanaartornermi suliffeqarfiit periarfissillugit, siunissami ungasinnerusumi suliassaminnik aaqqissuussisinnaanermut.
Taamatut iliortoqarpat ukiup ataatsip ingerlanerani suliassat kipisuitsumik agguataarneqarsinnaalissapput, sulisullu amerlanerusut ukioq kaajallallugu suliffissaqartissinneqarsinnaalissallutik.
Aamma sanaartornermi suliffeqarfiit amerlanernik sulisoqarsinnaalernissaat tamanut iluaqutaasussaavoq, ingammik maannakkut ilimagineqartalermat aningaasaqarniarneq appariartortussanngortoq.
Torersumik aqutsisoqarpat sanaartornermi suliffeqarfiit piffissap sivikitsup iluani suliassaqartinneqarpallaarnissaat pinngitsoortinneqarsinnaavoq. Taama pisoqarpat akit qaffattussaammata aningaasatsittalu pissarsissutaasinnaanerat annikillilluni.
Nassuiaammi taaneqarpoq sanaartukkat naammassineqartussat nutaat aamma iluarsagassat qanoq annertussuseqarnissaat. Tassa 47 %-inut aamma 60 %-inut tamanna naammaginanngilaq. Taakkua takuteqqimmassuk aningaasaliissutit aamma sanaartukkat imminnut naapertuutinngitsut. Demokraatini isumaqarpugut tamanna aappaagu ukiup taamaalinerani pitsaanerusariaqartoq.
Nassuiaammi
quppernerit pingajuanni allassimasoq issuaavigilaarusuppara.
Ajunngila?
Issuaaneq
aallartippoq
Taamaalilluni
ingerlatap najukkani ataasiakkaani pisariaqartitsinernut
naammassisaqarsinnaassutsimullu naleqquttumik agguarneqarnissaa pillugu.
Issuaaneq
naavoq.
Taamatut
oqaasertalersuineq soqutiginarluinnartuuvoq, taannami malillugu taava Qorlortorsuarmi
nukissiorfiliortoqarsinnaajunnaarpoq. Tamaani maannakkorpiaq innaallagiaq
amigaatigineqanngimmat. Sisimiunili sulianik aallartitsigasuarnissaq
pisariaqartinneqarpoq, imerli nukigalugu innaallagissiorfiliornissaq tassani
eqqartorneqanngilaq.
Qanoq
ataqatigiissaarisoqassava? Tulleriiaarisoqassappat pisariaqartitsineq
malillugu.
Demokraatinit
kissaatigaarput tamanna pillugu Naalakkersuisut inuiaqatigiinnut ataatsimut
nassuiaateqartariaqartut, nalornisoortoqaqqunagu.
Demokraatinit
isumaqarpugut amigaataasoq nalunaarusiami itisilerlugu nassuiarneqanngimmat
sooq sanaartugassanut iluarsagassanullu aningaasaateqarfik naammaginartumik
allaffissornikkut ingerlanneqarsimannginnersoq. Suut tassunga pissutaasut aamma
minnerunngitsumik Naalakkersuisut sunik iliuuseqarniarnersut pissutsit
aaqqinneqaqqullugit.
Taakku
oqaaseqaatigalugit pissangalluta Demokraatinit malinnaavigissavarput
sanaartugassanut iluarsagassanullu immikkoortortani ineriartornerup
ingerlanneqarnerata nangeqqinneqarnera.
Qujanaq.
Aqqaluk
Lynge,
ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisissat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.
Tullinnguuppoq
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.
Anthon
Frederiksen,
Kattusseqatigiit.
Sanaartugassanut
Iluarsagassanullu aningaasaateqarfik pillugu nassuiaat Kattusseqatigiit sinnerlugit imaattumik oqaaseqarfigissuara:
Namminersornerullutik Oqartussat missingersuutaat pillugit
Inatsisartut inatsisaat nr. 8,
29. oktober 1999-imeersoq,
inatsisartunit suliarineqarmat soorunami inatsisit allat suliarineqartarnerat naapertorlugu
oqaaserpassuit aamma aninneqarsimapput, tamatumalu aamma oqallinnermi
pissusissamisoortimik taamaaliortoqarluni.
Inatsisip
pineqartup suliarineqarnerani
siunertarineqartut ilagaat;
Kalaallit Nunatsinni
sanaartornerup pilersaarusiorluangaasumik, pilertornerusumik aammalu eqaannerusumik ingerlanneqalernissaa. Minnerunngitsumik aamma
sanaartornermut aningaasaliissutaasartut sapinngisamik tamakkerlugit
atorneqartalernissaat anguneqassammat, kisianni ullumikkut tamatta
nassuerutigisariaqarparput; anguniakkat
taakku naalakkersuinikkut tamakkerlugit suli naammassineqarsimanngitsut.
Taamaammat
Kattusseqatigiit sinnerlugit
Naalakkersuisunut piumasaqaatigaara;
sanaartornerup ullumimmut tamakkiisumik naammassinniffiusinnaannginnera
pillugu ersarinnerusumik
nassuiaateqarfigeqqullugu, imaluunniit maannakkut itinerusumik nassuiaateqartoqarsinnaanngippat, tamannalu
ajornavissappat, sanaartornermi
iluarsaasarnernilu aporfiit assigiinngitsut pillugit misissuinerit
ingerlateqqullugit.
Tassami akuersaarneqarsinnaanngilaq aningaasat
543 mio-it 2002-ip naanerani aningaasaateqarfimmi sulisinneqaratik uninngatiinnarneqarnerat, uffalu sanaartornissamut iluarsaassinissanullu kommuneqarfinni
assigiinngitsuni pisariqartitsineq taama
annertutigisoq tamanit ilisimaneqareeraluartoq.
Aap
saqqummiussami oqaatigineqarpoq
2001-imili sanaartugassanut tunngatillugu aningaasat inatsimmi periaaseq nutaaq
atorneqalersimasoq, kisiannili tamatuma
sunniutissai aatsaat ukiuni
aggersuni malunniutissasut aamma oqaatigineqarluni.
Soorunami
ukiut qassit aamma tamatumani eqqartorneqarnersut paasissallugu
soqutiginarpoq aamma sanaartugassanut
aningaasat atorneqanngitsoortartut
amerligaluttuinnarnerat
tamatumani tamatta
malinnaaffigalugulu takusinnaagatsigu. Kisianni Naalakkersuisut aamma saqqummiussinerminni oqaatigaat; tamatuma
aaqqiivigineqarnissaa
piareersimaffigalugu. Qanormitaava piareersimaffigineqarpa ?
Qanoq
Naalakkersuisut tamatumani aaqqiiniarnissartik eqqarsaatigivaat ?
Nalunngilara
inissialiortiternermut sanaartornermi tapiissuteqartarnermut inatsisit
allanngortiterneqartut, kisianni taakkua saniatigut Naalakkersuisut qanoq
pilersaaruteqarpat ?
Tassami
sanaartugassarpassuit iluarsaatassallu kinguaattoorutqarput, soorlu assersuutigalugu Ilulissani ilinniartunut inissialiassat,
siornali suliarineqartussaagaluartut suli maannamut aallartinneqarsimanngitsut aammalumi suliassat illoqarfinni allaniittut
aamma eqqarsaatigalugit taamaappoq.
Sanaartugassat
annertunerpaat ukiuni tulliuttuni sisamani
upinnanngitsumik Nuummi
ingerlanneqartussaapput,
soorunami Kattusseqatigiinniit
arajutsisimanngilarput aamma Nuummi
inissaaleqineq annertummat, kisianni taamaakkaluartoq Naalakkersuisut
aamma ilaatigut, ippassaq immikkoortumut allamut tunngatillugu nassuiaateqarnerminni
oqaatigaat inissaaleqineq illoqarfinni
mikinerusuni avinngarussimanerusunilu annertunerpaajusoq.
Aamma
ilisimaneqarpoq; sanaartornermut tunngatillugu Nuummi sanaartorneq
ilaatigut marloriaat angungajallugu
ilami ilaatigut sinnerluguluunniit qaffasinnerusartoq. Taamaattumik sanaartornermi pisariaqartitsineq aammalu
akitigut qaffassaannginnissaq anguniarlugu
akikinnerusumik sanaartorneq tulleriiaarinerillu
eqqarsaatigilluarnerusariaqartut isumaqarpunga.
Naggataatigut
Naalakkersuisunut eqqaasitsissutigalugulu kaammattuutigeqqikkusuppara; kommunet
sanaartugassanut aningaasanut inatsisikkut akuerineqarsimasutigut
ullumikkorniit annertunerusunik
pisinnaatitaaffeqalernissaat tamaviaarutigeqqullugu. Tassami siusinnerusukkulli aamma
uteqattaarneqartuartoq, marloqiusamik ilami ilaatigut pingasoqiusamik aamma pisortaqarfiit ilaanni arlallit aatsaat
aqqusaaqqaarlugit sanaartugassat
aallartinniarneqartarnerat piaartumik iluarsiivigineqartariaqarmat. Tassami maannakkutut ingerlatsineq allaffissornermut
ingerlatsinermullu aningaasartuutinik apparsaataanngilluinnarmat.
Aamma Nunatta avannaani sikusartumi sikusartuni
sanaartornerup ataavarnerusumik
ingerlanneqalernissaa eqqarsaatigalugu, Namminersornerullutik Oqartussat
kommunellu pilersaarusiortarnermut tunngatillugu immikkut
aaqqiissuteqartoqarsinnaanera ilanngullugu
Kattusseqatigiit sinnerlugit
Naalakkersuisunut eqqarsaatigeqqeqquara.
Tassami avannaani
sikusartuni ilaatigut ukiup affaa angullugu ilaatigullu ukiup
affaa sinnerlugu
umiarsuaqarfiusanngitsuni sanaartornermut atortussanik
pissarsiniartarnerni pissutsit nunatta
sinneranut naleqqiullugit aamma allaalluinnarnerat tamatumani aamma eqqaamaneqartariaqarmat.
Minnerunngitsumik
aamma sanaartornerup uneqattaarfiuvallaanngitsumik ataavarnerusumillu ingerlanneqarnissaa eqqarsaatigalugu
anguniarlugulu.
Manna
iluatsillugu Naalakkersuisunut apeqqutiginiarpara, sanaartornermi 10/40/50-imut
tunngatillugu Naalakkersuisut qanoq eqaatsigisumik aaqqiisinnaanerat
periarfissaqartitsisinnaanersoq? Tassa paasinarmat suliffeqarfiit ukiuni
kingullerni periarfissamik tamatumannga ammaassinermi sulisunut inissanik
sanaartornissamik soqutiginninnerat qujanartumik annertusiartortoq.
Taamatut
oqaaseqarlunga nassuiaat tusaatissatut tiguara, kisiannili aamma
isummersuutit assigiinngitsut matumani
saqqummiussatta atorluarneqarnissaat inassutigalugu.
Aqqaluk
Lynge,
ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisissat pingajuat, Inuit Ataqatigiit.
Tullinnguuppoq
Attaveqatigiinnermut, Avatangiisinut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq.
Mikael
Petersen,
Attaveqatigiinnermut, Avatangiisinut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut.
Siullermik
Naalakkersuisunit nassuiaatitsinnut partiininngaanniit Kattusseqatigiinniillu
oqaatigineqartunut qujassaanga.
Aamma
isumaqarpunga partiit assigiinngitsut aammalu Kattusseqatigiit saqqummiussaat
assigiinngitsut ilaatigut Naalakkersuisut sulinitsinni
ingerlariaqqinnissatsinnut siunnersuutit arlallit saqqummiussuunneqartut assut
soqutiginartut.
Soorunami
ilaatigut tupinnanngilaq nassuiaat aallaavigalugu oqallittoqaraangat aamma
saqqummertoqartarmat isumaqatigiiginnarfiunngitsunik, aamma illuatungiliisunik
saqqummertoqartarluni. Soorlu aamma tamanna pivoq soorlu partiit ilaat allatut
isumaqartut partiit ilaat allatut isumaqartut.
Soorunami
tamakku ilanngullugit nalilersuutigiumaarpagut Naalakkersuisuni, tamakkiisumik
pitsanngorsaanermik suliaqarnitsinni. Aammalu tassa malunnarmat Naalakkersuisut
ataatsimut isigalugu kajumissaarneqartumut sanaartornermik ingerlatsinitsigut
pitsaanerusumik ingerlatsilernissamik piaartumik aaqqissuussinissatsinni.
Oqaaseqartut
oqaaserisaat ataatsimut nalileraanni tamarmik taamatut nipeqarput,
piaarnerpaamik suleqquaatigut aammalu allatut ullumikkornit ingerlatseriaatsimut
allaanerusumik ilusilikkamik ingerlatsileqqulluta.
Tamakku
eqqarsaatigalugit soorunami nuannaarutiginngitsuunngilara malugigakku
oqaaseqartut tamarmik Naalakkersuisuninngaanniit siunnerfitsigut taasavut
ilalernartinneqartut. Tassa minnerunngitsumik pilersaarusiortarnerup
pitsaanerulersinneqarnissaanik oqariartuuterput aammalu nutaamik
aaqqissuusseqqinnissamik oqariartuuterput, taanna taamaalilluni takutinneqarpoq
tapersersorneqartoq.
Immikkuualuttullu
makkua ataasiakkaat oqaaseqarfigilaassavakka kisianni oqaatigeriissallugu
nassuiaat annertooq massakkut inatsisartunut tamakkiisumik agguaanneqartoq,
tassami saqqummiussatsinnut naleqqiullugu annertunerujussuummat. Ilaatigut
tassani nassuiaammi takuneqarsinnaammata, immaqa apeqqutigineqartunut
akissutaasinnaalereeraluartut.
Tupiginngilara
inatsisartuni ilaasortat piffissaq sivikitsoq atorlugu aamma tamakkiisumik
taanna atuaqqissaarsimassanngippassuk, taanna oqaatigereerusupparaa. Kisianni
apeqqutigineqartut arlallit innersuutissavakka nassuiaammi
takuneqarsinnaammata. Piffissaqarfigillualerunikku qularnanngilaq
misissoqqissaarluassavaat tamakkiisumik. Taava apeqqutitik akissutissillugit
nassuiaatikkut.
Kisianni
nutaatut takusinnaasakka aammalu nassuiaammi ilaatinneqanngitsut
oqaaseqarfigilaassavakka pingaarnersiorlugit amerlaqimmata
saqqummiussuunneqartut. Tassa siullermik Siumut oqaaseqartuaninngaanniit
saqqummiunneqarpoq Naalakkersuisunut kaammattuutigineqarluni, inatsisitigut
maleruagassatigullu tunngaviit piaartumik misissoqqissaarneqartariaqartut.
Taamaaliornikkut nunatsinni soqutigisanut naleqqunnerusumik
ingerlatseriaaseqalernissarput periarfissiissutaaniassammat.
Tamanna
assut soqutiginarpoq, tassa ullumikkut erseqqissaatigissavara ataatsimoortumik
sananermut inatsiseqannginnatta kisianni maleruagassaqarluta assigiinngitsunik,
inatsisitigut assigiinngitsutigut aallaaveqartinneqartunit. Immaqalu taakkualu
ersarinnersaraat tassa sanaartornermut maleruagassat, byggereglementimik
taaneqartartoq. Taavalu aamma suliariumannittussarsiuussisarneq pillugu
maleruaqqusat. Taakkua nunatsinni nakuartaagunarput ullumikkut sanaartornermi
inatsisitigut tunngavitsigut ingerlatsinermi.
Taamaattumik
assut soqutigaara inatsisitigut tunngaviusut nalilersoqqissaarnissaat aammalu
ataatsimoortumik inatsiseqalernikkut taava sanaartornerup iluani maleruaqqusat
nalunaarutitigut taamaalillugit aamma pilersittarnissaat
ilusilersorneqarsinnaasutut isikkorqarmat. Tamanna misissoqqissaassavarput.
Kiisalu
aamma ilaatigut Siumup oqaaseqartuaniit saqqummiunneqarpoq aningaasatigut
pilersaarusiortarnermut inatsisip tassa budgetlovep,
allanngortinneqarsinnaanera tassani tassa ilumoornerartariaqarpoq
sanaartornermut aningaasaateqarfiup pilersinneqarneranut atatillugu, aamma
tassuuna inatsisikkut aallaaveqarmat.
Taamaattumik
ukiumininnguit aatsaat atorpagut sanaartornermut aningaasaateqarfimmik
ingerlatsilluta, soorlu aamma Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuata tamanna
erseqqissaraa oqaaseqarnermini, ilaatigut aamma uparuaanermini sanaartornermut
aningaasaateqarfik siunertavimmisut suli tamakkiisumik iluatsissimanngitsoq.
Ilaatigut
aamma tassani peqqutaagunarpoq inatsisitigut periarfissarititaasut aammalu
finaslovekkut pituttuisumik aalajangersaasarnerit annertoorujussuit
tassaniimmata. Taamaattumik eqaallisaanissaq sanaartornermi
avaqqussinnaagunanngilarput, eqaannerusumik sanaartornermi
angusaqarfiunerusumillu pissarsiffiunerusumillu ingerlatsilissagutta.
Tassami
imaammat siunertanik aalajangersimasunik allanngortitsissagunik Naalakkersuisut
aatsaat inatsisartunut akuersissummik aalleqqaarlutik aamma
allanngortitsisinnaasarmata.
Tamanna
eqaallisarneqalaarpoq aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaq aqqutigalugu
pisussaaffiit annertusarneqarmata. Kisianni suliassat annertuut
eqqarsaatigalugit tassani ilaatigut pituttuineq annertungaatsiarpoq suli.
Aammalu aningaasanik nikerartitsisartoqarsinnaasarneq tassani aamma
misissoqqissaarneqartariaqarluni.
Inatsisitigut
tunngaviusut taakkua nalilersugassat ilagissavaat. Taamaalilluni
eqaallisaanerit naammassineqarsinnaaqqullugit.
Kiisalu
aamma Siumut oqaluttuaninngaanniit aammalu arlallit tassami tamarmik oqaluttut
eqqaavaat siammartiterinissarput aningaasaliissutinik kommunet
eqqarsaatigalugit, tamanna nutaajunngilaq aamma matumani ataatsimiinnermi
aningaasanut inatsisissap oqallisigineqarnerani, ilaatigut
annertungaatsiaqisumik aamma tamanna sammineqarpoq.
Taamaattumik
aamma Naalakkersuisuni saqqummiupparput taamaaliornissarput siunertaralutigu
nalilersuilluarnerit, kommunenillu aammalu isumaqatigiissuteqartarnerit
aqqutigalugit siammarterinissamut periarfissat annertoreerput taanna
oqaatigissavara. Taamaalillutik immaqa piviusunngortitsinissaq kisimi
apeqqutaaginnarunarpoq tassani, tamanna siunertaralugu suleqqissaagut.
Kiisalu
aamma oqaluttut ilaanninngaanniit aamma Siumuminngaanniit aamma
Kattusseqatigiinninngaanniit ersarinnerusumik taakkua taaneqarmata, tassa
kommunenut akisussaaffiliinerunissaq tamanna siammarteriinnarani kisianni aamma
oqartussaanerup annertusineqarsinnaanera, taanna aamma Naalakkersuisuni
eqqartorparput.
Ilaatigut
immaqa regionikkaartumik nunap immikkoortukkuutaartumik aningaasaliissutitigut
siunissami aaqqissuussisinnaaneq ilaatigut orniginartutut isigaarput.
Taamaalilluta kommunet imminnut qanittut sanaartugassatigut annertunerusumik
aalajangiisinnaalernissaat aammalu ataatsimoortumik
aalajangersaasalersinnaanerat tassani misissorneqarsinnaalluni
periarfissiissutiginiarneqarsinnaalluni.
Taakkualu
saniatigut nammineq illuliassanut tunngatillugu aamma Siumup oqaluttuata
eqqaasaa ilumoorpoq nammineq illuliortarneq aallartimmat ilaatigut kommunet
nakkutilliisutut inissisimanerata nalaani, tamatumalu kingorna INI A/S-ip
pinngortinneqarnermigut pilersinneqarnermigut aamma
nakkutilliisussanngortitaanerata kingunerisaanik takusinnaagatsigu qangamut
naleqqiullugu, tassa kommunet nakkutilliinerisa nalaani pisartunut
naleqqiullugu massakkut nammineq illuliat naammassineqanngitsoortartut
qaffariarujorujussuarsimasut.
Taassuma
takutippaa kommunet tassami pissutsinik ilisimaarinninnertik tunngavigalugu
nammineq illulianik nakkutilliisarnermik ingerlatseriaasiat pitsaanerusoq.
Taanna qularnanngilaq.
Taamaattumik
Naalakkersuisuni taassuma naliliiffigeqqissaarnissaa KANUKOKA-mut
oqaloqatiginnissutigalugu pimoorullugu aallartissavarput.
Aammalu
taassuma saniatigut kommunet akisussaaffeqarnerulernissaannik kissaateqarnermi
nammineq illuliat aningaasaliissutit naapertorlugit nunap immikkoortuinut
agguaassisarneq pilersinnaappat, taava kommunet nammineerlutik illuliortussanik
qinnuteqartut naapertorlugit aamma agguaassisalersinnaanerat ilanngullugu
naliligassaqqitsittariaqassavarput. Taamaalilluni oqartussaaneq
annertungaatsiartoq kommuneni aamma tassani ingerlanneqarsinnaasunngorlugu.
Soorunami
inatsisitigut tunngaviit aammalu maleruaqqusatigut tunngaviit taakkua
allanngorteqqaarneqartariaqassapput, tamakku annertuut oqartussaaffiliisut
annertuumik kommunenut piviusunngortinneqarsinnaassappata.
Inuit
Ataqatigiit oqaaseqartuanut tunngatillugu, maluginiarpara ilaatigut
sanaartornermik ingerlatsineqarfik Namminersornerullutik Oqartussaniittoq tassa
uagut naalakkersuisoqarfitsinniittoq aamma pisariaqartinneqartoq
misissuiffigineqaqqissaarnissaa taassuma ingerlatsinerata. Oqarneratut
pisariaqalersinnaasoq.
Tassunga tunngatillugu
erseqqissaatigissavara tassa Naalakkersuisuni aallartereeratta sanaartornermi
ingerlatsiveqarfiup naleqqussarneqarnissaanik suliaqarluta. Tassani
ajornartorsiutit annertuut ilaatigut aamma landkassep naatsorsuutai pillugit
oqaaseqaatini takuneqarsinnaasutut, tassani piumaffigineqarpugut
Naalakkersuisut sukatereqqulluta ingerlatsiveqarfimmi tassani. Taannalu
tunngavigalugu suliat annertuut massakkut aallartereerpagut.
Ilaatigut
qulaajaaqqissaarneq tassa ingerlanneqarpoq suleqatigiissitat aqqutigalugit
pilersinneqartut naalakkersuisoqarfitsinni, aammalu sanaartorneq ataatsimut
isigalugu tamakkiisumik pilersaarusiortarnerup pitsanngorsarneqarnissaanut
aammalu aningaasalersuutit sanaartornerup iluani
malinnaatilluarneqarnissaannut, pilersaarusiorneq siunertaralugu
suleqatigiissitamik pilersitsereerpugut, kommunet kattuffiat aamma peqatigalugu
aamma sanaartornermik ingerlataqartut tassani
sunniuteqaqataatinneqartussaassapput, sulisitsisut kattuffiit aamma tamatumani
suleqatigineqarpoq.
Taamaattumik
qanoq iliuutsit massakkut aallarteriikkat eqqarsaatigalugit soorunami
ersarinnerusumik nassuiaateqarnikkut aamma tamakku
saqqummiunneqarsinnaassapput.
Kiisalu
aamma Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuaninngaanniit saqqummiunneqartoq
soqutiginarluinnartoq tassa sanaartorneq pillugu isumasioqatigiisitsinissamik
isuma, aammalu tamanna Naalakkersuisuni soorunami eqqartorlugulu
ingerlaterusaarparput aammalu qanoq ilusilerneqarnissaa pillugu
oqaloqatigiinnivut Naalakkersuisut akornanni ingerlappagut, uagut naalakkersuisoqarfitsinni
allallu naalakkersuisoqarfiit peqatigalugit taavalu minnerunngitsumik
Aningaasaqarnermut Pisortaqarfik.
Tassanilu
qanoq isumasioqatigiisitsinissap annertussusaa aammalu peqataasussat
ersarinneruleriarpata taava inatsisartut aamma Attaveqaqatigiinnermut
Ineqarnermut aammalu sanaartornermut taamaalilluni ataatsimiititalianni
ataatsimiitaliaannik aamma aggersaanissarput avaqqunneqassanngilaq, aamma
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaq tamanna pillugu ilisimatinneqareerpoq.
Aamma naatsorsuutigaara soorunami taakku aamma peqataatinneqarsinnaajumaartut
isumasioqatigiissitsinissaq piviusunngortinneqalerpat.
Taakkua
saniatigut soorunami apeqqutit assigiinngitsut apeqqutigineqarput Inuit
Ataqatigiinninngaanniit aammalu Kattusseqatigiinninngaanniit
aningaasalersueriaatsinut tunngassuteqarnerusut aammalu ingerlatsinermi
ajornartorsiutit ilaatigut taariikkakka tassani apersuutigineqarlutik.
Tassa sooq
taamatut ingerlavugut? Sooq ajornartorsiuteqarpugut? Tamakkua soorunami
qulaajaaffigineqarumaarput. Massakkut uani ingerlaannartumik
akisinnaanngikkallarpakka taanna nassuerutigissavara. Kisianni misissuinerit
qulaajaanerit aqqutigalugit tamakkua apeqqutit akissutissinneqartussaassapput.
Atassutip
oqaaseqartuata oqaatigisai qujassutigissavakka, tassani isumaqarpunga
ersarilluinnartumik Atassumminngaanniit Naalakkersuisut siunnerfigut
annertuumik aamma taperserneqartut. Aammalu Atassutip oqaaseqartuata
ilanngullugu kaammattuutigisaa pitsanngorsaanissamut sulinitsinni sulisitsisut
kattuffiat aamma qanimut peqataatinneqarnissaa kaammattuutigimmagu
oqaatigeriissavara tassa Naalakkersuisuni soorunami taakku oqaloqatigalugit
aallartereersimavugut, aammalu isumaqatigiilluta sanaartugassanut tunngatillugu
annertunerusumik suleqatigiinnissarput pisariaqartoq. Allaallu ukiumut
marloriarluta pingasoriarlutaluunniit naapeqatigiilluta
ataatsimeeqatigiittarnissarput taanna aamma siunertarigipput oqaatigissavara.
Aamma
sanaartornermi ingerlataqartut sinerissami kattuffiat kisiat pinnagut kisianni
sinerissami kommuneni taakkua aamma sunniuteqartinnerunissaat
peqataatinnerunissaat, misilittakkanik annertoorujussuarnik peqarmata.
Minnerunngitsumik nunatsinni najugaqavissut sulianik ingerlataqartut taakkua
ilisimasaasa atorluarnerunissaat pilersaarusiornermi avaqqunneqarsinnaanngimmat.
Taamaalilluni qanimut suleqatiginiarsarissavagut.
Kiisalu aamma
Atassumminngaanniit oqaaseqartup ikuallaavinnut tunngatillugu immikkut taanna
taasaa maluginiarpara, tassa Tasiilami ikuallaavissap
pilersinniarsarineqarnera. Oqaatigissavara ikuallaaviit pillugit
annertungaatsiartunik ullumikkut pilersaarutit aamma
aporfissaqangaatsiartarmata, tassani uagut naalakkersuisoqarfitsinni massakkut
aammalu Avatangiisinut Pisortaqarfik peqatigalugu nunaqarfinnut illoqarfinnullu
akunnattumik angissusilinnut ikuallaasarfitsigut aaqqiinissat
nalilersoqqissaarneqarlermata.
Tassani
naleqqunnerusunik aammalu immaqa teknikkikkut naammassisaqarsinnaassusaasa
pitsaanerusumik kinguneqartitsisumik piumasaqaateqarfigineqalernissaat
ilanngullugu misissoqqissaarneqarluni.
Tassa
naleqqussaanissarput tassani pisariaqarpoq kisianni soorunami
neriuutiginngilara tamakku misissuinerit pilersaarutinik annertunerusumik
kinguarsaassasut. Kisianni ikuallaasarfeqarnikkut avatangiisitigullu
piumasaqaatinut naammassisaqarsinnaassusiisa annertusarnissaat ilaatigut aamma
taanna anguniarneqarpoq. Tassa qularnanngilaq Tasiilami pilersaarutaareersoq
tassani aamma misiligutissaqqissoq, illoqqarfinnut akunnattumik angissusilinnut
sanaartornissaq siunertaralugu.
Kiisalu aamma
Demokraatininngaanniit oqaatigineqartut qujassutigissavakka assigiinngitsut.
Tassani apeqqutit marluk maluginiarpakka ersarissut uani ajornartorsiutit
inissisimasutut aamma saqqummiussagut tassa Sanap eqqaani inissiassat aamma
Inuit Ataqatigiit oqaluttuata taasaqarfigisai, taakkua pillugit
Naalakkersuisuni massakkut suniarnerluta erseqqarilluinnartumik
paasissutissanik tunngavissanillu tuniorarneqarluta aallartisarneqareerpugut.
Kisianni tassa siullermik erseqqissaatigissavara Sanami inissiat taakkua
sananeqartussat pillugit nalunaarusiaq annertooq, aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliap siulliup aamma annertoorujussuarmik suliaa taanna
pigigatsigu aamma naalakkersuisoqarfimmut ingerlatinneqarsimasoq.
Taakkualu
soorunami tunngavigalugit aammalu paasisat ilisimalikkat tunngavigalugit
Naalakkersuisuni alloriarnissarput qularutigineqassanngilaq. Arlaatigut tassani
ajornartorsiutinik annertunerusunik naapitaqartoqassappat soorunami
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaq aammalu sanaartornermi inatsisartut
ataatsimiititaliaattut inissisimasoq aamma attaveqarfigineqarsinnaajumaarput.
Kisianni tassa
massakkkut neqerooruteqartitsinissaq pillugu kikkunnilluunniit
takuneqarsinnaasumik nivingatitsivugut avisitigut, tassa takanani sanaartugassat
pillugit suliariumannittussarsiuussinissamut tassa kikkut
neqerooruteqarsinnaanersut massakkut ingerlanneqarpoq. Taanna
erseqqissaatigissavara. Tassanilu Nuummi soorunami sanaartugassatigut
annertoorujussuarmik aningaasaliissutit qularutiginngilara sunniuteqassasut
akigititassat eqqarsaatigalugit.
Tamakkua
pereerpata soorunami Naalakkersuisuni naliliissaagut. Kisianni soorunami
ajuusarnanngitsuunngilaq taama sivisutigisumik taanna suliassaq
ingerlanneqarmat taanna nassuerutigisariaqarparput.
Kiisalu aamma
Demokraatit oqaluttuata Naalakkersuisunut kaammattuutigisai maluginiarpakka
ersarissut nunatsinni sanaartornikkut ingerlatsinerup
pissarsissutaanerusalernissaanik aamma oqariartuuterput maluginiarneqartoq.
Kisianni tassa maluginiarpara aamma taasaqarfigigaa Qorlortorsuarmut tunngasoq,
inatsisartut aatsaannguaq aalajangerput Qorlortorsuarmi nukissiorfissaq
sanassasoq aammalu taanna immikkut isigalugu suliassaq Naalakkersuisuni
ingerlatissavarput.
Tassa
pilersitsinissamut tunngasortaa taanna pisariaqartinneqarneratalu
nalilersuiffigineqarnera Inuussutissarsiornermut Naalakkersuisoqarfimmi
ingerlanneqarsimavoq, Naalakkersuisut nutaat aallartimmata. Kisiani
erseqqissaatigissavara Qorlortorsuarmut tunngatillugut oqallinneq aatsaat
pilinngimmat. Qorlortorsuarmut tunngasoq sukumiisumik inatsisartuni
oqallisigineqarluni aallartippoq 80-ikkunnili. 80-ikkunni annertoorujussuarmik
nukissiorfiit pillugit oqallinnerit ingerlanneqarmatali, Qorlortorsuaq ilaavoq.
Aamma soorlu taamaattoq Sisimiut eqqaani Tasersuarmi nukissiorfiliorsinnaaneq
Ilulissani Paakitsumi, tamakkununnga peqataallulinnartillugu Qorlortorsuaq
ingerlanneqarpoq. Massakkullu kiisami inatsisartut aalajangerput taanna
sanassasoq. Taamaattumik qularutiginngilluinnarpara aamma tassani Sanaartornermi
Pisortaqarfik suliassamik massakkut tigusissammat sanaassamik aammalu
ingerlatitsilerluni, taamaalilluni Qorlortorsuarmi nukissiorfissaq aamma
naammassineqarumaartoq inatsisartut siunnerfiat naapertorlugu.
Kisianni
sulisussatigut soorunami aamma soorlu Utoqqarmiut Kangerluarsunnguani
nukissiorfissuaq sananeqarmat nalunngilarput avataaninngaanniit tamakkuninnga
ilisimasallit sulisorineqartut. Kisianni Naalakkersuisuni soorunami
pingaartilluinnassavarput aamma Qorlortorsuup sanaartorneqarnerani nunatsinni
najugaqavissut annertunerpaamik sulisorineqarnissaat taanna
isumannaarniassallugu.
Tassa
sanaartorneq sanatitsineq Sanaartornermik Pisortaqarfimminngaanniit
Naalakkersuisut akisussaaffiisa agguataarnerani ingerlanneqassaaq. Taamaattumik
tamanna sillimaffigilluinnarparput aamma taanna pillugu soorunami nunatsinni
Attaveqaqatigiinnermut inatsisartuni Attaveqaqatigiinnermut Ineqarmut ilaalu
ilanngullugit ataatsimiititaliaq tassa aamma qanimut suleqatigiumaarparput.
Aamma taamaappoq aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamut tunngatillugu.
Naalakkersuisut
saqqummiussagut isumaqarpunga tunngavissiilluartut aamma Inatsisartuni
isummersortoqarnissamut, tassa pilersaarusiortarnermut tunngasut taakku
annertoorujussuarmik sammineqarmata, aammalu qanoq ililluta pitsaanerpaamik
angusaqarniarnitsinnut tunngatillugu oqariartuutitsinnut tunngasut
apersuutigineqartut taakkua nassuiaammi aamma akissutissinneqarsinnaapput.
Taanna oqaatigereerpara, kisianni tassunga tunngatillugu siunnersuutit
ersarissut qanoq iliuusaasinnaasut saqqummiussuunneqartut assorujussuaq
qujaruppakka.
Kattusseqatigiinninngaanniit
ilanngullugu 10/40/50 naggataatigut oqaaseqarnermini ilanngullugu apeqqutigaa,
tassa aningaasalersueriaatsit eqqarsaatigalugit aammalu
aningaasalersuisarnitsigut ingerlatsisarnermut tunngatillugu. Tassa 60/40-mik
ingerlatsineq erseqqissaatigeqqissavara, aamma siusinnerusukkut
oqaatigereernikuugaluarlugu, 60/40-mik ingerlatsinerup annikilliartornera
malunnarpoq. Tassa kommunet tassunga soqutiginninnerat annikilliartorpoq periarfissat
allat aamma nutaat atuutilersut assut orniginartinneqarlutik. Aamma taanna
atalluinnarpoq soorunami inissialiortiterneq eqqarsaatigalugu, inuit namminneq
initaarnissaannik Inatsisartut ukiorpassuarni oqallittuarnerat innuttaasunit
annertoorujussuarmik massakkut paasineqaleriartormat. Taanna takuneqarsinnaavoq
piginneqatigiiffeqatigiilluni inissialiortiternermik soqutiginninnerup
annertuseriarujussuarnera ukiut marluk kingulliit ingerlaneranni, aammalu
qularutiginngilarput Naalakkersuisuni piginneqataalluni
inissiaateqalersinnaaneq Namminersornerullutik Oqartussat kommunellu
piginneqatigalugit inuit ataasiakkaat piginneqataassuteqarlutik
initaarsinnaalernissaannik periarfissaq alla massakkut soqutigineqalereersoq
annertoorujussuarmik malunnarpoq, allaat paasiniarneqartalereerluni qaqugu
taanna atulissanersoq. Taamaattumik inuiaqatigiinni nammineq ineqarnissamik
soqutiginninnerup annertusiartornera qujanartoq taanna assorujussuaq
malunnarpoq eqqumaffigeqqissaassagipput aammalu aningaasalersuisarnertigut,
soorlu 10/40/50-itut ittumik aaqqiisimanertut soqutigineqarnerata taassuma
annertunissaa ilimagereerlugu sillimaffigalugu aaqqissuussiniarsariumaarpugut.
60/40-mik
atorunnaarsitsiartuaarneq malunnarpoq piviusunngortariaqartoq, taamaalilluni
aamma 10/40/50 atorlugu kommunet sanaartorsinnaanissaminnik kissaateqartut
amerliartorput. Oqaatigissavara kommunet angisuut minnerunngitsumik
taassuminnga atuinissaminnik soqutiginninnerat annertoorujussuummat massakkut.
Kisianni soorunami ajornartorsiut taanna aamma partiininngaanniit
saqqummiunneqartartoq realkredit bankillu attartortitsisinnaanissaminnut
illoqarfinni mikinerusuni matoqqanerujussuat Naalakkersuisuni qanoq
iliuuseqarfiginiarsarissavarput aammalu oqaatigeriissallugu Inuit Ataqatigiit
tungaanninngaanniit aamma Johan Lund Olsenip siunnersuutaata
oqallisigineqarnerani erseqqissaatigigakku Namminersornerullutik Oqartussat
aningaasaateqarfimmik taamaattumik innuttaasunit atorniarfigineqarsinnaasumit
boligstøttetut inngitsumik nutaamik aaqqissuussisinnaanerat taanna ilanngullugu
nalilersussavarput soorunami piumasaqaatit attartorsinnaanermut tunngasut
aningaasaateqarfinninngaanniit pioreersuniit piumasaqaatit sakkortuut
atuutsinneqarneri, tassa inuit ataasiakkaat Landskarsimunaasiit imaluunniit
aningaasaateqarfimmut akiitsorpassuaqalinnginnissaat pingaartillugu aamma
misissuinigut ingerlattussaassavagut.
Taamannak
oqaaseqarlunga oqaatigineqartunut tamanut qujavunga, aamma soorunami
apeqqutigineqartut assigiinngitsut taakkua ataatsimiititaliat aqqutigalugit ersarinnerusumik
paasisaqarfiusinnaassapput aammalu nassuiaammi annertuumi tassani ilaat
akissutigineqareerlutik.
Qujanaq.
Isak
Davidsen, ataatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Inatsisartunut
nalunaarutigissavara maani oqallisigisarput una naammassigutsigu
taasisaqattaartussaagatta maanga inimut ornigutilaaqqullugit. Massakkut oqaaseqassaaq Agathe
Fontain, Inuit Ataqatigiit.
Agathe
Fontain, Inuit
Ataqatigiit.
Naatsunnguamik.
Tassa uuma oqallisigineqarnerani eqqartukkavut partiillu saqqummiussaqarnerminni
eqqartugaat, tassa nutaanik aaqqissuusseqqinnerit, eqaallisaanerit, kommuneni
isumaqatigiissuteqartarnerit, pilersaarusiorluartarnissat, kommunet
akisussaaffilerneqarnerunissaat, nakkutilliinissat assigiinngitsut, sikusartuni
pilesaarusiortarnerit ukiuni arlalinni ingerlasut, tassa taakkorpiaat
eqqaasitsissutiginiarlugu martsip 24-ani punkt 98-imi siunnersuuteqarnikkut
saqqummiunnikuusakka, taamaakkami nutaamik aaqqissuusseqqinnissaq
eqqarsaatigigaanni taanna aamma siunnersuutigisatut saqqummiunnikuusara
isumaqarpunga aamma aaqqissuusseqqinniarnermi taanna
tusaanngitsuusaaqqinneqaqqissinnaanngitsoq taavalu immaqa aamma
partiininngaanniit itigartinneqaqqissinnaanani.
Isak
Davidsen, ataatsimiinnermi
aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Taamaalilluni
sanaartugassanut iluarsagassanullu aningaasaateqarfik pillugu nassuiaat
naammassivarput