Oqaluuserisassani immikkoortoq 99-1 |
|
||
| Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera | |
Ullut ataatsimiiffiusut aqqaneq aappaat,
tallimanngorneq 21. marts 2003, nal. 17:33.
Agathe Fontain, siunnersuuteqartoq, Inuit
Ataqatigiit.
Inuusuttunut aalisarnermik
piniarnermillu inuussutissarsiuuteqarnissamik kissaateqartunut,
ilinniartitaanermik pilersitsinissaq suliniutigeqqullugu Naalakkersuisut
peqquneqarnissannik Inatsisartut aalajangiiffissaatut siunnersuuteqarpunga.
Nunatsinni aalisarneq
aningaasarsiornerup pingaarnersaa, pimoorussamik pingaartinneqassap-pat
inuusuttunillu aalisarneq pilerigineqassappat aalisarnermik piniarnermillu
ilinniarfeqarnis-saa pisariaqarpoq.
Taamatuttaaq piniarneq siunissaqassappat,
ullutsinnullu piumasaqaatit naammassineqassappa-ta piniartuunermik
inuussutissarsiuteqarnissaq ilinniartariaqarpoq.
Ullutsinni aalisartuunermi
piniartuunermillu inuussutissarsiuteqarniaraanni ilisimasassat amerlaqaat,
ingammik piumasaqaatinut ilaatinneqassappat imminut akilersinnaasumik
aalisar-tuunissaq piniartuunissarlu.
Assersuutitut ilinniarfimmi
ilinniarneqarsinnaasutut taasimavakka, aningaasarsiornermut tunngasut,
angallatinik paarsilluarnermut tunngasut, sillimaniarnermut tunngasut, aalisakka-nik
piniakkanillu inerikkiartortarneri, nunatsinni aalisarnikkut piniarnikkullu
ineriartorneq.
Aalisarneq suliffiit ulorianartut
ilagaat. Taamaattumik ilinniagassaanut ilaalluinnartuuvoq imaani suliffiup
ulorianartoq qanoq ingerlanneqartarnissaa.
Ullumikkut nalunngilarput
inuttassaaleqineq aalisartuni qanoq ajornartorsiutaatigisartoq. Aqqusiinnarni
tigusat suliffimmi ulorianarsinnaaqisumi, sulisoritillugit kinguneqartarneri
imaannaanngitsuusinnaapput. Sulinerup sulineq kinguarsarneqartarpoq taamaasillunilu
aamma aningaasarsiorneq unikaallatsinneqartarluni. Sulisumik akornusernermik
kingune-qartarsinnaalluni.
Ilinniarfimmik periarfissarsiornermi
ilanngunneqassapput Imarsiornermut ilinniarfiup aammalu Aalisakkanut
Tunisassiornermik Ilinniarfiup qanoq ilillutik
imminnut suleqatigiis-sinnaanissaat.
Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq,
Atassut.
Akissuteqassaaq Kultureqarnermut,
Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut, Ilageeqarnermul-lu Naalakkersuisoq.
Arkalo Abelsen, Kultureqarnermut,
Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut, Ilageeqarner-mullu Naalakkersuisoq,
Atassut.
Qujanaq.
Aalisarnerup inuussutissarsiutitut
napatitsisutut inuusuttunut kajungernarluni orniginartuunis-saa pillugu
siunnersuuteqartup isumaa, Naalakkersuisut isumaqatigaat.
Aammalu aaliasartunngorniarluni
ilinniarnerup imarisamigut oeqataasumik piginnaasaqartit-sillualernissaallu
kiisalu aalisarnermik ingerlatsinermi atugassarititaasussat pillugit
paaissutis-siilluarnissaanik isuma aamma isumaqatigalugu.
Taamaassaarlu piniarnermik
inuussutissarsiuteqalerusuttut eqqarsaatigalugit.
Siunnersuut Piniarnermut Aalisarnermut
inuussutissarsiummut sammisuullunilu aammattaaq aalisarnivimmut
sammitinneqarpoq.
Piniarneq inuussutissarsiummut
ilanngunneqaraangat eqqarsaatigineqarajuttarpoq piniarnerup aalisarnerullu
akuleriissinneqarlutik inummit ataatsimit angallatit minerusut atorlugit
ingerlanneqarneri. Aammalu ukiup qanoq ilinera sorliup sammineqarnissaanut
aalajangiisuu-gajuttarluni. Aalisarnivimmilli ingerlatsineq pillugu
eqqarsaatigineqartarlutik avataani sinerissamullu qanittumik aalisarnerit ukioq
kaajallallugu ingerlanneqartartut.
Aalisarnermik ilinniagaqarneq aammalu
aalisariutinut naalaganngorniarneq nunami maani ingerlanneqartarput Paamiuni
Imarsiornermik Ilinniarfimmi, taannalu imarsiornermut aalisar-nermullu
ilinniarfiuvoq.
Imaatigut isumannaatsuunissaq pillugu
silarsuarmioqatigiit isumaqatigiissutaat ilinniarnerup malitarai, aammalu
ilaatigut imaralugit siunnersuuteqartup immikkoortuni tallimani eqqartor-simasai.
Tunngaviusumik ilinniartitaaneq tassaavoq
imarsiornermik aalisarnermillu akuleriissillugit ilinniartitsineq, tassanili
silarsuarmioqatigiit aalajangersagaat eqqortinneqarsimapput imariga-migit
umiartortunngorniarnissamut piumasaqaataasut aammalu ilinniagassat
aalisartunngoru-maartussanut tunngaviusumik ilisimasassatigut
tunngavissiilluartussat.
Ilinniarneq sapaatit akunnerinik 40-nik
sivisussuseqarpoq. Ukiamut ilinniartut 36-t tiguneqar-tarput, 48-nilli
tigusisinnaanermut inissaqaraluarluni.
Ajoraluartumik ilinniarnermik
unitsitsiinnartarnerit annertoqaat, taamaalillutik nalinginnaasu-mik 75
%-iinnaat tunngaviusumik ilinniarnermik naammassinnittarput. Taassuma
qaavatigut ilinniarnerminni naammassinnittartut inuttaaffissaminnik
nassaaruminaatsitsisarput, taamaat-tumillu amerlaqisut imarsiornermik
aalisarnermillu inuusutissarsiornerup iluani, sulinermik
ingerlatsinissaraluartik kajumigiunnaaginnartarlugu.
Amerlanerusut
inuttaaffissaqalertannginnerannut annertuumik pissutaasartartutut oqatigine-qartarpoq
umiarsuit pisinnaasaasa annikinnerat.
Ajornartorsiutit annikillisinneqassappata
pisariaqassaaq atuarfiup sinerissami aataveqarniarlu-ni angalasarnissaanut
aalisanermilu kattussinnik sakkortusisamik oqaloqatiginnittalernissaa-nut
nukissanik tunineqarnissaa.
Kattuffiup atuarfiup udvalgianut
sinniisuutitaqarput, ataatsimiititaliamilu tassani ajornartorsi-utit
oqaluuserineqartarput. Kisiannili umiarsuaatilinnut angallataatilinnullu
ataasiakkaanut toqqartumik attaveqarniarluni angalasarnissat pisariaqartuugunarput.
Aalisarneq piniarnerlu ataatsimoortillugit
ilinniartitaasalernissa eqqarsaatigalugu simmakka-mik, nunap
immikoortukkuutaartumik ilinniartitaasalernissaq piuminarnerusussaassaaq.
Inatsisartut upernaakkut 2002-mi
oqaluuserisimavaat ilaasortat ilaata siunnersuutigisimasa tassaasoq
Naalakkersuisut peqquneqassasut, piniartunut atuarfeqalernissaq
atuarfeqalernissap 2003-mi aningaasanut inatsimmut ikkunneqarnissaa
sulissutigeqqullugu.
Naalakkersuisut tassunga atatillugu
akissuteqaasiarisimasaat inatsisartut akuersaarsimavaat, Naalakkersuisut
siunnerfiginiarsimammassuk Piareersarfimmi sumiikkaluartuni
ingerlanne-qartalersussani piniartutut inuussutissarsiornerup
ilinniartinneqartalerluni, piniartoqarfinni ilinniartitsivimmik ineriartortitsisoqarnissaa.
Tassa najugaqarfiit imaluunniit nunap
immikkoortukkaartuisa suleqatigiiaarnerisigut. Aammattaaq aalisarnerup
suliniutissanut tamakkununnga ilaatinneqarnissaa tulluartuussaga-luarpoq.
Suliniutit taakkua piorsaavigineqarnerisa
pilersaarusiorneqarnerisalu aallarisarneqarnissaan-nut atugassanik 2004-mut
aningaasanik inatsimmut siunnersuummi immikkoortitassanik qinnuteqartoqassaaq,
sulineq 2004-p aallartinnerani aallartisarneqarniassammat.
Ilisimatitsissutigineqarsinnaavoq 2003-mi
aningaasanut inatsimmut siunnersuummi konto kontumi 40.11.06-imi tapiissutit
pikkorissartitsineq, qaammarsaanermut ilinniaritaanermullu
aningaasaateqarfimmut KNAPK-p suliffeqarfiillu sinerissamut qanittumi,
aalisartunit piniartunillu aalisakkanik uumasunillu qalerualinnik pisisartut
ajornanni isumaqatigiissut malillugu pilersinneqartumut,
tapiissuteqartalersinnaaneq nutaamik ammaanneqarmat.
Inuussutissarsiutinik inerlataqartut
Nunatta karsiata siunertamut taoiissutaata angerlaqataanik tapiissuteqarnissaat
qulakkeerneqarsinnaappat pikkorissartitsinermut aningaasaliisoqarsinnaa-voq,
inuit pineqartut siunnersuuteqartumit taakkartorneqartut
iluaqutissarsiffigisinnaasaannik.
Tunngaviusumik ilinniartitaanerup
Imarsiornermik Ilinniarfimmi ingerlanneqartartup siammarneqarnerata imaluunniit nunap immikkoortuinut
siaruarneqarnerata, peqataasartut amerlanerulernerat immaqa
kingunerisinnaagaluarpaa.
Tamatumali nassatarisussaassavaa
atuartitsivissanik atortussanillu annertuutigut piorsaasoqar-tariaqarnissaq,
kiisalu ingerlatsinermut aningaasartuutit angusaasartunut tulluutinngitsumik
qaffariarumaarnissaat.
Inuttanngorniarnermi ajornartorsiutit
qulaani eqqartorneqartut aaqqiivigineqartinnagit kaammattuutigiuminaappoq
suliuniutaasut siammarlugilluunniit annertusineqarnissaat.
Qujanaq.
Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq,
Atassut.
Partiit oqaaseqartuinut Ole Dorph, Siumut.
Ole Dorph, Siumup oqaaseqartua.
Qujanaq.
Siumumiit siunnersuutip
saqqummiunneqarnera ilassilluarparput, soqutiginartutullu isigalugu.
Oqaatigissavarpullu siunnersuut maannakkut
isikkullip, siunnersuutit maannakkutut isikkullit siusinnerusukkut maani inimi
oqallisigisarsimagatsigit, soorlulu Naalakkersuisut akissutaanni tamanna
takuneqarsinnaasoq.
Inatsisartut upernaakkut 2002-mi ataatsimiikkamik kingullermik
piniarnermik ilinniartitsisar-nissaq pillugu oqallissimapput. Tamatumalu
kingorna Naalakkersuisut suliniutaat Siumumiit tamakkiisumik taperserparput.
Minnerunngitsumillu aningaasanik inatsisissamut 2004-mut
aningaasaliisoqarnissaa siunniunneqarmat.
Aningaasallu pineqartut KNAPK
suleqatigalugu atorneqarnissaat pissammat, soorlu sumiif-fikkaartumik
ilinniartitsinernut. Soorlu aamma tamanna siunnersuuteqartup ujartoraa.
Taamaasillunilu qaammarsaanermut
aningaasateqarfik pilersinneqaqqissaaq.
Ilinniagaqarneq ilisimasaqarnerulerneq
piginnaaneqarnerulernerlu inuup kialluunniit sumiluunniillu inissisimasup
ajoqutiginngisaannarpaa.
Ilisimaligarlu kimilluunniit
arsaarinnissutaasinnaanngilaq.
Siumumiillu Siumullu anguniarpaa Kalaallit
Nunaat namminersortoq pilersissallugu, Siumul-lu anguniarpaattaaq kalaallit
ilinniarluarsimasut nunaminnullu tunniusimalluartut sullisseru-suttullu
pilersissallugit.
Siumumiimmi ilisimavarput nunarput
nunarujussuaq immamik annertoqisumik ungalusaq, inuuniarnitsinni
pingaaruteqaqimmat niuernitsinnullu pinngitsoorneqarsinnaanani ukiorpanni aamma
aggersuni.
Ukiuni arlaqalersuni kalaallit aqumiutut
ilinniarsimasut ikiffissaaruttarnerata ajornartorsiutaa-nera Siumumiit
ilisimavarput, Naalakkersuisut kaammattussavagut ajornartorsiummik
pimoo-rullugu aaqqiissutissamik suliniuteqaqqullugit.
Pisariaqassappallu Kalaallit Nunaanni
suliffissarsiortut killilersimaarnissaat pillugu inatsisar-tut inatsisaat nr. 27,
30. oktober 1992-imeersup nalileqqinneratigut nutarterneratigulluunniit.
Siunnersuuteqartup aamma oqaatigaa
ullumikkut inuttassaaleqineq aalisariutaatilinnut aalisar-nermullu qanoq
ajornartorsiutaatigisut. Sinerissami tunisassiorfiit umiarsuillu tunitsiviit
aningaasarpassuarnillu nalillit ullormullu annertuumik naammassinnissinnaasut
pigineqarput.
Ilaatigullu ullumikkut tunitsiviit
pineqartut annikitsuinnarmik pilersorneqartarput. Allaallumi ima
annikitsigisumik pilersorneqarnertik pissutigalugu akiliisinnaajunnaartalerlutik.
Ilaatigut taaneqartarpoq isumaginninnikkut
ikiorsiisarneq pissutigalugu inuttassaaleqineq ajoranartorsiutaasartoq.
Ajornartorsiut piusoq Siumumiit Naalakkersuisunut kattuffiit pineqar-tut
suleqatigalugit qanoq iliuuseqarfigineqarnissaata suliniuteqarfigineqarnissaa
kaammattuu-tigissavaput.
Ukiuni ukiut 25-t kingulliit
ingerlaneranni nunatta ilaani piniartutut inuussutissarsiuteqarner-miit
aalisarnermik inuussutissarsiuteqarnermut ikaarsaaneq ingerlanneqarsimasoq
iluatsittumik, ingerlanneqarsimavoq iluatsittumik. Inuiaqatigiinni
aningaasarsiornikkut qaffa-riarnerannik kinguneqartumik. Nunattalu ilaani ulloq
manna tikillugu piniarnerinnarmik inuussutissarsiorneq suli ingerlanneqarpoq,
imaluunniit ilaannakortumik ikaarsaarneq inger-lanneqarsimalluni.
Naalakkersuisullu piffissaq manna
iluatsillugu, nunatta immikkoortuini pineqartuni aalisar-nermut
ikaarsaariarnissamik suliniuteqarnerup aallunneqarnerulernissaa, kommunet
pineqar-tut aalisartut piniartullu peqatigiiffii suleqatigalugit suliniutigeqqullugu
Siumumiit kaammat-tuutigissavarputtaaq.
Suliap aappassaaneerlugu
suliarineqannginnerani Aalisarnermut Inuussutissarsiornermullu
ataatsimiititaliami suliarineqarnissaa kissaatigaarput.
Inuussutissarsiut ima nunatsinnut
pingaaruteqartigisoq sammineqartillugu sapinngisamik silit-tumik taamaasilluni
sammineqassaaq. Taakkunanilu suliap sukumiisumik suliarineqarnissaa
anguneqarluni.
Taamatut oqaaseqarluta Siumumiit isumarput
nalunaarutigaarput.
Qujanaq.
Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq,
Atassut.
Tulliuppoq Ane Hansen, Inuit Ataqatigiit.
Ane Hansen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.
Inuusuttut
inuussutissarsiuutitaarniarlutik ilinniagaqarumasut ilinniarfigisinnaasaannut
piniarnermik aalisarnermillu inuussutissarsiuuteqarusuttunut,
ilinniagaqarsinnaaneq toqqagas-sanut ilaasariaqarpoq. Tassa Inuit Ataqatigiit anguniagaasa
pingaarutillit ilaat.
Inatsisartuni ilaasortaq Agathe
Fontain inuusuttut aalisarnermik piniarnermillu inuussutissar-siuuteqalerusuttunut
ilinniarnermik ingerlatsilernissamut pilersaarusiornissamut
suliniuteqaq-qusilluni siunnersuutai, Inuit Ataqatigiinniit pingaaruteqartutut
soqutiginartunut pilersinniar-lugulu kajumernartutut isigaarput.
Inuit Ataqatigiit isumaqarpugut
nunarput pingaarnermik aalisarnermik, piniarnermillu inuussutissarsiortoq
sutigut tamatigut inussutissarsiutinut pineqartunut naleqqussarluarsimasunik
ingerlatseqqittussanik peqarnissaa ullumikkorniit pitsaanerusumik
inerisaavigeqqittariaqartoq.
Inuit Ataqatigiinni aamma
isumaqarpugut piniartutut aalisartutullu inuutissarsiuteqarneq allatuulli
ineriartornermut malinnaasinneqartariaqartoq, soorlu nunat allat
inuutissarsiutigalugu tunngavigisaminnik pisuussutiminnillu
ineriartortitsiuarnissamik pingaartitsillutillu ilinniartitaanikkut,
atortorissaarutitigullu inerisaajuarnissartik pingaartittaraat.
Inuit Ataqatigiinni ilisimavarput
Namminersornerullutik Oqartussani pisortaqarfii arlallit akornanni kommunillu
ataatsimeeqatigiittarneranni kommunini arlalinnik pingaartumik
piniartoqarfiusumi ujartorneqartarsimammat piniartunut piniartunngorusuttunullu
aamma aalisartunut aalisartunngorusuttunullu ilinniartitaanikkut
neqeroorutigineqarsinnaaneq.
Aamma ilisimavarput Qeqetarsuup
tunuani kommunit suleqatigiit suliniuteqarsimagaluartut Piareersarfiit
maannakkut ilusilersorneqartut ilusilersugaanerannut atasumik piniarnermut
aalisarnermullu tunngasunik sammiveqartumik ilinniaqassatigut ingerlatassanik
pilersitsisoqarnissaanik.
Naalakkersuisup akissuteqarnermini
oqaatigisaa suliniutip tassunga assingusoq aallartinniarlugu aningaasanut
inatsimmi siunnersuummut 2004-imut qinnuteqalersaarlutik. Tamanna soorunami
Inuit Ataqatiiggiinnit nuannaarutigaarput. Sulialli aallartinneqarnissaanut
aningaasaliinissa kisimi naammanngimmat Inuit Ataqatigiiniit
inassutigissavarput Aalisarnermik Piniarnermillu ilinniagaqalernissamut
piareersarnerit maannamiit suleqatigiissitaliornikkut ilusilersorneqarnissaat
aallartinneqassasoq.
Nutarterinissaq
piumassuseqarfigiuaannartariaqarmat piffissaq iluatsillugu Naalakkersuisup
akissummini eqqaasaa Paamiuni Imarsiornermik Ilinniarfiup ataana Tunngaviusumik
ilinniartitaaneq tassaasoq imarsiornermik aalisarnermillu akuleriisitsilluni
ilinniartitaaneq ingerlalluanngitsoq, Inuit Ataqatigiinniit
inassutigerusupparput ilinniagassatut periarfissarititaasut soqutiginarsarlugu
iluarsartuuteqqinneqaqqullugu, tamanna siuliani suleqatigiissitaliassatut
inassutigisatta iluani ilanngullugu suliarineqarsinnaavoq.
Inuit Ataqatigiit aamma isumaqarpugut
ataatsimiinnermi uani Nunat Avannarliit Killiit piniarnikkut ileqqutoqqanik
uppernarsaasiornissamik aamma Pisuussutit uumassusillit nungusaataanngitsumik
atorneqarnissaanik siunnerfilimmik kiisalu Pinngortitap pisussutaanik atuineq
pillugu aalajangersakkat akuersissutigisatta timitaliivigineqarnissaanut
Piniarnermik Aalisarnermillu ilinniarfiliorneq aamma aqqutissanut ilaasoq.
Taamatut oqaaseqarluta inuusuttunut
aalisarnermik piniarnermillu inuussutissarsiuteqalerusuttut ilinniarnermik
ingerlatsilernissaannut siunnersuut soqutiginartoq tapersersorlugu sukumiisumik
sulissutigeqqinnissaa siunertaralugu Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut,
Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Ataatsimiisitaliamut aammalu Aalisarnermut
Piniarnermullu Ataatsimiisitaliamut sulissutigeqqitassanngorlugu
ingerlateqqinneqarnissaa inassutigaarput.
Qujanaq.
Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq,
sinniisussaq siulleq, Atassut.
Tulliuppoq Jensigne Berthelsen, Atassut.
Jensigne Berthelsen, Atassutip oqaaseqartua.
Inatsisartuni Ilaasortap Agathe Fontain-p siunnersuutigaa inuusuttut aalisarnermik piniarnermillu inuussutissarsiuteqalerusuttut ilinniarnermik ingerlatsisalernissaannut pilersitsinissamut sulissuteqaqqullugit Naalakkersuisut peqquneqarnissaannik Inatsisartut alajangiissasut.
Atassummiillu imatut oqaaseqaateqarfigissavarput.
Aalisarnermik inuussutissarsiuteqarnerup akilersinnaasumik ingerlalernissaa, tapiisssutillu qimakkiartuaarneqarnissaat siunertarineqarpoq sulissutigineqarlunilu, tamannalu tamakkiisumik anguneqarsinnaassappat aalisarnermik inussutissarsiuteqalerniarlutik siunniussaqarsimasut inuussutissarsiummik ingerlatsinissaminnut peroriartornerminni misilittakkanik katersisimallutik ilumut namminerisamik inuussutissarsiutigerusunnerlugu aalajangersimasut namminneq ingerlalertigatik inuussutissarsiutip toqqakkap nassatarisaanik akisussaaffiit periarfissallu pillugit ilinniarluarsimagunik patajaatsumik inuussutissarsiummik ingerlaniarnermikkut periarfissarissaarnerussatut Atassummit qularutiginngilarput.
Taamaammat Atassummit Naalakkersuisunut misissoqqunarpoq STI aqqutigalugu ilinniarfiit pioreersut atorluarneqarsinnaanersut aalisarnermik inuussutissarsiuteqalerumasunut sammivilimmik pikkorissaanernik ilanngussisoqarsinnaanersoq, tassani eqqarsaatigineqarluni.
Taamatuttaaq piniarnermik, imaluunniit piniarnermik aalisarnermillu sinnerseraattumik inuussutissarsiuteqalerumasut tunngaviusumik ilinnialersinnaanissaannut periarfissarsiuunneqarnissaat Atassummit pingaartikkatsigu, kommunit Namminersornerullutik Oqartussanik kattuffinnillu inuussutissarsiummut attuumassuteqartunut isumaqatigiissuteqarlutik, piniartunngorusuttunut piniartullu nuliaannut /nuliassaannut ilinniartitsisarnerat arlaatigut periarfissaassanersoq aamma Naalakkersuisut KANUKOKA KNAP-lu peqatigalugit misissoqqunarpoq.
Qularutissaanngilaq aalisarnermik piniarnermillu inuussutissarsiorumasut tapersersorluarneqarnermikkut inuussutissarsiutigiligartik imminut napatissinnaasumik aaqqissorsinnalissagaat, Atassumiillu isumaqarpugut ingerlatsinermut, missingersuusiortarnermut, aningaasartuutissat matussuserneqartarnissaannut isumannaarinnissinnaanermullu tunngaviusumik taamatut inuussutissarsiuteqaalerumasut ilinniartitaanerisigut tapiissutinik tunngaveqarluni isumalluuteqartariaqarlunilu ingerlasarnerit muminganut saateriarneqarsinnaasut.
Taamatuttaaq tunisassiat pitsaassusaannut aammalu pisisartunit piumasaqaatit pillugi qaammaasaqarnerulernissamut minnerunngitsumillu inuussutissarsiutip ulorianaatsuinnaannginnera tunngavigalugu sillimaniarnermut tunngasut ilinniarneqarluartarpata sutigut tamatigut isumannaatsumik inuussutissarsiutit pineqartut ingerlanneqarsinnaanerussasut qularutiginngilarput.
Taamatut oqaaseqarluta immikkut ilinniarfinnik pilersitsinissaq siunnerfiginngikkaluarlugu ilinniarfiit pioreersut suleqatiginerisigut pisariaqartitsineq naapertorlugu aaqqissuussisarsinnaanissat sinaakkutassaannik nassaarniartoqaqqullugu Atassummit Naalakkersuisut kaammattussavagut, nuannaarutigisatsinnillu maluginiarparput konto 40.11.06 aqqutigalugu qaammarsaanermut ilinniartitaanermullu aningaasaateqarfimmut KNAPK?p suliffeqarfiillu sinerissamut qanittumi aalisartunit piniartunillu aalisakkanik uumasunillu qalerualinnik pisisartut akornanni isumaqatigiissuteqartoqarneratigut tapiissuteqartalersinnaaneq nutaamik ammaanneqarsimammat.
Atassummit taamatut oqaaseqarluta Naalakkersuisut akissutaat tusaatissatut tiguarput misissugassatullu qinnutigisavut ataatsimiisitaliani attuumassuteqartuni misissorneqarnissaat kissaatigaarput.
Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq, Atassut.
Tulliulluni oqaaseqassaaq Marie Fleischer,
Demokraatit.
Marie Fleischer, Demokraatit oqaaseqartuat.
Ilinniartitaaneq inuiaqatigiit
inerikkiartoqqinnissaanut aqqutaasussaammat Demokraatit ilinniartitaaneq
tapersersugaraat.
Naalakkersuisut Imarsiornermik
Ilinniarfimmut millioninik marlunnik kisitsisitalinnik ukiumut
aningaasaliissuteqartarput. Aammalu Imarsiornermut Ilinniarfimmut
saaffiginniluta paasitinneqarpugut siunnersuuteqartup kissaatiginartitai Ilinniarfimmi
ingerlanneqareersut.
Taamaakkaluartoq Demokraatiniit
tapersersorparput Imarsiornermik Ilinniarfimmi atuarnerup ullutsinnut
naleqqussarneqarnissaa. Ajuusaarnarporli maannatut amerlatigisut Imarsiornermik
Ilinniarfimmi unitsitsiinnartarnerat. Taamaammat Demokraatinit
nuannaarutigaarput Naalakkersuisuniit Finanslov 2004-imut pissutsit
pitsanngorsaaffiginiarlugit aningaasaliissuteqarniarmata.
Taamatut oqaaseqarluta inassutigissavarput
siunnersuutip taamatut isikkoqartillugu itigartinneqarnissaa.
Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq,
Atassut.
Tulliulluni oqaaseqassaaq Anthon
Frederiksen, Kattusseqatigiit.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.
Qujanaq. Inatsisartunut ilaasortap Agathe Fontain-ip
siunnersuutaa Kattusseqatigiit sinnerlugit imaattumik oqaaseqarfigissavara.
Ilumummi oqartariaqarpugut ineriartorneq,
ullut ukiullu sukkaqalutik ingerlapput unitsinneqarsinnaanatillu,
malinnaaniarneq angummanniarneq atuutilersimapput avaqqutinnarneqarsinnaanatik.
Mannalu iluatsillugu aalisarnermik
piniarnermillu suliaqartut kattuffiata allagaqaataani ullumikkut
tunniunneqartumi imaattut issuaaffigilaarusuppakka, oqaaseqaatit imatut
aallartipput:
?Siullermik Naalakkersuisunut
Inatsisartunullu pingaarutilittut oqaatigerusupparput siunissaq
eqqarsaatigalugu pisariaqalermat maannangaaq sulissutigissallugu aalisarnermik
inuutissarsiuteqalerniarnermik aaqqissuussinermik ullutsinnut pissutsinut
naleqqussakkamik pisortat peqataaffigisaannik suliniartoqalernissaa.
Aalisarnermik inuutissarsiuteqalerniarluni
ilinniarneq aaqqissuunneqarsinnaasariaqarpoq inuutissarsiutitaarniarluni
ilinniakatulli allatut, soorlu allaffimmiunngorniarnertut,
maskinalerisunngorniarnertut, sanasunngorniarnertut aaqqissuussaasumik soorlu
STI-misut aaqqissuussinertut ilusilikkamik?.
Aalisarnermik piniarnermillu
ilinniartitsisut pitsaanersaat, tassalu ataataq ukiuni makkunani aamma
saneqqutiinnarneqarsinnaanngikkaluartoq, taamaattoq ineriartornerup
piumasaqaatillu malinnaavigineqartariaqartut pinngitsaalisutullusooq
piumaffigiartuinnarpaatigut, aamma aalisartuunermi piniartuunermilu
pisussaaffiit annertusiartorneranni aningaasarsiornermik, tunisassiat
pingaartumik Nunatta avataanut ingerlateqqinneqartartut pillugit annertunerusumik
aamma pisisartut tungaanninngaanniit piumasaqaateqarfigineqaleraluttuinnartut
tusaanngitsuusaaginnarsinnaannginnatsigit.
Taamaammat aamma aalisartunut
piniartunullu pikkorissartitsinerit, piniariaatsinut aalisariaatsinullu
tunngasuunngikkaluartut pillugit ingerlatsisoqartalernissaa
avaqqunneqarsinnaajunnaartussaammat, tamatuma sillimaffiginissaa aamma
piareersimaffigineqartariaqartoq isumaqarpunga. Minnerunngitsumik ukiuni
makkunani EU-miit pisussaaffiit piumasaqaatillu annertusiartuinnartillugit.
Taamaattumik pilersaarutit suliniutillu
Naalakkersuisut 2004-imiit aallartinnialersaagaat iluatsillugit aalisarnermut
tunngasut aamma ilanngunneqarnissaat Kattusseqatigiit sinnerlugit
kaammattuutigaakka. Suliniutinullu ilanngullugu aamma KANUKOKA-p ilaatinneqarnissaa
aamma inassutigalugu.
Taamatut oqaaseqarlunga suliassap
aappassaaneerneqannginnerani ataatsimiititaliami susassaqarfiusumi
oqaluuserineqarnissaa inassuteqaatigaara.
Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq, sinniisussaq siulleq,
Atassut.
Oqaaseqassaaq Agathe Fontain,
siunnersuuteqartoq Inuit Ataqatigiit.
Agathe Fontain, siunnersuuteqartoq Inuit
Ataqatigiit.
Partiininngaanniit,
Kattusseqatigiinnillu siunnersuutinnut oqaaseqaatinut qujavunga. Aamma
nuannaarutigaara tapersersorluarneqarnera, ataatsimiitalianilu pineqartuni
ingerlateqqinneqarnissaa aamma tassa suliarilluarneqarnissaa aamma
naatsorsuutigilluinnarpara.
Ilumoorpoq siorna piniarnermik
ilinniarfimmik siunnersuuteqarsimasoq Ole Lynge, siunnersuuteqarnikuusoq
tassani piniarnerinnarmik sammigaluartoq, taamaalillugu massakkut soorlu
annertusinerusoq tassanngaanniit annertusinerusamik ingerlaqqinnissaq immaqa
ataatsimiititaliani eqqartorneqarnissaa taanna tikinneqanngitsoornavianngilaq.
Siunnersuutigisanni aamma
naatsorsuutigilluinnarpara nunaqarfiit eqqarsaatigalugit. Nunaqarfiit aamma
tassuunakkut periarfissinneqarumaarut piniarnermik, aalisarnermullu
ilinniarnissamik nunaqarfimminngaanneersut aamma periarfissilluarneqassammata.
Taava piujuaannartitsinissaq aamma
eqqaaneqartoq aamma ilinniarnermi taamatut piujuaannartitsinissaq qanoruna
ittuusoq aamma qanoruna isumaqartoq, tassuunakkut aamma
tikinneqanngitsoornavianngitsoq naatsorsuutigilluinnarpara.
Paamiuni Imarsiornermik
Ilinniarfimmi tamakkiisumik atorneqanngitsoq Naalakkersuisuminngaanniit
ilisimatitsissutigineqarpoq, taava kisianni aamma paasivara tassannga
kinguneqarsinnaasoq ullumikkut ilinniarfimmi tassani ingerlatsinermi
piumasaqaatit annertusisimammata, kisianni aamma taanna pitsaasuuvoq aamma taassuminnga
naammassinnissimasut piumasaqaatit tunngavigalugit aamma pikkorissut inuttatut
aqumiutullu sulisussaatut taakku naatsorsuutigisinnaagatsigit.
Kisianni aamma taanna
atorluarneqaqqissinnaavoq ilinniarfik suli inissaqarmat, immaqa tassuunakkut ataatsimiititaliani
suliarineqarpat tassuunakkut nassaarineqarsinnaavoq.
KNAPK-mut qaammarsaanermut
pikkorissartitsinissamullu aningaasaliissutit taakkartorneqarput, kisianni
uanga takorluunngilara siunnersuuteqartutut taakkua ilinniarfimmi tassani
isumalluutigineqassasut, tassami taakkua qaammarsaanermut pikkorissarnermullu
ullumikkut aalisartutut piniartututullu ingerlareersutut naatsorsuutaammata
atorneqassallutik, taava aamma pisariaqartinneqartuaannartussaallutillu.
Taava Demokraatinut siunnersuutinnut
ilassinninnginnerat tupigusuutigilaarpara oqarlutik, taamatut isikkoqartilluni
? qanoq isikkoqarluni? Ataatsimiititaliani aatsaat eqqartorneqareeruni
isikkussaa qanoq ittorpiaasoq aamma nassaarineqartussaagami.
Ilinniartitaanermik siuarsaanissamik suliniuteqaraanni siunnersuutit taamatut ?
tassami ersarissinikuunngitsulluunniit qanorpiaq ittuussalluni ? isumaqarpunga
isumaqataanngittarnissaq taanna inissaminiinngitsoq, taamaakkami neriuppunga
ataatsimiititaliani suliarineqareerluni ingerlateqqinneqarpat isumaqataalerumaartusi.
Taavalu aamma siunissami
ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu uagut Kalaalit Nunatsinninngaanniit
piniarnermut, aalisarnermullu ilinniarfeqarnitsinni imaassinnaavoq uagut
internationalimik taamatut ilinniarfimmik siuttunngortugut, taanna siunertatut
ikkussinnaavarput, nunarpummi nunarsuaq tamakkerlugu piniarnermut ingerlatsisut
ilaagatta ikittunnguanut, taamaakkami aalisarnermullu aamma siuttuulluta,
aalisagaateqarluta pitsassuarnik, taamaakkami siunertaq ungasinnerusoq
eqqarsaatigalugu nunarsuaq tamakkerlugu immaqa ilinniarfimmik uagut
pilersitsisinnaavugut.
Isak Davidsen, ataatsimiinnermi aqutsisoq,
sinniisussaq siulleq, Atassut.
Kultureqarnermut,
Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq.
Arkalo Abelsen, Kulturimut, Ilinniartitaanermut,
Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq, Atassut.
Qujanaq Agathe Fontain-ip
siunnersuutaanut partiit oqaaseqaataannut, isumaqarpunga tamatta
soqutiginarluinnartunik aamma uani tusarlerneqartugut.
Naqqiissuteqalaassuunga Inuit
Ataqatigiit oqaluttuininngaanniit oqaatigineqarmat uanga Paamiuni
Imarsiornermik Ilinniarfik ingerlanerliornerarakku, oqaatigiinnarpara
ajuusaarnaraluartumik taakkua tunngaviusumik ilinniartut aallartittaraluartut
ilarpassui unittarsimasut, nalugatsigumi suna pissutaasoq unittarnerannut,
sorpassuusinnaapput. Tassunga atatillugu oqaatigisinnaavara assorujussuaq uanga
eqqarsaatinniippoq qaammatini kingullerni eqqartorneqartarmat ilami aamma
ukiuni arlalinni ilinniakkaminnik aallartitsigaluarlutik uniinnartartut
ikerinnakkut amerlavallaarnerat. Ullumikkut iluamik tamakkiisumik taamannak
unittoqaannartarnera sunik peqquteqarnersoq ilisimasaqarfiginngilarput.
Taamaattumik uagut suleriarnissatsinnut
maani Inatsisartuni Naalakkersuisunut tunngavissatsinnik pitsaasunik
pissarsissagutta aamma iluamik paaseqqissaartariaqarparput suunukua pissutsit
assigiinngitsut taamannak pissutaasarsimasut unitsitsiinnartarnermut.
Taava taamatut oqareerlunga taava
una eqqaalaarniarpara, Paamiuni Imarsiornermik Ilinniarfik taanna
Brancheudvalgeqarpoq, katitigaapput KNAPK-minngaanniit
umiarsuaatileqatigiinninngaanniit, APK-minngaanniit il.il.
soqutigisaqaqatigiit, taakkulu qulakkeertussaavaat ilinniarfiup ullutsinni
pissutsinut naleqqussartuarlugit ingerlanissaa.
Siunnersuuteqartup ingerlaannartumik
uagut Naalakkersuisuninngaanniit tapersinnginneranut pissutigaarput massakkut
killiffimmi isumaqaratta pioreersut taakkua periarfissaasut. Kisianni ataatsimiisitaliani
eqqartorneqaqqilerpat ilaana isumaqarpunga sukumiisumik tassani
nalilersoqqissaarneqarsinnaasoq, qanormitaava aaqqissuussisoqarsinnaava,
alloriaqqinnissamik immaqa ullumikkut ingerlanneqareertunut pitsaanerusumik
angusaqarfiusinnaasumik.
Tamattami soqutigisarilluinnarparput
nunatsinni avatangiisitta allanngoriartornera ilutigalugu aamma
ilinniartitaanerit assigiinngitsut qanoq sakkortusaaffiginissaat aammalu immaqa
ilaatigut annikilliliiffiginissaat taanna malittariuassallugu.
Tassami pisariaqartitsineq
aallaavigilluinnarlugu ingerlasariaqaratta. Aamma uani erseqqissaatigissavara
pingaartorujussuummat nunatsinni angallatit, aalisarnermut umiartornermullu
ingerlataqartut ? ingammik aalisarnermut ingerlataqartut taakkua
tunuarsimaartarsimapput ilinniartunik tigusinissaminnut, tassa angallatit
iluanni inuttassanut inikeruttoramik, taanna assut annertuumik
aporfiusarsimavoq. Taamaattumik aamma tamakkua assigiinngitsut qulaajarlugit
piniarnermik, aalisarnermut, imarsiornermillu ilinniarneq taanna soorunami
nunatsinni qitiulluinnarmat, naleqqussartuartariaqarpoq piorsaaffigalugulu ?
taanna isumaqatiginngissutiginngilluinnarparput. Qilanaarlunga utaqqissavara
ataatsimiisitaliani susassaqarfiusuni taakkua siunnersuutip uuma
oqaluusereqqinneqarnissaa aammalu aappassaaneerneqarnissaani saqqummiussassat
pissangallunga utaqqissavakka.
Qujanaq.
Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq,
Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.
Tulliulluni oqaaseqassaaq Ole Dorph, Siumut. Taanna pereerpat Ane Hansen Inuit Ataqatigiit.
Ole Dorph, Siumup oqaaseqartua.
Qujanaq ? naatsoralaaqqinnannguamik aamma sivitsorsaasariannginnatta takusinnaagatsigu tamatta isumaqatigiittorsuulluta, taamaatumik aamma ullumikkut angusaqarpugut qujanartumik.
Ilumoorpoq aalisarnikkut inuutissarsiuteqarneq nukittorsaavigineqartussaavoq, aalisartuuneq kajungersarneqartussaavoq. Tassami aalisarneq nunatta inuutissarsiutigivaa aamma ukiorpanni inuutissarsiutigiuassavaa pingaarneq, aamma tassuuna aningaasat inuiaqatigiit ingerlanniarnerannut atugassagut isertittarpagut taakkualu aamma aningaasarpassuupput.
Nunatta ilaani nalunngilarput aalisartorpassuaqartoq, ilaatigullu amerlaginarsinnaasunik, kisianni aamma eqqaamassavarput nunatta ilaani aalisartukippallaaqaaq taamaatumillu aamma fabrikkit tunitsiviillu pigineqartut ullumikkut tamakkiisumik tunioraaffigineqartarnatik, taanna qanoq iliuuseqarfigineqartariaqarpoq. Tassami ukiuni siuliini aalisariutikillisaaneq annertooq angerlanneqarsimavoq nunatsinni, immaqa oqarsinnaavugut annertuallaartumik ilaatigut annikillisaaneqarsimavoq, kisianni aamma taamatut oqarsinnarluta massakkut ukiunilu kingullerni umiarsuit aalisariutillu pigineqartut pisoqalisimapput, taakkualu aamma nutaanik taarsersorneqarnissaat taanna pinngitsoornagu avaqqunneqarsinnaanngilaq.
Aamma pinngortitaleriffiup suleqatigiuarnissaa minnerunngitsumillu aalisakkanik ullumikkut aalisarneqanngitsunik misileraajuarneq, ujarlertuarneq tassa ullumikkut uanga oqartarpunga nunatsinni sanngiiffigisatta annertuut ilaat. Raajat, qalerallit massakkullu saattussat tassaanerupput ukiuni ukiorpassuarni nunatsinni sammiuarsimasagut. Kisianni allarpassuaqarpoq aamma nunatsinni iluaqutaasinnaasunik, taakkualu isumaqarpunga siunissami aalisarnerup suli annertusaavigineqarneratigut aamma annertunerusumik eqqumaffigineqalerumaartut.
Tassa annertunerusumik oqaasissaqanngilanga, aamma uagut oqaaserisagut ilassilluarneqarmata assut aamma nuannaarutigaarput.
Tassa qujanaq.
Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.
Ane Hansen, Inuit Ataqatigiit.
Ane Hansen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartua.
Qujanaq, tassa unaana Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisup paatsoorunarmagu naqqilaaginnarniariga, uani akissuteqarninni eqqaasanni Paamiuni Imarsiornermut Ilinniarfiup ataani tunngaviusumik ilinniartitaaneq tassaasoq Imarsiornermik, Aalisarnermullu akuleriissillugit ilinniartitaaneq ingerlalluanngitsoq ullumikkut. Taanna ingerlalluannginneranik tunngaviusarmata tamatigut nutaanngilisoorsimaneri imaluunniit naleqqukkunnaarsimaneri ullutsinnut, naleqqussarneqarnissaa siunertaralugu inassutigigipput ilanngullugu suleqatigiissitaliujumaartussami nutarterlugu ilusilersorneqarsinnaasoq.
Tassa uparuaataanngilaq, kisianni inassutaavoq aamma suulluunniit ilinniakkanik ingerlatat nutaanngilisarmata.
Qujanaq.
Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.
Aap, Ilaqutariinnermut Naalakkersuisoq.
Ruth Heilmann, Ilaqutariinninnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoq, Siumut.
Ja qujanaq, tassa maannga oqaluttarfimmukarninnut peqqutigaara Siumumi soqutiginartikkakku uani oqaaseqarnermini tikinneqarmat, tassa imatut issuaalaassaanga: ?Ilaatigut taaneqartarpoq isumaginninnikkut ikiorsiisarneq pissutigalugu inuttassaaleqineq ajornartorsiutaasartoq, taavalu ajornartorsiut piviusoq Siumumi Naalakkersuisunut Kattuffiit pineqartut suleqatigalugit qanoq iliuuseqarfigineqarnissaata suliniuteqarfigineqarnissaa kaammattuutigissavarput?.
Isumaqarpunga tassani soqutiginartorujussuaq Ole Dorph-ip tikikkaa, tassa aamma eqqaavara siorna Inatsisartuni apeqquteqaatitut oqaluuserissassanngortitara, tassa aalisariutini inuttat atugaannik misissuisitsinissamik isumaq. Taamma inuttat peqatigiiffiat aqqutigalugu kaammattuutigineqarpoq aamma Naalakkersuisut tungaanninngaanniit taamanikkut aamma soqutigineqarluni taassuma tungaa.
Taamaattumik misissugassaqqitsippara una Isumaginnittoqarfik aqqutigalugu, tassani ilumut aalisariutaatillit suliffissarsiuussisarfimmut saaffiginnittarsimanersut inuttassarsiorlutik. Tassani soorunami saaffiginnittarsimassagunik aamma suliffissaaleqisut saaffiginninnerminni naqitsinerminni oqarfigineqartaramik arlaannut suliffimmik neqeroorfigineqarlutik, aamma taanna neqeroorutitut imatut suliffissaaleqisunut ilaatinneqarsimanersoq, assorujussuaq paaserusunnarpoq.
Taamaattumik una Agathe Fontain-ip qaqitaa isumaqarpunga soqutiginartorujussuusoq, una ilinniartitaaneq piinnarnagu aamma inuttat ullumikkut atugarisaat, ilaqutariissutikkullu aamma pissutsit tassani assorujussuaq soqutiginartutut uanga isumaqarfigaakka.
Qujanaq.
Jonathan Motzfeldt, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Siumut.
Saqqummiussap taassuma oqallisigineqarnera naammassillugu siunnersuutigineqarpoq atuartitaanermut tunngassuteqarmat, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermullu udvalgip suliarissagaa, periarfissaqarluni Aalisarnermut Inuutissarsiornermullu Ataatsimiititaliaq aammalu Piniarnermullu Ataatsimiititaliaq Inuussutissarsiornermut udvalgi Ataatsimiititaliaq, kiisalu aamma qularnanngitsumik Inunnik Isumaginninnermut udvalgi aamma tusarniaavigisinnaallugit. Taamaasillugu oqaluuserisassaq taanna naammassivarput.
Aamma siunnersuutigissavara ullumikkut tassunga ataatsimiinnerput naassagipput, sinneruttut marluk kingusinnerusukkut nangissinnaagumaaratsigit.
Tamanna akuerineqarsinnaava? Akuerineqarpoq.