Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 40-1		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Sisamannngorneq 19. februar 1998 nal. 13.27

 

Oqaluuserisassaq immikkoortoq 40.

 

SULISA A/S-ip pilersinneqarnerminiit naammassisai pillugit suleriaatsini ' 41 naapertorlugu apeqquteqaat oqaluuserisassaq.

(Inatsisartunut ilaasortaq Finn Karlsen)

 

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Inatsisartut Siulittaasuat Anders Andreassen.

 

Finn Karlsen, siunersuuteqartoq, Atassut:

Tassa siullermik oqaatigissavara SULISA A/S pillugu SULISA A/S-mik qulequtsersimannginnakku siunnersuutiga.

 

Tassa siunnersuuteqarsimavunga nunami suliffissanik aallartitsiniartunut aningaasatigut ikiorsiissutaasinnaasun­ik attartorfigineqarsinnaasunik periarfissanik periarfissiinissaanik siunersuuteqarlung­a. Nalunngikkaluarpara eqqarsaat nutaajunngitsoq, kisiannili isumaqarluinnarama piffissanngortoq nunami suliffinnik aallartitsiniartut taamaattumik periarfissinneqarnissaat.

 

Nalunngilarput ukiuni sisamat tallimat matuma siorna assingusumik pilersitsisoqarsimavoq, tassalu SULISA A/S. SULISA A/S-p nammineerluni aningaasat kr. 100 mio. missaani atoreersimavai, taakkunannga kr. mio.-nerpaalussuit Namminersornerullutik Oqartussaninngaanniik tapiissutaallutik. Annerusumillu kinguneqarnatik, taamak oqartariaqarpugut.

 

Taamaattumik pitsaanerpaajusoraara suliffinnik aallartitsiniartut ESU-tut ittumik periarfissinneqarsunik nunami suliffinnik pilersitsineq ajornannginnerusumik ingerlanneqalersinnaassagaluarmat.

 

ESU-tut ittumik pilersitsinikkut aningaasat siuliani taasama angeqqatai assersuutigigutsigit, isumaqarpunga pissarsiaqaataanerungaartumik ingerlasoqarsimassagaluartoq. Soorunami ilaatigut aamma ajutoornermik peqartassagaluarpoq, kisianni ataatsimut isigalugu isumaqarpunga periarfissamik pitsaanerpaamik pilersitsissagaluartugut.

 

Paaviaaraq Heilmann, Aalisarnermut, Piniarnermut, Inuussutissarsiornermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq:

Inatsisartunut ilaasortaq Finn Karlsen Inatsisartut katersuunnerannut uunga nunami inuussutis­sarsiutinik aallarnisaasunut aningaasalersuinikkut (taarsigassarsinikkut) periarfissanik pilersit­sisoqarnissaanik siunnersuuteqarpoq, tassungalu atatillugu Sulisa A/S-ip ingerlatsinera pillugu paasissutissanik piumalluni.

 

Naluneqanngitsutut maannakkut aalisarnermik, piniarnermik nunalerinermillu inuussutissar­siutinut tapersiisarnermik aaqqissuussineq, ESU, takornariaqarnikkut inuussutissarsiutit iluanni aallarnisaasunut tapersiisarnermik aaqqissuussineq kiisalu inuussutissarsiutinik ineriar­tortitsinermik ingerlatseqatigiiffik Sulisa A/S, ilaatigut aallarnisaasunut ikiuunnissamik siu­nertaqartoq, atuupput.

 

Inuussutissarsiutinik ineriartortitsinermut atatillugu nunatsinni nunaqavissut unammillernissa­mut periarfissaasa pitsanngorsarnissaat pillugu ataasinngormat Inatsisartuni apeqquteqqat tunngavigalugu oqallinnermi Naalakkersuisut sammineqartoq taanna tikippaat. Apeqquteqaat tunngavigalugu oqallinnermi Inatsisartunut ilaasortap Hans Enoksenip siunnersuutaa aallaa­viuvoq. Tassani Naalakkersuisut nalunaarput, nunami inuussutissarsiutit tapersersornissaat pillugu siunnersuummik saqqummiussiniarlutik.

 

Peqatigisaanik Naalakkersuisut erseqqissarpaat aaqqissuussinerup taamaattup Inatsisartunit aningaasaliissutinik tunngaveqartinnissaa ilimagineqartariaqartoq, piffissami siullermi aallarti­sarnissamut tapersiisarnissamullu. Kiisalu piareersimaffigisariaqarpoq misilittakkat takutim­massuk aallarnisaasut amerlangaatsiaqisut pisortanit tapersersorneqaraluarlutik patajaatsumik ingerlalernissartik ajornartorsiutigisaraat.

 

Taamaattumik Naalakkersuisut misissoqqissaartinniarpaat, tapersiisarneq taamaattoq qanoq ililluni siunertaqarnerpaamik aaqqissuunneqarsinnaanersoq, aallarnisaasumut sunniuteqarluar­tumik, inuiaqatigiit aningaasaqarniarnerannit isigalugu isumatuumik aammalu unammilleqati­giinnermut toqqaannartumik equngalersitsinngitsumik.

 

Missueqqissaarnerup soorunami aamma periaaseq takutissinnaasariaqarpaa, taanna tunnga­vigalugu taperserneqarnissamik qinnuteqaatit ataasiakkaat pitsaassusiat akuersissutinik aqutsi­sussanut pitsaanerpaamik paasineqarsinnaaqqullugu.

 

Ataasinngormat oqallinnermi arlalinnit kissaatigineqartutut aammattaaq erseqqissarniarneqar­poq, nunami inuussutissarsiutinut tapersiineq ESU pillugu peqqussummut ilanngutitiinnaraan­ni naleqqunnerpaajussanersoq, imaluunniit assingusumik pilersitsigaanni iluaqutaanerussaner­soq, immaqa tapiiffigineqarnissamut periarfissat atuutereersut arlallit imminnut kattussuun­nerisigut. Uani soorlu assersuutigalugu eqqarsaatigineqarpoq Sulisap periarfissai kiisalu takornariaqarnikkut inuussutissarsiutini aallarnisaasunut tapersiisarneq.

Naalakkersuisut isumaqarput Inatsisartuni isumaqatigineqartoq piaartumik suleqatigiissitalior­toqarnissaa, aallartitsiniartut periarfissaannik misissuisussamik, siunertaralugu tapersiisinnaa­nermut periarfissat pitsaanerulersinneqarnissaannut isummernissamut tunngavissaqalernissaq.

 

Tassunga ilanngullugu aallarnisaasunut tapersiisarneq soorunami suliffeqarfinnut pilerseq­qammikkanut tapersiisarnermut aammalu kinguaariit nikittarneranni ajornartorsiutaasartunut ataqatigiissillugu isiginiarneqassaaq.

 

Inatsisartunut ilaasortaq Finn Karlsenip siunnersuummini aammattaaq Sulisa A/S tikippaa.

 

Naalakkersuisut uani arajutsisimanngilaat piffissami kingullermi inuussutissarsiutinik ineriar­tortitsinermik ingerlatseqatigiiffiup suleriaasia aammalu aallarnisaasunut suliffeqarfinnullu pilersinneqaqqammersunut ilumut tapersiisinnaanera pillugu oqallinneq. Naluneqanngilattaaq assingusumik oqallinneq Sulisa A/S-ip iluani pisimammat. Taamaalilluni Sulisa A/S-ip siuler­suisuisa ingerlatseqatigiiffiup 1998-2000 suleriaatsikkut ineriartortinnissaa pillugu pilersaarut manna tikillugu ingerlatseqatigiiffiup ingerlanneqarnerani siunertaasunit pitsaanerusoq aku­ereqqammerpaat.

 

Taamaattumik Sulisa A/S-ip aallarnisaasunik siunnersuisarnini nukittorsarnialerpaa. Tamatu­munnga periaasissat ilagissavaat kommunini najukkanilu ataasiakkaani inuussutissarsiorneq pillugu siunnersuisartoqatigiit aammalu inuussutissarsiornermut allaffiit siunnersuinernik pingaarutilinnik suliaqarsinnaanermik annertunerusumik naammassisaqarsinnaasunngortinnis­saat.

 

Naalakkersuisut isumaqarput suliffeqarfimmik, inuussutissarsiutitut suliffeqarfinnik siunner­suisinnaasumik ataqatigiissaarisinnaasumillu atorfissaqartitsisoqartoq, soorlu Sulisa A/S ilaatigut taamatut siunertaqartoq. Taamaattorli aamma ingerlatseqatigiiffimmut namminermut aammalumi inuiaqatigiinnut tamanut aallarnisaasussatullu piukkunnartunut, inuussutissarsiuti­nik ineriartortitsinissamut atatillugu suliassat paaseqatigiiffiginissaat annertuumik pingaarute­qarpoq. Taamatut pisoqanngippat asuli ilimasunnerit pinngitsoorneqarsinnaanngillat.

 

Sulisa A/S-p akissuteqaammut uunga atugassatut ilisimatitsissutigaa ingerlatseqatigiiffik 1993-imi decemberimi ingerlatsilernermi kingorna suliffinnik 50-it missaanniittunik pilersitseqataa­simammat. Ingerlatseqatigiiffik ilisimatitsivoq ullumikkut suliffeqarfinni tallimani aningaasa­tigut soqutigisaqarluni aammalu nalunaarutinik, misissuinernik inuussutissarsiutillu pillugit ataatsimeersuartarnernik assigiinngitsunik tapersersuillunilu, pilersitsillunilu peqataasimalluni.

 

Ataasinngormat oqallinnermi takutinneqareersutut Naalakkersuisut taamaalillutik ajornartor­siutit angisuut mikisullu suliarilernissaannut - aammalu piaarnerpaamik tamanna pillugu inatsisit allanngortinnissaannik siunnersuutit pisariaqartut saqqummiunnissaannut piareersi­mapput.

 

Karl Lyberth, Siumup oqaaseqartua:

Inatsisartuni ilaasortap Hr. Finn Karlsen-ip oqaluuserisassa­tut marloqiusamik siunner-suuteqarnermini siulliullugu siunner­suutigivaa nunami suliffissanik aallartitsiniartunut, ESU-mut assingusumik attartorfigineqarsinnaasumik pilersitsisoqarnis­saq.

 

Tassunga tunngatillugu maannakkut ataatsimiinnitsinni immikko­ortoq 21-mi, Hr. Hans Enoksen-ip siunnersuutaanut atatillugu Siumup tungaanit saqqummiussimasagut innersuussutigissavagut.

 

Periarfissarli manna iluatsillugu Siumumit aammaarluta oqaati­geqqissavarput nunami suliffissanik aallartitsiniartut maan­nakkornit pitsaanerusumik periarfissinniarlugit, ilaatigut aallarnisarneranni atorniartarfeqalernissaat eqqarsatigalugu, Naalakkersuisut suliniuteqalereersimanerat assorujussuaq iluarisimaaratsigu neriulluarfigalugulu.

 

Nunami suliffeqarfiit atorniarfigisinnaasaannik ESU-mut assin­gusumik pilersitsinissamik Naalakkersuisut pilersaaruteqarner­minni suliffiit nutaat kisiisa eqqarsaatiginagit, kisiannili aamma suliffinnik pioreersunik ingerlatitseqqikkusuttunik peri­arfissinniarlugit ilanngussimammatigit isummatut pitsaasutut, iluaqutaalluartussatullu Siumumit isigaarput.

 

Tassunga tunngatillugu ajornartorsiutaalersinnaasoq, Naalak­kersuisut aamma saqqummiinerminni ersersitaat, Siumittaaq mianernartutut isigisarput tassaavoq aningaasanik attartortit­sisalernitsinni suliffeqarfiit namminneq akunnerminni periusit nalinginnaasut atorlugit unammilleqatigiinnerinut equngaler­sitsissannginnatta.

 

SULISA A/S-imut tunngatillugu Naalakkersuisut saqqummiussaat isumaqatigalugit tusaatissatut tiguagut.

 

SULISA A/S arlalinnik isornartorsiorneqartaraluartoq, allaammi uniinnarnissaa piumasa-rimisaarneqartalereeraluartoq, Siumumi isumaqarpugut suliffeqarfik taanna piffissamik naammattumik tunineqartariaqartoq suliassaminik naammassinnissinnaanngitsu­tut nalilertinnagu.

 

SULISA A/S ukiut sisamat matuma siorna aallartinneqartoq suliassinneqarsimavoq imaannaanngitsumik, ukiut ikittuinnaat ingerlanerini angujuminaatsumik. Suliffeqarfik sunaluunniit nutaaq, pingaartumik nuna tamakkerlugu sullissisussaq, min­nerunngitsumillu naalakkersuinikkut innuttaasunillu assigiinn­giiaarsinnaasunik piumaffigineqartartartoq, aallartitsiaannar­luni pitsaanerpaamik angusaqarnissaa ajornakusoortorujussuus­saaq. Minnerunngitsumik suliarisap sorlai ukiut arlallit aatsaat qaangiunnerisigut sikkeralissatillugit.

 

Siumumi SULISA A/S-ip pilersinneqarnerani siunertaasoq upperi­gatsigu iluatinnartuutikkatsigulu SULISA A/S ingerlalluarnis­saanik kissaapparput, siulersuisullu minnerunngitsumillu sulisui angusaqarluarnissaanik neriuffigalugit.

 

Namminersornerullutik Oqartussat suliffeqarfii taakkartortil­lugit SULISA A/S immikkuullarissutut inissisimanera pissutiga­lugu Siumup tungaanit Naalakkersuisunut inassutigissavarput SULISA A/S-ip illoqarfimmut allamut nuunneqarnissaa pimoorul­lugu suliniutigeqqullugu.

 

Taamatut oqaaseqarluta Naalakkersuisut akissuteqaataat naamma­gisimaarlugu tusaatissatut tigu-arput.

 

Peter Ostermann, Atassutip oqaaseqartua:

Apeqquteqaateqarmikkut oqaluuserisassanngortitaq innuttaasunut pingaartumillu inuussutissarsiutinik ingerlataqartunut aallarniiniartunullu annertuumik soqutiginaateqarpoq.

 

SULISA A/S pilersinniarneqalermat qularnanngilaq tamavitta, pingaartumillu inuussutissarsiutinik ingerlataqartut aallarneerusuttullu, assut isumallualersimasugut.

 

Atassut-mi isumalluarnerput annertusimaqaaq, tassami saqqummiunneqanngikkallarmalli arlaleriaqaluta siunnersuuteqartarsimagatta nunami inuussutissarsiutinik ingerlataqartut aallarniiniartullu ESU aqqutigalugu ingerlatsitsisinnaanissaminnut aamma periarfissinneqassasut, itigartuarsimalluguli. SULISA-p pilersinneqarneratigut takusinnaasoraarput ukiuni arlalinngulersuni anguniartuarsimasarput kiisami anguneqarsinnaalissasoq.

 

Arlaannik kiisami pisoqaleqaaq. Aalisarnerinnarmik isumalluuteqartuarnerput qaangeriartornialeqaarput, sorpassuit inereerlugit tikisittakkatta ilarpassui maani suliarilissavagut suliffissaqartitsinermut iluaqutaasumik, allarpassuillu.

 

SULISA-p killiffigisaanik oqallinnissamik siunnersuuteqartup piffissaq eqqortoq saqqummiussivigaa. Atassut-miillu isumaqatigilluinnarparput naliliiffissaq maannakkut nalliuttoq, qanorlu iliortoqarnissaa oqallisigisariaqartoq.

 

Uagut nammineq ukiut SULISA-p atuuffigisimasai kingumut qiviarutsigit pakatsinerput annertoqaaq. Ukiuni nunami suliffissanik amerlanerusunik pisariaqartitsileruttorfitsinni malunnaateqartumik pilersitsisoqarsimaneranik takusassaqanngilaq. Annikitsut ataasiakkaat siunnersuisarnerillu eqqaas-sanngikkaanni, tamanna ajuusaarnaqaaq.

 

SULISA-p siunertaa nammineq ajoquteqanngilaq, niuernermik nalinginnaasumik tunngaveqartumik suliffissanik ataavartussanik pilersitsiniarnissaq. Kisianni kr. mio.-passuit atoraluarlugit sooq tamaat ataatsimut isigalugu angusaqartoqanngila? Allaffissorneq annertuallaarpa? Aalajangiiniartartut siunnersuisartullu allaffimmiuuneruallaarpat, inuiaqatigiinni qanoq pisoqarneranik ilisimasa-qarpallaanngitsut?

 

Soorunami aallartinniakkatut saqqummiunneqartartut tamarmik piviusunngortinneqarsinnaanngillat. Ilaqartassapput aallaqqaataaniilli naaggaartariaqartartut piviusunnortinneqarsinnaannginnamik, aammalu misissuereernikkut piviusunngortinneqarsinnaanngitsutut nalilerneqartartut.

 

Apeqqutissarpassuaqarsinnaagaluarpugut, unali ersarissumik apeqqutigisigu.

 

Sooq Siku-blok SULISA-mit tamakkiinerusumik tapersersorneqarumanngila? Pilersaarusiaq naammasseriivillugu naammassisaq, suliffiliornissamilli taperserneqarnissamut taamaallaat pisariaqartitsisoq. Sooq?

 

Assersuutissarpassuaqarsinnaagaluartoq assersuut taasarput naammagalugu Atassut-miit oqaatigisariaqarparput naammagittarnerput tamaanga killeqartoq. Suliffissaqanngitsorpassuit utaqqi-katapput, suliffissanik pilersitserusuttut utaqqikatapput. Pimoorussamik aaqqiisariaqalerpugut.

 

Taama oqareerluta Atassut-miit oqaatigisariaqarparput ippassaq oqallinnermi Naalakkersuisut Siku-blok-imik tamakkiisumik tapersersuinertik oqaatigimmassuk assut naammagisimaaratsigu, neriuppugullu sanaartoriaaseq nunatsinni pilersitaasoq naliliinerillu naapertorlugit nunatsinnut naleqqulluartoq iluatsilluarumaartoq.

 

Malunnarpoq Naalakkersuisut akissuteqarnerminni ersersikkaat nunami suliffissanik pilresitserusuttunut aningaasanik atukkiisalernissamut siunnersuuteqartup siunnersuuteqarnera isumaqatigigitsik, taamaakkaluartorli misissueqqaarnissaq siunniukkallaritsik.

 

Pisariaqartitsineq oqaatigereerlugu misissueqqaarnissamik siunniussaqarneq assut mamarinngilarput.

 

Atassut-mit qangarsuarli ersarilluinnartoq tassaavoq inuussutissarsiutinik pilersitsinissamut, siuarsaanissamut ineriartortitsinissamullu ataatsimik inatsiseqassasugut, tassalu inuussutissarsiutinut tapersiisarneq pillugu inatsit, ulluinnarni ESU-mik taasagarput.

 

Isumaqarpugut annerusumik misissugassaqanngitsoq, nunamimi suliffissanik pilersitsiniarnermi amigaatigineqartoq pisariaqartinneqartorlu tassaammat ESU-p periarfissiissutai, atukkiinikkut, ernianut tapiinikkut allatigullu.

 

Pisariaqartinneqartoq aamma tassaavoq saaffissaq sulissussivissarlu ataaseq, inatsisitigut tunngavissalik ersarissumik, kikkorpassuit allaffippassuillu aqqusaaqqaanngikkaluarlugit suleqatgineqarsinnaasoq.

 

Aallarniiniartut aamma pisariaqartippaat aallarniiniarnerminni ingerlatseqqinnissaminnilu qanoq ittunik atugassaqarnissartik ilisimassallugu, pilersaarusiornissamimi ilisimasariaqartut pineqartut pinngitsoorneqarsinnaanngillat.

 

Taama oqaaseqareerluta Atassut-mit Naalakkersuisunut sakkortuumik inassutigissavarput nunatsinni suliffissanik pilersitserusuttut periarfisseqqullugit ESU-mut inatsisip nunami suliffissanik pilersitsinissamut pisariaqartunik piaartumik ilaneqarneratigut.

 

Lars Sørensen, IA-p oqaaseqartua:

Inatsisartunut ilaasortaq Finn Karlsen siunnersuutaanut tunngatillugu Inuit Ataqatigiinniit ataasinngormat Inatsisartuni nunami inuussutissarsiutit tapersersorqarnissat pillugit oqallinnermi oqaaserisagut Partiinit allanit Kattusseqatigiinnillu taperserneqarluartut innersuussutigissava­gut.

 

Siunnersuuteqartuttaaq aamma Sulisa A/S tikillatsiarpaa.

 

Ingerlatseqatigiiffik Sulisa A/S 1993-imi decemberimi pilersinneqarnerata kingorna tupinnann­gitsumik tamanit annertuumik  isumalluarfigineqarsimavoq, pingaartumik aamma kommuninit.

 

Taamaattumik Inuit Ataqatigiit nuannaarutigaarput Sulisa A/S-ip kiisami aallarnisaasunik siunnersuisarnini nukittorsarnialermagu, periaasissallu ilaattut tikkuartarsimasarput, tassalu kommunini najukkanilu ataatsiakkaani inuussutissarsiorneq pillugu siunnersuisartoqatigiit aammalu inuussutissarsiornermut allaffiit qanimut naammakkornit annertunerusumik suleqatigi­nerunerisigut, ataqatigiissaarissarnissarmi isumarpummi malillugu saneqqunneqarsinnaanngilaq.

 

Naatsorsuutigineqartariaqarpoq Sulisa A/S A/S-utilluni suliffinnik pilersitsiniartunit aammalumi uagut politikkerinit SULISA-p siunnersuisinnaanera aningaasalersuisinnaaneralu apeqquserneqar­tuartassasoq, tamattami ilisimalereerparput A/S-inik pilersitsigaangatta  tamatigut anguniar­taraluaratsigu ingerlatsinermi ingerlatatta sinneqartooruteqartarnissaat.

 

Taamaattumik Inuit Ataqatigiinniit Naalakkersuisunut kaammattuutigissavarput misissoqqullu­gu ilumut periarfissatuaanersoq siunissami Sulisa A/S  ingerlatseriaaseq A/S malillugu ingerlaan-narnissaa.

 

Isumarpummi malillugu ingerlatseriaassit allat aamma misissorneqartariaqarput, assersuutigalu­gu piginneqatigeeriaaseq A.M.B.A.

 

Naggataatiguttaaq aamma Naalakkersuisugut assut pissanganartutut nassuiarneqarnissaa pisari-aqarsoraarput, ilaatigut oqaatigineqarmat SULISA A/S 1993-minngaanniit maannakkut ingerlanermini suliffiit 50-it sinnerlugit pilersissimagaat, tassani pingaarnerit tallimat nassuiarneqarnissaat assut uagutsinnut pissanganartussaassaaq tusassallugu.

 

Taamatut naatsumik oqaaseqarluta Naalakkersuisut siunnersuuteqartumut akissutaat tamakkii­su-  mik taperserparput.

 

Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:

Aallaqqaammut oqaatigissavara ullormut oqaluuserisassani imm. 40-p qulequtaa, qallunaatuua eqqarsaatiginerullugu aamma kalaallisuua taamaappoq, isumaga naapertorlugu siunnersuutitut saqqummiunneqartup imaanut naapertuutinngimmat. Taamaattumillu uani AP-ta oqaaseqaataani toqqammavigissagakkit siunnersuuteqartup siunnersuutaata oqaasertai.

 

Naatsumik oqaatigissagukku oqassaanga isumaga naapertorlugu SULISA A/S, immaqa oqaraanni ”aaqqissuuteqqinneqarnermi” kingornatigut siunertani anguniakkanilu taakku pigiinnarlugit eqqissilluni sulinissaminut periarfissaqartariaqarsorinarmat.

 

Taamaattumik uanga tunginniit isigalugu soqutiginanngitsuunngilaq suliffissanik nutaanik aallartitsiniartunut ikiorsiissutissatut periarfissat pioreersut nutaamillu pilersinneqarsinnaasut misissussallugit, tassami suliniutit assigiinngitsut eqqarsaatigissagaanni suliffissat nutaat sallerpaajutitassat ilaattut AP-ni isumaqarfigigatsigik.

 

Taamaattumik isumaqarpunga, siuliini pilersitsinissaq pissusissamisuussasoq.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Inatsisartunut ilaasortaq Finn Karlsen siunnersuutaa isumaqatigilluinnarpara, tassami nunami suliffissanik aallartitsiniartunut aningaasaatigut ikiorsiissutaasinnaasunik attartorneqarsinnaasunillu aningaasanik periarfissiisoqarnissaa ujartornagu, soorlulumi aamma inatsisartunut ilaasortap Hans Enoksen-ip siunnersuutaa; tassalu nunatsinni inuussutissarsiornikkut siuarsaanissamut tunngasoq oqallisigigatsigu inatsisartunik ilaasortanit amerlanernik tamanna tapersersorneqartoq.

Taamaattumik Kattusseqatigiinniit isumaqarpunga ullumikkut aaqqissuussisimaneq allanngortinneqartariaqartoq, inuussutissarsiutinut tapersiisarnerit immikkoortitaarunnaarlugit, kisiannili nukiit ataatsimut katersuuffigisinnaasaannik nunami imaanilu inuussutissarsiutinik ineriartortitsiffiusinnaasumik pilersitsinikkut.

 

Taamaattumik isumaqarpunga SULISA A/S ESU-lu ataatsimut kattunnerisigut eqaannerusumik takussutissaqarnerusumillu inuussutissarsiutinik ineriartortitsinerit ingerlanneqarsinnaasut aammalu ataatsimut kattunnikkut allaffissornikkut aningaasartuutit il. il. sipaarneqarsinnaalissagaluarmata.

 

Kommuninilu inuussutissarsiutinut siuarsaanermut tapersiisarnerit aaqqissuussilluarnikkut pilersinneqaqqittariaqartut Kattusseqatigiinniit isumaqarpunga.

 

Tassami massakkut inuussutissarsiutit pillugit kommunini aaqqissuussinerit ima eqartigilersimapput, allaat inuussutissarsiutitaarniarlutik kommuni-minnut saaffiginnittut ilaat inunnik isumaginninnermut immikkoortortaqarfimmut innersuunneqartalersimallutik. Pissutsit taamaattut akuersaarneqaannarsinnaanngillat iluarsisariaqarlutillu.

 

Taamaattumik nutaamik eqaattumik naleqquttumillu aaqqissuussisoqartariaqarpoq, soorlu siusinnerusukkut kommunit Naminersornerullutillu Oqartussat akunnerminni inuussutissarsiutitigut siunnersorteqarnikkut suleqatigiilluartarsimasut.

 

Taamak naatsumik oqaaseqarlunga inuussutissarsiutinik siuarsaanissami aaqqissuusseqqin-niarnermut tapersiivunga.

 

Paaviaaraq Heilmann, Aalisarnermut, Piniarnermut, Inuussutissarsiornermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq:

Ataatsimut isigalugu partiinut tamanut Kattusseqatigiinnullu Naalakkersuisut akissuteqaataat iluarisimaarneqartoq paasivara. Taamaakkaluartoq pisariaqarpoq erseqqissaateqalaassallunga ilaatigut siunnersuuteqartup taammagit maannamut SULISA A/S atorneqarsimasut kr. 100 mio.-nit annertunerusumillu kinguneqarsimanngitsoq aamma allatigut oqallinnermi tamakku tikinneqartarmata.

 

Nassuiaatigilaassavara 1993-mi december-imi SULISA-p aallartinneqarnerani Inatsisartut aningaasaliineratigut SULISA-p pilersinneqarmat kr. 37.800.000,00-it aningaasaliissutaammata. Taavalu tapiissutaasarsimallutik 1996-mi kr. 8 mio.-it, 1997-mi kr. 5 mio.-it 1998-imilu kr. 4 mio.-it aningaasanut inatsisit tunngavigalugu. Taavalu aaqqissuuseqqittoqaqqissimavoq 1994-97-illu akornanni, taamaalilluni SULISA-mi aaqqissuuseqqinnermi ilaatigut atorneqarsimallutik, imaluunnit taamatut oqartoqarsinnaappat annaaneqarsimallutik kr. 11 mio.-it. Tassa ilaatigut tapiissutit, tassami suliffeqarfinnik aallartitsinermi taamaattunik namminersortuni aamma annaasaqartoqarsinnaanera pisaannarmat. Taamaattumik ataatsimut isigalugu SULISA-mi aningaasat atorneqarsimasut ingerlatsinermut, pilersaarutinik tapersiinermut, nalunaarusiornernut taavalu assigiinngitsutigut ingerlatsinermut atorneqarsimammata SULISA-mi kr. 28 mio.-it missarluinnaat. Tassa imaappoq kr. 100 mio.-it atorneqarsimanngillat. Maannakkut Namminersornerullutik Oqartussat piginneqataassutaat nalilerneqarsimapput kr. 26,8 mio.-it. Royal Greenland-i piginneqataavoq, SIK piginneqataavoq, Nunabank-i piginneqataavoq, KNI Pilersuisoq piginneqataavoq kalaallit nunaannilu sulisitsisut peqatigiiffiat piginneqataalluni. Taamaalilluni aktiekapital-i massakkut kr. 46 mio.-iuvoq. Tassa taakkua taarusuppakka ilaatigut paatsoortoqaqqunagu kr. 100 mio.-it atorneqarsimasut oqaluttoqarmat.

 

Taakku taareerlugit partiit oqaaseqartui ataasiakkaarlugit oqaaseqarfigilaassavakka naatsumik. Siumut-minngaaniik ataasinngormat oqallinnerup inernera uniffigalugu, aammami Naalakkersuisunit akissuteqaatitsinni taamatut taanna aallaavigigatsigu. Taanna innersuussutigineqarpoq eqqaamaqquneqarlunili unammilleqatigiinnermi equngasoortoqalinnginnissaa taamatut nunami suliffinnik pilersitsiniarnermi tapiisarnermut aaqqissuussinermi, taanna eqqaamassavarput. Aamma paasivara SULISA-p suli aamma periarfisseqqinneqaqqinnissaa Siumut-minngaanniik pingaartinneqartoq. Aammalu illoqarfimmut allamut nuunneqarsinnaanera Siumut-miit pingaartinneqartoq, oqaatigissavara Naalakkersuisuni taanna sukumiisumik peqataaffiginiarlugu massakkut suleqataaffigigatsigu kisianni taanna siulersuisuini namminermi aalajangigassaavoq.

 

Atassut-miit oqaatigineqartut imaalillugit akissuteqarfigissavakka. Tassa paasivara pakatsissutigineqarsimasoq SULISA-p maannamut ingerlasimanera. Naalakkersuisut qanoq iliuuseqarusupput, maannamut SULISA-mut qinnuteqaraluarlutik immaqa ilaatigut SULISA-p tapeeriaasissaminut suleqataariaasissaminullu periarfigititai imminut malittarisassai immaqa iluarsiallanneqarnissaanut pisariaqartitsisoqarpoq, taakkua iluarsiallatsinneqarnissaannut Naalakkersuisut aamma piumassuseqarput tassami SULISA-mut piginneqataavugut 58 % tikillugu, taakku atorlugit oqaasissaqartitaavugut. Taamaattumik sunniuteqarsinnaanerput tassuunakkut soorunami atorluarniassavarput. Piviusunngortitsisinnaaneq timitaliisinnaaneq anguniarlugu periaatsit nalimmassarneqarnissaat peqataaffigerusupparput.

 

Aammalu nunami suliffiit tapiiffigineqarsinnaalernissaat Atassut-ip pingaartikkaa paasivara aamma ataasinngormat taanna malunnarpoq, soorunami Naalakkersuisut oqaatigivarput aamma taanna suliarissagipput. Oqaatigerusuppara Atassut-ip misissueqqaartoqarniarmat erinigissamaannguatsiarmagu, pilertortumik suliarineqarsinnaaneri ESU-mi peqqussutit nunamilu suliffinni aallarnisaanermi tapeeriaaseq aaqqissuussinissaq taanna sivisoorsuusussatut naatsorsuutiginnginnakku. Taamaattumik ESU aqqutigissagutsigu taava ukioq manna upernaamut imaluunniit ukiamut allannguutissat maani inimi suliarineqarlutik naammassineqarsinnaalerpata taava ukioq 1999 1. Januar aallarnerfigalugu nunami suliffiit tapiiffigineqarsinnaanerat aallarnisarnermi periarfissaanissaa naatsorsuutigisariaqarpoq.

 

IA-it oqaaseqartuata naatsumik isigalugu aamma Naalakkersuisut akissuteqaataat taperseraat paasivara. Apeqqutigisaali 50-it suuppat, suliffiit taakku taasagut Naalakkersuisuniit. Soorunami suna tamaat oqaluttuarisinnaanngilarput kisiannili oqaatigisinnaasagut ukuupput. Kitaani tunumilu nuna sineriak tamaat eqqarsaatigalugu pilersitsinermik peqataasoqarsimavoq tunisassiorfeeqqanik taamaalilluni nunami maani avataaninngaanniik pissarsiarisartakkatta imaluunniit eqqussortakkatta killiliiffigineranik kinguneqartumik, tassa nunami maani tunisassiornerulaalernitsigut iluaquserneqarpoq. Aammalu annikikkaluamik nunanut allanut niuersinnaanermik kinguneqartumik pilersinermik kinguneqartumik SULISA peqataasimavoq. Aammalu sulissiviit assassornermik aammalu niueqatigiinnermik aamma taakku pilersitsinermi peqataasimavoq SULISA. Taamatut ataatsimut isigalugu apeqquteqaat tassunga tunngasoq taamatut akerusuppara.

 

SULISA-p A.m.b.a.-ngorsinnaanera siuliani oqaasikkat innersuussutigerusuppakka tassa Atassut-ip oqaaseqartuanut tunngatillugu. Maannamut angusaasimasut aamma siusinnerusukkut soorlu uanga oqaaseqarsimasunga aamma killeqartut aammalu naammagisimaarnanngitsut aammalu SULISA-mi namminermi periarfissarititaasut killeqarneri ilaatigut pissutigalugit tapiisinnaanertik imaluunniit suleqataasinnaanertik naammaginngittaraat. Taamaattumik oqareernittut periarfissat eqaallisarnerisigut suleriaatsit suleqataasinnaanerillu eqaallisarnerisigut nalimmassarnerisigut aaqqiisinnaaneq iluaqusiisinnaaneq qularinngilara.

 

AP aamma Kattusseqatigiit tapersiisut Naalakkersuisut akissuteqaataanut paasivara.

 

Taamatut partiit Kattusseqatigiillu oqaaseqarfigalugit maannamuugallaq.

 

Finn Karlsen, Atassut:

Siullermik siunnersuutinnut tunngatillugu akissuteqartut tamarmik Naalakkersuisut taavalu partiit Kattusseqatigiillu tamarmik tapersiinerat assorujussuaq tuppalliallannarpoq.

 

Naalakkersuisut erseqqissumik oqarput suliffinnik nutaanik aallartitsiniarnermi periarfissanik saqqummiiniarlutik piffissami aggersumi, taanna pissanganarpoq qanoq isikkulimmik saqqummiiniarnissaat. Taavalu oqaasiat tassa aamma uanga oqaatigereerpara soorunami aallartitsiniartut ilaatigut naatsorsuutigisariaqarparput ingerlanerliortoqartarsinnaaneri, tamarmik iluatsittarnavianngillat aamma nalilersorneqartassapput. Soorunami qinnuteqaraanni kikkulluunniit suliffimmik aallartitserusuttut qinnuteqarunik aningaasanik soorunalimi nalilersorneqartassapput ilumut pisariaqarnersoq tapiiffigissallugit, taanna assortorneqarsinnaanngilaq.

Kisianni SULISA-mut tunngatillugu, tassa SULISA A/S-tut ingerlagami, uanga isumaga malillugu SULISA annerusumik soriarsinnaanngilarput siunnersuiniarli ajunngilaq SULISA ingerlaniarli siunnersuisutut suliffinni aallartitsiniartutut. Una uanga pivara suliffinnik aallartitsiniartut aningaasatigut ajornartorsiortarnerat, taanna pinerpaavara SULISA massakkutut ingerlaniarli A/S-tut soorlu oqaasissaqarfiginngikkipput taamak oqartoqartarmat A/S. taamaattumik ingerlanissamitut ingerlaniarli.

 

Taava partiinut assigiinngitsunut tassa assigiipajaartorujussuupput tamarmik isumaqatigiiaarput tapersiillutik, tassa ippassaanikkunni aamma oqallisigineqartareermat annerusumik isumaqatigiinnginnermik pilersitsisoqanngilaq. Kisianni tassa isumaga malillugu pimoorulluinnarlugu aaqqiiniartariaqarpugut. Assigiinngitsorpaaloqarpugut periarfissanik takornariaqarnermut, aalisarnermut, savaateqarnermut, piniarnermut taavalu nunami suliffinnik aallartitsiniartut soqarnata taamaattumik isumaqarpunga aamma taakku periarfissinneqarniarnerat pitsaaneq. Ataatsimut eqqarsaatigalugu immaqa ataatsimut aningaasallu qaffallugit.

 

Kisianni una uterfigilaassavara Naalakkersuisut aningaasat taakkartugai. Tutsarlussimanngikkuma katikkakkit kr. 54 mio.-it aningaasartuutigisimavarput. Siulleq imaasinnaavoq tutsarlukkiga kr. 37 mio.-inik oqarsoralutit taava kr. 8 - 4- 5mio.-nillu katikkaanni tassa kr. 54 mio.inik aningaasaliisimassaagut taava uanga isumaqarpunga taakku aningaasat amerlaqaat pilersitaannut naleqqiullugit.

 

Taava IA aamma isumaqatigaakka paaserusunnarput suliffiit 50-it peqataaffigisimammagit aningaasaliiffigalugit, taakkua sunarpiaappat ilaatigulluunniit sunarpiaappat assorujussuaq paaserusunnarput. Amerlaqaammi suliffippassuupput, kisianni naluunnarsimassavagut uagut ilaatigut paaserusunnartorujussuupput suunersut.

 

Kisianni naggataatigut siunnersuutinnut tamassi tapersiinersi Kattusseqatigiillu assorujussuaq qujaffigivassi. Neriullualissaagut tamatta suliffinnik aallartitsiniarnermi periarfissat pitsaanerulissasut.

 

Maliinannguaq M. Mølgaard, IA:

Tassaana pinngittoorusunnginnama aamma ullumikkut ulluni makkunani borgmester-it nuna tamakkerlugu ataatsimiikkamik aammalu inuussutissarsiornermut tunngasut tassani annertuumik eqqartorneqarlutik qanoq ilaatigut kommunit suleqatigiillutik aaqqissuussisinnaanerat aamma eqqartorneqarluni.

 

Tassanilu saqqummiisimavunga ilaatigut eqqarsaatersuutaasinnaasumik isumaqarlunga aamma maani SULISA-mut tunngasutigut aammalu inuussutissarsiutit ineriartortinnissaannut pingaaruteqartunik. Tassalu taamatut nunap immikkoortuini, massakkut ingerlatsiniarnerit inuussutissarsiutitigut ilungersunartorujussuarmik ingerlapput aammalu ilai ingerlaniapalaaraluarlutik ilai unittuuginnartarlutik. Tunisassiornernikkut nioqqutidssiornikkut misilittakkat aammalu avammut tunisassiornermi imaluunniit pisiniarfinni pisiassat unammillersinnaannginneri annerpaamik aamma patsisaaqataallutik. Taamaattumik taamatut ingerlatsiniaraanni tamakku tamarmik attuumassuteqartut isumaqarpunga naliler-soqqissaartariaqartut.

 

Aammalu uani oqaatigineqarmat illoqarfimmut allamut SULISA nuunneqartariaqartoq. Apeqqutigerusuppara nuuginnaraluaraanni sumut iluaqutaassagami ilivitsuutilluni suna taava allannguutigissavaa. Isumaqarpunga pingaarnerpaarpaasoq uani SULISA-p ingerlaannassaguni misilittakkatik ilisimasatillu kommuninut apuullugit ingerlannissaat.

 

Eqqarsaatersuusiaamilu saqqummiussimasanni ilaatigut oqaatigisimavara soorlu qeqertarsuup tunua assersuutigalugu kommunit ataatsimut suleqatigiillutik inuussutissarsiornermik suleqatigiinnik pilersitsisinnaagaluartut tassani kommunit aammalu immaqa namminersorlutik ingerlataqartut kiisalu SULISA peqatigalugu allaffeqarfimmik pilersitsillutik. Allaffeqarfik ataaseq katersuuffiusoq qanimut soorlu nunap immikkoortuini, immaqa kujataani ataaseq, nuna qeqqani ataaseq taavalu qeqertarsuup tunuani ataaseq tunumi avannaanilu.

 

Taava taamaaliornikkut isumaqarpunga aatsaat tikivillugit imaaliallaannaq aamma tikissinnaallugit siunnersuinerit ingerlanneqarsinnaalissasut, aammami tassani aningaasat uani eqqaaneqartut ESU-mi attartortitsinissamut tunngassuteqartut qinnuteqarfigisinnaaneri immaqa, immaqa soorunami taanna nalilersugassaassaaq, taakkununnga inuussutissarsiornermut siunnersuisoqatigiinnut agguaa-tassanngorlugit tunniunneqarsinnaapput akisussaaffik tassunga ilillugu.

 

Taavalu kommunit iluminni, taakkuninnga suliaqartut iluminni isumaqatigiillutik suna ineriartortissanerlugu, soorlu Kangaatsiami massakkut ajornartorsiuteqartoqarpoq inuussutissarsiutitigut ineriartortitsinissami. Kangaatsiami suna aallutissavarput, Aasianni suna Qeqertarsuarni suna taamaaliorlutik iluminni suleqatigiillutik unammilleratik ingerlatsisinnaagaluarput. Taamaalillutillu aamma immaqa katalog-iliorlutik ataatsimut takoqqusaarutinik avammut nittarsaasinnaagaluartik aammalu soorunami tassa ussassaarinermik ataatsimoorussamik ingerlatsisinnaallutik, tunisassaiatillu immaqa ingerlatatik ingerlaartunngortillugit. Ukiut tamaasa nalunngilagut aamma annertuumik tunisassiornermik ingerlatsinermik takutitsisoqartartoq illoqarfiit tamaasa ingerlaarfigalugit tamakku tunisassiat ingerlaarneqarsinnaagaluarput, immaqa aallaqqaammut nunap immikkoortuani ingerlanneqarlutik taavalu kingusinnerusukkut ingerlallualerpata nuna sinneranut ingerlateqqinne-qarsinnaallutik.

 

Matumani tunisassiornermi aammalu ineriartortitsinermi aporfiunerpaasartut ilagilluinnarpaat tassa oqaatigeriikkattuut nioqqutissiat tikisinneqartartut unammillersinnaaneq ajoratsigit. Taamaattumik tassani immikkut eqqarsartoqartariaqarpoq, ilumut nioqqutissiornerput ataavartumik ingerlassappat aammalu tunisassiassat avataaningaanniik tikisittakkavut ikiliartussappata nuna allat ineriartortut assigalugit immikkut iliuuseqartariaqarpugut immaqa nunat allat nioqqutissiaataat akittulaarlugit uagut nioqqutissiagut akikillillugit. Aatsaat taamaaliornikkut ineriartorneq pitsaasoq ingerlanneqalissagaluarpoq aammalu minnerunngitsumik Royal Arctic Line-p ingerlatsineranut assartuinermut akit apparnissaat tassani pingaaruteqarluinnartuupput.

 

Tassa taamatut saqqummiussaqarpunga aammalu neriuppunga taamatut misissuiniarnermi KANUKOKA peqataatinneqarumaartoq, tassami attuumassutreqarluinnarmat aamma nunap sinneranut tassani aaqqissuussinissamut.

 

Peter Ostermann, Atassut:

Naalakkersuisunut ilaasortap uagutsinnut oqaaseqaatitsinnut oqaaseqarnermini oqaatigaa assut pakatsisimarpaluttugut. Ilumoorpoq assorsuaq pakatsivugut, ullumikkut pissutsit eqqarsaatigalugit. Tassami soorlu Maliinannguaq M. Mølgaard aatsaannguaq oqartoq kommunerpassuarnik pissutsit ilungersunartorujussuupput, assut ilai soriarsinnaajunnaapajaarlutik inissisimapput. Taamaattuminguna assorsuaq uagut isumalluarsimagaluartugut arlaannik pitsaasunik kinguneqarsinnaaneranik pingaartumik aningaasarpassuit atorsimasagut, qanormita isikkoqarsimassagaluarpa aningaasat taakkua toqqartumik atorsimasuugutsigit immaqa pakatsisimassanngikkaluarpugut nalunaqaaq soorunami. Kisianni qularnanngilaq kommunini assorsuaq ilungersorfiusuni immaqa iluaqutaanerusimassagaluarput.

 

Taamaattumik taanna apeqqut uagut uteriisiutigisarsimagaluarparput, allaat imatut saqqum-miussaqarsimagaluarluta suliffimmik pilersitsiniartut nunatta sumiinnerani pitsaanerusunik atugassaqartinneqassasoq pilluarfiusuninngaaniik. Isumaqarpunga aamma tamakkua eqqartorneqartariaqartut, avanersuarmi pilersitsiniartoq soorunami qaqortumi pilersitsinartuminngaanniik atugai oqimaannerujussuusussaapput, nunaqarfimmi pilersitsiniartoq illoqarfimmi pilersitsiniartumik aamma oqimaannerujussuusussaapput taanna tamatta nalunngilarput.

 

Taamaattumik Naalakkersuisunut ilaasortap inuussutissarsiutinut tapersiisarneq pillugu inatsimmut attuumasumut aaqqiissuteqarnialersaalernera assut naammagisimaarparput. Tassami tassani inatsimmi erseqqarissumik immikkoortitaapput uumasuuteqarnermi, savaateqarnermi inuussutissarsiuteqarnermik periarfissaasut aammalu sineriassorluni aalisarnermi, tassa tassani ersereerpoq inatsisip ataatsip iluani immikkoortillugit assigiinngitsunillu atugassaqartillugit periarfissinneqarsinnaasut, taava ilane-qaannarsinnaalluni nunami suliffissanik pilersitsiniarnermik aajuku tunngavissaasinnaasut. Tamakku takkuppata soorunami maani inimi oqallisigissavagut.

 

Una ilaatigut erseqqissalaarlara Siku-blok-i aallaavigisimavarput, immaqa kukkunngilanga oqassaguma issuinnarnik qammalik illu pilersinneqarmalli nunatsinni aatsaat nunatsinni naleqquttumik illumik allamik pilersitsisoqarpoq, nunatsinni titartagaq nunatsinni pilersitaq. Taamaattuminguna uagut assorsuaq pingaartikkipput aammalu atorluartariaqaripput qularinnginnatsigu assut iluaqutaassasoq inissaaleqinermi aammalu suliffissaaleqinermi. Aammalu apeqqummut tassunga pakatsisimasumik nipeqarnitsinnut unaavoq pilersaarusiaq naammasseriivilluni naammassisaasoq, danmark-imi teknik-kikkut sulisoqarfimmi nalilersorneqareerluni qanoq pitsaatigippat qammasissiat sananeqartussat, suut tamarmik nalilersorneqareerlutik. Taamaattumik annertunerusumik siunnersorneqarnissaq qanoq sanasoqarnis­saanut pisariaqartinneqanngilaq, taamaattumilli siunnersuinissaq uaniissalluni qanoq aningaasaliinis­saq qanoq isikkoqarsinnaava qanoq suleqatigiissinnaavugut. Soorunami inuit assigiinnginnatta paasinnittaaserput ilaatigut allaasarpoq ajornartorsiuteqalaarsinnaasarpoq, kisianni tamakkua uniffigi­sariaqanngillat pingaartumik suliat taamaattut eqqarsaatigalugit. Aammalu uggornartua uaniippoq suliniutit taamatut ittut qassimmita maanngaannarpat, qassimmita maanngaannarpat immaqa inussiarnersumik ajunngittumillu nalilersorlugillu suliarineqarsimasuugunik arlaanni iluaqutaasinnaa­galuit.

 

Una assersuutigilaarlara nalileeriaaseq aamma eqqumiigisarput taama tusarsimasarput nunaqarfiit ilaanni tunisassiorfeerannguarmik pilersitsiniartoqartoq puisit neqaannik allanillu panertitsinermik annerusumik tunngaveqartumik. SULISA aperineqarpoq; qanoq siunnersorsinnaavisigut, suna aqqutigeriassavarput. Takkutileriallartoq, takkuuk atuakkat neqimut panersitsinermut ilitsersuutit. Taamatut siunnersuisoqarsinnaanngilaq. Siunnersuisoqartariaqarpoq, pilersaarut soorunami ajunngip­pat, siunnersorneqartariaqarpoq; aqqutissat aajuku, aningaasaleeriaatsit aajuku, siunnersuisneq tassaniissaaq.

 

Aamma ingerlateriikkavut atorluarnerusariaqarpagut. Narsarmi Inuili, inuussutissanik ilinniarfik, misileraajuartuuvoq puisit neqai, tuttup neqai, savap neqai allallu nunap nammineq naasui atorlugit imaattorneq. Sorpassuit maangaannalerput atuarfiup taassumap pilersitai atorniarneqannginnamik, sorparujussuit maangaannalerput tamakkua atorniartariaqarpagut.

 

Kisianni una erseqqissalaarlara Atassut-mi aana tassa tunngavigisarput qangali, qangarsuarli inuussu­tissarsiutinik siuarsaanissamut pilersitsinernullu inissaqartariaqarpugut ataaseq inuussutissarsiortut pilersitsiniartullu saaffissaat, sumut tamaanga allaffissuarnut allanullu imaattoqartarani. Uagut taanna tassa assut pingaartittussaavarput, kisianni maannakkumut akuerisinnaavarput, soorunami, Naalakker­suisut arlaatigut nalilersuillutik suleqqaarniarnerat. Kisiannili kissaatigissaqaarput upernaamut ataatsimiinnissamut saqqummiussaqarsinnaajumaartut.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Naalakkersuinikkut anguniakkanut ilaavoq suliffiit amerlasuut pilersinneqarnissaat, taamaattumingu­na maannamut paasiuminaatsikkiga uanga siornali periarfissaq pitsassuaq nunatsinnut tunniunneqar­mat, maannakkut ullumikkorpiaq ukioq ataaseq qaangiuppoq aamma Atassut-ip oqaluttuaninngaaniik oqaatigineqartoq, tassalu Siku-blok-ip nunatsinni atorluarneqarsinnaanera. Ilumut tupinnaqaaq Naalakkersuisuniik piaarnerusumik qanoq iliuuseqarfiginiarneqanngimmat, tassami apeqquteqarnitsi­gut ilaatigut paasivarput 1999-imi aningaasaliiffigineqarsinnaanissaa taassumap eqqarsaatigineqartoq. Isumaqarpunga pilersaarut taamak ajunngitsigisoq misilittakkallu maannamut aamma takutitaat taamak pitsaatigisut kiisalu inuit aamma ataasiakkaatpilersitsisumut Siku-blok-imut saaffiginnittalere­ersimammata pilerigalugu taanna illu. Taamaattumik suliffiit amerlasuut pilersinneqassappata nunatsinnilu aamma uagut nammineq pilersississinnaasatsinnik atorluaassagutta isumaqarpunga Siku-blok-imik aallussineq Naalakkersuisut tungaaninngaanniik annerusumik isiginiarneqartariaqalersoq 1999-i utaqqiinnarnagu.

 

Ilumut inatsisartunut ilaasortap Peter Ostermann-i oqarpoq eqqortumik suliffiit aallartinniaraluartut imaluunniit aallartikkaluartut qassimmitaava maangaannarpat. Aamma massakkut aallartinniartoq maangaannassanngippat pisariaqarluinnarpoq piaartumik uumalluunniit ukiup ingerlanerani immik­kut ittumik qanoq iliuuseqarfigineqarnissaa.

 

Ilanngullugu eqqaalaarlara annerusumik tikinneqanngimmat siusinnerusukkut kommunit aamma periarfissaqartitaasimammata inuussutissarsiutinik tapersiisarnissamut. Isumaqarpunga aamma taanna kommunini, namminerni kommunini pissutsinik ilisimaarinnittuni periarfissat ammaanneqaqqittuuga­luarpat aaqqissuusilluarnikkullu aamma taamaalilluni qitiusuminngaanniik isumalluuteqarneq aamma qimallugu kommunikkaartuni tapersiisinnaaneq taanna periarfissiunneqartuuppat aamma suliffiit taamaalillutik amerlanerusut pilersinneqarsinnaanerat isumaqarpunga ammaanneqassagaluartoq aamma.

 

Karl Lyberth, Siumut:

Siullermik saqqummiussatsinnut Naalakkersuisunut ilaasortap inussiarnersumik tigusinera qujassute­qarfigeqqaassavarput.

 

Atassut saqqummiinermini tikkuarpaa imaluunniit oqaatigivaa annerusumik misissuisoqaqqaartaria­qanngitsoq atorniartarfissamik pilersitsinissamik. Isumaqarpunga taamatut pilersitsiniatnitsinni peqqissaartumik sulisariaqartugut, tuaviupilunnagu sulisariaqarpugut. Tassami aamma Siumut tungaanninnaanniit oqarnitsituut aamma unammilleqatigiinneq suliffeqarfiit namminneq iluminni unammilleqatiginneranni equngalersitsisumik pilersitsinaveersaasagatta. Taamaattumik tamakkua assigiinngitsut misissorluaqqaarlugit aamma taamatut aallartitsinissaq pisariaqarpoq.

 

Aamma ataasiinnavimmik saaffigiinniffissamik pilersitsinissaq taanna apeqqusertariaqarpoq tassami nunami suliffinnik aallartitsiniarnermi aalisarneq allaanerujussuuvoq. Aamma taamatut atorniarfissa­mik pilersitsinissatsinni nunami suliffinnik aallarniiniartut kisimik pineqannginnamik aamma suliffiit ingerlareersut imaluunniit ingerlareersunik nangitseqqikkusunneq aamma periarfissiinissaq aamma tassani pineqarmat. Taamaattumik peqqissaarullugu suliarisigu imaassinnaavormi ataasiinnaq taanna pisariaqartoq, kisianni peqqissaarulugu suliareqqaarlugu taanna atorniartarfissaq imaluunniit siunner­suisarfissaq taanna anguniartariaqassavarput.

 

Maliinannguaq M. Mølgaard-ip kommuneråd-imut isertillatsiarmatigut qujavugut. Uanilu aamma apeqqutigivaa sumut iluaqutaassanersoq SULISA nuukkutsigu. Soorunami SULISA-p nammineq ingerlaneratigut pitsaaqutitut taaneqarsinnaanngikkaluarpoq, kisianni oqalunnermini ilaatigut taavaa kommunit ajornartorsiortut arlallit. Immaqa maani illoqarfissuarmi suliffeqarfiit nuunnissaminnut piukkunnartut ajornanngitsillugu nuuttarutsigit taava kommunit ajornartorsiortut arlallit aamma immaqa ikiorsinnaalissagaluarpagut. Taannarpiaruna tunngavigalugu Siumut tungaaninngaanik inassutigigipput taanna pimoorullugu SULISA-p nuutinneqarnissaa pimoorullugu suliniutigeqqullu­gu.

 

Peter Ostermann-i oqaaseqaqqinnermini qanga illut issuinnarmik qammaqartarallarneraninngaanik aatsaat taamak piukkunnartigisumik Siku-blok-i saqqummernera taanna oqaatigimmagu, soorunami assortoruminaappoq taamani illut issuinnarmik qarmaqarsimassanngitsut aamma ujaqqanik qammai akunneqalaartarsimassasut.

 

Lars Sørensen, Inuit Ataqatigiit:

Peter Ostermann-imuna oqaasiinut tunngatillugu aasinaasiit ajornartorsiutit assigiinngitsut saqqum­miunneqarput, qanorlu ililluta aaqqinneqarnissaannik siunnerfeqanngitsumik. Ilaatigut ulluni siuliini oqallinnitsinni aammalu Hans Enoksen-ip siunnersuutaanut tunngatillugu eqqartuinitsinni ilaatigut nunami suliffinnik pilersitsiniarnerup qanoq ajornartiginera ilaatigut oqaatigereerparput aammalu qanoq ililluni aaqqiissutaasinnaasumik IA-minngaanniik ersarissorujussuarmik siunnerfeqarnikuullu­ta.

 

Puigortariaqanngilarput uani nunatsinni suliffinnik pilersitsiniaraangatta aammalu suliffiit massakkut ataavartutut oqaatigisinnaasagut annertunerusumik kiffartuussinermiimmata. Tassa imaappoq tamatta nunami annertunerusumik tunisassiornata aammali tunisassiassagut assigiinngitsut pimoorutiivillugit iluaqutiginiarnissaat tamakkiisumik ingerlatinngilarput. Nunatsinni pisuussutigivagut miluumasut, aalisakkat taassumap annertunerusumik avammut tunisassianik peqanngilagut, taanna tamatta nassuerutigisariaqarparput. Kisiannili ingerlatsiniarnitsinni aamma saneqqunneqarsinnaanngitsoq uaniippoq suliffimmik pilersitsiniarnermi aamma aningaasarsiornermik tunngasortai taakku saneq­qunneqarsinnaasanngimmata. Sunaluunniit pigisaq naleqarnerulersinniarnissaa suliassaq pingaarner­paartarivaat, taamaaliunngikkutta suliffinnik amerlanerusunik pilersitsinavianngilagut.

 

Oqaatigineqartarpoq takornariaqarneq, aatsitassarsiorneq aamma taakkua isumalluutaasut kisianni taakkuaq annertunerusumik ineriartortinneqanngillat. Taamaattumik massakkut pigisagut aningaasar­siornikkut annertunerusumik naleqarnerulersitsinissamut ujartuinissaq suliffinni amerlanerusunik pilersitsiniarnermi taanna sakkuigisariaqarpoq.

 

Suliffinnik pilersitsiniartarnerni assigiinngitsunik ajornartorsiutit aapparivaa aamma paasineqaraangat kommuni ataaseq nassaaraangat, ammeriviit assersuutigilluarneqarsinnaapput, ataaseq iluatsitsilluni aallartimmat taava nuna tamakkiivillugu taamaattunik assigiiaanik pilersitsilluta aallartippugut. Qanoq kingunerivaa, Atassut-ikkormiut pingaartittaqisaat ilaatigut, unammilleqatigiinneq aallartim­mat taava suliffiit assigiinngitsut matoorarlutik aallartipput. Inuiaat taamak ikitsigaluta eqqaamasaria­qassavarput aamma unammillissagutta aamma assigiinngitsut pinngitsoornata saneqqussinnaanngit­tariaqaratsigit.

 

Ilaatigut suliffinnik pilersitsiniarnermi ajornartorsiutit annerpaartarivaat uagut suna tamaviat, suna tamaat allatut ajornartumik eqqussortariaqaratsigit. Atortussagut, sunaluunniit sanassagutsigu atortussagut avataaninngaaniit eqqunneqartariaqartarput taanna kialluunniit assortorsinnaanngilaa. Tassami massakkut miluumasunik aalisakkanillu taamaallaat annertunerusumik inuussutissarsiuteqar­pugut. Taakkua naleqarnerulernissaat siunnerfigisariaqarparput kiffartuussinerinavimmimmi inuiaqa­tigiit ingerlanneqarsinnaanngillat aammalu taamatut ingerlatsiniarneq siumukarnertut annertunerusu­mik oqaatigineqarsinnaanngilaq.

 

Tassa imaappoq suliffinnik allanik pilersitsiniarnermi aporfiit assigiinngitsut massakkut qammakkat piiarneqarlutik aallartinneqartariaqarput. Ilaatigut oqaatigereernikuuvarput WTO-mi ilaasortaanitta nutaamik nalilerneqarsinnaanissaa taanna pinngitsoornani siunnerfigisariaqarpoq. Taamaattumik unammilleqatigiinneq suna tamarmi namminersortunut tunniussiniarneq inuiaqatigiit taamak ikitsigitilluta taanna kisiat isumalluutigisinnaanngilarput. Taamaattumik tunisassiarisinnaasagut siunissami suliffinnik pilersitsisinnaasut naleqarnerulernissaat taanna ujartorneqartariaqarpoq.

 

Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuat:

Eqqaasissutigisavara tunngaviusumik isumaqatigiinneqarmat aammalu siunnersuuteqartup akissute­qaat naammagisimaarlugu.

 

Peter Ostermann, Atassut:

Lars Sørensen-imut annertunerusumik oqaaseqalaassaanga tassa oqaasii eqqaamaqqissaanngilakka kisianni oqarmat saqqummiussiinnartugunaasiit siunertaqanngitsumik. Takuuk oqallisissarput aana suliffissanik nunami nutaanik pilersitsiniarta, amigaatigisarput nassuerutigisarput aana inatsit amigaatigaarput. Tassa taanna qangarsuarli kissaatigiuagarput aammalu erhvervstøtte piukkupparput ajunngitsuummat assigiinngitsunik aamma imaqarmat aalisarneq, uumasuuteqarneq taassumap iluaneereerput taava sooq ilassanngilarput  nunami suliffinnik pilersitsineq.

 

Suu unammileqatigiinneq pitsassuuvoq aammalu aqqutissaavoq amerlasuuni, kisianni Maliinannguaq M. Mølgaard-ip aatsaannguaq oqaatigisaa oqaaseqarninni kingullermi oqaatiginngittuugara ajoraluar­tumik. Kommunit akornanni unamminersuaq, borgmesterit aamma taanna ilikkatariaqarpaat ilaa Lars Sørensen, suleqatigiinnerusariaqarpusi eqqortumik Maliinannguaq M. Mølgaard oqarpoq una uani suliarissaaq taava Naalakkersuisut tapissavaat una uani suliarineqassappat imatut periarfississavarput una alla uani. Tassani apeequtaavoq kommunit suleqatigiinnersut, taamaattumik suleqatigiinnerusari­aqarpusi.

 

Inatsisitigut periarfissaqannginnitta killilersugaat uninngatitaat ataaseq taasariaqarpoq, tassalu ukiut arlallit oqallisigisarput imermik tunisassiorneq. Qangarsuarli oqallisaajuarpoq, naak massakkut tassa uagut kissaatigisarput inatsimmik pilersitsiniarta tamakkulu periarfissillugit.

 

Finn Karlsen, Atassut:

Oqaatigilaarniarlugu suliffiit nutaat pigatsigit kisianni aamma eqqarsaatigaarput suliffiit ingerlareersut allaninngaanniik tiguneqarnissaat aamma taanna periarfissaasariaqarpoq ESU-tut ittumik pilersitsissa­galuarutta. Taava ippassaaninnguaq oqallikkatta taamatut ESU-tut ittumik ilaatigut oqaatigineqarpoq aalisartut savaatillillu nuguutissagigut taanna eqqarsaatigineqanngilluinnarpoq, aningaasat qaffanne­qartariaqarput ESU-mut atugassat ESU-mik pilersitsissagutta. Taakkua eqqarsaatigineqanngillat ajornerusumik kinguneqartinnissaat.

 

Taava Siku-blok-imut tunngatillugu taanna Anthon Frederiksen oqarmat ataasiakkaat, kisianni TV-kkut oqallinnitta kingorna inuppassuit saaffiginnipput. Borgmester-it massakkut arlallit takuniaaniar­put, soqutiginninneq angeqaaq. Taava suna tamarmi avataaninngaanniik pisarnerput taanna ilumoor­poq kisianni uani peqaraluaqaaq nunatsinni sermersuaqarluta imeqarluta maannakkut puisit neqai, qujanaqaarmi puisit neqai nioqqutaalissammata. Kisiat qangarsuarli pisimasinnaagaluarpoq iluamik pimoorullugu suliarineqarsimasuugaluarpat, qangarsuarli pisimasinnaagaluarpoq taanna kisiat massakkut piviusunngortussanngormat assorsuaq qujanarpoq. Uani nioqqutissaateqaraluarpugut pilersaaruteqartoqarpoq imermik tuniniaanissamik kisianni taakkua ajornartorsiutiginerpaavaat immaqa aningaasat, aningaasat ajornartorsiutaanerpaapput tassani taamaattumik massakkut taakku­nunnga periarfissaq pitsaanerulersutut qaamanerulersutut isikkoqalerpoq.

 

Paaviaaraq Heilmann, Aalisarnermut, Piniarnermut, Inuussutissarsiornermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq:

Finn Karlsen siunnersuuteqartup ujartorpaa 50-it suunuku. Siullermik oqaatigisakka qaangilaarlugit suunersut oqaaseqarsinnaanngilanga massakkut, tassa tunisassiornermik tunngasunik imaqarput aammalu siunnersuinermut aammalu assassornermut tunngasunik sullissinernullu tunngasunik pilersitsinermut imaqarput taakku 50-it.

 

Piginneqataasut taakuninnga aallartitsisimasut soorunami SULISA-mut saaffiginnikkaangamik kikkunnut tamanut saaffiginnissutitik pilersaarutitik siaruartinnissaat kissaatigineq ajorpaat. Taamaat­tumik mianersuutigigaara qanorpiaq sorpiaat pilersinneqarsimanersut oqaatigissallugit, kisianni allakkatigut paasissutissat taakku massakkut imaaliinnarlunga piginnginnakkit. Kisianni allakkatigut ajornartitsisoqanngippat suunersut immaqa atinik taaguinngikkaluarluni suliffinnik sunik pilersitsiso­qarsimanersoq immaqa allakkatigut inatsisartunut ilaasortanut ingerlatitsisoqarsinnaavoq, taanna periarfissaqarnersoq misissussavara.

 

Tassa Finn Karlsen-imut oqaaseqarninni kingullermut tunngatillugu ilumoorpoq aamma ataasinngor­nermat oqallinnermi oqaatigigakku massakkut aalisarnermut piniarnermut savaateqarnermullu tunngasut aningaasat takussutissutaasut. Tassani taakku sapinngisamik qaavanut ilisilluni nunami suliffinnik pilersitsiniarnermi aallarnisaanermilu ingerlasunilu immaqalu utoqqalisut suliffinnik pigisaqartut inuusunnerusunik taarserneqarnissartik anguniarlugu nuusserusuttut taakkua inuusuttut aamma aallarnisaanermi atugassaanik aningaasanik qaavatigut ESU-mi aningaasanut inatsimmi qaavatigut ilisinissaq taanna pisariaqassaaq, taanna erseqqissarpara ataasinngormat oqallinnermi.

 

SULISA-p sinerissamut nuunnissaa Maliinannguaq M. Mølgaard-ip apeqqutigaa sooq sinerissamut nuunneqassanersoq. Pissutigalugu Naalakkersuisut qangali sinerissamut nuussuinissaq periarfissaqar­tillugu eqqarsaatigaat politikkeralugulu, soorlu tamaat ataasiinnarmut sumiiffimmut katersornissaat perusunngilaat kisiannili periarfissaqartillugu sinerissamut nuussisinnaaneq ingerlallulugu. Tassunga tunngavoq aamma SULISA, taannalu massakkut qaammatini makkunani aaqqiivigineqarnissaa naatsorsuutigaarput. Tassa aamma Naalakkersuisut pingaartippaat SULISA-mi suliffissanik pissasoq sinerissami, tassami aamma sinerissamiikkuni SULISA pissutsit piviusut nalunagit aamma sulinissaa toqqammavilerneqassammat taamaaliornikkut. Tassa kommuninut SULISA apuullugu.

 

Naalakkersuisut aamma politikkerilluinnarpaat ajornanngippat ajornartinnagu nioqqutissat eqqussor­neqartut uagut nunami maani tunisassiarisinnaasagut taakku maani tunisassiarineqassasut. Sap. ak. kingullermi siuliani peqannginnerni maani angalaninni ilaatigut tunngaviuvoq taamaattunik periarfis­sanik ilaatigut angalaneq imaqarmat, tassa kukkukuut manniliortinneri anguniarparput. Eqqussuisar­pugut 10 mio. tungaanut manninnik, maani tunisassiarigutsigit misissorparput periarfissaqarnersoq. Taamaalilluni nammineq uagut aamma pilersorluta kukkukuut manniinik ingerlalersinnaanissarput periarfissaanersoq, aningaasatigut illersorneqarsinnaanersoq pisisartunut akornutaanngitsumik akii eqqarsaatigalugit. Tassuunakkut aamma angusassarput tassaavoq aningaasat nunatsinni annertusissap­put, aningaasat anisittakkagut ikiliallassapput nunamut taanna iluaqutaassaaq. Assersuutitut taanna taaginnarpara.

 

Peter Ostermann-imut aamma oqaatigissavara Atassut-meersumik sumut Naalakkersuisut nikinneran­ni siorna, Naalakkersuisut siulittaasui nikinneranni, aaqqeeqqiallannermilu SULISA-mut tunngasoq suliassaq politikkikkut Naalakkersuisuni akisussaaffik uannut nuuneqarsimmammat. Taamaattumik neriuutigaara aamma taassumap tungaa suli siuariaallatsitsinermik kinguneqassasoq.

 

Ilomoorluinnarpoq Lars Sørensen Maliinannguaq M. Mølgaard-ilu Peter Ostermann-ilu assortuutinn­gitsut uanga takusinnaavara. Tassa aamma Naalakkersuisuni taanna pingaartipparput tassa sumiiffinni periarfissat aallaavigalugit pilersitsineq ingerlanneqassasoq, imaanngitsoq suliffinnik pilersitsinissaq kisiiviat aallaavigalugu. Lars Sørensen ilumoorluinnarpoq aningaasatigut ingerlaqqissinnaaneq taanna nammassinnaaneq taanna aamma ilikkartariaqarparput nunatsinni, tamanna aallaavigalu pilersitsior­torneq piffissaq sivisunerpaaq isigalugu pilersitsinermik siunertaqartoq uagut nalilerparput Naalakker­suisuni.

 

Siku-blok-i Naalakkersuisut maannamut kr. 750.000-t eqqaamanerlunngikkukku atorlugit tapersiisi­mavoq aallarnisarnermut misiliinermut atugassaanik. Naalakkersuisut peqataasimanngippata maanna­mut Siku-blok-imi misilittagaalersut anguneqarsimanavianngillat. Taamaattumik allaanngilaq ilaatigut Naalakkersuisut qanoq iliorsimanngivissut Siku-blok-i eqqartorneqaraangat. Maannamut angusaasut pitsaasut qujanartumik anguneqarput Naalakkersuisut aamma tapiissuteqarnerisigut. Naalakkersuisut aamma neriorsuutigaat ippassaq taassumap soqutiginartup illuliap annertunerusumik taperseqqinnissaa.

 

SULISA-p siunnersueriaasianut tunngatillugu aammalu suleqatigeriaasianut tunngatillugu akueriaasi­anullu SULISA-mut ikiorneqarnissamut qinnuteqartunut, taanna nalilersoqqinnissaa oqaatigaara siusinnerusukkut pisariaqartoq nalimmassartariaqarpallu aaqqiivigisariaqartoq.

 

Kattusseqatigiinnut Siku-blok-imut tunngasumik oqaaseqarama siuliani taanna uteqqissanngilara.

 

Taava IA oqaaseqartuat Lars Sørensen-imut tunngatillugu ilumoorpoq nassuerutigisariaqarpoq nunami maani uumassusilitsigut periarfissat suuneri aamma killingi sumiinnersut. Aamma isumaqati­gilluinnarpaat Naalakkersuisut maani naleqarnerulersitsisinnaaneq suli maannamernit annerusoq ingerlattariaqaripput, taannalu aamma Naalakkersuisut eqqarsariaaseq tunngavigalugu sulipput. Tassa piviusorsiortumik aningaasarsiorneq aamma soorunami taanna qimannagu.

 

Taamatut oqaaseqarlunga Naalakkersuisut akkisuteqaataanut isumaqataasut aammalu tamarmik inatsisartuni isumaqataasut paasigakkit partiit Kattusseqatigiillu qutsavigaakka.

 

Lars Sørensen, Inuit Ataqatigiit:

Ukua Paaviaaraq Heilmann-ip saqqummiussaanut assorujussuaq kukkukuut manniinut tunngatillugu assersuutissaqqissorujussuugami suliffinnik pilersitsiniarnermik tunngatillugu ajornartorsiutigut. Tassa kukkukuut manniinik maani nioqqutissiorsinnaanissaq taperserneqartariaqarpoq tamanik, kisianni aamma eqqaamaneqartariaqarpoq taamaaliortoqassappat taava piumasaqaataasariaqarmat aamma avataaninngaaniik kukkukuut manniinik tikitsitsisarneq aamma unitsinneqarnissaa.

 

Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuat:

Taamaalilluni ullumikkut oqaluuserisassaq imm. 40, suliarineqarnera tamaanga killeqarpoq.

 

Oqaluuserisaq naammassivoq.