Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 80-1		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Ullut ataatsimiiffiusut qulingiluaat, ataasinngorneq aprilip 22-at 2002, nal. 14:42

 

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 80

 

 

Inuttut imminut ikiorsernissaq siunertaralugu ikioqatigiinnik aammalu misiliutitut aaqqissuussinermik pilersitsinermik tapersiinissamik periarfissiinissaq siunertaralugu pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarnissaa pillugu aalajangiiffigisassatut siunnersuut.

(Asii Chemnitz Narup)

(Siullermeernera)

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Daniel Skifte, Inatsisartu Siulittaasuat, Atassut.

 

 

Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq. Tassa noqqaassutigivara pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarnissaa. Taava siunnersuutiga marloqiusanik imaqarpoq ikorfartoqatigiiliorsinnaanerm­ut tunngasoq taavalu misileraasinnaanermut.

 

Ikiorsiissutit pisortanit ikiorsiissutit Inatsisartut peqqussutaat tunngavigalugu ullumikkut neqeroorutigineqartartut amerlarnertigut inunnut ataasiakkaanut taassumalu ilaqutaanut sammitinneqarnerusarpu­t.

 

Ikiorsiissutit taakku pinngitsoorneqarsinnaanngillat inuiaqatigiinnillu ajunngitsorsiassatut iluatinnartutut isigisariaqarlutik. Inunnillu ataasiakkaanik ikiorsiisarneq allanik ilaqartinnagu neqeroorutaasariaqanngilaq.

 

Taamaaliornikkummi innuttaasoq ajornartorsiumminik kisermaassisutut misigeqqajaasarpoq eqqunngitsumik pisutut sanngiitsutullu misigisimajuarluni soorluttaaq inuuniarnikkut ajornartorsiuteqalernermi­ni nammineq pisuussuteqarsimanissamik isumaqarneq attatiinnarneqaqqajaasarto­q.

 

Inuit tamarmik peqatigiinnut ilaanissaminnut pisariaqartitsissarput tulaavissaqarusuttarput. Qanga ilaqutariit pissusissamisoortumik taamatut peqatigiiupput. Ineriartornerulli ilaqutariit taamaattuunerat qajannarsisissimamavaa.

Peqatigeeriaatsinut nutaanut innersuussinisssarput pisariaqalersimavoq. Inuit imminut ataqatiilluinnarnerann­ik migisimanerup uppernarsinissaaq inunnut ataasiakkaanut kinaassusiannul­lu pingaaruteqaqaaq. Tamatumani isumaginninnermi politikki pingaaruteqaqa­aq Inuit Ataqatigiit isumaat malillugu.

 

Isumaqarpugut isumaginninnermi politikki siunissami ilaatigut imaattunik siunertaqartariaqarto­q. 1. Peqatigiinneq nukittorsassallugu. 2. Inuit naleqarnerminnik misigisimanerann­ik siuarsaallunilu ikorfartuissasoq. Aammalu 3. Innuttaasut pisinnaassusiin­ik ineriartortitseqqinnissamullu periarfissaannik tappiffiginninnerulluni nukittorsaassasoq.

 

Isumaginninnermut politikki tunngaveqartariaqarpoq. Isumaginninnermik akisussaaqataanissam­ik isummamik. Inatsisip peqatigiinnerup nukittorsarnissaanik inuunerissaarnissamul­lu periarfissiisiisuusariaqarput. Taamaammat isumaginninnikkut ikiorsiissutit­ut neqeroorutaasartut annertusisariaqarput ikorfartoqatigiinnik pilersitsisinnaanerm­ik ikorfartoqatigiinnullu ilanngussinnaanermik ilaqartilerlugit inuit assigiimm­ik ajornartorsiuteqartut nukittorsarfissaattut.

 

Ikorfartoqatigiit aamma soqutigisaqaqatigiiusinnaapput. Avatangiisinik pitsanngorsaarusuttut suleqatigiinnikkulluunniit inuuniarnikkut atukkanik allanik piorsaarusuttut.

 

Ikiorsiinerup qanoq ittorpiaanissaa suliamit suliamut nikerarsinnaasassaaq makkuusinnaalluti­k. Ikorfartoqatigiinnik pilersitsiniarluni ussassaarinermut aningaasartuutinut matussutissanut. Ikorfartoqatigiit naapittarfissaannik innersuussinermut sammisaq aalajangersimasoq pillugu qaammarsaaniutinik naqitaaraliornissamut.

Pisortat innuttaasullu suleqatigiinnerat assigiinngitsunik iluseqarsinnaavoq. Pisortanullu ikiorserneqarnissam­ik pisariaqartitsinerit assigiinngitsuusinnaallutik. Soorlu tapersersorneqarnissam­ut sammisaq pillugu ilisimasaqarluartumik ikiorserneqarnissamut aningaasanillu tapiiffigineqarnissamut pisariaqartitsinerit.

 

Pisortat innuttaasullu suleqatigiinnerat atsioqatigiilluni suleqatigiinnissamut isumaqatigiissum­ik tunngaveqartariaqarpoq. Isumaqatigiissummilu erseqqissarneqartussat ilagissavaat suleqatigiinnerup siunertaa susassaqartut pisussaaffii pisinnaatitaaffiilu kiisalu apeqqutit ileqqorissaarnissamut tunngasut.

 

Inuiaqatigiit oqallinneranni pingaartinneqartut ilaagaat inuit inuunertik iliuutsillu namminneq akisussaaffigimmatigit inuillu allat qanoq iliornissaat utaqqiinnarnagu namminneq iliuuseqartassasu­t.

 

Inuit Ataqatigiit upperaarput inuk namminut napatikkusussuseqarluni inunngortartoq. Inuillu ataasiakkaat inunngornerminni aqqusaartagaasa piumassuseq taanna innarlersinnaasaraat. Isumaginninnikkut inatsisit isumaginninnikkut peqqussutit inuit socialimut saaffiginnittartut imminnut napatikkusussuseqaqqilernissaannut aqqutissiuuttariaqarpaat. Taamaaliornikkut nukissaqalerseqqillugit inooqatigiissutsikkut pisinnaasaminnik ineriartortitseqqinnissaannut.

 

Ikorfartoqatigiit aqqutissatsialaapput inatsisitigut qulakkeerneqartariaqartut.

 

Taava oqaaseqarfigilaasssavara siunnersuutima immikkoortuata aappaat.

 

Teknikkikkut atortorissaarutit inerisarneqartuarput. Inunnik isumaginninnermik sullissinermi periutsit taamatuttaaq inerisinneqartuartariaqarput. Sullissinerullu aaqqissussaanera ilanngullu­gu nutartertariaqartarluni.

 

Inatsisiliortutut kaammattortariaqarpagut ilinniakkamik tunuliaqutaqarlutik isumaginninnerup iluani suleriaatsit misiligaanermik ineriartortitsinermillu ilusilikkat atorlugit inerisaanissamut sapiissuseqarlutillu piumassuseqartut.

Aatsaat nutaamik eqqarsartoqarneratigut suleriaatsinik nunatsinnut naleqqussakkanik inerisaasoqarsinnaavo­q. Taamaammat pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaat periarfissiisariaqarpoq isumaginninnerup iluani suliffeqarfiit misileraanikkut nutarteralutik suliniuteqarnissaannut.

 

Ole Dorph, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Naalakkersuisut isumaqatigaat peqatigiinnerup nukittorsarnissaanut inuunerissaarnissamullu tapersiinissamut periarfissaqartariaqartoq.

 

Taamatullu inuit assigiinnik ajornartorsiutillit ikorfartoqatigiiffissaannik pilersitsinissamut ikorfartoqatigiinnullu ilanngunnissaannut periarfissaqartariaqartoq. Inuuneq nakuunerup aningaasaateqarf­ia pitsaaliuinermik peqqinnerulernissamillu suliniutinut nunatsinni inuunerissaanerulernissam­ik siunertaqartunut tapiissuteqartarpoq.

 

Aningaasaateqarfik ukiumut pingasoriarluni aningaasanik agguaasarpoq. Aningaasaateqarfimm­ut qinnuteqaatit tiguneqartarput. Ilaatigut suleqatigiissitaniit peqatigiiffinni­it attaveqatigiittartuniit ikorfartoqatigiinniit najukkani oqartussaasunit assigiinngitsun­ik sulialinnit. Amerlanertigut peqatigitinneqartarlutik pitsaaliuinermik siunnersort­it nunaqarfimmi aqutsisut aamma ataatsimut isigalugu kommunininngaaniit.

 

Aningaasaateqarfik ilisimaneqarluarpoq tamatumanngalu ilaatigut ukiut tamaasa qinnuteqaaterpassu­it nunaqarfinneersut isorliunerusuneersut nunap immikkoortuineersut nunamiit tamarmeersut ilami aamma Danmarkimeersut tiguneqartarmata.

 

Taakku saniatigut suliniutinut immikkut ittumik suliniuteqarfiusunut imaluunniit immikkut malugisarialinnik suliniuteqarsimasunut kajumissaasiisoqartarpoq. Ikorfartoqatigiinnik pilersitsin­eq suliniutaavoq pitsaasoq inatsimmillu aalajangersakkatigut killiliivigineqartariaqaran­i. Naalakkersuisut aamma isumaqatigaat isumaginninnerup iluani ilinniakkamik tunuliaqutallit suleriaatsit misiligaanermik ineriartortitsinermillu ilusilikkat atorlugit inerisaanissamut sapiissuseqarlutillu piumassuseqartut kaammattortariaqartut.

 

Tamatumunnga inunnik isumaginninnermi sullissinermi periutsit inerisarneqarlutillu nutartertuarneqarsinnaammat­a.

 

Taamaakkaluartoq Naalakkersuisut isumaqarput pisortanit ikiorsiissutit pillugit peqqussummi aalajangersagaliornikkut inunnik isumaginninnerup iluani periutsit ineriartortinneqarsinnaanatil­lu nutarterneqarsinnaanngitsut. Akerlianik Naalakkersuisut isumaqarp­ut periutsit aalajangersaavigineqarnerat inerisaanissamut periarfissanik killiliivinnassaso­q. Najukkani nunaqqatigiinni nukissanik pioreersunik atorluaanissaq periarfissaqarm­at inunnik isumaginninnermi sullissinermi periutsit najukkani inerisarneqarlutil­lu nutartertariaqarput.

 

Pisortanik ikiorsiissutit pillugit aaqqissuussinerup atuuttup ilaatigut imaraa siunnersuinissaq ilitsersuinissarlu pisariaqartitsivissuinnarnut ikiorsiisarneq annertusisamik ikiorsiissutit aamma ataasiartumik ikiorsiissutit pillugit aalajangersakkat.

 

Inatsisartunut ilaasortaq Asii Chemnitz Narup ilumoorpoq oqarami pisortanit ikiorsiissutit inunnut ataasiakkaanut sammitinneqartut. Tassami pisortanit ikiorsiissutit periaatsimut tunngavigis­aq tassaavoq inuit ataasiakkaat ilaqutariillu ilaatigut inuuniarnermi pisariaqartitaann­ut ineqarnermut atuinermullu akiliutissanut aamma aningaasartuutinut ingerlaavartun­ut naleqquttumik pisariaqartunullu ikiorneqarnissaat.

 

Pisortanit ikiorsiissutit naliiliineq malilugu annertussusilerneqartarput. Ilanngullugit naatsorsuutigineqartalut­ik illoqatigiit pissarsianik atueqatigiinnerini pitsaaqutit aamma najugaqatigiinner­mi pitsaaqutit kiisalu ilaqutariit piffissaq kingulleq tikillugu qanoq atugaqarsimanera­t.

 

Tunngaviatigut pisortanit ikiorsissutit tunniunneqartarput aningaasarsiaannaajusut qaangiutilertortussaanngitsum­ik isertinneqartarunnaarsimagaangata imaluunniit ikileriarujussuarsimagaangat­a. Imaluunniit aningaasatigut pissaaleqilernissamut naleqquttunngornisssamulluunni­it ajornartorsiutit ilungersunartut pilersinnaanerannut aarlerinaat­it ikiorsiissuteqarnikkut peersinneqarsinnaappata millisinneqarsinnaappataluunniit.

 

Pisortanit ikiorsiissutinit periaatsimut tunngavissaq sumiginnarneqassaaq inuit ataasiakkaat ilaqutarillu pilersuinissamut pisussaaffeqartut ikiorserneqartarnerisa saniatigut ataatsimooqatigiinn­ut aalajangersimasunut ikiorsiinissamik aalajangersaasoqassappat. Pisortan­it ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata iluarsaanneqarnissaa nalilerneqarumaarp­oq periaatsimut tunngavigisat allanngortinneqassanersut.

 

Pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaat suliffissaaleqilernissamut sillimmasiinissam­ik aaqqissuussinissamut atatillugu iluarsaanneqartussaavoq. Tamatumanilu isumaginninnikkut ikiorsiissutit aamma suliffeqarnermut tunngatillugu tunniunneqarsinnaasut akornanni ataqatigiinneqartitsinikkut ajornartorsiuteqaleqqunagu. Aammalu aaqqissuussinerit isumaginninnermut suliffeqarnermullu tunngasut erseqqissumik immikkoortineqarnissaat qularnaarniarlugu.

 

Taamatut oqaaseqarlutik Naalakkersuisut inassutigaat Inatsisartunut ilaasortap Asii Chemnitz Narupip siunnersuutaa maannakkuugallartoq akuerineqassanngitsoq pisortanilli ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata iluarsaanneqarnissaa utaqqineqassasoq. Qujanaq.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Isumaginninnermut Naalakkersuisumut qujavugut. Taava maannakkut partiit, Kattusseqatigiit attaviitsullu oqaaseqartuinut nuuppugut.

 

Mikael Petersen, Siumup oqaaseqartua.

Inatsisartunut ilaasortap Asii Chemnitz Narupip qulaani pineqartut pillugit aalajangiiffigisassat­ut siunnersuutaa arlariinnik tunngavilersorneqartumik saqqummiunneqart­oq Siumumiit naatsumik oqaaseqarfigissavarput. Siunnersuuteqartup siunertarisai Siumumiit paasilluarpagut. Aammalu isummat taamaattut iluatinnaatilittut isigalugit. Kisianni Naalakkersuis­ut akissuteqaamminni oqaserisaat aammalu tunngavilersuutigisaat Siumumiit tamakkiisumik isumaqatigalugit tapersersorpagut.

 

Tassami ikorfartoqatigiinnik pilersitsineq suliniutaavoq pitsaasoq, inatsisitigullu aalajangersakatsi­gut killiliiffigineqartariaqanngitsoq.

Siumumiit pingaartipparput pisortaniit ikiorsiissutit pillugit aaqqissuussinerit tunngavigisariaqaraat siunnersuisarnerit, ilitsersuisarnerillu pisariaqartitsivissunut ikiorsiisarnerit, tassa naatsumik oqaatigalugu pisortaniit ikiorsiissutit tassaasariaqartut inuup imminut ikioqqilernissaa, napatilernis­saa siunertaralugu pisortaniit ikiorsiissutaasartut ingerlanneqartariaqarput.

 

Tamatumunngalu aamma atalluinnarput inuit ikiugaqartut pilersugaqartut pillugit ikiorsiisarnermi periusigineqartartut, periuserineqartarumaartussallu.

 

Siumumiit Naalakkersuisut isumaqatigaagut erseqqissumik oqaatigimmassuk pisortanit ikiorsiissu­tit pillugit Inatsisartut peqqussutaata iluarsaanneqarnissaani nalilerneqartariaqartoq periaatsimut tunngavigisat allanngortinneqarsinnaanerat. Tamannalu pisariaqarluni ukiuni aggersuni suliffissaa­leqilernissamut sillimmasiisalernissamut atatillugu aaqqissuussinissami.

 

Tassami isumaginninnikkut ikiorsiissutitigut periarfissarititaasut aammalu suliffeqarnikkut periarfissarititaasut paatsuugassaanngitsumik immikkoortinneqarsinnaasariaqarmata, atuisarumaar­tut eqqarsaatigalugit.

 

Taamannak oqaaseqarluta Siumumiit Naalakkersuisut akissuteqaataat taperserparput.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Mikael Petersen qutsavigaarput, tulliulluni oqaaseqassaaq

 

Godmand Rasmsusen, Atassutip oqaaseqartua.

Inatsisartunut aalajangiiffigisassasut siunnersuutigineqarpoq Naalakkersuisut piumaffigineqassasut pisortanit ikiorsiissutit pillugit inatsisip allannguutissaanut peqqussummut saqqummiussissasut.

 

Inatsisartunut ilaasortap Asii Chemnitz Narupip siunnersuutaanut Atassummiit imatut oqaaseqaate­qassaagut.

 

Inimi maani oqaluttarfik manna atorlugu tupinnanngitsumik Inatsisartunut ilaasortap inatsisissamik allannguutissanillu amerlaqisunik saqqummiussisarsimapput, tamannalu imminik tupinnartuunngi­laq. Kukkunerussanngilarmi oqaraanni isummiussuunneqartut kusanartaqaat, sullissinermullu aningaasat killeqartarnerisa suliniut isummallu pitsaasut killiliisarnerat tamatta nalunngilarput.

 

Qujanartumilli ukiut makku ingerlaneranni aammalu pitsaamuk inunnut sullissinerup tungaa pitsanngoriaaateqartarnera aammattaaq nuanaarutigaarput. Siunnersuuteqartup tikkuartugaa imminnik tupinnanngillat pitsanngorsaatissanimmi saqqummiussisoq tikkuartuimmat.

 

Eqqaamasariaqarpormi Inunnik Isumaginninnermi Ataatsimiititaliarsuup siunniussaa anguniagassa­nut pingaarutilinnik imaqarmata. Tulleriiaarinermilu siunniussani anguniagassat imminik ersereermata.

 

Atassummiilli nalunngilarput suna tamarmi ataatsikkut pineq ajormat, aningaasallu killiliisarmata. Siunnersuuteqartup oqaatsit atugai isumaqatiginarput, soorlu peqatigiinnerup nukittorsarnissaanik il.il. Inummi ikiortariaqalernerminik misigisaqartup avatimini qanigisaminit tapersersorneqartarnera nukissanik annertuumik tunniussaqartartut tamatta nalunngilarput.

 

Atassummiit taamatut oqaaseqarluta Naalakkersuisut akissuteqaataat ersarilluinnarmat, Naalakker­suisut akissuteqaataat taperserparput.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Godmand Rasmussen qutsavigaarput. Tulliulluni oqaaseqassaaq

 

Johan Lund-Olsen, Inuit Ataqatigiigt oqaaseqartuat.

Qujanaq. Pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut Peqqussutaat ullumikkut Inunnik Isumaginnin­nikkut nunatsinni ikiorsiinermi tunngavigisagut kingullermik Inatsisartunut allanngortinneqarmata tamanna pivoq, siullermik 1993-imi upernaakkut kingornalu 1994-imi ukiakkut Inatsisartut ataatsimiinnerini.

 

Allannguutit kingulliusut taakku ukiuni arfineq-pingasunik qaangerlugillu pisoqaassuseqarput annertusimanatillu. Ulloq manna tikillugu pisortanit ikiorsiissutit pillugit peqqussut tunngavigine­qartoq taamaammat suli pisoqaaneruvoq, tassami peqqussut tamakkiisoq maannamut najoqqutarini­arneqartoq 1982-imeersuuvoq, tassalu ukiut 20-it matuma siornali Inatsisartunit akuersissutaasimal­luni.

 

Inatsisartuni Ilaasortaq Asii Chemnitz Narup aalajangiiffigisassatut maanna siunnersuuteqarpoq isumaginninnikkut ikiorsiissutitut neqeroorutaasartut annertusarneqarnissaannik kinguneqartussanik Inuit Ataqatigiit isumaat malillugu, isumaliutigilluagaanertik pissutigalugu aamma tapersersortaria­qarluinnartuusut. Siunnersuuteqartormi ilumoorpoq oqarami inuit tamarmik peqatigiinnut ilaanissaminik pisariaqartitsisartut, tulaavissaqarusuttartullu inuiullu assigiimmik ajornartorsiutillit nukittorsarfissamik, ikorfartoqatigiiffiusinnaasumik pisariaqartitsisarsinnaasartut.

 

Taamatuttaaq Isumaginninnerup iluani nutaamik eqqarsartoqarneratigut suleriaatsinik nunatsinnut naleqqussakkanik inerisaasoqarnissaanik misileraasoqarnissaanillu pisariaqartitsisoqarpoq, tamannaavormi aamma siunnersuutigineqartoq.

 

Naalakkersuisut siunnersuuteqartumut akissuteqaataat taamaammat pakatsinanngitsuunngilaq, isumaqarnarporlu Naalakkersuisut itigartitsiniaannavillutik taamak iliortut, tassami siunnersuummi anguniarneqartut killormut saatillugit allatorluinnaq isumalersorniarneqarput.

 

Taamaattoqanngitsoq siunertarineqanngitsorlu, ikorfartoqatigiinnik pilersitsinissamik inatsisitigut periarfissiinissaq inatsimmi aalajangersakkatigut killilersorniarneqartoq oqaatiginiarsarineqarpoq, soorluttaaq sullissinermi periutsit inerisarneqarsinnaanerisa peqqussummi aalajangersaavigineqar­nissaat periarfissanik killiliiginnassasoq aamma oqaatiginiarsarivaat, uffali killormut paasisariaqar­toq.

 

Oqaatigereerparput Pisortanit ikiorsiissutit pillugit peqqussut allannguutimerngit 1993-imi 1994-imilu allanngortiallanneqartut ilanngullugit maanna ukiut 20-it sinnerlugit pisoqaassuseqalereersoq. 1994-illi kingorna ilisimaneqartutut aamma isumaginninnermi iluarsartuusseqqinnissaq siunertara­lugu ataatsimiititaliarsuarmik, tassa Socialreformkommission-imik sulisitsisoqarsimavoq ulloq manna tikillugu suli annikitsuinnarmik angusaqarfiusimasoq naak uffa Pisortanit ikiorsiisarneq eqqarsaatigalugu peqqussut ullutsinni piumasarisaasunut naleqqussarneqassasoq aamma neriorsuu­taasoq.

Qinigaaffiup siuliani ataatsimiititaliarsuup inassuteqaatigisimasai persuarsiutigineqaqalutik taamani maanna aamma Naalakkersuisuusunut tunniunneqarput, tassannga timitalersuinissaq aallartissin­naanngortoq neriorsuutigineqarluni.

 

Maannali qinigaaffiup tullia aamma naaleruttulerpoq, sulilu utaqqisitsiuartoqarniarluni. Pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata iluarsaanneqarnissaa utaqqineqaqqaarallassasoq Naalakkersuisunit siunnersuuteqartumut itigartitsiniaannavilluni kalerriutigineqarpoq, oqaatigine­qanngilarli iluarsartuussinissaq qaqugu naatsorsuutigineqarsinnaassanersoq.

 

Ukiamut imaluunniit aatsaat nutaamik Inatsisartunut aappaagu qinersisoqareerpat? Inuiaqatigiit uninngagatik ineriartorfiupput ajornartorsiornerlu annikilliartorani. Meeqqat inuusuttuaqqallu isumagisarialippassuillu allarpassuit pisariaqartitsisut amerliartorput Naalakkersuisut piviusunngor­titsiniaasaarnersuannik takorluugaqannginnersuannillu maanna utaqqisiinnarneqarsinnaajunnaartut.

 

Taamaattumik Isumaginninnermut Naalakkersuisoq sunik qanorlu takorluugaqarnersoq apeqqute­qarfigissallugu aamma pissusissamisoorluinnarpoq, maannamummi tigussaasumik pimoorussanillu suli taakanngaanniit inuiaqatigiinnut nerliuteqarsinnaasimanngillat.

 

Siunnersuuteqartup Asii Chemnitz Narupip saqqummiussaa iluatinnarput. Ajornaquteqanngilarlu Naalakkersuinikkut piumassuseqaraanni aamma aqqutissiuunniassallugit. Isumaginninnikkut ikiorsiissutitut neqeroorutaasartut annertusartariaqartut, taamaammat Inuit Ataqatigiit piaartumik pisariaqartoq isumaqarpugut. Neriuppugullu siunnersuutip ukiamut aappassaaneerneqannginnerani siunnersuutigineqartup pimoorussamik Naalakkersuisunit isumaliutigeqqinneqaqqikkumaartut, assersuutigiinnarlugumi maannakkut 1992-imiit meeqqanik, inuusuttunillu ikiorsiissarneq pillugu peqqussut naapertorlugu suleriaatsinik misiligaanermik ineriartortitsisinnaanermillu periarfissiiso­qareerpoq.

 

Sooq peqqussummi tassani tamanna ajornartitaanngippat, pisortanit ikiorsiissutit pillugit peqqussumi aamma taamak iliorsinnaassanngilagut?

 

Taamatullu oqaaseqarluta Inuit Ataqatigiit aalajangiiffigisassatut siunnersuut manna tamakkiisumik tapersersorparput, kissaatigissallugulu suliap aappassaaneerneqannginnermini tunngavissaqanngit­sumillu asuli itigartitsiniaannavilluni siunnerfiunngitsumik Inatsisartut Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Ataatsimiititaliaannit timitaliinissaq siunertaralugu ukiap tungaanut sulisoqar­neratigut siunnersuut tapersersorlugu isumaliutissiissiorfigineqarumaartoq.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Johan Lund Olsen qutsavigaarput.Tulliullunilu oqaaseqassaaq

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.

Inatsisartuni Ilaasortap Asii Chemnitz Narupip siunnersuutaa Kattusseqatigiinniit imaattumik oqaaseqarfigissavarput.

 

Siullermik Kattusseqatigiinniit oqaatigissavarput Inunnik Isumaginninnerup iluani peqqussutit pissutsinut piviusunut naleqqussartuarnissaat soorumi pingaartikkatsigu. Taamaammat siunnersuu­tit suulluunnit aamma inunnik isumaginninnermut tunngasut oqalliseqataaffiginissaannut Kattusseqatigiinniit piareersimavugut.

 

Kattusseqatigiinniilli erseqqissarusupparput Kattusseqatigiinni anguniannginnatsigu pisortanik ikiorsiissutit annertusarneqarnissaat. Illuatungaatigulli Kattusseqatigiinni anguniarparput pisortanik ikiorsiissutit sapinngisamik minnerpaaffissaaniitinneqarnissaat. Isumaqarpugut tamanna pisinnaa­soq suliffissaqanngitsunik pikkorissartitsinerit assigiinngitsut aqqutigalugit suliffissaqartitsinikkut kommuneqarfinni assigiinngitsuni pisariaqartitsineq naapertorlugu aaqqissuussilluarnikkut, pilersaarusiorluarnikkullu minnerunngitsumik aamma ilinniartitsinikkut, nunatsinni ilinniagaqarnis­samut pisariaqartitsineq aallaavigalugu, pilersaarusiorluarnikkut anguneqarsinnaasoq Kattusseqati­giinniit qularutiginnginnatsigu.

 

Tassami Kattusseqatigiinni isumaqarpugut inuit peqqissut, sulisinnaasullu unerartiinnarnagit pisortanillu ikiorsiissutinik tunioraannarnagit sammisassaqartinnissaat, suliassaqartinnissaat ilinniaqarnissaallu inuiaqatigiinnut minnerunngitsumillu inunnut pineqartunut timikkut tarnikkullu peqqinnarnerpaajusoq takusinnaagatsigu.

Soorunami inuit nappaateqarneq, innarluuteqarneq allatigulluunniit pisinnaajunnaarsimaneq pissutigalugu ikiorneqartariaqalersimasut pitsaasumik naapertuilluartumillu ikiorneqartariaqarnerat Kattusseqatigiinniit aamma arajutsisimanngilarput, pisussaaffittullu pingaartutut aamma isigalutigu.

 

Taamaammat Kattuseqatigiinni isumaqarpugut inuiaqatigiit pisussaaffiisa pingaarnerit aamma ilagilluinnaraat, innuttaasut sulisinnaasut suliffissaqartittuarnissaat qulakkeersimajuassallugu. Taamaaliussagutta isumaqarpugut suut tamarmik imminnut attuumassuteqarnerat paasilluarsimas­sallugu pingaaruteqarluinnartoq.

 

Kattusseqatigiinnillu aamma erseqqissaatigeqqissavarput inuiaat Kalaallit qangaaniilli ileqqorisima­sarput sutigut tamatigut ikioqatigiinneq, uatsinnullu susassareqatigiinneq, maanna tamakku ileqqut kusanartut ukiuni kingullerni annikilligaluttuinnarsimapput ilaatigut politik-ikkut aalajangersakkat peqqutaaqataallutik. Tamanna minnerpaamilluunniit miserratissaanngilaq. Aamma oqaannartoqar­sinnaanngilaq ineriartornerumukua malitsigisaanik taamak pisoqartoq. Qularnanngilarmi ineriartorneq pisuutinniarneqarsinnaavoq, kisianni politikkeriuniartugut ilisimaqqissaartariaqakkat­sinnut ilaavoq politikkikkut aalajangikkat assigiinngitsut inuiaqatigiinnut inuiaqatigiit ineriartor­nerannut assigiinngitsutigut aamma sunniuteqartarmata. Ilami ilaatigut sunniuteqarnerluttarmata.

 

Assersuutigiinnartigut inoqotigiit politikkikkut avissaartuutsinneqarnerat, Kattusseqatigiinniit akuersaarnagulu isumaqatiginngittuagarput. Tassa inunnik isumaginninnerup iluani pisortanit pissarsiaritinneqartartut soorlu ineqarnermut tapiissutit, utoqqalinersiutit, siusinaartumik pisartakkat il.il. inoqutigiit isertitaat tunngavigalugit tunniunneqartartut inuit ilaqutariillu ilaannut ataasiakkaa­nut malersorneqaataalersimasartut.

 

Kattusseqatigiinni tupigusuutiginngilarput siunnersuuteqartoq ilaatigut siunnersuummini oqarmat, innuttaasut ilaat ajornartorsiutiminnik kisermaassisutut misigeqqajaasartut. Tamatta nalunngilluin­narparput inissaaleqineq ajornartorsiutitta anginerit ilagigaat. Kisianni ilaqutariinni aningaarsiortut arlaqalersimappata aammalu ilaqutariit utoqqartaqarsimappata, imaluunniit siusinaartumik sulisinnaajunnarnersiutilimmik ilaqalersimappata, taava utoqqaq imaluunniit utoqqaat siusinaartu­milluunniit sulisinnaajunnaarnersiutillit annertuumik eqqugaasarput. Tassa ilaatigut qaammammut tigusartaganngui nunguusangajavillugit ilanngartorneqalertarmata. Tamatuma kingunerisarpaa kiserliorneq, inuttut susinnaanngitsutut imminut nalileqqajaaneq. Inummut pingaartumik timikkut tarnikkullu assorujussuaq nakkarsaataasartoq.

 

Pissutsit taamaattut pillugit allakkanik iluartuni allassimasut imaattut issuaaffigilaarniarpakka, eqqaasitsissutigalugillu: AIlloqatigiillu ilagiikkunnaarunik perlussapput@.

 

Taamaammat Kattusseqatigiinni isumaqarpugut innuttaasut illoqatigiillu naamminneq pisinnaasaat annertusarneqartuartariaqartut, pisortanillu isumalluuteqarnerujussuaq qimakkiartuaarneqartariaqar­toq, tassami qangarsuarli oqaluttuarpugut sapinngitsorsuulluta.

 

Taamaattumik inuit pisinnaasut qaffassarniarlugit kaammattuineq, tapersersuineq, pitsaasumillu siunnersuineq aqqutissiuinerlu annertunerusumik pisortanik aallanneqartariaqartoq Kattuseqatigiin­niit isumaqarpugut. Taamaaliornikkut inuit ikiortariaqartut aamma pitsaanerusumik atugassaqartin­neqarsinnaanerat anguneqassammat.

 

Kattusseqatigiinni aamma isumaqarpugut siuliani taajukkatta ilaat inuit imminnut napatikkusussu­seqarnerat pitsaanerusumik tunngavissinneqarsinnaasoq, pisortanit innuttaasunillu immikkut inatsisitigut peqqussutitigulluunniit toqqammavilerneqartut atsioqatigiinnerit atunngikkaluarlugit.

 

Tassami Kattusseqatigiinni uagut ataqqivarput, inuit kiffaanngissuseqarlutik nammineersinnaanerat, kisianniliuna aamma isumaqartugut inuit ullumikkut pisinnaatitaaffiisa pisussaaffigisaraluisalu inatsisitigut qumartiterneqarnerisigut inuit ilaasa sulerusukkaluartut susinnaajunnaarsiusallugit unerartinneqarnerat annertuumik ajornartorsiutinngoriartortoq takuneqartariaqalersoq unitsinneqar­lunilu.

 

Kattusseqatigiinnimi isumaqarpugut inuit pisinnaasaat atorluarneqarnerusariaqartut tassami assersuutissarpassuaqarpugut, aamma uagut Kattusseqatigiinni isumaqatiginartinngisatsinnik soorlu aalisartortatta ilaat aalisarunnaarsinneqartarput, tassagooq kilisaatini aalisartutut isertitaqarpallaarsi­magamik. Utoqqartagut saniatigut aningaasamininnguamik isertitaqalaarpata ingerlaannartumik utoqqalinersiaat ilanngartinneqaleraraat, uffa massa utoqqaat kisimiittut akileraaruteqanngitsumik saniatigut 28.000 kr. aappariillu 42.000 kr. ukiumut isertitsisinnaagaluartut. Allallu inuiaqatigiinni aningaasatigut pitsaasumik aamma inunnut timikkut tarnikkullu ajunngitsumik sunniuteqartussaa­galuit maanna ajoraluartumik inatsisitigut uninngatinneqarput akuersaarneqarsinnaanngitsumik.

 

Siunnersuuteqartoq tamatigut isumaqatiginngikkaluarlugu taamaattoq isumaqatigaarput oqarmat, inunnik isumaginninnermi sullissinermi periutsit inerisarniartuartariaqartut - aap inerisarneqaan­naratik suli pitsaanerulersinneqartariaqarput, kisianni isumaqarpugut suna tamarmi inatsisiliornik­kut iluarsineqartussatut takorloorneqartariaqanngitsoq.

 

Taamatut naatsumik oqaaseqarluta Naalakkersuisut akissuteqaataat tusaatissatut tiguarput.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Anthon Frederiksen qutsavigaarput. Tulliulluni oqaaseqassaaq siunnersuuteqartoq

 

Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq akissuteqarnissinnut, qujanera immaqa uunga tunngatikkusunneruara - qujanaq piffissaa­jarlusi atuarlugulu isummersorfigigassiuk, ilami imarisaatigut utertitsiffigineqarnera qutsatissaaval­laanngilaq ataatsimut isigalugu, Inuit Ataqatigiinninngaanniit Johan Lund Olsen-ip tapersersuinera eqqaassanngikkaanni tapersersorneqarusunngitsoq paasinarmat.

 

Tassa Isumaginninnermut, Iluarsaaqqinnermut Ataatsimiititaliarsuaq sulisimavoq. Inuit Ataqatigiin­ni oqaaseq iluarsaaqqinneq asuliinnaanngitsorujussuuvoq, iluarsaaqqinnermik oqartoqarpat taava imatut paasisaratsigu Inatsisit peqqussutillu tunngavissiorlugit, nutaamik nalilersorlugit aaqqissuus­sinerit iterngat tikillugu nalilersoriarlugu naalakkersuinikkut anguniakkanut nutaanut naleqqussar­nissaat, tassa aaqqissuusseqqinneq - iluarsaaqqinneq.

 

Taamaattumik peqqussutip matuma eqqartukkatta tunngaviatigut nutaamik isummersorfiginissaa isumaqarpugut pissusissamisoortoq aamma piffissanngorsimasoq. Ilisimaneqartutuut massakkut pisortanik ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaat inunnut ataasiakkaanut sammitinnerusar­parput, taavalu suliffissaaleqinermi napparsimalerneq peqqutigalugu aningaasatigut ikiorneqartaria­qalernermi atorneqartarluni.

 

Uagut isumaqarpugut taamatut tassunga sammitillugu atortinneqartarnera naammakkunnaartoq. Inuit peqatigiikkuutaat sullinneqartariaqarput, aamma siusissukkut ikiorserlugit imaappoq siunnersuut pinaveersaartitsinermik siunertaqarpoq.

 

Massakkut peqqussut qiviassagutsigu ikiorsiissutinik imaqarpoq, imaappoq inuit ajornartorsiuteqa­lereeraangamik saaffiginnikkaangamik taanna tunngavigalugu ikiorserneqartarput. Kisianni pinaveersaartitsinermik anguniagaqarluta partit tamatta suaartartarpugut aamma ungasissorsuunn­gitsukkut Isumaginninnermi Naalakkersuisup persuttaasarneq pillugu oqaaseqarami pingaartillugu oqaatigivaa, pinaveersartitsinermi suliniutit aallunneqartariaqartut massakkut taakkua aqqutigalugit ajornartorsiutit taakkua saassunneqartariaqartut.

 

Aamma sap.ak. siuliata siuliani meeqqat ulloq unnuarlu angerlarsimaffinnut inissinneqarnissamut pisariaqartitsisut qanoq annertutiginerat eqqartorneqarmat, aamma Isumaginninnermut Naalakker­suisup tusagassiuutitigut oqaatigivaa børnehjemmet kisiisa isumalluutiginagit, kisianni taakkua saniatigut annertuumik pinaveersaartitsinermik sulinissaq pingaaruteqartorujusuusoq. Tassuuna assortorsinnaanngilatsigit aamma isumaqatigeqaatsigit, taamaattorli isumaqarpugut inatsisitigut pinaveersaartitsinermi suliniarneq tunngavissinneqartariaqartoq.

 

Aap Naalakkersuisup oqaatigivaa akissuteqarnermini uannut ullumikkut periarfissaqartoq Inuuneq Nakuunermik taallugu aningaasaateqarfiliornikuummata 1992-ikkunni taamani naalakkersuisuusut - aap aningaasaateqarfik taanna immikkut malittarisassaqarpoq, qujanaqaaq aamma aningaasaliiso­qartarpoq, kisanni inatsisinik tunngaveqanngilaq taanna, taavalu inuit innuttaasut pitsaasumik inissisimassappata pitsaasumik illersorneqarsinnaalluartumillu qulakkiissagutsigulu pingaveersaar­titsinermik siunertaqartumik sullinneqarsinnaasut, taava soorunami Inatsisartut peqqussutaatigut tamanna qulakkeerlugu malittarisassiuuttariaqarparput.

 

Tassa taakkuupput tunngaviusumik eqqarsaatit nutaamik eqqarsartariaqalerpugut, inuit ajornartor­siuteqalereersut kisiisa ikiorsernagit, kisianni suli nukissaqartillugit, suli piumassuseqartillugit annikitsunnguamik tapersersornerisigut nalunnginnatsigu akunnerminni nukissanik nutaanik aamma pilersitsisartut. Aamma massakkut inuit ataasiakkaat imminnuinnaq sullinniattarnerat, kiserliortinneqarlutik aamma pisortaninngaanniit sullinneqartarnerat, taanna illuatungilerneqartaria­qarpoq aamma uani taanna siunertarineqaraluarpoq.

 

Taava Naalakkersuisup uannut akissuteqarnerani paatsuungassutit arlaqarput uanga tunginninn­gaanniit, taamaattumik nassuiaqqussavara qupperneq 2 qulaatungaani oqaatigineqarmat ikorfartoqa­tigiinnik pilersitsineq, suliniutaavoq pitsaasoq inatsimmili aalajangersakkatigut killiliivigineqartari­aqarani. Taanna nassuiaqquara, qanoq ililluni inatsisitigut killilerneqassagami, paatsungaanartoru­jussuuvoq taanna.

 

Taava pisortaninngaanniit ingerlaqqilaaruma qupp. 2 ataatungaani Naalakkersuisoq oqarpoq, siunnersuut timitalerneqassagaluarpat taava ikiorsiissutini uani periaatsimut tunngavigisaq sumiginnarneqassasoq. Tassamiuna uani tunngaviusumik allanngortitsiniarneq siunertaasoq uagut tungitsinninngaanniit. Isumaqaratta iluarsaaqqinnermi peqqussutit tunngavissiorneqartariaqartartut nutaamik, taannalu siunertarivarput.

 

Taava misileraanermut tunngatillugu oqaatigilaassavara Johan Lund-Olsenip oqaatigivaa eqqumiigalugu uangattaaq, suna pillugu meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaanni misileraanermi tunngasumik malittarissassiorsinnaavugut taavalu pisortanut ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaannut nuutsikkutsigu, taava killilersuinertut isikkoqa­leriataassasoq. Taanna paasiuminaattorujussuuvoq, aamma sulinermi sumiluunniit misileraanerit ingerlanneqartarput, aalisarnikkut misileraalluni suliniutit taamannak ingerlanneqarput, aamma pissusissamisoorpoq. Kontoqarpoq immikkut 50.01.03 aalisarnermi misileraanermut tunngasut 2 mio.kr.-init tassunga ivertittarpagut, aamma konto 30.14.16-imi isumaginninnermut tunngasut tassaniipput 1,4 mio.kr.-init meeqqanut inuusuttuaqqanullu ikiorsiisarnermut peqqussummut tunngaveqartut. Taamaattumik akueriuminaattorujussuuvoq itigiartitsinerminnut Naalakkersuisup tunngavilersuutai.

 

Taava uangattaaq apeqqutigerusuppara tunngaviusumik oqallinnissaq iluarsaaqqinnissarlu pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaa qaquguuna taava pissasoq.

 

Daniel Skifte, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.

Asii Chemnitz Narup qutsavigaarput. Ingerlariartinnanga ilisimatitsissutigissavara partip oqaaseqartui 15 minutsinik periarfissaqarmata, oqaaseqartulli allat 10 minutsinik. Tulliulluni oqaaseqassaaq

 

Ole Dorph, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Siullermik uangattaaq Naalakkersuisut sinnerlugit oqariartuutitsinnut saqqummiussatsinnullu paasinnillutik nassuiaatitsinnut tigusilluartut qutsavigissavagut, aamma Inuit Ataqatigiit oqaatigis­savara una Asii Chemnitz-Narupip oqaluuserisassatut saqqummiussa imaanngilaq itigartinneqartoq, taamaanngilaq.

 

Aamma Asii Chemnitz Narupimut oqaatigissavara imaanngilaq tapersersorneqanngitsutit - naamik tapersersorpatsigit, aamma kiserliussanngilatit ikiorusoqaatsigit aamma tamatta ikoqatigiittariaqar­pugut maani inimi issiasugut.

 

Siullermik ujartorneqarmat Inunnik Isumaginninnerup iluani suliassat suunuku massakkut takorloorullugit sulissutiginiarneqartut. Aamma uani punktimi siullermi sammisatsinni immikkoor­toq 89-imi oqaatigineqarpoq Inunnik Isumaginninnermi Ataatsimiititaliarsuaq sulilluni aallartikka­mi annertoorujussuarmik sammisaqarsimasoq isumaliutissiissummik saqqummiussaqarsimasoq, isumaliutissiissut Inatsisartuni eqqartorneqarsimasoq aamma Inatsisartut aalajangersimasut taassumap imai suut ukiuni tulliuttuni anguniagassatut siuniunneqassasut.

 

Taanna isumaliutissiissutip imaa atuarlugu nuannertorpassuarnik imaqarpoq. Isumaliutissiissutip imai amerlasoorpassuit maannakkut takusinnaalereerparput naammassineqareersimasut. Ilai suliarineqarput, ilai suli naammassineqanngilallat. Naatsorsuutigaarpullu naammassineqanngitsut piffissap ukiup tulliuttup ingerlanerani naammassineqarsinnaajumaartut. Suna allartikkaangat tassanngaannartumik naammassiffiuneq ajorpoq, kisiannili ukiut ingerlanerani suut anguneqarsin­naasut aamma aningaasatigut nammassinnaasagut aallaavigalugit pitsanngorsaanerit assigiinngitsut ingerlattarpagut.

 

Taamaattumik ukiuni tulliuttuni isumaginninnikkut suliniutit suut suliarineqarnissaat, tassa massakkut nalunaarusiorparput Isumaginninnermi qullersaqarfimmi Pisortaqarfitsinni. Taannalu piffissaq sivisoorsuunngitsoq qaangiuppat nalunaarusiarput naammassissavarput, tassanilu takuneqarsinaassooq taassuma isumaliutissiissutip Inatsisartuni akuersissutigineqarnikup iluaniittut suut anguniagassatut siunniunneqarsimasut naammassineqarsimanersut, suut suliarineqartut, suullu piffissami tulliuttumi aallartinneqassasut.

 

Aamma tassunga atatillugu soorlu aamma siunnersuuteqartoq oqartoq, taava suut aallartinneqassap­pat, aamma soorunami eqqarsaatersuutit Pisortaqarfitsinni ingerlanneqarput. Taava suut pitsanngor­saatit inuiaqatigiit iluanni sulissutigineqarneri aallartinneqassappat.

 

Maannakkullu oqaatigineqarsinnaasoq tassaavoq piffissap matumani meeqqat, inuusuttullu atugarisaat annertuumik eqqartorneqarmata. Piffissamilu maannakkorpiaq atukatsinni aamma eqqartorneqartut tassaapput utoqqarnut tunngassuteqartut. Tulliinngullugit suliassarput annertooq tassaasussaavoq utoqqarnik paaqqutarinninnerup qanoq siunissami ilusilersorfigineqarnissaa.

 

Taava tulliullugit aamma aallartissavagut suliaralugit innarluutilinnut sullissinerup qanoq pitsanngorsaavigineqarsinnaanissaa. Suliassat taakku annertupput, aamma ukiut tulliuttut ingerlanerani annertuunik nukinnik atuiffigineqartussat. Taamaattumik suliassanik ulikkaarpugut inatsisiliornikkut aaqqitassanik. Taamaattumik naatsorsuutigilluinnarparput aamma maani assortuunnertaqanngitsumik tamakku aaqqissuutassat inatsisillu naak pilersitassat aaqqiiffigisin­naassallutigit.

 

Soorlu uani aamma Naalakkersuisut akissutaani takuneqarsinnaasoq oqaratta naggataatigut Inatsisartuni Ilaasortap Asii Chemnitz Narupip siunnersuutaa maannakkuugallartoq akuersaarneqas­sanngitsoq.

 

Imaappoq maannakkuugallartoq akuersaarnianngilarput pissutigalugu suliassaq massakkut ingerlatarput tassalu suliffissaaleqinermut, sillimmasiisarnernut peqqussutissap massakkut suliarineqarnera taanna suliaavoq massakkut annertoorujussuarmik massakkut Pisortaqarfitsinni ingerlatarput. Taanna naammassineqarpat pisortanik ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaat aallartinneqassooq. Taanna suliffissaaleqinermut sillimasiisarnermi peqqussut naammassippat naatsorsuutigaara malitsigitillugu aatsaannguaq taasara Pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaat allanngorsarlugu, taava sulineq aallartissasoq.

 

Naatsorsuutigaara suliffissaaleqilernissamut sillimmasiisarnissamik peqqussut aappaagu upernaak­kut maani Inatsisartunut saqqummiunneqassasoq, peqqussutissaalu akuersissutigineqarluni. Taavalu naatsorsuutigisinnaavarput naluara upernassakkuussanersoq imaluunniit ukiassakkut, taava taassumap Pisortanit ikiorsiissutit pillugit peqqussutip aamma nutarternissaa inatsisillu aatsaanngu­aq Asiip taakkartugaasa ilaasa nutarternissaat aamma pinngitsoornagit nutarteriffigineqarnerisa aallartinneqarnissaat pissasoq.

 

Taamaattumik imaanngilaq massakkut una itigartinneqarmat, tassa oqartugut tapersersornianngilat­sigit una suliassaq ilinninngaanneermat suliarinianngilarput - taamaattooqanngilaq, suliassat pilersaarutaareersutut aamma maani inatsisartuni akuersissutigineqareersimasutut tulleriissaarlugi­nuku suliarineri massakkut ingerlakkigut. Tullinnguullugu suliassarput naammatsikkutsigu taava suliassarput uunga tunngassuteqartoq, illit siunnersuuteqarnernut tunngassuteqartut aallartissavar­put.

 

Aamma taassumap imarisai qanoq peqqussutissamut nutaamut ivertinneqarsinnaanersut taamanik­kornissaanut isummerfigineqartussaassapput. Taamaattumik suliassaq taanna suliarissavarput naammassissaqqaarparput, taamaatumillu oqanngilagut suliarissanngilarput, kisiannili tulleriiaari­nerit aallaavigalugit, aamma uagut nukissagut killeqarmata, tulleriaarineq aallaavigalugu suliassat suliarineqarneri ingerlatsissaqqaarpagut, taannalu Inatsisartuni siusinnerusukkut aamma nalunaaru­tigereernikuuarput.

 

Imannak annertunerumik partiinut allanut oqaasissaqanngilanga, tassa Siumuminngaanniit siunnersuut una tapersersorneqartoq malugivara, aamma Siumuminngaanniit Mikael Petersen taanna oqaatigivaa. Aamma taamatorpiaq Atassutip oqaaseqartuata siunnersuut isummersorfigaa, aamma Kattusseqatigiit taamatut oqaaseqarfigivaat.

 

Taamaattumik tulleriiaarineq tassani kiseqqinnaamik apeqqutaavoq, unalu siunnersuut piffissann­gorpat suliarineqarnera maani Inatsisartuni aamma ingerlanneqassooq.       

Lars Karl Jensen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Sulisoqarnermut, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisumut qujavugut. Taava oqaaseqartussaq tulleq tikitsinnagu ilisimatitsissutigilaassavara oqaluuserisassap tullianut ingerlaqqinnissatsinnut ilaasortat amerlanerusut maaniinnissaat pisariaqarmat, taava maani inimiinngitsut qummukarnissaat kissaatigivarput.

 

Tulliulluni oqaaseqassaaq

 

Johan Lund-Olsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.

Qujanaq. Tassa pakatsinngitsuunngilagut. Isumaginninnermut Naalakkersuisoq, tassa Isumaginninnerm­ut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq tassa akissuteqarnermini aatsaaginna­q, aappasaani akissuteqarnermini tassa oqaatiginiarsarivaa siunnersuuteqartoq itigartinnianngikkitsik, kisiannili tassa allatut paasineqarsinnaanngilaq Naalakkersuisut akissuteqaata­at agguaanneqareersoq atuaraanni tusarnaaqqissaarsimagaannilu, taava tassani erseqqilluinnaqqinnaartoq tassaavoq akuerineqassanngilluinnartumik allaat ataatigut naqissusertarlu­gu taanna oqaatigineqartartoq. Taamaammat taanna tupinnarluinnartuuvoq imatut oqarniartoqarnera. Imaanngilaq siunnersuut itigartikkipput, tapersersorippununa.

 

Taavami tapersersorneqarsimapp­at soomi taava maannakkut timitalimmik taamatut asuli oqarluartaaginnarna­ni timitalimmik taava tapersersuigaanni. Aamma Naalakkersuisoq oqaaseqarp­oq taamatut oqareersinnarluni, taamaattumik ukiuni tulliuttuni suliniutit aallartinneqassappu­t. Tassa paasivarput ukiamut pisortanit ikiorsiissutit pillugit peqqussut iluarsaanniarneqalersaanngitsoq Naalakkersuisut tungaanninngaanniit. Ila tupinnaraluttuaq. Massali inuiaqatigiinni isumassorneqartussat amerligaluttuinnalersut, ilami ullut tamangajaasa tusagassiutit naqitatigut raatiukkut allatigullu, allaat nunanit allaniit alaatsinaanneqarluta malinnaajuartinneqarpugut inuiaqatigiinni qanoq ajornartorsiortoqartigisoq.

 

Ingammik meeqqat inuusuttuaqqallu atugaat eqqarsaatigalugit. Taamaammat assorujussuaq pakatsinarpoq Naalakkersuisut taakkulu aamma partiit tunuliaqutigisaat aammalu ajoraluartumi­k, ajuusaarnartumik, Kattusseqatigiit aamma taakkununnga ilanngullutik maannakk­ut siunnersuutigineqartoq una iluatinnangaartoq, iluatinnangaartoq akorluarlugu, akorluaannarlugu tapersersorsinnaanngimmassuk. Taanna tupinnartupilussuuvoq. Ilami utaqqikatattoqarpo­q, utaqqikatattoqarpoq! Suaartartut amerlaqaat. Ila tusilarsimassaqaat maaniitt­ut amerlanerit - nilliasut suaartartullu ikiorneqarnissamik - taakku tusaasinnaanngippatigi­t.

 

Una peqqussut eqqartorneqartoq, tassa pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaa­t, tassa maani Inatsisartuni maannamut marloriaannarlugu allanngortinneqareernikuuvo­q. Tassami peqqussut tunngaviusoq maannamut najoqqutarineqart­oq oqaatigineqareersutut ukiut 20-t matuma siornatigulli tassa maani Inatsisartu­ni akuersissutigineqareernikuuvoq B ukiut 20-t matuma siornatigulli. Tamatuma kingorna 1993-mi kiisalu aamma 1994-mi annikittuarannguamik allanngortinneqarnikuuvoq.

 

Tamatuma kingorna allanngorteqqinneqarnikuunngivippoq, imaluunniit peqqussut ataatsimut

isigalugu tamakkiisumik Inatsisartuninngaanniit aamma oqallisigineqarnikuunngilaq, iluarsaanniarneqarnikuunanil­u. Uffali, uffali aamma oqaatigineqareersutut 1995-mingaanniit 1997 ilanngullugu Isumaginninnermi iluarsartuusseqqinnissaq eqqarsaatigalugu aamma ataatsimiititaliarsuarm­ik ingerlatsisoqareeraluartoq. Taannalu ataatsimiititaliarsuaq saqqummiussaqareeraluart­oq inuiaqatigiinni ajornartorsiortut amerligaluttuinnarnerat aamma malugineqarmat. Taamaammat aamma Pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussuta­at aamma ilanngullugu iluarsartuussiffigineqartariaqartoq.

 

Tassa 1997-mi ataatsimiititaliarsuup isumaliutissiissutaa tamakkiisoq taamani tassa qinigaaffi­up siuliani persuarsiutigineqaqisumik taamani Naalakkersuisuusunut tassa aamma tunniunneqarpoq. Atagu eqqarsaatigilaariartigu, ukiumanna ukioq 2002-miippugut sulilu tassa inuiaqatigiinni ajornartorsiortut suaartartut. Nunanit allaniit suaartarfigineqartugut, tusagassiuuti­ni nunani allaniit malinnaaffigineqartugut qanoq iliuuseqannginnerput pillugu. Ukioq 2002-miippugut maannakkut suli taakkua suaartartut ikioqqusut oqarfigineqartuarlutik suli utaqqigallarniaritsi.

 

Ila qaqugorsuarmununa utaqqisinniarneqartut? Maannakkununa pisariaqartitsisoqartoq, oqaasiinnaanngitsum­ik piviusumilli ikiorsiisoqarnissaanik. Tassa taannaana Inuit Ataqatigiit uagut aamma ilungersuutigigipput, ilungersuukkipput. Utaqqikatalerput aamma uagut utaqqikatalerpugu­t! Taamaattumik aamma paasiuminaattoq uaniippoq siunnersuut naak ima pitsaatiginiarluni B oqalunniannguarlunilu imaanngilaq, imaanngilaq siunnersuutit itigartikkipp­ut tapersersorparput. Kisiannili tapersersorneqanngitsoq B taanna ersarereerpoq, partiini amerlanerussuteqartuni. Taamaammat ila allaanngilaq pujorsiummik tunisariaqartussaas­ut maani Inatsisartuni amerlanerussuteqartut. Allaannginnamimi ila pujorsu­up iluaniittusi! Pujorsuup iluaniittutut pissusilersorlusi siunnersuutip imarisavia paasisimanngivillu­gu allatorluinnaq isumalersorniarsarivarsi B taannalu pakatsinarluinnartuuvo­q!

 

Lars-Karl Jensen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Piffissaqarputit suli, kisianni isumaqarpunga Inatsisartut suleriaaserput malillugu immitsinnut aamma ataqqeqatigiinnissaq pillugu partiit, Kattusseqatigiit attaviitsullu oqariartuutaat namminn­eq oqaaseqarfigisaat aallaavigalugit oqaasiummata aamma ataqqineqartariaqartut.

 

Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit.

Tassa maani immitsinnut akioriilluta aamma uparuartueqatigiittaratta taamaammat pujorsiumm­ik assersuussineq naluara sooq taanna ajortorsuartut isumaqarifigisariaqarnersoq. Ajunngilaq! Siunnersuuteqartup tassa siunnersuutaa paasinarluartoq, taanna pakatsissutigingaarparp­ut taperserneqanngimmat. Maani Nuummi ikorfartoqatigiinnik ingerlatsisoqartarm­at sineriammiut aamma usoruttaqaat. Inatsisitigut tunngavissiigutta aamma sineriammiut aamma taamaatut periarfississinnaanngussagaluarpagut.

Taamaammat ilungersortumik neriuutigivarput suliaq aappassaaneerneqartussaammat, tamanna­lu ukiamut aamma pisussaammat Isumaginninnermi Suliffeqarnermullu ataatsimiititali­ap suliaq una pisussaaffimmisut aamma isigalugu ilumoorullugulu ukiap tungaan­ut aamma suliarilluarsinnaajumaaraat.

 

Lars-Karl Jensen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Taava tulliulluni oqaaseqassaaq siunnersuuteqartoq Asii Chemnitz Narup, aappassaaniileravit minutsit qulit piffissaqarputit.

 

Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq. Sivikittoralaqqinnaannguussaaq. Uangattaaq Johan Lund-Olsenitut isumaqarpunga. Paatsoorneqarsinnaanngiivissumik titarnerit kingulliit marluk oqaatigivaa Naalaakkersuisup, tassa oqaasinnguaq una maannakkuugallartoq ilaagaluartoq, kisianni akuerineqassanngitsoq ataatigut titakuloorlugu.

 

Taamattumik tassa akuerineqanngilaq! Taanna soorunami siunnersuuteqartutut naammagiinnartariaqassavar­a. Naammaginngisara imaluunniit naammaginngisakka ippigisak­ka ukuupput: itigartitsinermut tunngavilersuutit! Taamaattumik aatsaannguaq oqaaseqaqqikka­ma apeqqutigivakka qupperneq 2-mi Naalakkersuisup saqqummiussissutaani oqaatigineqarmat issuaalaarpunga:

 

Ikorfartoqatigiinnik pilersitsineq suliniutaavoq pitsaasoq inatsimmilu aaliangersakkatigut killiivigineqartariaqarani.

 

Qanoruna killiliivigineqassasoq inatsisitigut qulakkeerutsigu? Taanna nassuiarneqanngilaq akineqarnanilu, kisianni tunngavilersuutaalluni itigartitsinermut. Uanga isumaqarpunga, minnerpaam­ik siunnersuuteqartutut erseqqissumik akineqarnissara taanna piumarissallugu aamma piumasarissagukku tupigineqarsinnaanngitsoq.

 

Taamatuttaaq misileraanermut tunngatillugu uani oqaatigineqarami, issualaarpakka oqaasii Naalakkersuisup:

 

Taamaakkaluartoq Naalakkersuisut isumaqarput pisortanit ikiorsiissutit pillugit peqqusummi aalajangersagaliornikkut inunni isumaginninnerup iluani periutsit inerisarneqarsinnaanatillu nutarterneqarsinnaanngitsut. Akerlianik Naalakkersuisut  isumaqarput periutsit aaliangersaavigineqarner­at inerisaanissamut periarfissanik killiliiginnassasoq.

 

Aamma taakkua nassuiaqqugaluarpakka. Aamma aatsaannguaq oqaaseqarama apeqqutigivara: suna pillugu meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaanni misileraanissam­ut periarfissiisimavugut inatsitigut immikkut paragraffilersuilluta. Sooq taan­na atorsinnaanngilarput uani? Apeqqutit taakkua akineqanngimmata uteqqilaarpakka.

 

Lars-Karl Jensen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi, .

Taavalu tulliuppoq Siumup oqaaseqartua, Mikael Petersen.

 

Mikael Petersen, Siumut.

Utoqqatserpunga isumaqarlunga Naalakkersuisoq akeqqaassaasoq.

Isumaqarpunga paatsuugassaanngitsoq aamma Inuit Ataqatigiit paatsoortuusaassanngilaatigut. Kisianni aamma Nalakkersuisup ersarilluinnartumik oqaatigereerpaa ukiumi tullermi, tassa aappagu B soorunami qinersisoqartussaavoq aappaagu, kisianni pilersaarutit Inatsisartut ukua atuuttut massakkut pilersaarutigeriigaat naapertorlugit Inatsitigut nutarterinissat aappaagumut naatsorsuuti­gineqartoq aamma Naalakkersuisup oqaatigaa. Tassa pisortanit ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata nutarternissaa aappaagu pissasoq! Taamaattumik ersarilluinnartumik uagut Siumuminngaanniit oqaatigaarput: ajunngilaq taanna utaqqiniarallartigu! Aamma nalilersugassat tassani annertupput.

 

Namminersornerullutik Oqartussat, Inatsisartut kisimiillutik taakku aaqqissugassarinngilaat. Uani kommuunit annertoorujorujussuarmik oqaasissaqarput. Kommunit pisortanit ikiorsiissutinik ingerlatsisuupput B taakkuupput atuutsitsisuusut, taamaattumik avaqqussinnaanngilluinnarpagut uaniluunniit siunnersuutit pineqartut pillugit aaliangersaassagaluarutta.

 

Ajornaqaaq, oqaannarluni pineq ajornaqaaq. Misissugassat taakkartorneqarput. Taakkua uagut ataqqivagut. Misissorneqareerpata aammalu suliffeqarnikkut aaqqissuusseqqinnerit B suliffeqar­nerup iluani ikiorsiissutaasut, suliffeqalernissamut sungiusarnerit, ikiorsiisarnerit, suliffissaarusima­nermut aningaasaateqarfiit pilersinneqarsinnaaneri B tamakku tamarmik ingerlanneqarput!

 

Aamma immikkoortilluinnarlugit ingerlanneqartariaqarput suliffeqarnermut tunngasut, suliffeqar­nerup iluani ikiorsiissutaasinnaasut, isumagineqartariaqartut ikiorserneqarsinnaaneri B taakku immikkoorluinnartuupput!

 

Inuiaqatigiit ilaqutsillugit ingerlasimavugut ullumikkumut. Ilaqutsinnagit ingerlaniarpugut! Ikiortariaqartut ikiorneqassapput! Aap! Aamma kikkunnut tamanut ammapput qinnuteqarfigineqar­sinnaallutik. Imaanngilaq pinngitsuunngivilluni ikiuisoqassasoq! Taamaanngilaq! Ikiortariaqartoq nammineerluni qinnuteqartussaavoq ikioqqulluni pisortanut B suni tamani taamaappoq! Pinngitsaa­liissutaanngiivippoq, naamerluinnaq! Qinnuteqartarput ikioqqullutik pisortanut. Qinnuteqarpata taava pisortat naliliisarput, taanna qinnuteqartoq ikiortariaqarnersoq. Tamatigut taamaappoq aamma eqqarsartoqassanngilaq inuiaqatigiinni suna tamarmi isumaginninnikkut aaqqinneqassasoq! Naamik!

 

Inuiaqatigiinni inuussutissarsiornikkut, suliffeqarnikkut, ilinniarnikkut, tamakkorpassuupput kulturikkut ingerlanneqartussat. Asii Chemnitz Narupip isumaqalersissanngilaatigut tamatta inuillu B aatsaat isumaginninnikkut aaqqissuussinerit iluarpata, iluatsippata inuiaqatigiit ingerlasinnaasut. Naamik, taamaanngilaq! Taamaattumik isumaginninnikkut ikiortariaqartut ikiorserniarlugit pitsaanerpaamik nalilersuilluaqqissaarnissaq pisariaqarpoq.

 

Taamaattumik Naalakkersuisut uani isumaqatigaavut aamma Asiip taamatut ataatsimoortumik, ataatsimooqatigiilluni ikiorserneqarsinnaanissamik qinnuteqartarput B aap. Aamma kommunini ullumikkut tamakku ingerlanneqarput. Nuuginnarmiunngilaq. Kommunini assigiinngitsuni ataatsimoorussanik ineqarfeqarpoq, ataatsimoorlutik ineqarlutik isumagisariaqartut, nammineersin­naanngitsut namminiileriartuaartinneqartarput. Allaat illoqarfinni mikinerni tamakku ingerlanneqar­put.

 

Isumaqarpunga taamatut tusaqqusaarnerujorujussuaq, allaat Naalakkersuisooqatigiit tusaanngitsutut nipilerlugit oqalunneq ingasattajaarneruvallaartoq illuatungiliuttuninngaanniit. Isumaginninnikkut ikiuukkusunngitsutut nipilimmik Naalakkersuisuutitaqartut partiit oqaatigineqassanngillat! Ilami Siumuminngaanniit isumaginninnikkut ingerlatsinerit aamma ingerlassimaqaagut. Kommuunerpas­suarni ingerlanneqarput, Atassummi aamma taamaattoqarpoq. Aamma Inuit Ataqatigiit nammineq aamma siuttuusarnikuupput.

 

Tamatta akisussaaffigaarput suliaq ullumikkut killiffiusoq. Taamaattumik partiini ataasiakkaani pisuutitsiniaqattaarnerit, Naalakkersuisunik ataasiakkaanik pisuutitsiniaqattaarnerit tulluanngilluin­narput!

 

Lars-Karl Jensen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq.

Taava tullinnguuppoq Isumaginninnermut Naalakkersuisoq, Ole Dorph. Taanna pereerpat tullinnguutissaaq Anton Frederiksen.

 

Ole Dorph, Isumaginninnermut Suilffeqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut.

Qujanaq! Oqaasissakka ilaatigut uteqqiinernik imaqartussaagaluarput, kisianni aamma taamaaliotariaqarsorivung­a. Tassami aamma oqartoqassanngilaq uagut Naalakkersuisuninngaanni­it inuit ikiortariaqartut ikiorusunngikkivut. Taamaattoqanngilaq! Aamma taamatut inatsisitigut allaqqasoqanngilaq. Inuit isumaginninnikkut ikiorneqarnissamik pisariaqartitsisut B kinarsuugalu­aruni kinannguugaluaruni, tamarmik ikiorneqartussaapput!

 

Taamaattumik isumaginninnikkut qanoq inatsisit aallaavigalugit ullumikkullu periarfissaareers­ut aallaavigalugit sullissineq pisussaavoq. Aamma una ataasiaannarluni oqaatigineqareerso­q: oqaaseqatigiinnguit ataatsit mininneqartut erseqqissaatigerusuppakka.

Tassa imatut Naalakkersuisuninngaanniit naggasiigatta:

 

Taamatut oqaaseqarluta Naalakkersuisut inassutigaat Inatsisartuni ilaasortap Asii Chemnitz Narupip siunnersuutaa maannakkuugallartoq, ilaa.

Tassa taanna oqaaseqatigiit aamma tusarneqartariaqarpoq, tusaanngitsuusaaginnarneqarsinnaanngila­q. Maannakkuugallartoq akuerineqassanngitsoq. Pisortanillu ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata iluarsaanneqarnissaa utaqqineqassaso­q.

 

Tassani assapput siaarparput oqarluta:

Maannakkut tulleriissaarinerput imatut isikkoqarpoq. Una pisortanik ikiorsiissutinik iluarsartuussin­eq pinngitsoornani tikinneqarpat, taava suut tassunga inatsimmut ilanngunneqassaners­ut suliarineqarlutik aallartinneqassapput.

 

Ilumoorpoq inuiaqatigiit ilutsinni ajornartorsiuteqaratta. Aamma aatsannguaq Juaap taareerp­aa meeqqat tungaatigut, utoqqartigut aamma innarluutilitsigut. Soorunami aamma tamakkua, ullumikkut periarfissagut aamma inatsisiliornerit peqqussusiornerillu aallaavigalugit naammassiniarneqartussaappu­t. Meeqqat inuusuttuaqqallu pillugit peqqussutissaq taanna ukiassamut inatsisartuni saqqummiunneqartussaavoq. Aamma utoqqalinersiat pillugit peqqussutiss­aq ukiassamut saqqummiunneqartussaavoq.

 

Utoqqarnut paaqqutarinnittarnernut iliuusissat nutaat pinngitsoornani saqqummiunneqartussaappu­t. Taamaattumik inunnik isumaginninnikkut sullissineq ullumikk­ut ingerlatarput isumaqanngilanga oqartoqarsinnaasoq akisussaassuseqanngitsumik ingerlatsinerus­oq B taamaattoqanngeqqissaarpoq!

 

Ikorfartoqatigiinnik pilersitsinissaq suliniutaavoq pitsaasoq inatsimmillu aaliangersakkatigut killiliivigineqartariaqanngitsoq. Ullumikkut kinaluunniit arlaatigut ikorfartoqatigiinnik, suliniaqatigiinn­ik pilersitsisinnaavoq B inatsisitigulluunniit tunngavissaqanngikkaluaruni. Inuk kinaluunniit kinaluunniit arlaatigut sunilluunniit pilersitsinaanermigut killiliivigineqarnikuunngil­aq aamma killiliivigineqartussaanngilaq. Nunap sillimaniarnikkut ulorianartorsiortinneqarnera eqqarsaatigissanngikkaanni. Tassani killiliineq taamaallaat pivoq.

Taamaattumik makku misileraanerit ikorfartoqatigiinni suliniaqatigiiffi­it massakkut pinnguart­ut Nuummi qujanartumik aallartipput. Aamma tassani misilittakkat qanoq isikkoqaraluarners­ut aallaavigalugit siunertaq taanna illoqarfinnut allanut tuniluuttoq massakk­ut nalunngilara.

 

Taamaattumik tamakku suliniutit iluatinnartut ullumikkut atorlartariaqarpagut aamma inatsisinilluunni­it toqqaannartumik ikkussimanngikkaluarpata. Ullullu ilaanni immaqa takkutisso­oq oqartariaqarluta una imannak inuiaqatigiinni pisariaqartigaaq pinngitsoorneqarsinnaanngila­q, taava inatsisitigut ivertinniartigut. Taamaalisoqarpat sooruna­mi inatsisitigut arlaannut ikkunneqarnissaa avaqqunneqarsinnaassanngilaq.

 

Kisianni suliniutit Isumaginninnerup tungaatigut naggataatigut oqaatigiinnarusuppakka uanga aarlerinartut isiginngilakka. Pitsanngorsaaneq ingerlanneqartuartarpoq, qujanartumik Inatsisartu­ni ilaasortat eqiingallutik siunnersuuteqartuartarput ataatsimiinnerit tamaqqinnaasa una pittanngorsar­tariaqarparput una pittanngorsartariaqarparput una pittanngorsartariaqarparpu­t.

 

Taava tamakku nalilersorneqartarput Inatsisinut assigiinngitsunut tamakku siunnersuutigineqart­ut ikkussuunneqartarlutik. Tassa taama nunatta aaqqissugaanera ingerlavo­q. Aamma naatsorsuutigaara ukiorpassuarni taamatut ingerlajuarumaartoq.

Lars Karl Jensen, ataatsimiinnermik aqutsisoq.

Taavalu Anthon Frederiksen Kattusseqatigiit oqaaseqartuat.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit.

Tassaana Johan Lund-Olsenip pakatsinera erseqqissalaarusullugu. Tassa isumaqartoqassanngil­aq uagut akuerinnginnitsinnut pissutaasoq uannga siunnersuummik itigartitsineq akorluarniaannarlugu taamatut oqaaseqartugut. Naagga taamaattoqanngilaq.

 

Oqarpugut oqaaseqarnitsinni Inunni Isumaginninnermi peqqussutit Inatsisillu allanngortinneqarnissa­at pissutsit piviusut tunngavigalugit naleqqussarneqartuarnissaat peqataaffigerusullutigu­t. Kisiani siunnersuuteqartup siunnersuutaa atuarutsigu ilaatigut Pisort­at inuillu akornanni atsioqatigiilluni isumaqatiigissusiortarnissat qiviaannaraanni ikorfartoqatigiinnissam­ut tunngatillugu, isumaqarpugut oqaatigilluaannarlugu soormi ikorfartoqatigiissagaann­i, soormi atsioqatigiittariaqassua Pisortat inuillu akornani? Uagut taanna akuersaarsinnaanngilarput.

 

Qangarsuarli siuligut ikorfartoqatigiillutik imminut suleqatigiilluarlutik atsioqatigiinngikkaluarlutil­lu ingerlasimapput. Isumaqarpunga tamakkua siulitta tunngavilersimasa­at Inatsisaanngikkaluartut atoqqinneqarsinnaasut ilaqutariit avissaartuutsinngikkaluarlugi­t.

 

Ullumikkut Inatsisiliornersuit arlallit amerlasuut pinerisigut ilaqutariippassuit avissaartuutsinneqart­ut takusinnaavagut tamatta. Tamatuma kingunerivaa inissaaleqinerujorujussuarm­ik pilersitsineq, aamma tamakku isumaqarpunga eqqarsaatigisariaqarigu­t.

 

Ullumikkulluunniit utoqqaat ernuttaminnik meeqqamilluunniik ilaannik sulisunik najugaqateqaqqusaanngilla­t, taamatut oqarluaannaraanni oqaatigalugu. Tassami taamaattoqassappa­t, kisianni utoqqalinersiutit ilanngartorneqarlutik. Inuit ataqatigiinnerat imminnut ikorfartoqatigiin­nissaraluat qanga siullermik pisarsimasoq, massakkut piunnaarpoq. Taanna tamatta takusinnaavar­put. Tamakkuupput isumaqarpunga aqqutissat inuit uatsinnut ilaquttatsinnut attaveqarneq annerusoq atussagutsigu aaqqissuunneqartariaqartut. Inuit ataasiakka­at Pisortallu atsioqatigiisinn­gikkaluarlugit.

 

Taamaammat taamatut periuuseqarneq suna tamaat Pisortanut, sunalu tamaat Inatsisitigut aqullugu aaqqiiniarneq uagut Kattusseqatigiinniit akuersaarsinnaanngilarput.

 

Oqarpugut inuit pisinnaatitaaffii, inuit qanoq nammineerlutik pisinnaaffii killilersorpallaarnag­it nammineersinnaanerat annerusumik anguniarneqartariaqartoq. Tassa taanna massakkut takuligarput aamma ukiuni kingullerni Inatsisilioqattaarnertigut assigiinngitsutig­ut killilersuinerup kingunerisaa­nik maannakkut ajornartorsiortitsilersimavug­ut ajoraluartumik inuiaqatigiinni arlalippassuarni.

 

Allaat tusagassiutitigut ulluni kingullerni eqqartorneqarpoq kalaallit kalaaleqatigut maaniissiinnaajunnaartu­t, Danmarkimut periarfissat pitsaanerusut ujaraluarlugit nuuttartut amerligaluttuinnartut. Aammalu suli tasamani oqaatsitigut allatigullu ajornartorsiortut ajornartorsiuleraluttuinnartu­t.

 

Tamakkua tamaasa eqqarsaatigissagutsigit isumaqapugut uagut Kattusseqatigiinni suna tamaat Inatsisiliuutinngikkaluarlugu, kalaallilli qanga ileqqorisimasagut ajunngitsut kusanartullu uterfiginiaqqittariaqarigut.

 

Uatsinnut qanilaarneq, ilaqutariinni ikiuineq, Pisortat aqqutiginngikkaluarlugit uanga anaana­ga utoqqalisoq atsioqatigiissuteqanngikkaluarlunga ikiorsinnaavara ikiortarlugulu. Tamakku isumaqarpunga aqqutissat ajunngitsut atorluarneqartariaqartut.

 

Peqatigiinnieq nukittorsaqatigiinnerlu soorunami pisariaqarluinnarput. Ullumikkut ilaqutariit avissaartuutsinneqarnerat atorunnaarsinneqaraluarpat. Inuit ataasiakkat pisinnaaffii atorluarniartariaqarpagu­t. Inuiaqatigiinni ikiuutit annikillisassagutsigit inuit pisinnaaffii suuppa­t. Inuk unitsissinnaanngilarput oqarluta ikiuutinik pissarsiassatit amerlanerussapput uninngaguit. Taamaaliussagutta tamatta pisinnaajunnaarluta unissuugut.

 

Allaat oqartoqartalerpoq uanga suligaluarama imminut akilersinnaanngilaq, uniinnarlunga ikiuutinik pissarsiguma imminut akilersinnaaneruvoq. Taanna illuatungaanut saatinneqartariaqarpo­q, ikiuutit kisiisa Pisortallu isumalluutigivallaarnagit. Taamaammat isumaqarpunga uagut aamma Kattusseqatigiinni uani oqallisigineqartumi, isumaqataannginnerp­ut taamaalillunga ersarinnerulaar­tumik oqaatigeqqissinnaallugu. Naak ilaatigut saqqummiunneqartut ataasiakkaat aamma isumaqati­ginaraluartut. Kisianni tunngaviatig­ut isumaqatiginngilarput.

 

Inunnik nukatsitsineq pisariaqanngilaq, nammineersinnaaneq annerusumik pigisariaqarparput.

 

Oqaluppugut ulluni ukiuni makkunani namminersulivikkusulluta nammineerusulluta, taamaamm­at Pisortatigut ikiorsiissutit sapinngisamik appasinnerpaaffissaaniitsinniartariaqarpag­ut inuillu sulisinnaasut sulisillugit. Kisianni aamma illuatungaatigut oqarpugut, inuit ikiortariaqartut utoqqalisut sulisinnaajunnaarsimasut napparsimas­ut ajunngitsumik ikiorserneqartariaqarput. Taamaaliussaguttalu sulisinnaasut inuillu peqqissut sapinngisamik amerlanerpaat sulisittariaqarpa­gut akissaqarumalluta.

 

Lars-Karl Jensen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Taavalu tullinnguutissaaq Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat Johan Lund-Olsen. Pingajussaaniilerav­it sivikitsunnguamik, kisiat ilisimasitsissutigissavara una suliassaq aalajangiiffigisassat­ut siunnersuut amerlanerussuteqartuninngaanniik taamatut isikkoqartillu­gu aappassaaneerneqarnissaa inassutigine­qarmat. Johan Lund-Olsen takanna.

 

Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit.

Qujanaq. Tassa maluginiarparput Isumaginninnermut Naalakkersuisup akissuteqaqqinnermi­ni itigartitsinermut tunngavilersuutit erseqqissarneqaqqullugit siunnersuutiqartumi­it aammalumi uagutsinninngaanniit taakkua noqqaassutigisagut oqaatsim­ik ataatsimilluunniit oqaaseqarfigine­qanngitsut aammalu oqaaseqarfiginiarneqarpasinngitsut. Tamanna ajuusaarnaqaaq.

 

Taavalu oqaaseqartoq kingulleq Anthon Frederiksen eqqarsaatigalugu, apeqqutigivaa imaluunni­it oqaatigivaa sooq ikorfartoqatigiinniat imaluunniit ikorfartoqatigiinniat Pisortallu akunnerminni atsioqatigeeqqaassappat. Ila atsioqatigeeqqaartariaqarput ikorfartoqatigiit matuma­ni eqqarsaatigine­qartut siunnersuummilu aamma Inatsisitigut tunngavissikkumaneqartu­t, taakku eqqarsaatigalugit tassa ilinniarsimasunik inulerisunik taak­ku ikorfartoqatigiit tassa ingerlanneqartarput. Aammalu ingerlanneqartussaallutik.

 

Taamaammat pisariaqarluinnarpoq aamma Pisortat taakkulu ikorfartoqatigiit ilinniarsimasun­ik siunnersorneqarlutik ilaqarlutillu ingerlatsisut akunnerminni aamma atsioqatigiissuteqartassalluti­k.

 

Tassami mianerisassat taamatut inuit arlariiat ataatsimoortinnerisigut mianerisassat assigiinngits­ut Pisortat tungaanninngaanniik aamma eqqumaffiginiarneqartariaqarmata.

 

Taamaammat tassa aamma atsioqatigeeqqaarnissaat taanna sanioqqukkuminaatsorujussuuvoq.

 

Nukik ikioqatigiinnerulernermik kinguneqartsinnaasoq ikorfartoqatigiinni aamma pilersinneqarsinnaavo­q. Tassa taanna inuit assigiimmik ajornartorsiummik atugaqarnermikkut peqatigiillutik ikioqatigiissinnaaneratigut taamaalillutik aamma nukik ilorraap tungaanut ingerlariaqqinnissaminnut atorfissaqartitartik taanna taamatut aamma pilersinnaammassuk.

 

Taamaammat ajuusaarnarpoq tapersersorneqanngimmat siunnersuut. Kisiannili killormorluinn­aq aamma paasiniarneqaannarmat. Guulumaat takanna.

 

 

Lars-Karl Jensen, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq, Siumut.

Taamaalillugu allamik nappaasoqanngimmat, aa utoqqatserpunga takunngitsuuleraluarikkit Gudman Rasmussen Atassutip oqaaseqartua.

 

Gudman Rasmussen, Atassut.

Uanga naatsuaraararsuarmik una Johan Lund-Olsenip kingullermik oqaasii imaattulaarniarpakka.

 

Soorlu uagut naggasiinitsinni una oqaaseq isumaqarpunga paasinarluartoq siunnersuuteqartup oqaatsit atugai isumaqatiginarput, soorlu peqatigiinnerup nukittorsarnissaanik ilaalu ilanngullugi­t. Inuummi ikiortariaqalernerminik misigisaqartup avatimini qanigisaminit tapersersorneqartarner­a, nukissamik annertuumik tunniussaqartartoq tamatta nalunngilarput.

 

Tapersersuinerunngilaa, kisianni Naalakkersuisut una oqaaseqaataat misissuinissamut tunngatillu­gu taanna uniffigivarput. Una itigartinngilarput aamma Asiip taanna saqqummiuta­a. Paasinerlukkissiu­na.

 

Tapersersorneqanngilaq aamma una Juaamut nuannarivallaannginnakku uanga isumaqarpunga akisariaqarlugu, maani uagut Inatsisartuni ilaasortat 24-uvugut, Naalakkersuisut ilanngunnagit­. Aamma pujorsiussuarnik tamatta tuniorassagutsigut aningaasarpaalunnik naleqarpoq. Aamma­mi oqaravit tunisassarfigaluta.

 

Uanga isumaqarpunga pujorsiut ullumikkut naleqqukkunnaarsimasoq. Radarinik GBS-inilluunni­it tuniinnarumaarpatsigut, tassani partiinik kisiartaallusi ilissi tamakkununnga atugassian­ik Inatsisartunut aningaasaateqarfeqarassi. Qujanaq.