Oqaluuserisassani immikkoortoq 91-1 |
|
||
Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera |
Ullut ataatsimiiffiusut aqqaneq pingajuat,
marlunngorneq aprilip 30-at 2002, nal. 15:25
Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuata tullia, Siumut.
Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuata tullia, Siumut.
Tassanilu siunnersuuteqartoq qinnuigissavara Simon Olsen, Siumut, saqqummiusseqqullugu.
SimonOlsen, Siumut.
Imigassanut aalakoornartortalinnut akitsuutip appartinneqarnissaa, taamaalillunilu akit appartinneqarnissaat pillugu aalajangiiffigisassatut siunnersuuteqarpunga.
Matumuuna siunnersuutigaara nunatsinni imigassanut aalakoornartortalinnut akitsuutip appartinneqarnissaa. Isumaqarpunga nunatsinni imigassap akia qaffasippallaarujussuartoq, qularutissaanngilaq akiata inorseeriaqattaarutigalugulusooq qaffakkiartuinnarsimanera unitsiinnarnagu appartinneqarnissaa aallartittariaqartoq.
Imigassap nammineq inooqatigiinnut nanertuutaanera takkuitsoorneqarsinnaangilaq. Atugaavallaarnerata millilernissaa anguniarlugu akitsuigaluttuinnartoqarpoq. Taamatut periaaseqarluni iluarsiiniarsarigaluarneq atorsinnaanngilaq, tamanna qangalili paasineqareersimalerpoq.
Nunatsinni aningaasarissaarfiunngitsumi innuttaasut amerlanerpaartai aningasarsianut taama annikereertigisunut imigassamillu atuisariaqartartunut Asinnerutitaqarfiusinnaanera@ ima ungasitsigaaq ajornarluinnartutut oqaatigisariaqarluni.
Aningaasap pisissutaasinnaanerata naleqassuseqarnerulernissaa inuiaqatigiit pisariaqartipparput tamanna sumi tamani erseqqingaarmat isertuunneqarsinnaanngilaq. Innuttaasup aningaasarsiakitsup aningaasarsiaminit sinnerutitaqarnerulernermigut, imigassamik atuinini millisikkiartulersinnaagaa qularutiginngilara.
Imigassat nioqqutigineqartut pisiareqqaarneranit akitata annertussusia misissuataartariaqarpoq akikinnerulrnissaa - ilami akikillingaatsiarsinnaaneranik akitsuumik appartitsinikkut periarfissaqaqqooqaaq.
Ilanngullugu oqaatiginngitsuussanngilara inuiaqatigiiusugut sanngeequtitta ilaannik iluanaarniuteqarnissamik periarfissiisarnerup misissoqqissarneqarnissaa pisariaqalersimasorigakku.
Nalunngilluarpara nunatta karsia akitsuutitigut isertitaqarnissaminik pisariaqartitseqisoq, aammalu atuinissaminut taamatulli aamma pisariaqartitseqaluni.
Aningaasap pisissutaasinnaanerata annertusarneqarneratigut ilorraap tungaanut saakkiartornissaq pisariaqartilluinnarparput.
Taamaattumik imigassamik aalakoornartortalinnut akitsuutip appartinneqarsinnaaneranik siunnersuuteqarnera inatsisartunit ilassilluarneqassasoq eqqarsaatigilluarneqassasorlu neriuutigaara.
Daniel Skifte, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.
Simon Olsen qutsavigaarput. Taava
akissuteqassaaq
Augusta Salling, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq,
Atassut.
Qujanaq. Inatsisartuni ilaasortap
Simon Olsenip imigassat aalakoornartortallit akitsuutaannik appaanissaq pillugu
maanna ataatsimiinnissamut siunnersuutigaa. Siunnersuuteqartup taama
siunnersuuteqarnermini ilaatigut tunngavilersuutigaa, imigassat
aalakoornartortallit akikinnerulerpata inuit ilaqutariillu ataasiakkaat
aningaasarsiaasa ilaat annertunerusut pisiassanut allanut atorneqartalissasut.
Naalakkersuisut sinnerlugit
aallaqqaasiullugu ilisimatitsissutigissavara imigassat aalakoornartumik
akillit akitsuutaat Inatsisartut inatsisaani nr. 19, 30. oktober
1992-imeersumi, kingusinnerusukkullu allannguutaasimasuni
aalajangersagaammata.
Akitsuutit annertussusii maani
atuuttut imigassanut 2,25 aamma 3,09 volumeprocentip akornanni
alakoornartortalinnut literimut 9,19 kronenik, aammalu imigassanut 60,9
volumenprocent sinnerlugu aalakoornartortalinnut literimut 472,97 kr.-nit
akornannit annertussuseqarput.
Imigassat aalakornartortallit
volumenprocentiiisa qaffakkiartorneri ilutigalugit literimut akitsuutit
qaffakkiartortuupput. Nunami maani allanitulli imigassat aalakoornartortallit
akitsuutaat imigassat aalakoornartortallit volumenprocentiinnaat
aallaavigalugu annertussuseqarpoq, tamatumalu kingunerisaanik imigassat
aalakoornartortallit akisuut imigassatut aalakoornartortalittut akikinnerugaluarlutik,
kimittoqatimisuulli akitsuuteqartinneqarput.
Tamanna pissutigalugu imigassat
akisuut imigassanit akikinnerusunit alakoornartortamikkulli kimittoqatiminnit
nioqqutigineqarnerminnit tamarmiusumik akimikkut annikinnerungaatsiartumik
akitsuuteqarput.
Akitsuutit suugaluartulluunniit
Landskassemut isertitsisutaasarnerisa saniatigut, annertussusaasalu atuinermik
annikillisaaniarluni aaqqiiniutitut aalajangersagaasarput. Naalakkersuisut
siusinnerusukkutuulli maanna anguniagaraat Kalaallit Nunaanni imigassamik aalakoornartortalimmik
atuinerup tamarmiusup, isumaginninneq peqqinnissarlu eqqarsaatigalugit
appartinniarneqarnissaa.
Anguniagaq tamanna amerlasuunik
tapersersorneqarpoq, taamaammat imigassanik aalakoornartortalimmik
atuivallaarnissamik mianersoqqusilluni paasisitsiniaasarnerit nalinginnaanerusut
saniatigut akitsuutit annertussusii, nunami maani imigassamik
aalakoornartortalimmik atuinerup annikillisinneqarnissaanik anguniakkamut
ilaalluinnarput.
Imigissamik pisisinnaanermik killilersuinerup
1982-imi atorunnaarsinneqarneranut atatillugu, aalajangiunneqarpoq imigassamik
aalakoornartortalimmik atuineq, imigassat kimittuut assigiinngitsut
akitsuutaasa assigiinngiijaartinneqarnerisigut siunissami aqunneqassasoq.
Pingaartumik 1992-imi annertuumik
allannguuivigineqarnerisigut, 1980-ikkut ingerlaneranni ukiut allanngoraqisut
qaangiunneranni imigassamik aalakoornartortalimmik Kalaallit Nunaanut
eqqussuineq, 1987-ip kingorna appariartuinnavissimavoq.
Taamani inuit 14-t sinnerlugit ukiullit
naatsorsuinermi aallaavigalugit imigassamik aalakoornartortalimmik eqqussuineq
agguaqatigiissillugu 22 literimik annertussuseqarsimavoq. 2001-imi kisitsit
taanna 13 literimut apparsimavoq, ukiullu qaangiuttut arlalinngortut
eqqussuineq taamaaginnangajassimalluni.
Taama ingerlasoqarnera nuannerpoq,
kisitsisilli Naalakkersuisut suli qaffasippallaartuusoraat, sulilu
appartinneqartariaqarsoralugit. Tamannalu pissutigalugu imigassat
aalakoornartortallit akitsuutaasa annikillisinneqarnissaat maannakkuugallartut
Naalakkersuisut inassutigisinnaanngilaat.
Siunnersuut imigassamik
aalakoornartortalimmik nunami maani atuinerup tamarmiusup appartinneqarnissaanik
kissaateqarnermut akerliusutut Naalakkersuisunit isumaqarfigineqarpoq,
soorluttaaq Naalakkersuisut qularigaat, inuit ilaqutariilluunniit ulluinnarni
inuuniutissanik ilarujussuinik imigassamut aalakoornartortalimmut atuisartut
akitsuutit appartinneqarnerisigut allannguuteqarfiunissaa.
Akitsuutinik appaasoqassagaluarpat,
inuit imaluunniit ilaqutariit taakku imigassamik aalakoornartortalimmik suli
annertunerusumik atuilernissaat Naalakkersuisut ernummatigineruvaat.
Kiisalu Naalakkersuisut aamma
qulakkeersinnaanngilaat, imigassat aalakoornartortallit akitsuutaannik appaaneq
nioqqutigineqarneranni akiisa apparnissaanik kinguneqassasoq. Tassami
Landskasse-mut akitsuutip saniatigut nioertafinni ataasiakkaani nioqqutissap
akianut aalajangiisooqataammata nioqqutissap nioqqutissiortumit
nioqquteqaqqittartumilluunniit pisiarinerani akia assartuinermut
aningaasartuutit uninngasuutigineqarnerani aningaasartuutit il.il., kiisalu
aamma niuertarfiit ataasiakkaat, imaluunniit amerlasuunik niuertarfiutillit
iluanaarutissamissut angissusiliussaat, pisisartup akilertariaqagai.
Taamaattumik imigassap
aalakoornartortallip akitsuutaanik appaaneq niuertarfinni nioqqutigineqarnerata
akianik appaanermik kinguneqartinneqarnissaa qulakkeerneqarsinnaanngilaq.
Imigassap aalakoornartortallip atugaanerata, akiatalu ataqatigiissuunerannik
isummat qulaani taakkartorneqartut, aammattaaq Kalaallit Nunaata avataani
atuupput.
Pissutsit siuliini taagorneqartut
tunngavigalugit, Inatsisartunut ilaasortap Simon Olsenip imigassat
aalakoornartortallit akitsuutaannik appaanissamik siunnersuutaa Naalakkersuisut
isumaqataaffiginngilaat.
Daniel Skifte, ataatsimiinnermik aqutsisoq,
Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.
Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq
qutsavigaarput, maannakkut partiit, Kattusseqatigiit attaviitsullu
oqaaseqartuinut nuuppugut, siulliulluni oqaaseqassaaq, Anders Andreassen,
Siumut.
Anders Andreassen, Siumup oqaaseqartua.
Inatsisartunut ilaasortap Simon
Olsenip Siumumeersup siunnersuutaa, imigassamut akitsuutip appartinneqarnissaa
pillugu aalajangiiffigisassatut siunnersuut Siumumiit naatsumik imaattumik
oqaaseqarfigissavarput.
Siullermik Siumumiit
erseqqissaatigissavarput, siunnersuut soqutiginarluinnartutut nalileratsigu.
Taamaattumillu suliaq peqqissaarullu nalilersorluarlugulu suliassaammat.
Matumanilu siunnersuut saqqummiunneqartutut, ilusimisullu iluseqartillugu
siullermeerinninnermi Naalakkersuisut akissuteqaataat akuersaarallaratsigu.
Siumumiit Naalakkersuisut
kaammattussavagut, siunnersuutigineqartup aappassaaneerneqannginnerani,
ersarissumik nalilersuinerit, paasissutissallu, soorlu assersuutigalugu
akitsuutit apparnerisigut sunik kinguneqartitsisinnaaneri,
aappassaaneerinninnermi saqqummiuteqqullugit aalajangiinissamik
tunngavissarissaarluarnissaq anguniarlugu.
Taamatut Siumumiit oqaaseqarluta
siunnersuut aappassaaneerneqannginnerani, Naalakkersuisunut
nalilersorluaqquvarput.
Daniel Skifte, ataatsimiinnermik aqutsisoq,
Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.
Anders Andreassen qutsavigaarput,
tulliulluni oqaaseqassaaq Jakob Sivertsen, Atassut.
Jakob Sivertsen, Atassutip oqaaseqartua.
Imigassanut aalakoornartortalinnut
akitsuutip appartinneqarnissaa, taamaalilluni akit appartinneqarnissaa pillugu
aalajangiiffigissatut siunnersuut Simon Olsenip Siumumeersup saqqummiussaa
Ataasummiit imatut oqaaseqarfiginiarparput.
Siunnersuummik saqqummiussaqartup,
nunatsinni imigassat aalakoornartortallit akitsuutaasa
qaffasippallaarnerujussuisa appartinneqarsinnaanerannik tunngavilersuumminik,
oqaatigimmagu Atassummit assortoruminaatsipparput.
Naak nunatsinni imigassamik
aalakoornartortalinnik eqqussuinermut akitsuusersuinermik 250 mio. kr.-nit
missaaniittut ukiumut Landskasse-mit iluanaarutigineqartartut, ukiumiit
ukiumut peerneqarsinnaanngitsut nalunngikkaluarlugit, akitsuutit
annikillisikkiartuaartinneqarnissaannik 31. oktober 2000-imi imigassanik
aalakoornartortalinnik nioqquteqartarneq, sallaallertarnerlu pillugit
Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuutip oqaluuserineqarnerani
oqaaserisagut matumuuna erseqqissaatigeqqissavagut.
Ilaatigut ima oqaaseqarpugut,
misilittakkat takutereerpaat, imigassaq qanorluunniit
akitsuusersortigigaluaraanni, pisiniarfiit ammasarneri sivitsoraluaraanni,
imigassap soqutigineqarnera atugaaneralu, malunnaatilimmik
annikillinavianngitsoq.
Illuatungaatigulli aningaasaqarniarnikkut
ajornartorsiuteqartut eqqorneqaatigeqqittarlugu, tamannalu ajoraluartumik
pisortat isumaginninnikkut aningaasartuuterpassuaqartarnerannik
kinguneqaannartartoq misilittagaqarfigaarput.
Nunatsinni imigassamik atuinerup
ukiuni kingullerni appariartorsimaneranik Naalakkersuisup siunnersuummik
akissuteqarnermini oqaatigisaa, takullugu nuannaajallannarpoq, tassami ukiut
kingulliit 15-it ingerlaneranni inuit 14-it sinnerlugit ukiullit
naatsorsuinermi aallaavigalugit imigassanik aalakoornartortalinnik eqqussuineq
agguaqatigiissillugu, inummut ataatsimut 22 literimiit 2001-mi 13 literimut
apparsimammat.
Tamanna takussutissaavoq, nunatsinni
imigassamik atuineq malunnaatilimmik appariaateqarsimasoq, tamanna Atassummiit
iluarisimaarnartutut nalilerparput.
Taamaakkaluartoq imigassamik
atuinerup ullumikkut, sunniutigisartagaat eqqarsaatigalugit, suli atuinerup
apparsartuarneqarnissaa pisariaqarpoq, pingaartumik meeqqanik paarsinerluttarneq
tamatumani eqqarsaatigalugu.
Taamaattumik Atassummit
isumaqarpugut, siunnersuutip qulaarlugu oqaluuserineqarnissaa pisariaqartoq,
pingaartumik aningaasatigut kingunerisassai tamatumani eqqarsaatigalugit.
Taamaattumik Atassummit siunnersuut taamaatsillugu akuersaanngilarput,
ukiamulli aappassaaneerneqarnissaanut, aningaasatigut kingunerisassai,
qulaajagassallu allat ilanngullugit Naalakkersuisunit saqqummiunneqarnissaa
innersuussutigaagut. Tamakkiisumik isummernissamut paasissutissat
pingaaruteqarmata.
Taamatut oqaaseqarluta siunnersuut
Atassummit isummersorfigaarput, Naalakkersuisullu siunnersuummut akissuteqaataat
tusaatissatut tigullugu, kiisalu siunnersuutip Akileraartarnermut
Akitsuusersuinermullu Ataatsimiititaliami misissoqqissaarneqarnissaa
innersuussutigalugu.
Daniel Skifte, ataatsimiinnermik aqutsisoq,
Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.
Jakob Sivertsen qutsavigaarput,
tulliulluni oqaaseqassaaq Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit.
Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat.
Inatisartuni ilaasortap Simon
Olsenip siunnersuutigaa imigassanut aalakoornartortalinnut akitsuutip
appartinneqarnissaa.
Tunngavilersuutigaalu imigassap
akiata qaffasippallaarnerata kingunerigaa inuit imigassamik
pinngitsoorsinnaajunnaarsimasut ulluinnarni inuuniutissanut, tassa
pisariaqartitanut tamalaanut, aningaasakilliulertarnerat.
Siunnersuuteqartoq isumaqarnerarpoq,
imigassanut akitsuut appartinneqarpat inuit aningaasarissaannginnerusut
sinneqartoortalissasut, taavalu taakku sinneqartoorutit
pisariaqartinneqarnerusanut atorneqartalissasut, aammalu inuit imigassamik
atuinertik millisikkiartuaalersinnaagaat.
Simon Olsen isumaqatigivarput,
nunatsinni imigassamik atuinerput suli annertuvallaartoq oqaatigimmagu.
Atuinerujussuup annikillisinneqarnissaanut, atornerluinerullu akiorniarnissaanut
ilungersorluta suliniuteqartariaqartugut Inuit Ataqatigiinni
isumaqartuarsinnarpugut.
Simon Olsenili isumaqatiginngilarput
oqarmat, anguniagaq tamanna imigassanut akitsuutit appartinnerisigut piviusunngortinneqarsinnaassasoq.
Uppernarsisimanngilarpummi imigassap akia appartinneqassagaluarpat, ilumut
inuit imigassartunnginnerulernerannik kinguneqassasoq, inuit imigassamik
pinngitsoorsinnaajunnaarsimasut, imigassap akia apeqqutaatinnagu pisiniartarput,
akissaqartillutillu pisiassamik pingaarnerit ilaattut isigisarlugu.
Taakku eqqarsaatigissagaanni
paarlattuanik pisoqarnissaa ilimanarneruvoq, imigassamik atornerluinerat
annertusiinnassasoq.
Inuit Ataqatigiit Naalakkersuisut
naliliinerat malissinnaavarput, oqarmata akitsuutinik appaasoqassagaluarpat,
inuit imigassartortarnerat annertusiinnarnissaa ernumanertuusoq.
Imigassat aalakoornartullit
akitsuuserneqartarneri marlunnik siunertaqarpoq, siullermik imigassamik
atuipilunnerup annikillisinniarnera, aappassaanik Landskasse-mut
isertitsissutissat.
Ukiut kingulliit imigassamik atuineq
annikilliartorsimagaluarluni, ukioq 1998-imi kingumut qaffariarsimavoq, suli
annertuvallaarujussuusoq oqaatigisariaqarpoq. Taamaattumik Inuit Ataqatigiinni
isumaqarpugut, imigassamik akitsuuteqartitsinerup iluaqutissartaata
qaffasinnerpaaffissaa anguneqarsimalermat, imigassartorneq
annikilliartorunnaarsimasoq.
Taamaattumik inatsisiliortutut periarfissat
allat atortariaqarput, imigassartornerujussuaq sunniuteqarfiginiarlugu.
Ilisimavarpummi innuttaasut imigassamik atuinerisa aaqqinniarnerani
nakkutiginiarneranilu makku aamma sakkussaasut, assersuutigalugit,
imigassallersinnaanermut akuersissuteqartarnerit, imigassamik
nioqquteqartarnermi ammasarfiit, imigassamik sallaallertarnermut
piumasaqaatit il.il.
Tamakku annertuumik inimi maani
eqqartorpagut, kingullermik ukiakkut 2000-imi Inatsisartut ataatsimiinneranni,
imigassanik aalakoornartortalinnik nioqquteqarneq, sallaallertarnerlu pillugit
inatsisissamut siunnersuutip suliarinerani.
Taamani pingaarnerusumik
allannguisoqarpoq, nioqquteqarnissamut, sallaallersinnaanissamullu
akuersissutinik tunniussisarnerit tungaasigut, taamatuttaaq inatsisitigut
tunngavissinneqarput, ammasarfinnut aalajangersakkat nutaat.
Taamani naalakkersuisuusup
inatsisissatut siunnersuut saqqummiukkamiuk ilanngullugu oqaatigaa,
Naalakkersuisunit siunertarineqartoq suleqatigiissitamik pilersitsinissaq,
suleqatigiissitallu anguniagassarigaa inatsisissamut nalitsinnut
naleqqunnerusumik siunnersuusiornissaq.
Ilanngullugu oqaatigineqarpoq,
ataatsimiititaliami sulinerup ukiup ataatsip missaanik sivisussuseqarnissaa
naatsorsuutigineqartoq. Inuit Ataqatigiinni isumaqarpugut, inatsit suulluunniit
akuersissutigisatta atortinniarneqarneri ataavartumik Naalakkersuisunit
Inatsisartunillu malittarineqarlutillu nalilersorneqartassasut,
minnerunngitsumik inatsisit allannguutinik annertuunik nassataqartartut,
soorlu ukiakkut 2000-mi imigassanut inatsit taamaattoq.
Taamaattumik periarfissaq
iluatsillugu Naalakkersuisunut apeqqutigissavarput, suleqatigiissitaq, ukioq
ataaseq sulisinneqartussaq, kikkunnit inuttaqartinneqarsimanersoq, suliani
qanga aallartissimaneraa, qangalu naammassisimaneraa, sorpianillu
sammisaqarsimanersoq.
Simon Olsenip siunnersuutaa
uterfigilaarutsigu, saqqummiussaani maluginiakkagut marlussuit immikkut
oqaatiseqarfigerusuppagut, siunnersuuteqartup aningaasarissaanngitsut, akissaatikitsut
atugaannik pitsanngorsaarusunnera malugaarput, isumaqarpugulli
akissaatikinnerusut atugaannik siuarsaanissaq, imigassamut akitsuutip
appartinneqarneratigut pisinnaanngilluinnartoq.
Aqqutissalli allat periarfissaapput,
pitsanngorsaatinik malunnaatilinnik aalajangersaaniarnerni, soorlu
akileraaruseriaatsit naqqaninngaanniit nutaamik aaqqissuunnerisigut, aamma
akissaatit nutaamik aaqqissuunnerisigut.
Simon Olsenip akissaatikitsunik
illersuinini pimooruppasimmagu, Inuit Ataqatigiit tungaannit tamanna
nuannaarutigaarput, taakkulu inuuniarnikkut atugaannik pitsannguutissanut
suleqatisserinnilluta.
Taamatuttaaq malugaarput Simon
Olsenip akuersaaruminaatsimmagu, inuiaqatigiiusugut sanngeequtitta ilaannik
iluanaarniuteqartarnissamik periarfissiisoqartarnera. Imigassaq pillugu
siusinnerusukkut oqallittarnerni Inuit Ataqatigiit oqaaserisartagaanut
assungummata, soqutiginartillugit Simon Olsen inussiarnersumik qinnuvigissarput,
oqaatsini taakku itisililaaqqullugit.
Naggasiutigalugu
erseqqissassavarput, imigassamik atuinerujussuaq ajornartorsiutaasoq
ilungersunartoq, suliniutit tamalaat siunnerfeqarluartut,
pilersaarusiorluakkat, ataqatigiissaarluakkallu aqqutigalugit akiorniagassaasoq.
Simon Olsenillu siunnersuutaa
itigartittariaqarlugu nalunaarutigissavarput, taarsiullugu pinaveersaartitsineq,
katsorsaaneq ilisimatusarnerlu aqqutissaasariaqarput. Politikkit
ataqatigiissaakkat ataatsimut suleqatigiissillugit imigassamik atuineq
annikillisissinnaavai.
Socialpolitikkikkut,
akileraartarnermut politikkikkut, ineqarnermut suliffissaqartitsiniarnermut,
peqqinnissamut, aningaasaqarnermullu politikkikkut.
Allatut oqaatigalugu,
pingaarnerutillugu sulissutigisariaqarpoq manna, nunarput ilukkut qallikkullu
inuuffigalugu tamatsinnut ima pisuunnguallaataatigissasoq, aamma
inooqataaffigalugu ima kajumernartigissasoq, ineriartortissallugu imigassaq
atorlugu inuunermik qimarratiginninnissaq pisariaarutsissallugu.
Daniel Skifte, ataatsimiinnermik aqutsisoq,
Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.
Asii Chemnitz Narup qutsavigaarput,
tulliulluni oqaaseqassaa Loretha Henriksen, Kattusseqatigiit.
Loritha Henriksen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat.
Inatsisartunut ilaasortap Simon
Olsenip aalajangiiffigisassatut siunnersuutaa annertuumik soqutigalugu,
oqallisigereerlugulu Kattusseqatigiinniit imatut oqaaseqarfigissavarput.
Kattusseqatigiinniit siunnersuutip
matumap eqqortuunera, siunnersuuteqartoq isumaqatigalugu tapersersorparput,
makkut tunngavigalugit, ullumikkummi akit qiviassagutsigit
apeqquserneqartariaqanngilaq, imigassap aalakoornartullip akisunerujussua.
Tassami ilaqutariit ilaasa aamma
atugarisaat ilaatigut imaattarmata, allaat angerlarsimaffimmi annertuumik nanertuutinngortarlutik.
Soorlu aningaasat ilaqutariinnut atugassaagaluit ilaat piumassuserinngisamik
imigassamut aalakoornartortalimmut atorneqarnerat takussutissaqarmat.
Kattusseqatigiinniit
qularutiginngilarput, imigassaq aalakoornartortalik akikillineratigut
inoqutigiinnut aningaasaqarnikkut ajornartorsiutaasut ilaat
pitsanngoriaateqarnissaat. Soorlu ilaqutariit ilaannut pisariaqartitanut
atorluaanerulersinnaaneq naatsorsuutigisinnaagatsigu.
Kattusseqatigiinniit
taanngitsoorusunngilarput, imigassaq annertuumik ilaqutariit ajornartorsiutillit
akornanni ajornartorsiutaasarmat, tamaattorli erseqqissarusupparput,
taamaatsillugu ilaqutariit ilaat ulluinnarni ajornartorsiutaat imigassamik
aalakoornartulimmik akikilliinerinnakkut qaangerneqarsinnaanngimmata.
Taamaattorli imigassamik atuineq aamma siunissami millisikkiartuaarneqarnissaanut
aqqutsisiuueqataasinnaasutut oqaatigerusupparput.
Naalakkersuisummi ukiuni kingullerni
politikkikkut anguniagassaatut siunniuffigineqarsimavoq, imigassamik
aalakoornartortalimmik atuiallaarnerup 25%-imik appartinneqarnissaa.
Massakkulli siunnersuuteqartup qularnanngilaq, imigassamik atuineq
appartinneqarnissaanut aallariarfissaasoq anguniarumallugu taamatut
siunnersuuteqarmat.
Taannattaaq naleqquttutut
alloriarnertullu siullertut Kattusseqatigiinniit oqaatigerusupparput,
aammattaaq oqaatigissavarput, akinik appaaneq aallaqqaammut
ajornartorsiutaasinnaanera naatsorsuutigisinnaagatsigu.
Kisiannili
naatsorsuutigilluinnarparput ilikkariartorneqassasoq, taamaalilluni torersumik
atorneqalersinnaanera periarfissinneqarsinnaaneralu ammaanneqassammat aamma.
Ullumikkummi ikiaroornartoq
annertuumik nunatsinni ajornartorsiutigineqarpoq, tassanilu aamma
pisooqataalluinnartutut taarusuppara imagassap ullumikkut akisunerujussua,
taamaalilluni ikiaroornartumik annertuumik atuineq aamma annertusaaqataalluni.
Kattusseqatigiinniit aamma
arajutsisimanngilarput, qallunaat nunaannimi piffissani qaninnerni imigassap
aalakoornartullip akikillineqarnissaanik anguniagaqartut, qallunaat nunaanni
naalakkersuisut siunnerfeqarmata. Tassa matumani, kiisalu killeqarfiit
eqqarsaatigalugit akileraarit, afgiftmoms-it, taakkunani akiliisinnaanissat
aamma anguniarlugit siunnerfeqarlutik.
Matumanilu soqutiginartuusinnaavoq,
paasissallugu aamma qallunaat nunaanni akileraarutitigut akikilliisoqarpat,
Kalaallit Nunaani qanoq sunniuteqasssanersoq, minnerunngitsumik Kalaallit
Nunaanni immiaaqqat maqitassanngorlugit nassiunneqartartut akimikkut aamma
qanoq allannguuteqassanersut paaserusunnartoq Kattusseqatigiinniit
kissaatigaarput.
Aamma ilanngullugu tamanna
eqqumaffigineqarnissaa soqutigalugu kissaatigerusupparput malittarineqarnissaa.
Aammattaaq siunnersuuteqartumut
apeqquteqarusuppugut, erseqqissumik isummerfeqarsimanersoq akitsuutip qanoq
atsigisumik annikillisinneqarnissaa takorloorsimaneraa. Kiisalu
akikilliisoqarpat, aningaasat suminngaanniit aaneqarsinnaanersut
paaserusunnartutut Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut.
Minnerunngitsumillu
oqaatigerusupparput susassaqartut, tassa iminngernaveersaartut aammalu
Hvidekors-it, taavalu aamma imigassamik akiuiniarnermut suleqatigiit, taakku
aamma immikkut tusarniaaffigineqarnissaat isumaqarpugut pisariaqarluinnartoq.
Tassami aamma taakkununnga sunneeqataasinnaammata.
Taamatut oqaaseqarluta
Kattusseqatigiinniit siunnersuuteqartoq tamakkiisumik taperserparput.
Daniel Skifte, ataatsimiinnermik aqutsisoq,
Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.
Loritha Henriksen qutsavigaarput,
tulliullunilu oqaaseqassaaq Otto Steenholdt, attaviitsoq.
Otto Steenholdt, attaviitsoq.
Siunnersuutigineqartoq uanga aamma qangali, massuma oqallisissiap assingi saqqummiunneqaraangata isuma taamaattoq saqqummiuttarsimavara. Ima oqaasertalersorlugu, inuit amerlaqisut naalliuutaat, inuit ilaasa, minnerunngitsumillu Landskassep, iluanaarniutigisariaqanngilaat.
Eqqarsaatit amerlaqaat, imigassap akitsuutai iluaqutigalugit nunami maani suliniutit pitsaasut qujanartumik tapiiffigineqartarput, imernaveersaartut, ilageeqarneq, napparsimaveqarnerlu taaginnaraanni. Imigassamik atuinerup, ilami aamma atuinerlunnerup, oqarta atuipilunnerup, aamma taakku aningaasassaqartippai.
Ingasattajaartumik oqaannartoqarsinnaagaluarpoq, imigassat akikilliniarlik, nakkaakkumasut imigassaq aqqutigalugu nakkaakkumanerlutik namminneq inuttut akisussaaffigissavaat. Taamali oqaraluartilluni inuk taamatut oqarfigisaq, aamma ilaquttamini annertuumik akisussaaffeqarpoq, angerlarsimaffik akisussaaffiillu allat tassunga attuumassuteqartut aamma attuumassuteqarfigalugit.
Immaqaana inuiaqatigiinni kalaallini, kalaaleqatitta ataasiakkaat inuttut namminneq akisussaaffiinut ikiuukkumatuutut akuliuppallaartartugut. Imigassap ajornartorsiutaanerinnaaniigata, aammali allarpassuarnut.
Soorluuna inuiaqatigiit inuttaasunut paarsilluarniarnersuat, ilaatigut ingasaataq, inuit amerligaluttuinnartut isumalliitigivallaaleraat, tassa ima oqartarluta, sussa kommunimaaniit tamakku isumagillarumaarpai.
Ilami allaat paasinarsilerpoq, sulinnginneq, sulinermit akissarsinarnerulersoq. Nunatsinni aningaasap nalinga, tassa pisissutaasinnaanerata nukittussusia, qallunaat nunaannut naleqqiullugit ilaanni allaat qiaammernartarpoq. Tamannalu nunaqqatitta aamma qallunaat nunaannut tikittut ilaanneeriarlutik nipituumik paasinarluartumillu oqaatigisarpaat.
Ullumi immiaaqqanik arfinilissiniaruma, 100 kr.-neertarnera sungiussimavara, qallunaat nunaannilu karsisiguma, 30-nik imalimmik, tassa ullumerpiaq 97 kr. ninik akiliissaanga. Ullumi imerniartarfiliaruma immiaaqqamillu nalinginnaasumik, nakuussusilimmik ataatsimik pisillunga.
Maani Nuummi imerniartarfiit akisunersaanni, ataaseq 42 kr.-neqarpoq. Uffa qallunaat nunaanni imerniartarfiit ilaanni 5 kr.-nip, ammut, qummullu 10 kr.-nip akornanni akilersinneqartartoq.
Oqarfigineqaannarsinnaagaluarpugut, taavami taama akisutigisunik pisiniartarunnaarniaritsi, isumaqarpunga sunaluunniit uerinartoq, imaassinnaavoq cigarittit, maannalu imigassat atuilluartut soqutiginngikkaat pisartagaq pisiariuassallugu, qanoq akisutiginera aalajangiisuutinnagu, tamannaagunarporlu Landskasse-mut qujanartoq.
Pisiassat allat aamma eqqarsaatigalugit assersuutinik taasaqalaartariaqarput, tassa nunatsinni akisoqaat, soorlu assersuutigiinnarlugu agurk-imik taasagaat, ataaseq maani 25 kr.-neqartoq, qallunaat nunaanni niuertarfiit ilaanni 2 kr.-nilerlugu pisiassaavoq.
Allat eqqartorneqarsinnaagaluit immineerallarlugit, oqaatigiinnarlara, nunatsinni aningaasarsiatta pisissutaasinnaanerat sukkasuumik nalikilliartorpoq.
Siunnersuutigineqartoq ersarippoq, imigassat taamarsuaq akitsorlugit tuniniartuakkat, aamma aningaasaatikinnerusunit pisiarineqartuartut, qanoq ilaqutariinnut sunniuteqarsinnaappat, pingaartumik taakkua aamma meerartaat eqqarsaatigalugit.
Aammami ungasissorsuunngitsukkut nunatsinni assigiinngitsunut akiligassallit ersarissumik nitaanneqartut ilagaat, nunatsinni ineqarnermut akiligassanik akiliinngitsoorsimasorpassuit, allaat akiitsuisa aningaasat milliardit qaangeraat.
Tamakku tamaasa misissuataassagaanni, suullu aamma pisooqataasut qimerluulaassagaanni, imigassap atugaalluartup akisunerujussua pisooqataanngitsuunngilaq, imigassamimmi pinngitsuuisinnaajunnaarsimasut, uanga isumaga malillugu ukiuni makkunani ikiliartoratik amerliartormata.
Aningaasallu imigassamut atuinermut atugassat nalingi taama appasitsigitillugit, allaat ilaqutariiinni ilaatigut pinngitsoorneqarsinnaanngitsut akissaqarfigineerukkiartorput.
Oqarluaatigiinnarneqarsinnaagaluarpoq, meeqqasi pillugit imerunnaarniaritsi, tamannali naammanngilaq. Qulaani akit assigiinngissusii taariikkakka aallaavigalugit aningaasat ikittuunngitsut sipaarsimassagaluarpakka, ilumilli karsi ataaseq 30-nik imalik 97 kr.-niliinnarlugu, tassa 500 kr.-nilernagu, pisiarisinnaasuugukku.
Tassani takuneqarsinnaavoq sipaarutiga 400 kr.-niusoq ilaquttannut atorsinnaalissagaluagara. Ukioq manna aningaasaqarniarput pillugu nassuiaat soqutigeqaralugu ulloq naallugu oqallisigaarput.
Uangalu aningaasaqarniarnitta siunissami isikkua annilaanganarteqalugu oqaatigaara, nalunngilara Landskassep imigassanut akitsuut pinngitsoorsinnaajunnaavillugu pinngitsoorsinnaajunnaarsimagaa.
Ilami aningaasat taama amerlatigisut annaassagutsigit, taartissaat sukkut allakkut isertissagatsigit, eqqoriaaqattaarsinnaagaluarput, imigissat akikillippata aningaasat annaasagut amerliallannavianngitsut.
Akissuteqaammili aamma oqaatigineqartoq alartiinnarsinnaanngilarput, tassalu akikillisoorluta suli annerusumik atuilernissarput ernumassutigisariaqartoq. Imigassalli tamatsinnut aningaasartuutaanerujussua eqqarsaatigalugu, aamma oqartariaqarpugut, marloriaammik akileraarutinut akilersuinerput Naalakkersuisunit uatsinnillu puigoqqajaaneqartartoq.
Akileraarutinut akiligassagut kommunimiit nassiussorneqartarput, taakkulu pinngitsoorata akiligassaraagut, akileraatilli aappaa, tassa akileraarut ersinngitsoq, imigassamilli pisinitsigut aamma akileraarutigisartagarput, isumaqarluinnarpunga akileraarut taanna ersinngitsoq, ilatsinnut allaat akileraammit ersittuminngaanniit maluginngisamik annertunerulersartoq.
Aningaasarsiakittoq, imigassamilli atuilaartoq, imaluunniit atuilluartoq, aningaasarsiakkaamit atuivallaanngitsumit akileraarnerulerpoq. Taakku marluk eqqarsaatigissagaanni kingumut oqaaseq uteqqitassaq unaalerpoq, innuttaasut annertuumik imigassamik atuillutik oqimaarsaataat, pisortat aningaasatigut iluanaarutigaat.
Naak imigassaq pillugu oqaatigineqartut, tassa illuatungeriit tamarmik eqqoraluartut, oqartariaqarpunga nunatsinni imigassap akia qaffasippallaarujussuartoq. Imigassat akii qaffasippallaat, inuit ilaannut aningaasakilliortunut assorsuaq oqimaarsartitsipput, allaat ilaqutariinnut kingunerluttarlutik.
Siunnersuuteqartup eqqarsaatai paasilluarpakka, aqqutissarlu eqqortoq, pingaartumik peqqinnissaq, aningaasallu inuiaqatigiit atorfissaqartitaat eqqarsaatigalugit, aqqutissamik ersarissumik tikkuaassineq uanninngaanniit aamma nassaariuminaatsillugu.
Kisianni suliassaq soqutiginaqaaq, ataatsimiititaliami suliassatut, aallartinneqassappat qujarutissavara.
Daniel Skifte, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.
Otto Steenholdt qutsavigaarput, tulliulluni oqaaseqassaaq siunnersuuteqartoq, Simon Olsen.
Simon Olsen, Siumut.
Qujanaq, siullermik Naalakkersuisut oqaatsit atugaat siunnersuutigineqartumut soqutiginartitserput, soorlu imigassat aalakoornartortallit akitsuutaasa annikillisinneqarnissaat maannakkuugallartoq, soorlulusooq oqarniartut ukiaru akikillissapput. Soorunami taamaagunanngikkaluarpoq, aammattaaq illuatungaatigut oqaaserinaqarpoq Naalakkersuisuniit, taamaattumik imigassap aalakoornartortallip appaaneq niuertarfinni niuerutigineqarnerata akianik appaanermik kinguneqartinneqarnissaa qulakkeerneqarsinnaanngilaq, aamma imminut oqaluttuarsuunnera tamakunuuna eqeersimaarpallaannginnitsinnut.
Tassunga qimalaariarlugu, nuannaarutigaara siullermik Siumuminngaanniit Naalakkersuisunut ukiamut aappassaarinninnissamut misissueqqusinera Siumup, taanna iluarisimaarnarluinnarpoq. Taamatuttaaq aamma Atassutip taamatut piumasaqaateqarnera aamma malugilluarpara.
Aammalu oqaaserineqartut tassunga tunngasut tamarmik qujanartumik itisuunik, aammalu ilaatigut eqqarsaatigilluaqqissaagassanik akoqartiternerat malunnaqqissaarpoq.
Taamatuttaaq aamma Inuit Ataqatigiinninngaannit isumaqatiginnillunilu, isumaqatiginninnanilu, akerliullunilu oqaatigineqartut aamma erseqqilluinnaqqissarput.
ilaatigullu aamma apeqqutinik aamma tunniussaqarlutik, taanna apeqqutigineqartoq toqqaannarlunga ima oqaasertaqartoq: Tassa akeqqusissut, inuiaqatigiiusugut sanngeequtitta ilaani iluanaarniuteqarnissamut periarfissiisoqartarnera taanna itisileqquneqarmat taanna imatut oqaatigissavara.
Illoqarfimmiit illoqarfimmut qiviarutta, imerniartarfiinnannguilluunniit kisiisa isigalugit ukiuni massakkut ilaqaleqisuni misissuataarutsigik tamakkuerniartut qajassuunnagu ammassattullusooq qaluinnannguanik qaluinnarlutik aningaasanik qaloortitagut ikittunnguupput, taanna miserratigineqarsinnaanngilaq sianigineqanngitsutullu illuni.
Kattusseqatigiit nuannaarutigaara tamakkiisumik aamma isumaqataalluinnarmata, kiannili aamma apeqquteqarlutik, aperinerminnilu aamma apeqqutaat soqutiginavippoq, tassa akikilliliisoqassappat aningaasat suminngaanniit aaneqassanersut paaserusunnarpoq.
Ullumikkut konkurrencenĉvnip ullumikkuinnaanngitsoq sivitsuutilerpoq pasilliutigimmagu Nuuk Imerup aningaasanik qaloortitaanera, igalaakkut inuinnaasunut aningaasanik eqqaanerput, taanna soqutiginartuuvoq paasissallugu, Nuummi assersuutigalugu, pisiniarfiit ingerlaannarlugu pisiniarsinnaatitaaanngillalluunnik Nuuk Imermut, kisianni aatsaat aqqusaagassat aqqusaaqqaarlugit, pappiarap taassuma fakturap allannera, allannerinnanngua taamarujussuaq aatsaat pissarsissutigeqqaarlugu aatsaat ingerlaartoqartarpoq.
Taamatuttaaq imerniartarfiit ullumikkorpiaq immiaaqqamut ataatsimut 30 kr-ni inornagu kaasarfimmiuliuttarpaat. Kia taanna takorluunngitsoorsinnaavaa? Uani taakku eqqartunnginnakkit siunnersuutinni eqqartorlugilli akitsuutit,taanna soqutiginartorujussuuvoq aamma aallerfigineqarsinnaanissaa.
Kisermaaq taamammi taasarakku aamma taaqqillugu, pitsaalluinnartunik aamma malugaara oqaaseqartoq, ammalu assortoruminaalluinnaqqissaartunik.
Kianni tassa aningaasat peqqinnissakkut amma socialikkut atortakkagut immigassamik aallaveqartut qiviarutigit, taava imigassap arlaatigut qanorluunnik ililluni atugaanikinnerulerneratigut tassanngaanniit aningaasarparujussuit aasinnaavagut.
Akitsuutinit isertittaraluakagut apparpata taakkununnga atuineq aamma taamatut imigassap atuineraninngaannit millinerneqarpat aamma takorluunngitsoorneqarsinnaanngilaq pitsanngoriarnermik annertuumik pilertoqartussaassammat. Pilertoqarsinnaanissaa. Naalakkersuisut akitsuutit millineqarsinnaanissaat orniginngimmassuk tupiginngilara, tassami aamma ilaatigut oqaatigineqarpoq aamma ilumoortumik Atassumminngaannit, tassa ukioq kingulleq eqqaamanerlunngikkukku uma siuliaq, takkuitsoorluarsimanngiukku, 233 mill-uunerpiaapput akitsuutitut imigassamit isertinneqartut.Taavalu soorunami taakku iluatinnartorujussuupput, kisianni taakku aningaasat torarfii sumorpiaq atorneqarfii, qanorluunniik immikkortitsertigigaluaraanni socialemut peqqinnissamullu isertartortai angisoorujorujussuusut, annertoorujussuusut takorluunngitsoorneqarsinnaanngilaq.
Siunnersuutigisanni aningaasaarsiakinnerusut inorsitsarsillugisutooq pineqarnerat, imaluunnik taamatut systemeqarneq ila qanorluunnik ilillugu anigorusunnaraluaqaaq.
Akikilliliinissap maannakkumut, uanga isumaqanngilanga 15%-ii ataallugu akikilliliisoqarpat iluaqutaasinnaasoq, kisianni isumaqarpunga akikilliliisoqassagaluarpat minnerpaamik 15%-ii 25%-illu akornganni akikillineqartariaqartoq. Taakkulu takorloorsinnaavagut prcentimi ataaseq nalunngilarput 233 millioniningaannit qassiusoq.
Tassa aningaasat millionerpaalukasiupput, ila millionerparujussuupput.
Oqaatigeriikkattut tunngaviusumik tunngavigaara soorlu siunnersuutima ilusilernerani misissorluaraanni takuneqarsinnassoq innuttaasut amerlaqisut aningaasarsiakkitsut imigassamillu inuttut allatulli ilai annikinnerusumik, annertunerusumillu atuisartut aningaasarsiaasa isaasalerlugu ANaleqarnerusunngortinnissaannik aqqutissiuussinissaq imaluunnit aqqutissarsiornissaq pisariaqarluinnalerpoq@.
Isumaqarpunga aningaasarsiat naleqarnerusunngortinnissaat anguniassagutsigu aallartiffeqartariaqartugut. Soorlu Kattusseqatigiinniit aammalu kisermaaminngaanniit erseqqikannerluinnartumik tassani aamma eqqartorneqartut.
Aallartiffeqartariaqarneq taanna eqqarsaatigalugu isumaqarpunga imigassap akisunersua aallartiffigeqqissallugu utikannerlugu aallartiffiusariaqartoq, nunatta ingerlatitaanerani aningaasatigut akissaqartitsiumalluni matussutissaqartitsiumallunilu imigassap akitsuutaata ukiumut ukiumi pinngitsoorneqarsinnaangilluinnartutut.
Soorlu aamma oqaaseqartup kingulliup oqaatigisaa, isigineqarlersimanerat erseqqilluinnarpoq, kisianni kina oqarpa kinalu naliliisinnaava aningaasarpassuit pineqartut inooqatigiinnut qanoq iluaqutaatigisumik atorneqarnersut imaluunniit ajoqutaalluinnartigisumik atorneqarnersut.
Aamma massakkut imigassap-mik matusisarneq ukiut marluunngillalluunniit massakkut matuma siorna ullaatungaa matoqqateriarlugit ualikkut aatsaat ammarneqartarnera iluarsikannerpoq. Taanna iluarsiineq malunniussimavoq, taannalu immaqa suli pitsanngorsarneqarsinnaavoq.
Ilaatigut taaneqartut suliniaatit ilumoorluinnarpoq atorfissaqartippagut, kisianni massakkut tupigilluinnarpara misissuininni sanningasup tungujortoq assut suusupagineqarluni massakkut systemip iluani illikartinniagaasutut ippoq allaat aningaasalersorneqarnera massakkut suulluinnarunnaavissimalluni.
Tassunga killiinnarallarpunga
nuanneraluaannarpoq.
Daniel Skifte, ataatsimiinnermik aqutsisoq,
Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.
Simon Olsen qutsavigaarput,
tulliulluni oqaaseqassaaq, aningaasaqarnermut naalakkersuisoq, Augusta Salling,
Augusta Salling, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq,
Atassut.
Qujanaq, uangattaaq Naalakkersuisut
akissuteqaataannut oqaaseqartunut qujarusuppunga. Tassa maluginiarpara
soorunami oqaaseqartunit soqutigineqartoq imigassap akikillineqarsinnaanera
taanna soqutiginartutut, kisianni aamma nuannaarutigaara
amerlanerussuteqarluartuninngaannit, Naalakkersuisut akissuteqaataat tassa
massakkuugallartoq, itigartitsinissamik taanna oqaaseqarneq maluginiarluarpara.
Aamma soorunami maluginiarpara
siunnersuuteqartumut tapersiisut aamma oqaasii soorunami tunngavilersuutaallu aamma maluginiarpakka
immikkut taagoqqinngikkaluarlugit.
Aamma taamaappoq Inuit
Ataqatigiinninngaannit itigartitsivissorneq taamaaliornissamut aamma taanna
soorunami aamma maluginiarluarpara, imannak ataasiakkaarlugit
uteqqinngikkaluarlugit tamassa tusareerassigit oqaatsisi soorunalimi, kisianni
una erseqqissalaassavara Nalakkersuisuninnganniit soorunami taamatut imigassap
akikillineqarnissaanut siunnersuummut itigaetitsinissamut maannangaaq
oqaaseqarnitsinnut tunngavigisagut pingaarluinnaqqissaarput isumaqaratta ukioq
kingullerluunnit imigassartornerup agguaqatigiissillugu inummut ataatsimut
literimik apparsimanera, tassa appariartorsimaneq taamannak suli ingerlaartoq.
Aammalu ukiuni kingullerni
malunnarluartumik appariarsimaneq taanna iluatinartutut isigaarput. Aammalu
taamatut akitsuutip appartinneratigut akikillisinneqarneratigut taanna ilorraap
tungaanut ingerlaneq innarlerneqarnissaa taanna orniginartutut isiginngilarput.
Soorunami siunissami akitsuutit appartikkiartuaarneqarsinnaanerat taanna kissaatigineqartoq
aamma tusaasinnaalluarparput, aamma taanna pisinnaassaaq
suliniuteqarluaqqaarnikkut, imannak immikkut qanoq iliuuuseqarnani akiata
appartinnerinnaatigut, uanga isumaga malillugu imigassartorneq pinngitsoornani
qaffaqqaassaaq, taannalu pinngitsoortinniartariaqartutut uanga
isigilluinnaqqissaarpara.
Taamaattumik qujanartutut
oqaatigisariaqarpara amerlanerussuteqarluartut taamatut itigartsitsigallarnissamik
kissaateqarnerat.
Taavali kisianni
aappassaaneerneqarnissaanut Naalakkersuisut aamma misissugassanik assigiinngitsunik
kissaateqarfigineqarnerat soorunami taanna Naalakkersuisuninngaannit aamma
alaatsinaalluarniarsarissavarput.
Inuit Ataqatigininngaanniit
apeqqutigineqarpoq, sulisitassaq ukiup ataatsip ingerlanerani sulisinneqartussaq,
taanna sumut pinersoq, kikkunnik inuttaqartinneqarnersoq, qanorlu angusaqarsimanersoq,
oqaatigisariaqarpara tassa ajoraluartumik sulissut taanna suli
aallartinneqarsimanngilaq, taamaattumillu massakkut Naalakkersuisuni
taamanikkut siusinnerusukkut Naalakkersuisut akuersissutigisimasaat
suliarisassaat, taavalu aamma inuttalersorneqarneri nutaamik aamma
nalilersussallugit isumaqatigiippugut, aammalu suliamik ingerlatsisoqalernissaa
taanna pingaartutut isigineqarmat nutaamik suliassaq qaqeqqinneqarpoq.
Taamatut oqaatigisinnaavara,
qujanaq.
Daniel Skifte, ataatsimiinnermik aqutsisoq,
Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.
Aningaasaqarnermut naalakersuisoq
qutsavigaarput, taava tulliulluni oqaaseqassaaq Asii Chemnitz Narup.
Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit
Qujanaq, ilumoorpoq soqutiginarpoq,
Simon Olsenip oqaluuserisassanngortitaa, aamma saqqummiunneqartut
paasissutissat nalilersuinerillu soorunami assigiinngitsuummata taanna immini
tupinnanngilaq,
Atassutip oqaaseqartuanut Jakop
Siverthsenimut oqaatigilaassavara, ilaatigut Jakop Siverth-senip oqaatigimmagu,
soorlu misilittakkat takutereeraat imigassap soqutigineqarnera atugaaneralu
malunnaatilimmik annikilliartunngitsoq, eqqaamasariaqarpoq 1993-imiilli ukiumut
14 sinnerlugit ukiullit agguaqatigiisillugit imertagaat 13 literinngorsimammat,
taava 1980-ikkut ingerlaneranni 22-23 literip tungaanut
annertussuseqarsimagaluartoq appariartorpoq, tassa taamaattumik imigassamik
atuinitta allanngoriartornera aamma kingumut qiviaraanni takuneqarsinnaavoq,
aamma assigiinngitsunik uppernarsaatitassaqarpoq taanna.
Taava Siumuminngaanniit Anders
Andreassenip oqaatigivaa soqutiginassasoq paasiniassallugit imaluunnit
nalilersussallugu akitsuutit taamaalilluni aamma imigassap akia apparaluarpat
qanoq pissusilersortoqassanersoq. Ilaatigut naatsorsueqqissaartarfiup
saqqummersittagai statistik assigiinngitsut, aamma imigassamik eqqusuisarnermi
statistikit, kisitsisitigut paasissutissat qimerlooraanni taava maannamut
misilittaagaareersut nunatsinni tassani takuneqarsinnaapput. Aamma
soqutiginarput, tassami 1980-ikkut ingerlaneranni aallartinneranni aamma
pointet nalaanni, aamma taamani viinnit akikillialatsinneqarmata, imigassanut
allanut sanilliullugit, taava viinnitortarneq qaffappoq, taava taassuma
saniatigut aamma soqutiginarpoq 1992-iminngaanniit. Aamma Simon Olsenip
eqqaariigaatut akitsuuseeriaatsit tunngaviusumik allannguuteqartinneqarmata,
imigassartorneq, aamma imigassat ilaat soorlu baajat, tassani akitsuutaat
annikillipput viinninut imigassanullu sakkortuunut sanilliullugu, taava
baajatortarneq qaffappoq. Imaappoq takussutissartaqareerpoq inuiaqatigiinni
akitsuutit, taavalu imigassat akii apparneqaraangata qanoq qisuariartartut
inuit, maannamut misilittakkat takutippaat taava akikillisat taakkua
atornerulertarpagut, taamaattumik Simon Olsenip siunnersuuteqarnermigut
angorusutaa uagut upperivallaannginnatsigut taamatut kinguneqarsinnaasoq.
Inuit atuinertik attatiinnariarlugu
aningaasat sinneruttartut qaammatip naanerani taava allanut
atorfissaqartinneqarnerusunut taava atorneqalissasut, misilittakkat maannamut
nunatsinni tamanna uppernarsisimanngilaat. Taamaattumik Naalakkersuisut oqaasii
uagut isumaqatigalugit nalunaarpugut, uagut ernumassutigigatsigu imigassap
akii appassagaluarpata taava aamma atuineq aaamma qaffariartuinnassasoq, ilami
maannamut taamatut periuseqarsimagatta pisisartutut, atuisutut,
atornerluisutullu, taamaattumik taannaannarluunnit aamma piinnarlugu
itigartitseqataavugut.
Taanna erseqqissaqqikkusupparput,
kisianni soorunami misissueqqikkusuppata Siumuminngaannit soorunami uagut
tassani akimmisaarissanngilagut, tassanilu misissugassat aamma allat
soqutiginartorpassuit soorunami naatsorsueqqissaartarfiup maannamut
misissorsimanngisaat aamma ilanngunneqarsinnaassammata.
Apeqqutigivarput
siunnersuuteqartumut imigassamik nanertuuteqarneq inunnit iluanaarutigineqartarnera
taanna nassuialaaqqullugu, tassa paasivarput imerniartarfiutillit tassani
annertuumik uparuarai, aamma soorunami soqutiginarpoq inatsisiliornikkut
inunnut ataasiakkaanut iluanaarutit nakartannginnissaannut aamma arlaatigut
suliniuteqartoqarsinnaavoq, Simon Olsenip tamanna ingerlateqqikkusussappagu
aamma soqutiginnilluta soorunami malinnaassuugut, tassunga atatillugu oqaatigeqqissavara
1999-imi ukiakkut finanslovimut tunngatillugu oqallinnermi uagut aamma
imigassamik iluanaartoqartarnera annertuumik sakkortuumillu uparuarsimagatsigu,
tassani imerajuttunut katsorsaaviit taakkua Nuummiittut Ilulissaniittullu
niuerneq aallaavigalugu iluanaarniarfiuneri, taanna uparuarsimavarput
sakkortuumik, aamma inassuteqarsimagaluarpugut Naalakkersuisunut piffissaq
imaluunnit periarfissaq siullerpaaq
atorlugu taanna unitsissagaat, iluanaarniartoqartarmat inunnut ataasiakkaanut
iluanaarutigineqartarmat imigassaq, uaguttaaq akerlerilluinnaraluarparput,
kisianni maannamut assut kisimiissimavugut taamatut isummersortarnitsinni,
uagut isumaqaratta imigassartorpallaarneq, imerajuttuuneq nappaataammat
nappaatitulli allatulli aamma katsorsarneqarsinnaasoq pisortat aamma tamanna
ingerlattariaqaraat, piffissaq iluatsillugu taanna oqaatigereernikuusarput
oqaatigeqqilaarparput, suli taanna isuma attakatigu,
Taava Naalakkersuisup
oqaaseqarqinnermini nassuerutigivaa suleqatigiissitaq 2000-imi ukiakkut maani
ataatsimiinitsinni pilersinneqartussatut neriorsuutigineqartoq ajoraluartumik
pilersinneqarsimanngitsoq, qujavugut unneqqarissumi taamatut nassuertoqarmat,
aamma qujavugut suleqatigiissitaliornissamut tunngasut nutaamik naliliiffiginiarneqarmat,
aamma qujassuugut utimut nalunaartoqarpat taassuma tungaanut, aammalu
qaqugukkut sulisinneqassanersoq, ilaatigut soqutiginartipparput,
Inuit Ataqatigiit tungaaninngaanniit
suleqatigiissitamut immaqa aamma imissutigineqarsinnaammat Nuuk Imiup
suleriaasia, tassani @Nuuk Imeq A/S@, Nuuk Imiup suleriaasia
misissorneqaqqugaluarparput, assigiingitsorpassuarni soqutiginaatilinnik
konstruktionimi, tassani aktionĉroverindkomstimi malillugit
aaqqissuussisoqarsimammat, aamma qularnanngiivissumik iluanaarutit annertuut
nunatsinninngaanniit anisinneqartarput, taannaannaarluunniik eqqarsaatigalugu
misissuisoqartariaqarpoq, taassumalu saniatigut ilisimaneqarpoq
suliffeqarfissuaq taanna aamma aningaasarpassuarnik naleqartoq
inuiaqatigiinnut, taamaattumik iluanaarutissartaa qanoq angitigiva, taava
saniatigut aningaasaliinerit inuiaqatigiinnut qanoq angitigippat, taanna assut
imaa kissaatigissavarput uagut tungitsinninngaannit ilanngullugu
misissuiffigeqqullugu, taava Simon Olsenip siunnersuuteqartutut oqaaseqaqqikkami,
sanningasoq tungujortoq pitsaasumik pineqanngitsoq oqaatigivaa, eqqaasitsissutigilaassavara
siornaak aningaasanut inatsit, inatsisissamut siunnersuut suliarigatsigu maani inimi, taanna immikkut
aamma tikinneqarsimammat aamma aporaattoqalaarpoq tassani, kisianni uagut
tassani Naalakkersuisut erseqqissumik paasitimmatigut peqatigiiffittulli,
kattuffittuulli, allatuulli piumasarineqartut naammassisarsimanngimatigik,
allaat regnskabet utimut nassiuttarsimanngimmatigik allatut ajornartumik tapiissutit
unitsinneqartariaqartut, taava soorunami uagut isumaqatigiissimavugut aamma
piumaffigeqatigiinnerup aqqani piumasaqaatit soorunami
naammasineqartariaqartartut suliniutit pitsaagaluarpataluunniit, uagut suli
taamatut naliliisimanerput suli attarparput.
Aamma oqaatigisariaqarparput Inuit
Ataqatigiinninngaanniit, maanilu oqaaseqartut allatY..oqartoqaraluarpoq
pissakinnerusunik illersuiniarluni siunnersuut saqqummiunneqartoq, kisianni
paasinnittaatsigut ungasissorujussuusut uppernarseqqipparput, tassa ilumut
pissakinnerusunik illersuiniarluni suliniuteqarniaraanni, taava oqarnitsituut
uagut akileraaruseriaatsit taakkua naqqaninngannit nutaamik
nalilersortariaqarput, aamma akissaatit
tungaatigut aaqqissussisimanerit nunatsinni taakkua aqqutissaapput, makkua
akitsuutitigut immikkut pinninniarnerit uagut inooqataaffigisinnaanngilagut,
taamaattumik pissakinnerusunik illersuinertut isumaqarfiginngilarput una
siunnersuut, aamma oqassuunga narrujuummissutigivara Simon Olsenip
pissakinnerusunik illersuiniarnera tassuungaannaq sammiveqartoq paasigakku.
Daniel Skifte, ataatsimiinnermi aqutsisoq,
Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.
Asii Chemnitz Narup:qutsavigaarput,
taavalu tulliulluni oqaaseqartussaq maanngartinagu oqaatigissavara, maannakkut
erseqqissereersorujussuuvoq, Inatsisartut amerlanerussuteqarluartut qanoq
iliorniarnersut, taamaattumik tallisaavallaarnissaq pinaveersaartariaqarpoq,
taanna kaammattuutiginarpoq, tulliulluni oqaaseqassaaq Simon Olsen
Simon Olsen, Siumut.
Tassaana siullermik oqaasissakka
aalluinnaliivillugillu unikkama, periarfissaq Naalakkersuisuminngaanit
oqaatigineqartoq tassalu ukioq manna, imaluunnit imigassap atugaanerata
kinguarialaarsimanera soorrunaami uppernartorujussuuvoq, kisianni
nalunngilarput aningaasarsiornerput aamma appariartoq, taanna aamma takunngitsuugassaaneq ajorpoq, aamma ukiuni
taamatut pisoqarfiugaangat aamma taamatut pisoqartarpoq, ullumikkumut
malinnaasumut aamma qularinngilara amerlanerpaat arajutsisimassanngikkaat
ilaatigut imigassaq katsorsaanikut iluarnaarniutigineqarpoq nunatsinni, taanna
malunnartorujussuuvoq, aamma meeqqat ajoraluartumik imigassaq pissutigalugu
atugarliortut aamma ilaatigut aamma iluarnaarniutigineqartutullusooq
suliffeqaatigineqarput, tamakku tassa anigorusunnartorujussuupput, kisianni
nammineq aamma qularutiginngilara oqaloqatiginnittarnikkut sivisuumik aamma
suliffimmi angisuumi arajutsinaveersaaralunga suleqataasimagama, tassa
imigassaq ikiaroornartorlu aamma imminnut ataqatigiissorujussuusut taamaammallu
Naalakkersuisut misissuinissaannut aamma taassuma ilanngunneqaarnissaa
kissaatiginartorujussuuvoq, tassa uanga
isumaqavippumga imigassap akikinnerulerneratigut piffisami sivikitsumi, soorlu
Assii oqartoq paatsiveerusimaartoqarsinnaanera qanittunnguusoq, aamma kisianni
qularinngilara pilertortumik tamanna immaqa anigoriartorneqalersinnaajumaartoq.
Taamatut pisoqariataasagaluarpat,
tassa siullermik aamma oqaatigaara
taannaa suli upperaara socialemut aamma peqqinnissaqarbermut
aningaasaartuutit imigassap nanertuutaajunnaarneratigut
annikilleriarujussuassapput, tassanilu aningaasat ersinngitsut illup tungaanut
nuuttussaassapput, tassa nunatta karsia allaat immaqa sinnerutitaqarnerulertsissinnaassallugu, qujanarujussuaq taamatut
paasinnitsigisumik ilungersuunneqartigisumillu tamanit oqaaserinaqartunut
partiiniit aammalu kattusseqatigiinniit aammattaarlu kisermaaminngaaniit, tassa
pitsaanerusumik nunatsinni imaluunniit, nunatsinni imigassap
ajornartorsiutaajunnaarnissaa takorlooruminaassinnaagaluarluni takorloorneqarsinnaavoq,
qujanaq.
Daniel Skifte, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut
Simon Olsen qutsavigaarput,
tulliulluni oqaaseqassaaq Otto Steenholt, attaviitsoq.
Otto Steenholdt, attaviitsoq.
Qujanaq, immaqa uanga oqaasissakka Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuaniinnerussapput, tassa Asii Chemnintz Narupimut, ilumoorpoq 1993-iminngaanniit atuineq naatsorsukkani ammukarmat, qujanartumik tamatta takuarput, taamanikkut viinnip akia appartiimigatsigu oqaaseqartut arlallit oqaatigaat imertaaseq allanngortilaarusullugu viinnimut sangutinneruniarlugu, ilaat oqaluttarput taamaattumik viinnip akia appalaarpoq, aamma takuarput viinnisortut amerlanerulersimasut, pissusissamisoorami sumulluunnik pigaluarutta akikinnersiortuartuugatta, sumullunniit pisiniaraangatta pitsaassusia eqqarsaatigalugu, akikilaarangata taakku piumasarpagut, aamma imigassamut periutsigut taamaapput, kisianni uanga erseqqissaraluarpara qanoq nunatsinni aaningaasartuutigitigigipput, aamma inuit pissakkitsut oqarta tamatta pigaagut, partiip ataatsip kisimi piginiarsarissanngilai oqarluni, uangaaku taakku, ilissi oqallisigissanngilasi, naamik tassa pigineqanngillat, kissiannili pitsaasumik pinissaat tamatta eqqarsaatigaagut, Asii Chemnitz Narup aatsaannguaq oqarmat isumaqarsimallutik akissaatikinnerusut atugaannik siuarsaanissaq imigassamut akitsuutip appartinneqarneratigut pisinnaanngilluinnartoq, uanga taanna isumaqatiginngilara, assersuut aajuna, saqqummiussanni ersarissoq: immaqa akissaatikitsoq oqassaaq ullormut arfinillit pisassavakka, maani 100 kr-neqarput taakku, kisianni uanga assersuutiga takugukku 19 kr-niinnaq atussavaa, 81 kr-nillu sipaarlugit, isumaqarpunga tassani akissaatikinnerusoq kusanartumik sipaartileraluaripput, arfinilittuinnartarsimappat ullormut 81 kr-ni sipaarmagu, tassani takuneqarsinnaavoq sipaarneq kusanartoq, kisianni maani akit qaffasinnerujussuata aamma taanna pilersitaa, isumaqarluinnarpunga ersarissuusoq, taavalu aamma Simon Olsenimut oqaaseq, tassagooq akissaatikitsunik illersuineq pimoorussimappagu soorlu taamatut, taanna nuannaarutigalugu, tassa tassuuna takuara assersuutikkut, tassunaannarluunniit 81 kr.-nik sipaartsissinnaagutsigit issumaqarpunga assut tassuuna pitsaasumik angusaqartugut
Paasinngisaqarpunga aamma Simon Olsenimut akissutigisassinni siunnersuutai itigartittariaqarlugit oqarassi, taarsiullugu taagukkasi nuannaraakka issumaqatigaakka, ataaserli isumaqatiginagu, taarsiullugu pinaveersaartitsineq ajunngilluinnarpoq, katsorsaaneq ajunngilluinnarpoq, taava tullinnguupparsi, ilisimatusarneq, qanoq ilillusi aalakualaartunnguit ilisimatusartinniarnerisi nalulluinnaarpakka, taanna immaqa atuilluartut pinngitsoorsinnaajunnaarsimasut ilisimatusartinnissaaat uanga naamik tassuuna sukkuunaqquutissanerissi naluara, taama oqatsiaannarpunga tassa oqarlunga, ullumiaasiit ulloq tamangajaat atoratsigu pissainnerusut aningaasaatikkinnerusut aarsaallugit. Oqarta tamattaaku pigut, allanit pigineqanngillat, tamattaakua ikiorniarsariniarigut, aamma imigassap tungaatigut.
Daniel Skifte, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.
Otto Steenholdt qutsavigaarput, tulliulluni oqaaseqassaaq Jakob Siverthsen.
Jakob Sivertsen, Inatsisartunut ilaasortaq, Atassut.
Qujanaq, naatsunnguamik, tassaana Inuit
Ataqatigiit oqaaseqartuata uani ilaatigut oqaaserisagut assortulaarlugit
oqaaseqarmat erseqqissaateqarfigilaarniariga, tassa misilitakkat ilumut
takutereerpaat, imigassaq qanorluunniik pinnguaritigigaluarutsigu
akitsoraluaraanni, akikilligaluaraanni imaluunniik ammasarneri pisiniarfiit
allanngortikaluaraanni soqutigineqarnera allanngornavianngilaq, uani aamma
ukiut kingulliit 15 Bit ingerlaneranni kimittuumik
imigassartorsimaneq tassani pivarput, tassa 12 liter, 22 literimiit 2001-mut,
13 literimut apparsimavoq, kisianni immiaarartorneq aammalu viinnisorneq
qaffariarsimapput, soorlu aamma kisermaap Otto Steenholdtip oqaatigigaa
akikinnerulaalerpata arlaat taava taakkua pisiarineqarnerulersarput
pingaartumik akitsuutit kingullermik suliarineqarmata, tassa imigassat
kimittuut ilaatigut 300 kr-niit , 472-kr-nit tungaanut akiata qaavatigut
qaffannerisa kingorna kimittuunik imigassartorneq taamannak appariarneranik
kinguneqarpoq, kisianni illuata tungaatigut aamma immiaaqqanik kiisalu
viinninik imigassartorneq aamma qaffariaateqarluni, taamaattumik oqarpugut
qanoq iligaluaraanniluunniit soqutigineqarnera annertuumik
malunnaateqarnavianngitsoq, qujanaq.
Daniel Skifte, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut
Jakob Sivertsen qutsavigaarput,
tulliulluni oqaaseqassaaq Loritha Hendriksen
Loritha Hendriksen, Kattusseqatigiit.
Qujanaq, aamma uagut isumaqatigilluinnarlugit oqaatigerusupparput, misissuinissaq qanoq pingaaruteqartigissusia, nalunngilluinnaratsigu sunaluunniit paasilluarlugu pigaanni pitsaanerpaasoq, aammalu qanorluunniit ilioraluarutta isumaqarpugut imigassap akikillinerrinnaatigut qimassinnaanngikkipput, kisiannili uppernarserupparput, aamma imigassat taama akisunerujussuatigut nammatassat aammalu inunnut atugarititaasut annertoorujussuanngortarmata, imigassanut akileraarut taamanikkut eqqaamalluarpara maani atulermat, kalaallit nunaanni suli skat-mut akileraaruteqanngikkallaratta.
Taamaattorli skatimut akileraaruteqaleratta nunamut, aammalu soorlu akileraaruteqaleraluaratta, imigassat akileraarutaat tassani peerneqarsimanngilaq.
Taamaalilluni takuneqarsinnaavoq inuit marloriaammik akileraaruteqartut, ullumanna tikillugu qaffaraluttuinnartunik ingerlanneqarmat, qaqiffimmut tunngatillugu uanga nammineerlunga siunnersuuteqarsimagaluarpunga massakkumut. Taavalu kisianni oqarfigineqarsimallunga ukiormanna taanna oqaluuserineqartussaammaat tunuartilaaqqullugu.
Aamma siornatigulli oqaatigisarsimasarput, qaqiffik nammineq kalaallit nunaaninngaanniit ingerlattariaqarnera qanoq pingaaruteqartigisoq. Maanngaanniit aningaasat avammut aniatiinnarnagit, imigassamik atuinerput aap, appariarsimavoq, kisiannili 22 literiminngaanniit 13 literimut % procentemik appariarsimanera.
Uanga nalilerusuppara ullumikkut ikiaroornartumik atuineq annertoorujorujussuuvoq. Taamaalillunilu imigassamik atuineq aamma taassuminnga tunngaveqarluni appariarsimasutut uanga nalilerusullugu.
Taamaattumik isumaqarluinnarpugut imigassap akia taamatut qaffasitsiinnassagutsigu inuiaqatigiinnut annertoorujussuarmik suli ikiaroornartullu tungaatigut annertoorujussuarmik ajornartorsiuteqartussaalluta, kisianni tassa nalunaarutigerusupparput misissuinissaq sukumiisumik pisariaqarpoq. Aammalu sunaluunniit misilitsinnagu oqaannarluta oqarsinnaanngilagut, ajoqutaavoq, iluaqutissartai ujartortariaqarpavut.
Daniel Skifte, ataatsimiinnermik aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut
Loritha Hendriksen qutsavigaarput, tulliulluni oqaaseqassaaq Naalakkersuisut siulittaasuat.
Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat, Siumut.
Inimi maani nalunaaquttap akunnerparujussui atorneqartarput imigassaleraluni. Aammalu piffissarujussuaq atorneqartarpoq inuiaqatigiinni aamma tamanna meeqqat allarpassuillu tamaasa akulerussorlugit eqqartuleraangatsigit.
Aamma uani ullumikkut akulerussorneqartut tusarnaarlugit amerlaqaat. Inunnik isumaginninnermut tunngasut napparsimavimmi isumagineqartussat imerajuttut. Imaluunniit nammineq namminersortunik tamakkuninnga soqutigisalinnit ingerlanneqartussat akulerussorneqartut.
Ullumikkut Inatsisartuni apeqqutigineqarpoq imigassaq Kalaallit Nunaanni nioqqutigalugu akisuallaarpa? Aap, akisuallaarpoq. Maannakkut pisiniarfinniluunniit qiviaraanni imaluunniit neriniartarfinnut ingerlagaanni puiaasaq viinni ataaseq pisiaralugu neqatigiinneqassappat nerisassanilluunniit qasseriaammik akisunerusarpa?
Tamakkua inuusaatsini allani atorneqartuni qiviassagaanni tupigusuutigalugit takornariat manna tikillugu aamma oqallisigivaat.
Tamakkua qiviassagaanni naaggaartoqarsinnaanngilaq oqassalluni imigassaq akisuvallaaqaaq. Aammalu nammineq nioqqutigineqarnera qiviassagaanni, kisianni ullumikkut apeqqut taanna imaaliinnarlugu akineqarsinnaanngimmat akulerussuunneqarneri tamatumani pissutaapput. Tassa imigassamut atuinermut akikilligaanni atuinermut millisaataassava. Imaluunniit aamma akerlianik annerusumik imigassaq aamma atorneqalissava?
Tamakkua siumut ilisimareerneqarsinnaanngillat, kisianni ataaseq ilisimavarput imigassaq akornatsinni peersinnaajunnaarsimavarput. Taamaattumillu inooqatiginerani tassani suliniarnerit ullumikkut eqqartorneqartut tassa patsiseqartut imigassap angivallaamik atorneqarnermigut inummut inuiannullu erloqisitsisarnerannut tunngasut taakkua ersigalugit siooragalugillu aamma oqallisigisami matuminnga aamma pulatinneqartarput.
Imigassamik atuivallaarnermut tunngatillugu namminneq taanna ukiorparujussuarni napparsimaviit aaqqissinnaanngisaat inuit namminneq tassani kajumissutsiminnik aaqqiiniarnerat aamma Kalaallit Nunaanni atuuttoq naammattoorparput. Aammalu taanna ajunngitsunik kinguneqarpoq.
Napparsimavinni ukiorparujussuarni tiguinnarneqartarput inuit nakkaalluinnarsimasut aammalu ikiorneqarnissaannik annerusumik periarfissinneqarneq ajortut antapussinik tunioraraluarlugit ilaatigut ikiorneqarsinnaanngitsut, kisianni inummiit inummut imigassanik atuisunik naapitsisarneq maannakkut nunatsinni aamma atorneqalersoq tamakkuupput tapersersugassat naak nipaatsumik ingerlanneqaraluartut. Isumaqarpunga aamma tapersersorneqarnerat allanngortinneqassanngitsoq.
Peqatigiiffiit iminngernaveersaartut sulinerat nunatsinni ajunngilaq assigiinngitsunik peqatigiiffinnik suliniarnertut ajunngitsutut ilillugu aamma tapersersorneqarnissaa kissaatiginarpoq. Naggataatigut oqaatigissavara apeqqut imigassamut tunngasoq akialuunniit eqqartuinnalerutsigu sorparujorujussuit imigassamut tunngasut qaqittarpagut oqallisigisarlu allarluinnarmut pisittarlugu, kisianni nalunngisarput tassa imigassaq nunatsinni akisuvallaaqaaq. Piitsunngorsaataavoq amerlaqisunut aammalu atupilukkaanni erloqinarpoq inummut ilaqutariinnullu kisianni akisuvallaaqaaq.
Daniel Skifte, ataatsimiinnermi aqutsisoq, Inatsisartut Siulittaasuat, Atassut.
Tassalu allanik oqaaseqarumasoqanngimmat. Aap taava allanngitsoorneqarsimavutit Asii Chemnitz Narup, utoqqatserpunga. Pingajussaaniilerami naatsunnguamik.
Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit.
Otto Steenholdtimuna toqqaannartumik uagutsinnut apeqquteqarmat misigisimallunga aamma akisariaqarlugu naak nipaa nikassaanertut nipeqaraluartoq ilisimatusarnermut tunngasoq. Illaruaatissanngilaq ilisimatusarnermut tunngasoq. Apeqqut pingaaruteqaqaaq. Tassani eqqarsaatigivarput ilisimaneqarmat aamma naatsorsueqqissaartarfiup kisitsisai misissoraanni kommuneqarfinniit kommuneqarfinnut eqqussuisarnerit assigiinngitsorujussuuvoq.
Aamma takusinnaavarput taanna uuttutigalugu oqassagutta atuineq aamma tassani atuarneqarsinnaasoq. Assersuutigiinnarlugu Qeqertarsuup Tunuani kommuneqarfiit arlallit annikitsunnguamik eqqussuisarput kommuneqarfinnut allanut sanilliullugit.
Soqutiginassusia sinerissatsinni taava immaqa ilinniarfigisinnaavarput taakkunani inooqatigiinnikkut pissutsit ima pitsaatigisimammata allaat imigassamik atuinissaq taamarsuaq pisariaarussimalluni. Soorlu tamakkua ilisimatusarnikkut paasisariaqarpagut. Aamma imigassartornerujussuup sorlaqarfia sumiinnersoq ilisimatusarnikkut paasiniarneqarsinnaavoq.
Nunatsinni
pissutsit tamakkua uagutsinnorpiaq tunngassuteqartut ilisimatusarnikkut iternga
tikillugu paaserusuttarigut qasseriarluta maanngaaniit oqaatigilissavarput.
Aamma missuinerit tamakkua atorfissaqartippagut. Tassa taanna isuma isumagivarput. Siornaassuaq
oqaatigivarput aamma naalisarlugu taamatut oqaatigeqqipparput.
Naalakkersuisut Siulittaasuat
isumaqatigissavara oqarmat apeqqut uani eqqartugarput imigassaq akikillippat
taava qanoq kinguneqassava. Taava ilaatigut nammineq aamma apeqqut taanna
akivaa oqarluni naluvarput, kisianni oqaatigeqqissavarput
naatsorsueqqissaartarfiup kisitsisaatai siornalitsat siornaarnitsallu
qiviaraanni una takuneqarsinnaavoq imigassap akia apparsimagaangat taava
akimikkut taakkua appartut atuinerup tungaatigut taava killormut ingerlasoqalertarpoq.
Imaappoq atuineq annertunerulertarpoq.
Taakkua tutsuiginartutut
isumaqarfigigatsigit uagut taakkua toqqammavigalugit Simon Olsen siunnersuutaa
itigartipparput.
Otto Steenholdt, attaviitsoq.
Iluarinngivippara Asii Chemnitz Narup oqaaseq atormagu nikassaasimasunga. Eqqarsaraangavit isumaqassanngilatit eqqarsaatitit eqqortuusut. Tassaniinngilaq nikassaanerunngilaq erseqqarissuminguna oqaatigigaluariga taarsiullugu atorniakkasi ilaliussimagassigit ilisimatusarneq. Ilumullimi erseqqissumik allassimasuugukku paatsuugassaajunnaarlugu uanga maanngaqqissimasariaqanngikkaluarpunga.
Aammaana erseqqilaartumik oqarneq pisariaqartartoq. Taamaattumik maanngaravit aatsaat paasivara sunaaffaaku allarluinnaat ilisimatusarnermik taasaritit.
Ilisimatusarneq uanga tassaasorigakku atuarfissorneq kisiannili uani misissuinerit ilisimatusarnerunngitsut.
Godmand Rasmussen, Atassut.
Uanga natsuararsuarmik imigassaq soorunami
aamma oqallisigineqartillugu ilanngutinngitsoorusunngilanga. Inuttut soorunami
uanga nammineq isumaga atussagukku erseqqissumik oqaatigisariaqarpara
imigassamik akisuvallaarneranik siunnersuuteqartoq appaanissamut taanna isuma
kimilluunniit assortorneqarsinnaanngivippoq, kisianni nunatta aningaasaqarniarnera
eqqarsaatigalugu landskarsimut isaatitsinera taakkua 240 millionit
missaaniittut aningaasat apeqqutaavinnarlerpoq aamma taakkua suminngaaniit
taakku pissarsiarineqarsinnaanersut.
Eqqarsaatigisariaqarparput ullumikku
inuiaqatigiinnitsinni aamma saqqummiussisup erseqqissumik oqaatigivaa
inuiaqatigiit uagut kalaallit akunnitsinni ileqqorivarput nalliuttorsiornermi
annertuumik ilaatigut qaaqqusisarneq. Aamma taanna inuiaqatigiit ilutsinni
sorlalereersimavarput imaaliallaannarlugu kaanngartitassaanngitsoq.
Ullorsiorneq massakkut akisoorujussuuvoq.
Qanorluunniit annertunngitsigisumik ilassinnikkaluaraanni. Aamma kalaallit
ullumikkut inuusaatsitsinnut ilaalersimavoq nerinermi viini. Naalakkersuisut
Siulittaasuat soorlu oqaatigereerpaa viinni aamma qanoq akisulluinnartigisoq.
Taamaattumik erseqqissumik una uanga aamma isumaqarpunga
eqqarsaatigisariaqaripput imerniartarfiit misissueqqissaarnermi
assersuutigiinnarlugu 40 kr-nit ilaatigut sinnerlugit imerniartarfinnik
akeqartoqarpoq.
Imigassaq taamak isikkoqartillugu
imerniartarfinni appaasoqaraluarpat imerniartarfiit nappassinnaannginnerlugu.
Soorlu taanna assersuutigiinnarlugu misissueqqissaarnermi immaqa
atorneqarsinnaavoq.
Uanga una inuttut nammineq
oqaatigissagukku isumaqarpunga sunaluunniit annertuumik pigileraangatsigu
soqutigiunnaariartulertarparput. Imigassaq akikilligaluarpat inuit aamma
nammasssinnaasaannik kikkut tamarmik peqarlutik isigiinnalerunikku
isumaqarpunga aallaqqaammut alutorsarneq ingerlariarluni naggataatungaatigut
aamma soqutigineerukkiartulerumaartoq.
Qanorluunniit pitigigaluarutta siunissaq
ungasinnerusoq eqqarsaatigiinnarlugu akit taamaattu aatuuttuaannarnavianngillat
siunissami. Qaquguluunniit aaqqinnerumaarput naammaginartumik
akeqalersillugit.
Imigassamik atuineq taanna soorunami
eqqartorneqartaqaaq. Aamma assigiinngitsorparpassuarnik
isummersorfigineqartarpoq. Aamma nuannersumik una taarusuppara inuit ilaasa
atuisinnaanngissusertik naak imigassamik atuisinnaagaluarlutik imminut
piumaffiginninnermikkut killilertarnerat soorlu Upernaviup nunaqarfiini
pisiniarfinni nioqqutaanngilaq. Aamma taamanna periaaseqarneq nunatsinni inuit
ilaannut illoqarfiit ilaannut atuuttoq taanna nuannerpoq. Inuit namminneq
killiliiffigisinnaanerat tassani ersittareermat.
Annertuumik oqaaseqarnianngilanga
oqaasissaqarusunnaraluaqaaq imigassaq eqqartorneqartillugu qaffakaarsorpassuit
aamma appakaattarmata, kisianni tassa taanna uanga ilumuuillunga oqaatigissagukku
oqassuunga imigassap akisuallaarnera inuiaqatiginni annertoorujussuarmik aamma
nanertuivoq.