Ullut ataatsimiiffiusut arfineq-pingajuat, tallimanngorneq oktoberip 5-aat 2001, nal. 13.40

Oqaluuserisassani immikkortoq 26

Inissiani attartortittakkani ineqarnermut tapiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata allannguuteqarneranik Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut.

Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq)

(Siullermeernera)

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Ole Lynge, Inatsisartut Siulittaasuat, Inuit Ataqatigiit.

 

Ole Dorph, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut:

Inissiani attartortittakkani ineqarnermut tapiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata Inatsisartut upernaaq manna ataatsimiinnerminni 2002-mi januarip aallaqqaataani atuutilersussatut aalajangersagaanut allannguutissatut siunnersuut matumuuna Naalakkersuisunut saqqummiunneqarpoq.

 

Inatsisartut peqqussutaani tassani taaneqarpoq ineqarnermut tapiissutinut aningaasartuutit 40%-ii nunatta karsianit, 60%-iilu kommunininngaanniik aningaasalersorneqartassasut. Inatsisartut peqqussutaannut qulaani taaneqartumut allannguutissatut siunnersuut saqqummiunneqarpoq 2002-mut ukiunullu tulliinut ataatsimoortumik tapiissutit pillugit Naalakkersuisut, KANUKOKA-llu isumaqatigiissuteqarnerisa kingunerisaanik.

 

Aningaasalersuinerup allanngortinneqarnera kommunit sipaarutissaat ataatsimoortumik tapiissummut KANUKOKA-mut isumaqatigiinniutigineqarnerani naatsorsuutigineqareerput. Siunnerusut aningaasaqarnermuinnaq tunngasuuvoq, aammalu ataatsimoortumik tapiissutit isumaqatigiinniutigineqarnerata kingunerisaanik saqqummiunneqarluni.

 

Ataatsimoortumik tapiissutit isumaqatigiinniutigineqarnerani aammattaaq isumaqatigiissutigineqarpoq inissiani attartortittakkani ineqarnermut tapiissutit allanngortinnerani upernaaq manna Inatsisartut ataatsimiinnerani akuersaarneqartoq ataatsimut isigalugu kommunini allaffissornikkut aqutsinermi aningaasartuuteqarnerulernissaat matussuserniarlugu kommunit 300.000 taarsiivigineqassasut.

 

Naalakkersuisut taamatut oqaaseqarlutik siunnersuut Inatsisartunut suliassanngortippaat.

 

Ole Lynge, Inatsisartut Siulittaasuat, Inuit Ataqatigiit:

Taava partit oqaaseqatuinut. Siullermik:

 

Ruth Heilmann, Siumup oqaaseqartua:

Inissiani attartortittakkani ineqarnermut tapiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarneranut atatillugu aningaasartuutit kommuuninit Namminersornerusuniillu aningaasartuuteqarfiusartut allanngortinneqarnissaat siusinnerusukkulli aamma arlalinnit KANUKOKA-miillu piumasaqaataareersup maanna ineqarnermut tapiissutit allannguuteqartinneranut atatillugu iluarsiiffigineqartussanngorput.

 

Tassalu kommunit 40%-inik akileeqataasarnissaat aammalu Namminersornerusunit 60%-inik akiliuteqartalernissat, tamanna Siumumit oqaaseqartarnitsinni kissaatigisatsinnut naapertuummat iluarisimaarparput. Tamassumap aningaasalerneqarnissaa kommuninit Namminersornerusuniillu isumaqatigiinniutigineqareerluni isumannaarneqareermat, taamaattumik maanna peqqussutissaq Siumumit tamakkiisumik isumaqatigaarput.

 

Boligstøttemi illuutinut tapiissutit peqqussutissami nutaami ikaarsaariarnermi aalajangersakkat naapertorlugit ingerlasoqassaaq 2000-imi aprilip naanissaa tikillugu. Kisiannili kommuninit 40% Namminersornerusunillu 60% akileeriaaseq nutaaq 1. januar malillugu akilersuisoqaleriissaaq. Tamannalu aamma aningaasanut inatsisissami isumannaaruffigineqareermat Siumumiit naammagisimaarparput.

 

Siumumi nalunngilarput boligstøtte aqqutigalugu illumi najugartut illumut tapiissutinik pissarsisinnaalernissaanut, tassa boligsikringimik pisartagaqalersinnaanerannut tunngasumik Naalakkersuisut ukiaanerani ataatsimiinnerup ingerlanerani Inatsisartunut saqqummiutaqarumaartut. Tamanna Siumumiit neriuutigaarput soorunami piumaartoq.

 

Taamatut Siumut oqaaseqarluta peqqussutissap aappassaaneerneqannginnerani ataatsimiititaliami nalilersoqqaarneqarnissaa kissaatigaarput.

 

Jakob Sivertsen, Atassutip oqaaseqartua:

Qujanaq. Inissiani attartortittakkani ineqarnermut tapiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarnerani Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut siullermeerneqarnerani Atassummit imatut oqaaseqarfiginiarparput.

 

Nammineerluni ineqarneq angerlarsimaffeqarnerlu inuit pisinnaatitaaffiannut ilaavoq. Inuit kikkulluunniit toqqissisimanartumik najugaqarnissartik tamarmik pisariaqartikkaat nalunngilarput. Piniartuugaanni, aalisartuugaanni assigiinngitsunillu suliffeqarsimagaanni pingaartumik sulerulunnartunik eqqissilluni toqqissisimallunilu qasuersaarnissaq pingaartorujussuummat.

 

Inuup suliffimmini paarsilluarnissaanut pitsaasumik ineqartitaaneq, ineqartitaanissaq imminnut atasorujussuupput. Aamma erseqqissartariaqarpoq inuit ulluinnarni inuunerannut toqqissisimanissaannullu inissaqartitaaneq aalajangiisuulluinnartarmat, matumuuna Atassummit oqaatigaarput.

 

Inissianik attartortittakkanik ineqarnermut tapiissuteqartarneq manna tikillugu tapiissutit kommunit 60%-it Namminersornerullutillu Oqartussanit 40%-it  akilerneqartarput. Aningaasalersueriaaseq taanna 1. januar 2002 allanngortinniarneqarpoq imaalillugu, aningaasartuutit 60%-ii Namminersornerullutik Oqartussat, 40%-iallu kommunit akilertalissagaat. KANUKOKA peqatigalugu isumaqatigiinniarnikkut anguneqarsimammat, tamanna Atassummit ataqqivarput. Malugeqqussavarpulli kommunit, Namminersornerusunut sullissinertik iluanaaruteqarfigissanngimmassuk, illuatungaatigulli Namminersornerusut inissianik attartortut akiliutaannik iluanaaruteqartussaallutik.

 

Kiisalu inissialiat attartortittakkani ineqarnermut tapiissuteqartarnerup allanngortinneqarnerata kingunerisaanik kommunit allaffisornikkut suliaqarnerulernissaannik aningaasartuutit matussuserniarlugit Naalakkersuisut 300.000 kr. angullugit taarsiissuteqarniarmata Atassummit pissusissamisoorsoraarput, peqqussutiliatta innuttaasunut eqqortumik atuutinneqarnissaannik aningaasartuutit matussuserneqartarnissaat pisussaaffigigatsigu.

 

Nassuiaatini aaqqissuussineq nutaaq allaffisornikkut kinguneqassanngitsoq oqaatigineqartoq tamanna eqqortuunngimmat matumuuna Atassummit erseqqissaatigaarput. Naalakkersuisummi saqqummiussaqarnerminni kommunini aningaasartuuteqarnerulernissaq matussuserniarlugu 300.000 kr.-inik taarsiissuteqarnissaq oqaatigimmassuk.

 

Ineqarnermut tapiissuteqartarnermut allanngortitsineq 1. januar 2002-mi atuutilersussaq peqqutigalugu boligstøttemi illoqartunut tapiisarneq eqqarsaatigalugu peqqussutissap nassuiaataani oqaatigineqartut malillugit 1. januar?30. april taamaallaat tapiissutit tunniunneqartassasut oqaatigineqarpoq.

 

Matumuuna Atassummit Naalakkersuisunut apeqqutiginiarparput aprilip 30-ata kingornagut boligstøttemi illoqartut ineqarnermut tapiissutiseqqissannginnersut aamma sooq tapiissutisisinnaaneq april naanissaata tungaannaanut atuutissanersoq erseqqinerusumillu nassuiaaffigineqarani.

 

Upernaaq Inatsisartut ataatsimiinneranni BSU-mi atorluni illuliat aningaasalersorneqartarnerat illutaarnermilu atukkat erniaasa qaffasippallaarnerujussuat ukiorpassuarni akilersuiniarnermut artukkiissutaasut iluarsiiffiginiarlugit Jakob Sivertsenip oqaluuserisassanngortitaata 9. maj immikkoortoq 34-tut oqaluuserineqarnerani Inatsisartut tamarmiullutik piumasaqaatigaat ukiaq manna Inatsisartut ataatsimiinneranni Naalakkersuisut aaqqiiniutissamik saqqummiussaqassasut.

 

Matumuuna Naalakkersuisut saqqummiussaqannginnerat sumit peqquteqarnersoq Atassummit paaserusupparput. Atassummit erseqqissaatigeqqissavarput BSU-mi illoqartuni atukkat, erniaasa qaffasinnerujussuat kinguarsaqqinneqarani aaqqiiffigineqartariaqalermat. Atassummit 1980-ikkut naalernerannili aaqqiiffigineqarnissaa piumasaqaatigisalerparput, kiisal ullumikkut piffiit ilaanni BSU-mi illoqartut qassikattaannannguit kisimik najugaqalerput. BSU-millu illulianut atukkat erniaqqortungaarmata illoqartut ernianut akilersuerusaarneq qatsullugu qimagarpaat. Tamanna upperineqanngippat 2002-mi aningaasanut inatsisissami konto 72.06.01 BSU-mi akilersuutit 60 mio.kr.-nit takuneqarsinnaapput. Aamma 72.06.02 BSU-mi atukkanut erniaannarnut 61.600.000  kr.-nit isertinneqartussatut ilanngunneqareersimasut aamma takuneqarsinnaavoq. Taakku saniatigut nukingisaarinermut akiliititsissutit aamma pillaammik ernianik taaneqartartut 3 mio.kr.-it ilanngukkanni BSU-mi illoqartunuinnaq 2002-mi Landskarsip isertitassaattut naatsorsuutigineqartut 124.600.000 kr.-inik amerlassuseqarput.

 

Atassummit isumaqarpugut, nunatsinni innuttaasunit pissakinnerpaatut oqaatigineqartartut BSU-mi atukkat erniaannaannut taamak annertutigisumik aningaasanik aallerfigineqarnissaat ingasappallaarujussuartoq. Tamanna nammaqatigiilluni ikioqatigiinnissamik anguniagaqarnermut naleqqutinngitsoq Atassummit isumarfigigatsigu. Sulilu aammaarluta BSU-mi illoqartunut aningaasalersueriaatsit ernialersueriaatsillu aaqqiissuteqarfigineqarnissaat Atassummit piumarieqqipparput.

 

Nunatsinni inissaaleqinerujussuup aaqqinniarneqarnissaa oqallisigerusaannguarlugu uffalu illoqarfinni nunaqarfinnilu BSU-mi illuliarpassuit ilaat iluarsaatilaaginnarlugit atorsinnaalluaraluartut asiutiinnarneqartut amerlasoorujussuugaluartut. Nunarput illunik atorluarneqarsinnaasunik eqqaanissaminut akissaqanngilaq. Pimoorutamik aaqqiiniarnissaq matumuuna Atassummit sakkortuumik piumasaraarput.

 

Illut atorsinnaanngitsut piiarneqarlit, atorsinnaasortaat kommuninut innuttaasunulluunniit tuniniarneqarlik imaluunniit inissaaleqisunut nammineq iluarsagassanngorlugit tunniullugit, taamaaliornikkut inuit pissakinnerusut akikinnerusumik namminerisaminnik ineqarsinaanerat anguneqassammat, pingaartumik avalliunerusuni najugartut tamatumani eqqarsaatigalugit.

 

Ineqarnermut tapiissuteqartarnermi aaqqissuussineq nutaaq 1. januar 2002-mi atuutilersussamut tunngatillugu Namminersornerullutik Oqartussat nalunarutaat nr. 34 13. september 2001 misissorluareerlugu Atassummit ineqarnermut tapiissuteqartarnissamik aaqqissuussinermut nutaamut assut nalornisuulerpugut.

 

Siunertarisatsinnut allaanerungaartumik piviusunngortinneqartussanngormat. Soorlu allaffissornerujussuarmi aammalu naatsorsuutigisami akiliinerusalernissamik kinguneqartussaanera tamatumani eqqarsaatigalugu. Ukiuni makkunani allaffissornikkut pisariillisaaniarluta inatsisinik peqqussutinillu paasiuminarsaalluta ulappuseruttorpugut. Nunatsinni pisortaqarfinni aningaasat allaffissornikkut atorneqartartut annikillisinniarlugit. Tamanna pisariqarluinnalersimammat.

 

Ineqarnermut tapiissuteqartarneq allanngortinnagu 1. januar 2001-imi atuutsinneqalerpat allaffissornerujussuarmik kinguneqartussaassaaq. Aammalu kommunit aaqqissuussinermut nutaamut ulluinnarni atuisussanut kiffartuussinissaminnut naammattumik nukissaqarfiginavianngikkaat takusinnaagatsigu.

 

Aamma kommunini ilinniarluarsimasunik sulisussaqarniarneq taamak amigaataatigitillugu suliakkersuuterujussuarmik suliakkeeqqinnissaq Atassummit tulluartuusorinnginnatsigu.

 

Inissianik attartortittakkanik ineqarnermut tapiissuteqartarnermi aningaasalersuinerup allanngortinniarniarneqarnerani inunnik isumaginninnermut ataatsimiititaliani ilaasortat pisortatigoortumik upernaaq nassuiaanneqarnitsinni akissaqarsiaqarnerusut akiliutissaat qaammammut annerpaamik 1000-inik qaffaateqassasoq erseqqissaaffigineqarpugut., kisiannili naatsorsuinerit eqqortut misissuataaraanni tamanna ilumuunngitsoq takusinnaavarput. Tamanna assut Atassummiit ajuusaarutigaarput. Soorlu ilaqutariit 440.000 kr-nit sinnerlugit ukiumut akissarsiaqartut ineqarnermut meeqqanik tapiiffigineqassaarnermikkut ineqarnermut akiliutaat 3.000 kr-nit angullugit qaffanneqarnissaat takusinnaagipput. Tassa pisortatigoortumik paasitinneqarnitsinni 2000-nik qaffasinnerusumik.

 

Ineqarnermut taamarsuaq qaffaanissaq Atassummiit angunianngilluinnaratsigu matumuuna erseqqissaassutigaarput. Matumuuna Naalakkersuisumut ineqarnermut akiliuteqarnerulernissamut kisitsit eqqortut nassuiarneqarnissaat Atassummiit piumasaraarput.

 

Innuttaasut allannguinissamut sillimanissaat eqqarsaatigalugit. Piffissaagallartillugu innuttaasut eqqortumik Naalakkersuisunit paasitinneqarnissaat Atassummiit assut pingaartikkatsigu. Minnerunngitsumillu uagut inatsisiliortut eqqortumik tunngaveqarluta aalajangiinissarput pingaartorujussuummat.

 

Ilaqutariit akissarsiakkaanerusut ineqarnermut akiliuteqarnerunissaannik Naalakkersuisut toqqammavilersuuteqarnerminni inuit namminneerlutik illutaarsinnaanerannik piumassuseqarnerulernissaat ineqarnermut akiliutinut qaffaaniarneq peqqutaatippaat. Eqqaamassavarput peqqutiginiagaq oqaannarluni anguneqarsinnaanngimmat. Soorlu inuusuttut arlalippassuit sivisuumik ilinniarnerminni ilaqutaqalereertarput, allatullu ajornartumik ilaquttatik pissaqartinniarlugit aningaaserivinni atorniartariaqartartut nunatsinni takornartariunnaarpagut. Taakkulu ilinninarnerminni naammassigaangamik ilinniarluarsimanermikkut qaffasissumik akissaateqartunut ilannguttarput qujanartumik tamakku amerliartorput. Tamannalu Atassummi assut tulluusimaarutigaarput.

 

Puigorneqartartorli tassaavoq inuusuttut ilaqutaqalereerlutik ilinniarnerminni naammassigaangamik akissaataat qaffasikkaluarlutik akilersugassarpassuaqartarput soorlu annertuumik akileraartarput aningaaserivinnut atorniarsimasaminnut akilioraasarput. Meeqqerivinnut annertunerpaamik akiliisarput meeraat meeqqat tapisiaqartinneqarneq ajorput ineqarnermut qaammaqqutinut kiassarnermullu taamannak aamma akiliisarlutik.

 

Taamaattumik Atassummiit eqqortuusorinngilarput innuttaasut pingaartumik inuusuttut aatsaat siunissaminnik pilersaarusiorlutik aningaasanillu katersiniarsaralutik allarteruttortut ineqarnerminnut akiliutaat qaffariarlugit illuatungaatigut namminerisaminnik initaarnissaannut kaammattorneqarnerat pinngitsaaliineruvallaartoq. Inuimmi namminneerlutik qanoq atugaqarnissartik qanorlu inuuneqarnissartik namminneq akisussaaffigimmassuk.

 

Aamma eqqaamaneqartariaqarpoq ullumikkut inuit ilinniarluarsimasut nunatsinni assut atorfissaqartikatsigit soorlu politiit, ilinniarfinni qaffasinnerusuni ilinniartitsisut, meeqqat atuarfianni ilinniartitsisut, peqqinnissaqarfimmi sulisut, meeqqanik perorsaanermi ilinniarsimasut ilaallu ilanngullugit.

 

Tamakku ukiumiit ukiumut nutserartuupput nunatsinni atorfissaqartinneqangaaramik. Aamma nunatsinni inuusuttut misilittakkatik annertusiniarlugit nuttarlutik ilinniakkatik annertusartarpaat. Assullu sulinerminnut iluaqutigisarlugit. Taamaattumik ineqarnermut akiliutit qaffanniarneqarnerat namminerisami initaarnissamut piumassuseqarnerulernissamik kaammattuutigissallugu pinngitsaaliivallaartoq Atassummiit isumaqarpugut.

Ineqarnermut tapiissuteqartarnermik aaqqissuussinermi inissiat nalingat aallaavigalugit ineqarnermut akiliuteqartarnissamik aalajangersaasimaneq Atassummiit apeqquserparput. Ineqarnermut tunngasut Namminersornerullutik Oqartussani 1987-imi qallunaat naalagaaffiannit tiguneqarmata akilernagit tunniunneqarsimapput.

 

Taamaattumik ineqarnermut aaqqissuusseqqinnermi inissiat akilernagit tiguneqarsimasut sananeqarneranni Namminersornerullutik Oqartussanit aningaasartuutigineqartillugit naatsorsuutit tunngavigalugit inissianik najugaqartunut akiliutit naatsorsorneqarsimanerat Atassummiit sukumiisumik misissoqquarput.

 

Inissianimmi najugaqartut ilaat ukiut 20-t sinnerlugit najugaqarnermikkut inigisatik akilereersimasussaagaluaraat naatsorsuutigisinnaagatsigu. Maannakkullu akerlerluinnaanik ineqarnerminnut qaffaavigineqartussaallutik. Tamanna eqqortuliornerunersoq Atassummiit Naalakkersusunut nassuiaqquarput.

Peqqussutissamut siunnersuut ataatsimut isigalugu inissiani najugaqartunut pingaartumik akiliinerusalersussanut annertuumik aningaasatigut kinguneqartussaanera tunngavigalugu Atassummiit piumasaraarput upernaamut peqqussutissaq kinguartinneqassasoq.

 

Aalangiivinnissamut qulaajagassat imaannaanngitsut pingaartumik aningaasatigut kinguneqartussat ataatsimiinnermi matumani naammassivillugit suliareqqinneqarnisaat ilimananngimmat. Taamatut oqaaseqarluta peqqussutissamut siunnersuutip siullermeerneqarnera oqaaseqarfigaarput. Kiisalu ineqarnermut inunnillu isumaginninnermut ataatsimiititaliami qulaajagassat pingaartumik aningaasanut tunngassuteqartut sukumiisumik nalilersoqqissaarneqarnissaat Atassummiit piumasaraarput.

 

Lars Sørensen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Upernaaq manna inatsiasrtut ataatsimiinneranni inissiani attartortakkani ineqarnermut tapiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutissaata allanngortinneqarnissaa Inuit Ataqatigiit ataatsimut isigalugu akuersaarparput.

 

Taamaakkaluartoq peqqussutissap suliareqqinneqarnissaanut atatillugu aaqqissuussinerup nutaap kommunit aningaasatigut inissisimanerannut annertuumik kinguneqarsinnaanera ilanngullugu misissorneqarnissaa piumasaraarput.

 

Peqqussutissatut siunnersuummi § 13 naapertorlugu ineqarnermut tapiissutinut aningaasartuutit 60%-ii kommuninit aammalu 40%-ii nunatta karsianit aningaasartuutigineqarnissaat eqqarsaatigineqarpoq. Tamanna pillugu KANUKOKA-mut aningaasatigut kingunerisinnaasat pillugit oqaloqatigiinnissamut kaammattuuteqarnerput Naalakkersuisunit kinguneqarluartumik naammassineqarsimanera Inuit Ataqatigiinniit nuannaarutigaarput.

 

Taamaalilluni Inatsisartut ineqarnermut tapiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata allanngortinnerani tapiissutinut aningaasalersuineq januarip aallaqqaataaniit 2002 aallarnerfigalugu aningaasartuutit 60%-ii nunatta karsianit aammalu 40%-ii kommunimit aningaasartuutigineqartalissapput. Taakkulu aamma ataatsimoortumik tapiissutit isumaqatiginiarneqarneranni aaqqinneqarsimanerat iluarisimaarparput.

 

Taamatut naatsumik oqaaseqarluta inissiani attartortittakkani ineqanermut tapiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarnissaanut Inatsisartut peqqussutaattut siunnersuut Inuit Ataqatigiinniit akuersaarlugu nalunaarutigaarput.

 

Ove-Karl Evaldsen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Siullermik oqaatigilaassavara oqaluuserisassamut siunnersuummi 26-mi uani allannguuteqartitsilaaratta. Pappialartaa kingusinnerulaartukkut tigussavarsi.

 

Inissiani attartortittakkani ineqarnermut tapiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutaata allannguuteqarneranik Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuummut Kattusseqatigiinniit ima oqassaagut.

 

Suliami oqaluuserineqartumi immikkoortoq 33-mi oqaaseqaatigut innersuussutigissavagut ineqarnermut akiliutit pillugit nutaamik nalileeqqittoqarnissa ineqarnermik ataatsimiititaliami eqqartorneqarnissaat inassutigissagatsigu. Taamaattumik peqqussutissamut siunnersuut upernaamut kinguartinneqarnissaa piumasarissavarput.

 

Otto Steenholdt, attaviitsoq:

Inissiat attartortittakkani ineqarnermut tapiissutit eqqartorneri uani saqqummiussaq akuersaarpara. Iluatsikkusulerluguli siornaak tamakkuninnga oqalliseqarnitsinni aamma Inuit Ataqatigiinninngaanniit soqutigineqarluni saqqummiussarput apeqqutaasoq. Taamatut attartortitsisarnermi pisortat attartortitsisarnerat uparuarnagu kisianni nunatsinni namminneq illuutiminnik inissiaatiminnik attartortitsisartut akitigullu imannaannaq qaffatsiartortut, taamanimiilli apeqqutigisimavagut qanoq iliuuseqarfigisariaqalinnginnersut. Taanna iluatsillugu apeqqutigissavara, qanoq iliortoqarpa? Massakkut taakkua inissiat pillugit eqalussuarnik taasakkavut suli taamatut ingerlanersut imaluunniit qanoq iliuuseqarfigineqarsimanersut.

 

Inissaaleqineq taamak sakkortutigisumik iluanaarniutigineqartoq killeqanngitsumik ingerlatiinnartariaqanngimmat. Tassa naatsumik saqqummiussaq una akuersaarpara.

 

Ole Dorph, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut:

Qujanaq. Siullermik uunga apeqqummut pingaartumut oqaaserineqartut tassa nuannaarutigaakka, kisianni erseqqissaatigissavara una ineqarnermut, inissianut attartortittakkanut, ineqarnermut tapiissutitut inatsisiliarineqarsimasoq upernassaq maani akuersissutigineqareernikuuvoq. Taassumalu kingunerisaanik 13. september, tassa sapaatit akunneri pingasut matuma siornatigut Naalakkersuisut atsiorsimavaat nalunaarut tassanilu allattorneqarsimapput qanoq akissarsiaqaraanni tapiissutinik assigiinngitsunillu pissarsisoqarsinnaanersoq.

 

Uani allannguutissatut siunnersuummi pineqartoq tassatuaavoq akilersueriaatsit kommunininngaaniit taava Namminersornerullutik Oqartussaninngaanniit qanoq taakku siunissami inissinneqarsinnaanissaat. Aaqqeeriaaseq massakkut qimanneqartussatut siunnersuutigineqartoq malillugu Namminersornerullutik oqartusat 40%-it akilertarpaat, kommunillu 60%-it.

 

Unalu siunnersuut malillugu taakku illuatungaanut saatinniarneqarput. Kommunit 40%-imik akiliisartussanngorlugit Namminersornerullutillu Oqartussat 60%-imik akiliisartussanngorlugit. Tassa taanna apeqqut uani pineqartoq allannguutissatut siunnersuutitut saqqummiunneqartoq.

 

Taava aamma uparuarneqartut ilagaat oqaaseqartuninngaaniit taakkua 300.000-t kommuninut massakkut illuartinniarneqartussanngortut sumik allaaveqarnersut. Uumap allannguutissap eqqunneqarneratigut ineqarnermut tapiissutinik pisartussat amerlaninngortussaapput. Taamaattumillu kommunininngaaniit suliassat amerlanerit suleriarineqartarnissaat pillugu taanna 300.000 kommuninut agguataarneqarnissaat massakkut uani anguniarneqartumi tassaavoq siunertarineqartoq. Tamaattumik apeqqut uunga tunngassuteqartoq, uanga paasinnittaasera malillugu tassa tassunga tunngassuteqarpoq, kisiannili aamma taanna paasivara siullermik Siumuminngaanniit, Inuit Ataqatigiinningaanniit Otto Steenholdtiminngaanniillu taanna taamatut oqaaseqarfigineqartoq. Taava Atassumminngaanniit Jakob Sivertsenip aamma saqqummiussai annertuut, taakku ilai uanga oqaaseqarfigissavakka. Ilai boligstøttemut tunngassuteqartut uanga pisortaqarfimma ataaniinngillat. Taakkua ungasinngitsunnguakkut Ineqarnermut Naalakkersuisup saqqummiutissavai.

 

Tassani saqqummiussaqarnermi Jakob sivertsenip saqqummiussinermini ukua qaffariaatit annertuallaartutut taakkartorpai. Aamma malugisinnaavara Jakob Sivertsenip Sermitsiaq kingullermik saqqummermat, assut Sermitsiami allaaserineqarsimasoq atuaqqissaarsimagaa, kisiannili tassa ilisimasakka naapertorlugit pissutsit imaapput Naalakkersuisut nalunaarut una massakkut 13. september atulersoq taanna pinnginnerani ulloq naallugu isumaginninnermut ataatsimiititaliaq, aamma ineqanermut ataatsimiititaliaq Hotel Hans Egedemi sukumiisorujussuarmik ulloq naallugu nassuiaassimavaat. Qanorlu aningaasatigut inissiisoqarnissaa aamma sukumiingaartumik nassuiaassimallugu.

 

Tassalu taanna aallaavigalugu saqqummiussat nalunaarusiarineqarsimapput aammalu uanga paasitinneqarnera malillugu saqqummiunneqartut taamanikkut isumaginninnermut ataatsimiititaliaminngaaniit aamma ineqarnermut ataatsimiititaliaminngaaniit apeqquserneqarsimanngillat aamma taamatut isikkoqarnissaat akuersissutigineqarsimalluni, kisiannili aamma tassunga atatillugu oqaatigissavara taamanikkut aamma neriorsuutigineqarsimasoq unaavoq una aaqqissuussineq nutaaq massakkut januarip aallaqqaataaniit atulertussaq ukioq ataatsip ingerlanerani nutaamik naliliiffigineqartussatut innersuussutigineqarmat. Tassa imaappoq ukiut ataatsip ingerlanerani taanna naliliiffigineqaqqittussaanera saqqummiunneqarsimavoq. Aamma taanna tusaatissatut tiguneqarsimasoq maluginiarpara.

 

Taamannak inissianik attartortittakkanut tapiissutit massakkut eqqartorneqartut kingunerisaannik kikkut qanoq annertutigisumik akiliuteqartarnissaat annikittuaqqamik aamma tikitsiassavara. Tassa attartortartut ullumikkut 25%-ii una aaqqissuussineq nutaaq aallaavigalugu akiliutigisartagaat annikillisinneqartussaapput. Taava attartortartut qaammammut 15%-it akiliutigisartagaat 200 kr-nit inorlugit annertussuseqartut akiliutigineqartartussanngortussaassapput. Taava 20%-ii attartortartut 200-400 kr-nik akornanni qammammut akiliinerusalersussaassapput. Taavalu attartortartut 15%-iisa missaat qaammammut 400-600 kr-nit akornanni akiliutaat qaffatsinneqartussaassapput. Taavalu 10%-it 600-1.000 kr-nit akornanni annertussusilimmik akiliuteqarnerulersussaassaput. Taavalu 15%-it qaammammut 1.000 kr-nit sinnerlugu immaqa marloriaammilluunniit akiliutigisartagaat qaffatsinneqartussaassapput., kisianni aamma uani maluginiarneqartussaassooq utoqqaat utoqqalinersiutit annikitsumik aningaasarsiallit, massakkut uuna nalunaarusiaq aallaavigalugu taperneqarsinnaalissapput, utoqqaat ukiuni kingullerni naammagittaalliutigisarsimasaat tassaavoq boligsikringimik pisinnaatitaaffeqannginnertik, kisianni una aaqqissuussineq nutaaq atuutilerpat utoqqaat utoqqalinersiutillit pisinnaatitaaffigilissavaat aamma taamatut taperneqarsinnaaneq.

 

Massakkut oqaaseqartuninngaannitkissaatigineqarpoq una saqqummiussaq ataatsimiititaliami suliarineqassasoq. Aamma taamatut pisussaassoq apeqqutit assigiinngitsut misissorneqartussaassapput taamatut kissaateqartoqassappat, kisianni oqaatigeqqissavara saqqummiunneqartut massakkullu ilaatigut oqaluuserineqartut massakkut siunnersuutip avataaniittutut inissisimammata. Tassami § 13-nip allanngortinneqarnissaa uani saqqummiunneqartutut kisimi aallaavigineqarmat.

 

Attaviitsup Otto Steenholdtip oqaatigisaa eqalussuit qanoq ullumikkut inissisimanerat taanna uanga oqaaseqarfigisinnaanngilara. Tusaamaannarpara eqalussuaqartoq, kisianni taakku qanoq inissisimanerat maani oqaluttarfimminngaaniit akissallugu pisussaaffigigunanngilara. Tassa massakkuugallartoq akissutissakka taamatut isikkoqarput. Taava Ineqarnermut Naalakkersuisup BSU-mut tunngassuteqartut saqqummiukkumammagit saqqummiutissavai.

 

Jørgen Wæver-Johansen, Ineqarnermut, Attaveqarnermut  Pilersuinermullu Naalakkersuisoq, Siumut:

Tassa malunnarpoq Jakob Sivertsenip saqqummiussereernerata kingorna erseqqissaanissara pisariaqartoq. Siullermik quppernit marluk sinnilaarlugit atorsimavai BSU-mut tunngatillugu, qitiutillugulu apeqqutigalugu matumuuna Naalakkersuisut saqqummiussaqannginnerat sumik peqquteqarnersoq Atassummiit paaserusunneqartoq - taamatut paasivara.

 

Naalakkersuisuniit puigorsimanngilluinnaqqissaarparput upernaaq inatsisartuni isumaqatigiiffiusumi aamma Jakob Sivertsenip siunnersuutaata oqaluuserineqarnera. Taamaattumillu aamma tamatumani allannguuteqartitsinissarput siunnerfigaarput taanna oqaluuserisassat immikkortuisa eqqaamanerlunngikkukku 34-anni pisussaavoq tallimanngorpat tulliani tassa oktoberip aqqaneq aappaani.

 

Taamaattumik taamanikkornissaanut boligsstøttemut tunngatillugu Naalakkersuisut aaqqiissutissatut siunnersuutaat sammineqassaaq. Tunngavigalugu aamma Inatsisartut upernaaq katesuunneranni isumaginninnermut ataatsimiititaliamut ineqarnermullu ataatsimiititaliamut neriorsuutigineqarsimasut tassalu maannakkut boligstøttenik illuuteqartut ineqarnermut tapiissisutisisartut taakkua atugaasa ajornerulersinneqannginnissaat siunertaralugu aaqqiissuteqarnissarput taanna tallimanngorpat tulliani sammissavarput.

 

Taamaattumik neriuppunga taanna sammineqaleriarpat Atassummiit aamma maluginiarneqarumaartoq tassani aaqqiissutissatut siunnersuutigineqartut matumani ujartukkassinnut naleqquttumik uagut isumarput naapertorlugu aaqqinniarneqarmata. Taava aamma piffissangaatsiaq atorneqarpoq Naalakkersuisut marluulluta nassuiaassisimanerput Hotel Hans Egedemi pisimasoq eqqartorlugu. Tassa taamani ulloq tamaat atunngikkarluarparput. Immaqa ualeq naallugu atorparput, kisianni saqqummiunneqartut taamanikkut eqqortuupput tamarmik.

 

Saqqummiunneqartut saqqummiussinerlu naammassimmat inatsisartunut ilaasortat arlallit oqaatigivaat aatsaat taamak sukumiititigumik peqqussutissamut allannguutissamut siunnersuummut nassuiaanneqarsimallutik. Taanna eqqaamaqqissaarpara. Aamma innersuussutigerusuppakka saqqummiussinerit taamani pisut ilami ilaasortanut ineqarnermi ataatsimiititaliami aammalu isumaginninnermi ataatsimiitialiami ilaasortanut pappiaranngorlugit agguaanneqarmata.

 

Taamani saqqummiussinitsinni aamma erseqqilluinnartumik oqaatigaarput qularutiginngilluinnaqqissaarlugu naammagittaalliortussat amerlassaqisut. Taamaattumillu Naalakkersuisut piareersalereersimagipput taamanikkulli isumaginninnikkut naammagittaalliuuteqartarfimmut inummik ataatsimik tapertaasussamik atorfinitsitsinissarput. Naammagittaalliuutit pitsaasumik suliarineqarnissaat siunertaralugu.

 

Aamma Isumaginninnermut Naalakkersuisup oqarneratuulli ukiup ataatsip ingerlanerani isumaqatigiissutigaarput upernaaq atagu peqqussutissatut siunnersuut atuutsinneqarluni misilinneqarniarli taava takussavarput qanoq sunniuteqassanersoq, naliliiffigalugulu aappaagu taamaalinerani. Atassummiit aamma ilanngullugu piffissagallartillugu paasissutissiinissaq innuttaasunut eqqortumik tunngaveqarluni taanna paasilluarsinnaavara.

 

Naalakkersuisuniit taanna naapinniarsimavarput, septemberip ulluisa 20-anni innuttaasunut paasissutissiissummik saqqummiussaqarpugut atuagallitit aqqutigalugit innuttaasunut siammarterneqartumik, aammalu tusagassiorfitsigut allatigut sammineqangaatsiartumik.

 

Tassani paasissutissiinitsinni erseqqilluinnarumik kikkut tamarmik takusinnaavaat nammineq akileeqataassutissartik qanoq annertutigissanersoq. Inissiani attartortinneqartartuni najugaqartut tamarmik oktoberip aallaqqaataa allagarsitinneqarput akiliutigisartagartik qanoq qaffariaateqassanersoq. Qaffariaallu taanna najoqqutaralugu innuttaasut tassani paasissutissat saqqummiunneqartut tunngavigalugit takusinnaavaat nammineq akileeqataassutissartik qanoq annertutigisoq. Taamaattumik tassani paasissutissiisimanerput sapinngisarput naapertorlugu innuttaasunut paasiuminarnerpaamik saqqummiunneqarsimasutut uanga nalilerusuppara.

 

Kiisalu aamma eqqaasitsissutigerusuppara upernaaq saqqummiussinitsinni oqartoqanngimmat annerpaamik qaffaavigineqartussat 1.000 kr-mik qaffaavigineqarnissaat. Taanna aamma pappiaqqani agguaanneqarsimasuni takuneqarsinnaavoq. Oqaatigineqarporli %-innngorlugu qassit missaat 1.000-it sinnerlugu eqqorneqarumaartut annertuseriaatinut. Taamaattumik aamma tassunga innersuusserusuppunga.

 

Kiisalu aamma upernaaq nassuiaassisunut ilaanera najoqqutaralugu aamma nassuiaatigaarput taamatut aaqqiissuteqarnitsinni ilaatigut tunngaviginiarsimagipput innuttaasut kikkulluunniit sapinngisamik isertitamik 20%-iat qaangernagu akiliuteqartarnissat. Taannalu aallaavigalugu aamma peqqussutissatut siunnersuutit taamatut ilusilersorneqarsimasut. Taannalu nalunngilara amerlarnerpaarpaartaatigut anguneqarsimasoq.

 

Ilaatigut aamma ujartorneqarpoq attartortumiit nammineq piginnittunngorsinnaanermut tunngassuteqartut. Taakkua suliniutit maannakkut aallartisarneqaleruttorput. Naatsorsuutigilluinnarparalu ukiup ataatsip ingerlarnerani uagut Ineqanermut Pisortaqarfimmiit saqqummiussaqarsinnaassasugut aaqqissuussinerit qanoq ittut atorlugit tamanna piviusunngortinneqarsinnaanersoq. Taamaattumillu taakkua oqaluuserineqarnissaat aamma Naalakkersuisuniit qilanaaraarput.

 

Attaviitsuminngaaniit apeqqutigineqarpoq ilaatigut Namminersornerullutik Oqartussat tungaanninngaaniit inissianik attartortitsisartut eqalussuarnik taagugai taakkua pillugit qanoq iliuuseqarsimanerput. Tamattami nalunngilarput ilaatigut vakant-inut aningaasartuutigisartakkagut maani annertoorujussuusut.

 

Ajornartorsiut tamanna millisarniarlugu Nuup Kommunia peqatigalugu Namminersornerullutik Oqartussat isumaqatigiissuteqarnikuupput inigisap annertussusaanut akiliutissaq vakant-imut annertunerpaaffissaa qanoq angitigisinnaanersoq, imaluunniit annertutigisinnaanersoq. Tassa imaappoq ukiup ataatsip matuma siornagut naleqqiullugu massakkut akiliutigineqartartut vakanternermut appartinneqarnikuupput aammalu taamaattuaannaqqunaqaaq.

 

Neriuppunga matumani erseqqissaassutigineqartut paasilluarneqarlutik tiguneqarumaartut. Qularutigineqassanngilaq kissaatigineqassappat Naalakkersuisuniit piareersimasugut ineqarnermut isumaginninermullu ataatsimiititalianut isumasiorneqarnissatsinnut. Qujanaq.

 

Jakob Sivertsen, Atassutip oqaaseqartua:

Qujanaq. Qujavunga Naalakkersuisup akissuteqaataanut, kisianni Isumaginninnermut Naalakkersuisup Sermitsiamik atuarluarsimanera maani oqaatigimmagu, akuerisinnaanngilara. Uanga Sermitsiap qanoq suliaqarnissara aalajangersussanngilaa. Politikkeriuvunga uanga nammineq maani paasissutissat tunngavigalugit sulisoq sulilluartorlu.

Apeqqutit assigiinngitsut Naalakkersuisup oqaaseqaqqinnermini akissutai qujaruppakka, kisianni uagut nammineq politikkikkut innuttaasunut sullissisutut ineqarnermut akit qaffariaatissaat uagut nammineq aalajangiisussat paasitinneqarnerput naapertorlugu qaffasinnerunerat, taanna apeqquseripput, innuttaasunut salloqittaarusunnginnatta.

Soorlu uani ineqarnermut akiliutinik iluarsaaqqinneq aamma ineqarnermut tapiissutit nutaat tassani erseqqissumik allassimavoq 10%-inik ikinnerusut ineqarnermut akiliutaat qaammammut sinnerlugit kisiat oqarsimasuuppata 3.000 kr-nit angullugit. Taava erseqqinnerusumik isummersimassagaluarpugut. Isumaqaratta ullumikkut inuit ineqarnerminnut anisinneqartartut taamak amerlatigitillugit, iluarsaaqqinnermi qaffaaqqinnissaq mianernartoq politikkikkut aalajangiiffigissallugu. Tassa taanna uagut erseqqissarniagarput. Taamaattumik ataatsimiititaliani marlunni misissoqqissaagassat misissoqqissaarneqarnissaat Atassummiit kissaatigaarput. Aamma uagut akuersisimagaluaruttaluunniit pisussaaffigaarput misissuinitsigut kukkussuteqarsimagutta nassuerutigissallugu.

 

Tassani kukkunerput innuttaasut atugarliornerulernerannik kinguneqartussaasoq paasigutsigu taava nammineerluta aamma aaqqiiniarnissatsinnut pisussaaffeqartariaqarpugut. Atassimmi aamma taanna qunuginagu maannakkut oqaaseqarpugut. Pingaartumik kaajallaatitaq oqaatigisarput nr. 34 aatsaat ippassaaniinnannguaq septemberimi suliarineqarpoq. Aammalu kommuninut agguaanneqarpoq.

 

Tassani kisitsiserparujussuit procenteerarparparujussuit uani oqaatigineqartut oqareernittut kommunit nukissaqarfiginngilaat eqqortumik innuttaasunut atuisitsinissaminnut. Nalunngereerparut ineqarnermut tapiissuteqartarneq 128.000-t qummut killissarititaat atuukkallarmat tamakkiisumik atorneqarneq ajorpoq. Peqqutigalugu suliakkersornarpallaarnera tassani ilaatigut kommuninit oqaatigineqartarmat.

 

Uanili kaajallaasitami nutaami peqqussutimut siornatigumut atuuttumut naleqqiukkaanni 20-riaammik suliakkersuutaanerusussaavoq. Taamaattumik inuit tapiiffigineqarnissaminnik pisariaqartitsisut tamakkiivillutik iluaqutiginavianngikkaat Atassummiit nalunngilluarparput. Taamaattumik kissaatigivarput kinguartinneqarnissaa. Aamma oqaluttarfik manna inatsisiliortut oqaluttarfiat misileraavittut atorneqassanngilaq. Uagut aalajangertussaavugut inatsisarut inatsisinik nunatsinni tamanut atuuttussanik. Ukioq ataasikkaarlugit misileraassagaluarutta manna oqaluttarfik misileraavittut atorneqarlernissaa uanga Atassummiit peqataaffigiumanngilara.

 

Soorunami oqaaserisavut tunngavigalugit ataatsimiititaliami pisarnitsitut sukumiisumik suleqataassaagut. Puigussanngilarpulli oqareernittut nunatsinni inissianik attartortut akiliutaat taamannak 3.000-it tungaanut qaffaanissaq, akiliutaannik 3.000-it tungaannut qaffaanissaq uagut anguniannginnatsigu. Taanna erseqqissarusuppara. Oqilisaaniarluta iluarsaaqqippugut. Taamaattumik oqilisaanerunngilaq 3000-it angullugit ineqartut ilaannut qaffaanissaq. Oqareernittut ataatsimiititaliami sukumiisumik suleqataassaagut. Qujanaq.

 

Ruth Heilmann, Siumup oqaaseqartua:

Pineqartoq Siumuminngaaniit uagut uani siunnersuut, tassa inissianik attartortakkani ineqarnermut tapiissutit pillugit peqqussutissat allannguuteqartinneqarnerannik imarisaa taanna uagut isumaqataaffigaarput soorunami. Aamma oqaaseqarnitsinni taanna ersersipparput.

 

Kisianni una Atassutip qaqitaa, Jakob Sivertsenip oqaaseqarfigisaa, isumaqarpunga, ataatsimiisitaliami uterfigineqartariaqartoq, tassami taamanikkut ineqarnermut tapiissutit iluarsartuunniarlugit aamma peqqussusiornitsinni una siunertaavoq akunnattunik akissarsiaqartut aamma meerartuut aningaasartuutimikkut aamma ineqarneq aqqutigalugu oqilisaaffigieqarnissaat.

 

Taanna siunertaq akimorlugu massakkut pisoqarsimappat, taanna misissorneqartariaqarpoq. Tamaattumik ilaatigut massakkut uunga akulersuullugu init attartortittakkat akilersuutit, taakkua aamma qaffaavigineqaramik maannakkut taakkulu aamma januarip aallaqqaataaninngaaniit allanngortinneqartussaallutik. Taamaattumik taakku ataatsimut oqimaaqatigiissaarneqarneranni arlaatigut ajornartorsiutinik pilersitsisoqarsimassappat taanna isumaqarpunga misissorneqartariaqartoq. Soorlu ullaaq aamma radioaviisikkut taanna aamma eqqaaneqarpoq.

 

Taamaattumik isumaqarpunga, uterfigeqqinneqartariaqartut. Aamma uani Hotel Hans Egedemi saqqummiiffigineqarnitsinni oqarpugut, aamma ilumoorpoq Naalakkersuisoq oqarami, Inatsisartut ilaasa taanna nersualaartorujussuuaat. Aamma Jakob Sivertsen nammineerluni nersualaarinnittorujussuuvoq, kisiannilu ilimagaarput aamma naammagittaalliortoqarumaartoq. Taavalu aamma ataatsimiititaliami taanna kissaatigisimavarput ukioq ataaseq qaangiuppat aamma eqqartoqqissallutigu, kisiannili massakkut saqqummersoqartalereermat suliluunniit atuutilinngitsoq. Isumaqarpunga taanna pillugu oqaloqatigiittoqartariaqartoq.

 

Jørgen Wæver-Johansen, Ineqarnermut, Attaveqarnermut  Pilersuinermullu Naalakkersuisoq, Siumut:

Tassami naatsorsuutigaara uani inimi oqaatigineqartut tamarmik ataatsimiititaliami nalilersorluarneqarumaartut. Taamaattumik tamanna pissusissamisut ingerlassaaq, kisianni oqaatigerusuppara ataaseq. Tassalu kaajallaasitaq, imaluunniit nalunaarut nr. 34, 13. septemberip, taanna oqaatigineqartoq, pitsaanerummat upernaaq isumaginninnermut ineqarnermullu ataatsimiititalianut nassuiaatigineqartunut sanilliullugu. Tassa tapiissutigineqartussat procentinngorlugu. Taakkua pitsanngoriaateqarput kaajallaasitami nalunaarummi ilimatitsinitsinninngaaniit. Tassa imaappoq suliluunnit, imaluunniit kaajallaasitami nalunaarutigineqartut taakkua pitsaanerupput siornatigumut ilimagisatsinninngaaniit, kisianni ilumoorpoq inuppassuit ineqarnermut akiliinerusalersussaammata. Taannalu upernaaq isumaqatigeeqqinnaarluta tamatta maani oqariartuutigaarput. Nammineernerulissagutta nammaqatigiinnerusariaqarpugut. Nammaqatigiinnerussagutta taava pissakinnerusut utoqqaallu utoqqalinersiutaannarnik inuussutillit taakkua pitsaanerusumik inissianik najugaqartut pineqartariaqarput. Taannalu peqqussutissatut siunnersuummik kaajallaasitami nalunaarummi anguneqarpoq. Pissakinnerusut taakkua 40 mio. sinnerlugit tapiiffigineqarnissaat uani nammaqatigiinnikkut aaqqissagipput upernaarli aalajangerparput.

 

Ole Dorph, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut:

Naatsoralaaqqinnaannguamik. Aamma maani oqaluttarfimminngaaniit oqaatigineqartoq tassaavoq kommunit, pisortat qanoq piareersimatigaat. Tassunga atatillugu oqaatigissavarput nalunaarusiaq soorunami atsiorneqareeriarmat atuutilereermallu tamanut saqqummiunneqarpoq, kommunit akornannut nassiussuunneqarpoq aamma oqaatigissavara tassunga atatillugu aamma isumaginninnermut pisortaqarfiup internet-siani takuneqarsinnaavoq. Aamma tassani takuneqarsinnaavoq inuit ilaqutariillu ataasiakkaat qanoq annertutigisumik siunissami akiliisalernissaat.

 

Aamma oktoberi qaammat, una qaammat naanngitsoq suli kommunini sagsbehandlerit maani ataatsimiitinneqartussaapput ullut marluk atorlugit pikkorissartinneqartussaapput uumap aaqqissuussinerup nutaap siunissami qanoq allaffissornikkut ingerlanneqartarnissaa isikkoqassanersoq.

 

Aamma ullumi tusagassiuutitigut saqqummiunneqartoq oqaaseqarfigilaassavara tassa nalunaarutigineqarmat tassani kommunit piareersimanngiivissortut. Tassa una peqqussut nalunaarusiarlu naammassineqanngitsoq suli qarasaasiakkut programmiliortoqarsimavoq maani Namminersornerullutik Oqartussat iluanni. Taannalu Kalallit Nunaanni kommuneqarfiit Kattuffiannut saqqummiunneqarsimavoq. Tassa taanna programmi piumasaqaataasut malillugit atorneqarluarsinnaasoq maani sananeqarsimavoq. Tassa KANUKOKA-minngaanniit taassumap pisinnaasai annikigineqarsimapput. Tamaattumillu suliassaq taanna unittooqqasutut inississimagaluarni.

 

Kisianni KANUKOKA-p nammineq sananiakkani, allanik suleqateqarluni sananiakkani, taanna annertoorujussuarmik pisinnaasaqarnissaa siunertaralugu pilersinniarneqarpoq. Massakkullu nassuerutigineqarluni taanna piffissami qaninnermi naammassineqarsinnaanngitsoq.

Taamaattumik Namminersornerullutik Oqartussaninngaaniit taanna suliarineqarsimasoq maannakkut siunniunneqarpoq aallartinniarnermi atorneqassasoq. Aammalu misileraaneq oktoberip 12-ani ingerlanneqartussaassooq. Kommunit immaqa ataasiingikkuni marluk  misilerarneqartussaassapput. Taamaalippallu tassa nalunarunnaassooq taanna atorneqarsinnaanersoq. Aammalu kukkuneqalaarpat kukkunerit suunersut misissoqqissaarsinnarlugit qanittukkut tamakkiisumik atorneqarlersinnaanissaa pisussaassooq.

 

Ove-Karl Evaldsen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Ineqarnermut attartortitsisarnermullu atatillugu naleqqussoraara apeqqutigissallugu, ippassaq soorlu Qanoruumi saqqummiunneqartoq,  A/S Inissiaatileqatigiiffik INI assersuutigiinnarlugu Ilulissani ilaqutariit 72-t anisissagunigit, taakkulu ilaqutariit sisamanik tallimanillu inoqutigeeqartut kommunimmi ima piareersimatigippat massakkut taakkua inissaqartissallugit?

 

Qanormitaava eqqarsaatigiinnarlugu Nuummi taamaalisoqaraluarpat sumiissappat? Immaqa multihalimi, naammassissappat? Taamaattumik Ineqarnermut Naalakkersuisoq assorsuaq paasisaqarfigerusukkaluarparput qanoq iliussanersugut taamaalisoqassagaluarpat. A/S Inissiaatileqatigiiffik INI-llu eqqarsaatai, qanorlu ilillugit allanngortittariaqassaneripput. Qujanaq.

 

Daniel Skifte, Atassutip:

Marlussuit oqaaseqarfigilaassvakka siullermik ulluni makkunani innuttaasut ilaatigut tusagassiuutit aqqutigalugit tusakkatik aallaavigalugit toqqissisimanngillat taamaattumik eqqunngitsumik tusagassiutit, soorlu Sermitsiaq, AG imaluunniit radio innuttaasunut tusagassiippat Naalakkersuisut pisussaaffigaat eqqunngitsumik paasissutissiisut oqaaseqarfigissallugit. Oqaaseqarfigissallugit nassuiaateqarfigalugit taamaalilluni innuttaasut toqqissiniassammata.

 

Taanna naatsorsuutigaara piffissami qaninnerpaami pissasoq. Naammanngilaq oqassaluni issarli nassiutereerparput. Ullumikkut allaalluinnartumik ullutsinni pisoqarpoq. Una erseqqissassavara misissugassat atatsimiititaliami arlaqarmata siusinnerusukkut soorlu assersuutigalugu Johan Lund-Olsenip oqaatigisaa, Inissiaatileqatigiit qanoq iliuuseqarnerat isumaqarpunga aama pissusissamisoorluaqqinnaartoq misissuiffigineqassappat. Assersuutigalugu A/S Inissiaatileqatigiiffik INI-mut taava nassuiaassisinnaasariaqarput qaaqqullugu imaluunniit Naalakkersuisut aqqutigalugit, taakkumi piginnittuummata.

 

Taamaalilluni ataatsimiititaliaq qularnaatsumik qanoq pisoqarneranik oqaluttuunneqarniassammat.

 

Aamma upernaamut kinguartitsinissamik siunnersuuteqarneq neriuppunga ataatsimiititaliami nalilersorluarneqassasoq. Ullutsinni pisut aallaavigalugit tassami uggorisaannarpara siornak 1999-imi nunatsinni paasisitsiniaaneq naammaginanngitsutut nalilerlugu siunnersuuteqaraluarneq neriorsuigaluarnerlu pitsanngussasoq maannakkumut piviusunngorsimanngimmat. Taamaattumik pisariaqarluinnarpoq paasisitsiniaanerup pitsanngorsarnissaa.

 

Assersuutigalugu taassavara siornaak saqqummiunneqarpoq nunatsinni inuit taamaallaat 40%-ii aviisinik atuartartut. Misissuinerup taanna ersersissimavaa. Taamaattumik taakkua kisiisa isumalluutigissagutsigut naammanngilaq paasisitsiniaanerlu allannerusumik pitsaanerusumik ingerlasariaqarpoq.

 

Taava tassunga atasumik oqaatigilaarniariga una kikkunukua eqqorneqartussat uagut Atassumminngaaniit oqartuartarpugut nunatsinni pisariaqartilluinnarigut ilinniarluarsimasut. Ilinniarluarsimasut assersuutigalugu aappariit tamarmik atorfillit, ukiumut 450.000-it sinnerlugit akissarsisartut tassaasussaapput eqqorneqartussat, soorlu aamma uagut oqaluttutta erseqqissareeraa, meeqqanut tapit peerpata eqqornianngisat eqqorneqartussaammata. Taakkualu arlalissuit kingunipilussai eqqarsaatigalugit oqarpugut misissorluarneqaqqaarniarli. Maannakkut toqqissisimaneqanngimmat. Paasisitsiniaaneq naammassimanngilaq, aammalu ullumikkut piaartumik naqqiisoqartariaqarpoq innuttaasut allaanerusumik paasitinneqassappata. Qujanaq.

 

Jørgen Wæver-Johansen, Ineqarnermut, Attaveqarnermut  Pilersuinermullu Naalakkersuisoq, Siumut:

Siullermik oqaatigilara Daniel Skifteminngaaniit oqariartuutigineqartut assigiinngitsut ilaat isumaqatigigakkit, kisianni aamma isumaqatiginngilakkit. Isumaqatiginngilakkit oqaravit paasisitsiniaaneq amigarpallaarujussuarsimasoq. Peqqussut suli atuutilinngilaq, maannakkut oqallisaalereerpoq tamanna sumik tunngaveqarpa, paasisitsiniaasoqarsimaneranik.

 

Ove-Karl Evaldsenip apeqqutaanut tunngatillugu tassa siusinnerusukkut ullumikkut oqaatigeriikkattuut taakkua paasissutissat eqqartorneqartullu tunngaveqarput nalunaarutissamik tusarniaassutigineqartut tunngavigalugit qisuariaatit. Imaappoq suli atuutilersinneqarnikuunngitsunik malittarisassanik tunngaveqarluni tusagassiuutigut massakkut samminnittoqarpoq. Suliluunniit Naalakkersuisuni malittarisassat suliarineqarsimanngitsut. Taamaattumik taakkua atuutilereersimasutut tusagassiuutigineqarneri taanna paasilluarsinnaavara innuttaasuninngaaniit toqqissisimassutigineqanngimmat. Aamma qularutissaanngitsumik naqqiisoqartariaqarnera taanna avaqqunneqarsinnaannngilaq, kisianni aamma eqqaamaneqartussaq tassaavoq, siullermik soorunami ullumikkut aamma atuutereerpoq anisitaasoqarpat kommuni aamma pisussaaffeqarmat inissarsiuutissallugit ilaqutariit taakku imaappoq tassani allanngortoqanngilaq. Kisianni ilaqutariit anisinneqakkajuttartut tassaasarput pissakinnerit, ilaa. Taakkuluuku peqqussutissatut siunnersuummi matumani ikiorserniarneqartut. Taamaattumik peqqussutissap matuma tamakkua anisinneqartartut aamma ikiliallanneqarnerinik kinguneqariaannaavoq.

 

Ole Dorph, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq, Siumut:

Qujanaq. Naatsoralaaqqinnaannguamik. Siullemik Daniel Skiftep Atassumminngaaniit oqaatigisaanut, tassa taanna naqqiineq pereerpoq. Taamaattumik taanna ajornartorsiut ullaaq eqqaaneqartoq naatsorsuutigaara ullup ilaa ilanngunneqassaguni ilanngunneqassasoq, kisianni tusagassiuutitigut pisortarfimminngaaniit nalunaaruteqareerpugut una ullaaq nalunaarutigineqartoq imaattariaqaraluarpoq uagut isitsinninngaanniit.

 

Taava Kattusseqatigiinninngaaneersup Ove-Karl Evaldsenip oqaaserisaanut illoqarfik sunaagaluaruniluunniit inuit ikiorneqarnissaminnik pisariaqartitsisut, tassa pisinnaatitaaffigivaat. Kommuneqarfiminninngaaniit ikiorneqarnissartik. Tassa taanna kommunit pisussaatitaaffigivaat inatsisit atuuttut aallaavigalugit. Illoqarfik sunaasinnaavoq kujataaniissinnaavoq, qeqqaniissinnaavoq, avannaani tunumiluunniit tassuuna inuit pisinnaatitaaffitik ulluni makkunani ukiuni makkunani annertoorujussuarmik qaammaasaqarfigiartorpaat qujanartumik. Inuit pisinnaatitaaffitik nalunngilaat, aamma pisussaatitaaffitik qujanartumik ilikkariartorpaat. Tassuuna aamma qaammarsaasimaneq paasisitsiniaasimanerlu aallaaviunngitsoorsimanngillat taamannak inuit ullumikkut qaammaasaqarnerulersimanerannut. Tamannalu assut tamatsinnut qujanarpoq.

 

Ole Lynge, Inatsisartut Siulittaasuat, Inuit Ataqatigiit:

Tassa taamaalillutik tassunga oqaaseqarumasut killeqarput, kisianni oqaatigineqartut, tassa Atassummit Kattusseqatigiinniillu kissaatigineqaraluarpoq una peqqussut kinguartinneqassasoq suliarineqarnissaa. Taamaattorli Siumup Inuit Ataqatigiit taavalu attaviitsup Otto Steenholdtip suliarineqarnissaa akuerineqarnissaa uani inassutigalugu.

 

Amerlanerit kissaatigimmassuk isumaginninnermut ataatsimiititaliamut aappassaaneerneqartinnani suliarineqarnissaa siunnersuutigissavara. Taavalu taassumap pisariaqartitsinini naapertorlugu aamma ineqarnermut ataatsimiititaliamut apeqqutit ingerlateqqikkumaarai. Arajutsisaqarsimanerpunga. Sapinngisami siusingaatsiartukkut nappaasassuusi. Daniel Skifte naatsuaqqamik.

 

Daniel Skifte, Atassutip: