Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 19-1		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Pingasunngorneq 16. februar 2000 nal. 14.00

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 19

 

Meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaata nr. 9-ip 30.oktober 1992-meersup allannguuteqarnissaa pillugu aalajangiiffigisassatut siunnersuut, peqqussut ilaqalersillugu malittarisassanik meeqqap inuusuttulluunniit ulloq unnuarlu angerlarsimaffimmiit angerlaqqinnerani piffissami ikaarsaarfiusumi pisortat akisussaaffiinik erseqqissaasumik.

(Asii Chemnitz Narup)

(Siullermeernera)

Ataatsimiinnermi aqutsisoq: Augusta Salling, siulittaasoqarfimmi ilaasortaq

Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit:

Aqutsisup siunnersuutima qulequtaa atuarluarpallaaqimmagu uanga siunnersuuteqarninnut tunngavilersuutikka torrutiinnarlugit tikissavakka.

Meeqqanut inuussuttuaqqanullu ulloq unnuarlu angerlarsimaffiit annertuumik kusanartumillu angusaqarfiusumik sulissipput. Meeqqat inuusuttuaqqallu tassaniinnertik annerpaamik iluaqutissarsiffigissappassuk pissutsit tamatumunnga aalajangeeqataasut arlaqaqaat. Soorlu ulloq unnuarlu angerlasimaffiup, kommunip isumaginninnermut ataatsimiititaliaata aamma meeqqap pineqartup angajoqqaavisa ilaqutaasalu suleqatigiinnerat.

Suleqatigiinnermi killiffiit pingaaruteqarluinnartut tassaapput meeraq angerlarsimaffivimminut angerlaqqittussasnngoraangat, angerlarnissamut piareersaatit aamma angerlaqqinnerata piviusunngortinneqarnerata nalaa. Angerlaqqinnissamut sullissineq angerlartitsinerlu aalajangeeqataalluinnartarput meeqqap pineqartup ajornartorsiutinik qaangiisimanerata ineriartulernerullu peqqinnartup aallartissimasaata attatiinnarneqarsinnaanerannut, imaluunniit angusat sapangiinnarneqarsinnaanerinik apeqqummut.

Ulloq unnuarlu angerlarsimaffimmiissimalluni ilaquttat angerlarfigalugit inooqatigeeqqilernerat killiffiuvoq mianertartoq meeqqamut angerlaaqittumut ilaqutaanullu. Taamaammat pingaaruteqarpoq meeqqap børnehjemme-miissimanerat tassanngaannaq kipitinneqannginnissaa. Paarlattuanilli pisortat sullissinissamik akisussaaffii pisussaaffiilu erseqqissartariaqarput ikaarsaarfimmilu sullissineq sivisussuseqartinneqartariaqarpoq ilaqutariit tamarmiullutik inooqatigeeqqilernerata tuffissaminut tunnissaata tungaanut. Qanoq tamanna sivissuseqassanersoq meeqqamit meeqqamut assigiinngitsuussaaq.

Ulloq unnuarlu angerlasimaffiit qitiulluinnartumik paaqqutaqarsimanertik pissutigalugu inissisimapput meeqqamik ilisarisimannillualersimanertik peqqutigalugu, pisariaqarporlu ikaarsaarfimmi sullissinerup inatsisitigut toqqammaveqarluni illersugaanissaa. Malittarisassat nutaat erseqqissassavaat susassaqartut tamarmik pisussaaffii pisinnaatitaaffiillu. Taama oqaaseqarlunga siunneruut Inatsisartunut oqaluuserissassanngortippara neriuutigalugu ilassilluarneqarumaartoq.

Jørgen Wæver Johansen, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq:

Meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaata nr. 9, 30. oktober 1992-imeersup allanngortinneqarnissaanik Inatsisartunut ilaasortaq Asii Chemnitz Narup siunnersuuteqarpoq. Allanngortitsinikkut meeqqat inuusuttuaqqalluunnit ulloq unnuarlu paaqqinniffinniinnerannut ilanngullugu malinnaaviginninnissamik aalajangersakkat erseqqissaataasut ilanngunneqassapput.

Siunnersuut Inatsisartut siulittaasoqarfiannit aalajangiiffigisassatut siunnersuutitut suliassan-

ngortinneqarpoq.

Asii Chemnitz Narupip meeqqat inuusuttullu ulloq unnuarlu paaqqinniffimmeereerlutik angerlartinneqartut malinnaavigineqarnerannut inatsisitigut tunngavissat pilersinneqartariaqarnerat siunnersuumminut tunngavilersuutigaa. Meeqqat/inuusuttuaqqat angerlartinneqarnerannut ilorraallu tungaanut ingerlanerannut børnehjemminiit ilaquttaminnut ikaarsaariarnerata tassaanngaannaq kipitinneqannginnissaa pisortalli pisussaaffiisa aamma børnehjemmimiit ilaquttanut ikaarsaariarnerannut atuunnissaasa pingaaruteqarluinnarnera innersuussutigineqarpoq.

Meeqqanik inuusuttuaqqanillu ulloq unnuarlu paaqqinniffinni sulineq ullumikkut angeqaaq kusanarlunilu. Meeqqat inuusuttuaqqallu ilorraap tungaanut ingerlatinniarlugit sulineq angerlareernerinni aamma ingerlaannaqqunaqaaq. Tamatumuunami ulloq unnuarlu paaqqinniffiup, kommunini isumaginninnermut ataatsimiititaliat kiisalu meeqqat ilaqutaasa meeraq/inuusut-tuaraq pillugit suleqatigiinnerat pingaaruteqarluinnarpoq.

Inatsisinili atuuttuni meeqqap ikaarsaariarnermini ikiorneqarnissaa qularnaarneqarsimanngilaq, taamaammat angerlarsimaffimmut ikaarsaariarneq tassanngaanaq pisutut misigineqarsinnaasarpoq. Ilaannilumi aallaat ilorraap tungaanut ingerlaneq unitsinneqarsinnaasarpoq ilaannilu ilorraap tungaanut ingerlaneq "sapanginneqartutut" issinnaasarluni.

Meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarnissaanik siunnersuummut tunngavilersuutigineqarpoq meeqqap/inuusuttuaqqap angerlartinneqareernermini ilorraap tungaanut ingerlanissaata qularnaarneqarnissaa.

Taaguut "ikaarsaarfimmi sullissineq" neqeroorutinut tapersersuinernullu inisseereernerup kingorna, meeqqallu imaluunniit inuusuttuaqqap angerlartinneqareernerani pisartunut tunngasuuvoq. Oqaaseq immini "ikaarsaarfimmi sullissineq" inatsisini atuuttuni nassaassaanngilaq, naalakkersuisulli inatsit tunngavigalugu ulloq unnuarlu paaqqinniffiit isumaginninnermut ataatsimiititalianik suleqateqarlutik perorsaanikkut allanik suliniuteqarnissaannut piginnaatitaaffilersinnaavaat. Taakkulu tassaasinnaapput ikaarsaarnermi sullissinerit.

Meeqqap/inuusuttuaqqap ikaarsaariarnermini sullinneqarnera assigiinngitsorpassuarnut tunngasuusinnaavoq. Matumani taaneqassapput paaqqinniffimmiit, efterskolimiit, inuiaqatigiinnut anillakkiartornermi inigisamiit, nammineq ineeqqamiit / inissiamiit inersimasumik tapersersorteqarluni, namminerisamik siunnersorteqarluni, paaqqinniffimmut arlaatigut attuumassuteqarluni, kiisalu piffissami sivikinnerusumi paaqqinniffimmut uterallarnissaminik periarfissaqarluni nuunnissamik piareersarnerit.

Inatsisini atuuttuni namminerisamik siunnersorteqarnissaq pillugu aalajangersagaqarpoq. Ikiorsiiniutilli tamatuma qanoq atorneqartiginera misissorneqarsimanngilaq. Ikiorsiissutillu taassuma atorneqarnerani misilittakkat katersorneqarsimanatik.

Isumaginninnermut ataatsimiititaliat/kommunalbestyrelsit inatsit atuuttoq naapertorlugu meeqqat atugaannut malinnaanissaminnik pisussaaffeqarput, kiisalu meeqqat atugarliorpata pisarialinnik iliuuseqartussaatitaallutik. Taamaammat meeqqat/inuusuttuaqqat angerlartinneqarnerini ikaarsaarfimmi ikiorsiisoqannginnera isumaginninnermut ataatsimiititaliat/kommunal-bestyrelsit qanoq iliuuseqarniannginnerattut paasineqarsinnaavoq.

Meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaat allanngortinneqartariaqarpa imaluunniit malittarisassatigut tunngavissat naammappat atorluarneqanngiinnarlutillu?

Imaassinnaavorli peqqussutip allanngortinneqarnissaa pisariaqanngitsoq, ikaarsaariarnermilu ikiorsiinissaq meeqqanik inuusuttuaqqanillu ikiorsiineq pillugu ilitsersuutini "nassuiarneqaannarsinnaalluni".

Ikaarsaariarnermi ikiorsiineq pillugu aalajangersakkamik ilanngussinerup suna kingunerissavaa?

Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarnera qularnanngitsumik aningaasatigut kinguneqartussaassaaq aatsaat erseqqinnerusumik naatsorsorneqarsinnaalerumaartunik ikaarsaariarnermi ikiorsiinerup suussusia erseqqinnerusumik nassuiarneqariarpat.

Naalakkersuisut siunnersuutigissavaat ikaarsaariarnermi ikiorsiisarneq pillugu piareersaataasumik sulisoqalissasoq, aammalu meeqqanut inuusuttuaqqanullu tunngasut iluarsaateqqinneqarneranni tamanna ilanngunneqassasoq. Ilanngullugulu Naalakkersuisut siunnersuutigissavaat Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarnissaa meeqqat inuusuttuaqqallu pillugit Inatsisartut peqqussutaata annertuumik iluarsaanneqarnissaanut utaqqissunneqassasoq, inatsimmimi tassani aalajangersakkat allarpassuit ilitsersuutillu allanngortinneqartussaammata.

Lars Karl Jensen, Siumup oqaaseqartua:

Inatsisartunut ilaasortap Asii C. Narup-ip siunnersuutaa, Siumumit imatut oqaaseqarfigis-savarput:

Siumumit siullermik erseqqissartuartariaqarparput, meeqqat atugarisaat angajoqqaat akisus-saaffigimmatigit. Meeqqalli inuusuttuaqqallu angajoqqaamik paarsilluannginnerannik naam-mattumillu isumagineqannginnerat patsisigalugu ulloq unnuarlu angerlarsimaffinni najuga-qartarnerat, aaqqissuussineruvoq inunnut taakkununnga pitsaanerpaamik iliuuserineqartoq.

Siunnersuuteqartup ujartugaa meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaanni nr. 9. 30 oktober 1992-meersumi ilaatinneqannginnerat pillugu oqaluuseri-sassanngortitaqarpoq.

Siumumillu eqqaasitsisutiginiarput, Isumaginninnermik Iluarsaaqqinnermut Ataatsimiititaliarsuup isumaliutissiissutaa 1997-imi saqqummiuneqarmat aamma ukioq taanna Ataatsimiititaliarsuarmit inassutigineqartut malillugit Aningaasanut Inatsit aamma politikkikkut sulinissamut pilersaarutit ilusilersorneqarmata.

Tassani ilaatigut siunertaralugit, meeqqat inuusuttullu ajornartorsiuteqartut sammisassaqartinneqarnikkut, siunertalimmillu iliuuseqarfigineqarnikkut inuttut ineriartornissamut namminiilernissamullu ikiorneqarnissamik neqeroorfigineqarnissaat. Aamma taakkua, taakkualu angajoqqaavi, sapinngisamik ajornartorsiutit aaqqiviginiarneqarneranni peqataatinneqarnissaat.

Taamatuttaaq Isumaginninnermut Ataatsimiititaliarsuamit killiffik pillugu nassuiaammi ilanngullugu ersarisarneqarpoq. Peqquusuummi suli aamma maannakkut atuuttumi § 1-mi aalajangersagaq, tassalu - kommunini isumaginninnermut ataatsimiititaliaq meeqqat inuusuttullu kommunimi inuunerminni atugassanik nakkutilliinissamut pisussaasoq aamma peqqussutip §-ni 2-mi aalajangersarneqartoq; tassalu Isumaginninnermi Naalakkersuisup Isumaginninnermut Pisortaqarfik aqqutigalugu isumaginninnermut ataatsimiititaliat meeqqanik inuusuttunillu sullissinissaat pillugit ilitsersortussaagai nakkutilliissuufigalugillu.

Inatsisit matumani sulinermi tunngavigineqartut periarfissiipput kommunalbestyrelsit inunnik isumaginninnikkut ataatsimiititaliaat suleqatigalugit tamakkunuunatigut siulliullutik iliuuse-qarnissamut - tassalu; ilanngullugu meeqqat inuusuttuaqqallu ulloq unnuarlu angerlarsimaffimmit, angerlarsimaffimminnut angerlaqqinnissaannut, piffissami ikaarsaariarfiusumi aamma suliniuteqarnissamut.

Tassami Siumumiit qularutiginngilarput, ulloq unnuarlu najugaqarfiit kommunini assigiin-ngitsuni inissisimasut, tamatuma pisariaqassusianik ilisimasaqassasut, aamma sulinermikkut misilittagaat aallavigalugit suleriaqqittoqartariaqartoq isumaqarpugut.

Tamatuminngalu aallaveqarluni suliniuteqartussaaneq ingerlaqqittariaqartutut isigalugu, uani Naalakkersuisut iliuusissatut saqqummiussaat Siumumiit iluarinartillutigit taperserpagut. Tamannalu periarfissaq atorlugu suliassap maani pineqartop Siumumiit suleqataaffigalugulu malittarineqarnissaa aamma qilanaarivarput..

Naggataatigut Siumumit inassutigisavarput suliassap aallartisarnissaa ingerlanneqarnissaalu Inatsisartut Isumaginninnermut Ataatsimiititalianniit allaqqaataaniit peqataaffigineqassasoq.

Taamatut oqaaseqarluta suliassap aappassaaneerneqarnissaa pitinnagu Inatsisartuni isumagin-ninneq pillugu ataatsimiititamit oqaluuserineqarnissaa Siumumit inassutigaarput.

Jakob Sivertsen, Atassutip oqaaseqartua:

Qujanaq. Meeqqanik inuusuttunnillu ikiorsiissarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaata nr. 9, 30.oktober 1992-meersup allannguuteqartinnissaa pillugu aalajangiiffigisassatut siunnersuut Inatsisartut peqqussutaat ilaqalersillugu malittarisassanik meeqqat inuusuttulluunniit ulloq unnuarlu angerlarsimaffimmit angerlaqqinnerani piffissami ikaarsaariarfiusumi pisortat akisussaaffiinik erseqqissaanissaq Asii Chemnitz Narup -ip siunnersuutigaa.

Meeqqat inuusuttuaqqallu pisortanit ikiorsertariaqalersimasut ulloq unnuarlu angerlasimaffinniippata, ilaqutariinnut inissinneqarallarsimappata allatulluunniit ikiorsertariaqalersimappata meeqqat ikiorsertariaqalersimasut pisariaqartitsinerat naapertorlugu inatsisit peqqussutillu periarfissarititaasut iluanni pitsaanerspaamik isumannaannerpaamillu ikiorserneqartussaatitaapput. Pingaartumik meerannguit nammineersinnanngitsut tamatumani eqqarsaatigalugit. Siunnersuummi pineqarpoq meeqqat inuusuttuaqqallu ulloq unnuarlu angerlasimaffimmit angerlatinneqartarneranni piffissami ikaarsaariarfiusumi pisortat sunik akisussaaffeqarnerannik erseqqissaasumik siunnersuut Atassummi pingaaruteqartikkatsigu, tassa meeqqat inuusuttuaqqallu ulloq unnuarlu angerlasimaffimmeereerlutik najugarisaminnut angerlatinneqartarnerminni pissutsit assigiinngittarnerat erniinnarluinnaq malugisinnaasarmassut toqqissisimajunnaarnermik kinguneqarsinnaasartut. Allaallu ulloq unnuarlu angerlasimafinnut uteqqittariaqalertarnerannik kinguneqartartumik. Tamanna pinngitsoortinniarneqassappat ikaarsariarfiusumi peqqussummik erseqqissaanissaq Atassummit pisariaqartipparput.

Taamatut naatsumik oqaaseqarluta meeqqat inuusuttuaqqallu pillugit Inatsisartut peqqutaata iluarsaateqqinneqarnissaanut ilanngullugu naalakkersuisut sulissutiginiarmassuk naammagigallarput. Peqqussutip allannguutissaa saqqummiunneqarpat suleqataanissarput matumuuna neriorsuutigeriissavarput.

Lars Sørensen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Inatsisartunut ilaasortaq Asii Chemnitz Narup siunnersuuteqarpoq meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaata nr. 9 30. Oktober 1992-imeersup allannguutissaanik peqqussut ilaqalersillugu malittarisassanik meeqqap inuusuttulluunniit ulloq unnuarlu angerlasimaffimmit angerlaqqinnerani piffissami ikaarsaarfiusumi pisortat, tassalu kommunit ulloq unnuarlu angerlarsimaffik, akisussaaffiinik erseqqisaasunik.

Inuit Ataqatigiit peqataaffigaarput meeqqanik inuusuttunillu isumaginninnermi malittarisassat Januarip aallaqqaataani 1993-imi kingullermik allanngortinneqarmata, taamani meeqqap pisinnaatitaaffii pillugit nunat tamat akornanni, tassa FN-ip isumaqatigiissutai, nunatta akuerimmagit. Tassani aalajangersarneqarpoq ilaqutariit tassaasut meeqqap inuusuttuaqqallu alliartornerani qitiusumik aallaaviusut. Meeqqat inuusuttuaqqallu angajoqqaaminnit isumassorneqarnissartik illersorneqarnissartillu piumasarisinnaallugulu pisinnaatitaaffigaat. Pisussaaffillu taanna angajoqqaat naammassisinnaanngippassuk assigiinngitsut peqqutigalugit taava pisortat akuliutissapput. Amerlanertigut taamatut pisoqartillugu meeraq inuusuttuararluunniit angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarallartarpoq.

Inuit Ataqatigiit isumaqarpugut meeraq inuusuttuararluunniit angerlarsimaffiup avataanut inissikkallarneqarsimasup angajoqqaavinut uterteqqinnissaa anguniarlugu suliniutit pisortanit angajoqqaanillu peqataaffigineqartut suleqatigiinnikkut aallaqqaataanilli ingerlanneqartariaqartut. Akuersaarneqarsinnaanngilaq meeraq ilaatigut ukiut arlallit ulloq unnuarlu angerlarsimaffimmeereernerup kingorna angajoqqaanut ilaquttanulluunniit angerlartinneqaraluarluni pisortat sullissinissamik akisussaaffii pisussaaffiilu ersarinnginneri pissutigalugit, piffissap sivikitsup ingerlanerani meeqqap ulloq unnarlu angerlarsimaffimmut utertinneqaqqittarnera, ilaqutariinnuut minnerunngitsumillu meeqqamut pineqartumut sakkortuumik qaangerneqarsinnaanngingajattumik sunniuteqartartumik.

Misissuinerup takutippaa meeqqat inuusuttuaqqallu ulloq unnuarlu angerlarsimaffimmut inis- sinneqartartut pingajorarterutaat angerlartitsereernerup kingorna uteqqittartut.

Taamaattumik Inatsisartunut ilaasortap Asii Chemnitz Narup-ip ajornartorsiut taanna qaangerniarlugu siunnersuuteqarpoq, pisortat angajoqqaallu pisussaaffilerneqassasut ikaarsaariarfimmik sullissinissamik, ilaqutariit tamarmiullutik inooqatigeeqqilernissaata tuffissaminut tunnissaata tungaanut. Assersuutigalugu meeraq angerlasimaffiup avataanut inissinneqarsimappat ilaqutariit imigassamik ajornartorsiuteqarnerat pissutigalugu, taava angajoqqaat pisortanit pisussaaffilerneqartariaqarput ajornartorsiutimik katsorsarneqarnissaanut neqeroorfigineqarnermikkut meeqqap angerlatinneqannginnerani.

Taamatut pisussaaffiliineq qularnanngilaq pisortanut piffissaq qaninneq eqqarsaatigalugu aningaasartuuteqarnerulernermik kinguneqartussaavoq, kisiannili piffissaq ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu pisortanut akikinnerpaajussaaq taamatut pisussaaffiliineq, peqqutigalugu meeraq angerlarsimaffiup avataanut inissinneqartoq sivikinnerusumik ulloq unnuarlu angerlarsimaffimmiitinneqarnissaa anguneqarsinnaammat, angerlarfissaq tigusinissanimut aamma piareersimappat. Naluneqanngitsutuummi pisortat ukiumut 300.000 kr-it miss. meeqqamut ataatsimut ulloq unnuarlu angerlarsimaffimmut akiliutigisarpaat.

Siunnersuut Naalakkersuisunit ilassilluarneqarmat nuannaarutigaarput, pipallattumillu suliarineqannginniissaa isumaqatigalutigu, suliarinneqqiinissamilu Inatsisartut Isumaginninnermut Ataatsimiititaliaat qanimut suleqatiginissaa kaammattuutigaarput.

Tom Ostermann, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Inatsisartunut ilaasortap Asii Chemnitz Narup-ip meeqqanik inuusuttaqqanillu ikiorsiissarnermut peqqussutip allanngortinnissaa aalajangiiffigisassatut siunnersuutaanut tunngatillugu Kattusseqatigiinniit imatut oqaaseqarusuppugut:

Kattusseqatigiinniit siunersuut ersarissoq tamakkiisumik taperserlugu nalunaarutigaarput, taamaatuttaaq Naalaakkersuisunit akissutigineqarsimasoq naammagisimaarlugu piviusunngortinnissaa qilanaaraarpat. Ullumikkummi pissutsit qiviassagaanni kommunet ilaanni suleqatigiinniarneq ajornartorsiutaasarmat, soorlu kommunit akornanni meeqqanik inuusuttuaqqanillu inissiigallartarneq oqitsuinnaanngitsutut misilittagaqarfigineqarmata.

Kattusseqatigiinniillu kissaatigissavarput aamma meeqqat inuusuttuaqqallu ilaqutariinnut inissiigallartarnerit taamatuttaaq pineqassasut, ilaatigummi ilisimaneqarmat meqqaat inuusuttuaqqallu toqqaannartumik angerlartinneqartarnerat taakkulu suliniutit ingerlareersunut ilorraap tungaannut aallarsimagaluarneri sapangiinnarneqartarlutik, angerlartitaanermi tamatigut malitseqarneq atorneqarneq ajormat.

Naalakkersuisunut inassutigissavarputtaaq siunnersuutigineqartumut ilaliullugu eqqumaffigineqartariaqarmat meeqqat inuusuttuaqqallu ilaqutariinni inissikkallarneqasimasut, aammattaaq siunnersuummi ilaatinneqarnissaat.

Naggataatigut innersuussutigissavarput Inatsisartut 1999-imi ukiakkut ataatsimiinneranni Kattusseqatigiinniit oqaaseqaatigisimasagut maannakkut siunnersuutigineqartut attuummassuteqarmata.

Taamatut naatsumik oqaaseqarluta siunnersuutigineqartoq tamakkiisumik taperserparput.

Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit:

Nuannaarutigaara siunnersuut ataatsimut isigalugu ilassilluarneqarmat. Uani pineqarput meqqaat inuusuttuaqqallu aalajangersimasut, tassa ukua ulloq unnuarlu angerlarsimaffimmut inissinneqartariaqarsimasut, taakkualu angerlarteqqinneqarnissaanut tunngasut. Sullissineq taassuma tungaatigut pitsanngorsassagutsigu, taava isumaqarluinnarama pisussaafiit, pisortat pisussaaffii angajoqqaallu suleqataanissaminnut pisussaafii pituttortariaqagigut peqqussutitigut.

Siumuminngaanniit oqaatigineqaraluarpoq piffissami ikaarsaarfiusumi massakkut suliniuteqarnissamut pisortat pisussaaffeqareersut. Taamaassimappat malinneqarsimanngillat, ullumikkut misilittakkagut imaapput, soorlu Jakob Sivertsen-ip saqqummiukkaa aamma Lars Sørensen-ip oqaatigeriigaatut ilaatigut piareersarnerliorsimaneq peqqutigalugu angerlartitsinissamut, imaluunniit kommunini ilaqutariinnut tamakkiisumik sullissinissanut pisussaaffimmisut isiginngimmatigit, taava meeqqat angerlaraluarlutik, ajornartorsiuteqaqqilertarput, allaat ilaannikkut ulloq unnuarlu angerlarsimaffimmut uteqqitariaqartarlutik. Pissutsit tamaattut akuersaarsinnaanngilagut, aamma meeqqamut peqqinnanngimat. Isumaqarpunga assorujussuaq sullissineq taassuma tungaatigut pitsanngorsartariaqaripput.

Soorunai meeqqamiit meeqqamut pisariaqartitsineq angerlalernermi nalilersoqqissaartariaqarpoq, aamma nalunnginnatigut ulloq unnuarlu angerlarsimaffimmi paaqqutarineqarsimasut meeqqat assigiinngitsorujussuarnik ajornartorsiuteqartut. Ilaqartarput allaat ilaquttanut angerlarsinnaanngitsunut, ilaqutaqannginnamik, imaluunniit ilaqutaasa ikorfartornissaanut, perorsarnissaamut nukissaqanngimata. Taakkua 18-ilereernerisa kingorna soorunami immikkut ittumik aaqqiivigisariaqarput. Ulloq unnuarlu angerlarsimaffimmi pisortat arlalipparujussuit oqaloqatigisarsimavagut, -vagummik oqarama tassani eqqarsaatigivakka Inatsisartuni Isumaginninnermut Ataatsimiititaliaaninngaannit paasisassarsiorluta pulaaqqattaarluta aallartinnukuugutta ukiarmili, maanni Nuummi arlallit pulaareerpagut, Sisimiuniittut ulloq unnuarlu angerlarasimaffiit pingasut januarimi pulaarpagut. Assigiimmik nipilimmik ajornartorsiummik apuussiffigivaatigut, tassa taanna massakkorpiaq eqqartugarput, angerlartitsinermut tunngasoq.

Taamaattumik silaannarminngaanniit tiguneqanngilaq, kisianni ilisimasaqarluartut matumani aamma anersaaruluutaat tunngavigalugit. Kisianni soorunami tulluarsinnaasorujussuusaaq ulloq unnuarlu angerlarsimaffiit pisortaasa ataatsimiinneranni martsimi pisussami aamma taakkunun-nga oqaluuseritinneqarpat. Soorunami tamarmiullutik naliliinissaat aamma pissanganartorujussuussammat.

Qilanaarivara suliap ingerlateqqinnissaani peqatanissara aamma maluginiarpara Isumaginninnermut Ataatsimiititamut ingerlateqqinneqarmat, aamma tassani pisarnitsitut Naalakkersuisut qanimut suleqatigalugit suliap nangeqqinnissaani peqataajumaargut.

Jørgen Wæver Johansen, Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq:

Isumaqarpunga apeqqummi matumani naalakkersuisut Inatsisartullu tamatta isumaqatigiittugut. Ikaarsaariarnermi sullissinermik pilersitsinissaq suleqatigiissutigineqartariaqarpoq pilersinneqartariaqarpoq. Tamatumanili aamma aningaasatigut aamma naleqartussaammat aammalu kommunet tassani akisussaaqataammata suliaq peqqissaartumik sukumiisumillu suliarineqartariaqarpoq.

Ulloq unnuarlu paaqqinnittarfinniissimasut isumaqarpunga oqaatigereersinaallutigu tamarmik pisariaqartippaat ikaarsariarnermi sullinneqarnissartik. Tassani aamma ukua ilaquttaminnut ilaqutarsiartaaminnulluunniit angerlartut imaluunniit ingerlaqqitut kisiisa pinnagit kisiannili aamma ukiorpassuarni ulloq unnuarlu paaqqinnittarfimmeereersimallutik inuiaqatigiinnut pulasussanngoraangamik aamma ilai qanigisaqarneq ajorput, netværkeqarneq ajorput, attaveqarfigisinnaasaminnik peqarneq ajorput, taamaattumik aamma taakkua sullinneqartussanut ilaasussaassapput. Aamma soorunalimi isumaqarpunga taamatut eqqarsaateqarnitsinni meeraq kisiat uani pineqanngimmat eqqaamaneqartariaqartoq soorlu oqaaseqartut ilaasa oqaatigigaat, aamma pisariaqarluinnarpoq meeqqap ulloq unnuarlu paaqqinnittarfimmi inissinneqarsimanerani aammalu angerlartinneqareernerani ilaqutariittut taakkua sullinneqarnissaat. Taamaaliunngikkuttami aamma angusassagut soorlu ullumikkut pissutsit takutikkaat, angusassagut killeqarput.

Ulloq unnuarlu sullissivitsinni ilumoorpoq pisortaasut taanna arlaleriarlutik taakkartortarsimavaat, aamma uanga maani Nuummi sulliveqarfigut tamaasa pulaareerakkit aammalu Sisimiuniittut, Ilulissaniittut Tasiilamiittullu, taamaattumik ajornartorsiutaasoq aamma naalakkersuisuniit ilisimaaraarput maannakkullu qujanartumik siunnersuutigineqarnerata kingunerisaanik suliassat pimoorullugit aallartinneqartussanngorput.

Ulloq unnuarlu paaqqinnittarfinni pisortaasut ukiumoortumik ataatsimeersuarnissaanni oqaluuserisassatut ilanngunneqassanersoq uanga aalajangersinnaanngilara, taakkua namminneq peqatigiiffeqarput, peqatigiffiullu aalajangertarpaa tassani ataatsimeersuarnermi suut oqaluuserineqassanersut, kisianni ilai maani najuummata aamma naatsorsuutigaara isumassarsiaq taanna tusaasimassagaat.

Qilanaarpunga Isumaginninnermut Ataatsimiititaliaq suleqatigalugu ikaarsariarnermi sullissineq imaluunniit ikiorsiineq maani nunatsinni piviusunngortillugu suliarinissaanut, aamma qularinngilara suliassaq peqqissaartumik sukumiisumillu aammalu kommunet suleqatigalugit suliarigutsigu pitsaasumik angusaqarumaarluta.

Lars Karl Jensen, Siumup oqaaseqartua:

Uani siunnersuuteqartup saqqummiussaataa aammalu oqaaseqaqqinnermini oqaasii aallaavigalugit Siumuminngaanniit ajornartorsiut aamma paasivarput taanna ajornartorsitaasimasoq. Siumuminngaanniillu uani innersuussuteqarnitsinni aallaavigisarput tassaavoq Isumaginninnermut Iluarsaaqqinnermut Ataatsimiititaliarsuup isumaliutissiissutaa, taanna tunniunneqarmat Inatsisartunut taassuma malitsigisassaanik qanoq iliuusissat aamma ingerlaqqittariaqartut naatsorsuutigigatsigu, minnerunngitsumik Inatsisartut Isumaginninnermut Ataatsimiititaliaata taakkua ingerlatitaanissaat aamma susassaqarfiatut isigalugu taamatut oqaaseqaateqarpugut.

Uani paasissarsiorluni angalanisi allatulli ataatsimiititaliatut qularnanngilaq assigiinngitsorpassuarnik pissarsissutaasimassapput, Siumumiillu uparuagarput ataaseq aamma taanna isumaliutissiissut imaluunniit Isumaginninnermut Iluarsaaqqinnermut Ataatsimiititaliarsuup isumaliutissiissutaa qiviallattaajutigalugu sulinissassinni isumaqarpunga iluaqutaassasoq. Aningaasaliissutitut politikkikkullu anguniakkatut isummiussaareersut unittooqqunagit arlaaninngaanniit aallartinneqartariaqarput. Taamaattumillu isumaqarpugut Isumaginninnermut Ataatsimiititaliaq Inatsisartut ataatsimiititaliarisaat taakkuninnga suliaqaqqinnissamut tulluartuusoq.

Tom Ostermann, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Siullermik una siunnersuutigineqartoq kusanarluinnartutut Kattusseqatigiinniit isumaqarfigaarput aamma nalunnginnatsigu meerarpassuaqartoq aammalu inuusuttorpassuaqartoq ullutsinni ajornartorsiuteqartunik, kisiannili una aamma Isumaginninnermut Ataatsimiititaliarsuarmut isumaliutissiissutitut imaluunniit eqqarsaatersuutissatut ilanngukkusupparput kommunini mikinerusuni nukissat killeqarmata aammalu takku eqqumaffigisariaqarlutik, taanna ilanngunneqarnissaa, soorlu isorliunerusuni nukissat killeqarmata, ikiuuteqarniartilluta inuusuttunut nukissat tassani killiliisorujussuusarmata, taanna eqqaammaqqullugu ilannguteqquvarput.

Jakob Sivertsen, Atassutip oqaasqartua:

Tassa naatsunnuamik, qaqeqqinninnut peqqutigaara IA-p oqaaseqartuata angajoqqaat ajornartorsiuteqartut aamma piumaffigineqartarnissaanik imalik soqutiginartikkakku.

Nalunngilarput meeqqat sunik pisuussuteqanngivissut nanmmeersinnaanngitsullu angajoqqaat assigiinngitsunik atornerluisarnerat peqqutaallutik angajoqaaminnit qimagutsinneqartarput. Tamanna ukiuni aggersuni pinaveersartinneqartariaqarpoq aamma partiinit oqaatigineqarpoq angajoqqaat meeqqaminnut pisussaaffiat, pisussaaffeqarnertik ukiuni aggersuni aamma annerusumik paasisariaqarpaat.

Uani oqaatigineqanngimmat pisariaqartippara ilaqutariit ataatsimut pingaartumik meeqqat qimagutsinngikkaluarlugit angajoqaanit, angajoqqaat immikkut paaralugit meeqqat ilanngullugit, katsorsaanertungajak ilisamik misiliisoqarsinnaannginnersoq, tassa taamaalilluni arlaannaat pinnagit ilaqutariit ataatsimoortumik siunnersorneqarsinnaanissaat ikiorserneqarsinnaanissaallu pingaartutut Atassumiit isumaqarfigigatsigit, taamaalilluni aamma aningaasat atorneqartartut ukiuni aggersuni sipaarneqarsinnaammata.

Vittus Mikaelsen, Siumut:

Asii Chemnitz Narup-ip siunnersuutaanut tunngatillugu assorujussuaq uanga tunginninngaaniit tusarnaartuulluni nuannaarnarpoq akuersaarneqarmat taanna taperserneqarnissaannut.

Taavalu aamma tassani ukua Inuit Ataqatigiinninngaanniit oqaaseqartup eqqaasaa ukimut 300.000-it missaanik akeqartarnera, uanga naatsorsuisinnaanera naleqqiullugu 400.000-it angullugit naleqartarpoq ukiumut, taamaattumik kommunimut akisoorujussuupput tamatut inissiisarnerput. Kisianni maannakkut nuannaarutigivara Inatsisartut akuersaarsinnaanngussammatigik akuersaarnerat tunngavigalugu pilersinneqarsinnaalissammat nuna tamakkerlugu taamatut siunnersuisinnaaneq.

Uagut kommunitsinni ingerlatsereerparput tamanna, taamaattumik maluginiarparput ukiup ataatsip ingerlanerini assorujussuaq taamatut ingerlatsineq iluaqutaasoq, taamaattumik aamma qilanaarivara nuna tamakkerlugu pilersitsineqassappat. Uagut kommunimi aningaasarissaartuunata akilersorneqarsinnaalissappat landskarsiminngaanniit assorujussuaq uagutsinnut kommunimut oqiliallaataasaaq tamanna. Taamaattumik uagut misigisagut tunngavigalugu kommunimi kommunimi atorfinitsitaqarluta psykologimik akisuvallaarnerujussua eqqarsaatigalugu neriuppunga uagutsunnut kommunimut akikinnerulertussaq taamatut nuna tamakkerlugu pilersitsisoqarpat.

Augusta Salling, Siulittaasoqarfik:

Tassa taamaalillni oqaluuserisassaq naammassissaaq, oqaluttullu amerlanerit Inunnut IsumaginninnermutAtaatsimiititaliamut ingerlatseqqinneqarnissaa aappassaaneerneqannginnermini kissaatigimmassuk taama naammassineqarpoq.

Massakkullu oqaluuserisassat ullumikkut kingullersaanut, tassalu immikkortoq 20-mut ingerlaqqissaagut, Namminersornerullutik Oqartussat meeqqanut inuusuttunullu ulloq unnuarlu angerlarsimaffiutaani meeqqat inuusuttulluunniit angerlartinneqarnissaat pineqartillugu angerlasimaffinni pisortat kingumut maalaaruteqarlutik suliamik nangitassanngortitsisinnaaleqqinnissaanik aalajangiiffigisassatut siunnersuut, siunnersuuteqartoq Asii Chemnitz Narup siulliulluni oqaaseqassaaq.