Oqaluuserisassani immokkoortoq 65-1 |
|
||
Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera |
Pingasunngorneq 5. november 1997 nal. 10.00
Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Inatsisartut
Siulittaasuat Anders Andreassen.
Karl Lyberth, Ataatsimiititaliap
siulittaasua, Siumut:
Isumaliutissiissutip saqqummiutinnginnerani ataatsimiititaliaq sinnerlugu,
ajuusaarutigalugu nalunaarutigissavara, immikkut ilisimasallit ikiortitta
nalunaarutaat qallunaatooq, oktober-ip 20-ani tigusimasarput, 161-inik
quppernilik, kalaallisuua tamakkiisumik naammassineqarsiman-ngimmat. Taanna
ataatsimiititaliaminngaanniit assorsuaq ajuusaarutigaarput.
Ataatsimiititaliami pingaartissimagaluaqaarput, taassuma nalunaarutip
tamakkiisumik piffissaagallartillugu kalaallisuunngortissimanissaa. Kisianni
ajoraluartumik suli tamakkiisumik naammassineqarsimanngilaq.
Neriorsorneqarsimagaluarpugut, pingaarteqigatsigumi, oktober-ip 26-at
nallertinnagu taassuma kalaallisuunngortinnera naammassereersimassasoq. Kisianni
oqareernittut ajuusaarnaraluartumik tamanna pinngitsoorsimavoq.
Inatsisartut KNI-p misissuiffigineqarneranut Ataatsimiititaliaata
Isumaliutissiissutaa.
Ataatsimiititaliap ilaasortai:
Inatsisartut apriilip 22-anni 1996-imi KNI-mi pissutsinik misissuisussamik
ataatsimiititaliortoqarnissaanik aalajangernerisa kingornagut Inatsisartut
KNI-p misissuiffigineqarneranut Ataatsimiititaliaani uku ilaasortassatut
toqqarneqarput: Agnethe Davidsen (S), Karl Lyberth (S), Jakob Sivertsen (A),
Finn Karlsen (A) aamma Lars Sĝrensen (IA). Ataatsimiititaliaaq inissitsiterpoq Agnethe Davidsen
siulittaasuliullugu.
Lars Sĝrensen 1996-imi oktoberimi Agnethe Davidsenilu 1997-imi maajimi
ataatsimiititaliamit tunuarmata Lars Sĝrensen Johan Lund Olsenimit kingoraarneqarpoq Agnethe Davidsenilu Laannguaq
Lyngemit kingoraarneqarluni.Ataatsimiititaliaq maajimi inissitsiterpoq Karl
Lyberth-imit taarserneqarluni.
Ataatsimiititaliap suliassai immikkut ilisimasallit nalunaarutaanni
oktobarip 7-anni 1997-imeersumi
quppernerit pingajuanni issuarneqartut pi-ngaarnerusutigut
suliffeqarfiup KNI-p allanngortiterneqarnissaanut aalajangernissamut
tunngaviusut misissoqqissaarneqarnissaannut aammalu ingerlatsinermi missingersuutigineqanngitsumik
amigartoorutit pilersitsinermi tunngavigisanit imalluunnit kingusinnerusukkut
pisunit imaluunniit tamakku tamarmik imminnut nuioqraanerisigut
aalaaveqarnerisa nalilersorneqarnissaannut tunngapput. Suliassiissutit tamakku
suliassiissutinik siullerpaanik ataatsimiititaliap juunimi 1996-imi allagaanik
allanngortitsinerupput.
Suliassiissutit nunatsinni inatsisinik atortitsinermi inatsimmut
naleqqussagaapput. Tamatumalu kingunerisaaanik inuit aaqqiagiinngissutinut
imaluunniit oinerluuteqarsimanernut tunngasutigut akisussatinneqarsinnaanerisa
misissorneqarnissaat aalajangiisuujunnaarpoq, aalajangiisunngorlunili
nalunaarummik pissutsinik piviusunik sapinngisamik unneqqariffiusumik aammalu
paasissutissanik immikkut ilisimasallit ataatsimiititaliallu pissariarisaannik
imaqartunik Inatsisartunut saqqummiussisoqarsinnaanersoq. Misissuineq allamik
suli ingerlaqqiffiusumik siunertaqartikkaluaraanni tamanna nunatsinni
inatsisinik atortitsinermut inatsimmut toqqaannartumik akerliussaaq. Tamanna
kingusinnerusukkut naatsukullammik oqaaseqarfigissavarput.
Suliassiissutit naapertorlugit ataatsimiititaliaq piviusumik pisunik
paasiniaanermini immikkut ilisimasalinnik ikiortissarsiorsinnaavoq.
Ataatsimiititaliap inassuteqarfigineqarluni pisortaq Ivan Hermansen,
kukkunersiuisoq naalagaaffimmit akuerisaq Ole Koefoed aamma eqqartuussissuserisoq
Michael Rekling tamarmik Kĝbenhavnimi najugallit (matuma kinguliini immikkut ilisimasalinnik
taagorneqartut) suliap tamatuma naammassiniarneqarnerani ikiortissamisut
sulisilerpai.
Immikkut ilisimasallit nalunaarut oktobarip 20-anni 1997-imi tiguneqarpoq.
Misissuineq manna naammassiniarlugu imaluunniit misissuinerit matumunnga
assingusut misissuinermut ataatsimiititaliaviit aqqutigalugit
nammassiniarneqartarnissaannut - tassa uppernarsaatit pingaaruteqartut tamarmik
qularutissaannginnerusumik tunniussorneqartarnissaat siunertaralugu aammalu
inuit suliamut attuumassuteqartut pinngitsooratik uppernarsaasutut inissillugit
killisiorneqarsinnaatinneqarnerisa - inatsisinik atortitsinermut atatillugu
tunngavissartaasa amigaateqarnerat ataatsimiititaliap suliarisinnaanagulu
suliassarinngilaa.
Ataatsimiititalialli eqqaamaqqussavaa immikkoortoq taannarpiaq apriilip
22-anni 1996-imi aalajangernikkut Inatsisartut
Siulittaasoqarfiannit Naalagaaffiup Oqartussaasuinut ingerlateqqitassanngortinneqarmat,
tassa KNI-p misissuiffigineqarneranut ataatsimiititaliap pilersinneqarneranut
peqatigitillugu. Aalajangerneq taanna Ataatsimiititaliap suliassaanut sumilluunniit
attuumassuteqanngilaq, taamaattumik Ataatsimiititaliap tamanna
suliarisinnaanagulu suliassarinngilaa.
Nunatsinni inatsisinik atortitsinermut inatsisip
allanngortinneqarsinnaaneranik pisariaqartitsisoqarsinnaanerata qinikkanit
arlaatigut isummerfigineqarnissaa ataatsimiititaliamut suliassiissutit
avataaniilluinnarpoq. Isumaliutissiissummi matumani oqaaserineqartut
ilanngullugit Ataatsimiititaliap saqqummiussaa tassatuaavoq immikkut
ilisimasallit nalunaarutaat oktobarip arfineq-aappaanni 1997-imeersoq.
Tamatumani pineqarput niuertutut isiginneriaatsit kiisalu nassuiaatit immikkut
ilisimasallit suliaminnut inerniliukkumasamissut saqqummiukkusutaat.
Suliamut tunngasunik Ataatsimiititaliap paasissutissarsiornera:
Ataatsimiititaliap pingaartippaa erseqqissassallugu immikkut ilisimasallit
inuit kikkut toqqarlugit oqaloqatigisarnissaannut aammalu uppernarsaatissat
immikkut ilisimasalinnit ilisimalerumaneqartut pissarsiarisarnissaannut
kiisalu immikkut ilisimasallit ilimanniuinerat tunngavigalugu inunnut ingerlatseqatigiiffinnulluunniit
suliap ingerlanerani pingaaruteqartunut qanoq ilusilinnik
saaffiginnissuteqartarnissaminnut kiffaanngissuseqartitaammata.
Immikkut ilisimasallit Ataatsimiititaliamik oqaloqatiginneqaaarnerminni
oqaatigaat namminneq peqataaffigisaminnik misissuisoqassappat immikkut
ilisimasallit taamatorluinnaq kiffaanngissusiligaasariaqartut. Qinikkat
ataatsimiititaliaannit taama kiffaanngissuseqartitaaneq pisimasut tamaasa
naalakkersuinikkut isummiussanut aammalu kikkunnulluunniit attuumassuteqanngitsunik
qulaajarneqarnissaannut Ataatsimiititaliamit pissutigineqartunut naapertuummat
suliassiissummi apeqqutit paasisaqarfiginissaannut taama periaaseqarnissaaq
isumaqatigiissutigineqarpoq.
Ataatsimiititaliap suleqatigiiffinnut taaneqartussanut
saaffiginnissuteqarneratigut immikkut ilisimasallit pingasut toqqarneqarmata
Ataatsimiititaliaq taakku toqqagaanerannut sunniuteqanngilaq. Saaffigineqartut
toqqaasullu tassaapput Det danske Advokatsamfund, Foreningen af
Statsautoriserede Revisorer aamma Det danske Handelskammer. Suliami
soqutigisalittut peqataasut pissutigalugit pineqartut tamarmik
tutsuiginassuseqarnertik Ataatsimiititaliamut nalunaarutigaat. Nalunaarummi qupp. 5 innersuussutigaarput.
Paasissutissat uppernarsaatissallu ilaat immikkut ilisimasalinnit
pingaartutut isigineqartut aatsaat Ataatsimiititaliamut immikkullu
ilisimasalinnut tunniunneqartarput Ataatsimiititaliap ilaasortaasa qinikkatut
malartaasertarnerisa qaleriiaaginnarnillu uteqattaarerusaaqaartarnerisa
kingornisigut. Uppernarsaatissat Ataatsimiititaliap malartaaserneratigut
pissarsiarineqartut ilaattut assersuutitut taaneqassaaq Namminersornerullutik
Oqartussat aamma J. Lauirtzen A/S-ip aktiaatilittut isumaqatigiissutaat,
ilisimasaqarfigissallugu immikkut ilisimasalinnit pingaartinneqartorujussuusoq.
Uppernarsaatissat allat immikkut ilisimasalinnit pingaaruteqarluinnartutut
nalilerneqartut Ataatsimiititaliamut tunniukkumaneqanngillat, soorlu
ingerlatseqatigiiffiit ingerlatsinermik suliallit siulersuisuisa
ataatsimiinnerinit imaqarniliat, kukkunersiuisut oqaaseqaataat, missingersuutit,
suliassat tulleriiaarlugit pilersaarusiorneqarneri il. il.. Aamma
suleqatigiissitat oqaluuserisaannit imaqarniliat
saaffiginnissutigineqartaraluarlutik tunniunneqanngisaannarput. Ataatsimiititaliap
saaffiginnissutaanut itigartitsinermik asserssuutissarqqissutut Naalakkarsuisut
Allattoqarfiata maajip 22-anni 1997-imi allagai, nalunaarummi quppernerit arfineq-aappaanniittut, aammalu
suleqatigiissitat assigiinngitsut eqqarsaatigalugit nalunaarummi qupperneq
38-imiittut, innersuussutigissavavut.
Paasissutissat amigaataasut tamakku immikkut ilisimasalinnit qanoq
pingaaruteqartinneqartiginerat nalunaarutaanni arlalitsigut
ersersinneqartarpoq.
Paasissutissat amigarnerisa misissuinerup ilaata naleqassusianik
nalorlilersitsisinnaanerat Ataatsimiititaliap ajuusaarutigissavaa; pissutsimmi
taamaanerat Ataatsimiititaliami ilaasortat paasisinnaanngilaat,
pissutigerpiarlugu paasissutissat amigaatigineqartut ingerlatseqatigiiffiit
unammillersinnaanerat tunngavigalugu oqaluttuaannanngortutut isigisariaqarmata
ullumikkullu KNI-p ingerlatsivissuanut massakkut allatorluinnaq ilusilimmut
naammaginaatsutut isigineqarsinnaanngimmata. Paasissutissatigut tamakkunatigut
taamanikkut pissusiusimasut tamakkiisumik qulaajarneqarsinnaasimagaluarput.
Nalunarut qanoq naleqartigalunilu qanoq nakuutiginersoq Inatsisartunut
ilaasortat ataasiakkaarlutik nalilersortariaqarpaat.
Taamaakkaluartorli ataatsimiititaliaq isumaqarpoq pissutsit
taamaakkaluarpataluunniit immikkut ilisimasallit toqqissisimallutik
oqaaseqarsinnaanngorlugit misissuinerit naammassineqarsimasut. Aaammami
tamatuma paasissutissat tutsuiginartuunatillu naammaginartuunnginnerannik
tunngaveqarsimannginnera paasinarpoq, taamaattoqarsimagaluarpammi immikkut
ilisimasallit suliamik taamaattumik tigusiumanngilluinnarsimassagaluarmata.
Immikkut ilisimasallit inerniliinneri aalajangersimarpaluttuullutillu
immikkuualuttunik ilaqarmata paasinarpoq paasissutissat pissarsiarineqartut
immikkut ilisimasalinnit ima imaqartigititaallutillu naleqqutsigisutut isumaqarfigineqartut
taakku suliassiissummik akiuinissaminnut suliassaq tigusimallugu.
KNI-p Piginnittutut Ingerlatseqatigiiffiata siulersuisuisa ataatsimiinnerinit
imaqarnilianut tunngasut immikkut ilisimasallit eqqartugaat Ataatsimiititaliap
ima oqaaseqarfigerusuppai.
Ataatsimiititaliap aamma siusinnerusukkut arlaleriaqaluni
saaffiginnissuteqartarnerisa kingunerannik 1997-imi septembarip 22-at sioqqulluarlugu aammalu Ataatsimiititaliaq 1997-imi
septembarip arfineq-pingajuanni kingullermeerluni ataatsimiilersinnagu
imaqarniliat Ataatsimiititaliamut nassiunneqarnissaat neriorsuutigineqarpoq.
Nalunaarutip naammassineqarsimasup Ukiap manna Ataatsimiinnermi
saqqummiunneqarnissaa Ataatsimiititaliamit pingaartinneqarmat KNI-p
ingerlatseqatigiiffiinit imaqarniliat amerlasuutut takorloorneqartut immikkut
ilisimasalinnit naatsumik paasissutissiiffigineqarnissaat Ataatsimiititaliamit
kissaatigineqarpoq. Immikkut ilisimasallit qulakkiissavaat siulersuisut
ataatsimiinnerinit imaqarniliat paasissutissanut pissarsiarineqareersunut
sanilliullutik akerliusunik imaqannginnerisa qulaarneqarnissaat. Tamanna
Ataatsimiititaliap kissaateqarneratigut paatsoorneqarsinnaasumik ima
oqaatigineqarpoq: "imaqarniliat tunngavigineqanngillat."
Taamaattorli Ataatsimiititaliamut immikkullu ilisimasalinnut
uissuumminaqisumik ingerlatseqatigiiffiit ingerlatsinermik suliallit
siulersuisuisa ataatsimiinnerinit imaqarnilianik immikkut ilisimasallit
tigusaqarsimanngisaannarput. Tamanna tunngavigalugu KNI-p Piginnittutut
Ingerlatseqatigiiffiata siulersuisuisa ataatsimiinnerinit imaqarniliat
pissarsiarineqartut immikkut ilisimasallit suliassaannut sanilliullugit allaat
suulluanngitsutut taakkunannga isumaqarfigineqarput.
Aalajangiisuulluinmnarpormi ingerlatseqatigiiffiit ingerlatsinermik
suliallit siulersuisuisa ataatsimiinnerinit imaqarniliat qimerloorneqarnissaat,
taakkunamini takuneqarsinnaammata aalajangernerit aningaasanut tunngasuni
aalajangiisuulluinnartut aammalu ingerlatseqatigiiffiit siulersuisuisa
aalajangernissaminnut tunngaviisa paasisaqarfigineqarnissat.
Taamaattumik Piginnittutut Ingerlatseqatigiiffiliornissamik aalajangernermi
siunertaaq immikkut ilisimasalinnit ima oqaasertalerneqarpoq:
" Ingerlatseqatigiiffiup pilersinneqarnerani siunertaavoq
naalakkersuinikkut pissutsit KNI-p allanngortiterneqarneranut tunngaviusut
aalajangiusimaneqarnissaasa, piviusunngortinniarneqarnissaasa
ataqatigiissinneqarnissaasalu isumannaarneqarnissaat." Nalunaarummi qupperneq 98-imi KNI-p
Piginnittutut Ingerlatseqatigiiffiani taamaallaat "immaqa
ingerlatseqatigiiffiup aqutsisuisa suliassaataannik annikinnerusunik
allaffissornikkut suliaqartussanik" atorfinitsitsisoqassamaarpoq.
Taamaattumik Ataatsimiititaliap Inatsisartunut erseqqissumik oqaatigissavaa
siulersuisut ataatsimiinnerinit imaqarniliat, kukkunersiuisut oqaaseqaataasa
kiisalu suliassat tulleriiaarneqarnerinik pilersaarusiat ilaannaalluunniit
misissuinermi inerniliussanut ilanngussivigineqanngimmata. Taamaakkaluartorli
immikkut ilisimasallit nalunaarusiorput, tamatumani tunngavissat
saqqummiunneqartut tunngavigalugit immikkut ilisimasallit suliassamik
matuminnga tigusinerannut tunngaviusut pillugit Ataatsimiititaliamit
oqaatigineqartut takuneqarsinnaapput.
Tamatumunnga peqatigitillugu Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq paasissutissat
amigaatigineqartut pissarsiarineqarsinnaanngitsut, tassa itigartitsissutit
erseqqilluinnartut allakkatigut oqaatigineqartut kiisalu inatsimmik
tunngavissaasinnaasumik innersuussuteqarsinnaannginneq pissutigalugit.
Tamakkiisumik nalunaaruteqarnissaq pissutigalugu Ataatsimiititaliap
oqaatigissavaa umiarsuaatileqatigiiffik Royal Arctic Line A/S pillugu
imaqarniliat siusissukkut immikkut ilisimasalinnut nassiunneqaraluarmata
taakkuli ingerlatseqatigiiffimmit naalakkerneqarnertik tunngavigalugu
paasissutissat taakku suujunnaarsittariaqarsimavaat.
Immikkut ilisimasallit nalunaarutaata imarisaanut Ataatsimiititaliap oqaatigiumasai
allat:
Immikkut ilisimasallit nalunaarutaat oktobarip arfineq-aappaanni
1997-imeersoq Ataatsimiititaliamit sukumiisumik qimerloorneqarpoq aammalu
paasissutissarpassuit immikkut ilisimasalinnut nassiussorneqartartut
amerlanersaat ingerlaavartumik pissarsiarineqartarlutik.
Nalunaarummi pingaarnerit makku Ataatsimiititaliamit immikkut
isiginiarneqarput:
Inuiaqatigiit suliassiissutaasa aningaasanut tunngasortaasa
aaqqiivigineqarneri isumaqatigiissutitigut erseqqissutigut
allaaserineqanngillat. Isumaqatigiissutit taamaattut aatsaat 1997-imi
pilersinneqarput. Pissutsit tamakku ilaatigut nalunaarummi quppernerit
63-ianniit siumulaarlu kiisalu qupperneq 157-imi eqqartorneqarput. Immikkut
ilisimasallit siunnersuisup KNI Pilersuisoq A/S pillugu nalunaarutaani
tapiissutit annertussusiligaanerisa inatsisitigullu tunngavigisat
naapertuutinnginnerat immikkut erseqqissarpaat. KNI Pilersuisup
pilersinneqarnerani siunertaavoq inuiaqatigiit suliassiissutaasa niuertutut
suliassanit immikoortinneqarnissaat. KNI Pilersuisumut tapiissutit 1995-imiit
amerleriarujussuarput. Pissutsit arlallit paasinarsitippaat allanngortiterisoqalersinnagu
arlalitsigut naliliinerluttoqavittarsimasoq aammalu immikoortitsinermi suut
killiffigineqarnissaat erseqqissisinneqarsimanngitsut.
Qinikkat KNI-milu
aqutsisut siunertat piviusunngortinneqarsinnaanerannut amigartumik
eqeersimaarfiginninnerat immikkut ilisimasallit nalunaarutaanni erserpoq.
Ilaatigut inuit
siunnersuisut nalunaarutaannik suliaqarsimasut allanngortitserinermi
siuttuutinneqarnerat kukkuneruvoq ilaatigullu qinikkat aqutsisullu
aningaasanut tunngasutigut siunertarineqartut angusinnaanerannut
periarfissaatitaasunut tunngasunik qularutiginninngippallaarsimanerat -
imaluunniit piviusorsiornikippallaarsimanerat - aamma kukkuneruvoq.
Kingusinnerusukkut
paasinarsivoq KNI-p aamma Atlantikumik ikaarsisinnaasunik umiarsuaatileqatigiiffik
1992-imi siunissaq pillugu mianersornerusunik piviusorsiornerusunillu
paasissutissiorsimanngitsut kiisalu 1993-imi 1994-imilu niuertutut
periaaseqarlutik ingerlatseqquneqaraluarlutik taamaaliorsimanngitsut.
Erseqqissarneqarpoq naalakkersuinikkut piumasarisat ilaatigut
siammarsaanissamik suliffissallu qularnaarneqarnissaannik kissaatigisaasa
aningaasatigut sunniutissaat immaqa itisiliisumik naliliisarlunilu
misissoqqissaarneqarsimanngitsut.
Allanngortiterinerup
ukiuini isumalluarnannginnerpaami tassa 1992-imi aqutsisut taarserneqarput.
Ataatsimiititaliaq
immikkut ilisimasallit nalunaarumminni qupperneq 160-imi oqaatigisaattut
misigissuseqartinneqalerpoq, tassa ukiuni ingerlatsiviusuni siullerni
killiffimmit qanoq ingerlariaqqittoqarnissaata aqutsisunit
paasisimaneqarsimannginnera aammalu aqutsisut naalakkersuisullu akornanni
isumaqatigiinngissutit ingerlatsinermi amigartooruteqarnermut pissutaasut
ilagigaat. Amigartoorutit piffissami pineqartumi missingersuutini
sinneqartoorutissatut amerlatigingajalluinnartunngorlugit
naatsorsorneqarsinnaapput; aningaasaqarnikku pakatsisitaaneq 600 mio.
kr.-ingajalluinnarnik aningaasartalik.
Ikaarsaariarnerup
pilersaarusiorneqarnera piullugu ingerlatseqatigiiffinnit paasissutissat
suliassaqarfimmi tamatumani sumiginnagarpassuaqarnera aammalu arlalitsigut
kukkusunik naliliisoqartarsimanera malunnarsitippaat. Aamma Ataatsimiititaliaq
taama malussarpoq.
Immikkut
ilisimasallit naliliipput qarasaasiatigut aaqqissuussinerit nutaamik
ineriartortinneqarnerat sukkavallaartumik ingerlanneqarsimasoq
annertoorujussuarnillu ajornartorsiorfissaqalersitsilluni, immaqa aamma
suliassaqarfimmi tamatumani sulisut ilinniartitaaneri amigaateqarsimammata.
Immikkut
ilisimasallit naliliinneri taamaattut nalunaarummi amerlasoorujussuupput,
assersuutigalugu ingerlatseqatigiiffiit ataasiakkaat ingerlanneqarnerinut
tunngasuni.
Taama
nalinginnaasunik oqaaseqareerluni Ataatsimiititaliap ingerlatseqatigiiffiit
ataasiakkaat eqqartuiffigissavai, Piginnittutut Ingerlatseqatigiiffik kisiat
pinnagu.
Umiarsuaatileqatigiiffik
Royal Arctic Line A/S: Akuersissut piginneqatigiissuteqaateqartutullu
isumaqatigiissut naapertorlugit naatsorsuutigineqarpoq akileraarutinut
akiliitinnani nammineq aningaasaliussat 11 %-ii iluanaarutigineqassasut. Taakku
1993-iinnarmi 22 mio. kr.-iupput. Ukiuni 1993-imiit 1995-imut ingerlasuni taama
iluanaaruteqartoqanngilaq. Ukiuni taakkunani tamaginni
missingersuutaasaraluartut aningaasartuutinit amerlasuunit
sipporneqartuaannarput. Sulisut missingersuutigineqartutut ikileriaratik
amerleriarput.
KNI Pisiffik A/S:
Ukiut ingerlatsiviusut oqaaseqarfiginerisa avataasigut immikkut ilisimasallit
inerniliipput soorlu tassa 1993-ip aamma 1994-ip naanerini ukiunut taakkununnga
tulliusunut ukiumoortunik naatsorsuutissat kukkusumik
nalilersorneqartarsimasut. Soorlu 1994-imi killilimmik
sinneqartooruteqarnisssaq
naatsorsuutigineqarsimavoq. Amigartoorutilli 66 mio. kr.-iupput.
KNI Pilersuisoq
A/S: Inerniliunneqarpoq ingerlatseqatigiiffiup ingerlatsineranut tapiissutit
akitsuutinillu isertitat amerlaqatigiinnissaannik qinikkat tunngaveqarnerat
naatsorsuinernik sukumiisunik piviusorsiortunillu tunngaveqanngitsoq.
Qanorluunniillu
pisoqarsimagaluarpat pissut amerlaqisut imminnullu nuioraattut KNI-p ingerlatseqatigiiffiisa
ingerlatsinerminni amigaartooruteqarnerujussuannut pissutaasunut nassuiaatissaaneri
immikkut ilisimasallit nalunaarutaatigut sukumiisumik tunngavissinneqarput.
Quppernerit
kisitsisitaat matumani pineqartut tamarmik nalunaarutip danskisuuani
quppernernut innersuussipput.
Naggasiut:
Ataatsimititaliap sulinera KNI-p ingerlatseqatigiiffiisa ukiuni 1992-imiit
1995-imut ingerlasuni amigartooruteqarnerujussuanut nassuiaatinik
kinguneqarpoq. Inatsisartut inuiaqatigiillu
tamarmik pissutsinik inuiaqatigiinnut akuliunnerni pingaaruteqarluinnartuni
tamani piviusunik paasissutissinneqartarnissaat Ataatsimiititaliamit
pingaartinneqarpoq. Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq KNI-p
ingerlatseqatigiiffiini suliat aamma paasiuminaatsorujussuarmik ingerlanneqarsimasut
nassuiaatissartaat attanneqarsinnaasumik saqqummiunneqartut. Tamanna immikkut
ilisimasallit nersortarialimmik sulinerannik qutsatigisatsinnik annertuumik
pissuteqarpoq.
Pinngitoorneqarsinnaanngilaq
misigisat suliamit matumannga pisut kingusinnerusukkut Ataatsimiititaliap
suliaa naammassippat qanoq iliorluni paasissutissat ajornannginnerusumik
kularnannginnerusumillu pissarsiarineqartalernissaat pillugit
isumaliutersornernik kinguneqassappata. KNI-p ingerlatseqatigiiffiisa
1992-imiit 1995-imut oqaluttuassartaat Ataatsimiititaliap nassuiaateqarfigaa.
Immaqalu taama sulineq suliassaqarfinni allani siumut isigisunik
tikkuusiffiusinnaajumaarpoq.
Ataatsimiititaliap
taama oqaaseqarluni suliaq Inatsisartunut suliassanngortippaa.
Jonathan
Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat:
Kalaallit
Niuerfiata KNI-p aggulullugu aktie-teqarluni ingerlatseqatigiiffinngortinneqarnerata
nassuiaat tunngavigalugu KNI pillugu misissuisitatut ataatsimiititaliaq,
Inatsisartunut isumaliutissiissuteqarpoq.
Naalakkersuisut
sinnerlugit KNI pillugu misissuisutut ataatsimiititaliap, immikkullu
ilisimasallit sukumiisumik sulisimanerat, qutsatigaara.
Suliap 1996-imi
april-ip 22-ani suliarineqarneranut atatillugu, taamanikkut Inatsisartut
siulittaasuannit erseqqissarneqarpoq, Inatsisartut nalinginnaasumik ataatsimiititaliorsinnaallutilluunniit
qinikkanik ilaasortalimmik misissuisussamik. Taamaattorli misissuisussatut
ataatsimiititaliaq qinikkanik ilaasortalik eqqartuussivittut
oqartussaassuseqassanngitsoq, taamaallaalli suliani pillugu
inassuteqaateqarsinnaalluni.
Taamanikkut
erseqqissarneqarpoq qinikkat atorfillillu Inatsisartut misissuisitamittut
ataatsimiititaliaannut nalunaaruteqartarnissaminnut inatsisinik
tunngaveqarlutik pisussaaffeqanngitsut. Tassa nunatsinni inatsisiliornermik
tamatumunnga inatsisitigut tunngavissaqanngimmat, kiisalu taamanikkut
Inatsisartut siulittaasuata erseqqissarpaa KNI aktie-teqarluni ingerlatseqatigiiffiusoq
inuit akornanni saqitsaattoqalersillugu inatsisinik malinneqartartunik
tunngaveqarluni pilersitaasoq.
Ingerlatseqatigiiffik
pisortat ingerlatsinerannut ilaatinneqarsinnaanngitsoq, tamatumalu kingunerisaanik
misissuisitatut ataatsimiititaliap aktie-teqarluni ingerlatseqatigiiffinnit
akuusunit, paasissutissarsisarnissani piumasaqaatigisinnaanngikkai.
Oqallinnermut
atatillugu Naalakkersuisut oqaatigaat, ataatsimiititaliap suliaa
annertunerpaamik ammaffigineqassasoq. Aammattaaq erseqqissarneqarpoq,
aktie-teqarluni ingerlatseqatigiiffiit pillugit inatsimmi
nipangiussisussaatitaanermik aalajangersakkat mianeralugit ataatsimiititaliaq
suliaminik naammassinninniassasoq.
Isumaliutissiissummi
oqaatigineqarpoq aktie-teqarluni ingerlatseqatigiiffiit matumani akuusut
siulersuisuisa ataatsimiinnerini imaqarniliat, kukkunersiuisuisa oqaaseqaataat
aammalu suliassatut pilersaarutaat misissuinerup inernilersorneqarnerani
tunngavinnut ilaanngitsut.
Tamatumunnga
atatillugu oqaatigineqassaaq Namminersornerullutik Oqartussat paasissutissanik
taakkuninnga, pigisaqanngimmata, kisiannili KNI-mi ingerlatseqatigiiffiit
kiisalu umiarsuaatileqatigiiffiup Royal Arctic Line-p siulersuisuisa tamakku
pigigaat, aammalu takku ingerlatseqatigiiffiit annertuumik ajoqutissarsisinngikkaluarlugit
paasissutissat tamakku tunniunneqarsinnaanerinik nalilersuisinnaasutuaasut.
KNI-mik
piginnittut siulersuisui taamanikkut Naalakkersuisut Siulittaasuata
inassuteqarfigai, 1992-imiit 1995-imut siulersuisut ataatsimiittarnerini
imaqarniliat tunniuteqqullugit. Tamannalu siulersuisut
akuersaarpaat.
KNI pillugu misissuititassatut ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaatigut
erserpoq, KNI-mi piginnittut A/S-ip siulersuisuisa ataatsimiinnerini
imaqarniliat immikkut ilisimasalinnit pissarsiarineqarsimasut. Taamaattorli
suliassiissummut sanilliullugu imaqarniliat pissarsiarineqartut immikkut
ilisimasalinnit suulluanngitsutut isumaqarfigineqarsimasut.
Immikkut ilisimasallit isumaqarput ingerlatseqatigiiffiit ingerlatanik
ingerlatsisuuissut siulersuisuisa ataatsimiinnerini imaqarniliat
pissarsiarinissaat naleqqunnerusimassagaluartoq. Immikkut ilisimasallit
oqaatigaat siulersuisut ataatsimiinnerini imaqarniliat, tamakku nalunaarutip
suliarineqannginnerani pissarsiarineqarsimanngitsut. Ilaatigullu tamanna
pissutigalugu inerniliinermi pissutsit tamakku pillugit tunuarsimaartoqarsimalluni.
Taamaattorli tunuarsimaarfittut pineqartut atuukkaluartillugit
misissuinerit immikkut ilisimasallit toqqissisimanartumik tunngavissaqarlutik
oqaaseqarsinnaatillugit, naammassineqarsinnaasimammata Naalakkersuisunit
maluginiarneqarsimapput.
Isumaliutissiissummi immikkut ilisimasallit nalunaarusiaanni,
inerniliussatut eqikkakkani, ilaatigut oqaatigineqarpoq inuiaqatigiit
suliassiissutaat isumaqatigiissutinik erseqqissumik allattugaanngitsut.
Taamaattorli oqaatigineqarlunissaaq isumaqatigiissutit taamaattut 1997-imi
suliarineqarsimasut. Aammattaaq erseqqissarneqarpoq ilaatigut
naalakkersuinikkut siammartiterinissamik sulisussanillu qularnaarinissamik
kissaatigisat, aningaasatigut sunniutigiumaagaat iternga tikillugu naliliisarluni
misissoqqissaarneqarsimagunanngitsut.
Ingerlaqqillunilu oqaatigineqarpoq qinikkat atorfillilluunniit
aningaasatigut anguniakkat anguneqarsinnaaneri pillugu qularuteqanngippallaarlutilluunniit
piviusorsiorpallaarsimanngitsut.
KNI pillugu misissuisutut ataatsimiititaliap aamma isumaliutissiissummini
oqaatigaa, ukiuni ingerlatsiviusuni siullerni aqqutit killiffimmit qanoq
ingerlaqqittariaqarnissartik paasisimasimanngikkaat. Isornartorsiutit
ataasiakkaat Naalakkersuisunit oqaaseqarfigineqassanngillat. Kisiannili KNI
pillugu misissuisutut ataatsimiititaliap nalunaarutaa tusaatissatut tigullugu.
Naalakkersuisut pingaartippaat matumuuna KNI-p allanngortiterneqarnerata
sumik imaqarnera tamakkiisumik allaaserineqarnera nalunaarutikkut
saqqummiunneqarmat. Tassa KNI-mi ingerlateqatigiiffinni,
umiarsuaatileqatigiiffimmilu Royal Arctic Line-mi ingerlatsinikkut
ineriartornerup naliliisarluni misissuiffigineqarnerisigut, kiisalu
allanngortiterinerup ingerlatseqatigiiffiit ingerlatsinermi ineriartorneranni
sanilliullugu nalilersorneqarnerisigut.
KNI-p 1992-imi allanngortiterneqarneranut atatillugu kukkussutit aamma
nalunaarummi taagorneqartut, ilinniarfigineqarnissaat Naalakkersuisunit
pingaartinneqarpoq. Aatsaammi taamaaliornikkut siunissami taamaattunik
uteqattaarisinnaanerit pinngitsoortissinnaagatsigik.
Tamakku oqaatigereerlugit Naalakkersuisut isumaqarput maannakkut
piffissanngortoq, nukiit katersorlugit siumut isiginiarnissamut.
Siusinnerusukkut KNI-mi ingerlatseqatigiiffiit aningaasatigut
ajornartorsiutigisimasaat, nassuerutigalugit aammalu tamakku niuertutut
suliaasa ineriartortinneqarnisaannik kissaatigisat tunngavigalugit 1997-imi
upernaakkut ataatsimiinnermi, KNI-mi ingerlatseqatigiiffiit niuernikkut
aaqqissuussaanerisa allanngortinneqarnissaat, nioqqutissanik pilersuinerup
ataatsimut aqutsisoqarfeqalerneranik kiisalu suliat pitsaanerpaajunngitsut
allani suliarineqartartussanngorlugit nuunneqarnerannik kinguneqartut,
Inatsisartunit akuersissutigingeqarput.
Allakkerisarfiit maannakkut TELE Greenland A/S-imut nuunneqarsimalereerput.
Aammalu piaartumik namminerisamillu umiarsuaatileqatigiiffiliornissaq
naatsorsuutigineqarpoq, kiisalu nunaqarfiit angallavigineqartarneri Royal
Arctic Line-mut nuunneqassamaarlutik.
KNI-mi ingerlatseqatigiiffiit qanittukkut 1997-imi ukiup naatsorsuutitik
saqqummiuppaat. Taakkunani takuneqarsinnaapput KNI Pisiffik A/S
akileraarutissaminik akiliitinnani 3,3 million koruuninik
sinneqartooruteqartoq. Kiisalu KNI Pilersuisoq A/S akileraarutissaminik
akiliitinnani 6,4 million koruuninik sinneqartooruteqartoq.
Ukiup affaani angusatigut KNI ingerlatseqatigiiffiit massakkut pitsaasumik
ineriartornerat erseqqissarneqarpoq. Tassami tamanna 1992-imi
allanngortiterinerup kingornagut siullerpaamik 1996-imi KNI-mi
ingerlatseqatigiiffiit ukiormoortumik naatsorsuutaasigut atuarneqarsinnaalermat.
Tassa KNI Pisiffik A/S akileraarutissaminik akiliitinnani 1,3 million
koruuninik sinneqartooruteqartoq. Kiisalu KNI Pilersuisoq A/S akileraarutissaminik
akiliitinnani 13,1 million koruuninik sinneqartooruteqarluni. Tassa 1996-imi.
Taama oqaaseqarlunga Naalakkersuisut sinnerlugit KNI pillugu misissuisutut
ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaa, kiisalu Inatsisartunit
oqaatigineqartut tusaatissatut tigujumaarpavut.
Laannguaq Lynge, Siumup oqaaseqartua:
KNI pillugu ataatsimiititaliap nalunaarutaa imartoqisoq Siumumi
pissangalluta utaqqereerlugu, saqqummiunneqarmat soqutigeqalugu
mississorsimavarput.
Siumumi isumaqarpugut ataatsimiititaliap suliassani naammaginartumik
suliaralugu Inatsisartunut saqqumiukkaa. Tassami 1996-imi upernaakkut
Inatsisartut ataatsimiititaliamik pilersitsigamik kissaatigisimavaat nalunaarusiassaq
1997-imi ukiakkut saqqummiunneqassasoq. Aammattaaq Siumumi maluginiarparput
ataatsimiititaliaq piginnaatitaanini tunngavigalugu suliassami taamaattumi
arlaannaannulluunniit atuumassuteqanngitsunik suleqatissarsiorluni
misissuititsisimasoq, taamaaliorsimanerlu Siumumi toqqissisimanartutut
isigaarput.
Misissuititsinissamut tunngaviusimasut naluneqanngitsutut tassaasimapput,
KNI-p allanngortiterneqarnera killissami ikaarsaarfiusumi 1992-imiit
1995-imut pilersaarutaasimasunit akisunerusimaqimmat. Aammattaaq
peqqutaaqataasut ilagisimavaat paasineqarmat, pingaartumik nunaqarfinnik
isorliunerusuniittunillu kiffartuussinerup siusinnerusumut naleqqiulluni
ajorseriarsimanera.
Ilaatigut pissutsit tamakkua peqqutaaqataapput misissuisoqarnissamik
Inatsisartut aalajangersimammata, ataatsimiititaliarlu qulaajaasussatut
sulisinneqalerpoq.
Ataatsimiititaliap "eqqartuussisutut" sulisussaannginnera sulisimannginneralu
Siumumiit paasilluarparput. Iluarinartutut isigaarput pissutsinik qulaajaanermi
politikkikkut sumi inissisimaneq apeqqutaatinnagu suliniartoqarsimammat.
Nalunaarusiaq qulaajaanernik amerlaqisunik imaqarpoq. Malunnarporlu
sulisitaasimasut immikkut ilisimasallit, tassa inatsisileritooq, naatsorsuuserisoq
kiisalu niuernermik immikkut ilisimasalik suliassaminnik
naammassinnilluarsimasut. Taakkulu kiffaanngissuseqarlutik
misissuisinnaasimanerat erseqqissoq nalunaarusiaq takutikkaa, Siumumit
isumaqarfigaarput.
Misissuititsinermi paasinartut arlalippassuugaluartut Siumumiit pissutsinik
qulaajarneqartunit immikkut maluginiarsimasavut makkuupput:
Allanngortiterinissamik isummertoqarmat isumalluartoqarpallaarsimavoq.
Politikerit akornanni "nutaamik" aningaasarsiornikkut
ingerlatsinissaq neriulluarfigineqarsimaqaaq. Selskab-it allanngortitileruttorneranni
pisortamik nikittoqarsimanera pinngitsoorani aamma siunniussat eqqortumik
atuarneqarsimannginnerannut peqqutaaqataanngitsoorsimanavianngilaq.
Kiisalu aamma Siumumi tikkuarusupparput allanngortiterilernermi atatillugu
siunnersortaasimasoq, nammineq siunnersuutigisimasaminut
qullersanngortinneqarluni atorfinitsitaasimanera taamaassimassanngikkaluartutut
Siumumit isumaqarfigigatsigu.
Ilanngullugu taasariaqavissoraarput malunnarmat, aammalu ukiuni
misissuiffiusuni tusagassiutitigut tusarsaammat, sulisut allanngortiterinermut
atatillugu sulinerminni atukkaminnik naammagittaalliuteqartarsimasut.
Tamakku takutippaat suliffeqarfissuarmik taama angitigisumi piffissaq taamak
sivikitsigisoq atorlugu allanngortiteriniarsimaneq sulisunik
toqqissisimatitsiunnaarsimasoq.
Aaammalu taama annertutigisumik allanngortiterilernermi sulisunik
ilinniartitseqqittarnerit ingerlalluarsimanngitsut, tamakkulu kingunerisaannik
sulisut toqqissisimajunnaartarsimasut.
Taamatuttaaq Siumumi isumaqarpugut misissuititsisimanerup takussutissikkaa
suut KNI-p ingerlanneqarnerani inuiaqatigiit akiligassarigaat, suullu
unammilleqatigiinnerup iluani akilerneqartariaqartut.
Siumut isumaqarpoq taamatut selskab-inngortitsisimaneq aalajangernerusoq
eqqortoq. Aaamma isumaqarpugut politikkikkut anguniakkat anguneqarsimasut.
Angingaasatigullu anguniakkat aallaqqaammut isumalluarfiuallaarsimasut
piffissami misissuiffiusumi pineqartumi, tassa 1992-imiit 1995-i ilanngullugu,
anguneqanngitsoorsimasut.
Taamannak oqareerluta Siumumiit oqaatigissavarput KNI-p aaqqissuuteqqinneqarnermini
maannamut killiffia pissusissamisoortutut isigigatsigu. Inuiaqatigiit
nutaasumik ineriartortut nunarsuarmi niuernikkut unammilleqatigiinneq atorlugu
ingerlatsisut, peqatigalugit naligalugillu niuernikkut ingerlatsinissarput
taamaaliornikkut ammaanneqarmat. Tassalu niuernerpalaartumik ingerlatsineq.
Allaat oqartariaqarpugut qujavugut tamanna naammassineqarmat.
Ilami misissuinerup takutitaasa saniatigut pitsaaquterpassuit
naatsorsorneqarsinnaasut tamakkinngikkaluarlugit makku taarusuppavut:
KGH-p kingornatigullu KNI-p sulisui qallunaat nunaanni najugaqartut
sulisuisa qallunaani najugaqartut ilaasa nunatsinnut nuunneqarnerisigut
akileraartarnikkut nunatsinnut iluaqutaalersimapput. Taamatullu tamatumunnga
ilanngullugu KNI-p qullersaqarfia qallunaat nunaanni inissisimasoq
pissusissamisoorluinnartumik nunatsinnut nuunneqarluni.
Qallunaat nunaanni politikkerit naalakkersuisullu aqutsinerat
qimakkiartuaarneqarpoq, tamanut peqqinnartumik. Taamaalilluni aamma sulisut
toqqaannartumik ingerlatsinermut sunniu-teqaqataasinnaanerat
periarfissaqalerluni.
KNI-p aggulunneqarneratigut susassaqarfiit immikkoortut tamarmik
erseqqilluinnartumik ingerlanneqarnissaminnut periarfissaqalerput. Soorlu
makku KNI-p pisiniarfii, KNI-p umiarsuaateqarfia, KNI-p ilaasunik
angallassivia, KNI-p uuliaarniarfia KNI-illu pilersuivia.
Kiisalu minnerunngitsumik KNI-p aningaasatigut ingerlatsinera qangamut
naleqqiullugu isumannaannerungaartumik erseqqinnerungaartumillu
pivinneqatigiiffinnut inatsit naapertorlugu ingerlanneqalerluni.
Ilanngullugu Siumut isumaqarpoq selskab-iliornermi sumiluunniit, ingammik
pisortat aamma piginneqataaffigisaannik, imaluunniit tamakkiisumik
pigisaannik, politikerit piukkunnartut siulersuisuni siulittaasutulluunniit
inissinneqartarneri ullutsinni avaqqunneqarsinnaanngitsoq. Massakkummi
nunatsinni niuernermik paasisimasaqarluartunik ilinniagartuunilluunniit suli
amigaateqarnitsinni, politikerit allallu piukkunnartut tamakkununnga
ikkunneqartarneri ammatinneqartariaqarpoq.
Siumut isumaqarpoq maluginiarneqartariaqartoq massakkut KNI-p sulisuminik
ilinniartitseqqittarnernik ingerlatsillualersimanera neriulluarfigigipput.
Selskab-it allanngortiterneqareerluni aningaasarsiornikkut siumut
aallarneranik aamma kinguneqartussaassammat.
Immikkut ilisimasallit misissuinerminni siulersuisut ataatsimiinnerisa
imaqarniliornerinik, budget-inik kiisalu naatsorsuuserisut protokolat-iinik
pissarsisinnaasimannginnerat selskab-it illersugaanerinik pissuteqartoq,
ajuusaarnartuusinnaagaluartoq, taamaattoq Siumumi - soorlu aallaqqaataani
oqaatigereeripput - KNI pillugu nalunaarusiaq imartooq sukumiisumillu taasariaqartoq,
iluarisimaarparput, taamaalilluni taamani pissutsinik tusatsiakkatigut
eqqoriaaqattaarnerit naammaginartumik qulaajarneqartutut
oqaatigineqarsinnaammata.
KNI-p allanngortiterneqalernerani kukkunerusimasut ilinniarfiusariaqartutut
ilinniarfiusimasutullu Siumumi isumaqarpugut. Erseqqissumillu
taamaattoqarsimanera massakkut KNI-p ingerlaaserilersimasaata
takussutissippaa.
Immikkut ilisimasalittut sulisimasut sulilluarsimaqisullu Siumumiit qujaffigissavavut.
Naggataatigullu KGH-mi KNI-milu sulisuusarsimasut inuiaqatigiinnik ilaatigut
naammagittaqalutik sullissisuusarsimasut Siumumiit qujaffigissavavut.
Massakkullu sulisut sinniisorisaat allanngortitereqqinnermi suleqataalluarsimasut,
sulisullu allat tamaasa sulilluarnissaannik kissaallugit.
Taama oqaaseqarluta KNI-p pillugu ataatsimiititaliap nassuiaataa Simumiit
tusaatissatut tiguarput.
Jakob Siverthsen, Atassutip oqaaseqartua:
Inatsisartut KNI pillugu ataatsimiititaliaanni nassuiaat Atassummiit
imatut oqaaseqarfiginiarparput.
KGH-toqqap qallunaat naalagaaffiannit ingerlanneqartup ukiuni 211-ni
atuuffigisimasamini assigiinngitsunik isornartorsiorneqartarsimaqaaq. Taamatut
pisoqartarnera tupinnartuliaanngilaq. Tassa ingerlatsineq Qallunaat Nunaanniit
aqunneqarmat.
Taamaakkaluartoq nunatsinnik nioqqutissanik pilersuineq tassa illoqarfinnik
minnerunngitsumik nunaqarfippassuarnik ajortuinnarmik
oqaatigineqarsinnaanngilaq. Innuttaasut nioqqutissat atorfissaqartitaat
sapinngisamik pissarsiarineqartarsimapput.
Suliffissaqarniarneq ataatsimut tamaat eqqarsaatigalugu KGH
pingaaruteqarsimaqaaq. Pingaartumik nunaqarfinni soorunalimi aamma
illoqarfinni ullumikkornit suliffissaqartitsinerusimavoq. Ilaqutariippassuarnut
aningaasarsiornikkut assut iluaqutaasumik.
1986-ip aallaqqaataani KGH-toqqap KNI-nngorluni nunatsinnut nuunneqarnera,
persuarsiutaasimaqaaq puigunaatsumik eqqaamaneqartuartussaq. Tamatumani
anguniarneqarmat uagut kalaallit nammineerluta sanarfillugu ingerlatissagipput
equngassutaasut aaqqittariaqartullu qanimut tikkulugit aaqqissuusisinnaangorluta.
Soorlu KNI allanngortiterlugu aaqqissuunneqarsimasoq, kingornalu aamma
allanngortinneqaqqissimalluni.
Tamatumani innuttaasunut sullissineq aningaasarsiornikkullu ingerlatsineq
pitsaanerpaaq anguniarlugu.
Eqqaamassavarput 1992-imi KNI-p allanngortinniarneqalerneranut
tunngatillugu nunarput tamaat, Inatsisartuni partiit tamarmik
peqataaffigisaannik, innuttaasunut assut soqutigineqartumik paasisitsiniaasoqartarsimammat.
Tamatumalu kingorna allanngortitsiniarneq innuttaasut kissaateqarneri
tunngavigalugit aatsaat Inatsisartuni tamarmiusunik akuersaarneqarsimalluni.
Taamaakkaluartoq kikkut tamarmik iluarisaannik iliorneq ajornarsinnaasartoq
takusinnaavarput. Allanngortiterinerup kingorna Inatsisartuni
Naalakkersuisunilu kissaatigisarput neriorsuutigineqartutut
pitsanngoriaatissat tamakkerlugit eqqortinneqarsimanngillat.
Allanngortiterinermi siunnersortit immikkut ilisimasalittut imminnut
taagortut, Inatsisartunut isumalluarsaarivallaarsimapput. Tamatumalu
kinguneranik ajuusaarnaqisumik naatsorsuutinik kiputtoortoqarsimavoq,
nunatsinni innuttaasunut akisoqisumik kinguneqartumik. Tamanna Atassummit
assut ajuusaarnarpoq.
Tamannarpiarlu
tunngavigalugu Inatsisartut immikkut ataatsimiititaliorsimapput arlaannaannulluunniit
atassuteqanngitsunik ikiorteqarlutik. KNI-mi kiputtoornermut suna
peqqutaasimanersoq paasiniarneqarnissaa siunertaralugu. Qujanartumik ullumikkut
paasissutissat Inatsisartunut isummerfigisassanngorlugit saqqummiunneqarsinnaasimapput,
tamannalu Atassummit assut iluarisimaarparput. Apeqqut innuttaasunit
politikkerillu akornanni qassiiliutaaqisoq kiisami naammassineqartussatut
isumaqarfigigatsigu.
Atassummit ajuusaarutigalugu
oqaatigissavarput, immikkut ilisimasallit misissuisussatut toqqarneqarsimasut
atortussanik pisariaqartitaminnik tamakkiisumik pissarsisinnaasarsimannginnerat.
Taamaalilluni misissuinermi qulaajagassat paasissutissallu tamakkerlugit
pissarsiarineqarsinnaasimanatik. Taamaakkaluartoq nalunaarusiami
uparuarneqarsimasut tunngavigalugit Atassummit isummerfigissavavut.
Atassummit
erseqqissassavarput KNI-mi 1992-imiit 1995-imut allanngortiterinermut
tunngasut, kiisalu immikkut ilisimasallit nalunaarusiaanni mikisualuit
iserfiginagit, uparuartariaqarsorisavut kisiisa matumuuna
oqaaseqarfigissagatsigik.
Siullermik
Atassummit maluginiarparput immikkut ilisimasallit nalunaarusiaanni
erseqqissumik oqaatigineqarmat, 1992-imi allanngortiterinermut tunngatillugu
KNI-p qullersaqarfianit 93-imiit 95-imut sinneqartoorutissatut
naatsorsuutigineqartut taamaaqataat amigartoorutaasarsimammata. Tamatumani
kukkusumik aningaasatigut pilersaarusiorsimaneq erseqqissumik takusinnaagatsigu.
Tassami KNI-mi
1991-imiit 92-imut isertitat tamarmiusut 160 million koruuninik ikileriarsimammata.
Aaamma 92-imiit 93-imut 350 million koruuninik ikileriarsimallutik. Kiisalu
93-imiit 94-imut 90 million koruuninik ikileriarsimallutik. Tamatumani
aningaasartuutissatut pilersaarusiat kusanasaarniarneqarpallaarsimasut
takusinnaavarput.
Aappaattut KNI-mi
misissuisussatut suliniarnermi, kiisalu immikkut ilisimasallit
paasissutissanik pisariaqartitaannik amigaateqartoqartarnera Atassummit
ajuusaarutigaarput. Soorlu ingerlatseqatigiiffiit ingerlatsinermi
siulersuisuisa ataatsimiittarnerini imaqarniliat, kukkunersiuisut oqaaseqaataat,
aningaasartuutissanut missingersuutinut pilersaarutit il.il.
Paasissutissat
amigaataasut ataatsimiititaliami kiisalu immikkut ilisimasalinnit qanoq
pingaartinneqartigigaluartut arlalitsigut oqaatigineqartarpoq. Tamatumalu
kinguneralugu paasissutissat amigaataanerisigut, taamanikkut KNI-mi pisimasut,
tamakkiisumik qulaajarneqarsinnaasimannginnerannik.
Pingajuattut KNI-mut
1995-imi tapiissutit naatsorsuutigisamiit amerlanerujussuat Atassummiit
maluginiarparput. Tamatumani arlalitsigut kukkusumik
pilersaarusiortoqartarsimanera takussutissaavoq erseqqissoq. Tamatumani aamma
isumalluarsaarisoqarpallaarsimavoq.
Sisamaattut KNI-mi
allanngortiterineq kisimi aningaasatigut kukkusumik pilersaarusiorfigineqartarsimanngitsoq
Atassummit paasivarput. Tassalu Royal Arctic Line A/S-imi aamma pilersaarusiornerluttoqartarsimavoq.
Soorlu 93-imiit 95-imut aningaasartuutissatut missingersuutaasimasut
tamatigorluinnaq sipporneqartarsimasut takusinnaagipput.
Tallimaattut KNI-p
allanngortiterniarneqarnerani qullersaqarfiit illoqarfinnut assigiinngitsunut
inissitsiterneqarsimanerisa, aammattaaq ingerlanerliornermik pisooqataasunut
ilaavoq. Tassami piaartumik aaqqitassat suliffeqarfissuarmi qullersat qanimut
tikillutik aaqqiiniarsinnaasarsimannginnerat aamma kiputtooruteqartarnermut
peqqutit ilaattut Atassummit nalilersinnaagatsigu.
KNI-mi
allanngortiterisimaneq ajortuinnarmik kinguneqanngilaq. Matumuuna Atassummit
ataaseq assersuutigalugu oqaatiginiarparput; allanngortiterinerup
kingunerisaanik ikummatissat akii malunnaatilimmik appariaateqarsimammata,
imaani inuussutissarsiuteqartunut assut iluaqutaasumik.
Atassummi Inatsisartut
KNI pillugu misissuisussatut ataatsimiititaliaanni suleqataasimagatta
isumaliutissiissut, kiisalu immikkut ilisimasallit nalunaarusiaat annertooq,
qujarullugu tiguarput. Neriuutigilluinnarparput immikkut ilisimasallit
ingerlatseqatigiiffiit ingerlanneqartarnerat pillugit uparuaassutigisimasaat
siunissami ingerlatseqatigiiffiit assigiinngitsut Namminersornerullutik
pigineqartut, ilinniarfigalugu atorluartarsinnaajumaaraat.
Taamatut
oqaaseqarluta immikkut ilisimasallit nalunaarusiaat annertooq pitsaasorlu
Atassummit tusaatissatut tiguarput, aammattaaq pissutissaqarpugut Inatsisartut
allattoqarfiannut qujassalluta pikkorissumik allatseqartissimammatigut.
Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit
oqaaseqartuat:
April-ip 22-ani 1996-imi
ataatsimiikkatta ilisimaneqartutut Inuit Ataqatigiit siunnersuuteqarpugut,
KNI-p allanngortiterneqarnerata kingorna pisimasut eqqarsaatigalugit,
sukumiisumik misissuisitsisoqartariaqartoq.
Inuit Ataqatigiit
taamani siunnersuuteqaratta kissaatigaarput misissuinissaq suliamut attuumassuteqanngitsunik
innuttalersugaasunik, tassalu undersĝgelseskommission-imik
taasamik, ingerlanneqassasoq. Taassuma saniatigut ilisimaneqartutut aamma
misissuititsinissamut atasumik periarfisseeqqusivugut KNI-p allanngortiterneqarnissaanut
atatillugu paasissutissanik suugaluartunilluunniit kommission-i
aallersinnaatitaanissaminut aqqutissiunneqartariaqartoq. Tassalu allatut
oqaatigalugu KNI-p aktie-teqarluni arlariinnut
ingerlatseqatigiiffinngortinneqarsimanera misissuinermi aporfiussanngitsoq.
Ilisimaneqartutulli
siunnersuuterput tamakkerluni akuersissutigineqanngilaq. Tassami akuersissutigineqartoq
tassaammat Inatsisartut iluminni namminneq ataatsimiititaliussasut, inatsisit
pioreersut toqqammavigalugit misissuinermik aamma ingerlatsisinnaasumik.
Inuit Ataqatigiit
KNI pillugu ataatsimiititalianngortumi matumanilu isumaliutissiissumminik
saqqummiussisumik aallaqqaataaniit soqutiginnilluta, peqataasimavugut
oqartariaqarpugullu suliaq pissanganarlunilu uagutsinnut
pissarsiaqarnarsimammat, neriuutigaarpullu taamatut aamma inuiaqatigiinnut
misinnarumaartoq.
Oqartariaqarpugummi
immikkut ilisimasalittut suliakkerlugit sulisillugillu imissimasavut
periarfissarititaasut iluanni, sulilluarsimammata aammalu isumaqaratta suliaq
sulisimanermut atugassarititaasut eqqarsaatigalugittaaq ajunngitsutut nalilerneqartariaqartoq,
minnerunngitsumillu tamatumani nalunaarusiaasimasoq sukumiilluinnartoq aamma
iluatinnaateqarluarsorigatsigu.
Inuit Ataqatigiit
nalunaarusiap iluatinnaateqarneranut pissutaatipparput immikkut
ilisimasalittut suliakkerlugit imissimasavut, naggataatigut
inerniliisinnaammata aalajangersimarpasittumik aammalu
qularpasippallaanngitsumik.
Taamaattumik KNI
pillugu ataatsimiititaliamit immikkut ilisimasallit aamma sulineranni
annertuumik kiffaanngissuseqartitaaffik nalunaarusiarisimasaat Inuit
Ataqatigiit tassaatipparput, siunissami KNI-p allanngortiterneqarnerata
nalaannisut kukkuluttuutigineqarsimasunik siunissami
pinaveersaartitsinissamut atussallugu ilinniutigissallugulu piukkunnaatilik.
Taamaattumik aamma
nuannaarutigaarput Naalakkersuisuvut taamatut isumaqarlutik KNI-p 1992-imi
allanngortiterneqarneranut atatillugu kukkussutaasimasut, nalunaarummi
taagorneqareersut, siunissami ilinniarfigineqarnissaat aamma pingaartimmassuk.
Siunissami
taamatut kukkuluttornaveersaartoqarnissaanut atatillugu taamaattumik Inuit
Ataqatigiinnut pingaaruteqarpoq, nalunaarusiami aamma oqaatigineqartoq,
siunissami sillimaffigineqaqqullugu inassutigissagatsigu una:
Taamatut
allanngortiterisoqassatillugu nunatsinni pissutsinut qanimut
ilisimaarinneqqissaarnissaq pissusiviusunillu aallaaveqartuarnissap qanoq
pingaaruteqassusianik oqariartuuteqarneq.
Taassumalu
saniatigut nunatta avataaneersunik siunnersortilersortartilluta tamatigut
aamma naatsorsuutigisinnaannginnatsigu tamatigut iluatsitsisinnaanissarput.
KNI-mmi
allangortiterneqarnisaanut atatillugu aalajangiisuulluinnartumik Convest Consult
Danmark-imeersoq nalunaarusiortinneqartarsimavoq, 1992 sioqqullugu KNI-mi
qullersanik aamma aallaqqaammut peqataaffigineqartumik. Maluginiagassaavorli
KNI-p taamani qullersai peqatigalugit inassutiginiarneqartartut
aalajangiisuusussanut apuuttussanngoraangata, Convest Consult-imit imaluunniit
allanit allanngortiterneqartarsimasut, ilisarsaajunnaareerlutik apuuttarsimallutik.
Tamakkuuppullu annertuutigut allanngortiterinermi toqqammavigineqartarsimasut.
Taamaattumik
pisariaqartuassaaq mianersortumik siunnersortilersortarnissarput,
minnerunngitsumillu siunnersortitut atorsinnarlugit kingorna qullersatut
aamma atorfinitsinneqartannginnissaat siunissami ilinniutigisimallugu
eqqaamaniartariaqarsorigatsigu.
Taassuma
saniatigut eqqaamajuagassaq tassaasariaqarpoq suliffeqarfissuit
allanngortiteriffigiuminaattarmata, suliffeqarfissuup siuttui pingaartumik
allanngortiteriffiup aallartisaleruttornerata nalaani,
taarserneqaannarnerisigut.
Taamatummi
pisoqartillugu sulisorpassuit pisariaqanngikkaluamik aamma toqqissisimajunnaartinneqartarlutillu
ilisimasaat imaannaanngitsut maangaannartarmata.
KNI
allanngortiterniarneqartussanngormat ilaatigut taamani erseqqinnerusumik
ingerlatsisoqalertariaqarnera pisariaqartinneqaqisutut taakkartorneqartuarpoq.
Ingerlassat ikaartitikkatullusooq immikkut taamani ataqatigiiaartut
avissaangatinneqannginnerisigut, tamatuma inuiaqatigiinnut minnerunngitsumillu
Naalakkersuinikkut suliaqartunut, aningaasat KNI-p iluani kaaviiaartut qanoq
atorneqartarsimanerinut pissutsit takujuminaanneragaallutik
allanngortiterinissami ilaatigut tunngavilersuutiginiarneqarput.
Immikkut
ilisimasallit nalunaarutaat atuaraannili paatsuugassaanngitsoq tassaavoq,
1992-imiit 1996-ip naanissaata tungaanut immaqa KNI-p oqaluttuarisaanerani
aningaasatigut ingerlatsiniarneq, aatsaat taamma ersernerlussimatiginera,
tassami september 1995-imiit pisortanngortup immikkut ilisimasalinnut isertuaatsumik
nassuiaatigisimammagu, atorfininnermini niuernikkut aningaasatigullu
paasissutissat nalunaarsuinerillu ukiuni taakkunanerpiaq qanoq amigarluinnartigisimatigisut,
aatsaammi 1997-imut atuuttussanik nutaanik isumaqatigiissusiornikkut KNI-mi
landskarsimiillu tamakku naammassineqarmata.
Tamanna
erseqqilluinaqqissaartumik nalunaarusiap qallunaatuuani qupperneq 148-mi, tassa
oqaatigilaassavara kalaallisuuani tamanna ilanngunneqarsimanngimmat,
1991-imiit 1995 ilanngullugu naatsorsuutit inerniviisa, tassa konsuliderede
regnskaber, takusassiarineqarnerisigut aama tamanna uppernarsarneqarsinnaammat.
Allanngortiterinerup
aallartinnginnerani KNI 1991-imi landskarsimiillu tapiiffigineqarani, 80
million koruuninik sinneqartoorpoq. Ukiunili tullinnguuttuni
amigartooruteqartualerluni landskarsimiillu annertusiartuinnartumik tapiiffigineqartalerluni.
Tamatumani
eqqaamasariaqarpoq imagartooruteqartarlernermut ilaatigut
patsisigitinniarneqarmat nunatsinniit nunatsinnullu assartugassat piffissami
pineqartumi annikilleriarujussuarsimanerat. Tamannali ilumuunngilaq, tassami naatsorsueqqissaartarfiup
ukiuni 1991-imit 1995 ilanngullugu assartukkat nalunaarsorneqarsimanerinut
tunngatillugu taamatut pisoqanngitsoq, nalunaarusiaq aamma quppernerani
107-imi, uppernarsarpaat.
Taamaattumik
erseqqinnerusumik ingerlatsisoqalernissaanik tunngavilersuuteqarniarsimaneq
nassuiaassiniartarsimanerlu takujuminaappoq. Tamanaavorlu aamma nalunaarusiap
erseq-qilluinnartumik takutitaa.
Paasissutissat
takusassiariumaneqanngippata soorlumi ingerlatsiviit siulersuisuisa
ataatsimiinnerini imaqarniliat, tunniunneqarumanngitsulli soorlu tamanna
aamma ersersikkaat, taava naanguna erseqqinnerusumik ingerlatsilerusunneq.
Akimmisaarutit
naak aamma taamaakkaluartut Inuit Ataqatigiit oqaatigeriikkatsitut, nalunaarusiaq
taamaattoq iluatinnartutut isumaqarfigaarput, inerniliussat tutsuiginarmata.
Taamatut oqareeratta taamaattumik aamma nalunaarutigissavarput KNI pillugu
ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaa tusaatissatut tiguutigalugu, qanoq
iliorluni siunissami paasissutissanik ajornannginnerusumik
pissarsiniartarnissaq oqaaseqarfiginiaratsigu.
Inuit Ataqatigiit
april-ip 22-anni 1996-imi siunnersuuteqareersimanitsitut suli isumaqarpugut,
suliamut attuumassuteqanngitsunik innuttalersugaasumik
misissuisinnaatitaasussanik, kommission-iliorsinnaanissamut
inatsisiliuussisariaqartugut. Tamanna immikkut inatsisiliornikkut imaluunniit
eqqartuussisarneq pillugu inatsisitta allanngortiallatsinneqarneratigut,
aqqutissiunneqarsinnaasoraarput.
Tamanna
pisariaqarpoq, nalunaarusiammi tamanna erseqqilluinnartumik takutippaa
siunissami pisariaqartilersinnaagipput, pisartut minnerunngitsumillu
piumaartussat eqqarsaatigigaanni.
Namminersornerullutik
Oqartussat suliffeqarfissui arlallit maannamut aktie-teqarluni
ingerlatseqatigiiffinngortinneqareersimalerput, suliffeqarfiillu aamma allat
tullinnguullutik.
Suliffeqarfissuit
tamakku ulluinnarni inuiaqatigiit inuunitsinnut, kommuninullu allaat, pingaaruteqarluinnartutut
inissisimapput.
Ilami
suliffeqarfissuaativut maanna aktie-teqarluni ingerlatsivinngortinneqarsimasut
inuiaqatigiinnut ima sunniuteqartigilerput, nunanut allanut allaat
assersuunneqarsinnaanngitsumik. Tamaattorli inuiaqatigiit pigisaattut
taagorneqannguaraluarlutik nunatta Inatsisartuinilluunniit alakkaamaneqarsinnaanngillat,
paasissutissanillu aallerfigineqarsinnaanngillat aktie-selskab-inut pillugit
inatsit aporfinngortinneqarmat, aammalu Naalakkersuisut taakkuummata
kisimiillutik suliffeqarfissuit ataatsimeersuarnerisut inissisimasutut, tassalu
generalforsamling-isut, aalajangiisinnaanngortinneqarsimammata, paasissutissat
suut tunniukkumaneqarnersut suullu naamik.
Inatsisartuni
Ombudsmand-erput allaat suliffeqarfissuarnut tamakkununnga Naalakkersuisut
immikkut akuersiteqqaartinnagit, akulerussinnaatitaanngilaq, INI A/S kisiat
eqqaassanngikkaanni. Tassalu allatut oqaatigalugu innuttaasunit
maalaarutiginiarneqartut aktie-selskab-inut sammitinneqarpata, Ombudsmand-ip
suliarisinnaanngilai.
Inatsisartut
Ombudsmand-iat pillugu Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarnissaanik
Ombudsmand-itta ippassaani siunnersuutigisaa, innuttaaqatitta inatsisitigut
illersorneqarnermikkut kinaassusersiorfiungitsumik annerusumik
innarlitsaalineqarnissaannik aqqutissiussiniartussaagaluarpoq, Inuit
Ataqatigiilli ajuusaarutigisatsinnik suliariumaneqanngitsumik. Tamanna
amerlanerussuteqartunit paasiuminaatseqisatsinnik aamma kissaatigineqarmat.
Siunnersuutip
ilaatigut sammivaa ingerlatseqatigiiffissuarnut aktie-selskab-inut
Ombudsmand-ip akulerussinnaatitaalernissaa.
KNI-mi pisimasut
eqqarsaatigiinnarnagit kisiannili aktie-teqarluni suliffeqarfissuaativut
inuiaqatigiinnut pingaaruteqaqimmata, taamaattumik Inuit Ataqatigiit
pissusissamisoorsoraarput suliamut attuumassuteqanngitsumik innuttalersugaasumik
misissuinermik ingerlatsisinnaasumik, kommission-iliortoqartarnissaanut
inatsisitigut aqqutissiussiniartariaqartugut.
Ilisimavarput
danskit Folketing-ianni apeqqutit tamakku oqallisigineqarmata, aammalu tamanna
pereersimanngippat maanna pilersaarutigineqarmat Inatsisartut
aperiumaarneqarnissarput, inatsit aamma nunatsinni atortuulersikkumaneripput.
Oqaaserisatsinnut uppernarsaatissavut taamaattumik tatsiuppavut Naalakkersuisuusullu
aperissallugit, saaffiginnissummik taamaattumik danskit inatsisinut
atortitsinermut ministeriannit tigusaqarsimanersut. Taamaassimappat
kissaatigissavarput upernaamut oqaluuserisassanut tamatuma
ilanngutitinneqarnissaa.
Tassani pineqarpoq
Folketing-ip siulittaasuata Erling Olsen-ip Danmark-imi inatsisinik atortitsinermut
ministerianut allagarisimasai ullulerneqarsimasut maj-ip 12-iani ukiormanna.
Tassani inatsiseqarnermut ministeri qinnuigineqarpoq nunatsinnut inatsit
atortuulersinneqarsinnaanersoq pillugu maanga Inatsisartut tamanna apersuutigineqassasoq.
Taamaattumik tamanna suli maanga inimut oqqunneqarsimanngimmat paaserusupparput
Naalakkersuisut taamaattumik saaffiginnissumik tigusaqarsimanersut. Taamaassimappat
oqaatigeriikkattut kissaatigaarput upernaamut tamanna maani suliariumaaripput.
Taamatullu
naggataarutaasumik oqaaseqarluta Inuit Ataqatigiillu kissaatigisarput manna
apuutereerlugu Inatsisartut KNI pillugu misissuisussatut
ataatsimiititaliaannit isumaliutissiissut tusaatissatut tiguarput.
Bjarne Kreutzmann, Akulliit Partiiat:
Ataqqinartut arnat angutillu. Tikilluaritsi quujasaaritullusooq
isiginnaagassiamut uunga, ilumoorulluguugunarpoq ersinartulersaarummut
nassuiaatiginiarneqartumut, piaarisumik piaarinngitsumilluunniit maangaannaq
naasunik. Tassa tyskit oqariartaasiat malillugu oqaatigalugu, tassa ammasumik
nutserluaannarlugu. Angakkuarnerunani pujattumik tigummiuminaanneruinnartumi,
tassa asuli takoqqusaarut.
Sooq KNI pillugu ataatsimiititaliap ukuninnga oqaluttuutiinnanngilaatigut:
1. Uagut tasaavugut KNI.
2. Uagut KNI-mik
piginnittuusugut.
3. Sumilluunniit
pituttorsimaneqanngitsugut.
4. Nammineq
aalajangertussaagipput qanoq iliussanerluta.
Oqaatigeqinasiuk paasissutissat tunniunneqanngitsut aktie-selskab-it
pillugit inatsit peqqutsiullugu, aamma ingerlatsivissuarnut KNI-mik atilimmik
paasissutissanik pissarsiniarneq ajornarluinnartoq. Soorlu nuna tamakkerlugu
politikerit ilaat taama oqarsimasoq.
Naagga, naaggarluinnaq. Uagut KNI-uvugut, uagut KNI-mik piginnittuuvugut,
uagullu nammineq Inatsisartuni aalajangertussaavarput paasissutissat
kissaatigineqartut tunniutissanerlugit.
Naagga, aktie-selskab-it pillugit inatsit tassaavoq avataaneersup
selskab-ip isertugaataanik, pissarsinnginnissaat siunertaralugu selskab-inut
illersuut. Naagga uagut KNI-uvugut, paasissutissallu tunniussinnaallugit,
piumagutta.
Tassami arnat
angutillu ataqqinartut. Akuersereersimavugut paasissutissat pineqartut
tunniunneqassasut. Politikeritut puigortoqarsimappat oqartariaqarpunga taamanikkut
inersuarmi maani nunatsinni oqaluttarfiit ataqqinarnersaanniit akuersissutigigatsigu,
taamanikkut Naalakkersuisut Siulittaasuata neriorsuutaa, tassa paasissutissat
KNI pillugu ataatsimiititaliamut taamanikkut ulloq taanna pilersitatsinnut, tunniunneqassasut.
Taamaattumik
oqartoqaannassaaq aappimik naaggamilluunniit. Paasissutissat
"amigaataasut" tunniunneqassanersut. Uagut KNI-uvugut, KNI uagut
pigaarput.
Aamma Inatsisartut
taamani oqarput akornutissaqanngitsoq paasissutissat kissatigineqartut
tunniunneqarnissaannut.
KNI
tassaaniassagaluarpoq ingerlatseqatigiiffik namminersortoq. Aamma
imaassinnaavoq KNI-mut ajoqutaassasoq paasissutissat kissaatigineqartut
tunniunneqarpata. Kisianni isumaga naapertorlugu oqaannartariaqarpoq aappimik
naaggamilluunniit.
Oqaaseqaat una
naatsuussappat erseqqilluni eqqartorneqartunullu tunngassaguni taava maanga
naassagaluarpoq. Kisianni isumaliutissiissummi pineqartut
assigiinngitsorpassuit isumaga naapertorlugu pineqartut, tassa aappimik
naaggamillu attuumassuteqanngilluinnarput. Kisianni assut
ussernartorsiornarpoq oqaaseqarfigissallugit. Tassalu atuakkamut Monte
Christo-mi greviusumut-mitut takitigisumik allaat
oqaaseqartoqarsinnaagaluarpoq. Taamaattorli sapinngisamik oqaasissakka
naanaarniassavakka.
Tikkuarniagaq
tassaavoq isornartorsiuineq qanoq ililluni sunniutaarutitinneqarsinnaasoq.
Taavalu nalornisut qarngi matullugit. Immaqa KNI nammineq pinnagu kisianni
isumaga malillugu KNI-p aaqqissuusaanerani periaatsit pillugit isornartorsiutit
pillugit.
KNI-mi
ingerlanerliulernermut pisuutinneqaannarsimapput siulersuisuusimasut allallu
attuumassuteqartut, tassami angakkuarnerunngilaq il.il.
Atagumi
isumaliutissiissummi utoqqatsissutaasut takoriartsigik.
1. "Pissutsit assigiinngitsut
takutippaat, allanngortiteri soqalersinnagu
arlalitsigut naliliinerluttoqavittarsimasoq, aammalu immikkoortiterinermi suut
killiffigineqarnissaat ersersinneqartarsimanngitsut".
2. "Ilaatigut inuit siunnersuisut
nalunaarutaannik suliaqarsimasut allanngortiterinermi siuttuutinneqarnerat
kukkuneruvoq, ilaatigullu qinikkat aqutsisullu aningaasanut tunngasutigut
siunertarineqartut angusinnaanerannut periarfissaatitaasunut, tunngasunik
qularutiginninngippallaarsimanerat, imaluunniit piviusorsiorsimanngippallaarnerat
aamma kukkuneruvoq".
3. "Ataatsimiititaliaq immikkut
ilisimasallit nalunaarumminni qupperneq 160 oqaatigisaattut,
misigissuseqartinneqa lerpoq,
tassa ukiuni ingerlatsiviusuni siullerni killiffimmik qanoq ingerlariaqqittoqarnissaata
aqutsisunit paasisimaneqarsimannginnera. Aammalu kingusinnerulaartukkut
oqaatigineqarluni: "Ikaarsaariarnerup pilersaarusiornera pillugu ingerlatseqatigiiffinnik
paasissutissat suliassa qarfimmi
tamatumani sumiginnagarpassuaqarnera aammalu arlalitsigut kukkusunik naliliisoqartarsimanera,
malunnarsisippaat. Aamma ataatsimiititaliaq taama malussarpoq".
Arnat angutillu
ataqqinartut. KNI-p allanngortinnerani pissutsit qanoq ippat? Imaannerunnginnerluni
allanngortiterinissap pilersaarusiorneranili KNI politikkikkut
akuliuttoqarneratigut pituttungaatiarluinnarsimasoq?
Ippassaq
pisimasutut eqqaamalluarpara, taamani toqqaannartumik aallakaatitsisoqarmat,
apeqqarissaarfimmik, kikkulluunniit partiit assigiinngitsut sinniisoqartitaannut
sianerfigisinnaasaanni. Allat tamarmik, tassa uanga kisima pinnanga, avammut
neriorsuimmata allanngortiterinermi soraarsitsisoqassanngitsoq.
Ippassaq
pisimasutut eqqaamalluarpara toqqaannartumik aallakaatitami tassani,
erseqqissarneqarmat nioqqutissanik uninngasuutit allanngortitsinerup nalaani
annertoorujussuusut. Tassa 1 milliard koruunit
missinganik naleqartut eqqaamanerlunngikkukku.
Ippassaq pisimasutut eqqaamalluarpara allanngortitsinermi naatsorsuutinut
ilaatinneqarmat umiarsuarnik sinersortaatinik pingasunnik pisineq.
Kingornatigut tusaamanerlugaalersoq, umiarsuit taakkua tunineqarneq
ajulermata. Taamaakkamimi iluatsinnaviannginnami.
Naatsorsuutinut kusanarsaataanngitsut assigiinngitsut taamatut
taareerlugit, naapertuilluartumik oqaatigineqarsinnaagunanngilaq, naak
"malussarnerugaluartut", siunnersuisoqatigiit KNI-mi siulersuisut
siulliit allalluunniit isumaliutissiissummi oqarluartaarluni oqarnertut
pisuutissallugit. "Kukkusumik naliliisimanertut".
Aaama eqqumiiginarpoq KNI-mi akisussarpiaasut taamanikkut tassa
siulersuisut, suliaminnut malitsigisitatut kingusinnerusukkut inuiaqatigiinnut
pingaaruteqartunut atorfinnut qaffaseqisunut inissinneqarmata.
Qulequttamut naggataatigut: "Naggasiut: Inatsisartut inuiaqatigiillu
tamarmik pissutsinik inuiaqatigiinnut akuliunnermi pingaaruteqarluinnartuni
tamani, piviusunik paasissutissinneqartarnissaat, ataatsimiititaliamit
pingaartinneqarpoq. Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq KNI-mi ingerlatseqatigiiffinni
suliaq aamma paasiuminaatsorujussuarmik ingerlanneqarsimasoq, nassuiaatissartaat
attanneqarsinnaasumik saqqummiuneqartut. Tamanna immikkut ilisimasallit nersortarialimmik
sulinerannik qutsavigisassatsinnik annertuumik pissuteqarpoq".
Aap, uangattaaq immikkut ilisimasallit suliaannut annertoqisumut
qujavunga. Nassuerutigalugu tunniutiinnarmata. Ingerlariaqqiffissaarukkamik.
Uagut tassaavugut KNIl, uagut KNI pigaarput, paasissutissat kissaatigisaat
tunniussinnaagaluarpavut, kissaatigisarput naammassisinnaasimanngilaat,
Kalaallit-Nunaata takussutissartaqanngitsumik misissuititsinermigut 2 million
koruunit maangaannartippai. Tamanna ileqqorissaarnikkut nakkarsaataavoq.
Nassuiaat tusaatissatut tiguara, kisianni akuersissutiginissa ajornakusoortippara.
Anthon
Frederiksen, Kattuseqatigiit:
1996-imi
upernaakkut Inatsisartut ataatsimiinnitsinni KNI-p allanngortiterneqarneranut
atatillugu, ilaatigut aningaasarpassuit amigartoorutigineqartut aammalu
pilersaarutit ilumut naatsorsuutigineqartutut imminnut naapertuunnerat,
qulakkeerniarlugu, minnerunngitsumillu innuttaasut eqqortumik tamakkiisumillu
paasissutissinneqarnissaat siunertaralugu, suliamut attuumassuteqanngitsumik
misissuisitsisoqarnissaa Inatsisartunit isumaqatigiissutigineqarluni akuersissutigineqarpoq.
Taamanikkullu
ilaatigut Naalakkersuisuit Siulittaasorisimasaata Inatsisartunut oqaatigaa,
misissuisoqarnissaa akerlerinagu aammalu misissuisoqassappat Naalakkersuisut
piareersimasut ammasullu, paasissutissat tamaasa tunniutissallugit. Soorlu
taamanikkut april-ip 22-ani imatut oqartoq:
"Inatsisartut
aalajangerpata misissuinissaq ingerlanniarlugu, soorunami Naalakkersuisunit
piareersimavugut suliassap suleqataaffiginissaanut, misissuinissaq ammalluinnarpoq
Naalakkersuisuniit kommamik ataatsimik, paapialamik ataatsimik, diskette-mik
ataatsimilluunniit toqqortaqarnavianngilaq, aalajangernerit tunngaviisa
imaqarniliorneri tamarluinnaasa ammaffigissavavut, 1 ĝre-milluunniit
toqqortaqassanngilavut, tassa Naalakkersuisoqarfiit suulluunniit
paasisassarsiorfigineqarsinnaanissaminnut sunulluunniit tunngasunik
ammapput".
Taamaattumik
ilaatigut tamakku pissutigalugit misissuititsinissaq tunngavilerneqarpoq.
Kattusseqatigiinniit soorunami aallaqqaataaniilli soqutigaarput,
inuiaqatigiit tamakkiisumik naammaginartumillu KNI pillugu
paasissutissinneqassasut. Tassami taamanikkulli KNI pillugu inuiaqatigiinni
oqallinneq immaqa taamani ilaatigut pissusiviusut naapertuutinngitsumik
annertuumik ingerlanneqarmat.
Taamaattumik
arlaannaannulluunniit attuumassuteqanngitsumik misissuititsisoqarnissaa Kattusseqatigiinniit
akuerseqataaffigisimavara. Minnerunngitsumik taamanikkut Naalakkersuisut
misissuisitsinissamut ima ammatiginertik nalunaarutigimmassuk, allaat
kommamilluunniit isertuussisoqassanngitsumik oqaatigalugu.
Kisianni maanna
misissuisimanerup inernerata takutippaa Naalakkersuisut inuiaqatigiinnut
neriorsuutigisimasatik eqqortissimanngikkaat. Tassami misissuisoqatigiit
ilaatigut Naalakkersuisunut paasissutissanik pissarsiniarnerminni
Naalakkersuisut allattoqarfianniit ima akineqarsimapput:
"KNI Holding
A/S-imut kukkunersiuinermi allattukkanut aammalu siulersuisut ataatsimiittarnerinut
ingerlatseqatigiiffiup oqaloqatigiissutinik allattugaataanut tunngatillugu,
siulersuisut allattoqarfiata inassutigaa taakku misissuinermi ataatsimiititaliamut
tunniunneqassanngitsut".
Ilanngullugu
oqaatigisariaqarpoq misissuisitsinissaq akuersissutigineqarmat,
Naalakkersuisut paasissutissanik isertuussaqartoqassanngitsoq oqaaseqarnerat
aningaasanik misissuinissamut atugassanik, tassa 2 million koruuninik
akuersissuteqarnermut annertuumik tunngaviummata, taamaattumik assorsuaq
pakatsinarpoq, maanna tusarlugu paasissutissat tunniunneqarsinnaasut
annertuumik killilerneqarsimasut.
Tassami ilaatigut
pissutigineqarpoq piginneqatigiilluni ingerlatseqatigiinnermut inatsit
tunngavigalugu, aammalu ingerlatseqatigiiffimmi siulersuisut
nipangiussisinnaatitaanerat il. il. aalajangersakkat, naapertorlugit
paasissutissanik tunniussisoqarsinnaannginnera.
Allaat
paasissutissat ingerlatseqatigiiffiit pineqartut Naalakkersuisullu akornanni
attaveqatigiittarnernut tunngasut amigaatigineqarlutik. Taamaattumik
misissuisitsinermi paasissutissat tunniunneqarsimasut
neriorsuutigineqarsimasuniit annikinnerusimanerat pissutigalugit Kattusseqatigiinniit
oqaatigisariaqarpara, misissuisitsisimaneq paasissutissat Inatsisartunit pigineqareersut
ataatsimut katersorneqarnerinnaannik taaneqartariaqartutut nalilerneqartariaqartoq.
Tassa
misissuisitsisimanerup inuiaqatigiinnut 2 million koruuninik nalillip inernera
ataatsimut isigalugu pakatsinaqaaq.
Tassani
paasissutissat ilaat tunniukkumaneqarsimanngillat, naak nunatsinni
oqartussaasut qullersaat, tassalu Inatsisartut, piginneqatigiiffinnillu
tamakkiisumik inuiaqatigiit sinnerlugit piginnittutut oqartussaaqataasut,
paasissutissat tunniunneqarnissaannut akuersissuteqareeraluartut.
Taamaattumik oqartoqartariaqarpoq, Inatsisartut inuiaqatigiinni oqartussaaffimmik
annerpaamik pigisaqartut, aammalu piginneqatigiiffinnut pineqartunut
piginnittutut, taakkualu misissuiffigineqarnissaannut akuersissuteqarsimanerat
tamakkiisumik atuutsinneqarsimanngitsoq.
Matumallu
misissuinerup uppernarsaannarpaa KNI-mik allanngortitsisimaneq
torrallataalluinnanngitsoq, aammalu Naalakkersuisut taakkununngalu
siunnersortaasut TG-rujussuartut.
Taamaakkaluartoq
naggataatigut misissuisimanermik tamaasa, ataatsimiititaliaq aammalu immikkut
ilisimasallit, allallu paasissutissanik tunniussaqarsimasut, tamaasa
Kattusseqatigiinniit qujassuteqarfiginiarpakka. Suliap ilungersunartup naammassineqarnissaa
ajungitsumik sulissutigisimammassuk.
Suliallumi
ingerlanneqarsimanera siunissami aamma piginneqatigiiffiit pineqartut
ingerlaqqinnissaannut qularnanngitsumik annertuumik iluaqusiisussaavoq.
Taamaattumik misissuisitsisimaneq namminermini ajunngilaq, taamaallaalli
uggornarpoq paasissutissat tamakkiisumik pissarsiarineqarsinnaasimannginnerat.
Taamatut oqaaseqarlunga
nalunaarusiaq tusaatissatut tiguara.
Jonathan
Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat:
Partiit tamarmik
oqaaseqartui ataatsimut maluginiarnerini uagutsitut Naalakkersuisutut aamma
nalunaarusiaq manna, peqqissaartoq suliarilluagarlu ammalu suliassiinermi
annertunerpaamik innersuusisuusimasoq, Inuit Ataqatigiit, aamma uagutsitulli
oqaaseqarmata nuannaarutigaara, suliarilluagaq paasissutissanillu aamma
noqqaassutinik akineqarsinnaasut tamaasa tamakkerlugit akiniarneqarsimapput,
taama oqartariaqarpoq.
Kisianni aamma
Inuit Ataqatigiit, Siumut Atassutillu oqaluttuisa erseqqissumik oqaaseqarnerminni
killiffigineqartut aamma paasinarsitippaat inatsisitigut killiffigisassat,
aktie-selskab-inut inatsisiliornermi, niuernerpalaartumik ingerlatsinermi
allatigullu, imaaliinnarlugit qaangerneqarsinnaanngitsut aporfiusarsimapput.
Akulliit Partiiat
immikkut oqaaseqarfigissavara, ukua partiit oqaarseqartui
akissuteqarfigilaariarlugit.
Isumaqarpunga
oqaaserineqartuni tamani erseqqissumik oqaatigineqartoq, aallartinniarnermi
aallartinnermilu kukkussuteqartarsimasoq. Aammalu tamakku maani
assortuussutigineqanngillat. Avataaninngaanniit konsulent-inik
tikerartitsiuarluni aamma KNI-mi aaqqiiniarsimaneq, uparuarneqarpoq.
Konsulent-ip tusaaniagaqarsimannginnera
KNI-p siusinnerusukkut ingerlatsisuinut, aammalu KNI-p allannguuteqarnissaanik
nammineq KNI-p taamanikkut pisortarisaasa, innersuussutigisimasaat qanoq
ililluni namminersortunngortikkiartuaaneqarnissaanut tunngasut, malikkumaneqarsimannginnerat
aamma erseqqissumik oqaatigineqarpoq.
Tamakkua aamma
Inatsisartut ataatsimiititaliaani naluneqanngereeraluarput. Ad hoc udvalg-imi
taamanikkut uagut KNI pilersinneqalermat, tikkuartukkavut nalornisoorutivut
arlallit udvalg-imi uani tikkuarneqarsimammata ilaasortaasut - ilaatigut maani
isersimanngitsut - qularnanngitsumik ilisarisinnaassavavut.
Taamaattumik
ataasiakkaat tamakkualuunniit tikkuartoraluarutsigik, ataseq aamma aana
paaseqatigiiffigisimasarput partiini taakkunani, kukkuneq uaniittoq
kukkussutigineqarsimasoq aamma ilinniarfissatut angisuutut.
Kisianni taama
oqarlunga oqaatigissavara isumaqatigigakku oqartoqarmat, pissutsit taamanikkutut
ingerlaanarsinaasimanngillat. Statsmonopol, naalagaaffimmit kisermaassilluni
niuerneq sunaluunniit, innuttaasunut peqqinnanngilaq, aamma nunatsinnut
peqqinnarsimanngilaq. Suut tamaasa qularnaarlugit kukkukuutut arnavissatut
ililluni piaqqani suut tamaaviisa sulummi ataanut pisillugit, naalagaaffimmik
ernumassutissaqanngivissutut inuunermik ingerlataqarneq, piviusumik inuunermut
aningaasartuutinullu pingaartumik piviusunut ungasippallaaqaaq.
Taamaattumik
maannakkut uteqqilersimanerinut nalunaarutit, uagullu aamma ilaatigullu uanga
nammineq, taanna siulittaasuuffigigakku, KNI-p nutaap aaqqissuunneqarnera,
uani oqaatigineqartut amerlaqisut ilisarisinnaavakka. Nuannarutigalugillu
saqqummersinneqarmata ataatsimiititaliami uani.
Naamineq uagut
tassani ilisimasavut maannakkut tamanit paasineqarput. Sumut killiffeqarsimasut,
aporfeqarsimasut allallu. Aamma tassuunakkut oqiliallannarpoq amerlaqisunut.
Aammalu KNI-p siulersuisuini allanilu, qularnanngilaq oqiliallannermik
pisoqarpoq maannakkut ammasumik tamakkua nassuiaatigineqarmata.
Taanna aamma
qujanarluinnarpoq taamatut iliuuseqarneq.
Inuit Ataqatigiit
apeqqutigisaat, undersĝgelseskommission-iliorsinnaaneq, misissuilluni
ataatsimiititaliorsinnaaneq misissuisussanik, tamanna pillugu Inuit
Ataqatigiit ujartugaat ilumoorpoq. Justitsministeriamut maani inatsisinik
allattoqarfitsinninngaanniit saaffiginnittoqarsimavoq, apeqqutit tamakkua pillugit.
Maannamut erseqqissumik justitsministeriaqarfimmit suli akissummik
pisimanngilavut. Kisiannili maannamut tusartinneqartut tassaapput, taamatut
undersĝgelseskommissioneqartarnermi inatsimmi pineqartut tassaammata
Naalagaaffimmi, Statslige Forvaltninger, aammalu naalagaaffimmi
ingerlassiviit, tassani pineqarlutik. Kalaallit-Nunaannilu sinneruttuummata
tassaallutik politiillu rigsombudsmand-eqarfillu.
Taakkua tassa
attorneqarsinnaapput. Kisianni taassuma saniatigut Johan Lund Olsen-ip taasaa,
maj-imi allakkiarineqarsimasoq ilumoorput. Taakkulu pillugit
akissuteqarfigineqarnissaat tamakkiisumik maannakkut
justitsministeriaqarfimminngaanniit tusarnissaat utaqqissavarput, aammalu
tassaniittut suliassat periarfissallu tassaniittut ingerlanneqarneri
malinnaafigeqqissavavut.
Kiisalu aama
Ombudsmand-eqarnermut tunngatillugu Johan Lund Olsen-ip oqaatigisaa, kinguartitsisimaneq
upernaamut ajuusaarutigalugu, Naalakkersuisuninngaanniit kinguartitsineq
patsisissaqarluartumik kinguartitsinertut nuannaarutigalugu paasivarput.
Suliassaq tassaniittoq naammasserusunnarmat. Aamma naammaasserusukkatsigu.
Suliarli peqqissaartumik suliarerusullugu Naalakkersuisunit, taamaattumik
maannakkut saqqummiunneqareersoq tunngavigalugu upernaamut, aperisassavut
tamarmik aperineqareerpata, suliassarlu aamma naalagaafeqatigiinnermut tunngasutigut
apeqqutigisassat allallu, tassani tikinniarumaaratsigik ilanngullugit,
Ombudsmand-i pillugu inatsisissap nutarterneqarnerani upernaaru.
Naggatatigut
Akulliit Partiiat oqaaseqarfigilaarniarpara immikkut. Politikkikkut
akisussaaffinnik tiguseqataalluni aammalu artornartut atorlugit
naammassiniagaqarsimalluni, taava ajutoortoqarnera takuneqarsinaagaangat,
aamma matumani taamaattoqarsimavoq, taava assaat asannissaat, ipeqanngitsunik
assaqarnissaq tamani anguniassallugu pingaarnerpaasarpoq. Kisianni Inatsisartut
ullumikkut uani ataatsimoorluta akisussaaqatigiinnerput tassani akueraarput,
ilumut kukkusumik iliortunik pisoqarsimavoq. Taakkulu ilinniarfissatut
tigusimavavut, kisiannili taamaattoqaqqinnissaa ataatsimilluunniit
takorloornagu. Amma taanna pissutigalugu ammasumik Inatsisartuni oqallittarneq
tunngavissaavoq.
Kisianni Akulliit
Partiiani ajuusaarutigaara uani assannik asaaniarnertut pissusilimmik oqaatsit
annertuallaaqimmata. Akulliit Partiiat isornartorsiussanngilara
eqqaasiinnassalluguli, KNI selskab-inngulermat selskab-itut
paasisitsiniaanermut angalaqataalluni aamma akisussaaqataasimammat.
Qaammarsaaniarnerlu taanna peqataaffigisimannginnatsigu naluarput qanoq qaammarsaaneq
angitigisoq tunniussimaneraa.
Soorunami
maannakkut akisussaaqataanermik tigusiniarnermi aamma taanna
eqqaasitsissutigiinnarpara. Pingaartumik Akulliit Partiiata oqaaseqartuata
ullumikkut akisussaaqataalluni tassani inissisimanera uagut eqqaamagatsigu,
inuttaata aamma nalunngikkaluarpara puigorsimanngikkaa, kisianni piffissani
eqqortunik aamma eqqaamasariaqaratsigu.
Naggaterpiaatigut
oqaatigilara suliassaq una piaartumik ammasumik taamaalilluni nassuiaaffigineqarnera
qujassutigigakku. Tassani kapitali qernertoq titarneqarpoq. KNI-p ukiuni kingullerni
marlunni alloriarsimanera tatigaarput. Inuit sulisui tatigaavut, maannakkut
sullivitsik iluamik aallartikkaat. Qujassutigaarput aamma qujassutigineqarmat
partiinit maluginiarpara, sulisuisa sinniisui annertuumik
aaqqissuusseqqinnermi maani akisussaaqataasimammata, ilusilersueqataallutik.
KNI-p sulisui siulersuisuni suleqatiginerini eqqaasakka najoqqutaralugit
annertoorujussuarmik suliaqarput sulisutik ilisimatinniassallugit
aalajangernerit ilaanni mamaatsut apuunniassallugit, uatsinnut allanullu
tujorminarsinnaasut. Kisianni pisariaqarsimavoq maannakkut ukiut marluk kingulliit
ingerlanerini ajunngitsumik aallariarneq tikissallugu. Aammalu takorluuisoqarpat
statsmonopol-imut utertoqarniartoq nunami maani, tamanna takorluukkersaarneruinnarpoq.
Karl Lyberth, Ataatsimiititaliap siulittaasua:
Una suliaq
aallatinniarlermat pissanganarsimavoq, tamatta pissanngatigisimavarput ilumut
suliatta naammassineqarsinnaanera.
Periarfissat
assigiinngitsut eqqarsaatigalugit aporfissallu assigiinngitsut
takorlooreerlugit, pissanganarsimavoq ilumut naammassineqarsinnaanera
naammaginartumik, aamma Inatsisartunit akuerineqarsinnaasumik.
Uani partiit
saqqummiussaat tunngavigalugit paasivara, partiit tamarluinnangajammik suliaq
suliarisimasarput naammaginartumik tigugaat, aammalu saqqummiussavut ajorinagit
tusaatissatut tigugaat. Tassa sulatsinni naammassisarput akueraat, ajorinngilaat.
Sulinitsinni
misissuinermi politikkikkut kukkusoqarsimanersoq imaluunniit eqqortumik iliortoqarsimanersoq
nalilissallugu suliassarinngilluinnarsimavarput. Aamma taanna qiviarniarsimanngilarput.
Taamaallaat suliariniarsimavarput piffissami tassani suliffeqarfissuarmi
allanngortiterinermi qanoq pisoqarsimanersoq, aammalu ukiuni tulliuttuni
qanoq pisoqarsimanersoq qulaarniassallugu.
Isumaqarpungalu
taamatut suliniarnitsinni aporfeqalaartaraluarluta suliassarput taanna
suliassaritinneqartoq naammassisimagipput naammaginartumik.
Uani
oqaatigissavara ataatsimiititaliami sulinitsinni politikkikkut sumi
inissisimanerput apeqqutaatinngilluinnarlugu suliniarsimagatta. Tamatta ikioqatigiilluinnarluta,
partiimi sumiinnerput apeqqutaatinnagu, taamatut suliaq una naammassiniarsimavarput.
Aamma
ikiortissatsinnik toqqaagatta aalajangersimavugut pitsaanerpaajussasoq
nunatsinni atuumassuteqanngilluinnartunik ikiorteqarutta pitsaanerussasoq.
Aamma oqaatigereernitsitut saqqummiussatsinni taakkununnga toqqaanermut uagut
ataatsimilluunniit peqataasimanngilavut. Allalli inassuteqarnerisigut taakkua
akueriinnarsimallugit.
Aningaasat
atorneqarsimasut taaneqallattaarmata tassani oqaatigiinnassavara, siorna
ukiormannalu aningaasaliissutit katillutik 4 million koruuniusimapput. Tassa siorna 2 million korunnit, ukiormannalu 2 million koruunit.
Taakkunanngalu ataatsimiititaliap sulinermini naammassinissami tungaanut 1,8
million koruunit atorsimavai. Tassa aningaasaliissutit tamarmik atorneqarsimanngillat.
Bjarne Kreutzmann, Anthon Frederiksen-ilu eqqarsaatigalugit ukua
paasissutissat assigiinngitsut amigaatigineqartut, isumaqarpunga
uniffigivallaaraat. Ataatsimiititaliami suliatta inernera taana kisiat isiginiarnagu.
Isumaqarpunga paasissutissat assigiinngitsut amigaatigineqaraluartut kisianni
qulaakkavut sulinitsinni taakkua ajukkunnanngitsut aamma naammattut.
Naalakkersuisut siulittaasorisimasaat
taallatsiarneqarmat, oqaatigiinnassavara uanga pingaartumik siulittaasutut
taanna oqaloqatigillattaarsimavara. Taannalu ikiuisarsimanngitsuugaluarpat
paasissutissat pingaarutillit arlallit pissarsiarinissaat
ajornarnerujussuusimassagaluarpoq. Tassa taassumap siulittaasorisimasaata
ikiorsimavaatigut paasissutissanik assigiinngitsunik pissarsinissatsinnut.
Bjarne Kreutzmann-ip oqaatigisaanut
allanut, oqaatiginiaraluagakka Naalakkersuisut siulittaasutta Jonathan
Motzfeldt-ip oqaatigereermagit taakkua uterfigeqqissanngilakka.
Ataatsimiititaliami suliatsinnut
naammagisimaarinnittut tamaasa qutsagivissavakka, pingaartumik Naalakkersuisut
siulittaasua aamma naammagisimaarinnimmat qujaffigissavara ataatsimiititaliaq
sinnerlugu. Uangattaaq ataatsimiititaliami siulittaasutut ataatsimiititaliami
ilaasortaasimasut tamaasa, ilaasortallu tamaasa qutsavigissavakka
tunniusimalluarlutik suliaminnik ingerlatsisimammata. Taamatut oqarlunga
qujanarujussuaq sulisimanissinnut.
KNI pillugu maannakkut oqallikkatta,
naggataatigut oqaannassaanga KNI sulisut massakkut tamarluinnarmik
sulilluarnissaanik kissaappagut ajunngitsunillu angusaqarnissaanik sulinerminni
aamma kissaallugit.
Johan Lund Olsen, Inuit Ataqatigiit:
Erseqqissaateqalaaginnarniarlunga
tassa IA oqaaseqartuatut maanngaqqippunga.
Tassa inatsisartunut
eqqaasissutigerusukkakku april 22-ani 1996-imi misissuisitsinissamik
ataatsimiititaliortoqarnissaanik siunnersuuteqartoqarmat aalajangernerit qanoq
imaqarnerinik.
Taamani soorlu uagut
saqqummiussatsinnut oqaatigeriikkatsituut IA-niit tassa kissaatigisimagaluarparput
suliamut attuumassuteqanngitsumik inuttalersugaasunik
kommission-iliortoqassasoq. Aammalu taamani saqqummiussatsinni aamma
pingaartikkatsigu aktie-teqarluni ingerlatsilernermi inatsit paasissutissanik
aallersinnaanermi aamma aporfiusariaqanngitsut. Taamaattumillu taamani
eqqaavarput eqqartuusiveqarneq pillugu inatsiserput taamatut
periarfissiinissaanut allanngortinneqartariaqartoq.
Kisianni ilisimaneqartutuut april-ip
22-ani 1996-imi ataatsimiinneq unitsinneqariarluni unnulersoq 19.30-p missaani
ataatsimiinneq maani pissanganartoq, inuiaqatigiinnillu pissanngatigineqaqisoq
taamani unitsinneqarpoq. Taavalu uninngasoqareermat amerlanerussuteqartunik
siunnersuutigineqarpoq, tassa Siumut Atassullu peqatigiillutik
siunnersuutigivaat misissuisitsinissaq akuersaarsinnaallugu kisiannili
erseqqissarlugu inatsisit pioreersut iluanni, uteqqillara ataatigullu
titarlugu; inatsisit pioreersut iluanni misissuisitsinissaq ingerlanneqassasoq.
Aammalu inatsisartut nammineq iluminni inuttalersukkaminnik
misissuisitsinissaq tamanna ingerlatissagaat.
Kisianni aalajangerneq april-ip
22-ani marloqiusamik aalajangerneruvoq. Amerlanerussuteqartut taamani aamma amerlanerussuteqarluarlutik
aalajangerput suliamut attuumassuteqanngitsumik
misissuisinnaanermut/kommission-iliorsinnaanermik inatsimmik
pisariaqartitsisoqarmat, taava siulittaasoqarfik, taamani siulittaasoqarfik
allamik siulittaasoqarallarmat, peqquneqarpoq inatsisartuninngaaniik aamma
peqquneqassasut tamanna aqqutissiuussinnaaqqullugu danskit nalagaaffiannut,
tassalu danskit folketing-iannut saaffiginnissutigissagaat malersorlugu.
Kisianni tassa ajoraluartumik paasinarpoq suliaq april-ip 22-ani 1996-imi inatsisartuni
maani tassuunarpiaq aalajangerneqartoq ataatsimilluunniit
malersorniarneqarsimanngimmat.
Inatsisartut tassa taamatut
ataqqineqarsimanngitsigisarsimanerput. Maani aalajangereersinnarlutik, aap
ajunngilaq inatsit, tassa undersĝgelsekommision-iliorsinnaanermut periarfissat
maani nunatsinni aqqutissiuunneqarsinnaaqqullugit allannguisoqartariaqassammat.
Taavalu danskit folketing-iani tamakkua suliarineqartarmata, taava
siulittaasoqarfiup taanna ingerlateqqissagaa tassa aalajangerneqaraluarmat.
Tassa taanna eqqaasissutigiinnarpara
aamma oqaaseqarnitsinni erseqqilluinnartumik arlaleriarluta aamma
oqaatigigatsigu, taamatut periarfissiisariaqarnissaq sanioqqukkuminaammat.
Aamma arlaleriarluta maani nunatsinni Namminersonerullutik Oqartussat suliffeqarfissui
amerliartuinnartut, inuaqatigiinnullu ima annertuumik pingaaruteqartigisut
ukiuni kingullerni aktieselskab-inngortitinneqarsimammata aammalu
aktie-teqarfinni ingerlatsineq immikkut inatsiseqarmat. Aammalu
taannarpiaammat, tassa aktie-teqarfinnik ingerlatsineq pillugu inatsit, uani
ataatsimiititaliami suliniarnitsinni aporfigisarsimasarput naak taamani
Naalakkersuisut siulittaasorisimasarput allatut oqalukkaluartoq, soorlu
Kattusseqatigiinninngaanniik aamma AP-ninggaanniik oqaaseqartunut oqaatigineqartoq,
allaat issuarneqaqqissaarluni qanoq taamani oqaluttarfimminngaanit maani
neriorsuineqartoq.
Kisianni tassa ataatsimiititaliami
sulinitsinni aamma isumaliutissiissummi saqqummersumi takuneqarsinnaasutuut;
ajornavissimavoq paasissutissanik tamakkuninnga pingaaruteqaluinnaqqissaartunik
pissarsiniarsinnaanissarput. Allaat Naalakkersuisut siulittaasorisimasarput
maj-ip 22-aniugunarpoq ataatsimiititaliaminngaaniit saaffigisimavarput
inatsisartut oqaluttarfianinngaaniit, taamani 22. April maanngaanniit
oqaaserisai innersuussutigalugit; atagumi taamatut neriorsuereerputit, aamma
taamani amerlanerussuteqartunik tunuliaqutaqarlutik inatsisartunut
neriorsuutigivat paasissutissat suugaluartulluunniit
tunniunneqarsinnaaumaartut. Taakkua eqqaasissutigalugit ataatsimiititaliaminngaanit
allaffigineqarpoq, kingorna juni-p aappaaniunnguatsiarpoq akineqarpugut; a
ajornaqaaq, A/S-it pillugit inatsiseqaratta imatut killilersuitigisumik,
taamaattumik paasissutissat taamaattut tunniunneqarsinnaanngillat.
Taamaattuminguna pisariaqartoq
alloriaqqinnissaq, ajunngilaq uagut IA -ninngaanniit naammagivarput.
Maannakkut nalunaarusiortoqarsimavoq immikkut ilisimasalinninngaanniik ajunngilluinnaqqissaartumik,
aamma ataatsimiititaliaminngaaniik erseqqissarparput peqataanitsigut.
Ajunngilaq, ilinniutiginiassagatsigu taamatut kukkuluttortarnerit annertuut
siunissami pinaveersimatinnissaa eqqarsaatigalugu. Kisianniuna tassa
ujartuinnaripput alloriaqqinnissaq.
Maannakkut oqaaseqarnitsinnut atatillugu
aamma ilissinnut tamanut agguaanneqareerpoq folketing-imi aamma tamannarpiaq
eqqartorneqartoq, aammalu folketing-iminngaanniik pingaartinneqartoq
nunatsinnut atotuulersinneqarsinnaanissaa eqqarsaatigalugu, nunatsinni
Naminersornerullutik Oqartussat aammalu savalimmiuni Lagting-i, ippassaq
Otto-p nassuiaassineratuut, taakkua aamma aperineqartariaqartut inatsit DK-mi
saqqummiunneqareersoq, siullermeerneqareersoq kisiannili unittooqqasoq
maannakkut pillugu saafigineqarumaartugut.
Isumaqarpugut IA folketing-ip
formand-iata Erling Olsen-ip justitsminister-imut maj-ip 12-ani
allagarisimasai, taakkua ujartoriaqarigut. Paasiniartariaqarparput, tassaninmi
erseqqilluinnartumik justitsminister-i piumaffigineqarpoq apeqqutit, tassa
undersĝgelseskommision-iliorsinnaanermut inatsisiliassaq, folketing-imi
siulleermeerneqareersoq unittooqqasorli, aamma ataatsimiititaliami
kissaatigineqarsimammat nunatsinnut atortussanngortinneqarsinnaaneranut
tunngasut nunatsinni Namminersornerullutik Oqartussanut tassalu inatsisartunut
taakkua saqqummiunneqaqaassasut. Taamaattumik taanna innersuussutigalugu
aammalu alloriaqqittariaqaratta, ilumummi naammaginanngilaq paasissutissanik
pingaarutilinnik aallersinnaanissaraluarput akornuserneqartuattassappat
inatsinngooq pioreersut imaammata aammagooq A/S-it pillugit inatsisit imatut
iluseqarmata taava tamanna ajornarluinnartoq. Taava tassa alloriaqqinnissarput
taanna sanioqqukkuminaappoq, qinnutigiinnarparpullu upernaamut taanna
folketing-imi saqqummiunneqarsimasoq aamma maani nunatsinni inatsisartutsinni
aamma oqallisigissagipput, taamatummi kissaateqartoqareersimammat aamma
folketing-ip tungaaninngaanniik.
Naggataatigut aamma uagut soorunami
IA-ninngaanniit ukiuni allanngortiteriffiup nalaani sulisorpassuit,
pingaartumik nunaqavissut allanngortiteriffiup nalaani aamma
soraarsinneqartarsimasut ajuusaarutigisatsinnik IA-ninngaanniit. Aammalu
maannakkut KNI-mi allanngortiteqqinneqarsimasumi sulisunngorsimasut aamma
IA-ninngaanniit uummammik pisumik qutsaviginiaratsigit, neriuutigivarpullu
sulillualerumaartut. Taavalu aamma naggaterpiaatigut kissaatigissagatsigu una;
immikkut ilisimasalittut nalunaarusiaat maani iluatigineqartutut amerlaqisunik
taakkartorneqartoq ilinniutiginiassagatsigu. Ajornanngippat,
tusagassiiveqaratta Namminersornerullutik Oqartussat, tusagassiivik
aqqutigalugu kikkunnut tamanut immaqa naalisarlugu/eqikkarlugu kikkunnut
tamanut takusassiarineqarnissaa taanna isumagineqarsinnaannginnersoq, tamanna
pissusissamisuussagaluarpoq.
Bjarne Kreutzmann,
Akulliit Partiaat:
Naalakkersuisut
siulittaasuat qutsavigissavara oqaaseqaatinnut oqaaseqaataanut. Uanili aamma
qutsatigaara KNI allanngortinneqarnissaanut piareersarnermik angalaneq taammagu
ilaaffigisimasara, aammalu KNI-p bestyrelse-ani siullermi bestyrelse-miinnera
aamma taammagu. Unali tassa siullermik taamanikkut angalaneq pisimavoq
nunarput, imak oqaatigiinnarsinnaavoq nunarsuarput kaajallakkatsigu, tassa
nunarsuarput angitigisoq nalunngikkaluarlugu, kaajallaaniaalukkatta
taamanikkut aatsaat qanoq angitigisoq paasinarpoq. Aammalu taamatut angalanermi
innuttaasut ajornartorsiutaat, oqaatigerusutaat piarerfissinneqarnermikkut
oqaatigisaat assorsuaq soqutiginarsimapput.
KNI-p
allanngortinneqarnissaanut paasisitsiniaalluni angalaneruvoq. Ataatsimiisitsinerillu
tamaasa, katersortarfik ulikkaavillugu pisarpoq, oqallinneq nuannersumik
pikkunartumillu ingerlasarluni, innuttaasut paasisaqarusunnerat assorsuaq
malunnarluni. Tamatigorluinnarlu taamatut ataatsimiisitsinerup ingerlanerani
innuttaasut paasinnillutik, suliassamik allanngortitsinissamut tunngasumik
ingerlatsitseqqunerat tamatigorluiinaq erseqqissumik oqaatigineqartarpoq.
Taamaattumik taanna angalaneq assorsuaq, minnerunngitsumik uannut taamanikkut
inatsisartunut qinigaaqqaausimasumut, pissarsissutaavoq.
Oqaatigineqarporli
taamatut oqaaseqarnera imatut isikkoqarpallaartoq; uanga assannik saliinertut.
Taanna paatsuuvigerunalaartoq ajuusaarutigalugu iluarsiniarsarivara
imaalillugu; tassa soorlu Naalakkersuisut siulittaasuata oqaatigigaa; Atamatta
akisussaaqatigiippugut@,
tassaavorlu taannarpiaq oqaatiginiagara oqaatsinni oqaatiginiagaasoq; tamatta
akisussaaqatigiippugut. Oqaatsinni ilanngutara unaagami; piffissap
ingerlanerani oqallittarnerni KNI-mi tunngasuni isornartorsiuinerit allalluunniit
tikkuaanerit imatullusooq isikkoqalersinneqartarmata/nipangersinneqartarmata;
aap, bestyrelse-toqaq taarsereerparput, bestyrelse-toqqami kukkunerit massakkut
qaangerpagut, ilinniarfigissavagut. Tassani akisussaaqatigiinneq
oqaatigineqanngilaq, akisussaaqatigiinneq imaappoq;
bestyrelse-toqaannaanngitsoq uagulli tamatta akisussaaqatigiissuugut, taanna
oqaatiginiagarigakku erseqqissaannarpara.
Tassami
KNI-mut namminermut, soorlu oqaatigereeriga ataatsimiisitsisarnerni akerliusoqanngingajavippoq
taamanikkut, tamarmik paasinnilluinnarlutik tapersersuimmata. Kisiannili KNI-p
allanngortiterneqarnerata kingornatigut ingerlatseriaatsimut isornartorsiuisut
sinilersinniarneqassanngillat oqaannarluni; aap, taamanikkununa ukua allat
pisuussutaat. Tamatta akisussaaqataavugut.
Aammalu
maani aamma oqatigineqarpoq A/S-nut inatsisit malillugit paasissutissanik
tunniussisoqarsinnaanngitsoq. Oqaaserisanni ilanngullugu taavara inatsit
taanna A/S-mut namminermut illersuutaasoq isertukkanik avataaninngaaneersunik
tigusiniartoqarsinnaaneranik. Kisiannili una allarluinnaasoq, aamma
erseqqilluinnartumik tikkuarniagara oqaatsinni unaavoq; uagut KNI-uvugut, uagut
KNI pigaarput, uagut aalajangigassaraarput paasissutissat taakkua piumaneqartut
tunniutissanerlugit. Taamaattumik aamma uani erseqqissumik oqarpunga;
oqaannartussaavugut, isumaga malillugu aappi naaggamilluunnit paasissutissat
tunniunneqarnissaannut. Erseqqissumillu aamma oqaatigalugu; angereernikuuvugut
paasissutissat tunniunneqarnissaannut. Taamanikkut, soorlu aamma oqaluttunik
kingullernik oqaatigineqartut, taamanikkut misissuisussanik
pilersitsisoqarnissaata aalajangiigatta neriorsuutigineqareermat
ikkarlisaarfissaqartinneqartariaqanngitsut taakkua paasiniaaviit,
paasissutissallu tunniunneqassasut soorunami, soorlu oqaatsit taakkua
atorneqartut taamanikkut.
Aamma
uanga soorlu oqartunga taakkua paasiniaasimasut/misissuisimasut
suliarujussuarmik suliaqarsimapput, aamma qutsavigaakka. Unali aamma
erseqqissumik oqaatigiinnarpara; mio.-nit taamannat uanga asuli
atorneqarsimasutut isigigakkit, paasiniaaneq siumut killilersuiffigineqareersimasoq
pissutigalugu. Paasiniaaneq/misissuineq paasisanik isoqanngitsunik ilaannikkut
ilalik, matut matoqqasut amerlavallaaqimmata. Taamaattuminguna oqartunga;
nassuerutigisariaqariga uanga, taakkua paasiniaasut tunniutiinnarsimammata
matoqqasut akornutissat amerlavallaaqimmata. Naak uagut
oqaannarsinnaagaluartugut, uagut KNI-uvugut, uagut piginnittuuvugut, uagut
oqaannarsinnaavugut paasissutissat taakkua pilisigit, apeqqutaaginnarpoq
KNI-mut paasissutissat suugaluarnersut ajoqutaassanersut.
Jonathan
Motzfeldt, Naalakkersuisut siulittaasuat:
IA
oqaluttuanut oqaatigissavara; ilumoorpoq taanna oqaatigereerneratut
saaffiginnissut Erling Olsen-imiit justitsminister-imut, taanna tunngavigalugu
suliassaq maannakkut ingerlanneqarnera paasisagut najoqqutaralugit,
undersĝgelseskommision-ip taamatut ittup nunatsinni atulernermini
rigsombud-eqarfik, soorlu oqareernittut, taavalu politeeqarfik
attuumasinnaavai.
Kisiannili
ukua inassutigisaani taamatut misissugassat silinnerusunngorlugit iluusissat
eqqarsaatigalugit, tassani akissutissaq utaqqimaarneqarpoq. Qularnanngilarlu
akissuteqarnissaa aamma justitsminister-ip erniinnaq pissasoq, taamaassanngippallu
aamma eqqaasinneqarumaartoq maanngaaniit neriorsuutigissavara.
Aamma
qularnanngilaq savalimmiunut ingerlaguma, erniinnaq savalimmiunut
tikeraartussaagama, savalimmiuni aamma apeqqut taanna pillugu qanoq
savalimmiuni iliuuseqarsimanerat aamma ilaatigut taaneqarmat, taanna
missorsinnaavarput, tamannalu aamma uagutsinnut paasissallugu
soqutiginaateqarpoq.
AP
annertunerusumik oqaaseqarfigeqqissanngilara, kisianni soorunami Monte
Cristo-mi greve-usuminngaanniit naannerusumik oqaaseqarsinnaagatta maannakkut
tamatta qujassutegaarput. Unali taamak siuliani oqaaseqarninni tunngavigaara
nammineq, aamma AP-a oqaatigisaa; ataatsimut tamarmi isiginninnermi
sammineqartoq angivallaarsimammat 1992-minngaaniit 1995-ip tungaanut, taannami
immaqa aamma soqutiginarnerusinnaavoq misissuisitsilernerup nalaaninngaanniik
pisimasut soqutiginannginnerusutut isumaqarfigineqarmata. Kisiannili taasumap
siornatigut pisimasulluunniit tamaasa eqqarsaatigissagaluaraanni,
nuannaarutigaara aajuna, anguniagaralu angullugu. Aamma uani Monte Cristo-mi
greve-usup oqaasissarigigaluininngaanniit erseqqinnerujussuarmik maannakkut
Bjarne Kreutzmann-ip oqaaseqarnermini aamma uagutsitut akisussaaffimmik tassani
tiguseqataanini nassuerutigimmagu.
Otto Steenholdt, Atassut:
Oqaaseqartutta saniatigut
oqaaseqalaarusullunga, soorluku oqaaseqartut kingumut sammivallaartut
soorunami una pisimasoq pillugu taamaattoqarmat. Qujanartuali uaniippoq;
ilinniutissatut tiguneqarmat, tassa pingaarneq.
Inatsissat folketing-imi suliarineqartussat
saqqummiukkaangamik ataani allassimasoqartarpoq; taanna inatsit Savalimminut
Kalaallit Nunaannullu atunngilaq, taavali ilaqartarlutik taanna inatsit aamma
Kalaallit Nunaannut atortoq. Taamaattoqarsimatilluguli saaffigineqartarput
nunatsinni oqartussaasut aamma savalimmiuni oqartussaasut, taakkulu
kissaatigippassuk ataatsimiititaliamut aamma kalaallit uagut
ilaasortaaffitsinnut eqqunneqartarpoq, inatsiseq tassani kalaallinut
atuuttunngortussaq taamaaligaangallu ingerlaqqittarlutik.
Kisianni Johan Lund Olsen-ip una
tikkuartugaa, neriuppunga Bjarne Kreutzmann oqaluppallaarunnaassasoq
oqaluutilaassagakku, tikkuarmagu una inatsisissaq. Johan Lund Olsen, taanna
inatsisissaq tassaavoq; qallunaatut statslige forvaltninger,
privat-inuunngitsoq, tassa assigiinngissutaa. Taamaattumik taanna
apeqqutaasimassaaq, ajunngilaq kisianni malugeqquinnarpara; privat-inut soorlu
A/S-inut taanna atornani, naalagaaffiup ingerlataanut taanna tunngasuummat.
Taavalu aamma inatsimmut, nammineq takoreersimassavat, kap. 7-ani; inuit kikkut
pineqartunut aamma nassuiaat ' 21-miittoq, taanna malugilaaruk.
Kisianni soorunami apeqqutigineqarsimasoq maanga takkutereersimassaaq, taavalu
maanngaanniik akuersaarneqarpat aamma inatsimmut tassunga
ilanngunneqartussanngussaagut. Inatsisit taakkua ingerlaasiat folketing-imi
taamaappoq.
Anthon Fredreriksen,
Kattusseqatigiit:
Oqaaseqarninni minnerpaamilluunniit
ataatsimiititaliap sulisimaneranut isornartorsiuuteqanngilanga. Aamma maluginiarneqarsimassaaq
soorunami ataatsimiititaliami ilaasortat aammalu immikkut ilisimasallit
sulilluarsimanerat qujassuteqarfigaara.
Tassalu maannakkut tamatta
takusinnaavarput suliap taamaattup ingerlanneqarnerani aporfissat suusut.
Aammalu misissuinermi takutinneqarpoq aporfissat annerpaartaasut tassaasut
ilaatigut A/S-eqarnermi inatsisit, taakkua allaat nunatsinni qullerpaajusut,
inatsisartut, qanorluunniit ilioraluarunik putusinnaanngikkaat
takusinnaavarput. Taamaattumik isumaqarpunga aamma IA-ninngaaniit
saqqummiunneqartoq; taamatut misissuisitsisinnaanermut inatsisiliornissami
periarfissat piaarnerpaamik suliniutigisariaqartut aammalu
atuutilertinneqarnissaat ujartortariaqartoq.
Anders Andreassen, Inatsisartut
Siulittaasuat:
Taamaalilluni ullumikkut
oqaluuserisassaq imm. 65; Inatsisartut KNI-p pillugu ataatsimiititaliaanit
nassuiaat tamaanga killeqarpoq.
Oqaluuserisaq naammassivoq.