Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 19-1		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Pingasunngorneq 23. september nal. 15:20

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 19

 

Inissialiornermut tapersiissuteqarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut peqqussutissaannut siunnersuut.

(Aningaasaqarnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq)

(Siullermeerneqarnera)

 

 

Ataatsimiinnermik aqutsisoq: Finn Karlsen, Siulittaasoqarfimmi ilaasortaq.

 

Daniel Skifte, Aningaasaqarnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq:

Inissialiortiternermut tapersiissuteqartarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut Naalakkersuisut sinnerlugit saqqummiuppara.

 

Peqqussutissatut siunnersuummik matuminnga saqqummiussineq 1997-imi ukiakkut ataatsimiinnermi boligstøttimut tunngasut pillugit Naalakkersuisut nassuiaataannik saqqummiussinermut atatillugu kaammattuutinik Inatsisartunit saqqummiunneqartunik pissuteqarpoq.

 

Kisianni aaqqissuussinerup tamatuma 1953-imeersup taamanimiillu arlaleriarujussuarluni aaqqivigineqartarsimasup nutarterneqarnissaa ajornakusoortuusoq paasinarsisimavoq. Malittarisassat atuuttut allanngortiterneqartuassappata boligstøttimik aaqqissuussinerup massakkornit suli paasiuminaannerulernera tamatuma kingunerisussaavaa. Ajornartorsiut taanna malittarisasat nutarterneqarnissaannik kissaateqarnermut pissutaarpiarsimasut ilagaat.

 

Taamaattumik malittarissani atuuttuni allanngortiteriuarnerup killilerneqarnissaa Naalakkersuisut siunnersuutigaat. Taamaattumik malittarisassat massakkut akiitsutigut ajornartorsiutaasunik aaqqeeqataasussat malittarisassallu boligstøtti aqqutigalugu illuutillit boligstøttimut tapiissutinit ajornannginnerusumik kaanngarsinnaalersitsisut suliarineqarnissaat akuerineqarnissaallu siunnersuutigineqarpoq.

 

Taakku saniatigut illuliortiternernut aningaasalersuineq pillugu Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut oqaluuserisassani immikkoortutut 20-tut Naalakkersuisut saqqummiutereerpaat.

Illuliortiternernut aningaasalersuineq pillugu malittarisassat nutaat taakku massakkut inissanik pisariaqartitsinermut inuiaqatigiillu tunngavissarititaannut naleqqussagaasussaapput.

 

Inissialiornermut tapersiissuteqartarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarneranik peqqussutissatut siunnersuut Naalakkersuisut matumuuna saqqummiussaat boligstøtte aqqutigalugu taarsigassarsiatoqqat terminimullu akiligassat akilerneqarsimanngitsut il.il. taarsigassarsianut nutaanut nuunneqarnissaannut periarfissanik imaqarpoq. Tamatuma taarsigassarsianut taarsersorlugit akilersorneqartunut akiitsut boligstøtte pillugu peqqussummi kapitali 4-mi taarsigassarsisarnermut malittarisassat nalinginnaasut malillugit taarsigassarsianngortinneqarsinnaalernerat kingunerissavaa.

 

Tamatumunnga peqatigitillugu boligstøttimit taarsigassarsiani akiitsunut pillaammik ernialiunneqartartut atorunnaarsinneqassasut siunnersuutigineqarpoq, ineqarnermullu akiliutit pineqartarnerattut terminimut akiligassat akilersinniarneqarnerannut atatillugu nukingisaarinermi akiliuteqartarnissaq taanna atulersinneqassasoq siunnersuutigineqarluni.

 

Aammattaaq peqqussutissatut siunnersuutip kinguneraa naatsorsuutit manna tikillugu malittarisassat atuuttut malillugit boligstøtte aqqutigalugu illumik tunniussinermut atatillugu suliarineqartartussat pillugit malittarisassat allanngortinneqarnerat, tassa taarsigassarsiat tamakkerlugit akilerneqarnerini aamma toqusoqarneranut atatillugu pigisanik agguaassinermi.

 

Siunnersuutigineqarpoq boligstøtte aqqutigalugu illumik piginnittup illuni nalinginnaasumik niueqatigiinnikkut allamut tunisinnaalissagaa, tassanilu aningaasaqarneq eqqarsaatigalugu piginnittup nutaap Namminersornerullutik Oqartussanit akuerineqarsinnaanera piumasaqaataassasoq, tunniussinermilu atugassarititaasut Naalakkersuisunit aalajangersarneqartut malillugit tamanna pisassalluni.

 

Aammattaaq siunnersuutigineqarpoq aningaasat nalingisa nikerarnerisigut iluanaarutaasartut naatsorsorneqaratillu agguataarneqartassanngitsut boligstøttimit taarsigassarsisup akiitsumi sinneri akilerumappagit, boligstøtte aqqutigalugu illugisamini iliuuseqarsinnaanermut killilersuutaasunit kaanngarnissani siunertaralugu.

 

Akiitsut ajornartorsiutaanerannut akiitsullu piffissami sivisuumi taarsersugassatut taarsigassarsianngortinneqarnissaannik siunnersuuteqarnermut tunuliaqutaasoq pillugu immikkut ittunik oqaaseqaateqarnissaminnut Naalakkersuisut pissutissaqarsoraat. 1997-ip naanerani bolistøttemut akiitsut tamarmiusut 99,9 mio. kr.-iupput, illunut 2.000-it missaanniittunut agguartaarsimasut. Tassani erseqqereerpoq kinguartitsinerit naammassiniarnissaat illulluunniit taama amerlatigisut utertinniarnissaat ajornavissussaallunilu naleqquttuungilluinnassasoq.

 

Taamaattumik peqqussutissatut siunnersuutip kingunerisaanik akiitsut piffissami sivisuumi taarsigassarsianngortinneqarsinnaalernerannut periarfissaqalissaaq. Taarsigassarsianut allanngortitanut tamakkununnga akilersuutit taarsigassarsisup akiligassaraluitulli amerlatigigajuttartussaapput, kisianni siunissami akiliutaasartussat immikkut suliniuteqarfigineqartartussanngussapput, taamaalillutik siunissami akiitsut pileqqinnaveersaartinneqarsinnaalissallutik. Ilaatigut taakku qaammatikkuutaartumik akiliutinngortinneqartussaapput, ilaatigullu taarsigassarsisup assersuutigalugu ineqarnermut tapiissutinik allatigullu tapiissutaasinnaasunik qinnuteqaateqartinneqartarnissaa suliniutigineqartalersussaalluni.

 

Siunissami akiitsut aamma pilertarnissaat Naalakkersuisut nalunngilluinnarpaat, kisianni ajornartorsiut ullumikkutut annertutigilernavianngilaq, tassa illut 2.000 missaasa akiitsoqarfigineqarnerattut. Siunissami akiitsut pileriartorumaartussat ingerlaannaq suliarineqartartussanngussapput, taamaalillutik akiitsut taarsigassarsisup akilii-sinnaassuseqarneranik sippuisinnaajunnaarsinneqassallutik qaangigassaanngitsuu-saarunnaassallutillu. Imaluunniit taamaaliorneq ima ilissaaq taamatut akiitsoqarneq sukkanerusumik alliartorani kisianni (millisinneqarsinnaassalluni.)

 

Akiitsutigut ajornartorsiutit nutaanik taarsigassarsisinikkut aatsaat aaqqinneqarsinnaalerpata iluarsaassinissamut pitsanngoorsaanissamullu atugassanik taarsigassarsiniartoqarsinnaalissaaq. Taarsigassarsiat taamaattut siusinnerusukkut akuersissutigineqarsinnaasarsimanngillat taarsigassarsiaqartoq akiitsoqalersimagaangat.

 

Peqqussutissatut siunnersuut saqqummiunneqartoq Inatsisartunit akuerineqassappat suliassaq annertoorujussuaq aallartinneqartussanngussaaq. Taarsigassarsinissamut periarfissat nutaat pillugit paasisitsiniaasoqarnissaa Naalakkersuisut takorloorpaat, ilaatigut quppersagaaraliortiternikkut, TV-kkut aallakaatitassiaaqqatigut, aviisini allaaserisatigut il.il.. Aammattaaq A/S Inissiaatileqatigiiffik INI boligstøttikkut aaqqissuussinermik aqutsisuusoq taarsigassarsialinnut ikinnerpaamik 2.000-iusunut taarsigassarsiat allanngortinneqarnerat pillugu atugassarititaasunik piumasaqaatinillu ilitsersorneqartussanut attaveqarniartussaassaaq. Taamatuttaarlu taarsigassarsiniarnerni tamani allakkiat uppernarsaataasut nutaat suliarineqartariaqartus-saassallutik.

 

Pingaarnerpaatullu siunissami piaarnerpaamik qisuariartoqartalissaaq, terminimut akiligassat piffissaagallartillugu akilerneqarsimanngippata. Taarsigassarsiallit akiitsullit taarsigassarsiat allanngortinneqarnerisigut nutaamik periarfissinneqassapput. Taarsigassarsiallit siunissami ilisimasariaqarpaat isumaginninnikkut tunniunneqartartunik pisinnaatitaaffeqarfigisaminnik qinnuteqaateqartarnissaminnut eqqumasariaqaramik. Taakku nammineq aamma ingerlaannavissumik qisuariaateqartariaqartassapput terminimut akiliutissatigut ajornartorsiuteqarunik, taamaalilluni akilersuinissamut isumaqatigiis-susiortoqartarsinnaaqqullugu. Akiitsoqalernarveersaarnissamut taakku aamma suleqataasariaqarput. Taarsigassarsianik allanngortitsineq ataasiaannarluni pisinnaasoq isumaqarpunga ajunngivissuuvoq.

 

Aammattaaq Naalakkersuisut erseqqissarumavaat peqqussutissatut siunnersuutip kingunerissammagu illoqarfinni anginerusuni nunaqarfinnut isorliunerusunullu sanilliullutik inissiat pitsaaneruffiini nammineq illulianik sanaartornissamik qinnuteqaateqarnissamut periarfissamik ammaassisoqarnera. Illoqarfinni anginerusuni amerlanerpaani sanaartorfiit eqqarsaatigalugit toqqavilersuinermi, imermut, innaallagissamut, kiassaatinut kuuffinnullu aqqusersuinermi illoqarfiup iluani pilersaarusiaqarlunilu aalajangersagaqarpoq. Illup atortorissaarusersor-neqarneranut il.il. kommunip piumasaqaataanut atatillugu aningaasartuutit nammineerluni illuliortumit aningaasartuutigineqartarnissaannik piumasaqaateqarneq siunnersuutip kingunerissavaa.

 

Peqqussutissatut siunnersuut malillugu illoqarfinni anginerusuni nammineerluni illulianut  malittarisassat atuuttut malillugit taarsigassarsisitsisoqartassaaq, tassalu 5%-it nammineq akiliutitut, 95%-illu atortussanut nammineerluni illuliornermi atugassanut aningaasartuutinut uppernarsaasikkanut taarsigassarsiaritinneqartussaallutik ernialersugaanatillu taarsersugas-saanngitsut.

 

Nammineq akiliutit 5%-iusut illoqarfinni anginerusuni ikippallaannginnersut aamma amerlanerussanersut imaluunniit isertitaqqortussuseq tunngavigalugu amerlassusilerneqar-tassanersut Naalakkersuisut isumaliutersuutigisimavaat. Tamatumunnga atatillugu Inatsisartut tamakkununnga isumaat Naalakkersuisut tusarusuppaat, apeqqutillu taassuma Ineqarnermut Ataatsimiititaliami oqaluuserineqarnissaa siunnersuutigiumallugu.

 

Naalakkersuisut sinnerlugit taamatut oqaaseqarlunga inissialiornermut tapersiissuteqartarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut Inatsisartuni oqaluuserisassanngorlugu saqqummiuppara, siunnersuutillu aappassaaneerneqannginnermini Inatsisartut Ineqarnermut Ataatsimiititaliaanni oqaluuserineqarnissaa siunnersuutigissallugu.

 

Bjarne Kreutzmann, Siumut:

Inissialiornermut tapersiissuteqartarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaata allanngor-tinneqarneranik Inatsisartut peqqussutissaannut siunnersuut pillugu Siumumiit ima oqaaseqassaagut.

 

Siumumiit ilumoorassavarput inatsit BSU-mut 1953-imeersoq iluarsiissuteqarfigineqar-tarsimaqisoq paasiuminaallisimammat, pitsaanerulissutiginngilaalu nunatsinni bekendtgørelsiliortoqarneq ajormat.

 

Boligstøtte-p illuutaanik inissiat 2000-t katillutik 100 millioninik akiligassaqarfigineqarmata tassa assigai ilaqutariit tamarmik immikkut 50.000 koruunit akilinngitsoorsimagaat. Amerlaqaat inuiaqatigiinni akuerineqarsinnaanani akiligassaminnillu malinnaaniatuarsimasunut suusupaginninnertut isikkoqarpoq inuit taamaattut qajassuunneqartarsimammata.

 

Tassami inuiaqatigiit nutaajuvugut sungiutassagullu amerlaqaat ilaatigut illumut imaluunniit inissiamut akiliutissat, kisianni assigiinngisitsineq akiliisartunik akiliinerlu ajortunik innimiilliorneruvoq. Iluanngilarlu akiliineq ajortut qanoq iliuuseqarfigineqarneq ajormata.

 

Kisianni pingaaruteqarpoq immikkoortissallugit akiliiumanngitsut kiisalu arlaatigut ajornartorsiuteqarnertik pissutigalugu akiliisinnaanngitsut.

Akiliiumanngitsut sakkortuumik iliuuseqarfigineqartariaqarput, pineqaatissiinikkut aammattaarli paasititsiniaanikkut, taamaalillutik paasiniassammassuk suut pisussaaffigigitik suullu pisinnaatitaaffigigitik. Paasisitsiniaaneq A/S INI tamatumani suliassersunngikkaluarlugu, alla sullivik taamaalioqqullugu isumaqatiginiarneqarsinnaavoq.

 

Arlaatigut ajornartorsiuteqarnertik pissutigalugu akiliisinnaanngitsut qajassuartumik iliuuseqarfigineqassapput naafferartumillu akilersuinissaannut isumaqatigiissutigineqarlutik. Aamma ilisimatinneqassapput suut pisinnaatitaaffigineraat, suullu ineqarnermut tapiiffigineqartarnermut aamma pisortanit ikiorsiiffigineqartarnermut tunngasut pillugit.

 

Maannakkut pissusiviusut pillugit imaannaanngitsumik aaqqiisoqartariaqalermat tupinnanngilaq, maannakkummi BSU-mut akiligassallit 2000-it anisitaagunik sumiissappat? Siumumi isumaqarpugut (saligisoqartariaqartoq) nutaamik aallartissinnaaniassagutta. Akiligassanut nutaamik atukkiinissamut aaqqiiniarneq isumaavoq ajunngivissoq, kisianni eqqarsaatigisariaqarporli akiliutissat qutsinnerulaarnissaat tassa siornatigut akiliinissaminnut soqutigisaqarsimanngitsunut eqqarsaatigalugit soorlu aamma aningaaseriviit qutsinnerulaartumik ernialiisarnerat pilersaarutit nalorninartortallit aningaasaliiffiginiarneqaleraangata.

 

Siumumiit erseqqissarusupparput, boligstøtte-p illuutaani imaluunniit inissiani pisortat attartortittagaanni najugaqartunut paasisitsiniutigineqartariaqarmat suut pisussaaffigigaat suullu pisinnaatitaaffigigaat. Inuiaqatigiiusugut akornatsinni suut pisussaaffiunersut politikerit tungaaniit erseqqissumik nalunaarnissarput pingaaruteqarluinnarpoq.

Pisinnaatitaaffeqaannanngilavut, piumassuseqartuaannarneq qimattariaqalerparput inuiaqatigiittullu akisussaaffigut paasilluarlugit.

 

Siumumiit pingaartipparput illuatungeriit immikkut attaveqatigiinnissaat pingaartuusoq. Ineqarnermut akiliutissaq imaluunniitterminimut akiligassaq akilersinnaanngikkaanni taava akiligassaqarfiit attavigineqartariaqarput, taamaalilluni oqaloqatigiinnikkut ajornartorsiutit qaangerneqarsinnaaqqullugu. Taamatuttaaq aamma pingaartigaaq ineqarnermut akiligassamik imaluunniit terminimut akiligassamik tigusaqarsimanngikkaanni akiligassalinnut saaffiginninnissaq, taamaalilluni illunut 2000-inut ullumikkut BSU-mut akiligassaqartoqarnera akuerineqarsinnaanngitsoq qaangerneqarsinnaaniassammat. Siumuminngaanniit aamma isumaqataavugut terminimut akiliisarnerup qaammatikkuutaartumik akiliisarnermik taarserneqarnissaanut, taamaalilluni akiliinissaq oqinnerulerniassammat.

 

Siumumiit pingaartutut isigaarput, inuiaqatigiit pisussaaffimminnik ilumoorlutik eqqortitsiuartartut kajumissaaserneqarnissaat, tassa terminimut akiligassaminnik kinguaatsoorsimanngitsut. Taamaattumik siunnersuummi aalajangersakkat uku tapersersorpagut, tassa inuit pineqartut illunut oqartussaanermut killilersuutinik qaangiisinnaasut taarsigassarsiareqqaarsimasanut akiligassat sinneruttut akilernerisigut, aamma tunisaqanermi aningaasat nalingisa nikerarnerisigut iluanaarutaajunnaartut tamaasa pigiinnarsinnaagaat, kiisalu aamma illut taakku kikkunnilluunniit pisiarisassanngorlugit tuniniarneqarsinnaassasut.

 

Saqqummiussami matumani akiliisinnaanngitsut annertuumik sammineqarmata Siumumiit qinnutigissavarput boligstøtte-mi qangalili najugallit akilersuisimasullu periarfissinneqaqqullugit illut namminneq pigisamittut tigusinissaannut.

 

Nammineerluni illulianut tunngatillugu Siumumiit oqaatigissavarput kissaatiginartillugu illut tamakkua pitsaassutsikkut pitsaanerunissaat. Tassani eqqarsaatigineqarput illup sananerani siunnersorneqartarneq. Aammattaarli illup sananerani atortussanik toqqaasarneq. Aamma eqqarsaatigineqarsinnaavoq sumiiffimmi siullerpaamik nammineerluni illuliortoqartillugu illup håndværkerinit ilinniarsimasunit sananeqartarnissaa, taamaalilluni 100%-imik eqqortumik sananeqarsinnaaniassammat.

 

Illoqarfinni annerusuni nammineerluni iluliornermi nammineerluni tigutsisissat 5%-unissaat imaaliinnarluni annertuginanngeqaaq. Siumumi peqataaffigerusupparput Ataatsimiititaliami tamatuma nalileeqqiffigineqaqqinnissaa, kisianni illuliat allat pillugit aalajangersakkanut ataqatigiissinnagu isertitaqqortussutsip maannangaaq aalajangiisuutinnissaa naleqqutinngitsutut isiginarpoq. Pillaalluni ernialiisarnermik taaneqartartup peerneqarnera Siumumiit nuannaarutigaarput nukingisaaruteqartoqartillugulu akiliisitsisarnissap eqqunneqarnissaa isumaqatigalugu.

 

Siumumiit aamma isumaqarpugut piffissanngortoq inissaqarniarnerup tamakkiisumik nutarteriffigineqarnissaanut, tassa isertitaqqortussuseq tunngavigalugu ineqarnermut akiliutit, ineqarnermut tapiiffigineqartarneq ineqarnermut meeqqanut tapiissutit aamma inissaqarniarnermut pisortat akuliusimanerisa sukumiisumik iluarsaqqiigivigineqarnissaat. Tassunga atatillugu illunik piginnittut peqatigiiffiannik pilersitsinissaq aamma eqqarsaatigineqarsorineqarpoq.

 

Aamma pingaaruteqarluinnarpoq siunissami siuliini Siumumiit oqaatigineqartartutut akiligassatigut kinguaattoornernik pisoqannginnissaata qulakkeernissaa. Allaffissornikkut suleriaatsinik pilersitsisoqartariaqarpoq ineqarnermut akiligassat terminimullu akiligassat ilumut akilerneqarnersut malinnaaffigineqarsinnaasunngorlugu.

 

Naggataatigut Siumumiit uparuassavarput ineqarneq pillugu ataqatigiissumik inatsisiliorniarneq paamaarunneqarpallaaqimmat. Tassami Naalakkersuisuni ilaasortap saqqummiussinermi nammineq ilumoornerarpaa inatsisit ataatsimut isigalugit paasiuminaatsut, taamaattumik piffissanngorsorinarpoq suliap tuaviuunneqalernissaa. Siumup tungaaniit qangali ujartorneqarsi­mavoq illoqarnermi nutartereqqinnissaq aamma ataqatigiissumik paasiuminartumillu inatsisilior­nissaq, maannalu Naalakkersuisunut ilaasortamiit saqqummiunneqartut ilaartuinerinnartut isigisariaqarput.

 

Taamatut oqaaseqarluta Siumumiit inassutigissavarput siunnersuut aappassaaneerneqannginner­mini Inatsisartut Ineqarnermut Ataatsimiititaliaanni suliarineqassasoq.

 

 

Anders Nielsson, Atassut: 

Inissialiornerup aningaasaliiffiginissaanut siunnersuutit marluk Inatsiartuni ullumi saqqummiun­neqartut inissianik tunngassuteqartunik immikkoortitsinermik pingaaruteqartussaassapput, siunnersuutit siumut kingumullu sammisinneqarnerat pissutigalugu.

 

Inissialiornermut tapissuteqartarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarnissaan­nik siunnersuutikkut erseqqarissukkut matumuuna ajornartorsiutit sisamat tamarmik Inatsisartuni maani ukiut kingullerpaat ingerlaneranni saqqummiunneqartarsimasut suliniutigineqalissapput.

 

Boligstøtte-imut akiitsut taarsigassarsianngortillugit allanngortinneqassapput.

Boligstøtte-mik qangali taarsigassarsiarineqarsimasut akiitsorineqartut ilanngullugit ataatsimoor­tumik nutaamik taarsigassarsiatut, maannakkutut taarsigassarsiniarnerit akilersorneqartarneranni akiliutigineqartartut taamaaqataannik akiliuteqartitsisalernissamut allanngortitsinissamut periarfissiisoqassaaq.

 

Tamanna ima paasisariaqassaaq akiitsut isumakkeerneqassanngitsut, naliginnaasumilli taarsigas­sarsianut malinnaatinneqarlutik piffissarlu akilersuiffissaq piffissap taamaaqataanik sivitsorne­qarluni.

 

Atassutip oqaaseqaatai:

Tamanut atuuttussamik ataavartussamillu aaqqissuussinissaq saqqummiunneqassaaq, tamatuma­lu kingornatigut taarsigassarsiarineqarsimasut allanngortinneqassallutik, imaalillugit, akiitsut taarsigassarsiarineqarsimasunut ilanngullugit naatsorsorneqarlutik taarsigassarsialli akilerneqare­erpata aatsaat akilerneqarlutik neqeroorut assut iluatinnarpoq, iluanaarniuteqarnissamut eqqarsaa­tissiilluni. Siunnersuut saqqummiunneqarnermisut akuersissutigineqassaguni, siunissami akiitsunik aallussiuartunit paasineqariartinnagu, tamatumalu kingornatigut neqeroorutigineqartoq manna aqqutigalugu akiitsut Aangakkuarneqartutut@ ilillutik peerutissallutik- aatsaallu akilerne­qassallutik naliginnaasumik taarsigassarsiarineqartut akilerneqareerpata.

 

Aaqqissuussinissami boligstøtte-imut akiitsorineqartut 100 million koruunit amerligaluttuinnarsi­masut isumannaarneqarnissaat siunertaavoq, tamatumalu kingornatigut akiitsut taamarsuaq amerlatigileqqinngisaannassallutik, taamatullu mersernartigiunnaarlutik.

 

Aaqqissuussinissami iluanaarniuteqarnissaq pinngitsoorniarlugu Atassutip aaqqissuussineq killilimmik piffissalerneqassasoq taamaallaallu torersaanissarsuarmut siullermut atorneqassasoq siunnersuutigissavaa. Akiitsorineqartut siunissami piffissaagallarnerani pissarsiariniarnissaannik siunertarineqartoq naalanneqassappat, taava aamma aaqqissuussinissaq tamanna kingornamut atorfissaarukkumaarpoq.

 

Pillaammik ernialiuttakkat nukingisaarinerit akitsuutaannik taarserneqassapput.

Pillaammik ernialiuttakkat nukingisaarinerit akitsuutaannik illumut attartornermi akiitsunut naapertuuttunik taarserneqassapput.

 

Tamanna Atassummiit imaaliallaannaq tapersersorsinnaavarput.

Piffissamik sioqqutsilluni boligstøtte-mik taarsigassarsiat akilerneqarnissaat kiisalu boligstøtte-p illuutaasa tunineqarnissaat.

 

Boligstøtte-p illuutaannik piginnittut boligstøtte-mit illorisamik kimut tunisinnaanissaanut sunniuteqarnerulissapput, tamanna ullut arlaanni soqutiginarsissapput. Aammattaaq boligstøtte-mit taarsigassarsiniartarnerup realkredit-init taarsigassarsiniartalernermik taarserneqarneratigut tamanna pilerinarnerulersinneqassaaq.

 

Atassutip oqaaseqaatai:

Siunnersuut malillugu boligstøtte-mit illuutillit illortik oqaasissaqarfigilivissinnaavaat akiligassa­tik sinneruttut akilerunikkit, taamalu aningaasat nalingisa nikerarnerisigut pissarsiarisinnaasatik nammineq tigummiinnartassallugit, ullut arlaanni illup tuninissaa pingaaruteqalissagaluarpat.

 

Tamanna siunnersuutaavoq ajunngivissoq. Pisortalli ingerlataaninngaanniit boligstøtte-p illuutai sapinngisamik amerlanerpaat pissarsiariniarneqartut, siunertarineqarpat alloriarnermik ataatsimik siuariassaqqaarpugut. Siunnersuutigineqartutut illumik piginnittoq akiligassaminik sinneruttunik akiliiguni erniarnut akilersuutinullu tapiissutigineqarnissi annaasussaavaa, taamaalillunilu terminimut akiligassami 43%-imik qaffanneqarnerat misigalugu. Tassa imaappoq, aaqqissuussi­neq illumik tunisinngitsiarnermi taamaallaat aningaasat nikerarnerisigut pissarsiassat akit qulakkeerniarlugit iluanaarniuteqarnissaq kisiat siunertaralugu atorneqassaaq.

 

Siunnersuutigineqartartoq imaalillugu allanngortikkutsigu illu iperarniarlugu akiitsut sinneruttut 70%-iisa taamaallaat akilerneqarnissaat piumasaqaatigalugu, taavalu Atapiissutit@ 30%-iusut boligstøttemit taarsigassarsiat akilersorneqarfissaat sinneruttoq peqatigalugu nalikilliliissutigine­qartut illumiiginnarnissaat piumasaqaatigalugu, taava tamanna taarsigassarsiniarsimasumut realkredit-imit taarsigassarsiniarnermut allanngortitsinissaq imaaliallaannaq soqutiginarsissaaq, taavalu landskarsimut akiligassat sinneruttut akilerneqarlutik, illorlu pisortat aningaasalersui­nerannit akisoqisumit peersillugu.

 

Allannguutissatut siunnersuut manna landskarsimut boligstøtte-mut taarsigassarsuat amerlaneru­jussuat akilerneqarnerannik kinguneqartussaavoq, tamannalu aammattaaq aningaasartuutitigut sunniuteqartussaanngilaq.

 

Tamanna siunnersuutaavoq Ineqarnermi Ataatsimiititaliami peqqissaartumik misissuif-figineqar­nissaa pillugu kinguartinneqarumaartutut Atassutip ilimagaa.

 

Illoqarfinni annerusuni nammineerluni illuliorsinnaanissaq aqqutissiuunneqassaaq.

Kiisami illoqarfinni annerusuni nammineerluni illuliorsinnaanissaq aqqutissiuunneqassaaq.

 

Atassutip oqaaseqaataa:

Atassutip illoqarfinni annerusuni nammineerluni illuliornissamut taarsigassarsisitsisinnaanerup aqqutissiuunneqarnissaa taperserpaa.

 

Nammineq akiliutit 5%-iunissaasa uppernarsarnissaat Naalakkersuisut erseqqivissumik amigaati­gaat. Tamatumani Atassut isumaqarpoq, nammineq akiliutit 5%-iussasut, pissutigalugu -illulior­fissap piareersarnissaanut, toqqaviliornermut kuuffilersuinermut, ukioq kaajallallugu atorsinnaa­sumik erngup aqqusersuinermut innaallagissamullu saniatigut annertuunik aningaasartuuteqar­nissi naatsorsuutigisariaqassammagu, illoqarfinni annerni kommuunit sanaartornermi piumasa­qaataat maleruassagunigit.

 

Taamatut oqaaseqarluta tamanna Ineqarnermut Ataatsimiititami nangillugu oqaluuserisassatut ingerlatissavarput, ataatsimiittarfimmi maani aappassaaneerneqannginnerani.

 

Evald Brønlund, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Inuit Ataqatigiinniit nuannaarutigaarput, ukiut arlallit nipiliutigisarsimasatta boligstøtte-imut inatsisit 1953-imi suliaasimasut, qanganitsersimasullu nutarterneqarnissaat kiisami ukioq manna Naalakkersuisunit siunnersuutiginiarneqalermata. Tamatumuuna allannguutissatut siunnersuutit alloriarnertut siullertut isigisariaqarsoralutigit.

 

Inatsisissatut siunnersuummi Inuit Ataqatigiinniit maluginiakkavut erserissut makkuupput:

Ukiuni kingullerni akiligassarpassuit amerligaluttuinnartut akiligassatut allassimajunnaarlutik atukkatut ilanngunneqassasut, kiisalu pillaammik erniaqartitsarneq atorunnaarsinneqassasoq. Soorlu Naalakkersuisuni oqaatigineqartoq 1997-ip naanerani akiligassat 99,8 million-iupput, illunut 2000-inut. Taakku imaaliallaannaq akilerneqarsinnaannginnamik pillaammik ernialerne­qartarput, akiligassat qaffakkiortuinnarnerannut kinguneqartumik. Taamaattumik Inuit Ataqati­giinninngaanniit isumaqartigaarput, akiligassat attartukkatut inissinneqarnissaat, akilersuinerlu isumaqatigiissuteqarneq malillugu nutaamik aallartinneqassasoq. Taamaalilluni akiligassaqartup nammagai annikillisutut ilissapput, akilersuinerlu innuttaasunut tulluarnerusoq ingerlanneqalis­salluni.

 

Nalunngisarpullu unaavoq, attartukkat 6%-mik erniaqartarput, taakku erniaannaat eqqarsaatiga­lugit assersuutitut siorna oqaatigisimavarput, illuutilik ataaseq illussarsiguni million-it sinnerlu­git akilimmik ukiut 33-t akilersoreernermi kingorna illut marluk nalingi akilersimassagai, apeqqutip taanna Ineqarnermut Ataatsimiititaliami qangali qaqilerneqarnissaa Inuit Ataqatigiin­niit piumasaraarput. Tamannami pissusissamisoortutut taameqarsinnaanngilaq, pitsannerus-sannginnerpormi taakku erniat ilaasa illup taamaalilluni nutartertariaqalernissaanut nakkartinne­qartalerpata.

 

Inuit Ataqatigiinniit aamma nuannaarutigaarput pillaammik erniaqartitsisarneq unitsinniarneqa­lermat. Katatsivinneqartutulli taaneqarsinnaanngilaq inissanik attartortut allat isigalugit akiliinn­gitsooraanni 50 koruuni akiligassallu 1000 koruuninik anneruppata 2%-imik erniaqarnissaat siunnersuutigineqarmat.

 

Akilersuisarneq eqqarsaatigalugu taamatut akiligassaminnik akiup affakkuutaartuunngitsumik qaammatit tamaasa akilersuisarnissaat isumaqatigaarput. Taamaalilluni akiligassarpassuit tassanngaannaq takkunnatik allatuulli agguaqatigiinerusumik qaammatit tamaasa takkuttalissam­mata.

 

Tassunga ilanngullugu nalunnginnatsigu inoqutigiit ilaatigut amerlisinnaasartut, meeqqallu allillutik immikkut ineqarlerussussisartut pillugit matumuuna nammineerlutik illuliat allisinnaa­nissaannut aningaasanik attortorsinnaanerup periarfissiuunnissaa iluarisimaarparput. Soorlu oqaluuserisami immikkoortoq 20-mi taamatut nassuiaatigineqartoq.

 

Realkredit ukiualuit matuma siorna annertuumik oqallisaasimavoq, uanilu allannguutissamut attartorfigineqarsinnaasutut ammaaffigineqarluni. Tamatumani misilittagapiluusimasut uteqqinn­giinnannginnissaat Inuit Ataqatigiinniit apeqqutigerusupparput.

 

Kiisalu illoqarfinni anginerusuni nammineerluni illuliorsinnaanissaq ammaanneqassappat, Naalakkersuisoq aperivoq illoqarfinni nammineq illuliorniartut nunaqarfimmiusut 5%-imik annermilluunniit tigutsiseqassanersut, imaluunniit isertitat najoqqutaralugit tapiiffigineqassaner­sut?

 

Tassani Inuit Ataqatigiit isumaqarpugut apeqqutit qulaajagassat arlaqartut, kikkut illuliorsinnaas­sappat? Isertitaqarnerit imaluunniit isertitakinnerit? Matumani nunaqarfinni nammineerluni illuliortitsisarnerup eqqunneqarnerani anersaaq pigineqartoq qimanneqassanngitsoq Inuit Ataqatigiinniit isumaqarpugut. Tassani taamatut oqarnitsinni isumagaarput nunaqarfinni nammi­neq illuliortiternerup kalluarneqannginnissaa.

 

Taamatut oqaaseqarluta apeqqutit assigiinngitsut saqqummiussagut innersuussutigalugit oqaluu­serisap matuma Ineqarnermut Ataatsimiititaliamut ingerlanneqarnissaa innersuussutigaarput.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Inissialiortiternermut tapersiissuteqartarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqar­neranik Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut ilaatigut Inatsisartut siusinnerusukkut oqallit­tarnitsinni ilisarnartorpassuarnik tunngaveqarlunilu imalik soqutigalugu misissorpara.

 

Inatsisartuni nalunngilarput ilaatigut boligstøtte-mut tunngasut pillugit nassuiaat saqqummiunne­qarmat kisitsiserpassuit paasissutissallu assigiinngitsut saqqummiunneqartut ilaatigut paasisatta ilagaat boligstøtte-mut akiitsut apriilip aallaqqaataani 1997-imi ataatsimut katillugit 84.836.520 koruuninik amerlassuseqartut. Maannakkulli Naalakkersuisup saqqummiussinermini oqaatigaa 1997-ip naanerani boligstøtte-mut akiitsut 99,8 millioniusut, kisitsisit takutippaat boligstøtte-mut akiitsut qaammatit qulaaluannaat ingerlaneranni 14.963.480 koruuninik amerleriarsimasut. Nalunngilarpullu inuppassuit ilungersorlutik akilersuiniaraluartut, taamaattumik akilersueriaaseq artornannginnerusoq nassaarineqartariaqarpoq.

 

Akiligassat amerligaluttuinnarnerisa boligstøtte-mit atukkat erniaasa qaffanneqarsimanerat ilaatigut pissutaasunut ilaavoq, minnerunngitsumillu ilaatigut inuit utoqqalinertik pissutigalugu akiligassamut angummassinnaajunnaarsimasut allanilluunniit pissuteqarlutik akilersuiniarner­minni erloqinartunik nalaataqarsimasut, minnerunngitsumillu pillaammik ernialersuinikkut suli annerusumik artorsinneqarsimanerat, ilaatigut pissutaaqataapput. Qujanartumilli peqqussutip matuma allanngortinniarneqarneratigut tamanna qaangerneqartussanngorpoq.

 

Mannalu iluatsillugu Ineqarnermut Ataatsimiititaliaq qujassuteqarfiginiarpara, tassa pillaammik ernialiisarnerup atorunnaarsinneqarnissaa pillugu siunnersuutiga Inatsisartut upernaakkut 1997-imi ataatsimiinnitsinni isumaliutissiissuteqarnermigut tapersersimammagu.

 

Tassami aamma ilaatigut Inatsisartut ukiuakkut 1997-imi ataatsimiinnitsinni ineqarnermut tapiissuteqartarneq   pillugu nassuiaat saqqummiunneqarmat paasivarput 1995-i sioqqullugu akiitsorineqartuniit 1997-imi apriilip aallartinneranut akiitsut 55.375.567 koruuninnik amerleriar­simasut, massa ilaatigut inunnik isumaginninnermi peqqussutit ilaanni imatut allassimasoqaralu­artoq: AKommuunimit nakkutigineqassaaq sulisinnaajunnaarnersiutillit akiitsoqalinnginnissaat@. Taamaattoq ilaatigut sulisinnaajunnaarnersiutilippassuit utoqqaallu ilaat akiligassanik nanerne­qarsimapput, masseqqittussaajunnaangajallugit. Tamannalu qaangerniarlugu Naalakkersuisut ataqqinartusi suli kaammattortariaqarpusi ajornartorsiuterpassuit anigorniarlugit aaqqiiniutit ingerlattuaqqullugit. Aammalumi maannamut qujanartumik takusinnaalerparput Inatsisartuni oqallittarnerpassuit tunngavigalugit arriikkaluartumik aaqqiiniarneq ingerlanneqalersoq.

 

Ilanngullugu eqqaasissutigeqqissavara akiligassat ilaatigut akiitsorineqartut akilisarnissaat aamma siunertaralugu inuillu akilersuinermikkut oqalisaanneqarnissaat ilanngullugu aammalu akiligassanut angummannerulernissaat siunertaralu boligstøtte-mut atukkat erniarlersorneqarneri­sa appartinneqarnissaat Ineqarnermut Ataatsimiititalimi ilanngullugu nalilersuiffigeqqullugu. Nassuerutigisariaqarparpummi ineqarnermut akiitsut apriilimi 1997-imi naatsorsukkat naapertor­lugit 156.477.900 koruuninik amerlassusillit imaaliallaannaq akilersinneqarsin-naanngimmata, aammami boligstøttiinnarluunniit eqqarsaatigalugu akilogassat qaammatini qulaaluaannarni 15 millioningajannanik amerlassuseqalersimanerisa uppernarsaannarpaat akiitsut amerligaluttuin­nassanngippata akilersueriaaseq oqinnerusoq ujartariaqartoq.

 

Kinaluunniimmi tusarsinnaasunik siutilik tusartarpoq, taamaattumik ilanngullugu eqqaasitsissuti­gisariaqarpoq ilaatigut inunnik isumaginninnermut ataatsimiititaliarsuup kaammattuutai aamma tusarniarlugit ineqarnermut tapiissuteqartarnerup iluarsiivigineqarnissaa ilanngullugu eqqaama­sariaqarmata, aammalu minnerunngitsumik ilaatigut boligsikring-imut qinnuteqartitsisarnermik aningaasarsiat ukiup siuliani aningaasarsiarineqarsimasut toqqammavigalugit aaqqissuussisoqar­tarmat.

 

Tassami ukiup siuliani aningaasarsiat eqqarsaatigineqarsinnaajunnaareersullu tunngavigalugit taamatut pisoqartarmat, kisianni pissutsit piviusut naleqquttullu atortariaqarmata ilanngullugu eqqaasitsissutigerusuppara. Kiisalu nuannaarutigisariaqarpoq nunaqarfinni illoqarfiillu ilaanni illuliaasartut kiisami illoqarfinni tamani sananeqarsinnaalernissaat periarfissaqartussanngormat.

 

Kattusseqatigiillu sinnerlugit akilersueriaatsimut tunngatillugu ilaqutariinnut atugassarititaasut assigiinngiseqqunagit maannamut akilersueriaatsip misiligummik ingerlatiinnarneqarallarnissaa kaammattuutigaara. Tassa nammineerluni illulioriaatsimut tunngatillugu. Matumanilu periarfis­sap atornerlunneqannginnissaa aamma siunertaralugu taamatut akilersueriaaseq taamaallaat ilaqutariit inuillu ataasiakkaat illutaarniarneranni atorneqartalernissaa ilanngullugu kaammattuu­tigissallugu.

 

Naggataatungaatigut innuttaaqataasugut tamatta nammaqatigiinnissarput eqqarsaatigaluga aammalu siusinnerusukkut apeqquteqaatigisimasara uterfigeqqilaarniarpara. Tassalu Naalakker­suisut Inatsisartullu siulittaasuisa ineqarnermut, kiassanermut kallerullu inneranut akiliisinneqar­tannginnerisa atorunnaarsinneqarnissaat Inatsisartut eqqarsaatigeqqittariaqaleraat Kattusseqatigiit sinnerulugit kaammattuutiginiarlugu.

 

Taamatut oqaaseqarlunga suliap aappassaaneerneqannginnerani Ineqarnermut Ataatsimiititalia­mit sukumiisumik oqaluuserineqarnissaa inassutigivara.

 

Daniel Skifte, Aningaasaqarnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq:

Siullermik qujassutigissavara partiit saqqummiussamut oqaaseqarnerat, tunngaviatigut malu­gaara taamatut siunnersuut iluarineqartoq  kisiannili tassa arlallit oqaaseqarfigisariaqarput.

 

Una qularnaatsuuvoq, partiit tamarmik isumaqatigaat qaammatikkuutaartumik akiliisalernissaq, termini allanngortillugu taanna malugiarniarluarpara. Aamma pillaalluni erniarlersuisarneq pillugu taassuma peerneqarnissaa aamma tamarmik iluaraat. Paatsuuisoqaqqunagu una erseqqis­saatigilaarniarpara, pillaalluni erniarlersuisarnerup atorunnaarsinnissaa aamma upernaaq ineqar­nermut tungasumik nassuiaammik boligstøtte-mut tunngasumik nassuiaammik Inatsisartuni maani eqqartorneqarmat. Kisianni aamma taassuma siuliavut 1993-imili, tassa Naalakkersuisut siulliit siuliini Anhon Frederiksen-i maaniinngikkallarmalli taanna eqqartorneqartarsimammat, taamaattumik nuannaarutigaara Inatsisartut oqallisereerneranni upernaaq taanna siunnersuut Inatsisartut siunnersuutaat maannakkut tamanit taperserneqarluni piviusunngortinneqartussann­gormat, uanga nalinni.

 

Taamaalillunga taanna Anthon-i inissilaarpara. Kisianni taanna siulliullugu oqaaseqarfiginian-ngilara, Kattusseqatigiit oqaaseqaataat.

 

Siumuminngaanniit assigiinngitsut tapersiissutit misissoqqitassallu oqaatigineqarput, assersuuti­galugu qaaammatikkuutaartumik akiliisarnermik tapersersuilerlutik erseqqossimik oqaatigaat. Taanna maluginiarpara, kisiannili apeqquserusullugu imaluunniit erseqqinnerusumik nalunaaru­teqartoqaqqullugu Siumup kissaatigisaa tassaasoq taamatut ilumoortumik eqqortitsillutik akiliiuartartut taamaattorpassiaqarmammi taakkua kajumissaaserneqartalissaasut, taanna neriup­punga Ineqarnermut Ataatsimiititaliami apeqqut misissorluarneqassasoq nalilersorluarneqarluni­lu.

 

Assigiinngitsut aamma taakkartorneqartit assersuutigalugu namminerisamik illuliorneq illup håndværkerinit ilinniarsimasunit sananeqarnissaanut tunngasumik apeqqut maannakkumut taanna aaqqissuussineq ukiorparujuaarsuarni atorneqarsimavoq, pingaartumik nunaqarfinni nuannaarutigineqarpoq partiini tamani aamma illoqarfinni ooqattaarneqarsinnaalermat, tamanna ajunngilaq.

 

Ilisimatitsissutigissavara neriullunga itigartitsinertut paasineqassanngitsoq tassaasoq Illorput 2000 sananeqalermat Inatsisartut kaammattuutaattut misiligummik Sisimiuni sanasoqarpoq, taanna missiliorlugu 1,2 mio. koruuninik naleqarmat, Illorput 2000. taamaattumik una oqaatigi­niaannarpara nammineerluni illuliassat akii tiguneqarnermikkut 3-400.000 koruunit missaaniit­tarmata. Taamaattumik håndværkerinik ilinniarsimasunik atuissagaluarutta (illoqarfinni taava) nunaqarfiit immikkoortilissavagut, taanna ilimaginngilara Naalakkersuisut anguniassagaat. Kisiannili una pingaarnerpaavoq aningaasat akuersissutit Inatsisartuni akuersissutigineqartut taamannak amerlatigitillugit håndværkerinut atukkanut akiliisalissagutta inigassat ikinnerulissap­put, taamalu illussaaleqineqatigitillugu aamma nunaqarfinni taanna Ineqarnermut Ataatsimiitita­liami nalilersuarluarneqarnissaa kaammattuutiginarpoq.

 

Aamma taamatut nipeqartillugu oqaatigissavara Naalakkersuisunut ilaasortaq ataaseq eqqartorne­qaqqajaammat, malugigakku malugillaqquara saqqummiussininni oqarama Naalakkersiusut oqaloqatigeereerlutik Naalakkersuisut sinnerlugit saqqummiigama siunnersuummut, taamaalil­lunga paatsoorutaasinnaasut piilaarpakka.

 

Atassumminngaanniit aamma oqaaserineqartut (qutsatisigaakka)taavalu nalilersullaqullugu isumaqarlunga nalilersugassaasoq tassa taamatut aaqqissuussineq piffissalissanersoq piffissaq aalajangersimasoq atorlugu taamaallaat atuutissanersut nalilersornissaa taanna qularnanngilaq pisariaqassasoq. Nalilersuilluarnissamut ammassaagut. Aamma malugiarniarpara Atassutip una siunnersuut boligstøtte-mut tunngasut akiitsut imaaluunniit tunisinermi periarfissat eqqartorami­git oqaatigisaat tassaasoq siunnersuutigineqartoq una naammaginagu ingerlariaqqikkusulluni pisoq. Ilumut taamaaliussanersugut aamma nalilersorluarnissaa kissaatiginassaaq, tassami Atassutip naatsorsuutigisaattullusooq Ineqarnermut Ataatsimiititaliap misissuilluaqqissaarnissaa apeqqummut qaffatsinneqartumut uangattaaq naatsorsuutigaara.

Taamatut tunngavisumik Atassutip tapersiinera qujassutigaara.

 

Inuit Ataqatigiit qaffatsitaat aamma erseqqippoq tunngaviusumik tapersiilluartut, kisiat tassani apeqqutaasa ilaat oqaaseqarfigilaarusuppara minnerunngitsumik realkredit-it pillugit misilittaga­pilorisimasagut uteqqiinnarneqassanersut, taanna apeqqutigimmasuk ilumoorpoq realkredit-it 80-ikkunni (eqqussorneqarmata) suliarpassuit ilai suli maannakkut maaniittut ilai ajornartorsiuteru­jussuanngorsimapput akisuallaarneri pillugit, taamaattumik taassuma nalilersoqqinnissaa uunga atanngitsumik pisariaqartoq ersippoq. Kisianni uunga atasumik apeqqutigigassiuk uanga ilimaginngilara taamatut kingullermisut pisoqarnissaa, tassami uani uusimasutullusooq ikkamik realkredi-it taamaattumik oqarput taanna illoqarfiit ilaanni nalilersuinermi eqqunneqarnissaa ilimagisariaqartoq. Kisiannili suliniarnermi aningaaseriviit aamma akuunissaat sumulluunniit taanna uagut pisariaqartikkipput qularnanngilaq.

 

Uagut qanoq oqaaseqarsinnaanngilavut naalakkersinnaallugillu realkredit-i sumi kimullu attartortitsissanersut. Kisianni Inuit Ataqatigiit siunnersuummut tapersiilluarnerannut qujavugut.

 

Kattusseqatigiit aamma taamatut tunngaviatigut tapersiipput, oqaatigissavara kissitsiserparujus­suit taagugaat maannangaaq maanngaanniit ataasiukkaarlugit oqaaseqarfigerusunnginnakkit, kisianni kaammattuutaat assigiinngitsut ingerlateqqittariaqartut taakkua suliarineqarnissaat naatsorsuutigara. Aamma Ineqarnermut Ataatsimiititaliami. Kisiani tassa uani oqarnerat ilaatigut nammineq siunnersuutigisartakkani arriikkaluamik aaqqiiniarneq ingerlasimammat, maannakkut piviusunngortussanngorluni, tamanna imatut oqaaseqarfigiinnassavara qujanaqaaq Inatsisartut 1997-imi 1998-imi upernaakkut maannakkullu 1998-imi ukiakkut taakua oqallittarsimanerit aallaavigalugit ullumikkut oqallimmata. Inatsisiliorneruna aqagumiit aqagumut inigassaaneq ajortoq, taamaattumik nuannaarutigaara piviusunngortussanngortut assigiinngitsut Kattusseqati­giit taperserumammatigit.

 

Pillaalluni erniarlersuisarneq pillugu oqaaseqareerama taanna oqaaseqarfigissanngilara, ataaserli naggataatigut oqaaseqarfigissavara.Siulittaasoq uani issiasoq aqutsisoq qinnuigissavara issuaa­sinnaanera akuerilaaqqullugu, ilaatigut Kattusseqatigiit imatut oqarput:@Tassalu Naalakkersuisut Inatsisartullu siulittaasuata ineqarnermut, kiassanermut kallerullu inneranut akiliisinneqartann­ginnerisa atorunnaarsinneqarnissaat Inatsiartut eqqarsaatigeqqittariaqaleraat Kattusseqatigiit sinnerlugit sinnerlugit kaammattuutigaara@.

 

Ilaanna eqqormat eqqortumik oqassaanga Naalakkersuisut allatulli akiliisarput, una eqqorpoq Inatsisartut aalajangernikuuaat Naalakkersuisut siulittaasuat Inatsisartut siulittaasuat illit eqqar­tukkannik aallaaveqartumik iliorfigineqassasut, uani illit naalakkersuisut illit taagakkit, taamaa­lillunga erseqqissaavunga. Qujanaq.

 

Mikael Petersen, Isumaginninnermut, Suliffeqarnermu Pisortallu Suliffeqarfiutaannut Naalak­kersuisoq:

Ineqarnermut naalakkersuisup akissutai ilassuteqarfigilaasavakka, Kattusseqatigiit oqaaseqartua­ta ilanngullugu taammagu inunnik isumaginninnermut ataatsimiititaliarsuup inassuteqataanut tunngatillugu suliassat tunngassuteqartut uanit oqaluuserisami immaqa eqqartussallugit tulluar­pallaanngikkalutut oqaaseqarfigimmagit.

 

Ineqarnermut tapiissuteqartarneq kiisalu ineqarnermut tunngatillugu meeqqanut tapiissuteqartar­nerit aammalu naliginnaasumik meeqqanut tapiissuteqartarnerit allallu ikiorsiissutaasartut soorlu annertussuseriikkamik ikiorsiissutit allallu inuit aningaasarsiornermikkut ilungersunartumik inissittaraagata ikiorsiissutigineqartartut pillugit inunnik isumaginninnermut ataatsimiititaliar­suup innersuussutai malitseqartillugit Naalakkersuisut sulinerminni suliassaasa tullerilersimagaat oqaatigissavara, taanna aamma matumani ataatsimiinnermi tikikkumaarparput, tassa inunnik isumaginninnermi sullissineq pillugu nassuiaateqartussaagatta.

 

Kisianni Ineqarneq pillugu Ataatsimiititaliami paatsuugasoqaqqunagu erseqqissaatigaara ineqarnermut tapiissutit naliginnaasut aammalu ineqarnermut meeqqanut tapiissutigineqartartut pillugit sulineq taanna allamik ingerlanneqartussaammat, taamaattumik suliat assigiimmik siunertaqartut qaleriaallugit suliarineqannginnissaat taanna pisariaqarmat taamatut ilassuteqalaar­punga.

 

Lars Karl Jensen, Siumut:

Peqqussutikkut uani oqallisigineqartukkut akiligassallit imaluunniit akiligassaminnut kinguuaat­toortut allatut aaqqissuussiffigineqarnerat tutsuviginartillugu ilaatigut kisiat maqaasinartitakka uani saqqummiutilaarniarpakka.

 

Oqarutta akiitsoqalersartut imaluunniit akiligassaminnik kinguaatsortaartut kikkuuppat? Maani inimi isersimasut Inatsisartuni ilaasortat amerlaqisut nalugunanngilaat sineriisami angalanermit inuppassuarninngaanniit tamakkua pillugit saaffigineqartarneq. Tassami ilaatigut oqaatigineqar­tarpoq akilersueriaatsimi allaffissornerup atornerujussua peqqutigalugu aamma inuup nammineq pisuussutiginngisaraluanik akiligassaqalertarneq pilertarpoq.

 

Nunaqarfimmiuniit maallutigineqartartoq tassavoq nunaqarfinni illut inissiallu INI A/S-iminn­gaaniit aqunneqalermatali maannakkumut atuuttumik ileqquusoq, tassa illu imaluunniit inissiaq qimanniaraanni matuersaat aatsaat illoqarfiliaallugu illoqarfimmi INI A/S-ip allaffianut tunniun­neqaraangat akiligassat unittarnerat, ullut 14-iusinnaapput, illup qimanneraninngaaniit matuer­saatip tuniunneranut, taamaakkaluartorli akiligassat inummut tassunga illumi najugaqarunnaare­ersumut ingerlasarput. Isumaqarpunga tamakkua aamma isiginiarneqartariaqartut uani peqqussu­tip sanarfeqinnerani.

 

Taavalu aamma illumik piginnittut imaluunniit inissiamik attartortoq toqukkut qimagutsillugu suliassat eqqartuussivinni suliarineqartussat, taakkua sivisuumik ingerlanneqarsinnaasarput, inuppassuit misigisimasarput ilaatigut taamatut qimataagaangamik, kisimiittunik ingammik inunnik taanna ini imaluunniit illugisaa kingornunneqarsinnaanngikkaangat, tassunga suliamut atatillugu eqqartuussivimmi akiligassat qimatsisumit aammalu qimataasut pissarsiasaraluannit akilersinneqartarput, akiligassat uani taakkartorneqartut inuiaqatigiinnut akisoorujussuupput, oqilisaassiffigineqarnerat taanna oqilisaaffiginiarneqarnerallu tutsuiginartippara.

 

Ippinnartulli aamma ilagivaat maannakktu uani aamma taaneqanngitsoq, isumaliuutissiissummi­lu ilaatinneqanngitsoq, inigisamik imaluunniit illumik allamut attartortitsisilluni attartortup attartortitsisullu akornanni isumaqatigiissut, imaannguatsiarpoq INI A/S-iminngaaniit suliarine­qartarpoq, kisiannili akiliisitsiniarneq INI A/S-iminngaannit susassarineqassanani.

 

Attartortitsisuulluni erloqinassaqaaq inuk tatigalugu attartortitap akiliisinnaajunnaarnera pissuti­galugu nammineq akiitsorilikkanik pilersoqassappat, isumaqarpunga peqqussutissamut uunga ilanngullugu eqqarsaatigigaanni aalajangersaasoqarsinnaasoq, INI A/S akunnermiliuttuuguni, taava aamma akunnermiliuttutut attartortup akiliinissaa pisussaaffimminik, aamma isumagine­qassasoq.

 

Illoqarfimmummi allamut aallaqqalluni, inullu illoqarfimmi allanik illumini attartortoq akiliisin­niarnera oqitsuinnaanavianngitsoq takorloorsinnaagakku.

 

Ukiut 33-it illumik akilersuisussaanermik peqqussutip imaqarnera ukiuni 45-ni maani nunatsinni atorsimavarput, 1953-ip kingornatigut, maannakkumut aaqqissuussinermi oqilisaassinerit ilagivaat inooqatigiinni illumut akilersugaqartuni iluaqutaasorujussuaq, meeqqat 18-it tikillugit ukioqalernissaannut oqilisaassiffigineqartarneq, taassuma kingornatigut angajoqqaat, imaluunniit angajoqqaat kiserngorussimagunik meeqqamillu tapiissutaarulluni akilersuiniarnerminnik ajornartorsiulertarput, taamaattumik illup pigisinnaaneranut akilersueriaatsit siaartinneqarluni inissinneqarsinnaanera aamma iluatinnartut ilagivaat.

 

Finn Karlsen, Ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Erseqqissaatigilaassavara massakkut pineqarmat inissialiornermut tapersiisarneq, aammalu partiit oqaaseqartuisa Kattusseqatigiillu oqaaseqartuata tamarmik isumaqatigiillutik ataatsimiititaliamut ingerlateqqinneqassasoq innersuussutigimmassuk.

 

Bjarne Kreutzmann, Siumut:

Nuannaarutigaara aamma matumuuna annerusutigut partiit tamarmik isumaqatigiimmata, unaliuna erseqqissaatigilaarniariga, Siumup tungaaninngaaniit boligreform eqqartoratsigu, tassa illoqarnermut iluarsaaqqiinissaq.

 

Tassani taanna, uunga siunnersuummut akornutaatinnianngivikkatsigu, erseqqissaannarlugu naak manna tikillugu uparuarneqanngikkaluartoq, tassa siunnersuut una akuerineqaraluarpalluunniit illoqarneq pillugu iluarsaaqqiinissamut tunngasunik aallartittoqariissasoq, taanna isumagigatsigu.

 

Nammineerluni illuliassanut tunngatillugu oqarpugut kissaatiginartillugu illut tamakkua pitsaas­sutsimikkut pitsaanerunissaat, tassani eqqarsaatigineqarpoq, illup sananerani siunnersorneqartar­neq, aammattaarli illup sananerani atortussanik toqqaasarnermi.

 

Tassangaaniit nangikkatsigu aamma eqqarsaatigineqarsinnaavoq, sumiiffimmi siullerpaamik nammineerluni illuliortoqartillugu illu håndværker-init ilinniarsimasunit sananeqartarnissaa, taamaalilluni 100 procent-imik eqqortumik sananeqarsinnaaniassammat. Tasunga atatillugu aamma paatsoortoqaqqunagu oqaatigiinnassavara illumik sananermi siunnersorteqartarneq aamma immikkut akiliiffigineqartarmat, imalluunniit akiligassiissutigineqartarmat, tassani aamma håndværker-it siunnersortitut tiguneqartarnissaat ajoqutaanavianngivissoq oqaatigerusul­lugu.

 

5 procent-imut tunngatillugu, partiit allat oqaasii tunngavigalugit oqaannassaanga tassani immikkut aamma oqaaseqarsimagatta, kisiannili aamma innersuussutigalugu Siumumi suleqa­taaffigerusukkipput udvalg-imi taassuma sammineqarnissaa, nalileqqinneqarnissaa.

 

Naalakkersuisup oqaaseqaatai oqaatsitsinnut qutsavigaakka, apeqqutaalu akilaarusullugu, tassa Siumup saqqummiussamini samminninnera, tassa akiligassaminnik pisussaaffimminnillu akisussaaffitsik malillugu malinnaajuarsimasut paasinnissimasullu kajumissaaserneqarnissaannik oqaratta, tassunga oqaatsitsinnut ilaliullugu oqaatigaarput aamma, taanna issualaartariaqarpara: ASiumumiit pingaartutut isigaarput, inuiaqatigiinnut pisussaaffimminnik ilumoorlutik eqqortit­siuartartut kajumissaaserneqarnissaat@, tassa termin-imut akiligassaminnik kinguaatoortarsi­manngitsut, taava tassa akissutaasinnaasoq apeqqummut sinnera aajuna: Ataamaattumik siunner­suummi aalajangersakkat uku tapersersorpagut: tassa inuit pineqartut illumut oqartussaanermut killilersuutinik qaangiisinnaasut, taarsigassarsiareqqaarsimasanut akiligassat sinneruttut akiler­nerisigut, aamma tunisaqarnermi aningaasat nalingisa nikerarnerisigut nuannaarutaajunnartut, tamaasa pigiinnarsinnaagaat, kiisalu illut taakku kikkunnilluunniit pisiarisassanngorlugit tuniniarneqarsinnaassasut.@

 

Oqaatigaarput isumaqartugut akuersaarnermik taamatut akisussaassutsimik misigisimajuarnerup akuersaarneranik takutitsisinnaasoq, aammattaarli allanik soorngunami nassaartoqarsinnaavoq, qanoq ilillugit akisussaassutsimik misigisimallutik malinnaaniartuartut allaat oqaatigilluaannar­lugu ilaatigut kaapajaaraluarlutilluunnit akisussaallutik misigisimallugu akiliiuarniartut, malin­naajuarniartut, taakkua aamma allatut iliorluni akissarsitinniarneqarsinnaapput, siunnersuutit suulluunniit tusaruminaqaat.

 

Finn Karlsen, Ataatsimiinnermik aqutsisoq:

Oqaluttussanut tullernut eqqaasitsissutigeqqissavara uteqattaarisoqassanngimmat, aammalu eqqaasitsissutigeqqissavara partiit tamarmik Kattusseqatigiillu isumaqatigiillutik ataatsimiititali­amut ingerlateqitassanngortimmassuk, aappassaaneertinnagu, taanna malinneqartariaqarpoq.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Uani soorngunami eqqartorneqartut aamma akiligassaqalertarnermut annertuumik attuumapput, qanoq uku akiligassat pilersartut? Aappaatigut Isumaginninnermut Naalakkersuisup akissu-teqarnermini oqaatigisai pakatsissutigilaarpakka, tassa isumaginninnermut attuumassuteqartoru­jussuupput, aamma matumani eqqartukkagut.

 

Tassami kommune-t ullumikkut pisussaaffeqareerput, inuit isumaginninneq pissutigalugu peqqussutikkut akiligassaqalertalinnginnissaat isumagissallugu, ajornartorsiutinullu ilaasoq tassaavoq inuit taamatut inissisimasut arlalipparujussuit akiligassanik matoorneqaannarlutik isiginngitsuusaarneqarlutik ingerlanneqarmata, tassa tamakkuupput ilaatigut Isumaginninnermut Naalakkersuisup eqqumaffigilluinnartariaqaraluagai, akiligassat amerligaluttuinnassanngippata, minnerunngitsumik inuit immikkut ikiortariallit eqqarsaatigalugit.

 

Naalakkersuisut Siulittaasuata Inatsisartullu Siulittaasuata ineqartitaanerannut tunngatillugu saqqumiininni kukkussutigisimasara isumaqarpunga annerusumik itisilertariaqanngitsorluunniit, tassami naluneqanngilaq Naalakkersuisut Siulittaasuat aammalu Inatsisartut Siulittaasuat akeqanngitsumik najugaqartinneqarput.

 

Naalakkersuinikkullu oqaluttuarpugut tamatta naligiimmik nammaqatigiilluta ingerlaqatigiissa­sugut, aamma ilisimaneqarpoq inuit eqqartukkakka nunatsinni akiliisinnaanermikkut piginnaane­qarnerpaat ilagivaat, taamaattumik tupinnanngilaq Naalakkersuisut Siulittaasuat Inatsisartullu Siulittaasuat piumasaqarfigineqalernissaat eqqunneqassappat, oqarfigineqarlutik aamma ilissi uatsituulli ineqarnermut akiliisinnaasariaqarpusi, isumaqarpunga tamanna annerisariaqanngitsoq, ammasumik oqallisigisinnaasariaqaripput.

 

Peter Ostermann, Atassut:

Assorsuaq ajuusaarutigineqarpoq akiligassat amerliartuinnarnerat, ukiuni arlalinni qasseriarlun­gamita ineqarnermut tunngasut oqallisigigaangatsigit saqqummiuttarpara akiliisinnaanermut tulluunnerusumik akiliisitsisarnissaq avaqqunneqarsinnaanngitsoq, maannakkut malugilerpara, pingaartumik Inuit Ataqatigiinnit, Kattusseqatigiinnit immaqalu aamma Siumumit paasineqaler­simasoq taanna, tassami Siumup ineqarnermut oqaluttortaava oqarpoq issuaqqissaanngikkaluar­lugu, siunissami kinguaattoortoqaqqissanngitsoq.

 

Ullumikkutut akilersueriaaseq uani akuerineqarluni atuuttoq atuutsinneqartuassappat, tamanna anguneqarsinnaanngilaq, innuttaasut amerlaqaat ima aningaasarsiallit, ineqarnermut taperneqar­nissamut allatigullu taperneqarnissamut killissarititaasut qaangilaarlugit ukiumut aningaasarsial­lit, sukkulluunniit taperneqarsinnaanngitsut, taakkuuppullu tassa uagut artorsartitagut, akiliisin­naanerannut naleqqunnerusumik maani amerlanerusut aaqqiinissamut piumassuseqanngimmata, kisianni maluginiarsoraara maannakkut piumassuseq taanna amerlanerusut pigilersimagaat, neriussaanga aamma iluaqutaassasoq, tassami pillaammik erniat ila ukiut qassit eqqartorpagut, aatsaat massakkut aaqqinneqalerput, ajuusaarnarporli artorsartitagut taamak amerlatigisut ukiut arlallit suli utaqqeqqissappata.

 

Nammineerluni illuliat pillugit arlaleriarluta aamma oqallittarsimavugut, kisianni soorngunami nalilersoqqissaarnissaat tassani pisariaqarsimavoq, Atassummit una uagut aalajangiusimavarput, aammalu ataatsimiititaliami suliarineqarnissaani eqqaamaqqulaassavarput ilaasortanut: Nammi­neerluni illuliornerup tunngavigisai, siunertaa anersaavalu qimanneqassanngippata, illoqarfimmi aamma taanna atuunniartariaqarpoq, nammineq peqataalluni, sanaqataalluni, aammalu siunner­sorneqarluni, taamaalilluni aamma nammineq pigisaqarnermik misigisimaneq, ilaatigullu aamma inigisamut akiliuteqarnissamut sunniuteqarluartussaq taanna pigineqartuassammat, taanna aalajangiusimavarput.

 

Daniel Skifte, Aningaasaqarnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq:

Partiit Kattusseqatigiillu oqaaseqaqqinnerminni aammalu partiit oqaaseqartuisa avataatigut ataasiakkaat oqaaseqarnerisa ilaat oqaaseqarfigilaassavakka.

 

Siullermik Lars Karl Jensen, eqqartuininni ilaatigut oqarputit akiitsoqalersartut, soorlu illoqar­fimmiit aallarlutik allamut nuunnerminni attartortitsinerminni taava akiitsoqalertarnerminnut taanna suliassaq INI A/S-ip tigusinnaaneraa, taannarpiarnguna pissutigalugu immikkoortoq 17 ullumikkut inatsisartut eqqartoraat, tassa eqqartugaq taanna inissiat eqqartortinneqarnerannut tunngammat, tassani malunnarpoq Inatsisartut kaammattuutigigaat qulakkeerinermik kingune­qartumik pisalernissaq, tassunga eqqartukkannut taarsiullugu, taamaalippat taanna neriuutigine­qarpoq aaqqinneqarumaartoq.

 

Bjarne Kreutzmann-ip oqaasiinut aamma qujaqqippunga, taamatununa apequteqarninnut tassa kajumissaasiisarneq pillugu nassuiaqqulaarakku nuannaarutigaara, erseqqissineruvoq, kisianni taamatut apeqquteqarninnut tunngaviga erseqqissalaarniariga, illit partiit sinnerlugu oqaaseqara­vit quppernerit aappaanni qulaani oqaaseqaravit akiliiumanngitsut sakkortuumik iliuuseqarfigi­neqartariaqalernerat inassutigigakku taava illuatungaatigut akiliiumanngitsut sakkortuumik iliuuseqarfigeriarlugit taava akilersuisut kajumissaaserneqartalissappata, taava apeqqutinngussa­gami, pisussaaffigeqatigiinneq sumiilerpa? Isumaqarama taanna imminut assortuuttutullusooq isikkoqartoq, soorngunami isumaqatigiissut tunngavigalugu akilersuisoqassaaq, taannalu tassa naammassineqaruni ajunngilaq, kisianni akiliiumanngitsut sakkortunerusumik pisalerumagisi maluginiarakku, taamatut erseqqissumik paasisaqarusunninnut tunngaviuvoq.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiinneersoq oqarfigissavara, qutsavigaakkit imminut naqqikka­vit, uanga naqqitsinniarsarinngilakkit, taamaallaat issuaanera aallaavigalugu oqaaseqarfigaara, aamma soorngunami allatulli inatsisartunut ilaasortatut periarfissaqarputit ineqarnermut aaqqis­suussiniarneq aallaaviginagu allaganngorlugit illit eqqartukkatit siunnersuutigisinnaagitit Inatsisartunut, maani maanaannaq puttutitillugit pigaluarutta ullormut oqaluuserisassarput sorpassuarnik ilaartorsinnaavarput, isumaqarpunga taanna Inatsisartut piumanavianngikkaat, taamatut oqaaseqarlunga ineqarnermut ataatsimiititaliaq, sulilluarnissaanik kissaateqqissavara.

 

Finn Karlsen, Ataatsimiinnermut aqutsisoq:

Taamaalilluni ullormut oqaluuserisassaq immikkoortoq 19, Inissialiornermut tapersiissuteqartar­neq pillugu inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuutip siullermeerneqarnera naammassivoq, aappassaaneerneqartinnanilu Ineqarnermut Ataatsimiititaliami oqaluuserineqassalluni.

 

Taamaasilluta ullumikkut oqaluuserisassagut immikkoortut tamarmik naammassipput, taavalu ataasinngorpat 28. september ullormut oqaluuserisassat makkuupput: immikkoortoq 15, 1999-imi Inatsisartut aningaasanut inatsisissaattut siunnersuut siullermeerneqarnera, taavalu immikk­koortoq 23, raajanut akitsuutit pillugit inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarneranik inatsisar­tut inatsisaannut siunnersuutip siullermeerneqarnera.

 

Taavalu innersuussutigiinnassavakka allassimasut ataatsimiititaliat ataatsimiiffissatik nammin­neq nakkutigissagaat.

 

Taamaasilluni ullumikkut ataatsimiinneq naammassivoq.