Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 25		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Marlunngorneq 20. oktober 1998 nal. 13.00

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 25

 

Takornariaqarneq pillugu nassuiaat.

(Takornariaqarnermut, Angallannermut, Niuernermut Attaveqaatinullu Naalakkersuisoq)

 

 

 

Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuat:

Ataatsimiinneq ammarpoq. Ullumikkut marlunngornermi 20. okt. oqaaluuserisassat makku oqaluuserineqassapput.

Imm. 25, Takornariaqarneq pillugu nassuiaat.

Imm. 79, Landskarsip 1997-imut naatsorsuutai pillugit isumaliutissiissut.

Imm. 26, Angallanneq pillugu nassuiaat.

Imm. 24, Pisortani atorfinitsitseriaatsit pillugit nassuiaat.

Imm. 76, Isumaginnittoqarfiup aqunneqarnera aaqqissuunneqarneralu pillugit Inatsisartut peqqussutissaannut siunnersuut aappassaaneerneqarnera. Imm. 87, Naatsorsueqqissaartarneq pillugu Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut inatsisissaanut siunnersuut, taanna aappassaaneerneqarnera kisiannili Naalakkersuisut kissaateqarnerat malillugu piumasarineqarpoq tunuartinneqassasoq. Taavalu upernaamut nutaamik inatsisissamut siunnersuumik nutaamik saqqummiussisoqarumaartoq.

 

Taavalu oqaluuserisassat aallartitsinnagit oqaatigissavara tassa ippassaq 19. okt. 1998 ataatsimiinnermi imm. 49-p, tassalu Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu tapersiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutissaannut siunnersuut naammassineqalersoq Kattusseqatigiit allannguutissatut siunnersuutaata paatsunganarsinnaasumik naammassineqarnera siulittaasoqarfimmiit assut ajuusaarutigaarput.

 

Allannguutissatut siunnersuut siulliullugu taasissutigineqartussaagaluartoq peqqussutissatut siunnersuutip pingajussaaneernissaanut ingerlanissaa taasissutigineqarpoq. Tassungalu inimi maani najuuttut tamarmik, aamma Kattusseqatigiit isumaqataapput. Taamaalilluni paasinarsivoq amerlanerussuteqarluartut allannguutissatut siunnersuut akuersaanngikkaat.

 

Oqaatigissavaralu siulittaasoqarfimmiit siunissami taamatut pisoqaqqinnginnissaa pinaveeer-saartinniarneqassasoq.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Taaseqataasariaqarsimaninnut soorunami pissutissaqarsimavunga, imaanngittoq allannguutissatut siunnersuutigisimasara akerlilerlugu taasisimagama. Kisiannili peqqussutissatut siunnersuummi saqqummiunneqartut ilai isumaqatiginartissimagakkit soorunami taasisariaqarsimavunga.

 

Tassa imaappoq siunnersuutigisara pinngitsoorani taasissutigineqaqqaartussaagaluarpoq. Eqqarsartaaserali naapertorlugu immaqa partiit angisuut arlaanni ilaasortaasimagaluaruma, tamanna suleriaaseq malillugu pissusissarlu eqqorlugu iliortoqarsimassagaluarpoq. Kisianni tassa kisimiikkama aammalu partiit avataanniikkama immikkoortinneqartutut misigisimavunga.

 

Anders Andreassen, Inatsisartut Siulittaasuat:

Oqaatigissavara maani immikkoortitsisoqarneq ajormat. Aammalu kukkuneq, kukkuluttorneq ippassaq pisimasoq tassani paatsooqatigiinnikkut pisimammat. Imaanngitsoq Anthon Frederiksen kisimiinnera pissutigalugu. Tamanna Inatsisartut tamarmik kina ataasiugaluarpalluunniit ataqqisassaraat.

 

Maannalu tikissavarput imm. 25-i, tassalu takornariaqarneq pillugu nassuiaat. Tassani saqqummiussissaaq Takornariaqarnermut, Angallannermut, Niuernermut Attaveqaatinullu Naalakkersuisoq.

 

Peter G. Samuelsen, Takornariaqarnermut, Angallannermut, Niuernermut Attaveqaatinullu Naalakkersuisoq:

Takornariaqarneq pillugu nassuiaat Naalakkersuisut sinnerlugit saqqummiutissavara. M/S Disko atorlugu sinersortitsilluni takornariartitsisarnerup pilersinneqarneratigut iluatsitsillu­arnermut ingerlalereersumut atatillugu suleqatigiinnerup annertusineqarnissaa pillugu Norge­miut umiarsuaatileqatigiiffiannut OVDS-imut sinaakkusiussatut isumaqatigiissutissaq nutaaq atsioriartorlugu qaammatit arlallit matuma siornatigut Nuummiit Ilulissiarama timmisartoq pisarnermisut Kangerlussuarmut akunnilluni mikkallarpoq.

 

Kangerlussuarmiitilluta uannut oqaatigineqartut malillugit takornariat tuusintit missaat Kanger­lussuarmi umiarsualivimmi umiarsuarnit takornariartitsissutinit timmisartunut attartukkanut paarlaapput. Takornariat taakku ima amerlatigaat pisiniarfinni akunnittarfimmilu allanilumi siuleriiaartunik utaqqisorpassuaqalerluni.

 

Ilulissanut tikeriarama isumaqatigiissut M/S Diskomi atsiorpara, taassuma Kitaata Qeqqani takornarianik inissaasinnaasut tamaasaa ulikkaarlugit sapaatip akunnera angallassereerluni umiarsualivississimatsiarnerani.

 

Angerlamut ingerlaarlunga Ilulissani Hotel Arcticiliarpunga akunnittarfimmi tassanissaaq allilerineq aallartinneqareersoq paasiniaavigiartorlugu. Oqaluttuuppaannga akunnittarfimmi aatsaat taama amerlatigisunik unnuisoqartalerlutik aamma illoqarfimmi takornariat ornittagaan­ni allani tamani taamaattoq - sulilu soqutiginarnerusumik paasitinneqarpunga - aamma tikerar­toqarnerpaaffigisartagaata avataani taamaattoqalersimasoq.

 

Nuummut tikikkama ullut arlaqanngitsut qaangiuttut allaffimma igalaavisigut silami takusin­naavara Nuummi aqqusernit ullaamiit takornariarpassuanik ujameriattut, tassa nunani allamiut takornariartitsinermut umiarsuaataannit naatsorsuutiginngisatsinnik ingerlaarnissaminnut piler­saarumminni nunatsinnukarnissaminnik ilanngussisalersimasunik.

 

Tamatuma kinguninnguatigut timmisartumik attartorluni takornariartitsisarneq immikkut illuin­nartoq maani nunatsinni ingerlanneqartartoq nammineerlunga misilikkiartoqqullugu qaaqqune­qarpunga, tassa Tuluit Nunaanniit timmisartumut nipimit sukkaneraluni ingerlaartartumut  Concordimut ilaallunga timmisartorlunga, taakku ukiumut marloriarlutik maannakkut timmisar­tuussisalersimapput. Taama pisoqarpoq ingerlatseqatigiiffiup naalakkersuisunut takutikkusum­magu iluatsilluartumik ingerlataq ilimagisatut neriulluarnartunik periarfissalik.

 

Qanittukkut septemberimi Vestnorden Travel Martimi Islandimi ingerlanneqartumi peqataavun­ga taamanilu paasillugu ukioq manna nunatsinniit peqataasut aatsaat taama amerlatigisut, nunatsinneersut suliffeqarfiutaat 35-t tuniniaalluni takutitsinermut inunnik 50-t sinnilinnik peqataatitaqarlutik.

 

Inuttut nammineq misigisakka tamakku oqaatigerusuppakka nunatsinni takornariaqarnikkut ingerlatsinerup siunissaa pillugu naalakkersuisut nassuiaataannik saqqummiussininnut aallaq­qaasiullugit, tassami takornariaqarnermik inuussutissariuteqarnerup nunatsinni qanoq inissisi­malersimaneranik uanga namminneerlutik takunnissimasut ilagimmannga, naak nunatsinni takornariaqarnerup  taamaatut inissisimalernissaa ukiualunnguit matuma siornatigut amerlaner­paartatta eqqarsaatigisinnaanngikkaalluunniit.

 

Naalakkersuisuni aalajangiisuutillugu qulakkeerniarparput ineriartortitsinermi tunngaviusumi aalisarnermut atortussiassaqarnermullu ilanngullugu nunatta siunissami aningaasaqarnikkut ineriartortinneqarneranik qulakkeeriniartussami, Inatsisartut oqallittarnissatsinnut aalajangiisar­nissatsinnullu pitsaasunik tunngavissinneqartarnissaat.

 

Naalakkersuisuni isumaqarpugut nassuiaatikkut saqqummiunneqartukkut suliniutaareersimasut pillugit ajunngitumik pitsaasuseqartumik misissueqissaartoqarsimasoq, aamma pissanganartu­nik tunitsiviusinnaasut pillugit misissuisoqarsimasoq maannakkut suliarineqartussanut tunnga­vissiusussanik.

 

Isumaqarpunga pingaaruteqarluinnartoq aalajangiutissallugu massakkut qulakkeerlugu oqarsin­naaleratta  nunatsinni takornarianik angalatitsisarnerit killeqanngiusartumik qaffariartornissaan­nut periarfissaqartoq. Misissuinivut ima naleqqiuneqassapput soorlu aalisakkanik misissusoqar­fiup paatsuugassaanngitsumik nalunaaruteqarneranut raajaqarfissuarmik annertulluinnartumik nassaartoqartoq Kalaallit Nunaallu tassani killeqanngitsumik aalisarsinnaasoq.

 

Pissutsit taamaalissagaluarpata soorunalimi tamatta ilisimassavarput raajat namminneerlutik kilisaatinut orniguttarnavianngitsut suliffissuarnulluunniit suliarineqariartorlutik namminneq ornigutissanatik.

 

Pisat nunamut tulaassinnaassagaanni aalisarnermut atortussat pisariaqartinneqartut pissarsiari­sariaqarput atorneqarlutillu. Pisat aningaasarsissutigerusukkaanni tunisassiorluni suliarinnittar­fissat pisariaqartinneqartut sulisussallu tunisassiortussat pilersinneqartariaqarput.

 

Matumani takornariaqarneq suliffissuartigut sullissinernit allanit allaanerungaanngilaq. Taa­maammallu suliffissuaqarnermi allatorluinnarli aatsaat pissarsiviusinnaalissaaq pisariaqartinne­qartunik aningaasalersuisoqareerneratigut.

 

Ullumikkumut takornariaqarnermik ineriartortitsinermi inissanik atorneqanngitsunik pigeriik­katsinik isumalluuteqarnerput tunngavigalugu ingerlasimavugut, takornarianik amerlanerusunik tikisitsisarnissarput sulissutigalugu aallartinnginnerani.

 

Massakkut takornariaqarnerpaaffiata nalaani takornarianut unnuiffissatut inissat takornariaqar­titsisartunit pigineqartut tamakkerneqartalereerput, tamannalu nutaarsiassaavoq pitsaasoq. Peqatigitilluguli inissat sullissisinnaasullu killeqarnerat isertitaqartarfiusinnaasut tamakku annertusineqarnissaannut annertuumik aporfiulersimapput.

 

Taamaammat pingaaruteqarluinnarpoq akunnittarfinni inissat amerlisarneqarnerat sanaartorner­nut UNNUISA-mit aningaasaateqarfikkut tapersiisoqartarnissaanut periarfissiinikkut pilersinne­qartoq ilorraap tungaanut ingerlasoq ingerlateqqissallugu. UNNUISA ukiuni marlunni ingerla­nermini akunnittarfinni unnuiffiusinnaasut init 150-t missaannik amerlineqarnerinut sulissute­qaqataalluni peqataavoq. UNNUISA-p nalunaarusiamini saqqummersinneqaqqammersumi angusat siulliit saqqummiuppai. Peqatigitillugu aningaasaateqarfiup periarfissat nutaat arlallit tikkuarpai isumaqarluni akunnittarfinni inissat amerlisarneqarneranni aningaasalersorneqar­nerannut pilersiortorneqarnerannullu allatorluinnaq aallartitsissutaasinnaasut. Naalakkersuisut UNNUISA isumaqatigaat, UNNUISA oqarmat, massakkut aningaasaliisartut nunani allamiut akunnittarfinnik sanaartornernut aningaasaliisinniartariaqalersut, taamaammallu siunnersuutiga­lugu 1999-imi aningaasanut inatsimmut atatillugu aningaasaliisussarsiornissamut immikkut aningaasanik atugassanngortitsisoqartariaqartoq.

 

Angallannikkut aaqqissuussinermi angallassissutit ilaasoqarsinnaasusaat tamakkerlugit suli atorneqartanngillat. Arlalinnik periarfissaqarpugut qulakkiissallugu angallannikkut aaqqis­suussinermi angallassissutini inissat suli atorneqanngitsut takornariaqarnikkut ingerlatsinerup ineriartortinneqarneranut iluaqutigalugit atulernissaannut. Taamaassappalli paasisariaqarparput siunissami takornariat nunatsinnukartissinnaasariaqassagatsigit uagut angalanitsinnut akiliutigi­sartakkatsinnit allaanerusunik akiliisillugit. Pingaaruteqarluinnarpoq timmisartutigut angallassi­nermi inissat atorneqartanngitsut isertitassarsiornikkut - tassalu nutaanik takornariartussarsior­nikkut - iluaqutiginiarneqarnissaat, ingerlatseqatigiiffiit isertitarisariigaat innarlernagit, siumut utimullu aqqutinut tamanut naligiimik atuutsitseqqusinikkut akornusersuinnarani. Nunatsinni nutaanik isertitaqartalernissarput isumannaarniassagutsigu timmisartortitseqatigiiffiit nunatsin­nukarniartunut kissaatigisatsitut angalajumallertitsisinnaanngorlutik akeqartitsinissaannut periarfissittariaqarpavut.

 

Tamanna ima paasineqassanngilaq tamatta maanimioqatitsinnut angalasunut nunanullu allanu­karlutik takornariartartunut billetsit akikinnerulernissaat kissaatiginngikkipput sulissutigalugu­lu, kisiannili tamanna takornariaqarnermik ingerlatsinerup naalakkersuinikkut ineriartortinne­qarneranut atatillugu isigineqartariaqanngilaq, taamaassappammi oqaatigisakka taakku taamaa­sa aserortussaagatsigit.

 

Aatsaammiuna - soorlumi aamma nassuiaatikkut uppernarsarneqartoq - takornariat naammattu­mik amerlassusillit timmisartuunneqartalerpata angallassineq ima annertutigisoq pilersinneqar­sinnaasoq ataatsimut isigalugu akit appartinneqarsinnaalissallutik timmisartuussinerillu akuli­kinnerulersinneqarsinnaallutik.

 

Tamatumunnga tunngatillugu naalakkersuisunit tikkuanngitsoorusunngilarput takornariaqarneq tassammat angalasunut nunatsinneersunut marlunnik pitsanngoriaatinik nassatareersoq - Arctic Umiaq Line A/S-imut ilaalluni Danmarkimut aqqutaata ilaanni umiarsuarmut ilaalluni nutaamik billittinut akiliuteqartalerneq - aamma unnukkut timmisartuussisarnertigut aasaanerani akulikin­nerulernerat sapaatip akunneranut  Danmarkiliartarnerit marlunnik amerlanerulersillugit. Taak­ku arlaannaalluunniit piviusunngorsimassanngikkaluarpoq takornariaqarneq annertuseriarsi­manngikkaluarpat ingerlatseqatigiiffit imminut akilersinnaasumik taamatut ingerlassisinnaann­gortillugit.

 

Erseqqissassavarattaaq takornariaqarnerup ineriartortinneqarnerata angallassinerullu pilersaaru­siorneqarnerata qanittumik ataqatigiissaarneqarnissaannik takornariaqarnermik suliallit oqariar­tuutaat naalakkersuisunit paasineqaarmata. Greenland Tourism A/S-p siulersuisuinut angallas­seqatigiiffiit ilaasortaatitassaannik naalakkersuisut toqqaareerput aammalu ajornartorsiutip taassuma aaqqiivigineqarnissaa qulakkeerniarlugu pilersaaruteqarluta - maani oqallisereerutta - angallasseqatigiiffiit aamma Greenland Tourism A/S-p pisortaasa akornanni Pisortaqarfitsigoor­tumik ataqatigiissaarisartussanik pilersitsinissatsinnik.

 

Ullumikkuttaaq nalunngilarput takornarianik sullissisussanik nutaanik annerusunillu pisin­naasalinnik atorfissaqartitsigatta. Outfittereqarneq pillugu aaqqissuussinikkut angallassisartoqa­lernitsigut takornariaqarnermillu suliaqartut suliniuteqarnerisigut kiisalu ilinniartitaanerit piler­sitavut aqqutigalugit angusaqangaatsiareerpugut. Tamakkuli naammanngillat, naalakkersuisullu siunertaraat takornariaqarnermik suliaqartut ilinniarfiillu eqqarsaatigalugit ataqatigiissaariner­mik suliat annertusitinniarlugit, tamatumani tikisitanik isumalluuteqannginnissarput qulakkeer­niarlugu.

 

Taamatuttaaq nassuiaatitsinni takuneqarsinnaavoq massakkut arlalitsigut inatsisiliornissarput pisariaqarluinnarlersimammat, takornariat amerliartuinnartillugit avatangiisitsinnut kulturitsin­nillu illersuutitut qulakkeerutigisinnaasatsinnik. Umiarsuit takornariartitsissutit tikittartut ma­leruagassiuuttariaqarpavut, gummibåditik ilulissanut ulorianaqisunut atangersuutigiuartassann­gimmatigit imaluunniit takornariat alapernaaqqisut untritilikkaat eriagisariaqartunut ilisimannit­tunik angallassisoqartinnagit nunaliartinneqartassanngimmata - assersuutigalugu iliveqarfinnut oqalut-tuarisaanermut pingaaruteqartunut. Qulakkeertariaqarparput takornariat angallaffiini pinngortitap nungullarsarneqannginnissaa.

 

Naatsumik oqaatigalugu naalakkersuisut takornariaqarnerup ineriartortinneqarnerani siumut piareersimajuarniarput takornariaqarnermik ineriartortitsineq eqqarsaatigalugu avatangiisit kulturerpullu siunnerfeqartumik qulakkeerumallugit. Maani oqallisereerutta suliat taakku anner­tusitinneqassapputtaaq, taamaalilluni aqutsineq pillugu malittarisassaqartitsinissamik pisariaqar­titaasut suuneri piaartumik paasineqarsinnaaqqullugit.

 

Taamaattumik takornariaqarnermik ineriartortitsinerup isumannaallisarneqarnissaa pimooruk­kutsigu suliassarpassuaqarpugut, qularutigineerutereermammi nunatsinni pingaarnertut nutaatut inuussutissarsiutigissallugu periarfissaasoq.

 

Naalakkersuisut nassuiaataata suliallu tassunga tunngaviliisut erseqqilluinnartumik takutippaat nunatsinni nunani allanisut annertussusilimmik takornariartitsivittut ineriartortitsinissatsinnut apeqqutaaginnartoq taama siunissaqalernissatsinnut naalakkersuinikkut piumassuseqartoqarner­soq.

 

Sulisariaqarpugulli - aammattaaq pisariaqarpoq maannamutut ineriartortitsinerup annertusiartor­titsinerullu aamma isertitaaasareersut apeqqusernagit tatigineqarluinnarnissaat. Takornariaqar­nermik ingerlatsineq pillugu ineriartortitsinikkut anguniagaavoq tamatuminnga suliaqartut kaaviiaartitaasa amerleriarnissaat, takornarianit namminernit pissarsiarinerisigut taamatullu aamma takornariat nunatsinnut tikeraartartut amerleriarnerisa kingunerisaanik sunniutit aqquti­galugit.

 

Taamaattumik naalakkersuisut pisariaqartinneqartutut nunatsinnut takornariat tikerartartut kisitsisitigut uppernarsaasersorneqarnissaat pitsaanerulersinniarlugu maannangaaq suliniuteqa­lereerput. Takornariat tikerartut allanngorarnerat ingerlaavartumik paasisarsinnaanissa pisaria­qarpoq, tamanna malillugu sulinermi iliuusissat naleqqussarneqartarnissaat naalakkersuinermik suliaqartut inuussutissarsiummillu ingerlataqartut pisariaqartillugulu atorfissaqartimmassuk. Taamatut suliniuteqarneq Seychellerinut pisortatigoortumik tikeraarninni paasivara naalakker­suinikkut takornariaqarnikkullu pingaartinneqarluinnartoq, tamannami takornariat tikerartut amerlassusiannut pitsaalluinnartunik eqqortunillu kisitsisitigut takutitsivoq, soorunalumi ilisi­masat taakku pigissallugit pisariaqarput siunnerfilimmik aningaasalersuinernik ilinniartitaa­nerullu tungassigut pitsaanerpaamik angusaqarnissaq siunertaralugu suliniuteqarnissaami.

Kisitsisitigut paasissutissat ullumikkut atukkavut naatsorsugaaput periuseq mianersornerpaaq aamma uuttuinerit tunngavigalugit, soorlu assersuutigalugu takornariat umiarsuarnik takornari­artitsissutinut ilaallutik tikerartut imaluunniit aaqqissuussinernut allanut atatillugu tikittartut kisitsisinut ilatinneqanngillat. Tamatuma saniatigut nunatsinni takornariat nunatsinneersut kisitsisini taakkunani ilanngunneqanngillat.

 

Takornariaqarnermik inuussutissarsiuteqartut peqatigalugit massakkut Pisortaqarfiup iliuusissa­mik pilersaarusiorneq ingerlappaa, Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfiup paasissutissa­nik pisariaqartinneqartunik tamanik naatsorsueqqissaarnermut atugassanik pissarsisalernissaa­mik kinguneqartussaq, takornariaqarnerup annertusiartornera periutsit assigiingitsut atorlugit  naatsorsorneqarsinnaasunngortillugu. Suliassaq taanna pingaartinneqarluinnarpoq, taamaalilluta siunissami uppernarsaasernagit pitsaangitsumik aammalu kukkusumik oqallinnissamut tunnga­vissiisarnerit ullumikkut oqallisigalugit piffissaajaatigisaqisavut isummerfigilluarnerusinnaassa­gatsigit.

 

Kiisalu naalakkersuisut pingaartipaat takornariaqarnermut tunngassuteqartuni suliniutivut annertusitissallugit, nammineq nunatsinni innuttaaqatitsinnut neqeerooruteqartoqartalersinnaaq­qullugu. Apussuit Kalaallit Nunanni sisorartartunut katersuuttarfinngortinniarnerannut atatillu­gu pilersaarut suliarineqartoq tamatumunnga assersuutissaavoq. Amerlanerusut pilersinneqar­sinnaapput, taamaalilluni takornariat nunatsinneersut nammineq nunamik periarfissarpassuinik misigisaqartarnissaat qitiutinneqarlutik. Tamakku sulissutigeqqinniarpavut.

 

Naalakkersuisut takornariaqarneq pillugu takorluugaannarnik atorfissaqartitsinngillat. Ilaat taama isumaqannguatsiaraluartut tamanna kikkunnulluunniit iluaqutaanavianngillat - aamma uatsinnut qinikkanut. Tunitsivissanik misissuinerit suliniuteqarfissallu piviusorsiortut atorfissa­qartippavut, taamaalilluta periarfissaqartillugu suliassavut siunnerfilersinnaassagatsigit ineriar­tortitsillutalu. Tamatumani kommunit nunattalu immikkoortui eqqarsaatigaakka.

 

Nassuiaat manna taama ineriartortitsinissamut sakkussaavoq naalakkersuisullu isumaqarput  sakkussatut piviusorsiorluinnartuusoq.

 

Naalakkersuisut alloriarnerit siulliit tigoreerpaat Greenland Tourism A/S-p siunnerfiata allann­gortinneratigut aamma ingerlatseqatigiiffiup suliniutaasa nunap immikkoortuini kommuninilu pisariaqartitanut saatinnerisigut. Greenland Tourism A/S sakkussaavoq nunatsinni pisariaqarti­tat malinneqarnissaasa isumannaarneqarnissaannut aalajangiisuulluinnartoq - peqatigitillugulu nunap immikkoortuini ineriartortitsinissamut pisariaqartitat tapersersorneqarnerannut. Ingerlat­seqatigiiffik taakku siunnerfigalugit aaqqissuussaanermigut allanngortiterileruttorpoq, pingaaru­teqarluinnarpolu ingerlatseqatigiiffiup ajornerusunik periarfissinneratigut taamatut allanngorti­terinerup aserorne-qannginnissaa. Taamaaliornikkummi uagut qinikkatut takornariaqarnerup ineriartortinneqarnerani nunatta periarfissaanut taamatullu nunap immikkoortuini ataasiakkaani siunissami ineriartortitsinissamut periarfissanut akornusersuisunngussagaluaratta. Taamaattu­mik Greenland Tourism A/S-imut tapersersuineq aalajangiusimaneqassaaq - soorlumi taamatulli Danmarkimi Danmarks Turistråd pingaartinneqarluinnartoq - aap, ima pingaartinneqartigaluni massakkut siunnersuisoqatigiit taakku ukiunut pingasunut aningaasaliivigineqartalerlutik suli­niuteqarnissaminullu periarfissai nukittorsarneqarlutik.

 

Kisiannili nassuiaammi aammattaaq erseqqilluinnartumik takutinneqarpoq Greenland Tourism A/S-ip kissaatigisatsitut ineriartortitsinissamik kisimiilluni ingerlatsinissaa isumalluutigine­qaannarsinnaajunnaartoq.

 

Pisortat suliassaqarfinni assigiinngitsuni suliniuteqarnertik annertusitittariaqarpaat, tassa takor­nariaqarnikkut ingerlatsiviit nunarsuarmi tunitsivissat sukkanerpaamik annertusiartorfiat nunat­sinnut iluaqutissanngorlugu atorsinnaassappassuk.

 

Nutaanik atugassarititat pillugit piumasaqaatinik sinaakkusersukkanik pilersitsisoqartariaqarpoq - ilinniartitaanerniit avatangiisit pillugit maleruagassanut, angallassinermi periarfissanut inissa­qartitsinermilu pissutsinut - pisortat malittarisassaqartitsinerat, tapersersuinerat aningaasaleeqa­taasarnerallu aqutigalugit pisinnaasunik.

 

Naalakkersuisuni paasivarput aallarnisaasartunut akunnittarfinnullu tapersiisarnernik aaqqis­suussinerit iluatsitsiviulereersimasut. Taakku aaqqissuussinerupput naleqassutsiminnik takutit­sisut ingerlaqqittariaqartullu.

 

Peqatigitillugu naalakkersuisuni paasivarput takornariaqarnermik inuussutissarsiutilinnut tunn­gatillugu tapersiisarnissamik aningaasaleeqataasarnissamillu periarfissat annertusitinneqarnis­saat atorfissaqartinneqartoq, taakku alliartussappata aamma nunani allamiut aningaasaliiumas­suseqalersinneqassappata.

 

Taamaattumik naalakkersuisut pilersaarutigaat takornariartitsinermik inuussutissarsiuteqartunut aningaasalersuinikkut tapersiisarneq pillugu inatsisip allanngortinneqarnissaanut siunnersuu­siornissartik, taamaalilluni inatsimmi aningaasaateqarfik UNNUISA pillugu immikkoortoq siunissami takornariaqarnermik nalinginnaasumik ineriartortitsinermut aningaasaateqarfinngor­sinnaassammat. Aningaasaateqarfimmit tassannga massakkutut akunnittarfiit allilerneqarnerinut tapersiisoqartaannassaaq. Kisiannili aamma takornariaqarnermik annertusaanermut atatillugu sanaartukkanut allanut tamanut pisariaqartinneqartunut tapersiisoqartarnissaanut periarfissaqa­lertariaqarpoq aamma sanaartugassanut nutaanut annertunerusunut aningaasaleeqataasarsinnaa­soqartariaqarpoq, pilersaarutit aningaasanik iluanaarfiusinnaasut piviusunngortinnissaannut aningaasaliisartunut nunani allamiunut nunatsinneersut aningaasaleeqataasarnissaat piginneqa­taasarnissaalluunniit piumasaqaataasassalluni. Taamatuttaaq periarfissiisoqartariaqarpoq anin­gaasaateqarfik misissueqqaarnernik ingerlatsisinnaalersillugu, tuniniakkanik pisisussarsiorsin­naanngortillugu taamaalilluni nammineq sulinermigut nunani allamiut nunatsinni aningaasaliiu­mallersillugit.

 

Maannakkorpiaq tunitsivissavut uaneralaannguamiipput. Immitsinnut sianiinaasaagut uungaan­naq isigaluta aningaasanik pissuteqartumik - tamanna qanoq pisariaqartinneqartigisutut isuma­qarfigigaluarutsigilluunniit - pisariaqartinneqartunik aningaasaliisuteqanngikkutta atortussanillu pisariaqartinneqartunik pilersitsinngikkutta. Takornariaqarnerup Ineriartortinneqarneranut Aningaasaateqarfik pilersittariaqarparput, nunap karsianut illersorneqarsinnaasumik namminer­sortut aningaasaliissuteqarnissaannut ineriartortitsinermullu tamatta kissaatigisatsinnut qular­naarisussaq.

 

UNNUISA aqqutigalugu ilusiliinerup takutippaa periaatsimik ilusiliussamillu namminersortut suliniarnerannut tapertaasinnaasumik silatusaartumik nassaarsimasugut - namminersorlutik inuussutissarsiortut ingerlatap ajutooriataarsinaanerata akisussaaffigineqarneranik arsaanngikka­luarlugit - tamannaammammi namminersortup sulinermigut pinngitsoortitassaat.

 

Naalakkersuisuni qularutiginngilarput ilusiliussaq taamaattoq annertusarneqarsinnaasoq iluaqu­tigineqarsinnaallunilu aallarnisarnerup nalaani pisariaqartinneqartumik suliniutaasussat qulak­keerniarlugit, taamaaliornikkummi takornariaqarneq annertusarneqarsinnaammat taamaaliornik­kullu taama inuussutissarsiut imminnut napatissinnaalerluni.

 

Islandip ukiut 40-innaat ingerlaneranni takutippaa siunnerfilimmik suliniuteqarnikkut takornari­at 5.000-iniit 200.000-inut amerlisinneqarsinnaasut. Nunat allat uatsinnut sanilliullugit asser­suunneqarsinnaasut taamaaliorputtaaq.

 

Peqatigitillugu soorunalimi erseqqippoq siunissami aalajangersimasunik tunaartaqarluni ineriar­tortitsisoqanngippat, taava inuussutissarsiutit ineriartortinneqarnissaat qularnaanerpaamik alliartortitsinissamut aqqutissatuarisinnaasarput suli pilersikkallarnavianngikkipput - immaqami pilersinnavianngikkipput.

 

Nunatsinni takornariaqarnikkut ingerlasineq inuussutissarsiutit pingaarnersaasa ilaatut ineriar­tortinneqarnissaannut tunngatillugu tamatumunnga kisimi apeqqutaaginnassaaq naalakkersuini­kut piumassuseqartoqarnersoq. Taamaammat naalakkersuisut takornariaqarneq pillugu nassuiaat manna massakkorpiaq saqqummiuppaat tikkuarniarlugu takornariaqarnermik ineriartortitsiner­mi apeqqutaaginnartoq soqutigisaqarlutik suleqataasut suliassanik ataatsimoorlutik kivitseqa­taarusunnersut.

 

Taamatut oqaaseqarlunga nassuiaat Inatsisartunut suliassanngortippara.

 

Bjarne Kreutzmann, Siumup oqaaseqartua:

Siumumi isumaqarpugut pingaarnerusutigut naliliineq tassaasari­aqartoq, inuiaqatigiittut kiisalu sumiiffinni ataasiakkaani anguniakkat imminnut naapertuussarnissaata ilungersuullugu sulissutiginissaat. Taamaaliornikkut aatsaat takornariaqarnerup ineriartortinneranut aningaasartuutigut atorluarneqarsinnaalis­sapput. Isumaqarpugut tamanna takornariaqarneq pillugu nassuiaammi erseqqilluartoq. Taamaattumik Takornariaqarnermut, Angal­lannermut, Niuernermut Attaveqaatinullu Naalakkersuisoq qutsa­vigerusupparput taamatut saqqummiussineranut, tamatumuuna  suliap ingerlaqqinnissaanut tunngavissiuussisoqarsimammat.

 

Siumup soqutigalugit misissuataarsimavai takornariaqarneq pillugu nassuiaat annertooq taassumunngalu ilanngussat. Nassui­aatip minnerunngitsumillu ilanngussat atuarneranni pisariaqar­tipparput assigiinngitsut oqaaseqarfiginissaat.

 

Siumut erseqqissumik isumaqartuarpoq, takornariaqarnerup ineriartortinnera eqqortumik periaaseqarfigineqarpat taava takornariaqarneq aningaasarsiornitsinnut malunnaatilimmik iluaqutaalersinnaasoq. Tamanna aamma 1992-imi takornariaqarneq pillugu anguniagassatut saqqummiunneqareersoq inuussutissarsiut nutaajoqisoq upperaarput eqqarsaatinik anguniagassanillu nutaanik saqqummiiffigiuarneqartassasoq siunissami.

Takornariaqarnermut tunngatillugu misilittakkat ilinniarfigi­sinnaavagut, ineriartorneq maani Inatsisartuni malinnaaffigi­nissaa Siumumi pingaarteqaarput, taamaalilluta aamma siornati­gut aalajangiisimanernut tunngavigisaq naatsorsuutigisatut sukkassusilimmik piviusunngortin-neqarsinnaanngitsoq paasinarsi­gaangat, sapinngisamik piaartumik aaqqiiniartarniassagatta.

 

Inatsisartunut nassuiaateqarlutik Naalakkersuisut Takornaria­qarnermi ineriartornerup killiffianik ukiumoortumik nalunaaru­teqatarnissaat  Siumumit pingaartuutipparput pisariaqartuutil­lugulu, tassanilu aamma Inatsisartut takornariaqarnermut ataatsimiititaliaata qanimut malinnaa-tilluarneqarnissaa pisariaqartuummat nalilersueqa­taanissaalu periarfissaalluartutut isumaqarfigisarput atorluar­neqallaqqunarlunilu.  

 

Nassuiaat pingaartumillu nunatsinni takornariaqarneq pillugu  misissueqqissaarnermut suleqatigiissitap nalunaarusiaa naaper­torlugit Danmarkimi, Tysklandimi aamma Tuluit Nunaanni nunat­sinnut suli takornariassaqarluarpoq. Anguniagassaq annerpaaq tassaavoq nunarput takornarianut tikikkuminarsassallugu, tulliullugulu nunarput takornariartarfittut nittarsaatissallu­gu, tassami nunarput takornariartarfittut ilisimaneqarneruler­pat taava takornariarumasut aamma amerlanerulissammata.

 

Takornariartitsisartut isumaqarsorinarput, nunatta takornariar­tarfittut avammut nittarsaanneranut aningaasaliissutit ikippal­laartut, aamma  61.000-inik takornariartitsisarnissamut nunat­sinni massakkut naammattunik hotel-issaqanngitsugut timmisar­tussaqarnatalu. Tassani erseqqippoq, nunatsinni takornariartit­sisarnerup ineriartortinnerani Inatsisartut aamma Greenland Tourism-ip anguniagassatut siunniussaannut nunatsinni takor­nariartitsisartut ataatsimut isigalugit siunertaat tusaaniar­tariaqartut.  Aamma Siumup isumaa naapertorlugu tamanna kingu­neqartariaqarpoq  pingaartumik Greenland Tourism-ip nunatsinni­lu takornariartitsisartut allat akornanni siunertat imminnut naapisinniarnerinut.

 

Takornariaqarneq ineriartortissagutsigu pisariaqarpoq sumiif­finni ataasiakkaani takornariaqarnermik ingerlatsisut taavalu takornariaqarnermi qitiusumik ingerlatsisut akornanni suleqati­giinnissaq. Aamma pisariaqarpoq Greenland Tourism-ip nunalu tamakkerlugu suliffeqarfiit ataasiakkaat, soorlu Arctic Umiaq Line A/S aamma Grønlandsfly A/S, suleqatigiinnissaat, kiisalu Greenland Tourism-ip timmisartortitseqatigiiffiillu nunatsinni timmisartuussisartut SAS, Grønlandsfly A/S, Icelandair/Air Iceland, First Air, Islandsflug immaqalu allat suleqatigiin­nissaat.

 

Angallassinermik ingerlatseqatigiiffinnut kiffartuussinissamik isumaqatigiissuteqar-figineqarsimasunut tunngatillugu, maanna tassaasut Arctic Umiaq Line A/S aamma Grønlandsfly A/S, inassu­tigissavarput, Namminersornerullutik Oqartussat angallassiner­millu ingerlatseqatigiiffiit ataasiakkaat akornanni kiffartuus­sinissamik ukiumoortumik isumaqatigiinniarnerit tamaasa takor­nariaqarnermut tunngassutillit assigiinngitsut naliliiffigisaq­qullugit. Tamatumuuna qulakkeerneqassaaq takornariaqarnerup ineriartortinnerani immikoortut ilaata taassuma illuatun­geriinnut taakkununnga niueqatigiinnermi soqutiginarnerulernis­saa.

 

 

Naatsorsuinerit nassuiaammi saqqummiunneqartut tamarmik inuia­qatigiit aningaasarsiornerannut tunngassuteqarput. Siornatigut misissueqqissaarsimanerit takutippaat, hotelini inissat amerli­sarnissaannut immikkut aningaasaliissuteqarnissaq ingerlatsi­nermi aningaasaqarnerup tungaatigut isigalugu ullumikkut imminut akilersinnaanngitsoq. Taamaattumik UNNUISA pilersissi­mavarput. Siumumit pisariaqarluinnartutut iluaqutaasutullu isigisarput UNNUISA aningaasaliissutaasartullu pisariaqartitsi­nermut naleqquttuusariaqarnerat uani eqqaasitsissutigissavarput aningaasaliissutissani pingaartinneqaqqullugu.

 

Angallassinermik ingerlatseqatigiiffiit Greenland Tourism-imut  qularpasinngillat siunissami takornarissat naatsorsuutigineqar­tutut amerlassusillit takkunnissaanut. Aammattaaq niuffassisut, takornariaqarnermilu tuniniaasut isumalluartuupput kisiannilu qulakkeerumaneqarpoq angallassinikkut ataqatigiissaartumik pitsaasumillu periarfissiisoqarnissaanik. Soorunami apersuisi­manerit taakku kisiisa tunngavigalugit takornarissanik amerlas­susiliisarnerit aallaavigalugit isummernaveersaartariaqarpugut. Taamaattorli apersorneqarsimasut inuit arlaliupput, naatsorsuu­tigisariaqarparpullu siunissami eqqukannernerusumik naatsorsu­eriaatsimik najoqqutas-siuisoqassasoq, tamannalu naalakkersuisu­mut kaammattuutigissavarput qulakkeerniarneqaqqullugu.

 

Ataatsimut isigalugu Siumumiit isumaqarpugut isummertoqarsin­naasoq, takornariaqarnerup ineriartortinnera pingaarneq tassaa­soq takornariaqarnermik suliaqartut akornanni pitsaanerusumik suleqatigiinnissaq. Tamatumunnga ilaatigut patsisaavoq soquti­gisallit ataasiakkaat assigiimmik anguniagaqartariaqarmata ilaatigullu inuiaqatigiit ataatsimut isigalugit anguniakkat angujartuaarnissaannut aningaasaqarnikkut assigiimmik kajumis­saateqartinneqarnissaat. Taamaattumik Siumut isumaqarpoq Kalaallit Nunaanni takornariaqarnermik inuussutissarsiutilinnut ataatsimut pilersaarusiortoqartariaqartoq, tamatumuuna qulakke­erniarlugu nunatsinni takornariaqarnermik suliaqartut pingaar­nerit, tassaasut Greenland Tourism, tassa inuiaqatigiit soqutigi­saannut sinniisutut, angallassisut, hotelit aamma tunisassior­tut, tassa angallassinernik ingerlatsisut aamma misigisaqarnermut tunngasortaa, paaseqatigiinnissaat siunertat suut suleqatigiil­luni anguniarneqassanersut. Tamanna soorlu pisinnaavoq Green­land Tourism-imi siulersuisut inuttalersornerisigut takornaria­qarnermik suliaqartut pingaarnerit tamarmik immikkut peqataati­taqarfiannik.

 

Greenland Tourism uummaarissumik sulisoq aqqutigalugu takor­nariaqarnerup ineriartortinnerani inuiaqatigiittut anguniakka­vut ingerlatsisunut pingaarnernut soqutiginarnerulersinniarlu­git suliniutit ingerlaqqittariaqarput.

 

Takornariaqarnerup ineriartortinnerani siunissami anguniagas­sat. Takornariaqarnerup ineriartortin­nerani inuiaqatigiit angunia­gassaattut aalajangiussat Siumup tunngaviatigut isumaqatigai, taakkulu tassaapput.

 

Siullermik aningaasarsiornikkut ukiumut isertitat amerliartornissaat. Aapassaanik suliffissaqartitsinikkut iluaqutaanissaata qulakkeernissaa. Pingajussaanik atortorissaarutitigut pitsanngorsaaneq. Sisamassaanik nunatsinnik nalinginnaasumik ilisimasaqarnerup annertusar­nissaa. Tallimassaanik sumiiffinni ataasiakkaani innuttaasut misigisaqarnikkut periarfissiuutissallugit. Kiisalu pinngortitami aamma kulturikkut eriagisat illersussallugit.

 

Taamaattoq inassutigissavarput, Greenland Tourism immaqalu pisortaqarfiit tamatumunnga attuumassuteqartut nunatsinni ingerlatsisunik pingaarnernik suleqateqarnertik sapinngisamik piaarnerpaamik annertusassagaat, taamaalilluni inuiaqatigiittut anguniakkat aallaavigalugit takornariaqarnerup ineriartortin­nerani peqatigiilluni pilersaarusiortoqarsinnaaqqullugu.

 

Tassani Siumuminngaanniit isumaqartuarpugut  Takornariaqarner­mut, Angallannermut, Niuernermut Attaveqaatinullu Pisortaqarfik piffissami  piukkunnarsassasoq suliniummi tassani kaammattuute­qarnissaminut.

 

Pingaartillugu Naalakkersuisunut uparuarusupparput, pisariaqar­toq tutsuviginartumik kisitsisit atorlugit nassuiaasiortoqarta­lernissaa anguniarneqaqqullugu.

 

Immikkut maluginiarsimavarput, WTO-p nassuiaataata iluatsitaar­neratigut oqartoqartoq, takornariat 16.000-iinnaanatik 25.000-iusut, tassa WTO-p kisitsisit atorlugit nassuiaasiaa oqarmat angalasut 60%-ii takornariaasut - kisianni taamatut naatsorsu­eriaaseq  nunatsinni aamma atuuttoq qularnaartariaqarpoq. Timmisartortitseqatigiit tamanna qanoq isumaqarfigaat - tassami taamatut assersuusiornerup takutippaa kisitsisit atorlugit nassuiaasiortarnerup qularnaatsunngornissaa pisariaqartoq., taamaalilluta takornariaqarnerup ineriartortinnerata qanoq annertusiartortiginera  qanorlu pitsaatiginera oqallisigisin­naalerniassagatsigit.

 

Periarfissat assigiinngitsut akornanni taarusutagut aamma tassaapput inoqarfitoqqat katersugaasivinni nalunaarusiorfigi­neqarsimasut innimigineqarlutillu soqutiginartinneqaqisut minnerunngitsumillu Leif Iluanaarajuup nunaqarfia najugaqarfi­gisarsimasaalu takusassatut nutaatut pilersoq. Aammalu ukioq naallugu takornariaqarnermik suliniuteqarnermik iliuuserisassat annertusarneqartuarnissaat, soorlu Arctic Circle Race allanillu suliniutit annertusarneqartuarnissaat Siumumiit kaammattuuti­gissavarput.

 

Greenland Tourismip suleriaaserisamini kommunit nunaqarfiillu sumiikkaluartut ornillugillu siunnersorneqartarnissaannik annerusumik suliniuteqarnera Siumumit malugisarput iluarisi­maarparput ingerlalluarnissaalu kissaatigalugu.

 

Qutsavigerujussuassavavut Turistfagligdag-inik taaneqarlutik niuffattarnerit, kommunet, peqatigiiffiit, eqqumiitsuliortut, sanaluttartut katersugaasiviit, Peqatigiiffik Qajaq allallu takornarianik alutorsartitsisartut. Takornariaqarnerup siuar­sarneqarnissaani nunarput inuilu qitiupput, taamaammat kulturi takornariaqarnerlu imminnut ataqatigiilluinnartuupput.

 

Naggataatigut Siumumit erseqqissaatigissavarput isumaqaratta takornariaqarnikkut nunatsinni ineriartortitsineq pilersaarutit malillugit ingerlaqqittariaqartoq.  Inuussutissarsiut nutaaju­galuaqisoq takuneqarsinnaasut ersarilluartut tassaapput.

 

Nunatta avataaniit takornariarfissatut pissanganartutut isigineqarnera angeqaaq. Takornariartitsineq ineriartortinneqarpoq qitiusumit piin­narani, kisianni aamma piffinni assigiinngitsuni suliniarluar­nikkut, aammalu takornariaqarnikkut kiffartuussinermi ilinniar­titsinerit avataanilu ingerlatsivinnik suleqateqarnerit attave­qarfigalugit suleqatigalugillu ingerlatsiniarneq siunertarine­qarmat. Tamannalu Siumup siunertaanut naleqquppoq.

 

Siumumiit qujassutigeqqissavarput taamatut annertuumik nalu­naarusiortoqarsimammat, nalunaarusiornermullu atuumassuteqartut tamaasa qutsavigalugit siunissami ingerlaqqinnissamut tunngavi­lersueqataalluarsimammata.

 

Anders Nilsson, Atassutip oqaaseqartua:

1992-miilli takornariaqarnerup siuarsarneqarnissaa aningaasanut inatsimmi immikkut aningaasaliif­figineqartalermat, Greenland Tourism-imut takornariaqarnerup siuarsarnissaanut 166 mill. koruunit aningaasaliissutigineqarsimapput.

 

Taakkunannga 166 mill. koruuninit 35 mill. koruunit piffinni, tassalu Kujataani, Kitaani, Qeqertar­suup tunuani, Tunumi, nunarpullu tamaat ataatsimut isigalugu, takornariaqarnerup siuarsarnissaanut atorneqarsimapput. Aningaasaliissutit sinneruttut  131 mill.  koruuniusut ilaannit  aningaasarsiat aningaasartuutillu allat Greenland Tourism-ip iluani atorneqarsimapput, sinneruttullu  avammut  nittarsaassinermi, piseqqusaarinermi, nunatta avataani atorneqarsimallutik. Aningaasanik avammut annissuineq 100 mill. koruunit pallillugit, imaluunniit ukiumut 17 mill. koruunit.

 

Aningaasaliissutinit suna pissarsiaraarput. Oqarutta 1991-imi takornarissat - Greenland Tourism-i aallartinneqanngikkallarmat - ukiumut  4.000-tiusimasut, ukiorlu  manna  16.000-it angussappatigit, taava takornariaq ataaseq landskarsimiit Greenland Tourism-ip ingerlanneqarneranut 3.080 koruuni­nik tapiissutaasarsimassaaq.

 

Tassalu 3.080 koruunit takornarissamiit iluanaarniutigineqassapput, amigartoo-ruteqarfigissanngik­kaanni.

 

Takornarissap nalinginnaalluinnartup nunatsinniinnermini aningaasat qanoq amerlatigisut atortarpai.

 

Takornariaq nalinginnaasumik sapaatip akunnerani nunatsinniissaguni, angalanermut hotel-imilu unnuisarnissaminut aningaasartuutissai ataatsimut tuniniarneqartarput iluanaarutaanngitsumik. Aningaasanilli iluanaarniarfissatuaq tassaalluni, takornarissap sapaatip akunnerani nunatsinniinner­mini tammajuitsunik pisiortornissaa aammalu kiffartuunneqarnera. Takornarissap nalinginnaalluin­nartup ullormut 1.000 koruunit qaangingaarlugit atortarnavianngilai - tassalu annnerpaamik 7.000 koruunit. Isertitarineqartunit minnerpaamik 3.080 koruunit iluanaarutaasariaqarput, Greenland Tourism-ip ingerlanneqarnera amigaartooru-taassanngippat.

 

Kisitsisit maannakkut kaaviiaartitakka eqqorpat. Taamaassorivippara. Kisitsiserpassuilli, takornaria­qarneq pillugu nalunaarusiami aallaavigineqartut nalunaarusiallu ilassutaani, tapiliussanilu, ilann­gunneqarsimasut eqqoriaanerinnaapput.

 

Qanoq kaaviiaartitaqartigisariaqarpa soorlu suliffimmik ataatsimik pilersitsissagaanni. 1992-mut  utersaaqqeriarutta,  aallartiffitsinnut,  neriorsorneqarpugut  suliffiit 2.000-it pilersinneqassasut aningaasallu 500 mill. koruunit avataaniit isertinneqarumaartut. Tassalu suliffimmut ataatsimut 250.000 koruunit.

 

Naalakkersuisut, naalakkersuinikkut aningaasarsiornikkullu nalunaarusiaat inner-suussutigalugu 1996-mi Inatsisartut upernaakkut ataatsimiinneranni saqqummiunneqartumi takornariaqarnerup suliffissaqarniarnikkut sunniutissai pillugit imatut allaqqasoqarpoq.

 

Issuaavunga. Takornariaqarnermik suliffiit ingerlatsisut suliffissaqartitsiniarnermut qanoq iluaqutaa­tiginersut nalileruminaalluinnarput. Nunani allani misissuisimanerit takutippaat, 1 mill. koruunit nalinginut takornariaqarnermi kaaviiaartitsisimagaanni taava minnerpaamik suliffik ataaseq tamakkiisumik suliaqartitsisoq pilersinneqassaaq, takornariaqarnerup iluani. Takornariaqarnermi naalakkersuinikkut siunniunneqarsimasut 500 mill. koruuninik isertitsissutaasalernissaat ukiumut 2005-miik kingunerissavaat, suna tamaat tapitartuutereerlugu, suliffiit toqqaannartumik 500-it missaaniittut ukiumut pilersinneqassasut. Taassumalu saniatigut toqqaannanngikkaluamik suliffissa­qartitsinerup sunniutissai, takornariaqartitsinerup iluani nalinginnaasumik nalilersorneqartarnermik­kut annertoorujussuugajuttut.

 

Tassa suliffiup ataatsip nalinga, 1 mill. koruunit - taassumalu saniatigut toq-qaannanngikkaluamik suliffissaqartitsinerup sunniutai kisitsisitalerneqarsimanngitsoq, nalilerneqarnerali annertuutut taaneqarsinnaasoq.

 

Uani nalunaarusiami saqqummiunneqartumi Greenland Tourism-ip oqarneratuut, aningaasat 550.000 koruunit kaaviiaartikkaanni suliffimmik ataatsimik pilersitsisoqassasoq.

 

Suna upperissavarput. Takornarissattaaq amerliartornerisa kisitsisitaat assigiinngitsut atorneqarput. 1992-mi naleqqersuutigineqarpoq ukiumi siuliani 1991-mi takornarissat  4.000-tiusimasut. Taamaa­lilluni 1998-mi takornariarsimasut annertugisassaanngitsumik sisamariaatiinnanngorsimapput.

 

Nalunaarusiami uani 50-ikkunni ukiumut 500-nik takornariaqartarsimanera assersuutigineqarpoq. Taamaalilluni 1998-mi inernera 32-riaammik annertunerulerpoq aallartiffiusumiit. Kisiannili pissusissamisoornerluni 50-ikkunnut naleqqersuussissalluni. Naamik, taamaattorli kisitsisitagissaar­neroqaaq.

 

Takornarissat qanoq amerlatigerpiarpat. Takornariaqarneq pillugu nalunaarusiami oqaatigineqarpoq 1996-mi takarnarissat 16.000-tiusimasut. Kisitsisilli taakkua naammagineqarsimanngillat, taamaat­tumik nunatta avataaniik ikiortissarsiortoqarpoq. World Tourism Organisation-ip naatsorsueriaasia naapertorlugu, nalinginnaasuusorineqarpoq, timmisartumut ilaasut 60%-ii takornariaasartut. Nunatsinnut nunatsinniillu timmisartuunneqarsimasut 1996-mi 42.000-tiusimammata taava takornarissat 16.000-niik 25.000-inut 1996-mi qaffanneqarsinnaasimapput.

 

Tamatta, akuttunngitsumik Nunatta Qallunaallu Nunaannut timmisartumik angalasartugut nalunn­gilluinnarparput ilaasut 60%-ii takornariaanngitsut. Immaqa tallimat qulilluunniit takornariaaratar­sinnaapput, kisiannili illoqarfimmiit allameersooratarsinnaallutik uagut nammineq illoqarfigisatsin­neersuunngitsut.

 

Tassa nalornissutigineqarsinnaasut annikigisassaanngillat ataani pineqartut eqqarsaatigalugit.

 

Siullermik ukiumut takornarissat qassit nunatsinnukartarpat. Aappassaanik aningaasat qanoq amerlatigisut atortarpaat, aammalu pingajussaanik suliffiit qassit aningaasanik kaaviiaartitsinermi pilersinneqartarpat.

 

Aap, allaat nalornissutaalluinnarpoq takornariaqartitsinerup suna siunertarinera. 1992-mi siunniun­neqarpoq takornarissat ukiumut 35.000-tiussasut aningaasallu isertitsissutigineqartussat 500 mill. koruuniussasut ukioq 2002-mi. 1995-mi takornarissat ukiumut 61.000-tinngortinneqarput - paasi­narsimmat takornarissap ataatsip 14.000 koruunit nunatsinniinnermini atortanngikkai. Aningaasat isertitarineqartussat suli 500 mill. koruuniupput, ukiorli taamatut isaatitsiffiusussaasoq kinguartinne­qarluni 2005-mut.

 

Maannakkulli nalunaarusiami uani taamatut aningaasanik isaatitsiffiusussaq 2008-mut kinguartinne­qarsimalluni. Takornarissat qassiussanersut eqqoriarneqarumajunnaarsimavoq, aningaasanillu isaatitsinissaagaluaq 500 mill. koruuninik kaaviiaartitsinermut ta-arsiunneqarsimalluni. Aningaasa­nik taama kaaviiaartitaqartiginerup suliffissat qassit pilersissinnaanerai eqqoriarnissaanut taamaa­tiinnarpunga.

 

Nalunaarusiap ilaani atuarneqarsinnaavoq aningaasat 550.000 kr-it kaaviiaartikkaanni ukiumut suliffimmik ataatsimik pilersitsissasut, taamaalilluni takornariaqarnerup toqqaannartumik ukiumut suliffissat 963-it pilersissagai, aammalu takornariaqarnermut at-tuumassuteqartut allat toqqaannann­gitsumik 483-nik pilersitsiviussasut. Tassa katillugit suliffiit ukiumut 1500-t missaat. Eqqoqqinnaar­tumik kisitsisitalerlugu tassaapput 1446. Naatsorsuisinnaaneralu naapertorlugu imaappoq ukiumut kaaviiaartitat 550.000 koruunit gangerlugit 1446-mik inernerissavaa 795 mill. koruunit. Uanga naatsorsoriarfissaaruppara qanoq ililluni takornariartitsinerup suliffiit "1500-t missarluinnaat" pilersissanerai. Siullermik atuaaninni isumaliuleraluarpunga tassa massakkorluinnaq killiffitsinniik. Tamatumali kingorna tassaasorilerlugu ukioq siunniuffigineqarsimasuussasoq tassalu 2008-mi. Aningaasalli kaaviiaartinniakkatut piumasarineqartut 795 mill. koruuniussappata, tassa imaattus­saassaq siunissami qaqugu pinerpoq aatsaat suliffissatut siunniussat anguneqarumaarput.

 

Kisiartaanngilanga kisitsisit paasinialuusaaraluartillugit tunniutiinnarsimasoq. Ta-kornariaqarnerup siuarsarnissaanut qitiusoqarfimmiit naatsorsuusiortoqarsimavoq nunatsinni takornariartitsinerup qanoq ingerlanneqarneranik. Nalunaarusiaanni quppernermi 37-mi atuarneqarsinnaavoq imatut allaaserineqartoq. Issuaaneq. "Angallassisut angalatitseqatigiiffiillu oqaatigaat, Greenland Tourism-ip kisitsisit atugai naapertuutinngitsut angallassisut kisitsisaataannut, aammalu qallunaat angalatitse­qatigiivisa ukiumut eqimattakkuutaarlugit takornariartittagaasa nunatsinnut amerlassusiinik naatsorsuinikkut. Tamatumalu kingunerisimallugu, Greenland Tourism-ip aaqqissuussisartut akornanni, pingaartumik angallassisut tungaanniit tatigeqqalaarneqarneranik." Issuaaneq naavoq.

 

Tamaaniipporlu ajornartorsiut imaannaanngitsoq toqqortarineqarluarsimalluni. 166 mill. koruunit takornariartitsinerup siuarsarnissaanut atorsimavagut. Sukumiisumilli qanoq sukkatigisumik ineriartortitsineq ingerlanersoq sumullu killinnersoq ilisimanngilarput.

 

Tamatigorluinnaq - 1992-mi, 1996-mi maannakkullu aamma 1998-mi ukioq siunnerfiusoq ukiunik pingasunik siumut kaaminneqartarsimavoq. Aningaasaliissutinit 166 mill. koruuniusunit ataatsimil­luunniit tatiginartumik ataavartumillu misissuisoqarsimanngilaq suliat sumut qanorlu angusaqarto­qarsimaneranik takussutissiisumik.

 

Takornariaqarnerup siuarsarneqarnissaanut qitiusoqarfiup nalunaarusiaani atuar-neqarsinnaavoq. Issuaavunga. "Naatsorsueriaasissami tunngaviusussat suli pilersinneqarsimannginnerinut pissutaa­qataalluinnarsorinarpoq, Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfiup aammalu Greenland Tourism-ip Takornariaqarnermut, Angallannermut, Niuernermut aammalu Attaveqaatinut Pisorta­qarfiup akunneranni suleqatigiinngippallaarneq." Issuaaneq naavoq.

 

Akuersaarneqarsinnaanngilluinnarpoq kisitsisit pisariaqartilluinnarneqartut sulia-rineqarsinnaanngippata - suleqatigiittoqarsinnaannginnera pissutaaginnarluni. Sutigut tamatigut nunatsinni Naatsorsueqqissaartarfik  ilisimaarivarput  suliaminut pikkorilluinnarluni suliffeqarfiusoq. Kisitsi­simmi assortuussutigineqarsinnaanngissorinarput, katersuinnagassaapput misissorlugillu.

 

Naalakkersuisoq saqqummiussinermini erseqqissaavoq, Pisortaqarfik takornariaqarnermik suliaqar­tut peqatigalugit iliuusissat aallarnisarneqarsimasut, nunatsinni Naatsorsueqqissaartarfimmut paasissutissanik pisariaqartitaanik ingerlatitseqqiisarnissaq siunertaralugu, taamaalilluni takornaria­qarnerup ineriartornera naatsorsortarniassammassuk. Atassutip paasinninnera malillugu tassaagin­narpoq hiisti qamutit kingornanut pitutaq - imaluunniit qimuttut qamutit narpariaannut pitutat. Nunatsinni Naatsorsueqqissaartarfiup nammineq aalajangertussaavaa paasissutissat sorliit pisaria­qartinnerlugit, taakkualu takornariaqarnermik suliaqartut tunniussuutissallugit pisussaapput. Naatsorsueqqissaarnermut inatsisit taamaapput, tamannalu kikkunnit tamanit malinneqartariaqar­poq.

 

Naalakkersuisoq tapersersorparput takornariaqarnerup siuarsarniarnerata nakkutigineqarnerulluni ingerlanneqarnissaanik kissaateqarnerani. Tassami takornariaqarneq nunatta aningaasarsiorniarnera­ni pingaaruteqarluinnalersussaammat. Saqqummiussuunneqartutuut annertutigigunanngikkaluamik, susaarnaveeqqutaalluinnarsinnaammammi, tassami suut suliffinnik pilersitsisinnaasut tamaasa pisariaqartilluinnaratsigit.

 

Naalakkersuisoq saqqummiussinermini naggasiilluni oqarpoq: Atakornariartitsinerup siuarsaavigine­qarluni inuussutissarsiutitut toqqammaviullualersinnaanera naalakkersuinikkut piumassuseqarneq kisimi apeqqutaaginnartoq.@ Ilumullimi taamaattuusuugaluarpat!

 

Tassami tatiginassuseqarneq suliamullu pikkorissuuneq apeqqutaaqataalluinnarpoq. Tamatumanilu Greenland Tourism pissartaanngilluinnarpoq. Anguniagaasut angunialuusaarnerini ukiunik kaamis­suiinnavittoqarpoq, suliffeqarfillu takornariaqartitsinermik suliaqartut akornanni tatigisaanngilluin­narpoq.

 

Taavalu takornariaqartitsineq naatsorsuiffigisariaqalerpoq. Utipajaartutut pissuseqalissanngilagut. Inussiarnersumik avataaniit tikittunut tikilluaqqusisarnerup illuatungerisariaqarpaa aningaasannan­niallaqqissuseq. Imminut akilersinnaasariaqarpoq. Avammut nittarsaassinermi aningaasaliissutit, hotelinik sanaartornerit, ilinniartitsineq ilaalu ilanngullugit nunatsinnut aningaasarsiutaalluartaria­qarput. Assersuutigalugu - nalunaarusiami takuneqarsinnaavoq - 180 mio. kr.-it atorlugit ukiut tamaasa hotelinik sanaartornermut aningaasaliisoqartariaqarpoq ukioq 2008 nallertinnagu. Takor­narissat qanoq amerlatigisut tikittassappat aningaasaliissutit matussuserniaraanni?

 

166 mio. kr.-iugallartunik naatsorsuutitigut kinguaattooqqavugut. Ukiullu tullissaanut aningaasaliis­sutissatut Greenland Tourismimut qinnutigineqarsimapput 24 mio. kr.-it.

 

Atassummiit nalunaarusiaq tusaatissatut tigussavarput. Ilutigaluguli anersaaruluutigaluta kissaatigis­savarput nutaamik nalunaarusiortoqarnissaa, naatsorsuinermi kisitsisit pisariaqartinneqartut takussutissaqartinneqaleriarpata, aammalu eqqornerusumik Aimminut akilersinnaassusiannut naatsorsuinerit@ ersarinnerusut iluarsiivigineqariarpata. Takornariartitsineq nunatsinnut periarfissaa­voq pingaaruteqarpallaartoq ulloq manna tikillugu iluarisaarsorfigineqarpallaarsimasoq - min­nerunngitsumik Greenland Tourism A/S-ip tungaaniit.

 

Malînánguaq Markussen Mølgaard, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Takornariaqarneq pillugu ukioq nalunaarummut Inuit Ataqatigiinniit annertuumik oqaaseqarsimavu­gut. Mannalu nalunaarut annertunerusumik taassuma malitsigigaa maluginiarparput, tassanilu suliat pilersaarutillu ingerlateqinneqarsimasut. Maluginiarparputtaaq nalunaarummi matumani, kiisami nunap immikkoortuini sumiiffiit pisariaqartitsinerat eqqumaffiginiarneqartoq.

 

Naalakkersuisut 1992-imi takornariaqarneq pillugu pilersaarusiorneraniit maannamut killiffik qiviassagaanni takornariaqarnermi suliassat suli amerlaqaat. Naallu nalunaarummi qupp. 4-mi oqaatigineqaraluartoq taamanimut naleqqiullugu maanna najugaqarfinni ataasiakkaani annertuumik piareersimasoqartoq, kiisalu ilinniartitaanikkut pilersaarutit pilersinneqarsimasut, timmisartuussi­nermi akit pitsaanerulersimasut, Inuit Ataqatigiinniit isumaqarpugut taakkunani suli annertoqisumik aaqqiisoqartariaqartoq. Soorlumi aamma tamanna takornariaqarnermi sullissisut nalunaarummi erseqqissumik oqaatigisimagaat.

 

Takornariaqarnermik ingerlatsisunit tamanit erseqqissarneqartuarpoq, siunissami nunarsuarmi takornariaqarneq annertusigaluttuinnassasoq, nunarpullu ineriartortitsivigissallugu piukkunnarluar­toq. Tassunga atatillugu maanna inissisimanerput ineriartortitsinerpullu eqqarsaatigalugu pingaar­luinnartutut isigaarput, nunaqavissut ineriartornermut peqataalluinnartinneqarnissaat. Taamaaliunn­gikkutta avataaninngaaniingaasiit ingerlatsisunut isiginnaartuuinnassagatta.

 

Tamannalumi maanna malunnarsilereersimavoq, ilami maanna aasaanerani takornarianik ingerlatsi­sartut ilarpassui avataaniit tikisinneqartartuupput, aali takornariaqarnerup pimoorullugu ineriartor­tinnera namminersornerulerneq aallartikatareersoq ingerlanneqartoq. Uagununa nunarput, nalunn­ginneruarput tulluarnerpaallutalu nunarput pillugu oqaluttuassalluta nittarsaassissallutalu. Taamaat­tumik ukioq ilinniartitaanerit pillugit saqqummiinitsinni oqaatigisagut innersuussutigalugit Takor­nariaqarnermut Naalakkersuisumut apeqqutigerusupparput ilinniartitaanermut tunngasut sumut maanna killinnersut?

 

Nalunaarummi maluginiakkatta ersarissut ilagaat takornariat nunatsinni mingutsitsineq suli uparuar­taraat, taamaattumik manna iluatsillugu upernaaq Iginniarfimmi Nunaqarfimmi Aqutsisut siunner­suutaat apuunniarparput, tassami taakku siunnersuutigimmassuk nuna tamakkerlugu ulloq aalajan­gersimasoq atorlugu sissani saleersuarneqartassasoq, tamakkumigooq tipinikut igitakullu angallataa­tilinnut akornutaasaqimmata.

 

Tassungalu iluatsillugu isuma kusanaqimmat sissamiinnaanngitsoq nunamilu ataatsimoorussamik saleersuartarsinnaanissaq aqqutissiuunneqartariaqartoq Inuit Ataqatigiinniit isumaqarpugut. Nunattami eqqiluitsuunissaa tamatta akisussaaqataaffigisariaqarparput.

 

Takornariat takorusuttagaat tassaapput kalaallit kulturiannut attuumassuteqarluinnartut. Tamakkulu sumiiffinni ataasiakkaani aaqqissuussamik ingerlaluaraluartut, nuna tamakkerlugu aaqqissuussamik ineriartortitsinissaq suli pisariaqaqaaq. Kulturerput periarfissanik nutaanik ujartuijuarnikkut piorsartariaqarpoq,  sumiiffinnilu tamani isiginnaartitsinikkut ineriartortitsineq pilersaarusiukkamik ingerlassappat isiginnaartitsisartutut ilinniarsimasut atorluarnerullugit pikkorissaasarnerit ingerlan­neqartuartariaqarput.

 

Tamatumanilu tipsernermi lottornermilu aningaasat ilaasa atorluarnerunissaat misissortariaqarpoq. Tassami sunngiffiup peqqinnartumik tamanullu iluaqutaasumik atorsinnaanissaa pisariaqaqaaq, inuiaqatigiit peqqissut anersaakkut kulturimikkullu nakuusut pilersissagutsigit.

 

Taakku saniatigut Inuit Ataqatigiinniit siunnersuutigisimasarput sinerissami sanalunnermik ingerlataqartut aaqqissuussaanerusumik ineriartortitsivigineqarnissaanik imalik sumut killinnersoq apeqqutigerusupparput. Nalunaaruteqartoqarsimappallu Inatsisartunit ingerlateqqinnissaa matumuu­na kissaatigalutigu.

 

Takornariaqarneq eqqaassagaanni pingaarnerpaanut ilaavoq angallannikkut periarfissaqarluarneq. Taamaattumik tassuunatigut ullumikkornit pitsaanerungaartumik periarfissaqartitsinissaq anguniar­tuartariaqarpoq. Angallannikkut pilersaarusiornerit periarfissarititaasullu ullumikkornit eqaanneru­sumik aaqqissuunneqartariaqarput, imminuinnaq isiginata avataaniilli immersorneqarsinnaanerput suleqateqarsinnaanerpullu anguniarlugu.

 

Takornariat tikilluaqqusaasutut misigisariaqarput, nunaqavissut takornarissallu tamarmik pissarsiffi­gisaannik misigitinniartariaqarput. Taamaaliunngikkuttami nunatsinni takornariaqarnerup nunaqa­vissunut takornartaajuarnissaa takorloorneqarsinnaammat. Taamaattumik oqaatsitigut, kulturikkut suliniarnermi, inuussutissarsiummillu ingerlatsisinnaanermik pikkorissaanerit saniatigut qaammar­saanerit annertunerusut ingerlanneqartariaqarput.

 

Matumanilu nunatsinni maluginiakkatta maanna ilagaat aasaanerani sinersorlutik angalasartorpas­suit. Taakku imartatsinni nunatsinnilu takornariarlutik niutsiartarneri qanoq annertutigisumik iluaqutigisarnerpagut? Inuppassuusarmata suli annertunerusumik isertitatigut aaqqissuulluakkamillu isertitsiviusinnaanissaat, suliniarfiusariaqarpoq. Ilaatigummi maluginiarneqartarmat aqqusinerni angalaarusaaginnartartut. Tamatumani tikittagaasa qanoq iliuuseqarsinnaanerinik siunnersorluarnis­saat pisariaqarpoq.

 

Takornariaqarnerup ineriartortinniarnerani pingaaruteqarluartut pimoorussamillu ineriartortitassat pingaarnerit ilagaat ukiuunerani takornariaqarnermik ingerlatsisinnaaneq. Aasaaneranimi piniartut annermik piliniarneq ingerlatarisarpaat, suliffissuit ammasarput inuillu piffissaq taanna feeriaruma­sarlutik.

 

Taamaattumik ukiuunerani suut tamarmik unittutut inneranni kaperlaap ataani imaluunniit seqernup nuisalernerani takornariartitsinerup ineriartortinnissaa pissusissamisoorluinnarpoq. Tamatumammi missaanni pinngortitarsuaq peqqarniissinnaasaraluarluni aamma kusarnarluinnartarmat, arsarnerpas­suaqartarlunilu. Matumuunalu tamatumap pimoorussamik ineriartortinnissaa anguniarlugu suleqati­giissitamik pilersitsisoqarnissaa Inuit Ataqatigiinniit kaammattuutigerusupparput.

 

Naalakkersuinikkut anguniakkat Greenland Tourismillu suliassaasa eqaannerusumik suleqatigiif­fiullutillu ingerlanneqassasut tikkuarneqarputtaaq. Tamanna maanna annerusumik periarfissaqarsi­manngitsoq nalunaarummi oqaatigineqarmat Inuit Ataqatigiinniit tupaallaatigaarput, isumaqarsima­galuarattami Naalakkersuisoqarfik Greenland Tourismilu suleqatigiilluartut.

 

Tamatumap takutiinnarpaa uppernarsarlugulu, anguniakkat, sullissisut, inuiaqatigiillu imminnut ungasittutut inissisimanerat. Tamannalu piaartumik aaqqiivigisariaqarpoq, inuiaqatigiimmi ukiut tamaasa aningaasarpassuit Greenland Tourismimut aningaasaliissutigisarmatigit.

 

Taamaattumik aamma Greenland Tourismip maanna nutaamik aaqqissuunneqarnissaa pisariaqavis­sorput. Sumiiffiit tikillugit annertunerusumik siunnersortitut atortariaqarpoq. Tamatumanilu kommunit, nunallu immikkoortuini kommunit suleqatigiiffiisa suleqatigilluarnissaat pisariaqarluin­narpoq.

 

Nalunngilarpummi nunat immikkoortuini kommunit suleqatigiiffii pilersinneqarsimasut, taakkulu takornariaqarnermik ineriartortitsinermi ingerlatsilluassagunik siunnersorneqarluarnissaat pisaria­qarpoq. Tassuunakkullu Greenland Tourismip suleqataanerunissaa avaqqunneqarsinnaanngilaq.

 

Nalunngilarpullu tamatumani kommunit suleqataarusuttut. Inuit Ataqatigiinniillu matumuuna kaammattuutigissavarput siunissaq eqqarsaatigalugu pilersaarusiornerit kommunit peqatigalugit maannangaaq aallartinneqarnissaat.

 

Nunarsuarput angigaluaqisoq takornariarpassuarnik tikisitsisarnissamik eqqarsarnermi mingutsitsi­naveersaarnissaq pisariaqavissorpoq. Angigaluaqalunimi issittumiikkami mingutsinneqaruni allanit sivisuneroqisumik mingutsinneqarnini qaangeriartorsinnaagaa ilisimatuut oqaatigiuarpaat. Nalu­naarummissaaq Inuit Ataqatigiinniit nuannaarutigaarput mingutsaaliuiniarnermi erngup sermersuul­lu mianerinissaat taakkartorneqarmata.

 

Taamaattumik manna iluatsillugu Namminersornerullutik Oqartussat avoqqaariniarpagut assersuuti­galugu, Qeqertarsuarmi sermersuup aappaani maanna qimussertitsisarnermik takornariartitsinermik ingerlatsivioreersup saniatigut sermimi tassani illulioqqinnissamik kommunalbestyrelsip itigartitsi­nera soqutiginngivillugu Namminersornerullutik Oqartussat akuersissuteqarsimammata.

 

Tassami kommunalbestyrelsip paasilluaqqaarusussimagaluarpaa Qeqertarsuup ernga puilasoq suminngaanneernersoq, sermillu aatsitaanik puilasimappat siunissaq ungasinnerusoq eqqarsaatigalu­gu erngullu nioqqitiginiarnissaa pillugu tamanna mianernartoqarmat. Uffalumi aamma sermersuup aappaa Qeqertarsuup tunua tamaat qulaaniit isikkivigalugu qanorsuaq takornariaqarnermut ineriar­tortitsiviussasoq kommunalbestyrelsimit aalajangiiffigineqareersoq.

 

Tamatumanili kommunalbestyrelsip maanna atuuttup, siuliatalu itigartitsissutigeriigaa soqutiginagu aalajangiisimaneq assorsuaq ajuusaarnarpoq. Taamaattumik Inuit Ataqatigiinniit illoqarfiit avataani ineriartortitsinermi kommunalbestyrelsip isumaa pingaartillugit tusaaniarneqartarnissaat piuma­saraarput, taakkuummatami inuit najugallit qinigaat sumiiffinni pissutsinik qanimut ilisimasaqarlu­artut.

 

Ulluni kingullerni takornariat qasiuneranik nalunaarsuisarnerit uparuartorneqarput. Tamatumanilu kisitseriaatsit nalorninartortaqarmata, siunissamilu ersarissunik paatsooruminaatsumillu Inatsisartut toqqammavisaqarnissaat anguniartariaqarmat Inuit Ataqatigiinniit kaammattuutigissavarput, kisitseriaatsit nunatsinnut naleqquttut paatsooruminaattut ersarissullu atorneqartalernissaat anguni­artariaqartoq. Tassami ilimagisaannaat toqqammavigalugit siunissami aalajangiisassagutta tamanna toqqissisimananngimmat.

 

Ilanngullugu nunatsinni inuussutissarsiornikkut takornariaqarnikkullu ineriartortitsinerit ingiaqati­giissut suleqatigiissullu ingerlanneqassappata, aallartitsiniartunik tapersiisarfiit ataatsimoornerullu­tik ingerlanneqarnissaat Inuit Ataqatigiinniit kaammattuutigissavarput. Tassami inuussutissarsiutit suugaluartulluunniit ingiaqatigiisillugit ikorfartoqatigiissillugillu ingerlanneqartuartariaqarmata.

 

Tassanilu tikkuanngitsoorusunngilarput ajuusaarutigalugu takornariaqarnerup siuarsarnissaanik oqaluttuannguarluta aappaagumut unnuisarfinnut aningaasaliissutaasut ikililerneqarsimammata.

 

Takornarianik angallassisartut akikinnerusumik angalatitsisinnaanerminnik periarfissanik atorluaa­nissaat pisariaqarpoq, tamannalu aamma nunatsinni angalatitsiviup nunaqavissunut angalasussanut eqqumaffiginerusariaqaraa Inuit Ataqatigiinniit isumaqarpugut.

 

Tassami nunatsinni angallanneq takornarianuinnaanngitsut nunaqavissunut nunap ilaanut takornari­arusuttunut tikeraarusuttunulluunniit akinik akikillisaalluni aaqqissuussisinnaanera aamma periarfis­saassammat atorluarneqartariaqarlunilu, tassani pivagut angalatitsiviit nunaqavissunut akikillisaallu­tik periarfissarsiuussinerunissaat takornariat kisiisa eqqarsaatiginagit.

 

Inuit Ataqatigiinniit nalunaarummi uparuarneqarsimasoq Greenland Tourismip sinerissami sumiif­finnut ungasippallaarnera erseqqissarneqarmat iluarisimaarparput.

 

Soorlu aamma aappaagumut aningaasaliissutissanut inatsimmi allassimasoq: ANajukkani takornaria­qarnermut ingerlatseqatigiiffiit, kommunit aamma Greenland Tourism A/S-ip akornanni aaqqissuus­samik qanittumik suleqatigiinnerup pilersinneqarnissaa, aningaasaliinermut toqqammavinnut ilaammat.@ Tamannami aamma Inuit Ataqatigiinniit ukiualuilli qaangiuttut uparuartortuaratsigu, sinerissamilu immikkoortortaqarfeqalernissaa Inatsisartunut siunnersuutigisarsimallugu.

 

Tamannali ornigineqanngitsoq taamani oqaatigineqaraluartoq, taamaattoq isuma manna allanngorsi­mammat tamanna allaqqunneqarsinnaanngitsutut alloriarfissatullu kusanartutut isigaarput. Sunami tamarmi qulaaniit aqunneqarlunilu naalakkiutaannartut ingerlasarniarpat inuiaqatigiillu peqataatin­nagit, ineriartorneq arriissaqimmat, katataasullu amerlassaqalutik.

 

Tassunga ilanngullugu oqaatigineqartoq isumaqatigilluinnangarput tassaavoq, maanna piffissann­gortoq anguniakkat piviusunngortinnissaallu pillugit sukumiisumik inuiaqatigiit peqataaffigisaannik oqallinnissaq. Tamannami takornariaqarnermut ingerlatsisut tikkuarsimagaat aamma Inuit Ataqati­giit maluginiarparput.

 

Taama oqaaseqarluta suleqatigiissitap suliaanut annertuumut qujavugut.

 

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:

Kalaallit Nunatsinni takornariartitsineq pillugu nassuiaat soqutiginartoq, kisianni aamma ilaatigut paasiuminaatsunik arlalinnik imalik Kattusseqatigiit sinnerlugit misissorsimavara.

 

Paasissutissat suliniutillu ikigisassaanngeqaat.

 

Takornariartitsineq nunatsinnut iluaqutaanerusumik sunniuteqassappat kalaallit nunaqavissut takornarissanik sullissisinnaanngorlugit ilinniartinneqarnissaat ataavartumik suliassanut sallernut ilanngunneqartariaqartoq Kattusseqatigiit sinnerlugit matumuuna sakkortuumik kaammattuutigeq­qippara.

 

Aamma takornarissamik oqarutta aningaasaq kisiat eqqaaqqaagassarinnginnatsigu ilanngullugu ilisimasariaqarparput. Aap aningaasat ilaatigut mittarfeqarfiit ingerlanneqarnissaannut annertuumik amigaatigaagut, kisianni aamma puigortariaqanngilarput inuiaqatigiinnguungatta ikittuinnaat.

Taamaattumik takornarissat 35.000-it imaluunniit 60.- 61.000-it tikisinnginnerini piareersagassat amerlaqaat.

 

Maluginiarparalu aningaasat milliardit affai takornariaqarnikkut isertinneqartussatut naatsorsuutigi­neqartut aatsaat ukioq 2008 kingusinnerpaamik isertinneqartarnissaat naatsorsuutigineqalersimasoq, suna tamatumunnga pissuterpiaanersoq soorunami paaserusunnarpoq.

 

Siullermilli kalaallit kulturitta avatangiisillu innarlitsaalineqarnissaat uatsinnut pingaaruteqarluin­nartut eriagineqarlutillu innarlitsaalineqarnissaat eqqaamalluinnartariaqarpavut.

 

Takornarissat tikisinniaannarlugit tikisinneqarsinnaanngitsut qularnanngilaq tamatta ilisimalersima­varput. Tassami kiffartuunneqartariaqarput, inissaqartinneqartariaqarput allarpassuarnillu sammisas­saqartinneqarlutillu paaqqutarineqartariaqarput, taamaattumik ilinniartitaaneq suli annerusoq aallunneqartariaqartoq Kattusseqatigiinniit kaammattuutigeqqissavara.

 

Aamma aasaanerani ilinniartortatta atuanngiffeqarnerminni, soorlu GU-mi atuartut, EVU-mi Ilisimatusarfimmi il.il. ilinniartut takornariartitsiviit suleqatigalugit atorluarnerulernissaat anguniar­lugu iliuuseqartoqarnissaa Kattusseqatigiit tungaanniit sakkortuumik kaammattuutigissavarput.

 

Tassami paasinnissinnaaneq naapertorlugu paasinartarpoq, takornarissat ilaatigut kalaaliunngitsunik sullinneqartarnertik piviusorsiortutut isigineq ajoraat, taamaattumik ilinniartitaaneq aammalu. Nunarpummi neqeroorutigisinnaanngilarput nammineq annerusumik suleqataanngikkutta.

 

Nassuerutigisariaqarpara nassuiaat manna ilaatigut uannut paasiuminaatsortaqarmat, soorlu asser­suutigalugu imatut allassimasoq: ANassuiaat tamanna aallaavigalugu Kalaallit Nunaanni takornariat 1996-imi 16.000-inik amerlassuseqarput. Taakku aningaasanik kaaviiaartitanik 152 mio. kr.-inik pilersitsipput. Taakkunannga nioqqutissat nunanit allanit eqqussukkat Kalaallit Nunaannut eqqus­sorneqartut tamarmiusut 30%-ii takornariaqarnikkut ingerlatsinermit atorneqarnerat aallaavigigaanni tamanna nunat allamiut aningaasaannik iluanaarfiuvoq 92 mio. kr.-inik, ingerlaqqikkaannilu Kalaallit Nunaata aningaasanik kaaviiaartunik 286 mio. kr.-inik pilersitsisunik@. Taanna atuaralu­arakku paasisaqarpallaanngilanga.

 

1997-imut Greenland Tourism A/S-ip nalunaarusiaani takuneqarsinnaavoq takornarissat 17.000-iusimasut. Nunatsinnilu aningaasat takornariaqarnermi 170 mio. kr.-it kaaviiaartinneqarsimasut.

Siuliani kisitsisit taariikkakka maannakkullu kisitsisit taagorneqartut qanoq naatsorsorneqarsimaneri soqutigalugu soorunami paaserusuppara aammalu neriuutigalugu akineqarsinnaajumaassasut.

 

Aamma ilaatigut nassuiaammi imatut allassimasoqarpoq: A1960-imi Kalaallit Nunaanni 500-nik takornariaqarsimasoq, kisitsillu taanna 1972-imi qaffariarsimasoq 6.500-ingoorluni. Tamanna ilutigalugu ataatsimiititaliaq inerniliivoq, Kalaallit Nunaanni takornariat 1980-imi 35.000-inut amerlineqarsinnaanerat periarfissaqartoq@. Aamma taanna paasigaluanngilara.

 

Kisitsisit tamakku qanoq-uku paasisariaqartut? Asuli isumalluarsaarinerusimappat imaluunniit salloqittaaneruppat? Tassami 1980-ikkunni takornarissanik 35.000-inik soorluuna tikittoqarsimagu­nanngitsoq?

 

Ila sorleq upperissallugu nalunaasappoq, tassami ilaatigut Paldamip atuakkiaani oqaatigineqarpoq takornarissat 100.000-it aatsaat 500 mio. kr.-inik isertitsissutaasinnaasut - paasiuminaappoq, taamaattumik eqqarsaatit assut kaavisitsipput.

 

Taamaattumik nassuiaatit nalornisoornanngitsut ersarissut paasiuminartullu saqqummiunneqartar­nissaat quppernerpassuit oqaaserpassuillu ilaatigut imminnut assortuussinnaasunik nipillit atunngik­kaluarlugit ersarissunik paatsoorneqarsinnaanngitsunillu Inatsisartunut paasissutissiissutigineqartar­nissaat pingaaruteqarpoq.

 

Siunertat pilersaarutillu ilaatigut ajunngeqaat tapersersortariaqarlutillu. Taamaammat anguniakkat anguneqassappata siunertat aalajangiusimaneqarnissaat pinngitsoorneqarsinnaanngilaq, soorlu assersuutigalugu Greenland Tourismip 1995-imi periusissamut pilersaarummini ilaatigut erseqqis­saatigaa; anguniakkat ukioq 2005-imi anguneqassappata akunnittarfinni init 770-inik ilaneqartaria­qartut.

 

Taamaattumik ilaatigut tupinanngitsumik anguniagassatut aalajangiunneqarsimasut pissutsinut piviusunut naapertuutinnginnerat pissutigalugu ilaatigut anguniakkat ungavariartorput. Pilersaaru­timmi anguniakkallu tamarmik naammassineqassappata pinngitsooratik naammattunik aningaasa­liiffigineqartariaqarput. Aningaasartuuteqaqqaaranimi suna tamarmi imaaliallaannarlugu pineq ajornartarmat!

 

Taamaammat aamma angallannikkut sanaartupiloornermut aningaasartuutit matussuserneqarnissaat pimoorullugu anguniassagaanni, pinngitsoorneqarsinnaanngilaq naalakkersuinikkut aamma aningaasaliissutit tungaasigut suli annerusumik tapersersuinissaq.

 

Kattusseqatigiinniillu piareersimavugut aamma tapersersuilluta suleqataaqqinnissatsinnut nunatsinni aningaasarsiornerup ilorraap tungaanut saatinniarneqarnerani. Aningaasanimmi isaatititsivigineqar­sinnaasut sapinngisamik annertusiniarneqartariaqarput mianerisassallu mianeralugit.

 

Taamatut naatsumik oqaaseqarlunga nassuiaat tusaatissatut tiguara.

 

Peter Grønvold Samuelsen, Takornariaqarnermut, Angallannermut, Niuernermut Attaveqaatinullu Naalakkersuisoq:

Siullermik aallaqqaasiutigalugu qujassuunga maani partiinut tamanut, Naalakkersuisut nassuiaam­mik saqqummiussinerannut soqutiginnilluarlutik oqaaseqarnerinut, partiinut Kattusseqatigiinnullu.

 

Aamma qutsavigissavakka piffissami kingullermi tusagassiutitigut oqallinnermi saqqummiunneqar­simasut, saqqummiussisullu tamaasa qanorluunniit allassimagaluarpata, tassami oqallinneq aatsaat aqqutigalugu paaseqatigiissinnaagatta, naalakkersuinermik suliaqartuugutta aammalu takornariartit­sinermi suliaqartuugutta, taanna pingaaruteqarluinnarpoq aamma isumaqarpunga taamatut oqallis­saarisimasut iluatsitsisimasut, tassami tusagassiorfiit aqqutigalugit takornariartitsineq pillugu oqallinneq annertummat oqaatigineqartullu soqutiginartorpassuaqarlutik.

 

Kisitsisit assigiinngitsut saqqummiussuunneqarput, kisitsisillu assigiinngitsut assigiinngitsunik tunngaveqartut sanilliussuukkaanni taava soorunami eqqarsarluartariaqarpoq, taanna aamma piumasaqarsimavoq tamatsinnut kisitsisit assigiinngitsut assigiinngitsunik tunngaveqarluni sanil­liussuunneqartut paasiniarnerini.

 

Naalakkersuisut saqqummiussaasa saniatigut suleqatigiissitaq suliaqarsimavoq, nalunaarusiorsima­voq inuillu tassani sulisimasut, soorlu Inuit Ataqatigiit oqaluttuata oqarneratut uangattaaq manna periarfissaq iluatsillugu qutsavigerusutakka sulisimaqaat. Ersarissisinniarlugu kisitsisit paasissutis­sat maannakkuugallartoq pissarsiarisinnaasagut aallaavigalugit takornariartitsinikkut ineriartortitsi­nitta ukioq manna sumut killinnera ersarissisinniarlugu. Taanna iluatsissimanngippat ersarissaaniar­neq, taava pitsaanerulersittariaqarparput. Aamma maluginiakkama tusaasamalu  tamanna oqariar­tuutigaat, oqaaseqartut tamarmik oqaaseqarfigimmassuk kissaatigalugulu kisitsisinik sapinngisaq naapertorlugu pissusiviusunut qanillattorneqarsinnaasut taakkua aallaavigalugit, ukiumiit ukiumut takornariartitsinerup ineriartortinnerata malinnaaviginissaanik periarfissinneqassasugut, minnerunn­gitsumik maani Inatsisartut piorsaanermi aningaasalersuisuusut eqqarsaatigalugit.

 

Taamatut aallaqqaasiilaariarlunga Siumut, Inuit Ataqatigiit aamma Kattusseqatigiit annermik qutsavigissavakka maanna nalorninaatsumik ingerlariaqqittoqarnissaa killiffiusullu ersarissumik iluarisimaarlugillu oqaatiginninnerannut tunngatillugu.

 

Atassut sinnerlugu Anders Nilsson oqalunnermini assigiinngitsunik kussartitsisaqattaarlunilu kaaviiaartitsineranik kisitsiserpassuarnik imatut oqaaseqarfigiinnassavara; nuannaarutigigakku Atassutip oqaaseqaatini ima naggasermagit: AAtassummiit nalunaarusiaq tusaatissatut tigussavarput, ilutigaluguli anersaaruluutigalugu kissaatigissavarput nutaamik nalunaarusiortoqarnissaa naatsorsui­nermi kisitsisit pisariaqartinneqartut takussutissaqartinneqaleriarpata.@ Qujavunga taamatut nagga­siinermut Atassummut, naak assigiinngitsutigut sakkortungaatsiartunik ilaatigut tikkuartuigaluarluni nassuiaat tusaatissatut tigummagu.

 

Kisianni oqareernittut oqaaseqartut allat Siumumiit, Inuit Ataqatigiinniit Kattusseqatigiinnillu takornariartitsinerup aningaasarsiorfissatut ilimanarluinnartutut oqaatiginninnerat, taanna angisuu­mik qujassuteqarfigissavara.

 

Ataasiakkaat, neriuppunga takisuuliorpallaassanaga, kisianni ataasiakkaat oqaaserineqartut imatut ataatsimut oqaaserineqarsinnaapput; takornariartitsineq silittumik Inatsisartunit tapersersorneqar­poq, ineriartortitsineq ingerlaqqissaaq. Ineriartortitsisoqassappat aningaasaliinerit taakkua pisaria­qartut aamma isummerfigineqartassapput, Inatsisartut malinnaatinneqarnissaat kissaatigineqarpoq nalunaarusiortoqartarneratigut ataatsimiititaliap takornariartitsinermik suliaqartup malinnaatittuar­neratigut, nalilersuinerit, paasissutissat nalunaarsuinerillu sapinngisaq naapertorlugu piviusunut sanilliunneqarsinnaasut atorneqaleriartornissaat taanna kissaatigineqartoq.

 

Taavalu aaqqiissutissatut tikkuartukkat assigiinngitsut partiit oqaaseqartuininngaanniit saqqummius­suunneqartut taakkua ataasiakkaarlugit akissuteqarfiginngikkaluarlugit, suleriaqqinnissami taakkua atorneqarnissaat ammaffigalugu Naalakkersuisuninngaanniit suleqqinnissatsinni najoqqutassatut tigussavagut.

 

Soorlu Siumuminngaanniit  Bjarne Kreutzmannip oqaaseqarnermini oqaatigigaa, Inatsisartut ataatsimiititaliaata suleqatigilluarneqarnissaa kissaatigalugu, Greenland Tourismip takornariartitsi­sartunik sineriammik sulisunik suleqateqarnissaa angerusumik taanna pisariaqartoq, taakkua tamaasa isumaqatigalugit oqarsinnaavugut. Kiisalu aamma angallannermik suliaqartut takornariar­titsinermilu suliaqartut akunnerminni qaninnerusumik ataqatigiissaarinerusumillu sulinissaat taanna kissaatigineqartoq, taanna arlalinnit oqaatigineqarmat aamma soorunami aatsaat oqaatigineqanngim­mat Inatsisartunili takornariartitsineq angallannerlu pillugit oqallittarnitsinni taanna tikkuartoqarne­qartuaannarmat aamma taamaaliornissarput pisussaaffigaarput, aamma tamatumunnga qanillattor­neq pereersimavoq. Tassa ilaatigut majip qaammataani Greenland Tourismip ataatsimeersuarnerani siulersuisullu nutaat inississorneqarnerini nunatsinni angallassinermik suliaqartut ilaatigut tassani issiatitaqalersimanerat eqqarsaatigalugu.

 

Kiisalu aamma soorlu Malînánguaq Marcussen-Mølgaardip Inuit Ataqatigiinniit oqaaseqarnermini ersarissaasoq.

 

Takornariartitsinermik selskabitta Greenland Tourismip nunatsinni takornariartitsinermik suliaqar­tunut qaninnerusumik suleqatiginnilluni ingerlatsinissaa taanna anguniarlugu ataatsimeersuarnermi, aatsaannguaq taasanni siunnerfia Greenland Tourismip suleriaqqinnissamini siunnerfia nutaamik Naalakkersuisuninngaanniit siunnerfissamik tunisimavarput, taannalu najoqqutaralugu maannakkut sulineq aallartereerpoq.

 

Tassunga uiggiullugu Greenland Tourismip sakkortungaatsiartorsuarmik Atassutip tungaaninngaan­niit oqaaseqarfigineqarnera, taanna ajuusaarutigaara. Imaanngitsoq tamakkiisumik tunuartikkusuk­kakku, qularnanngilaq tamanna pissutissaqarsimasinnaavoq, tamannali peqataaffigissagukku uanga taama sakkortutiginavianngilaq assuarinninnissara.

 

Tutsuiginassuseq amigaataasimappat Greenland Tourismimi tamanna aaqqinniarlugu sulineq 1998-imi majip qaammataani aallartittoq periarfissinneqartariaqarpoq. Greenland Tourismip pisariaqartin­neqarnera, taanna kimilluunniit apersuuserneqarsinnaanngilaq aamma takornariartitsinermik suliaqartut tamanna ilisimagaat uppernarsarsinnaallugulu ilisimavara. Taamaattumik siulersuisut nutaat Greenland Tourismimi uppernassuseqarluni suleqqinnissaa suliarigaat ilisimagakku, neriup­punga tamanna periarfissinneqassasoq.

 

Qitiusumik aqutsineq taamatut sakkortutigisumik assuarinninnermut tunngaviusimappat taava oqaatigissavara maannakkut strategi nutaaq, siunnerfik nutaaq, suleriarnissami periusissaq nutaaq aallartimmat ilaatigut imaqartussaq Nuummi qitiusumik allaffeqarfiup avataatigut kujataani avannaanilu immikkoortortaqarluni sulinissaq maannakkut ilusilersorlugu piareersaatigineqartoq aallartereermat.

 

Neriuppunga taamatut takornariartitsinermi ulluinnarni suliaqartut taavalu Namminersornerullutik Oqartussat pisortatigoortumik suliffeqarfiat Greenland Tourismi imminnut nassaarinerujumaartut manna tikillugu suleqatigiinnerup pitsanngoriaatissaanik malitseqartumik.

 

Oqaaserineqartunut ilaatigut tamakku apeqqutaammata taamaalillunga oqaaseqarninni apeqqutillu ataasiakkaat akinerini ilanngutereerakkit taamatut silittumik oqaaseqarfigaakka.

 

Naggataatungaatigut erseqqissassavara kisitsisit suut eqqortuunerat, oqallinnermut ersarissaataalaar­sinnaasutut neriullunga tiguneqassasut, tassa nunatsinni akunnittarfinni unnuisarnerit nalunaarsorne­qarnerat 1994-imi aallartippoq.

 

Januarimi 1997-imi nunatsinniit nunatsinnullu timmisartuussinermi statistikit atorneqalerput, taakkulu aamma annertusiartortillugit paasisimasagut sapinngisamik eqqortumik paasisitsisinnaa­nerput soorunami alliartussasoq tamanna qularnanngilaq.

 

Takornariap nunatsinnut aningaasat ilisagai nunatsinniinnermini, taakkua aamma silaannarmiit tigusaanngillat. Apersuisoqarsimavoq apersuinerillu taakkua tunngavigalugit naliliiniartoqarsimallu­ni.

 

Kiisalu aamma takornariat qassit nunatsinnullu qassinik aningaasanik ilisimappata suliffinnik qassinik pilersitsisoqartarnera qanoq kisitsisitalerneqassanersoq, aamma suliffeqarfinnik angallassi­sartunik apersuinertigut tagginneqarsimapput, taakkulu nalunaarusiap tunuliaqutaani naqitarparssu­arniittut innersuussutigissavakka.

 

Ajuusaarutigiinnassavara Atassumminngaanniit taakkua oqaaserineqartut kisitsisit assigiinngitsut taggissuunneqarmata, ilaatigut ukiumiit ukiumut kisitsisit assigiinngitsut sanilliuttarlugit. Aamma ajuusaarpunga Takornariartitsinermi Ataatsimiititaliap apeqqutit taakku pillugit paasiniaalluni qaaqqummaga Atassumminngaanniit peqataasoqanngimmat.

 

Kisitsisit pisoqqat 1950-60-ikkunni uani taggissuunneqartut, tassaapput nalunaarusiortut oqaluttuar­nerat nalunaarusiortut ilaatigut misissuinerminni qanga nalunaarusiaasarsimasut imaannik saqqum­miineri, taanna Kattusseqatigiinnut Anthon Frederiksenimut oqaatigaara akissutitut.

 

Taamatut oqaaseqarlunga Naalakkersuisut sinnerlugit oqaatsit Inuit Ataqatigiinninngaanniit, Kattusseqatigiinniit Siumumiit tusaatissatullu Atassummiit tigusinninnerit qutsatigaakka, qujanaq, takornariartortitsinermi ineriartortitsineq ingerlateqqissavarput, amigaatigineqartut piumasarineqar­tullu taakkua naammassiniarneqassapput, qujanaq suleqatigiissitaq sulilluarsimanissinnut, qujanaq takornariartitsinermi suliaqartorpassuarnut, naapittakkatsinnut tusartakkatsinnut, tassami taakkua aamma takutippaat ilumut takornariartitsineq aningaasartaqartoq aamma aningaasarsiorfigineqarsin­naasoq.

 

Bjarne Kreutzmann, Siumup oqaaseqartua:

Siullermik Naalakkersuisup oqaatsitsinnut tunngatillugu oqaaserisai qutsatigaakka.

 

Taavalu nalunaarutigisariaqarlugu matumuuna nuannaaqigama, isumaqarpunga Siumut sinnerlugu oqarsinnallunga maani oqaatigineqartut tamarmik nuannaarutigisariaqartut. Tassami naak aperiso­qaraluartoq imatut nipilimmik: Asooruna, sooruna tamaattoq, sooruna uku taamaattut@. Kisianni amerlanerusut erseqqivissumik oqaaseqarput aqagu, siunissami qanoq iliornissarput innersuussuti­galugu, tassa siumut ingerlaqqinnissaq innersuutigineqarmat, taanna nuannersortaraa annertooq isumaga malillugu.

 

Taavalu nuannaarutigisama aappaa oqaatigerusuppara, tassa isumaqatigiissutaalluinnartut oqaase­qarnerni maani, tassa siullermik tikkuarneqarpoq soorlu Naalakkersuisup oqaatigereeraa, tikkuarne­qarpoq erseqqissumik takornarianut tunngasunut suleqatigiit akornanni suleqatigiinneq naammann­gitsoq, taanna Siumuminngaanniit aamma taakkartoratsigu allanik aamma taama isumaqartoqartoq paasivarput.

 

Aammalu isumaqatigiissutaalluinnartutut allatut taasariaqarsorisara taaneqartoq, tassaavoq naatsor­sueriaaseq erseqqissoq ujartorneqarmat, taannalu aamma uagut Siumuminngaannit ujartoratsigu nuannaarutigaara aamma allaninngaanniit takkummat.

 

Kiisalu paasinninnera malillugu, tassami tamarmik eqikkaanertut oqaatigisaattut paasisorisara tassaavoq ineriartortitsineq takornariartitsinerup iluani ingerlaqqittariaqarpoq, taanna isumaqarpun­ga oqariartuut isumaqatigiinnermik takutitsisoq, naak allanik aamma allat taanngisaannik tikkuartui­soqaraluartoq, taakkua isumaqatigiinnginnertut taasassaasorinnginnakkit.

Oqaatigineqarpoq politikkikkut piumassuseq aamma tikinneqarpoq Atassumminngaanniit eqqaama­nerlunngikkukku, taanna isumaqarpunga pingaarluinnaqqeqqissaartoq, tassami uagut kisitta aalajangertussaavarput takornariartitsinermik ingerlatsinerup ingerlanerata qanoq siuneqarnissaa, uagut kisitta aalajangertussaavarput maani inersuarmi.

 

Taakkua saniatigut ajuusaarutigalugu aamma taalaarusuppara nalunaarusiami qup. 16-imi taaneqar­toq, tassa suleqatigiiffik pilersinneqarsimasoq Islandilu Samimik taaneqarsimasoq, tassani periarfis­saq taanna erseqqissumik annertoorujussuarmik atorneqarniarsimanngitsoq oqaatigineqarmat, kisianni tassa isumaqarpunga siunissami periarfissaalluassasoq taanna aamma  suleqatigiinnissami, tassalu taanna taavara pissutigalugu siunissami aputip iluaqutiginiarneqarnerunissaa taarusukkakku, tassa imatut paasillugu nalunngilarput aasakkut anorersuartuut sakkortutigisumik takornarianik ima annertutigisumillu ulapititsitsisoqartartoq, kisianni ukiukkut nipaannersuartullusooq susoqassanani annerusumik takornariat tungaatigut. Taamaattumik pisariaqarsorinarpoq Inatsisartut Takornariaqar­nermut Ataatsimiititaliaataluunniit annerusumik sammisariaqaraa avatitsinni nunani allani aputilin­ni, tassa ukiukkut apisartuni, takornarianut aputip qanoq iluaqutiginiarneqartarnera annertutigineqar­soq imaluunniit qanoq ilillugu aput pissanganartunngortillugu takornarianut iluaqutaaniartarnersoq. Isumaqarpunga suliassaasoq pitsaasoq ataatsimiititaliamut, isinik nutaanik isilerluni avammut paasisassarsiornikkut pisinnaasoq, tassa ukioq taanna kisiat sammivigalugu.

 

Oqaatsinut tunngasut aamma taaneqarmata eqqorluinnarpoq tassani pingaartumik aallaqqaataanut nunatsinni suliniarnermik ajornartorsiutaasut annerit tassaapput, oqaatsinik piginnaassuseqarnissaq, isumaqarpungali ukiut ingerlanerini annertusiartuinnartumik nunatsinni sulisussatsinnik patajaatsu­nik pikkorissunillu pilersitsiartortoqartoq, tassani ilaatigut annertuumik iluaqutigalugu AFS-ip iluani nunarsuarmut tamarmut aallartitsisarneq tassani piffissami aalajangersimasumi najugaqarti­taalluni oqaatsinik ilinniarneq siunnerfigalugu, tassanilu ilisimanerusarput tassaagunarpoq, tassa USA-mi taamatut ilinniartitaasarnerit, American Field Service-mik aallartissimasut.

 

Aamma pinngitsoornagu taarusuppara, tassa takornarianut tunngatillugu periarfissaalluartut ilaattut isiginarmat ujaqqanik sammisaqarneq, tassa Kalaallit Nunaanni ujaqqanik assigiinngitsunik, pinnersaatissaannaanngitsunik mineralinik taaneqartartunik allanillu aamma takornarianik soqutigi­neqartorujussuummata, isumaqarpunga tamakkua aamma iluaqutaaniarsinnaasunut ilaasariaqartut.

 

Naalakkersuisup oqarneratuut aamma uanga qutsatigaara piffissami kingullermi, ulluni kingullerni taamatut oqallinnerujussuaq takornariaqarnerup tungaanut assigiinngitsunik taakkartorneqartunik, ilaatigut isumalluarsaarivallaarujussuartuunngikkaluartunik, kisianni taanna qularnanngivissumik takornariaqarnermut tunngasunik aamma soqutiginninnermik aallarniisimassaaq inuiaqatigiit akunnitsinni. Taakkua naammagigallarpakka, qujanaq.

 

Ruth Heilmann, Ataatsimiititaliap siulittaasua, Siumut:

Tassa uanga Takornariaqarnermut Ataatsimiititaliami siulittaasutut oqaaseqalaarusuppunga, tassa takornariaqarnermi Inatsisartuni ataatsimiititaliaq 1996-imi pilersinneqarpoq, tassalu aallarutivillugu 1997-imi ataatsimiittarluni aallartilluni, ukiuni taakkunani marlussunni Takornariaqarnermut Naalakkersuisorlu qanimut suleqatigiilluarsimavugut aammalu ataatsimiititaliaq piumassuseqarluar­simaqaaq takornariaqarnerup ineriartortinnissaa sammissallugu. Pingaartumillu aningaasaliissutaa­sartut sumut atorneqarneri misissuiffigisimavagut, aamma Greenland Tourism nunatsinni takornari­artitseqatigiit qanoq ingerlaneri qanimut. Aammalu Danmarkimi Greenland Tourismip immikkoor­tortaqarfia aamma paasiniaaffigisimavarput qanoq takornariaqarnikkut ingerlatitsinera pillugu.

 

Taamaattumik oqaatigisinnaavarput uani aningaasaliissutaasartut naak ikikkaluartut pitsaasumik atorneqarsimasut.

 

Aammalu uanga partiit oqaaseqartut assorujussuaq nuannaraakka, takornariaqarneq pillugu isumal­luarpalaallutik taamatut siunissami aamma oqariartuuteqarlutik assigiinngitsunik siunnersuuteqar­mata, kisianni uani allatulli paasiuminaatsippara Atassut taamatut kisitsiserpassuarnik taamaallaat annerusumik saqqummiilluni tusarnaartuni qularnanngitsumik paasineqarsinnaanngitsunik taamatut oqaaseqarnera assut uanga ajuusaarutigaara, tassami uani qup. 5-ianni aamma oqaatigaa taakku 166 mio. kr.-it ukiuni taakkunani tulleriaani aningaasaliissutaasarsimasut, sumunuku pisimasut - tassani tammaaneqartutut immata, kisianni uani oqaatigissavara tamatigut Inatsisartuni aningaasaliissutissat akuersaartarpagut nikuilluta, tassanilu aamma aningaasanut inatsisissap nassuiaatitaani allaqqasar­put sumorpiaq aningaasat atorneqassanersut. Taamaattumik taakkua qupperarunikkit immaqa paasissavaat sumut killiffeqarnerusugut.

 

Naalakkersuisoq saqqummiinermini oqaatigisaasa ilagivaat tikisitat isumalluutiginagit nunatsinni takornariaqarneq ingerlatinniassagipput, taanna isumaqarpunga pingaaruteqartoq oqaatigisaq.

 

Tassami takornariaqarneq tassaavoq - aamma upperaarput - Nunatsinni tassaassasoq inuutissarsiutit pingaarnissaattut isigisinnaasassarput siunissami. Aamma aningaasaliissutissat tassat eqqarsaatigi­gaanni 25 mill. kr.-nik massakkut aningaasaliissutaasalersut naammanngillat , taamatut inuutissar­siutitut Nunatsinni siunissami takorluussagutsigu. Taamaattumik ilinniartitaaneq annertooq pissagut­sigu tikisitallu isumalluutiginagit ingerlassagutta, aningaasat annerujussuit ilinniartitaanermut aamma atorneqartariaqarput. Taannalu erseqqarippoq aamma uani partiit aamma allat oqaaseqar­neranni taanna pingaartillugu oqaatigimmassut.

 

Kiisalu aamma kiffartuussineq eqqarsaatigalugu pitsaanerpaaq angussagutsigu innuttaasut takornari­aqarneq akueralugu ingerlattariaqarparput. Ajornaqaaq takornariaqarneq akuersaarnagu inuup ataasinnguulluunniit akuersaanngippagu ilaatigut iluatsinngitsoortoqartassaaq pinngitsoorani. Taamaattumik Nunarput tamaat isigalugu takornariartarneq inuutissartitut aammalu aningaasarsiuti­tut isigilissagutsigu akursaartariaqarparput. Maannakkut nalunngereerparput aningaasarsiutaalereer­soq, sanaluttartut assigiinngitsut tikittartut aningaasarsiutigaat. Tassani kaasarfitik immertarpaat, tassuunakkut nammineq sanaaminnik takornarissanut nioqquteqartarnermikkut. Taamaattumik suli annertunerusumik iluanaarutigissagutsigit tamakku aaqqissuussamik ingerlanneqarnissaat aamma massakkut, suliaralugu aallartinneqartut isumalluutigaagut. Taanna avaqqunneqarsinnaanngilaq.

 

Aamma UNNUISA-mut aningaasaliissutaasartut maannakkkumut killeqaqisut - qinnuteqartartut amerlaqaat - kisianni tunniutassaq annikitsuararsuulluni. Tassuunakkullu aarleqqutiginarpoq maannakkut mittarfittaarnitsinni, Aasianni, Sisimiuni aammalu allat mittarfittaartussaapput, takornariat taamarsuaq takkussuutilernissaat piareersimaffigissagutsigu isumaqarpunga kingusi­naarata aningaasaliissutit tassani qaffanneqartariaqartut. Periarfissamik ammaassereerpoq takornari­aqarneq avammut aammalu tikittussat eqqarsaatigalugit.

 

Assersuutigiinnarlugu aalisarnikkut aningaasaliisarpugut allaat 300 mill.-kkaanik. Taanna inuutis­sarsiutaavoq pingaartoq, aap, kisianni tullia aamma taamatut annertutigisumik pinngikkaluarlugu, kisianni annertunerusunik amiganngitsunik aningaasaliiffigisariaqarparput.

 

Uani ukioq tamaat Nunarput tassaavoq issittarluni,  Bjarne - aamma aputeqarpoq  tassani aput iluaqutiginiassagutsigu, aap, assigiinngitsutigut - oqarpoq ataatsimiititaliaq paasiniaasariaqartoq . Paasiniaareerpugut aamma Island-imiippugut paasiniaalluta, ukioq naallugu qanoq ittumik takor­nariaqarnikkut pilersaarusiortarnerit, taanna paasisassarsiorfigalugu. Tupinnaannartumik neqerooru­teqartarput allaat silarlummi misigisassat tassa neqeroorutigineqartarput. Taamaattumik ilinniarfis­saalluarpoq Island-i, ukioq tamaat assigiinngitsutigut misigisassatigut aammalu sisorariartarfeqar­nikkut iluaquteqarsimanerat iluaquteqarnerallu taanna Nunatsinni aamma iluaqutiginiarneqarsin­naammat.

 

Taamaattumik Apussuit isumaqarpunga tassani eqqaasariaqarlugu, eqqaamagakku aamma 1995-imi Apussuit inuusuttorpassuit soqutigalugu maani oqaluuserineqarmat, maani najuuttut. Ullumikkullu suli annerusumik Apussuit aningaasaliiffigineqarani. Kisianni uani paasinarpoq 1,5 mill. kr. Naalakkersuisut tassani aaqqissutissaminik aningaasaqarnermut inatsimmi siunnersuuteqartoq, neriuppungalu aamma tamanna partiinit allanit tapersersorneqarumaartoq.

 

Maliinannguaq Markussen Mølgaard, Inuit Ataqatigiit:

Qujanaq. Tassa suleqatigiissitap suliarisimasaa annertoqaaq aammalu isumassarsiassarpassuarnik imaqarpoq. Ilaatigut Inuit Ataqatigiinninngaanniit nuanaarutigisatta ilagivaat uani saqqummiussat­sinni taanngikkaluarlugu matumuuna oqaatigineqarmat, taamatut Nunatsinni takornariaqarnermik ilisimasaqarnerulernissarput anguniarlugu aamma atuartut - meeqat atuarfiat - aamma ilanngunne­qartariaqartoq, tassani erseqqissumik oqaatigineqarmat. Eqqaamaneqarunnarsivoq ukiut immaqa marluk matuma siorna Inuit Ataqatigiinninngaannit siunnersuuteqarsimagaluaratta ilaatigut meqqaaq atuarfiat allaat tassani ilanngunneqartariaqartoq. Aammalu pinngitsoorani arlaatigut takornariaqar­nermut sammisaqarsinnaanissaq tassani ilanngunneqartariaqartoq. Kisiat tassani Inatsisartut amerlanerussuteqartut ilaatigut oqaatigivaat massakkut periarfissaqareerpoq piumasuni. Kisiat taanna piumasuni, ilaa?, atortussaqaranilu meqqanik atuartitsiniaraanni takornariaqarnermut tunngasunik, taava piumassuseq sumiissua?

 

Taamaattumik siunissaq eqqarsaatigalugu aamma takornariqarnermut tunngasut atuarfimmi sammineqartassappata ilinniutissanik immaqa inuutissarsiutinut tunngatillugu sammisaqarnermi, atuakkanik aamma taakkununnga tunngasinnaasunik sanaartornissaq avaqqunneqarsinnaanngilaq. Taamaaliunngikkutta aamma siunissamut meqqat aammalu inuusuttunngortussat takornariaqarner­mut ineriartortitsinermut peqataanerulernissaannik kaammattuinissarput killeqassaqimmat.

 

Taavalu ilaatigut suleqatigiissitamit aamma oqaatigineqartoq unaavoq Nunap immikkoortuini ilinniartitaanermut tunngatillugu, immaqa Nunap immiikkortuini ingerlatsisoqarsinnaasoq Qaqortu­mi massakkut taamaattoqareerpoq. Aammalu immaqa Avannaani taamatut pilersitsinissaq takorloor­neqarsinnaasoq. Tassani suleqatigiissitap taanna kaammattuutaa assut tusarluarnarpoq, kisianni soorunami soorlu sumiinnissannik aammalu pilersaarusiornissamik, ilinniartitaanermut tunngasu­mik, taakku apeqqutigisavut ilanngullugit Naalakkersuisup akissuteqarfigiumaarmagit kingusinneru­sukkut naatsorsuutigalugu, saqqummiussatsinni apeqquteqaatitsinni sumut killissimaneranik ukioq ilinniartitaanermut tunngasoq eqqartukkavut. Neriuppunga aamma siunissami ersarissumik taakkua pilersaarusiorneqarluarumaarput, tassami naammanngilaq - soorlu Bjarne-p oqarneratuut - nuannaa­qaagut, nuannaaqaanga. Suliassat amerlaqaat suli aammalu ilinniartitaanikkut, angallannikkut sannaartunnikkut taavalu kulturikkut ineriartortitsinikkut ataqatigiissumik ingerlatsitsinissaq pisariqarpoq arlaannaat katataassanngippat.

 

Takornariaqarnermut ataatsimiititaliami siulittaasoq oqarpoq, sumut iluaqutaassua mittarfippassuit sanagutsitit inissaqartinnagillu takornariat tikittussat. Taamaatuumik ataqatigiissaarluakkamik siunissami ingerlanissaq avaqqunneqarsinnaanngilaq, pisariqarluinnarpoq. Aammalu tassunga tunngatillugu oqaatigerusuppara tassa oqareernitsituut tamatumani pineqartut tikillugit aammalu Nunap immikkoortuini suleqatigiiffiit tikillugit sulinissaq pisariqarluinnarpoq.

 

Naggasiutigallugu nuannaarutigaara taamatut kisitsisit ilaatigut paatsuungassutigineqartut pillugit Naalakkersuisup oqaatigimmagu suliniutigineqartoq siunissami aamma toqqammavissaqartaria­qaratta aammalu toqqissisimasumik sulinissaq, Inatsisartut, pissutigalugu toqqammavissaqarluartari­aqaratta kisitsisit eqqortut saqqummiuttarnissaat maannakkut ilungersuullugu suliniutigineqartoq. Naalakkersuisut akissuteqaataanut qujavugut aammalu siunnersuutitta maani uteqqinngikkaluarlugit suliareqqinneqarnissaanut oqariartuutaa nuannaarutigaarput.

 

Peter Ostermann, Atassut:

Tupigillaarpara sakkorttuumik iliornerput ilaatigut immaqa ajuallaatigineqalaarmat. Sunaluunniit suliaq ingerlatarput sumut killinnera pillugu nassuiaassiortoqartarpoq, soorlu massakkut taama iliortoqartoq. Isertussanngilarput takornariartitsinerup piorsagaanerani killiffigisimasarput assut pakatsissutigigatsigu. Naak soorunami pitsaasunik takusassaqaraluarluta, kisianni tamaat ataatsimut isigalugu aningaasarpassuit atoraluarlugit annertunerusumik angusaqartutut oqarsinnaannginnatta. Taamaatumik sakkortuuliorpugut.

 

Sakkortuuliorpugut siulersuisunngortut nutaat tusartikkumallugit, angusarput naammaginngikkipput pitsaanerusumik angusaqartariaqalersugut, takornariartitsineq tamaat ataatsimut isigalugu. Maani aalajangiisartuulluni aningaasartuutissanillu akuersisartuulluni nuanninngilaq paasilerlugu kisitsisit qanoq assigiinngitsigisut amerlatigisullu saqqummiussuunneqartut tusaallugit. Eqqortunik kisitsisi­nik takusaqarusuppugut, tassa piumasarput. Allatulli isumalluarfigisorujussuuarput takornariartitsi­ne, taamaattumik sakkortuuliornitsigut ersersinniarsimavarput, angusamik killiffimmik naammagi­saqannginnerput.

 

Uagut allanut allaassutigisarparput saqqummiussat issuaqattaaginnarlugit oqaaseqarata, kisiannili isorisaqarniaraangatta ersarissumik isorisaqarniartarluta. Taanna uani ersarippoq. Sorpassuit oqaaseqartunit tamanit oqaatigineqartut tassaapput ukiuni qaangiuttuni eqqartorneqartartut; ilinniar­titsinerunissaq, takornariartitsineq avammut samminerusoq, sinerissami takornariartitsiviit, peqati­giiffiit allallu ingerlatsisut suleqatiginerullugit ingerlatsinissat. Tassa eqqartortuartakkavut ullumik­kut aatsaat ersarinnerusumik aalajangersimanerusumillu iliuuseqarfiginiarneqalersut. Taamaatumik pakatsivugut.

 

Kisianni taamaakkaluartoq oqaatigisariaqarparput suleriaqqinnissami peqataassaagut. Peqataassaa­gut takornariartitsinerup pissutsinik eqqortunik tunngaveqarluni ingerlaqqeriarnissaanut, Nunatsinni pissutsit aallavigalugit; ilinniartitsinerunikkut, sinerissamik suleqateqarnerunikkut allarpassuartigul­lu suleqataassaagut. Kisianni isertussanngilarput pakatsinerput.

 

Ruth Heilmann, Siumut.

Atassumminngaannit oqaatigineqartut, Peter Ostermann-iminngaanniit, uani oqarmat saqqummius­sat issuaqattaaginnarnik oqaaseqartarpugut, kisiannili annerusumik qanoq siunissami takornariaqar­nikkut tikkuussinatik uani quppernerit qassit - tallimat immaqa - kisitsisit paatsuunganartut uani saqqummiussuuppaat aammalu pingaartumik immaqa radiukkut naalaartut paasin-ngilaat Atassutip suna pineraa. Taamaattumik nuannaarutigaara nassuerutigimmassuk aamma takornariaqarneq pillugu siunissami suleqataaniarlutik uani oqaluttarfimmi aamma massakkut oqaatigisaat, kisianni aamma uanga ajuusaarutigalugu oqaatigissavara uagut ataatsimiititaliamin-ngaanniit Naalakkersui­sut qanimut paasiniaaffigisimavarput tusagassiutini kisitsisit saqqummiunneqartut qanoq uppernas­suseqartiginersut nassuiaatigeqqullugu. Taanna qanimut oqaloqatigiissutigisimavarput soorlu oqarneratuulli Naalakkersuisup. Atassumminngaanniit peqataasoqanngit-soorpoq, taamaatumik tassani angiluttorsimapput kisitsisitigut qanoq paasisassaraluaminnik, taamaattumik akissuteqaataat iliissinnut Atassummut ingerlateqqikkumaarpakka, tassani oqaloqatigiinnitsinni paasivavut. Aammalu tassani kissaatigisimavarput ilissituulli soorunami siunissami kisitsisit eqqornerusut nassuiaatigineqartarumaartut siunissami. Taannalu massakkorpiaq pisinnaanngitsoq paasinarpoq aammalu allarpassuarnik tunngaveqarpoq, takornariaqarneq inuussutissarsiutaammat nutaaq. Imaalilluta 1,2,3-erluta isertut maannakkut suli kisissinnannginnatsigit.

 

Jonathan Motzfeldt, Naalakkersuisut Siulittaasuat, Siumut:

Inuit Ataqatigiit apeqqutigivaat, apostelfjeld qallunaatut taama taaguuteqarpoq, Navaranaani, kalaallisut taaguuteqarsoraara, Turist-inut  kommunalbestyrelse-llu akornanni isumaqagiissutigine­qarsimasoq, aap, taamaattoqarsimasoq paasisinnaavara 1996-imi suliassaq taanna aalartinneqarmat. Takusinnaavara assingiinngitsumik isumaqarfigineqarsimasoq aamma ukioq manna kommunalbestyrelse-minngaanniit. Kisianni paasiniarneqarsimasut ilaatigut avatangiisit pillugit oqartussaasut aammalu kommunit tungaatigut oqartussaasut missualaarnerisigut, ammasumik unammilleqatigiinnikkut takornariaqarneq aamma ingerlasussaammat, taava periarfissaq taanna ajornartitaasimanngitsoq matumuuna ilisimatisissutigineqarsimavoq.

 

Taanna oqaatigilaassavara tassa ajornartutut avatangiisit tungaanniinngaannit isigineqarsiman-ngimmat aammalu takornariaqarnerup unammilleqatigiiffittut ingerlasussaanera killilerneqarsin­naanngimmat.

 

Oqallinneq una ataatsimut oqaaseqarfiginngikkaluarlugu oqaatigilaarlara aamma Atassutip oqaase­qartuinut aammalu oqaaseqartunut allanut aamma paasigakku. Nassuiaat una tamatta naammaginn­gilarput assigiinngitsutigut aamma taanna Naalakkersuisut oqaatigisaanni erseqqippoq, naammagi­nartoqanngilaq aamma uagut suliffeqarfitta suleqatigiissimannginneri aamma ajorput, taamaatus­saanngilaq. Namminersornerusut suliffeqarfii Greenland Tourism allallu suleqatigiittussaapput, taamaattumik taama ittut aamma uagut namminneq akornatsinni pisut akuersaaruminaapput aamma isumagissavarput tamakkua tungaatigut nakkutilliinissaq.

 

Maannakkut Greenland Tourism-ip aallartinnera/ingerlaqqilernera Naalakkersuisuninngaanniit tutsuigaarput, tatigaaarput. Aammalu ugguuna Nunap immikkoortortaanut sammisumik suleqatigin­ninnissamik ammaassiniarneq isumaqarpugut pissusissamisoortoq. Aamma ilaatigut Naalakkersui­sut namminneerlutik saqqummiuppaat maani uagut nammineq aaqqissuussatsinnik aaqqissuusseqa­taanitsigullu takornariarneq ingerlatsissappat, assersuutigalugu Naalakkersuisut taasaalluunnit gummibåd-inik namminneq ikaartussanngillat takornariat, umiarsuarminninngaanniit namminneer­lutik nunamullu uteqattaarneri uagut isumagissavarput. Maani sulisutta akisussaaffigissavarput tamarmi ingerlanissaa. Tamakkunatigut aamma aaqqissuussisinnaanerit eqaannerusumik suliarinis­saat nammineerluta aamma saqqummiussatsinni aamma tikkuarpavut aaqqiissuteqarfiginiarlugit.

 

Imaappoq assigiinngitsut piffinniit piffinnut aaqqissuisartut saniatigut aamma tamakkiisumik aaqqitassat, maani tikkuartorneqartut arlalippassuupput. Kisianni tassa soorlu Siumut oqaluttua-ta , aamma allat, oqaatigigaat Naalakkersuisuninngaanniit inuussutissarsiornermut ineriartortitassanut ilaalluinnartutut isigaarput. Aammalu takornariaqarneq pilersaarusiukkamik nakkutigisamillu ingerlasoq Nunatsinni atorfissaqartipparput, ingerlalluarnissaalu aamma suliarissavarput.

 

Peter Grønvold Samuelsen, Takornariaqarnermut Naalakkersuisoq, Siumut:

Oqaaseqaqqinninni assigiinngitsut tikinngisakka taakku apeqqutigeqqinneqarmata oqassuunga Ailinniartitaaneq sumut killippa?@ Inuit Ataqatigiinninngaannit taanna apeqqutigineqartoq, tassa nutaamik ilinniarfiliortoqarnissaanik uani saqqummiussinataluunniit oqariartuuteqarnngilagut, kisianni pikkorissartitsinerit aqqutigalugit maannakkut ingerlanneqartut assigiinngitsorpassuit taakkua tikkuassavavut, Narsami INUILI-mi, Qaqortumi, Niuernermi Ilinniarfimmi Sisimiunilu Oqaatsinik Ilinniarfimmi ingerlanneqartut, taavalu sumiiffinni ataasiakkaani qimussersussanik, guide-nik pikkorssartsitsisarnerit oqaatsitigut allatigullugu, taakkua ingerlanneqartut tikkuassavakka. Aamma outfitter-it aamma pikkorissartinneqartuarnerat aamma torrallatanut ilaapput.

 

Kisianni soorunami oqareernittuut tikkuartorneqartut taakkua tamaasa suleriaqqinnissami ilanngul­lugit nalilersorneqassaput isumaginiarneqarlutillu. Nuannaarutigaara Atassumminngaanniit Peter Ostermann-i nassuitsumik oqarmat Atassut pakatsisimasoq, taanna nassuitsumik oqarneruvoq aamma tamanna ataqqissavarput. Aamma taamatut oqarnermini oqarnera suli una nuanaarutigineru­sara tassaavoq aamma ajunngitsumik aamma takusassaqarmat, maannamut ineriartortitsinermi.

 

Ajuallattoqanngilaq uanga ajuallanngilanga, kisitsinik eqqornerusunik ujarlersunut ajuusaarutigiin­narpara nipi taama taartinneqartigimmat, kisianni tassa ataqqivara taamatut oqariartortoqarnera. Aamma siulersuisut GT-mi taakkuninnga suleriaqqinnissaminnik maani aamma peqataatitaqarnerat ilutigalugu partiit nassuitsumik taamatut iluarisimaarinnilllutillu tikkuagassanillu tikkuartuillutik oqariartuuteqarnerat pissusissamisuuginnarpoq pissusissamisoorlunilu.

 

Taamatut oqaaseqarlunga tamaasa oqaaseqartut qutsavigeqqissavakka. Suleriaqqinnissaq imassaqar­luartoq nalunanngilluinnarpoq aamma suliassaqarpassuaqartoq nalunanngilaq, taakkulu aamma suliarineqassapput.

 

Anders Nielsson, Atassut:

Takornariartitsineq oqalliserivarput imaanngikkaluarpoq tallisaariniartunga. Kisianni tassa pappia­larpassuit atorneqarput saqqummiussinermi. Immaqa akunnerit qulit 20 tiimilluunniit tikillugit taakkua atuarniarneranni atorsimavakka paasiniarlugit, aamma Anthon Frederiksen-ip isornartorsiu­tigisai paasisinnaalluarpakka, tassa kisitsisit paasiuminaaqaat, taamaattumik tunineqarluni iluanngil­luinnarpoq.

 

Ukiorpassuit tusagassiortutut aamma politik-eritut ukiualunni misilittagaqarpunga aamma naalaar­tartut eqqarsaatigalugit eqqasuuteqanngilanga paasissaqqaarpaat sunarpiaq pineripput. Aamma naammanngilaq sulianut tunngasunik ataatsimiititaliaqarpat taakkuninnga erseqqissaasusanik, taakkua nammineq paasinnikkumasut paasissaqqaarpaat. Oqarluaannartariaqarpunga turist-udvalg-imi imaluunniit Takornariaqarneq pillugu ataatsimiititaliami ilaasortaannginnama.

 

Finn Karlsen, Inatsisartut siulittaasuata tullia, Atassut:

Tassalu taamaasilluni ullormut oqaluuserisassat immikkoortoq 25, takornariaqarneq pillugu nassuiaat oqallisigineqarnera tamaanga naammassivoq.

 

Oqaluuserisaq naammassivoq.