Oqaluuserisassani immikkoortoq 15-2 |
|
||
| Siullermeerneqarnera | Aappassaanneerneqarnera | Pingajussaaneerneqarnera | |
Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat,
ataatsimiinnermik aqutsisoq:
Ataatsimiinneq ammarpoq.
Ullumikkut pingasunngornikkut oktoberip 20-ani Inatsisartut
oqaluuserisassaqarpugut allalikasinnik.
Ullormut oqaluuserisassat
tikitsinnagit siullermik ilisimatitsissutigeqqaassavara ullumikkorpiaq, tassa
oktoberip 20-ani naggueqatigut Nunavukkormiut aamma ukiakkut ataatsimiileqqaarnertik
aamma aallartimmassuk, aammalu ullumikkorpiaq Nunavummi inatsisartut nutaat
ataatsimiittarfittaartik aamma atoqqaartimmassuk.
Ullormut oqaluuserisassat
tassa oqaatigeriikkattuut tikitsinnagit aamma Siulittaasoqarfimmiit
nalunaarutigissavara Siulittaasoqarfiup akuersissutigimmagu Inatsisartuni
ilaasortaq Malînánguaq Markussen-Mølgaard qanittukkut ernisussaanini
pissutigalugu ataatsimiinnermi maannakkumiit peqataajunnaarallartoq.
Siulittaasoqarfiup inassutigissavaa ullumimiit Inatsisartut ataatsimiinnerisa
sinneranut sulinngiffeqarallarnissaa akuersissutigineqassasoq. Malînánguaq
Markussen-Mølgaardili aamma kissaatigivaa Inatsisartut marlunngornermi 26.
oktober ullaap tungaatigut pissutsit tamanna ajornartissanngippassuk, tassa
erneriataarsimanngippat ataatsimiinneranni aamma peqataajumalluni.
Sinniisussatuta
aggersinneqareerpoq partiimut Inuit Ataqatigiinnut sinniisussaq siulleq,
tassalu Paninnguaq Olsen, taassumalu qinigaasinnaanera Qinigaasinnaanerup
Misilinneqarnissaanut Ataatsimiititaliap aamma naliliiffigereersimavaa.
Ataatsimiititaliap Siulittaasoqarfimmut inassutigivaa taassuma
qinigaasinnaanera akuersissutigineqassasoq. Tamatuma kingorna
Siulittaasoqarfiup inassutigivaa Paninnguaq Olsenip Inatsisartuni inissaminut
ingissinnaanissaa Inatsisartut akuersissutigissagaat.
Akerliusoqarnerluni?
Taamattoqanngilaq.
Maannakkullu Paninnguaq
Olsen qinnuigissavara Inatsisartuni inissaminut ingeqqullugu.
Taamatuttaaq aamma
ilisimatitsissutigerusuppara Inatsisartunut ilaasortaq Tommy Marø aqagu
Naalagaaffiit Peqatigiit New York-imi ataatsimeersuarnissaannut
peqataajartorluni aamma aallartussaassammat, Tommy Marø angalalluarniarina.
Taavalu tassa ullormut
oqaluuserisassagut ukuupput: imm. 15 1999-imut Inatsisartut ilassutitut
aningaasaliissutinut inatsisissaasa aappaannut siunnersuut,
aappassaanneerinninneq, tassani Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq
isumaliutissiissummik saqqummiussissaaq, taavalu imm. 14: 2000-imut
Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut siunnersuut, tassa aamma aappassaaneerinninneq,
tassani piareersimaqqussavakka Inatsisartuni ilaasortat Finn Karlsen, Hans
Enoksen, Per Rosing-Petersen aamma siunnersuutimminnik saqqummiussaqassammata,
tamatuma kingorna Siulittaasoqarfik taavalu aamma Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliaq aamma isumaliutissiissummik saqqummiussissapput taavalu imm.
16: Namminersornerullutik Oqartussat missingersersuutaat pillugit Inatsisartut
inatsisissaattut siunnersuut, aappassaaniigassaq, tassani Inatsisit
Atortinneqarnerannut Ataatsimiititaliaq isumaliutissiissummik
saqqummiusseqqaassaaq kiisalu 34: Peqqissaasutut ilinniartitaaneq pillugu
Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut, tassani aamma
aappassaanneerinninneruvoq, tassa Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu
Ataatsimiititaliaq aamma isumaliutissiissummik saqqummiussissaaq. Tamatuma
kingorna pingasunngornikkut apeqquteqaatit tikittussaassavagut.
Tassalu maannakkut
siullermik immikkoortoq 15, tassanilu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
siulittaasua Jørgen Wæver Johansen qinnuigissavara isumaliutissiissummik
saqqummiussaqaqqullugu.
Jørgen Wæver
Johansen,
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap siulittaasua:
Siullermik
naalisaasinnaanissannut qinnuteqaateqassaanga, qujanaq.
1999-imi Inatsisartut
ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaasa aappaanut siunnersuut pillugu
isumaliutissiissut Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaanni
siunnersuutip aappassaaneerneqarnerannut matumuuna saqqummiunneqassaaq.
Inatsisartut
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaata siunnersuummik suliarinninnermini makku
inuttarai:
Inatsisartuni ilaasortaq
Jørgen Wæver Johansen (Siumut), siulittaasoq
Inatsisartuni ilaasortaq
Asii Chemnitz Narup (Inuit Ataqatigiit), siulittaasup tullia
Inatsisartuni ilaasortaq
Per Berthelsen (Siumut)
Inatsisartuni ilaasortaq
Per Rosing-Petersen (Siumut)
Inatsisartuni ilaasortaq
Anders Nilsson (Atassut)
Isumaliutissiissutip
imarai:
1. Aallaqqaasiut.
2. Nalinginnaasumik
oqaaseqaatit.
3. Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap kontonut toqqartukkanut oqaaseqaatai.
4. Naalakkersuisut
1999-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaasa
aappaannut siunnersuummi aningaasaliissutinut allannguutissatut siunnersuutaat.
5. Naalakkersuisut
1999-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaasa aappaannut
siunnersuummi oqaasertaliussanut allannguutissatut siunnersuutaat.
6. Naalakkersuisut
1999-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaasa
aappaannut siunnersuummi tjenestemanditut atorfinnut tunngatillugu
allannguutissatut siunnersuutaat.
7. Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap inassuteqaataa.
1. Aallaqqaasiut.
Naalakkersuisut ulloq 14.
september 1999 Inatsisartut 1999-imut ilassutitut aningaasaliissutinut
inatsisissaasa aappaannut
siunnersuut saqqummiuppaat. Siunnersuut Inatsisartut ulloq 6. oktober 1999
ataatsimiinneranni siullermeerlugu oqaluuserineqarmat Inatsisartut
aalajangerput siunnersuut aappassaaneerneqannginnermini Inatsisartut
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaannit suliarineqartussanngorlugu
innersuussutigineqassasoq. Tamatuma kingorna Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap siunnersuut peqqissaartumik misissuataarpaa.
Naalakkersuisut ulloq 7.
oktober 1999 allannguutissatut siunnersuutinik 22-nik nassiussipput, taakkulu
ataatsimiititaliap sulinerani ilaatinneqarput. Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap allannguutissanut inassuteqaatai isumaliutissiissummi
immikkoortut sisamaanniit arferngat ilanngullugu takuneqarsinnaapput.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap nalinginnaasumik oqaaseqaatai isumaliutissiissummi immikkoortut
aappaanni takuneqarsinnaapput kiisalu ataatsimiititaliap kontonut
toqqartukkanut oqaaseqaatai immikkoortut pingajuanni takuneqarsinnaallutik.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap Inatsisartut 1999-imut ilassutitut aningaasaliissutinut
inatsisissaasa aappaannut siunnersuut pillugu inassuteqaataa
isumaliutissiissummi immikkoortut arfineq aappaanni takuneqarsinnaavoq.
2. Nalinginnaasumik
oqaaseqaatit.
Inatsisartut
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaata iluarisimaarlugu paasivaa siunnersuut
una - Naalakkersuisut Landskarsip missingersersuutai pillugit Inatsisartut
inatsisissaannut siunnersuuteqarnerata kingunerisaanik - Inatsisartut
ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaasa kingullersarigaat.
Siunnersuutip imai
naatsumik oqaatigalugit ukuupput:
- isertitat amerleriaataat
missingersersuusianullu naleqqiullugu pitsanngoriaatit
- aningaasartuutit
amerleriaataat, pingaartumik peqqinnissaqarfimmut tunngatillugu
- aaqqiissutissatut
allannguutit kiisalu aningaasaliissutit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
akuersissutigisimasaasa inatsimmi aalajangersakkanik tunngaveqalersinneri
Siunnersuut aqqutigalugu
angusat tamarmiusut kingunerissavaat IST-iikkutigut angusat 1.622.000 kr.-inik
pitsanngoriaateqarnerat, taamaalilutillu IST-iikkutigut amigartoorutit
53.534.000 kr.-iniit 51.912.000 kr.-inut ikilisinneqassapput.
Aningaasaqarnermulli
Ataatsimiititaliap tikkuarumavaa pitsanngoriaateqarneq akileraarutit
akitsuutillu 39,5 mio. kr.-inik qaffanneqarannik taamaallaat pissuteqartoq.
Ataatsimiititaliap oqaatigissavaa akileraarutit akitsuutillu inuiaqatigiinni
ingerlatat naammaginartumik annertuseriarnerisa kingunerisaannik qaffariarnerat
soorunami nuannaarutissaasoq, ataatsimiititalialli Naalakkersuisunut
sakkortuumik kaammattuutigissavaa aningaasanut inasitsissatut siunnersuutip
suliarinerani akileraarutit akitsuutillu qanoq isertitaqaataatiginissaat
pillugu missingiinerminni suli mianersorneroqqullugit, taamaalillutik
Inatsisartut aningaasanut inatsisip suliarinerani piviusorsiornerusumik
tulleriiaarisinnaaqqullugit.
3. Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap kontonut toqqartukkanut oqaaseqaatai.
Namminersornerullutik
Oqartussat Qarsaasiaqarfiat pillugu.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap aningaasaliissutit 5 mio. kr.-inik qaffanneqarnissaat ulloq 23.
september 1999 akuersissutigaa. Aningaasaqarnermulli Ataatsimiititaliap
Qarasaasiaqarfiup pisortaqarnikkut aqunneqarnerata
akuersaarneqarsinnaanngitsumik amigaateqarnera akuersissuteqarnerminut
atatillugu uparuarpaa. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap ilanngullugu
oqaatigaa qinnuteqaatip akuersissutiginerani tunngavissaatinneqartoq
ataatsimiititaliap arlaleriarluni Naalakkersuisunut uparuaasarsimanera
tunngavigalugu suliniutinut Naalakkersuisut aallartissimasaannut
uppernarsaatissamik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq Naalakkersuisunit
tigusaqassasoq. Aammattaaq nassuiaammi takuneqarsinnaasariaqarpoq
Qarasaasiaqarfiup pisortaa taassumalu qullersai -
taarsiissussanngortitaassutigisinnaasaminnik
pineqaatissiissutigisinnaasaminnillu - akisussaaffimminnik
sumiginnaasimasinnaanerinik Naalakkersuisut naliliisimanersut
naliliinersulluunniit, taamaattoqarsimappallu Naalakkersuisut akisussaaffik
inissinniarlugu sutigut iliuuseqarsimanersut.
Tamatuma kingorna pissutsit
tamakku pillugit nassuiaat ulloq 29. september 1999 Naalakkersuisunit
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut nassiunneqarpoq.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap aammaarluni oqaatigissavaa Naalakkersuisut arlaleriarlutik
saaffigineqareeraluarlutik Qarasaasiaqarfik immikkoortortaqarfiup taassuma
aningaasaliissutinik atuinerata naammaginartumik nakkutigineqarnissaa
qulakkeerneqartussanngorlugu, taamaalillunilu ukiuni sisamani anguniagassatut
pilersaarusiaq piviusunngortinneqartussan-ngorlugu, aatsaat maanna
aaqqissuummassuk, assut ataatsimiititaliamit tamanna ajuusaarnartutut
isigineqartoq.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap naatsorsuutigaa Naalakkersuisut aningaasaliissutissanik
qinnuteqaateqarnerminni ukiuni aggersuni aningaasatigut ajornartorsiutinik
taamaattunik pilersoqaqqinnginnissaanik naliliinertik timitalissagaat aammalu
ukioq tulleq aallarnerfigalugu immikkoortortaqarfiup taassuma ilaasa
suliarinnittussarsiuunneqarnissaannut siullermeerutaasumik alloriartoqassasoq.
Aningaaseriveqartitsineq pillugu.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap eqqumiiginartippaa 963.000 kr.-it
aningaasaliissutigineqarnissaat qinnuteqaatigineqarmat, tassami -
missingersuutinut ilanngussami ilanngullugu oqaatigineqartutut -
eqqaamasariaqarmat Grønlandsbanken A/S-ip POST Greenland illoqarfinni
qulingiluani Grønlandsbanken A/S-ip immikkoortortaqarfiginngisaani
aningaaseriveqarnermik ingerlatsineranut 1998-ip naanerata tungaanut ukiumut
2.725.000 kr.-inik akilertarsimagaa.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap taaneqartutut ittumik pisoqarsimanera ajuusaarnartutut
oqaatigissavaa, tassami Namminersornerullutik Oqartussat illoqarfinni
taakkunani qulingiluani aningaaseriveqartitsinerup amigartoorutaanerarneqarnera
pissutigalugu allatut ajornartumik aningaasalersueqataasariaqarput.
Aningaasaqarnermulli
Ataatsimiititaliap paasilluarsinnaavaa Namminersornerullutik Oqartussat nunap
ilaani aningaaseriviit namminersortut immikkoortortaqarfigerusunngisaanni
innuttaasut aningaaseriveqarnikkut sullinneqarnissaminnut periarfissaqarnissaat
allatut ajornartumik isumagisariaqarmassuk.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap tamanna tunngavigalugu siunertamut tassunga
aningaasaliisoqarnissaa akuersaarsinnaavaa, Naalakkersuisunulli sakkortuumik
erseqqissarumallugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap naatsorsuutigigaa
aningaasat Namminersornerullutik Oqartussat aningaaserivinniititaat
aningaaserivinnut ernialersuinerpaanut inissinneqassasut.
Peqqinnissaqarfik pillugu.
Siornatuulli siunnersuummi
matumani peqqinnissamut tunngasunut aningaasartuutit amerleriapiloorput,
tamannalu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap aammaarluni sakkortuumik
uparuassavaa.
Taamaammat
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Inatsisartut aningaasanut
inatsisissaannut siunnersuutip suliarinerani piviusorsiortunik missingersersuusiortarnissap
pingaaruteqarnera tikkuarumavaa, tassami Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
kingulliup 1999-imut aningaasanut inatsisissap suliarineranili erseqqissaatigaa
peqqinnissamut tunngasuni ikinaarilluni missingersersuusiortoqartoq, tamannalumi
Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisaanni siullermi kiisalu
Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaasa aappaattut
siunnersuummi matumani uppernarsineqarpoq.
Peqqinnissamut tunngasuni
aningaasartuutit annertusiartornerat isumakuluutissaavoq.
Inatsisartut
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaata immikkoortumi pineqartumi
aningaasatigut aqutsinerup amigaateqarnera arlaleriarluni uparuartareerpaa,
ataatsimiititaliallu naatsorsuutigaa Naalakkersuisut aningaasartuutit
aqunneqarsinnaanngitsumik amerliartornerinik unikaallatsitsisinnaasunik
piaartumik suliniuteqassasut.
Ataatsimiititaliap isumaa
naapertorlugu peqqinnissaqarfiup aningaasatigut aqutsineq
patajaallisanngikkuniuk peqqinnissamullu pilersaarusiamik ersarissumik,
tulleriiaarinerit erseqqilluinnartut piviusunngortinneqarnissaannut
ilapittuutaasinnaasumik, peqanngikkuni atuineq unikaallatsissinnaanngikkaa.
Aningaasartuutit
pitsaanerusumik aqussinnaassagaanni piviusunillu tunngaveqarluni
peqqinnissaqarfimmut tunngatillugu naalakkersuinikkut
tulleriiaarisinnaassagaanni peqqinnissamut pilersaarusiap pilersinneqarnissaa
kiisalu aningaasat peqqinnissaqarfimmut atorneqartartut sunniutaasa
nalilersuiffiginissaat pisariaqarluinnarput.
Suliassaqarfik 60 tamaat
ataatsimut isigalugu aningaasartuutissatut missingersuutigineqartut
aningaasartuutaarpiartullu annertuunik nikingassuteqartiterput. Taamaammat
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Landskarsip Naatsorsuutaasa
Kukkunersiorneqartarnerannut Ataatsimiititaliaq kaammattorumavaa Landskarsip
1999-imut naatsorsuutaasa kukkunersiorneqarnerinut atatillugu suliassaqarfik 60
tamaat peqqissaartumik misissuiffigeqqullugu.
4. Naalakkersuisut
1999-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaasa
aappaannut siunnersuummi aningaasaliissutinut allannguutissatut siunnersuutaat.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliaq Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaannut tamanut
inassuteqaatiminik saqqummiussaqarpoq. Matumuunalu allannguutissatut
siunnersuutit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap immikkut
oqaaseqarfigisimasai oqaaseqarfigissavakka. Tamatumani pineqarput
allannguutissatut siunnersuutit makku:
Allannguutissatut
siunnersuut nr. 4:
Siusinaartumik pensionisiat
Utoqqalinermi
pensionisiaqalersinnaanermut ukiut killigititat 60-iniit 63-inut
qaffanneqarnerisigut - qaffariaatissatut naatsorsuutigisap ilimagisamit
siusinnerusukkut sunniussimanerata malitsigisaannik 1999-imi aningaasaliissutit
7,5 mio. kr.-inik qaffanneqarnissaat qinnutigineqarpoq. Ukiunut missingersuusiorfiusunut
aningaasaliissutit 2000-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisissaannut
siunnersuummut allannguutissatut siunnersuutitut ilanngunneqareerput.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap inassutigaa qaffaaniarneq akuersissutigineqassasoq.
Aningaasaqarnermulli
Ataatsimiititaliap Naalakkersuisut kaammattorumavai suliassat nammagassallu
agguataarneqarnissaasa nutaamik isumaqatigiinniutigineqarnissaat siunertaralugu
immikkoortoq taanna tamaat sapinngisamik piaartumik kommunit peqatigalugit
nalilersoqqullugu, taamaalilluni siusinaartumik pensionisiaqalernissamik
qinnuteqartup aalajaangiiffigineqarnerani aningaasat ilanngullugit
isiginiarneqartalersinnaaqqullugit aammalu innuttaasut sapinngisamik
amerlanerpaat suliffeqarnermi akuujuarnissaat qulakkeerneqarsinnaaqqullugu.
Allannguutissatut
siunnersuut nr. 5
Puisit amiinik tunisinermi
akinut tapiissutit.
1999-imi puisit amiinik
tunisineq matumani taaneqartutut amerlassusilinnik
aningaasartuuteqarnerussutaassangatinneqarmat tamatuma malitsigisaanik 1999-imi
aningaasaliissutit 2,5 mio. kr.-inik qaffanneqarnissaat qinnuteqaatigineqarpoq.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap inassutigaa qaffaaniarneq akuersissutigineqassasoq.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap Inuussutissarsiornermut Naalakkersuisup isumasioqatiginerani
paasivaa Naalakkersuisut puisit amiisa allanik periuseqarluni avammut
tuniniarneqartarsinnaaneri isumaliutigigaat. Aammattaaq ataatsimiititaliaq
paasitinneqarpoq puisit amiisa tunisassiassatut tunineqartartut pitsaassusiisa
qaffanneqarnissaat Naalakkersuisunit suliniutigineqartoq. Ataatsimiititaliap
suliniutit taakku marluk iluarisimaarpai, Naalakkersuisullu iliuuseqarnissaat
qilanaaralugu.
Allannguutissatut
siunnersuut nr. 6
Savaateqarnermut
tunisinermi akinut tapiissutit.
Savaaqqat neqaasa Kalaallit
Nunaanni namminermi nioqqutigineqarnerminni akii appartissinnaajumallugit
1999-imut aningaasaliissutit 880.000 kr.-inik qaffanneqarnissaat
qinnuteqaatigineqarpoq.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap inassutigaa qaffaaniarneq akuersissutigineqassasoq.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap oqaatigissavaa savaaqqat neqaasa avammut nioqqutissatut
tunisassiassatut pisiarineqarnerinut tapiissuteqarnissamik qinnuteqaat
marloriarlugu akuersissutigisinnaasimanagu.
Taamaammat Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap naammagisimaarlugu oqaatigissavaa allannguutissatut
siunnersuut una aqqutigalugu savaaqqat neqaasa Kalaallit Nunaanni
nioqqutigineqarnerminni akii appartinniarlugit tapiissutissanut
qinnuteqaateqartoqarmat aammalu Neqi A/S-ip neriorsuutigisimammagu
tunisassiassatut pisinermi akit kiilumut 2,50 kr.-inik ikileriaataat Kalaallit
Nunaanni pisisartunut akigititat appartinneqarnissaannut atorumallugit.
Aningasaqarnermut
Ataatsimiititaliap naatsorsuutigaa tunisassiassanik pisiortornermut
tapiissutissatut qinnuteqaatit 880.000 kr.-it kiisalu tunisassiassanik
pisiortornermi akit ikileriaataat 1999-imi savaaqqanik tunisassiat
amerlavallaarutaasa kiisalu 1998-imi uninngasuutit sinnerisa savaaqqat 3.000-t
missaannik annertussusillit tuniniarnerinut taamaallaat atorneqassasut aammalu
tapiissutit aatsaat siunertanut allanut atorneqarsinnaassasut 1999-imi
tunisassiat amerlavallaarutaat 1998-imilu uninngasuutit sinneri tamakkerlutik
tunineqareerpata.
Allannguutissatut siunnersuutit
nr. 8 aamma 9
Great Greenland
Suliffeqarfiup 1998-imi
amigartoorutai matussusersinnaajumallugit 1999-imut aningaasaliissutit 764.000
kr.-inik qaffanneqarnissaat qinnuteqaatigineqarpoq. Aammalu amigartoorutissatut
missingersersuusiat matussusersinnaajumallugit 1999-imut aningaasaliissutit 5
mio. kr.-inik qaffanneqarnissaat qinnuteqaatigineqarluni.
Amigartoorutit annertunerannut
nunarsuarmi tuniniaavinni akit nikeriarnerat tunngaviutinneqarpoq.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap inassutigaa qaffariarnerit akuersissutigineqassasut.
Allannguutissatut siunnersuutinut
taakkununnga marlunnut tunngatillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq
imaattunik oqaaseqassaaq:
Suliffeqarfik Great Greenland
avitaavoq Great Greenland-imut, taannalu tassaavoq suliffeqarfik namminersortitaq
nioqqutissiornermik ingerlatalik (garverinermik amminillu kavaajaliornermik),
kiisalu Great Greenland A/S-imut, taannalu tassaavoq nioqqutissiat
tuniniarnerinik ingerlatalik. Great Greenland A/S-ip siulersuisui
suliffeqarfimmi namminersortitami Great Greenland-imi siulersuisuujutigipput.
Matumuuna allannguutissatut
siunnersuutigineqartuni marluusuni qinnuteqaatigineqartut taamaallaat
suliffeqarfimmut nammineertitamut Great Greenland-imut tapiissutissatut
qinnutigineqarput, taamaalillunilu ataatsimiititaliap oqaatigissavaa 1999-imut
Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisaanni siullermi
Inatsisartut Great Greenland A/S-ip aktiaataasa pigileqqinneqarnissaannut 2,9
mio. kr.-it aningaasaliissutigineqarnissaat akuersissutigisimagaat.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq Landskarsip Great Greenland allannguutissatut
siunnersuutigineqartutut annertutigisunik tapiissuteqarfigisariaqarmagu assut
iluarinanngitsoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq 1999-imi
aningaasaleeqqittariaqarnermik pisariaqartitsineq ukiuni aggersuni
aningaasaliisariaqarnermik pisariaqartitsisarnissat
ileqquliutiinnarneqarnissaannik kinguneqartariaqanngitsoq.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap naatsorsuutigaa Great Greenland-ip angusaasa piaarnerpaamik
malunnaatilimmik pitsanngoriartinneqarnissaannut periarfissat tamarmik
Naalakkersuisunit misissorneqassasut. Aammattaaq Naalakkersuisut
piaarnerpaamik, kingusinnerpaamillu 1999-ip naanerani, suliniutissatut
pilersaarusiaq Great Greenland-imi aalajangersimasumik aningaasartuutit
ikilisinneqarnissaannut qulakkeerutaasussaq suliarisariaqarpaat, soorlu
inissianut aningaasartuutit 1997-imiit arfineq marloriaammik
amerleriarsimanerannut, biileqarnermut tunngasut 1996-imiit arfinileriaammik
amerleriarsimanerannut kiisalu nioqquteqarnerup ussassaarinerullu 1996-imiit
marloriaatinngorsimaneranut tunngatillugu. Aalajangersimasumik aningaasartuutit
1996-imiit 1998-imut katillutik 20%-inik annertuseriarsimapput.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq pissutsit taamaattut akuersaarneqarsinnaanatillu
isornaateqartut.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap taamatut isornartorsiuinermi kingunerisaanik Landskarsip
Naatsorsuutaasa Kukkunersiorneqartarnerannut Ataatsimiititaliaq
kaammattorumavaa Landskarsip 1999-imut naatsorsuutaasa kukkunersiorneqarnerinut
atatillugu Great Greenland-imi pissutsit misissoqqissaaqqullugit.
Allannguutissatut siunnersuummut
nr. 8-mut tunngatillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap immikkut
oqaatigissavaa tamatumani pineqartoq tassaasoq kingusinnerusukkut
aningaasaliisoqarnissaanik qinnuteqaat. Taamatut kingusinnerusukkut
aningaasaliisoqarnissaanik qinuteqarneq
missingersersuusiullaqqissimannginnermut takussutissaavoq aammalu 1998-imi
Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutaannut inatsisit aappaanni
ilannguneqarsimasariaqaraluarluni, tassami aningaasartuut 1998-imut
tunngasuuvoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Naalakkersuisut taamatut
aningaasaliissuteqarnissamik qinnuteqarnerat isornaatilittut oqaatigerusuppaat.
Allannguutissatut siunnersuummut
nr. 9-mut tunngatillugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap immikkut
oqaatigissavaa aningaasaliissoqarnissaanik qinnuteqaat 1999-imut Inatsisartut
ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisaanni siullermi, kingusinnerpaamilluunniit
1999-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaasa
aappaanni, ilanngunneqarsimasariaqaraluartoq. Ataatsimiititaliap
isornartoqartippaa aningaasaliisoqarnissaanik qinnuteqaat 1999-imut
Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaasa aappaannut
siunnersuummut allannguutissatut siunnersuutitut saqqummermat.
Allannguutissatut siunnersuut nr.
11.
Ataatsimut aningaasartuutit, nuna
tamakkerlugu siunertat Peqqinnissaqarfimmut tunngasut.
Trikini, mikiartorluni pullatsinneq
kiisalu meeqqat nerisaat pillugit quppersagaliornissat siunertaralugit 1999-imi
aningaasaliissutit 200.000 kr.-inik qaffanneqarnissaat qinnuteqaatigineqarpoq.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap inassutigaa qaffaaniarneq itigartinneqassasoq.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq allannguutissatut siunnersuut ilassutitut
aningaasaliissutinut inatsimmut atatillugu saqqummiunneqartariaqanngitsoq,
ataatsimiititaliaq isumaqarmat aningaasaliissutit taamaattut aningaasanut
inatsimmut atatillugu aningaasalersortariaqartut. Aammattaaq ataatsimiititaliaq
isumaqarpoq aningaasaliissutit allannguutissatut siunnersuummi
nassuiarneqartutut atorneqarnissaat PAARISA-p suliassarigaa.
5. Naalakkersuisut 1999-imut
Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaasa aappaannut
siunnersuummi oqaasertaliussanut allannguutissatut siunnersuutaat.
Allannguutissatut siunnersuut nr.
20
Naalakkersuisut Puisi A/S-ip
aningaasanik ingerlatsinermut atugassaminik annerpaamik 12 mio. kr.-inik
attartortitsisumit avataaneersumit atortinneqarnissaanut atatillugu
qularnaveeqqusiisuunissaminnut piginnaatinneqarput.
Oqaasertaliussaq taamaattoq
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap inassutigaa akuersissutigineqassasoq.
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
oqaasertaliussap akuersissutigineqarnissaanik inassuteqarneranut
pissutituaapput Naalakkersuisut Puisi A/S-imik piginneqataanermikkut inunnik
pilersaarummik aqutsisuusunik nakkutiginninnerannik ataatsimiititaliap
tatiginninnera; kiisalu ataatsimiititaliap Naalakkersuisut
oqaasertaliussassatut siunnersuummut uunga atatillugu Puisi A/S-ip aningaasanik
attartussaguni ajukkunnaateqannginneranik peqqissaartumik
nalileeqqaarsimanissaannik naatsorsuutiginninnera.
Aningaasaqarnermulli Ataatsimiititaliap
tupigusuutigikujullugu uggornartuutippaa ingerlatseqatigiiffik taama
amerlatigisunik nammineq aningaasaatilik niuertutut ingerlatseriaaseq
tunngavigalugu aningaasanik attartorsinnaanngimmat.
6. Naalakkersuisut 1999-imut
Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaasa aappaannut
siunnersuummi tjenestemanditut atorfinnut tunngatillugu allannguutissatut
siunnersuutaat.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap inassutigaa atorfinnik atorfinitsitsiniarnerit marluusut
akuersissutigineqassasut. Ilanngullugu immaqa oqaatigisinnaavara maani
allannguutissatut siunnersuuterpassuit allat matumani taaneqanngitsut tamarmik
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaminngaanniit
akuersissutigineqartussanngorlugit Inatsisartunut inassutigineqarmata.
Taamaalilluni immikkoortut
kingullersaat arfineq aappaallu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
inassuteqaataa tikippara.
Inatsisartut Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliaata matumuuna inassutigissavaa 1999-imut Inatsisartut
ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaasa aappaannut siunnersuut
allannguutissatut siunnersuut nr. 11 taassumalu malitsigisaanik
allannguutissatut siunnersuut nr. 12 kisiisa pinnagit Inatsisartunit
akuersissutigineqassasoq.
Josef Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Niunermullu
Naalakkersuisoq:
1999-imut ilassutitut
aningaasaliissutinut inatsisissat aappaannut siunnersuutip
aappassaaneerneqarneranut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
isumaliutissiissutaa Naalakkersuisut tiguaat. Naalakkersuisullu iluaralugu
maluginiarpaat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq 1999-imut ilassutitut
aningaasaliissutinut inatsisissat aappaattut siunnersuummut ataatsimut
isigalugu isumaqataasoq.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissatut
siunnersuutip aningaasanut inatsisip atuuffiani kingullerpaajunera iluaralugu
maluginiarpaa. Siunissami ilassutitut aningaasaliissutaasartissatut inatsisit
ukioq aningaasanut inatsiseqarfiusoq qaangiukkaangat
saqqummiunneqartalertussaasoq siusinnerusukkut eqqartorneqareerpoq nanginneqartussaallunilu.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimititaliap inatsisissatut siunnersuutip akileraarutitigut
akitsuutitigullu isertitat qaffaatissanik 39,5 mio. kr.-inik imaqarneranik
maluginiagaqarnini aallaavigalugu siunissami isertitassat peqqissaartumik
missingerneqartalernissaannik Naalakkersuisunut kajumissaarivoq,
piviusorpalunnerusumik pingaarnersiuilluni tulleriiaarisarnissaq
siunertaralugu. Naalakkersuisut tamanna eqqumaffigaarput, siunissamilu
isertitassat sapinngisamik piviusorsiorpaluttumik nalilersorniartalissallugit.
Ilassutitut aningaasaliissutissat
inatsisissat aappassaanni siunnersuutit kiisalu allannguutissatut siunnersuutit
22-t kingusinnerusukkut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut
nassiunneqarsimasut pillugit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
Naalakkersuisunut annerusutigut isumaqataanera iluaralugu Naalakkersuisunit
maluginiarneqarpoq. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
isumaliutissiissummini siunnersuutinut ataasiakkaanut oqaaseqaatai
Naalakkersuisunit tusaatissatut akuersaarneqarput.
Peqqinnissaqarfimmi
ajornartorsiutit Naalakkersuisunit eqqumaffigineqarput, aningaasaqarnermillu
aqutsinerup patajaallisarneqartariaqarneranik kiisalu pilersaarusiornermi
tunngavigineqartartut nutarterneqartariaqarnerinik Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliaq isumaqatigalugu.
Trikin, mikiartorluni
pullatsinneq kiisalu meeqqat nerisaat pillugit quppersagaliornissaq
siunertaralugu aningaasaliiffimmi pingaarnermi 60.10.02-mi aningaasaliissutit
200.000 kr.-inik amerlineqarnissaannut Ataatsimiititaliap tapersersuinnginnera
tusaatissatut Naalakkersuisunit akuerineqartariaqarpoq.
Puisi A/S-imut
taarsigassarsisitsisumut 12 mio. kr.-inik qularnaveeqqusiinissaminnut
Naalakkersuisut piginnaatinneqarnissaminnik aappassaaneerinninnermut
allannguutissatut siunnersuuteqarput. Tamatuma siorna Puisi A/S niuernikkut
atugassarititaasut tunngavigalugit ingerlatsinermut taarsigassarsinissaminik
qinnuteqarsimavoq. Taarsigassarsisitsisulli Puisi A/S-ip aningaasaqarnera
naliliiffigisimavaa Namminersornerullutillu Oqartussat Puisi A/S-imik
piginneqataanerat tunngavigalugu qularnaveeqqusiinissaannik
noqqaaffigisimallugit. Tamatumuuna takuneqarsinnaavoq Puisi A/S niuernikkut
atugassarititaasut tunngavigalugit aningaasalersorneqarsinnaanngitsoq
ullumikkut. Taamaammat Inatsisartut ilisimasariaqarpaat Puisi A/S-imut
qularnaveeqqusiineq aningaasaliinerummat sapiisernertalik.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap isumaliutissiissummini tikkuarpaa Great Greenlandimut
aningaasaliissutit amerlissutissaattut siunnersuutit ukioq manna siusinnerusukkut
ilanngunneqarsimasariaqaraluartut. Tamanna pillugu Naalakkersuisut
oqaatigissavaat upernaarli ilassutitut aningaasaliissutissanut inatsisissakkut
1-ikkut taamanikkulli malugeqquneqarsimasoq aningaasaliissutit amerlinissaannik
qinnuteqartoqarnissaa naatsorsuutigineqartoq, tamatumali pinnginnerani
Naalakkersuisut pisariaqartitsinermik nalilersueqqaarniartut. Matumani
ilaatigut innersuussutigissavakka aningaasaliiffimmut pingaarnermut
20.11.51-imut, missingersuusiornermi teknikikkut sillimmatit, missingersuutinut
ilanngussamut nassuiaatit.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap naggasiullugu ilassutitut aningaasaliissutini inatsisissat
aappaannut siunnersuutip akuersissutigineqarnissaa inassutigaa, siunnersuutilli
marluk isumaliutissiissummi taaneqartut pinnagit. Taamalu Naalakkersuisunit
naatsorsuutigineqarpoq tamatuma kingorna siunnersuut
pingajussaaniigassanngortinneqassasoq. Naalakkersuisut piaarnerpaamik
allannguutissatut siunnersuutinik ataasiakkaanik Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliamut nassiussaqassapput inatsisissatut siunnersuutip
pingajussaaneerneqarneranut isumaliutissiissummut ilanngunneqarnissaat
siunertaralugu.
Naggasiullugu Naalakkersuisut
sinnerlugit malugeqqussavara 1999-imut ilassutitut aningaasaliissutinut
inatsisissat aappaannut siunnersuut Inatsisartunit akuersissutigineqarnissaatut
inassutigineqartutut illuni Ingerlatsinermut Sanaartornermut
Taarsigassarsinermullu inerneranik allanngortitsiviussanngimmat, tassa
inatsisissatut siunnersuutip siullermeerneqarneranut naleqqiulluni aammali
majip qaammataani ilassutitut aningaasaliissutit siulliuanni naleqqiulluni suli
pitsannguallatsinneqalaarluni amigartoorutit 51,9 mio. kr.-iussapput.
Per Berthelsen, Siumup oqaaseqartua:
1999-imut Inatsisartut
ilassutitut aningaaaliissutinut inatsisaasa aappaannut atatillugu Inatsisartut
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaata isumaliutissiissusiaa suliarilluagaasoq
pillugu Siumumit imaattunik oqaaseqarniarpugut:
Naak ilaatigut
siullermeerinninnitsinni oqaaseqaatigisatsinnut uteqqiinerugaluartoq uanittaaq
taajumavarput isumaqatigilluinnaratsigu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
EDB-qarfiup ilassutitut 5 mio. kr.-inik aningaasaliiffeqqittariaqarneranik
sakkortuumik uparuaanera, ataatsimiititaliallu neriuutigilluinnarparput
siunissami pissutsit taamak ittut takoqqinngisaannarumaarigut ilalerumavarpullu
pisimasunut atatillugu akisussaassusiisinnaanermik misissueqqusineq tassungali
atatillugu ilanngullugu taajumavarput Siumumit annertuumik
nuannaarutigigatsiguttaaq Naalakkersuisut maanna pissutsit pisussamissut
ingerlanissaat anguniarlugu suliniuteqarnerat ersarimmat.
Aningaaseriveqarnermut atatillugu
Namminersornerullutik Oqartussat illoqarfinni 9-ni aningaaseriviit
suliassaannik isumaginninnermi 963.000 kr.-inik amigartoorutaanerarneqartunik
matusisuunissaa Siumumit aamma ajuusaarutigaarput isumaqarpugummi nunatsinni
kisermaassisutut illuni aningaaseriviup inuiaqatigiinni suleqataanissaminik
akisussaassuseqarnerunissaa sakkortunerusumik piumasarineqarsinnaagaluartoq,
pisorli pereermat uani qassiiliutiginagu Siumumit nalunaarutigissavarput
paasilluarlugu isumaqatigigatsigu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
Naalakkersuisunut ersarissumik naatsorsuutiginnilluni nalunaaruteqarnera tassa
siunissami Namminersornerullutik Oqartussat aningaasaataasa aningaaserivinniittuutitaasut
pitsaanerpaamik erniortinniartarnissaasa eqqumaffigineqarnerulernissaa,
aningaaserivinnut allanut inissiinissamik tamanna
kalitseqassagaluarpalluunniit.
Peqqinnissaqarfiup
aningaasartuutaasa qaffakkiartuinnarnerisa ilaatigut piviusorsiortumik
missingersuusiortarnikkut aqunneqarniarnissaanik Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap oqariartuutigisaattaaq Siumumit paasilluarlugu
ilalerumavarput. Aningaasaqarnikkut sukannernerusumik aqutsinialernissaq aamma
ersarissumik peqqinnissaq pillugu ingerlatsiniarnermik pilersaarusiornissamik
imaqartoq.
Isumaqatigaarpullu
ataatsimiititaliap Naalakkersuisunut kommunit suleqatigalugit sulissanik
aningaasartuutinillu nammaqatigiinnerup nutaamik nalilersornissaanik
kaammattuuteqarnera. Ullutsinnimi aningaasatigut naammattusaariniarfiusuni
pisariaqarluinnarpoq inuiaqatigiinni sukaasut naapertuussagaalluartumik
nammaqatigiissinniarnissaat, taamak iliornikkut ineriartortitsiniarneq
allanngujaannerpaasumik tunngavissaqartissinnaajumallugu.
Nunatsinni savaaqqat neqaanik
tuniniaaneq uummarissarniarlugu taamallu "Kalaallit tunisassiaannik"
piseqqusaarineq tapersersorumallugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
isummiussaa - nunatsinni misiliutaasumik akinik appaanissamik imaqartoq -
Siumumit iluarilluinnarparput annertuumillu taperserumallugu taamallu aamma
ataatsimiititaliap Great Greenland pillugu oqaatigissa - sakkortuumik
uparuaanertaqartut piumasaqaatitaqartullu isumaqatigalugit Siumumit
nalunaarutigissavarput. Taamatummi isornartorsiuinertaqanngitsumik aningaasanik
atuinerujussuaq aningaasaqarniarnikkut nunatta inissisimaneranut
naapertuutinngilluinnarpoq. Pineqartunulli tapertaliullugu taajumavarput
Siumumit pingaartilluinnaratsigu tunisassiat tunisassiornerillu iluini
ineriartortitsiuarnissaq aamma nunanut allanut tuniniaavissarsiornermut
atatillugu.
Tassanilu nuannaarutigaarput
soorlu SIKU-blok-imut attuumassuteqartut eqqarsaatigalugit maanna
ersarinnerusumik tapersersuiumanermik piumassuseqarpalaarnerusumillu
timitalerniarneqalersoq takullugu, Siumumillu nalilersoqqittassaqqissututtaaq
isumaqarfigaarput nunatsinni savaaqqat neqaanik avammut tuniniaaniarnerup
tamaviaarutigineqarnerunissaanik oqariartuutigineqartut.
Naggasiullugulu taassavarput
Siumumit akuersaaratsigu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Puisi A/S-imut
atatillugu Naalakkersuisunit 12 mio. kr.-inik
qularnaveeqqusiissuseqarsinnaanermik piginnaatitsissusiinera ilanngullugulu
isumaqatigigatsigu, tassanilu oqaatigineqartut tamaasa aamma akuersaarlugit
ilalerumallugit.
Taamatut oqaaseqarluta Siumumit
siunnersuutip pingajussaarinninnissaq pitinnagu Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliamut ingerlateqqinneqarnissaa inassutigiumavarput.
Anders Nilsson, Atassutip oqaaseqartua:
Inatsisartut ilassutitut
aningaasaliissutinut inatsisissaannut 2-mut 1999-imoortumut siunnersuutip
aappassaaneerneqarnerani Atassummiit oqaaseqaatigiumasavut imaapput:
Siullermik
Namminersornerusut aningaaserivinni uninngasuutaasa ernialersorneqarnerat.
Namminersornerusut aningaasaataasa
aningaa aningaaserivinnut inissinneqarsimasut pitsaanerpaamik
ernialersorneqarfigisassaannut inissinneqartalernissaannik Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap naatsorsuutiginninnera Naalakkersuisunit
oqaaseqarfigineqarsimanngimmat naatsorsuutiginninnerup tamatuma
erseqqissarnissaanut periarfissaq manna Atassummit atorneqarpoq.
Atassut isumaqarpoq
kommunit siusinaartumik pensionisiat eqqarsaatigalugit kommunit agguaasarnerat
naammattumik pissuserissaarfiunngitsoq. Atuinerup qaffariarujussuarneranut
nassuiaatissat ilaat tassaasimassaaq karsimiittuutinik
eqqarsaatiginneqqissaarneq - tassa isumaginninnikkut aningaasartuutinik
kommunit karsiinit Landskarsimut isumatusaarluni nussuineq. Ajornartorsiutip
tamatuma aaqqiivigineqarnissaa Atassutip sakkortuumik kajumissaarutigissavaa.
Aningaasaliissuteqarsinnaatitaaneq akiliisussaatitaanerlu oqartussani
ataatsimiittariaqarpoq.
Puisinniarnermut
savaateqarnermullu assigiissumik tapiissuteqariaatsit maannakkut atuuttut
illersorneqarsimanngillat. Landskarsimiit tunisassiarineqartumut ataatsimut
tapiissuteqartarpugut, piumaneqarnera tunineqarnissaanullu periarfissat
apeqqutaatinnagit.
Tapiissuteqartarnerup
siunertaa tassaasariaqarpoq inuussutissarsiortut naammaginartumik
minnerpaaffilimmik isertitaqarnissaanik qulakkeerinninnissaq, kiisalu puisit
amiisa savaaqqallu neqaasa sapinngisamik qaffasinnerpaamik
pitsaassuseqartinneqarnissaat.
Atassutip isumaa
naapertorlugu tapiissutit ukiumoortumik amerlanerpaaffissaqarnissaannik
aalajangersaaffiusumik kiisalu amerlanerpaaffissat taakkua iluanni
sapinngisamik qaffasinnerpaamik pitsaassuseqartitsiniartoqarnissaanut
sunniiniarnissaq eqqarsaatigalugu nutaamik aaqqiisoqartariaqarpoq.
Tamatumanissaaq Great Greenland pineqarpoq. Paasitinneqarpugut
Namminersornerusut puisinniarnermut amminillu tunisassiornermut
tapiissutigisartagaasa assigiinnaraa amermik kavaajalianut tamarluinnarnut
4.000 kr.-inik tapiissuteqartarneq.
Puisi A/S-imut 12 mio.
kr.-inik qularnaveeqqusiinerup annaasaqarfioratarsinnaaneranik Naalakkesuisunut
ilaasortap paasissutissiinera Atassummit nuannaarutigaarput.
Ima paasisariaqanngilaq
annaasaqarfioratarsinnaannerat nuannaarutigigipput, imali paasineqartariaqarpoq
unneqqarissumik nalunaarutiginninneq pingaartikkipput.
Atassut isumaqarpoq Puisi
A/S-imik pilersaarut tamarmiusoq aningaasatigut annaasaqarfioratarsinnaasoq.
Taamaattorli puisip neqaanik inuussutissarsiornikkut atorluaaniarluni avammut
tunisassiornialerneq misilillugu ingerlanneqartariaqarsorilluinnarparput.
Ulorianartorsiornartumik
inissisimannginnissaq qanoq pingaartitsigigipput paasillaqqullugu
piumasaraarput suliffeqarfimmi isumagisassat tamarmik ilinniarluarsimasunik
inuttalerneqarnissaat - aamma Puisi A/S-ip siulersuisuini.
Taamatut oqaaseqarluta
inimi maani aappassaaneerneqannginnerani suliaq Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliamut suliarisassanngortipparput.
Lars Sørensen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:
Inuit Ataqatigiinniit
maluginiarparput Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaat 1999-imut
Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisaasa aappaannut
siunnersuut pisarneq malillugu peqqissaartumik suliarisimagaat. Taamaalilluni
ataatsimiititaliaq isumaqatigiissoq isumaliutissiissummik saqqummiussaqarpoq
Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat 22-usut ataatsimiititaliamut
nassiunneqarsimasut ilanngullugit.
Ukioq 1999-imut
aningaasanut inatsisissaq siorna akuersissutigineqarmat aningaasartuutissat
isertitassallu oqimaaqatigiissillugit missingersuutini suliarineqarsimapput.
Ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissat aappassaattut siunnersuut
allannguutissatut siunnersuutit ilanngullugit akuerineqarpat Landskarsip ukiup
naanerani 52 mio. kr.-it missaannik amigartuussaaq. Naak 1999-ip ingerlanerani
missingersuusiornermit isertitassat pingaartumillu akileraarutitigut
akitsuutitigullu 39 mio. kr.-it missaannik qaffariaraluartut.
Ilisimaneqartutuulli
peqqinnissaqarfiup ingerlanneqarneranut Inatsisartut
aningaasaleeqqittariaqarnerat aningaasartuuteqarnerunermut
peqqutaaqataalluinnarpoq. Taamaattumik Inuit Ataqatigiinniit
oqaatigeqqissavarput peqqinnissaqarfiup aaqqissuussaanerata
allanngortinneqarnissaata tungaanut sulisoqarniarnikkullu pissutsit
tamakkiisumik iluarsiivigineqarnissaasa tungaannut pingaarnersiuillunilu
tulleriissaarinissamik oqallinnerup inerniliiffiunissaata naammassereernissaata
aningaasat 700 mio. kr.-it sinnerlugit atorfissaqartinneqartartussaammata.
Inuit Ataqatigiit
upperaarput Puisi A/S-ip siunissami inuiaqatigiit aningaasarsiornerannut
pingaarutilimmik inissisimalersinnaanera, taamatullu pisoqassappat Puisi A/S-ip
aallaqqaataaninngaanniit aningaasatigut inissisimanerata
patajaallisarneqarnissaa pisariaqarpoq. Maannakkummi niuernikkut
atugassarititaasut tunngavigalugit nammineerluni aningaasanik
attartorsinnaanngilaq, taamaattumillu Namminersornerullutik Oqartussanut
qinnuteqarpoq taarsigassarsisitsisussaminut 12 mio. kr.-it
qularnaveeqquserneqarnissaminut, tamanna Inuit Ataqatigiinniit akuersaarparput
taamatuttaaq aamma ilisimavarput Puisi A/S-imut qularnaveeqqusiineq
aningaasaliinerummat ajutoorfiusinnaasoq.
Inuit Ataqatigiinniit
Naalakkersuisunut kaammattuutigissavarput Puisi A/S taamatuttaaq Great
Greenlandip ataatsimut ingerlatseqatigiiffinngorsinnaanerat misissoqqullugu,
isumaqaratta taamaaliornikkut anguneqarsinnaasoq eqaannerusumik aningaasartuutikinnerusumillu
siunissami ingerlatsinissaq.
Inuit Ataqatigiinniit
maluginiarparput Great Greenlandimut aningaasartuutit ukiut marluk
ingerlaneranni ingerlatsinermut aningaasartuutit katillutik 20%-it missaani
qaffariaateqarsimasut, tamatumalu kingunerisaanik Landskarsip Naatsorsuutaasa
Kukkunersiorneqartarnerannut Ataatsimiititaliaq Landskarsip 1999-imut
naatsorsuutaasa kukkunersiorneqarnerannut atatillugu Great Greenlandimi
pissutsit misissoqqissaarneqarnissaanik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap
kaammattuutaa taperserparput, taamatuttaaq Great Greenlandip angusaasa
piaarnerpaamik malunnaatilimmik pitsanngoriartinneqarnissaannut periarfissat
tamarmik Naalakkersuisunit misissorneqarnissaanik oqariartuut aamma
kaammattuutigaarput, Inuit Ataqatigiinni isumaqaratta 1999-imi
aningaasaleeqqittariaqarnermik pisariaqartitsineq ukiuni aggersuni
aningaasaliisariaqarnermik pisariaqartitsisarnissat
ileqquliutiinnarneqartariaqanngitsoq.
Inuit Ataqatigiit kingumut
Naalakkersuisunut kaammattuutigissavarput siusinaartumik pensionisiaqartarneq
pillugu iternga tikillugu qulaajaasoqarnissaa siunertaralugu KANUKOKA qanimut
suleqatigalugu piaartumik suliniuteqarniaqqullugit, ukiummi ikittuinnaat
ingerlaneranni aningaasartuutit qaffakkaluttuinnarnerat sunik pissuteqarnersoq
Inatsisartut paasisariaqarpaat, maannakkummi taakku eqqartorneqaraangata
amerlanertigut eqqoriaanerit aallaavigalugit oqallinneq ingerlanneqartarpoq,
taamatuttaaq aamma paasineqarnikuuvoq kommunimiit kommunimut
assigiinngitsorujussuarmik periuseqartoqartartoq. Siusinaartumik
pensionisiaqartarneq iternga tikillugu maannakkut qulaajaasoqanngippat
naatsorsuutigineqartariaqarpoq aappaagu Landskarsimut ukiumut aningaasartuutit
taakkununnga 200 mio. kr.-it qaangersimassagai.
Savaaqqat neqaasa tunineqarnerini
tapiissutissatut 880.000 kr.-it Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamit
akuersissutigineqaqqullugit inassutigineqarnerat Inuit Ataqatigiit iluaralugu
maluginiarparput.
Paasitinneqarnerput
najoqqutaralugu savaatillit savaaraarniarnerminni akigititat siornamut
naleqqiullugit 2,50 kr-imik akikinnerusussatut isumaqatigiissutigineqarsimavoq.
Tamanna soorunami pisisartunut qujanartumik malunniuteqassaaq. Suliffeqarfiulli
Neqi A/S-ip savaaqqat ukioq manna tunineqartussatut amerlatigisut nunatsinni
nungunneqarsinnaanerat qularigamiuk nunatta avataanut tuniniaaniarnissaminut
akikillisaatissanik 880.000 kr.-inik tapiissuteqarfigineqarnissani qinnutigaa.
Aningaasaqarnermut
Ataatsimiititaliap aningaasanut pineqartunut akuersissutissani piumasaqaatigaa
aningaasat nunatsinni akikillisaatitut taamaallaat atorneqassasut. Inuit
Ataqatigiinnniit tamanna paasilluarsinnaagaluarlugu kaammattuutigissavarput
aningaasat 880.000 kr.-it ilaasa avammut tuniniaaniarnerup
siuarsarneqarnissaanut pilersaarusiornissamut atorneqarsinnaanerat
ammaffigineqartariaqartoq.
Piffissarlu manna
iluatsillugu Naalakkersuisunut kaammattuutigissavarput Neqi A/S-ip nunatsinni
nunattalu avataanut tuniniaanermini pilersaarusiornissaa isumannaarniaqqullugu,
nutaanik tunisassiorsinnaaneq ilanngullugu.
Taamatut oqaaseqarluta
1999-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaasa
aappaannut siunnersuut taamatut isikkoqarluni pingajussaaneerneqannginnermini
Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliamut ingerlateqqinnissaanut akuersaarpugut.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:
Inatsisartut 1999-imut
ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisaasa aappaata siullermeerneqarnerani
Kattusseqatigiinniit oqaaseqaatigut innersuussutigalugit suliap
aappassaaneerneqarnerani imaattumik oqaaseqaateqassuugut.
Kattusseqatigiinniit
oqaatigissuarput Naalakkersuisut qarasaasiaqarfimmut tunngatillugu
naammaginanngitsumik iliuuseqarsimanerat imaaliallaannarlugu
akuersaarneqarsinnaanngimmat. Tassami suliap matuma siullermeerneqarnerani
Naalakkersuisut neriorsuipput, suut tamarmik tassunga tunngasut
iluarsineqarnissaannut Naalakkersuisut piumassuseqartut.
Kisiannili
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap aatsaat tamatuma kingorna arlaleriarluni
saaffigineqartareernerisigut imaluunniit saaffigineqartareerneratigut
iliuuseqarniarsarilersimasut paasinarpoq. Kisiannili aamma aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliamut naammaginanngitsuumik akissuteqarsimasut paasinarluni.
Taamaattumik
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaq taperserlugu Kattusseqatigiinniit piumasaqaattigissuarput,
qasaasiaqarfimmi kukkussutaasimasut imaannaanngitsutut nalilerneqartut
arlaatigut kinguneqartinnissaat Naalakkersuisut sulissutigisariaqaraat.
Aningaaseriveqarnermut tunngasut
suli iluarsivillugit iluarsineqarsimanginneri aamma tusarlugu assorsuaq
pakatsisarput. Tassami Naalakkersuisut Inatsisartut maanna atuuttulli siuliini
ataasiarnatik taakku pillugit neriorsuisareeraluarmata, aningaaseriveqarnermut
tunngasut pingaartumik aamma nunaqarfinni iluarsineqassasut. Kisiannili tassa
oqaatigisariaqarpoq, suliaq aamma taanna Naalakkersuisut naammaginartumik
suliarisimanngikkaat.
Peqqinnissaqarfimmut
tunngasut ilungersornarluinnarput. Pingaartumik innuttaasut ilaanniit tusartalerlugu,
inuit pisariaqavissumik allatullu ajornartumik Danmarkimi
suliaritittariaqalersimasut, ilaasa allaat nammineerlutik akiliillutik
imaluunniit Peqqinnissaqarfimmiit nammineerlutik akileeqquneqarlutik
suliaritikkiartortariaqarnissaminnik oqarfigineqartalersimanerat, tusarlugu
assuarsuaq nuanniillunilu pakatsinarpoq.
Tassami inuit pingaartumik
akileraarutitigut inuiaqatigiinnut akilersueqataasimasut ilaasa taama
pineqarnerat imaluunniit pineqartarnerat akuersaarneqarsinnaanngimmat.
Peqqinnissaqarfimmi
aningaasatigut aqutsinerup pitsaanerusumik ingerlanneqalernissaanut
Kattusseqatigiinniit sakkortuumik kaammattuutigerusupparput, ingerlatsinermi
nakkutilliineq aammalu allatut ajornassappat qaammatikkaartumik aningaasatigut
ingerlatsineq nalunaarusiorfigineqartariaqalersoq.
Namminersornerullutik
Oqartussat suliffeqarfiutaasa ilaanni ingerlatsinermut amigartoorutaasartut
ataatsimut katikkaanni aningaasarpassuusarput, landskarsimiit
tamatigorluinnangajak akilerneqartariaqalertartut. Tamatumanilu matumani aamma
pineqarpoq Great Greenland 1998-imi 1999-imilu ataatsimut katillugit
amigartooruteqassamaartoq 6 millionnit kr-nit tungaanoortunik. Taakkua
imaaliallaannaq akuesaarneqarsinnaaneri Kattusseqatigiinniit assorujussuaq
eqqarsarnartoqartipparput.
Tassalu allannguutissatut
siunnersuutit, nr. 2, nr. 8 aamma nr. 9. Taamaattumik taakkununnga
akuerseqataassagutta piumasaqaatigerusupparput, Naalakkersuisut suliffeqarfinni
taamaattuni ingerlatsinermut nakkutilliineq annertooq minnerpaamik
piumasaqaatigineqartariaqartoq, Naalakkersuisut maannakut
uppernarsartariaqaraat.Taamaassanngippammi imm.2, 8 aamma 9-imut
akerliunissatsinnut allannguutisssatut siunnersuut agguaanneqareersoq
innersuussutigerusukkatsigu.
Trikini kiisalu meeqqat
nerisaat pillugit quppersagaliornissamut siuunnersuut
isumaqataaffigilluinnaraluagarput, tassa imaappoq isumaqataalluinnaraluarpugut
taamatut quppersagaliornissamut. Taamaattoq aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliap inassutaa Kattusseqatigiinniit ilalernartinneruarput,
tassami Naalakkersuisut suliniutit taamaattut pillugit aningaasanut inatsimmut
siunnersuummut ilanngussaqarnissartik ilikkartariaqarmassuk.
Uummannap Upernaviullu
pigisaanni qulimiguullit atorlugit timmisartuussisarnermut 1,3 million kr-inik
qinnuteqaqqittoqarnera, soorunami pisariaqartitsineq naapertorlugu
akuersissutigineqarnissaa peqataaffigissuarput. Kisianni eqqaamasariaqarpoq
timmisartunut suluusalinnut mittarfiliortiternerit pillugit Inatsisartut
1995-imi upernaakkut oqallinnerannut atatillugu, helikopterit angisuut ingerlanneqarnerat
akisoqisoq 1999-ip naanerani atorunnaartussatut taamanikkut siunniunneqarmat,
taamaaliornikkullu kr-nit 70 millionit sipaarutigineqarsinnaasut aamma
ilanngullugit isumalluarsaarutigineqarput, kisianni taama pisoqanngitsoq
tamatta nalunngilarput.
Taamaattumik pilersaarutit
akisuut aallartinneqannginnerini tamakku nunatta aningaasaqarneranut qanoq
sunniuteqarsinnaaneri pissutsinut piviusunut naleqqiunneqartariaqarnerat
pingaaruteqarluinnarmat eqqaasitsissutigerusupparput.
Tasiilami erngup aqqutaanik
pilersitsiniarnermi naatsorsuutigisamiit kr-nik 800.000-inik
akisunerulersinnaanissaanut tunngatillugu Kattusseqatigiinniit aammaarluta
piumasaqaatigeqqissuarput, Pisortaqarfiit assigiinngitsut pitsaanerusumik
nakkutigineqarnissaat, aammalu ilanngullugu Naalakkersuisut tamatumani
eqqumalluarnissaat piumasaqaatigniarparput.
Taamatut oqaaseqarluta
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap inassuteqaatai kaammattuutaalu
tunngaviisigut isumaqatigalugit taperserpagut. Kisianni tassa allannguutissatut
siunnersuut nr. 2-mut tunngatillugu, 8-imut aamma 9-imut
akuerissutigineqarnissaanut Naalakkersuisut qularnaatsumik ersarissumillu qanoq
oqaaseqarnissaat tusaqqaarusupparput.
Tassungalu atatillugu
allannguutissatut siunnersuut agguaanneqareersimasoq aamma atualaarniarpara,
imannallu taanna imaqarpoq:
Inatsisartut suleriaasianni
aalajangersakkat naapertorlugit Kattusseqatigiinniit oqaluuserisami matumani
Naalakkersuisut Inatsisartut ilassutissaatut aningaasaliissutinut
inatsisissaasa aappaannut allannguutissatut siunnersuutaat nr. 2, 8 aamma 9
ataatsimiinnnermi matumani Naalakkersuisut suliffeqarfinni
Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartunit ingerlatsinermut ersarissumik
nakkutigineqarlutik malinnaavigineqarnissaat uppernarsisinnaanngippassuk, siunnersuutinut
qulaani pineqartunut akerliulluta taaseqataassagatta matumuuna
nalunaarutigaarput.
Isumaqarattami
inuiaqatigiit aningaasaataat pitsaanerusumik nakkutigineqarlutik
atorneqartariaqartut, aammalu ingerlatsinermi kukkussutaasartut
amigartoorutaasartorpassuillu minnerpaaffissaatinneqarnissaat
killeqartariaqartoq, qujanaq.
Josef Motzfeldt, Aningaasaqarnermut Niuernermullu
Naalakkersuisoq:
Sakkortunerpaamik
qujassutigissavara taama partiininngaanniit oqaaseqartut pitsaasunik
isumassarsiviusinnaasunillu tikkuartuinerannut.
Nunami maani nioqqusiassat
pingaarnerit naammattunnguamik pigisagut tassaapput, sermeq, imeq, ujarak
puisillu. Ujaqqat sumik taanna taallami nalunngilarput allassimammat.
Taamaammat puisinut
tunngatillugu, Puisi tunisassiorfiuvoq nutaaq, avammut nioqqutigineqarnissaat
nutaaviuvoq. Taamaattuumillu Naalakkersuisut sinnerlugit nuannarutigaara
partiinit tamanit tunisassioriaaseq nutaaq taanna, tunisassiaq nutaavik
naammattunnguamik amerlassusilimmik - annertussusilimmik pigisatta najoqqutiginiarneqarneranut
sapiiserluni aningaasaliisariaqarneq, suliffiup aallartisarnerani
qularnaveeqqusiiffiginissaanik Naalakkersuisut qinnuteqaataat Inatsisartunit
akuersaarneqarmat.
Taavalu oqaaseqartut
arlaqartut landskarsip aningaasaataasa erniaqqortunerpaaffissaanut
aningaasarivimmut erniaqqortutitsinerpaanut inissinneqarnissaannik
kaammattuutaat soorunami Naalakkersuisut tusaatissatut tiguarput.
Siusinnerusukkulli nassuiaateqareersimanera inner-suussutigalugu,
qularnanngilaq uuma apeqqutip siullermeerneqarneranut pinerpoq.
Naalakkersuisut ullumikkut
aningaasat landskarsip pigisai immikkoortunut pingasunut avillugit
immikkoortillugit aningaaserivinnut assigiinngitsunut nunatsinniittunut
avataaniittunullu inississimavaat, ilaatigut maani aningaaserivimmut maani
angerlarsimaffeqartumut inississimasagut 200 mio. kr.-init missaaniittut
tassaapput, ulluinnarni pisussaaffitsinnik naammassiniarnitsinnut
atortariaqakkagut, ullormiit ullormut tigusariaqakkat. Taakkulu saniatigut
sivisunerusumik qaaammatit pingasut angullugit, siusinaarluni nalunaaqqaarluni
tigusassanik, erniaqqortunernik nunanut allanut inissiisimavugut. Aammalu
taakkua saniatigut pappialanik nalilinnik Naamminersornerullutik Oqartussat
pigisaqarput, taakkua 8 % angullugu erniaqarlutik.
Soorunami aningaasat
pitsaanerpaamik pissarsissutiginiarlugit nammineq isumannaarsinnaan-ngitsutut
isigigatsigu, tamakkunani aningaasanik nioqquteqartartunik siunnersortinik
suleqateqarpugut. Taakkulu siunnersuisarnerat aningaasaatit arlaannik
pissarsivigiuminarnerusunut nuutinneqarsinnaanerat taanna atorniartarlutigu,
kisianni kaammattuutit Inatsisartuninngaanniit soorunami taakkua
naalanniassavagut. Pissarsinarnerusumik nassaarsinnaagutta ila, ila
taamaaliorujussuassaqaagut.
Aammalu peqqinnissaqarfimmi
aningaasanik aqutsinermut tunngasut arlalinnik taakkarsorneqarput. Ilumoorpoq
peqqinnissaqarfiup aningaasatigut sineriammi assigiinngitsorpassuarninngaaniit
napparsimaveqarfinninngaanniit aningaasat akiligassat, sivittuloortarnerat
immaqalu aamma atortorissaarutitigut malinnaatinneqarsimannginnerat taanna
malugineqarsimammat Naalakkersuisuninngaanniit aaqqinniarneqarlunilu aamma
sulisorisat pikkorissarnerisigut.
Kisianni aamma Inatsisartut
ilisimassavaat, soorlu oqaatigineqartoq Inuit Ataqatigiit oqaluttuaniit oqaatigineqartoq,
Inatsisartut ilisimassavaat napparsimasut nakorsiartoq ullumikkut
naaggaarneqarsinnaanngilaq. Aamma naagggaarneqartussaanngilaq.
Taamaattumik aningaasat
qanoq annertutigisut nakorsaaniarnermut atussanerigut siumoorlugu
eqqoriaruminaatsorujussuummata taamaakkallassasoq. Soorunami pitsaanerpaamik
aqutsinikkut annikinnerpaaffissaaniitinnissaat anguniarneqarmat tammana
qularineqassanngilaq.
Kiisalu siusinaarluni
pensionisiaqartitsisalernerup arlalinnik oqaaseqarfigineqarnera aamma soorunami
aningaasaqarnermut ataatsimiititap isumaliutissiissutaa najoqqutaralugu,
ilumoorpoq Naalakkersuisut akissuteqarninni oqareernittut kommunenik
isumaqatigiinniarnitsinni apeqqut taanna tikissaqaarput, ilumoorpoq
inunnuttaqatitsinnik sulisinnaajunnartunik, siusinaarluni
pisartagaqalersitsineq imaannanngitsuuvoq aalajangerneq. Kisiannili Ataassutip
oqaluttuata oqarneratut, aningaasanik nalilerlugit aningaasannanniutitullusooq
taammak nalilerneqartalersimassappata tamanna kommunit kattuffiannik
oqaloqatigiinnissatsinnut piareersimaffigaarput. Tamannalu pisussaavoq ukioq
2000-t ingerlaneranut isumaqatigiinniarnissatsinnut.
Kiisalu savaaqqat aammalu
amit taperneqartarnerat qummut killilerneqartariaqartoq Atassutip oqaluttuata
ujartorpaa. Taanna isumaqatigiinniarnikkut anguniarneqarsinnaavoq. Imaappoq,
illuatungerisagut amminik tunngatillugu tassa KNAPK, taavalu savat, savaaqat
akiinut tunngatillugu savaatilli peqatigiit suleqatigiissut taakkua
illuatungerisagut peqatigalugit taassuma aaqqinneqarsinnaanera misissussavarput.
Aamma anguniarsarissavarput.
Kiisalu Puisi A/S-ip
pisinnaalluartunik sulersorneqarnissaanik Atassutip ujartuineranut
tunngatillugu, erseqqissaatigissavarput Naalakkersuisuninngaanniit Puisi
A/S-imut piginneqataassutsit affai inorlugit Namminersornerullutik Oqartussat
pigaat, taamaakkaluartoq siulersuisunut ilaasortat arfiniliusut akornanni
affaat Namminersornerullutik Oqartussani toqqarneqarput. Sinneri
piginneqataasunit allaninngaanniit toqqarneqarsimallutik, soorunami
Naalakkersuisut qularnaarniarsimavarput toqqaaniarnermi nioqqusiornermut uunga
tunngassuteqartunik, taavalu soqutiginarsaanermi paasisimasaqartunik
toqqaanissaq. Taassa uagut taanna isumannaarsimasutut isigaarput, aamma Puisi
A/S-imut taanna kisimi tunnganngilaq, kisianni ingerlatseqatigiiffinni
selskabitut ingerlanneqartuni Namminersornerullutik Oqartussat
oqartussaaqataaffigisaannik toqqaaniarnermi tamanna pingaartinneqarpoq.
Inuit
Ataqatigiinninngaanniit Neqi A/S-ip tuniniaanermi nunatta iluani avammullu
tuniniaanissamut pikkorinnerunissaa, taavalu aamma pilersaaruteqarnissaa ukiuni
arlalinni atuuttumik ujartorneqartoq, Naalakkersuisunullu naammasseqqullugu
kaammattuutigineqartoq, ilaatigut nutaannik tunisassioriaaseq savat neqai
aallavigalugit. Tammanna Naalakkersuisut tusarluarpaat, uagut Naalakkersuisuni
aamma taanna oqaluuserisimaqaarput, apeqqutip matuma uteqattartinnerani,
pisariaqarpoq nunatta iluani erisinnaanngisagut avammut piukkunnartut,
pilersaarusiorluakkamik ammaanniarnissaat. Ullormiit eqqaariutaa
taamaaliorniarnermut taasiullugu.
Taamaattumik taanna
naammassiniassavarput. Kiisalu Inuit Ataqatigiinninngaanniit
kaammattuutigineqarpoq, Puisi A/S-ip taavalu Great Greenlandip
kattunneqarsinnaanerat Naalakkersuisunut misissorneqaqqullugu. Tamanna
suliffeqarfiit taakkua marluk pineqartut siulersuisuinut apuutissavarput,
taakkuusariaqarput siulliullutik taamatut aallartinniartussat. Kisiannili
piginnittut sinnerlugit Naalakkersuisuninngaanniit taamatut
kaammattuuteqarnissamut piareersimalluinnarpugut.
Siumup oqaluttuata ilanngullugu
oqaatigigaa, kommunit aningaasalersueqataanerat inuiaqatigiit
ingerlanneqarnerannut kommuni pisinnaasaasa najoqqutarinerullugu
aaqqinneqarsinnaanera isumaqatigiiniarnerni isumannaaniaqqullugu, tamanna
Naalakkersuisooqatigiinnissami isu-maqatigiissummut naleqquttuuvoq. Aammalu
paasisinnaavara Atassutikkut aamma tamatumunnga isumaqataasut.
Kattusseqatigiit
oqaaseqartuata qarasaasiaqarfimmut tunngasoq, oqarpoq aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliap naammaginngisaanik massakkut nassuiaasoqarsimasoq.
Naalakkersuisuni taamatut paasinngilarput. Massakkut nassuiaatigineqartoq
tunniunneqartoq aningaasaqarnermut ataatsimiititami akuersaarneqarpoq,
taamaallaalli siunissami nakkutiginninnerup sukumiisumik
ingerlattuarneqarnissaa qulakkeeqquneqarluni.Tamanna Naalakkersuisut
tusaatissatut tiguaat.
Aammalu aningaaserivinnik
sullinneqarneq illoqarfinni 9-ni taavalu nunaqarfinni. Taanna marloqiusaavoq.
Siunnerusukkullu maani nassuiaateqareernera naapertorlugu massakkut pissutsit
siornaalli atuupput, ukiup naanissaata tungaanut. Tassungalu
Namminersornerullutik Oqartussat akileeqataanissaat uani qinnutigineqarpoq.
Aningaaserivik tamatuminnga
ingerlatsigallartoq nammineq akiliuteqarniarluni nalunaarpoq. Massakkut
aaqqiiniutit ukiortaaminngaanniit atutilersussatut isumaqatiginninniutigisagut
aningaaserivinnik arlalinnik isumagiinniarnernik toqqammaveqarput.
Naatsorsuutigilluinnaqqissaarparpullu aningaasanut inatsisissakkut
qinnuutigisagut akuerineqassappata, taakkua sakkugalugit ullumikkorniit
pitsaanerusumik nunaqarfinni tamani, aammalu illoqarfinni ullumikkut
aningaaseriviup immikkoortortaqarfiginngisaani kiffartuussineq, aningaasanillu
toqqorterisinnaanerup ullumikkornit pitsaanerusumik aaqqiissuteqarfiginissaa
piviusunngortinneqassasoq.
Tassa peqqinnissaqarfimmut
tunngassut naatsorsuutigaara Peqqinnissamut Naalakkersuisup ilaatigut tamakku
itisileriffigisariaqartutut pisariaqartitani tikikkumaarai, aamma Naalakkersut
allat pisariaqartitsinertik najoqqutaralugu. Kisiannili peqqinnissaqarfimmut
tunngatillugu Naalakkersuisut qaammatini 7-ini atuuffigisatsinni nukivut
pisinnaasavullu tamakkerlugit aaqqiiniarneq, iluarsiiniarneq ingerlapparput.
Piviusulli ilaatigut
imaapput, 150.000 kr.-nilerluguluunniit
sulisussaq atorfinitsinniaraluarutsigu sivikitsuinnarmik atorfinitsissinnaavarput,
imaluunniit 150.000 kr.-nilluunniit
qaammammut ilaatigut naammanngillat aaqqiiniutissatut. Ajornartorsiut
ataatsimoorussamik aaqqiiniarnermik ilusiliisimanerullu nutarternissaanik
ilaatigut toqqammaveqarpoq.
Ammerivimmut tunngatillugu,
Great Greenlandimut tunngatillugu Naalakkersuisut isumaqarput, taqqavani
suliffeqarfimmi aqutsineq, siuarsaaniarneq pikkorissuseqarluni
ingerlanneqartoq. Aamma Kattusseqatigiinnut eqqaasitsissutigissavara,
Inatsisartunullumi tamanut eqqaasitsissutigissavara, upernaaq Inatsisartut
ataatsimiinneranni siullermik, upernaakkut ataatsimiinneranni aningaasat taakku
9 millionit kr-nit missaanniittut taamanikkut
pisariaqartinneqartutut oqaatigineqartut tamakkerlugit
qinnutigisimasinnaagaluaratsigit.
Kisiannili Naalakkersuisut
taamanikkut Inatsisartunut nalunaarput, taakkua ilaat 5 millionit kr.-nit
sinneqartut, sumik toqqammaveqarluni akit taama annertutigisumik
qinnuteqartoqarnera misissorluaqqaarlugu Inatsisartunut kingusinnerusukkut
oqqukkumaaripput, tassalu massakkut taamaaliorpugut, misissuereerluta. Aamma
taamanikkulli aningaasanut inatsimmi teknikkikkut sillimmatinik taallugit
toqqorsereerpugut, taakku siorngikannereerlugit. Nassuiaatigineqartorlu uani 5
miollionit kr-nit sinnerlugit qinnuteqaatinik tassaavoq,
aningaasat illuartinneqareersut atorneqarnissaannik qinnuteqaat. 5 millionit
kr-nit sinnerlugit taakkua amerlanerpaartaat tassaapput nunarsuarmi ammit
akiisa nakkakattarnerisa kingunerannik Ammeriviup piniartuninngaanniit
pisarisakkatta tunisassiornerani tuneqqinneranilu ajunaartoorutinut
matussutissaasut.
Taamaattumik ammerivimmut
tunngatillugu soorunami pitsaanerpaamik ingerlatsiniarneq
Inatsisartuninngaanniit tapersersorneqartoq paasivarput, taannalu
toqqammavigalugu suliffeqarfiit Great Greenlandikkutut ittut allallu,
pitsaasumik ingerlatsinerannik nakkutilliinerput Naalakkersuisut nangittumik
ingerlateqqissavarput.
Olga Poulsen, Inuit Ataqatigiit, oqaaseqartuata
avataatigut oqaaseqartoq:
Uanga oqaaseqarfigerusutara
Avatangiisinut Pinngortitamullu Pisortaqarfimmut tunngasuuvoq, tassani 200.000
kr-nit itigartitsissutigineqarsimanerat, inuussutissat pillugit
siunnersuisoqatigiiffiup paasititsiniaanissaanut tunngasumik atugassaagaluit.
Isumaqarpunga
pingaaruteqartorujussuusoq aamma Inuit Ataqatigiinni tamatta
oqaloqatigiissutigereerlugu isumaqarpugut, pingaaruteqartorujussuusoq
inuussutissat pillugit siunnersuisoqatigiiffik, siunnersuisoqatigiiffittulli
allatulli nunatsinni piusuni finanslovemi ikkusimasariaqartoq, pingaaruteqarmat
uagut nunatsinni peqqinnissakkut, peqqissuserput eqqarsaatigalugu
paasiniaasarnerit misissuisarnerillu arlaatigut ingerlanneqartarsinnaanerat
eqqarsaatigalugu pinngitsoorneqarsinnaanngimmat, tassa siulleq.
Aappassaanillu,
tunisassiornermi ingerlatsiniarnitsinni pingaaruteqarpoq
paasisimalluassagipput, nerisassaatitta tunisassiariniakkatta sunik akoqarneri
ersarissumik paasisimassallugu. Aammalu arlaatigut nunatta avataaninngaanniit
oqarfigineqassagaluarutta nerisassaatigut peqqinnanngitsuusut, imaluunniit
arlaannik "ajoquteqartut", taava uagut nammineerluta nunatsinniit
oqarsinnaasariaqarpugut uppernarsaatissaqarluta imatullu imatullu
nerisassaatigut - tunisassiaatigut isikkoqarput - akoqarput.
Taanna
pingaaruteqartorujussuuvoq siunissami soorlu Puisi eqqarsaatigalugu tunisassiorniarnermi.
Taamaattumik Naalakkersuisut kaammattussavakka 2000-imut aningaasaliinissamut
siunnersuisoqatigiiffik uani pineqartoq isumaliutigeqqissaassagaat, aammalu
inissinneqarnissaat arlaatigut aaqqinneqassasoq.
Vittus Mikaelsen, Siumup oqaaseqartuata avataatigut
oqaaseqartoq:
Assorujussuaq
nuannaarutigivara maani oqaluttarfimminngaanniit oqaaseqartut tamarmik,
taakkartormassuk Kalaallit Nunaata Ammeriviata pikkorlunnera.
Taanna ullumikkut
miserrati-gineqarsinnaanngilaq, taavalu Namminersornerullutik Oqartussat
suliffiutigivaat, namminneq pigalugu.
Assorujussuaq Ammeriviup
ingerlanneqarnerani taamatut oqaaseqaqattaartarneq, soorlu Naalakkersuisoq
oqartoq, maannakkut pikkorissumik ingerlasoq. Uagut atuisuulluta piniartut,
assorujussuaq taanna, taamatut oqartoqaraangat maanngaanniit - Kalaallit Nunaat
tamaat tusaatillugu, ajuallasimaartarpugut.
Assersuummik ataatsimik
taasaqassuunga, maani isersimasuulluta tamatta, ataaseq, ataasiinnarluunniit
ammerimmut iserluta, Kalaallit Nunaata Ammerivianut nannup amianik
piserusukkaluarutta pisitinneqarsinnaanngilagut.
1997 tikillugu, uanga
paasisakka tunngavigalugit, Kalaallit Nunaata Ammeriviani nannup amianik
aatsaat pisisoqarsinnaavoq, ataasiaammik qulinik pisippat. Qulaaluat
piserusukkaluarpata tunineqarsinnaanngillat, ataasiaammik
piserusukkaluarpataluunniit qulaaluat inuit.
aatsaat
amerlannginnerpaamik qulinik piserusuttoqarpat, aatsaat nannup amianik
pisisoqarsinnaavoq.
1980-ikkunni piniartup
assorujussuaq iluaqutigisarpai nannup amii. Allaat 20.000 kr.-nit angullugit
akissarsissutigisarpaat privatimik akigineqaraangamik. Maannakkut nannup amia
akisunerpaaq 6.000 - 7.000 kr-nit missaannaannik akeqalernikuuvoq.
Kalaallit Nuunaata
Ammerivianut iserlusi, takussagaluarparsi nannup amersui iigarsuaq tamarmi ulikkaarpoq,
nannup amiinik poortukkanik tuneqqissinnaanngitsunik. Oqartarlunilu
pisisussaqanngilaq. Kisianni tuniniaaneq ima eqartigaaq, qulinik
piserusuttoqanngippat ammerivik tunisaqarsinnaanngilaq nannup amianik
ataatsimilluunniit.
Taannaannarluunniit taallugu
ataaseq, ullumikkut Kalaallit Nunaata Ammerivia taamak tuniniaanerrmut
pikkorlutsigaaq. Ammassallup kommuniata, misilittakkat tunngavigalugit kitaani
ingerlanneqartut tarajorteriviit, ingerlasinnaanngimmat tunuminngaanniit
assartuineq Danmarki aqqusaaqqaarlugu aatsaat Ammerivimmut apuuttarmata.
Taamaattumik siornaalli ilungersuutigaluarpaa immikkoortortaqarfeqalernissaa
tappavani.
Maannakkut septemberip
1-anni atulertussaagaluaq, illutaa tamarmi piareersimavoq, - tamaat, kisianni
suli naluarput qaqugorpiaq taanna ammarneqassanersoq. Tassani peqqutaaginnarpoq
Ammeriviup arlaannik aporfissanik assigiinngitsunik pissusilersoqattaarnera.
Taamaattumik isumaqarpunga
oqaaseqartut tamarmik, partiit sinnerlugu taavalu Naalakkersuisut, Ammeriviup
ingerlanerliornerujussuata pitsanngorsaaffigineqarnissaa partiinit
tamaginninngaannit kaammattuugineqartoq. Isumaqarpunga taanna suliassatut
piaarnerpaamik tigusariaqartoq. Taama aningaasat amerlatigisut tassunga
Ammerivimmut, Kalaallit Nunaata suliffiutaanut, avammut tuniniaasumut
atuinnassanngippata landskarsiminngaanniit. Qujanaq.
Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit:
Kattusseqatigiinniit
nuannaarutigilaarparput Naalakkersuisup akissuteqarnermini
Namminersornerullutik Oqartussat suliffeqarfiutaannut tunngatillugu
nakkutilliinissaq suli ersarinnerusoq ersersimmassuk, taamaattumillu uani
allannguutissatut siunnersuutigisaraluarput taamaalillugu qulakkeeratsigu
tunuartipparput.
Josef Tuusi
Motzfeldt,
Aningaasaqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisoq:
Ja, qujanaq. Siullermik
Vittus Mikaelsenip oqaasiinut qujavunga, soorunami suut tamaasa
arajutsisimanagit ingerlasinnaannginnatta ajuusaarutigaara. Naalakkersuisut
neriorsuutigissavarput siulersuisuinut apuutissagatsigu, ilumut pissutsit
ullumikkut suli taamaannersut.
Nannup amiinut
tunngatillugu Inatsisartuni annertunerusunik selskabit ataasiakkaat
susassaqarfigigaanngikkaluarlugit, ilisimasarput mannaavoq, nannut amiisa
nunatta avataanut nioqqutiginiarnerat assorujussuaq ajornakusoormat.
Kisiannili taamaakkaluartoq
Inatsisartuni ilaasortap Vittus Mikaelsenip tikkuagaa, tassalu amersiniaraanni
nannup amersuinik qulinik aatsaat pisiniaraanni akuerneqarsinnaaneq, soorunami
pissuseq taamaassimappat tamanna akuerineqarsinnaanngilaq.Taannalu
Naalakkersuisut siulersuisut aqqutigalugit paasiniariarlugu
pingajussaaneerinninnissamut nassuiaateqarfigissavaat.
Kiisalu Tasiilami
ammeriviup immikkoortortaa imaluunniit ameerniarfimmik - amileriffimmik taavani
pilersitsiniarnerup, unikaallartinneqarsimanera siornali ingerlasoq.
Qularnanngilaq ilaatigut ammeriviup aningaasatigut ingerlaneranik
aallaveqarsimaratarsinnaasoq pasitsaasimasinnaavarput
Naalakkersuisuninngaanniit. Aningaasanik ima amerlatigisunut amigartoorumminut
matussutissaminut qinuutigaluni immikkut pilersitsiniarsinnaaneranut, inimi
nukissaqarfigisimanngeratarsimasinnaagaa ilimanarpoq. Kisiannili taanna
ilanngullugu aamma kingusinnerusukkut nassuiaatigineqarnissaa paasiniarlugu
ingerlatissavarput.
Jørgen Wæver
Johansen,
Aningaasarnermut ataatsimiititaliap siulittaasua oqaaseqartoq:
Siullermik partiinut
tamanut Kattusseqatigiinnullu qujarusuppunga. Aningaasaqarnermut
ataatsimmiititaliap suliai naammaginartutut isiginneqarlutik taamatut
oqaaseqarfigineqarnerat pillugu.
Taava Inatsisartunut
ilaasortamut Olga Poulsenimut erseqqissaassutigissuara, aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliap akerlerinngimmagu, quppersagaaqqamik taamaattumik Trikin,
butolisme meeqqallu nappaataat pillugit saqqummersitsisoqarnissaaq.
Kisianni periuserineqarneq
ajorput suliniutissat nutaat, taamaattut ilassutitut aningaasartuutissanut TB
2-mut taamatut ilannguneqartarneri. Taamaattumik uagut taakkartorsimavarput
aamma isumaqarluta nappaatit taakkua pinaveersaartinneqarnissaat
siunertaralugu, quppersagaaqqamik taamaattumik sanasoqarnissaa siunertaammat.
Suliassaqarfik taanna Paarisamiittutut isigalugu.
Inatsisartunut ilaasortamut
Anthon Frederiksenimut tunngatillugu, qarasaasiaqarfimmut tunngatillugu,
erseqqissaatigissavara aamma aningaasaqarnermut Naalakkersuisup
siusinnerusukkut erseqqissaatigeriigaa, tassalu naqissuserneqartariaqarpoq,
uani aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamiit qarasaasiaqarfimmut
tunngatillugu. Nassuiaatigineqaqqusat aammalu nassuiaatigineqarsimasut
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamut naammaginartutut isigineqarlutik,
qinnuteqaateqartoqarnera tunngavigalugu akuersissut tunniunneqarmat.
Alfred Jakobsen, Peqqinnissamut Avatangiisinut
Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq:
Ja, qujanaq. Tassaana
1999-imut Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissaata aappaanut
siunnersuut uumap isumaliuutissiissutitaa, aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliami saqqummiunneqartumut tunngatillugu, kiisalu aamma
taassumunnga partiit Kattusseqatigiillu oqaaserisaannut tunngatillugu
peqqinnissaqarfik pillugu oqaaserineqartunut, naatsunnguamik
oqaaseqalaarusullunga qaqisunga.
Tassalu Inatsisartut
ukiarmanna ataatsimiinnerat ammarneqarmallu peqqinnissaqarfimmut aningaasatigut
aqutsineq sukannernerusumik aqunneqarnissaanik piumasaqaatit imaaginnavipput.
Aamma maannakkut aamma taakkua naqissuseqqinneqarput. Soorunalimi taanna
uatsinnut piumasaqaat soorunalimi, pimasaqaataavoq aamma pinngitsoorata
malinniartariaqagarput.
Kisianni Inatsisartunut
partiinut una isumaliutigeqquara, ukiarmanna Inatsisartut ataatsimiinerata
naammassinnginnarani neriullunga akissuteqarfigineqarsiinnajumaartoq
erserinnerusumik, tassalu peqqinnissaqarfiup ullumikkut taamatut iluseqartumik
aqunneqarnera, tassalu pisariaqartitssineq aallaavigalugu tunngaviginerullugulu
aqutseriaaseq maannakkut ingerlanneqarpoq.
Tassalu nakorsaq
qaqugukkulluunniit naliliinera tunngavigalugu taava inuk taanna
kattorsarneqartariaqartoq, aamma taamatut naliliinera tunngavigalugu, taava
aamma kattorsarneqarnissaa aamma isumagineqassasoq.
Imaluunniit imaassanersoq,
peqqinnissaqarfiup maannamut aqunneqarnerata imaalillugu
allanngortinneqassasoq, aningaasaliissutit aallaavigalugit taakkua
tunngavigalugillu taava peqqinnissaqarfik aqunneqassasoq. Taamaattumik taanna
erseqqissaatiginiaannarlugu aammalu kaammattuutigerusullugu Inatsisartuni
ilaasortanut, ukiarmanna ataatsimiineq naammassitinnagu tamanna erseqqissumik
arlaatigut oqaaseqarfigineqarsinnaassappat uatsinnut qujanassagalua-qimmat.
Johan Lund Olsen, Ataatsimiinnermik aqutsisoq,
Inatsisartut Siulittaasuat:
Takusinnaasakka malillugit
allanik oqaaseqartussaqanngimmat taasissaagut.
1999-imut
Inatsisartut ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisaasa aappaannut
siunnersuut pillugu taasissutigineqartussat ukuupput:
Naalakkersuisut
allannguutissatut siunnersuutaat, Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap
isumaliutissiissutaanni nr. 11 aamma 12, Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap
isumaqatigiittup Inatsisartunit itigartitsissutigineqaqqullugit
inassuteqaatigisai.
Naalakkersuisut
allanngutissatut siunnersuutaannut nr. 11-mut aamma 12-mut isumaqataasut
qinnuigaakka nikueqqullugit - nul.
Naalakkersuisut
allanngutissatut siunnersuutaannut nr. 11-mut aamma 12-mut akerliusut
qinnuigaakka nikueqqullugit - 29-it maani najuuttut.
Taavalu aamma
apeqqutigissavara isumaqataallutik akerliullutilluunniit taaseqataanngitsut
nikueqqullugit - nul.
Tulliullugit
Taasissutigineqassapput Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaat
aningaasaqarnermut ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaani nr-1-imiit 10
ilanngullugu aamma 13-imiit 22-mut normulikkat, Aningaasaqarnermut
ataatsimiititaliap ismaqatigiittup Inatsisartunit akuersissutigineqaqqullugit
inassutigisaat.
Naalakkersuisut
allannguutissatut siunnersuutaannut nr. 1-imiit 10-mut aammalu nr. 13-imiit
22-imut normulikkanut isumaqataasut qinnuigaakka nikueqqullugit - 29.
Akerliusoqanngilaq
taaseqataanngitsoqaranilu.
1999-imut Inatsisartut
ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisaata aappaat maannakkutut
isikkoqalerneratut tamakkerlugu taasissutigineqassaaq.
Siunnersuummut maannakkutut
isikkoqalersumut isumaqataasut qinnuigissavakka nikueqqullugit - 29, maani
najuuttut tamarmik.
Akerliusoqanngilaq
taaseqataanngitsoqaranilu.
Taamaalilluni siunnersuut
isikkorilikkamisut pingajussaaniigassanngortinneqarpoq. Tamanna sioqqullugu
siunnersuut Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamit suliarineqassaaq.
Oqaluuserisaq naammassivoq.