Kalaallit Nunaanni Inatsisartut

Oqaluuserisassani immikkoortoq 41-2		[ Ataatsimiinnerit ] [ Tilbage ] [ Op ] [ Næste ]
Siullermeerneqarnera	Aappassaanneerneqarnera		Pingajussaaneerneqarnera

Tallimanngorneq 29. oktoberi 1999 nal. 15.35

 

Oqaluuserisassani immikkoortoq 41

Kalaallit Nunaanni Inatsisartut suleriaasissaattut siunnersuut.

(Siulittaasoqarfik)

(Nangitaq)

Ataatsimiinnermik aqutsisoq:Johan Lund Olsen, inatsisartut siulittaasuat, Inuit Aqatigiit:

Kalaallit Nunaanni Inatsisartut sileriaasissaannut siunnersuut pillugu Inatsisartut siuleriaasissaannut ataatsimiititaliaq uani tassa apeqqummi aamma isumaliutissiisssuteqarsimavoq.

Inatsisartut suleriaasissaannut Ataatsimiititaliaq suliarinninnermini ukuninnga inuttaqarpoq, tassa

Inatsisartuni ilaasortaq Anders Andreassen (S)

Inatsisartuni ilaasortaq Finn Karlsen (A)

Inatsisartuni ilaasortaq Lars Karl Jensen (S)

Inatsisartuni ilaasortaq Anthon Frederiksen (K)

kiisalu uanga siulittaasutut Inatsisartuni ilaasortaq Johan Lund Olsen (IA)

Inatsisartut ulloq 18. oktoberip 1999-imi ataatsimiinneranni oqaluuserinninneq unitsikkallarneqareermat siunnersuullu Suleriassissanut Ataatsimiititaliamut suliarisassanngortinneqareermat Kalaallit Nunaanni Inatsiartut suleriaasissaannut siunnersuut ataatsimiititalip ulloq 23. oktober 1999-imi ataatsimiinerannik suuliarineqarpoq.

Ataatsimiititaliap iluarisimaarlugu maluginiarpaa siuunnersuutip suliarineqarnerani siunnersuut ilassilluarneqarmat, siunnersuutilli ilaaniittut Inatsisartut kissaatigigaat ataatsimiititaliamit erseqqinnerusumik oqaluuserineqassasut, kiisalu Inatsisartut kissaatigigaat siunnersuutip imaasa ilai naqqiuteqarfigineqassasut.

Taamaammat ataatsimiititaliaq siunnersuummut aallanngutissatut siunnersuutinik marlunnik, ilanngunneqartunik suliaqarsimavoq.

Allannguutissatut siunnersuutinut oqaaseqaatigineqartut saniatigut ataatsimiititaliaq imaattunik oqaaseqarumavoq:

Siunnersuummik suliarinninnermi tamanut tunngatillugu kissaatigisatut oqaatigineqarpoq, Inatsisartut ataaatsimiittarneri sivisunerusariaqartut. Taamaammat ataatsimiititaliap siunnersuutigissavaa Inatsisartut ukiakkut ataatsimiinneri tamatigut septemberimi taallimanngornerit aappaanni aallartittassasut. Tamatuma saniatigut ataatsimiititaliap Inatsisartunut erseqqissaatigiumavaa, ukiakkut ataatsimiinnerit novemberimi sapaatip akinnerinik siullernik marlunnik ilallugit sivitsorneqarsinnaasut. Tamanna pisariaqalersinnaavoq Inatsisartut ataatsimiittarneri aallavittut isigalugu sapaatip akunnerinik qulinik sivisussuseqartassappata, tamannami tunngaviusumik akuersissutigineqarmat maani inimi, tassa ukiakkut 1996-imi ataatsimiinnermi.

Aammattaaq Inatsisartut ukiuanni Inatsisartut ileqquusumik pingasoriarlutik ataatsimiittarnissaat isumaliutigineqarsinnaavoq, taamaaliornikkummi ukiakkut ataatsimiinerni sulineq oqinnerulersinneqarsinnaassammat.

Ataatsimiititaliap ilanngullugu siunnersuutigissavaa Inatsisartut ukiuata aallartilaarnerani Inatsisartut ataatsimiititaliani inatsisit malillugit pilersinneqartussaasuni, ataatsimiititalianilu ataavartuni ilaasortanik qinersisalissasut, soorlumi siulittaasoqarfik taamatut qinerneqartartoq. Taamatut allannguutissatut siunnersuummik saqqummiussisoqarpoq, Inatsisartummi ukiumut ataatsiarlutik periarfissaqartariaqarmata ataatsimiititaliat amerlassusiisa suliassaqarfiillu agguataariffigineqarnerisa allanngortinnissaannut, aamma ataatsimiititaliaq isumaqarmat ataatsimiititaliat ilaasortalersugaanermikkut Inatsisartuni ilaasortalersugaanermi agguataarineq malittariaqaraat.

Ataatsimiititaliat amerlassusii aamma suliassaqarfiit agguataariffineqarneri pillugit Inatsisartut suleriaasissaannut ataatsimiititaliap Inatsisartut 2000-imi Ukiakkut Ataatsimiinnissaannut Inatsisartut Allattoqarfiat qinnuiginikuuaa ataatsimiititalianut, nutaamik agguataarinissaq pillugu suliaqaqqullugu, minnerunngitsumik ataatsimiititaliat amerlassusisa ikilisinneqarnissaat siunertaralugu. Suliamut tassunga ilanngullugu isummerfigineqassaaq Inuussutissarsiutinut Tapersiisarnermut Ataatsimiititaliaq tassa ESU siunissami sumut inissinneqassanersoq.

Siunnersuutip sulianerineqarnerani kaammattuutigineqarpoq siunnersuutip § 57-iata, ilaasortanit sinniisussaqarnermut tunngasup, oqaasertaliivigineqarnera allanngortinneqassasoq, taamaaliornikkut qinersisarnermut inatsimmi oqaasertanut naapertuuuttunngorniarlugu.

Ataatsimiititaliap suliarinninnerani erseqqissaatigineqarpoq, siunnersuut matumani taaneqartoq atorlugu qinersisanermut inatsimmi inatsisartuni ilaasortamut kia sinniisussaaneranut tunngasumut maleruagassat allanngortinneqarnissaat eqqarsaatigineqanngitsoq. Kia inatsisartuni ilaasortamut sinniisussaanera siunnersuummi matumani pineqartumi § 57-imi pinnani qinersisarnermulli inatsimmi maleruagassatigut aalajangersaavigineqareerpoq.

Suliarinninnermi oqaatigineqarportaaq kissaatigineqartoq, inatsisartut nunanut allanut sillimaniarnermullu ataatsimiititaliaata taaguutaa siunnersuutip kalaallisuuani nassuiaatinilu iluarsineqassasoq. Ataatsimiititaliap ajuusaarutigaa siunnersuummi nassuiaatinilu taaguutit assigiinngimmata. Taamaammallu inatsisartut allattoqarfiat qinnuigineqarpoq, nassuiaatini taanna aamma iluarseqqullugu.

Suliarinninnermi piumasaqaatigineqarportaaq inatsisartut ataatsimiititaliaat aamma nævnit ataatsimiititaliallu Kalaallit Nunaata avataani inissisimasut nassuiaasiortussaatitaasariaqartut. Inatsisartut suleriaasissaannut ataatsimiititaliap erseqqissaatigissavaa, siunersuutip § 18-iatigut periarfissaqartoqareersoq ataatsimiititaliap suliani allat pillugit allakkakkut nassuiaasiornissaanut.Ataatsimiititaliap pissusissamisoorluinnartutut isigaa nævnit ataatsimiititaliallu Kalaallit Nunaata avataani sulisut taamatut sulinertik pingaaqisoq pillugu nassuiaasiortassappata.

Suliarinninnermi sukumiisumik oqaluuserineqarpoq kalaallit oqaasiisa avataatigut oqaatsit allat inatsisartut oqaluttarfianniit atorneqartariaqarnersut. Ataatsimiititaliap aamma apeqqut taanna sukumiilluinnartumik oqaluuseraa, erseqqissassallugulu siusinnerusukkut siulittaasoqarfiusoq aalajangernikuusoq qallunaat oqaasii aamma inatsisartut oqaluttarfianniit atorneqarsinnaassasut.

Taamatut aalajangerneq 1995-imi qinersisoqarneraniilli inatsisartunit malinneqartuartarnikuuvoq, suleriaasissanulli ataatsimiititaliaq aalajangernerup allanngortinnissaanut taamaalillunilu siunnersuutip §53-iata allannguutissaanik siunnersuuteqarnissaminut pissutissaqarsorinngilaq.

Inatsisartut suleriaasissaannut ataatsimiititaliap tassunga atatillugu inatsisartunut erseqqissaatigissavaa, oqaatsit sorliit pisortat ingerlatsiviini atorneqartussaanersut pillugit aalajangernissaq inatsisartut namminneerlutik aalajangiiffigisinnaanngikkaat. Kalaallit Nunaat nunatut nutaaliaasumik silarsuarmut avatitsiniittumut ammasuulluni ingerlasuuvoq, nunatulli allatulli pisussaaffeqarluni nunani assigiinngitsuni isumaqatigiissutigineqartunik atuuttunik malinnittussaatitaasoq.

Kalaallit Nunaannuttaaq tunngatillugu imaappoq, Namminersornerulluni Oqartussaanermut killissarititaasut Namminersorneruneq pillugu inatsisikkut aalajangersaavigineqarsimallutik. Namminersornerunermut inatsit allannguuteqartinneqassappat ataatsimiititaliap paasinninnera malillugu pingaartuuvoq, allannguutissat taamaattut inatsisartuni minnerunngitsumillu innuttaasut akornanni sukumiisumik oqallisigineqartariaqartut.

Inatsisartut suleriaasissaannut ataatsimiititaliap paasisimavaa Namminersorneruneq pillugu inatsiseqarneq pillugu ataatsimiititaliarsuarmik Naalakkersuisut pilersitsilersaartut, tassa Namminersorneq pillugu isumalioqatigiissitat aamma ataasinngorpat maani inatsisartuni partiininngaanniit aamma ilaasortaaffiginissaa eqqarsaatigalugu inuttalersorneqartussaq.

Tassunga atatillugu ataatsimiititaliap kaammattuutigissavaa, oqaatsit pillugit apeqqut ataatsimiititaliarsuup imaluunniit isumalioqatigiissitap suliassaatut aalajangersakkamut ilanngunneqassasoq.

Taasisoqassatillugu partiit assigisaasalu oqimaaqatigiinnerisa piaarinaatsoornikkut allanngornissaanik pitsaaliuinerup, tassa clearing atortuulersinneqarnissaanut tunngatillugu inatsisartut suleriaasissaannut ataatsimiititaliap inatsisartuni partiinut Kattusseqatigiinnullu inassutigissavaa, taamatut aaqqissuussinissaq akunnerminni isumaqatigiisssutigeqqullugu. Ataatsimiititaliarmi isumaqarmat taamatut aaqqissuussineq inatsisartut suleriaasissaannut ilanngutissallugu pissusissamisoortuunngitsoq.

Inatsisartuni ilaasortap qaqugukkut pissuteqavilluni ataatsimiinnerni peqataasinnaanngissinnaaneranut najoqqutassat erseqqissut pissarsiariumallugit ataatsimiititaliaq siunnersuutip § 56-ianit nassuiaatinik allanik ilanngullugit nassiunneqartunik aamma suliaqarpoq.

Inatsisartut suleriaasissaannut ataatsimiititaliap naggasiullugu ilisimatitsissutigissavaa, ataatsimiititaliap inatsisartut allattoqarfiat nassuiaasiamik sapinngisamik piaartumik aallartitseqqullugu qinnuigimmassuk, taassuma inerneriniartussaallugu aningaasarsiaqartitaanermut inatsisip nutarteriffigineqarnissaa. Tamanna pisariaqarluinnarpoq qinersisarnermut inatsisip taamatullu inatsisartut suleriaasissaata allanngortinneqarneri pissutigalugit.

Taamatut oqaaseqarluni suleriaasissanut ataatsimiititaliap isumaqatigiittup inassutigivaa, Kalaallit Nunaanni inatsisartut suleriaasissaannut siunnersuut, allannguutissatut siunnersuutit marluk isumaliutissiissummut matumunnga aamma ilanngunneqartut akuersissutigineqarneratigut iluserilikkani atorlugu inatsisartunik aamma akuersissutigineqassasoq.

Lars Karl Jensen, Siumup oqaaseqartua:

Inatsisartut suleriaasissaannut ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaa Siumumit imatut oqaaseqarfigissavarput.Aallaqqaatigalugu oqaatigissavarput, suleriaasissatut siunnersuut ataatsimut isigalugu tunngaviatigut isumaqatigigatsigu.

Siumumiit isumaqarpugut inatsisartut ukiuat aallarnerlugu inatsisartut ukiakkut septemberimi tamatigut tallimanngornerit pingajuanni ataatsimiinnertik siulleq aallartittassagaat. Aamma tapersersinnnaavarput ukiakkut ataatsimiinnerit pisariaqartitsineq malillugu novemberimi sapaatit akunnerinik siullernik marlunnik sivitsorneqartarsinnaanissaat. Tassani tamanna ukiakkut 1996-imi tunngaviusumik aalaangersaanermut naapertuummat.

Inatsisartut ukiumut pingasoriarlutik ataatsimiittarnissaat isumaqatigaarput, isumaqaratta taamaalilluni suliassat siammarnerullugit piffissaqarfiginerullugillu suliarineqartalissasut.Aammalu tamatuma saniatigut ilassutaasunik aningaasaliissutit suliarinneriaasiat allanngortinneqarmat, suleriaatsimut tamanna oqilisaataasussaassaaq.

Tassalu siunnersuutigaarput, ataatsimiinnerit imaalissasut: inatsisartut ukiuat ataatsimiinneq aallartittassaaq ukiakkut septemberimi tallimanngornerit pingajuanni, ataatsimiinnerillu sinneri pisassasut inatsisinik suliaqarnermut naapertuuttunik ukiuunerani februarimi aammalu upernaakkut aprilimi påskip kingornatigut, aamma martsimi påskiusinnaavoq.

Piffissat ataatsimiiffiusussat suliassat aallaavigalugit napertuuttumik inissinneqartarnissaat tassani innersuussutigalutigu. Isumaqatigiippugut inatsisartut ukiuata aallartinnerani ataatsimiiititaliani inatsisit malillugit pilersinneqartussaasuni.Ataatsimiititalianilu ataavartuni ilaasortanik qinersisoqalertarnissaa taperserniarlutigu, aammami siulittaasoqarfik pillugu taamatut suleriaaseqaratta, tamanna naapertuuttutut isumaqarfigaarput.

Ataatsimiititaliat ilaasa imminnut qanittumik suliaqartut ataatsimut kattunnerisigut ataatsimiititaliat ikilineqarsinnaanerat tunngaviatigut isumaqatigaarput. Tamakkunannga siulittaasoqarfik suliaqareerpat gruppemi nalilersorluarneqartariaqarput, ataatsimiititaliat sorliit kattunneqarunik naleqqunnerussanersut, inatsisartunili sulinermut sutigut sunniuteqassanersut aamma nalilersorluartariaqarmata.

Inatsisartut oqaluttarfianniit kalaallisuinnaq oqaluttalernissaq Siumup siullermeertumik uuma oqaluuserineqarnerani tunngaviusumik oqaaserisai innersuussutigissavagut. Tamatumani naatsorsuutigisassat amerlammata, inassutigissavarput tamatuma Namminersornerulersimaneq pillugu ataatsimiititaliarsuarsami nalilersorluarneqarnissaa ilanngullugu inassutigissagatsigu.

Pingasunngornikkut apeqquteqaateqartarnermi maannakkumut periuseq allatut aaqqiivigineqarsinnaanersoq Siumumiit aamma misissoqqussavarput. Ilanngullugulu Siumumiit siulittaasoqarfimmut eqqarsaatigeqqussavarput misissoqqullugulu inatsisartut ataatsimiittarfianni Naalakkersuisunut toqqaannartumik apersuisinnaanerit periarfissaqarnersut. Isumaqaratta tamanna inatsisartut oqallinneranni uummarissaataallunilu qulaajaaffiusinnaasoq.

Inatsisartuni politikkikkut oqimaaqatigiissuseq akornusernaversaarumallugu taasisarnermi periuserineqarsinnaasoq clearingimik taaneqartartoq atorneqalissappat isumaqarpugut, pisariaqalersillugu partiit akunnerminni paaseqatigiissutigissallugu atortariaqaraat.

Aammalu inussiarnersumik misissoqqussavarput, ataatsimiititaliani inatsisit malillugit pilersinneqartuni ilaasortat ajunngitsorsiassaqarnissaat periarfissaqarnersoq, taamatullu aamma ataatsimiititaliat ataatsimoortinneqalerpata, taanna suliniutigineqarmat suliat annertussusiannut naleqquttumik aamma taakkunani ilaasortaasut ajunngitsorsiaqalersinnaanerat ilanngulluguttaaq misissoqqussallutigu.

Siumumiit naggataatigut inassutigissavarput, inatsisartut suleriaasiata allanngortinneqarnerani naleqqussaatigineqartut ulloq decemberip aallaqqaataat 1999-imiit atuutilersinneqassasut. Siumumiit taamatut oqaaseqarluta siulittaasoqarfiup isumaliutissiissutaa tunngaviatigut akuersaarparput, siuliinilu immikkut taasagut ilanngullugit suleriaqqinnissami nalilersuutigeqqullugit.

Siverth K. Heilmann, Atassutip oqaaseqartua:

Kalaallit Nunaanni inatsisartut suleriaasissaattut siunnersuut pillugu siullermeerinermi Atassummiit oqaaserisimasagut aalajangiusimagatsigit oqaatigisssavarput, imatullu nangittumik naatsumik oqaaseqassalluta

Ataatsimiititaliap allannguutissatut siunnersuutaanut atatillugu inatsisartut ataatsimiittarnerisa sivitsorneqarnissaanut Atassummiit ataatsimiititaliap inassuteqaataanut tamakkiisumik isumaqataanerput nalunaarutigissavarput. Tassa Atassummiit ukiumut pingasoriarluni ataatsimiittoqartarnissaanut isumaqataavugut, pingaartumik misilittagaasut aallavigalugit aamma ukiakkut ataatsimiinnerit oqinnerulersinneqarnissaat qularutissaanngimmat.

Ataatsimiititaliat amerlassusiisa suliassaqarfiilu agguataariffigineqartarnissaannut allanngortinneqarneri pillugit ataatsimiititaliap siusinnerusukkut isummiunneqarsimasut Atassummiit nalilersueqqinnissamut isumaqataanerput nalunaarutigaarput. Tassami ataatsimiititaliat susassaqarfiinut assingusut katiterneqarsinnaaneri aamma ilaasortaasut amerlisinneqarsinnaanerinut Atassummiit nalilersueqataanissamut peqataarusuppugut.

Ataatsimiititaliap isumaqatigiissup allannguutissatut siunnersuutinut oqaaseqarfiginngisatsinnut isumaqataagatta Atassummit allannguutissatut siunnersuutinut akuersaarluta taaseqataasssaagut.

Olga Poulsen, Inuit Ataqatigiit oqaaseqartuat:

Inuit Ataqatigiinniit inatsisartut suleriaasissaannut ataatsimiititaliaq suliassaminik suliarinnilluarsimaneranut qutsavigissavarput.

Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutimini siunnersuutigaa, inatsisartut ukiakkut ataatsimiinneri tamatigut septemberimi tallimanngornerit aappaanni aallartittassasoq, aammalu novemberimi sivitsorneqarsinnaasarumaartoq. Tamanna Inuit Ataqatigiinniit isumaqatigigatsigu oqaatigissavarput.

Inatsisartut ileqquusumik aamma ukiumut pingasoriarlutik ataatsimiittarsinnaanissaat aamma akuersaarparput.

Inuit Ataqatigiinniit ajusaarutigaarput, inatsisartut oqaluttarfianninngaanniit kalaallisuinnaq oqalunnissamik siunnersuuteqaqqinnerput akuersaarnartuutinneqanngimmat.

Nalunngisatsitut taamatut siunnersuuteqarnerput tusagassiuutitigut kusananngilluinnartumik tiguneqarpoq. Matumuuna sakkortuumik Inuit Ataqatigiinniit erseqqissaatigissavarput, anguniagaq taanna angutserlugu anguniartuassagatsigu.

Oqaluttarfimmiit kalaallit oqaasiinik atuinissamik siunnersuuteqarneq isumaqanngilaq, Kalaallit Nunaanni qallunaatut oqaloqqusinngitsugut imaluunniit qallunaatut oqaatsinilluunniit allanik ilinniaqqusinngitsugut.

Siunertaavoq nunami maani oqaatsit pingaarnersaasa ataqqineqarlutik atorneqartarnissaat. Soorlumi nunani allani oqaaserisat pingaarnerpaat taama pineqartartut. Kinaassutitsinnut tunngavoq kalaallisullu immitsinnut ataqqinissatsinnut tunngalluni.

Inuit Ataqatigiinniit ilisimaarilluinnarparput oqaatsinik allanik, pingaartumillu tuluttut ilinniarnissap qanoq pingaaruteqartiginera. Ilinniartariaqarparpummi nunarsuup sinnerani uagut nammineq eqqarsartariaaserput tunngavigalugu saaffiginnissuteqarsinnaanissarput.

Inatsisartut suleriaasissaannut ataatsimiititaliaq isumaqatigilluinnarparput Namminersulivinniarneq pillugu kommissionimut siuliani taaneqartup suliassamut ilanngunneqarnissaanik oqaaseqarnera.

Taasisoqassatillugu partiit assigisaallu oqimaaqatigiinnerisa piaarinaatsoornikkut allanngornissaannik pitsaaliuinerup atortuulersinnissaanut tunngatillugu ataatsimiititaliap partiinut Kattusseqatigiinnullu kaammattuutaa Inuit Ataqatigiinniit isumaqatigivarput.

Taamatut oqaaseqarluta isumaliutissiissut tusaatissatut tigullugu akuersaarparput.

Anthon Frederiksen, Kattusseqatigiit oqaaseqartuat:

Inatsisartut suleriaasissaattut siunnersuutip siullermeerlugu oqaluuserinerani Kattusseqatigiinniit oqaaseqaatigut innersuussutigalugit inatsisartut suleriaasissaannut ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaa imaattumik oqaaseqarfigissuarput.

Uggornarpoq suliap siullermeerneqarluni oqaluuserineqarnerani Kattusseqatigiinniit oqaaseqaatitta ilaat, tassa inuit qinigaannik Naalakkersuisoqarnermut tunngasoq annerusumik eqqartorneqaqqinngimmat.

Tassami taamatut siunnersuuteqarnitsinnut innuttaasut, tassa qinersisartut ilaat, qinikkanik Naalakkersuisoqarnissamik piumasaqaateqartarnerat ataqqillugu aallaavigilluinnaratsigu. Imaanngitsoq Naalakkersuisunngortinneqartartut inuit qinigarinngisaat tatiginnginnatsigit, kisianniliuna qinersisartut piumasaat taamaallillugu saqqummiukkipput.

Kisianni tassa paasivarput taamatut piumasaqarnerput akuersaarneqanngitsoq. Soorunami amerlanerussuteqartut isumaat tamatumani aamma ataqqillugu tusaatissatut tigujumavarput.

Kiisalu Inatsisartut suleriaasissaannut ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaani allannguutissatut siunnersuutip aappaani § 8-mi, 8-mut tunngatillugu allannguutissatut siunnersuummi oqaaseqatigiit ukua, issuaavunga: "Ataatsimiititaliat ataavartut sinneri", issuaaneq naavoq. Oqaatsit taakkua, qanoq paasineqartariaqarnersut nassuiaatissaqarfigineqarnissai kissaatigaarput.

Tassa Kattusseqatigiinni Inatsisartut suleriaasissaannut ataatsimiititaliamiit paasitinneqarnerput naapertorlugu, Inatsisartut upernaaq inissitsitserlutik ataatsimiinneranni ataatsimiititalianut inissitsitsernermi aalajangersakkat qinigaaffik tamaat atuutissasut uppernarsarneqarmat. Tamannalu Inatsisartut ukiuata aallartinnerani gruppet - suleqatigiit iluminni allannguissagunik, imaluunniit partiimiit partiimut allamut nuuttoqarneratigut periarfissanik eqaallisaanermut, tamatumani allannguineq eqaallisaanerinnarmik taamaallaat siunertarineqartoq paasisariaqarmat.

Naggataatigut ataatsimiititaliat amerlassusiisa ikilisinneqarnissaanut tunngatillugu Kattusseqatigiinniit isumaqarpugut ataatsimiititaliamut, tassa suleriaasissaq pillugu ataatsimiititaliap tamanna sukumiisumik nalilersuiffigisariaqaraa. Aammalu inuutissarsiutinut tapersiisarnermut ataatsimiititaliaq sumut inissinneqassanersumut apeqqut, Kattusseqatigiinniit annertuumik eqqarsarnartoqartipparput. Tassanilu isumaqarluta taamatut allannguisoqassappat, tapersiisarnermut ataatsimiititaliap katitigaanera - tassa inuttalersungaanera, ilanngullugu eqqarsaatigilluarneqartariaqartoq.

Naggaterpiaatigullu Inatsisartut ukiumut pingasoriarlutik ataatsimiittarnissaat Kattusseqatigiinniit aamma isumaqataaffigaarput, taamatut naatsumik oqaaseqarluta allanngutissatut siunnersuutit ilanngussallu ilanngullugit akuersaarpagut.

Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat, akissuteqartoq:

Ja, qujanaq. Tassa pisariaqarsorinngilara maani takisoorsualiornissannut, tassa paasisinnaavara partiit, Kattusseqatigiillu tassa tunngaviatigut maannakkut Kalaallit Nunaanni Inatsisartut suliariaasissaattut siunnersuut, tassa ukioq ilivitsungajak sukumiilluinnartumik peqqissaarullugulu suliarineqalereersimasoq, maannakkullu aamma isumaliutissiiffigineqartoq taanna, ataatsimuut isigalugu akuersaarnartuutinneqarpoq.

Kisiannili tassa partiit maannakkut tassa naggataarutaasumik suliarinninnermi ataasiakkaat maannakkut aappassaaneerinninnissamut siunnersuutigineqartoq, pingaartumik taanna Inatsisartut ukiuat, qaqugukkut aallartittassanersoq taanna pillugu isumaqatiginngitsoqalaarpoq. Tassami Siumut tassani erseqqilluinnartumik maannakkullu oqaatigivaa: Inatsisartut ukiuat aallartittassasoq, ukiuakkut septemberimi tallimanngornerit pingajuanni, kisiannili tassa Inatsisartut suleriaasissaat pillugu ataatsimiititaliami isumaliutissiissummi uani Atassutip, Inuit Ataqatigiit, Kattusseqatigiillu katersuuffigisaanni oqaatigineqarluni, Inatsisartut ukiuat aallartittassasoq septemberimi tallimanngornerit aappaanniit. Tassa taanna amerlanerussuteqartut tassa kissaatigimmassuk taanna najoqqutarisariaqassavarput.

Taava aamma ukua Siumup tungaanninngaanniit ilaatigut aamma tikkuarneqartut, oqaaseqarfigilaassavakka, tassa pingasunngornikkut apeqquteqaateqartarnermi maannakkumut periuseq allatut aaqqiivigineqarsinnaanersoq kissatiginartinneqarpoq, aamma misissoqqinneqassasoq Siulittaasoqarfimminngaanniit taanna neriorsuutigiumavara Siulittaasoqarfimmi eqqartortariaqaratsigu.

Tassunga tunngatillugu ilisimatsitsissutigerusussavara Inatsisartut suleriaasissaat 1996-imi maani Inatsisartuni kommissionilioreerluta annertuumik oqallisigineranut atatillugu taamani isumalioqatigiissitamut ilaasortat, ilaatigut Islandimi Altingimut paasisassarsiorlutik aamma angalasimammata, taamanilu aamma Islandip Altingiani oqalliseriaaseq assorujussuaq aamma soqutigilersimagatsigu. Tassani aamma torrutiinnavillugu Naalakkersuisunik apersuisarsinnaanerit ammaanneqarsimammata.

Taamaalillutillu aamma Naalakkersuisut torrutiinnavillugu aamma akissuteqartarsinnaanissaat aamma aqqutissiuunneqarsimalluni, taamaalilluni oqallinnerit ilaatigut tassa, pappiaralersorujussuaqqaanngikkaluarluni uummaarinnerit pilersinneqarsinnaasarput. Taamaammat taanna pingasunngornikkut apeqquteqaateqartarnermut maannakkumut periuserineqartoq, tassa allan-ngortinneqarsinnaanera taanna isumaliuutigeqqissallugu isumaqarpunga pissutissaqarluartoq, taannalu aammma siulittaasoqarfimmi sukumiisumik eqqartortariaqassavarput.

Taava aamma Siumuminngaanniit kissaatigineqarpoq, ataatsimiititaliani inatsisit malillugit pilersinneqartuni, ilaasortat ajunngitsorsiassaqarnissaat periarfissaqarnersoq taanna aamma misissorneqassasoq, imaluunniit misissoqquneqarpoq. Taanna tassa aamma misissorneqartussaassaaq. Imaluunniit oqaatigivarput uani isumaliutissiissutitsinni, una Inatsisartut Naalakkersuisullu aningaasarsiaqartitaasarnerat pillugu inatsit, nutarteriffigineqartussaasoq, tassa vederlagslov taanna Inatsisartut aallattoqarfianni aammalu Naalakkersuisut inatsisileriffiannit, tassa lovkontor-iannit Naalakkersuisunillu suleqateqarluta, tassa naammassiniartussaassavarput. Neriuutigivarpullu tassa tullissaani Inatsisartut ataatsimiinnissaannut aamma Naalakkersuisut peqatigigalugit aamma saqqummiussaqarsinnaajumaarluta.

Taanna vederlagslove pinngitsooranimi allanngortariaqarpoq, tassami oqaatigineqareersutuut siusinnerusukkut qinnersisarneq pillugu inatsit allanngormat, nunarput ataatsimut qinersivinngornikuuvoq, taamaammat tassa taanna pinngitsuunngiivilluni allanngortinneqartussaavoq. Taamaammallu uani aamma Siumuminngaanniit misissungassaqqissutut tikkuarneqartut aamma periarfissaq tamanna iluatsillugu aamma ilanngunneqarsinnaassapput.

Taava Atassut eqqarsaatigalugu, qutsavigerusussavara partiit Atassut uani annertunerusumik oqaaseqanngikkaluarlutik isumaliutissiissut tamakkiisumik uani tapersersormassuk, aammalu maannakkut Inatsisartut nutaammik suleriaasissaattut siunersuut taama kusanartigisumik aamma ilassilluarmassuk.

Kattusseqatigiit eqqarsaatigalugit allannguutissatut siunersuummi § 8, eqqarsaatigalugu paaserusuppaat taakkua oqaaseqatigiit ukua issuarneqartut, tassa issuaqqissavakka: "Ataatsimiititaliat ataavartut sinneri", qanoq paasineqassanersut. Tassa tassunga tunngatillugu immaqa imaattussaasimanerugaluarpoq kalaallisuuani, ataatsimiititaliat ataavartut allat, imaannani sinneri. Tassa qallunnatuuani takugaanni tassa oqaaseq atorneqarmat: øvrig - tassa imaappoq kalaallisuunngortissagaanni tassa allat. Taamaammat taanna aamma naqqiivigisariaqassaaq, naqqittariaqassavarput, iluarsitittariaqartussaassavarput.

Kisianni tassa § 8-mut tunngatillugu una aamma siunertaavoq, Inatsisartut ukiakkut ataatsimiileraangatta nalunngilarput aammalu ilaanni upernaakkut ataatsimiikkaangatta, siumortarparput gruppit nammineq iluminni aamma ataatsimiititaliani assigiinngitsuni ilaasortaatitaminnik nikisitserusuttarlutik. Tassa tassani tamakkorpiaat eqqarsaatigalugit taamatut maannakkut allannguutissamik siunersuuteqarpugut, ataatsimiititaliap tungaaninngaanniit.

Tassa eqqaanerusumik periarfissaqalernissarput taanna eqqarsaatigalugu, aammalu oqaatigigatsigu, tassa Inatsisartut siulittaasoqarfiat ukiakkut aamma tamatigut qinerneqartalernikuuvoq. Taamaammat tassunga aamma naapertuuppoq taamatut periuseqalersimanitsinnut.

Taava Kattusseqatigiinniit aggorineqarpoq, tassa siullermeerneqarnerani Kattusseqatigiit tungaanninngaanniit oqaatigineqartoq tassa, inuit qinigaannik Naalakkersuisoqartarnermut tunngasoq. Tassa taanna annerusumik eqqartorneqarsimanngimmat, tassunga tunngatillugu oqaatigiinnarusussavara tassa Inatsisartut Naalakkersuisullu pillugit tamanna periarfissaq inatsimmiimmat, taamaammallu aamma taanna allanngortinniaraanni taava inatsit allanngortinniassallugu siunnersuuteqartoqartariaqassaaq. Taannalu periarfissaq tassa Kattusseqatigiit soorunami atukuttoorsinnaavaat.

Inuit Ataqatigiit saqqummiussaat aamma una suleriaasissatsitut siunnersuut kusanartumik aamma ilassissulluarpaat, aammalu tamakkiisumik tassa aamma tapersersorumallugu. Kisianni tassa aamma tassani uggorineqarpoq, Inuit Ataqatigiinninngaanniillu aamma ajuusaarutigineqarpoq kalaallisut oqaatsivut maani oqaluttarfimminngaanniit kisimik atorneqarsinnaanngimmata.

Kisianni tassa taanna inatsisartut suleriaasissaannut tunngatillugu ataatsimiititaliami tassa oqaatigineqareersutuut sukumiilluinnartumik oqallisigineqarsimavoq. Misissoqqissaarsimavarput aammalu tassani aamma innersuussutigisimavarput inatsisartut 1995-imiilli tamanna attattualersimammassuk, aammalu qinerseqqereernerup kingorna, tassa ukioq manna ilisimaneqartutuut 22. februar qinersereernerup kingorna inatsisartullu nutaamik inissititereermata aamma taanna periuseq ingerlaannarsimammat.

Taamaammat maannakkut pingaartumik Namminersornerulernerput pillugu inatsisit taamatut aamma aalajangersagaqartillugu allanngortitsiniarnissaq ajornakusuussammat. Taamaamanuna aamma innersuussutigigipput imaluunniit inassutigigipput tassa Namminersorneq pillugu isumalioqatigiissitamut pilersinneqartussamut taanna apeqqut aamma ilanngullugu sukumiilluinnartumik aamma nalilersuiffigineqartariaqartoq.

Taannami Namminersorneq pillugu isumalioqatigiissitap suliassaa pingaarutilerujussuuvoq, Namminersornerulernerput pillugu inatsimmik annertuumik allannguisoqarsinnaanersoq aamma suliaqartussaassalluni.

Tassa nunanut allanut sillimaniarnermullu apeqqutinut tunngasunuinnaanngitsoq, kisianni aamma uagut maannakkut inatsisartut suleriaasissaannut ataatsimiititaliaminngaannit tassa kaammattuutigivarput, oqaatsit pillugit aalajangersagaq pingaartumik tassa Namminersornerulerneq pillugu inatsimmi § 9 imm. 1-imiittoq taanna aamma ilanngullugu nalilersuiffigineqartariaqartoq.

Neriuuutigivarpullu tamanna aamma tassani isumalioqatigiissitaliassarsuarmi aamma ilanngullugu misissorluarneqarumaartoq. Tassalu taamatut oqaaseqarallarlunga qutsavigissavakka inatsisartuni partiit aammalu Kattusseqatigiit inatsisartut suleriaasissaat una nutaaq, tassa decemberip aallaqqaataanninngaanniit aamma atortussanngortinneqarnissaa uani akuersissutigineqartoq, taanna taamatut ilassineqarmat, kusanartumik. Qujanaq.

Otto Steenholdt, Atassutip oqaaseqartuata avataatigut oqaaseqartoq:

Maanngaanniit oqaatigitsiagassakka immaqa imaassimasinnaavoq avataaniit tusarnaartut eqqarsaatiginerullugit taamaaliortoqartartoq. Kisianni isumaqarluinnarama ataatsimmiinnerup tallissutigilluinnartagai uparuartariaqartut, ataatsimiititaliamullu assut innersuukkusunnartut ukua eqqaasitsissutigilaarniarlugit. Suulluunniit saqqummiussat soorunami akissuteqaataat atuarujussuarneqartarput Naalakkersuisunut ilaasortaminngaanniit, maanngaanniit.

Naak agguaanneqareersimagaluartut partiinut tamanut partiillu oqaasissiortartut, taakkorpiaat agguaateriikkat aallaavigalugit. Soorlu ataatsimiititaliat akissuteqaataat atuarujussuarneqartarput, eqqaamassavarpullu aamma aningaasat pillugit inatsisissaq saqqummiunneqarnialeraangat nallinnaannavissumik Naalakkersuisut maanngaanniit sivisoorujussuarmik atuffassisarmat. Massa aamma taakkorpiaat agguaanneqarsimallutik partiinut tamanut paasinartumik oqaasissiorfigineqareersimagaluartut.

Assut uanga kissaatigissagaluarakku taamatut soorlu finanslove eqqarsaatigalugu. Quppersagaq tassani allassimasut kikkut partiit qanoq taasissamaarneri, kikkut partiit naaggaassamaarneri, kikkullu partiit taasinngitsoorniarneri erseqqissumik allassimasut atorlugit qupperaannarlugit sukkanerujussuarmik periaaseq folketingimi atorneqartartoq misissorneqallaqqullugu. Tassa aningaasanut inatsisissat pineqaleraangata soorunami pitsaasumik sulinissaq taanna uparuarusunngilara, tusarnaartulliuku immaqa pillugit taamaattarsimannguatsiartoq.

Aamma uparuanngitsoorusunngilara uanga Naalakkersuisut oqalugiarujorujussuartarnersuat maani inatsisartut suna pillugu oqallinnerat aallartikkaangat. Qulequtaq tassaasariaqassaaq Naalakkersuisup pisussaasup kisimi, taama oqarta, akiuinissaa kisianni Naalakkersuisut ilaat sunnguamilluunniit taaneqallatsiarlutillu tamaavissuarmik oqalugialeraangamik nalunagulu aamma killilersorneqanngitsut uatsitullu maani inatsisartut qinikkat, inatsisiliortut taakkua taamannarujussuaq killilersuiffigeriarlugit oqallinnerit ilungersunarsisarput, ukua killilersuiffigineqanngitsut taamannarujussuaq oqalugialeraangata.

Isumaqarlunga taanna killilersimaarneqartariaqartoq, qulequtaq suna pineqarpoq, Naalakkersuisoruna kina tassani oqaluttussaq, makku sinneri periarfissarsigunik namminerlu pineqalerunik tassani akiuulluarniarumaarmata. Aamma taakku saqqummiussaminnik atuarujorujussuartarnerat nalilersoqqittariaqarpoq, saqqummiussaat tamaavimmik allareerlutik inatsisartunut gruppenullu agguaanneqareertarmata. Taama naatsunnguamik oqaaseqatsiarpunga.

Johan Lund Olsen, Inatsisartut Siulittaasuat:

Ja qujanaq, tassa inatsisartuni ilaasortaq Otto Steenholdt uani saqqummiussai eqqarsaatigalu-

git, tassa ilisimatitsissutigissavara uani inatsisartut nutaamik suleriaasissaattut siunnersuutitsinnitassa taanna atuffassisarnerujorujussuaq tassa annikillileriffiginiarparput.

Tassami ilumoorluinnaravit pappilissat maani oqaluttarfimminngaanniit atuffassissutigineqartartut taakkua ullut marluk imaluunniit pingasut sioqqullugit inatsisartuni ilaasortanut tamanut agguaanneqareersimasarput, aammalu inatsisartut ataatsimiinnerini malinnaasunut maani tamani aamma agguaanneqareersimasarlutik. Tassa tusagassiorfinnut, Naalakkersuisoqarfinnut allarpassuuarnullu aamma malinnaasunut. Taamaammat taakkua atuareersimaneqartarmata aammalu inatsisartuni ilaasortat aammalumi soorunami Naalakkersuisut piareersarsimmaffigereertassammatigik pisariaqassanngilaq taakkua uteqqillugit aamma atuffassissutigisarnissaat.

Tassa taamaammat uani taakkua annikillilerniarlugit, eqqaamaqqissaanngilara §-imi sorlermiinnersoq, kisianni uani siunnersuummiipput. Tassa taamaammat taakkua aamma nutarteriffigineqalerput.

Taava aamma una aappaatut oqaaseqarfigisat, tassa oqaaseqarnermi piffissaliussat tassani aamma siunnersuuteqarpugut, tassa ilanngussaq aamma ukununnga siunnersuutitsinnut ilanngunnikuuarput, tassa bilagitut. Tassani malugeqqussavara ilaatigut Otto-p taanna tikkuagaa, tassa Naalakkersuisut tulleriiaarlutik nappaasaqattaarlutik oqaaseqartarnerat, pingaartumik immaqa aningaasanut inatsisit suliarigaangatsigit, ukiakkut ammaalluni oqallinnerit maani pigaangamik.

Taakkua allatut siunissami aamma periuseqarfigineqalernissaat aamma uani siunnersuuteqarfigigatsigu.Tassa Inatsisartut Naalakkersuisullu naligiikanninnerusumik assigiikannernerusumik oqaluttarfimminngaanniit oqaaseqarsinnaanissaat taanna anguniarlugu.

Finn Karlsen, Atassut, ataatsimiinermik aqutsisoq:

Tassalu allamik oqaaseqartoqartoqarnianngilaq, ullumikkullu oqaluuserisassaq imm. 41, Kalaallit Nunaanni Inatsisartut suleriaassissaattut siunnersuut nanginnerata oqaluuserineqarnera tamaanga naammassivoq. Tassalu siulittaasup neriorsuineratuut Inatsisartut siulittaasoqarfiata naammassillugu suliassarilerparput.

Oqaluuserisaq naammassivoq.